រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

សង្ខេបនយោបាយការបរទេសចិនជាមួយសិង្ហបុរី ដោយ៖ លោក ផាញ់ សារឿន មន្ត្រីស្រាវជ្រាវនៃវិទ្យាស្ថានសិក្សាចិននៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

RAC Media

ប្រភព៖ វិទ្យាស្ថានសិក្សាចិន

  ថ្ងៃពុធ, 12 ឧសភា 2021 ម៉ោង 11:29 AM

How does China Involve in Myanmar’s Affairs?

By Seun Sam

After the coup d'état committed by Myanmar’s military on February 1, 2021, countries all over the world were paying close attention to the situation in that country. The reactions of the world's major powers, especially China, have attracted attention. This was originally normal. China borders Myanmar and has close relations with both the democrats and the military. There are some big Belt and Road Initiative projects in Myanmar.

China was expected to play a role quickly to mediate conflicts, and stabilize the situation in Myanmar. But for those who are familiar with China's foreign policy, they knew it was difficult. That non-interference in other countries is its consistent principle and practice. This is one of the five basic principles for handling relations between nations that was put forward by the former Chinese Premier Zhou Enlai when he met with the Indian delegation in 1953. This principle was confirmed in the Sino-Indian and Sino-Myanmar Joint Statements in 1954.[1] In the past few years, China has repeatedly asked other countries not to interfere in its own internal affairs, and has always exercised restraint in other countries' internal affairs in practice.

However, this difficulty has not been understood by many people, and has even become a tool for some people to incite anti-China sentiment. Many fake information, pictures, and videos soon appeared on the Internet, and they overwhelmingly accused China of supporting the military coup. All kinds of pictures and information clearly “indicate” that China knows the coup in advance and has provided all kinds of support to the military. For example, the so-called Chinese experts helped build the firewall, provided weapons and equipment, and even sent troops directly to Myanmar.[2]

Although many fake news has been denied by China or falsified by fact-checking agencies, some rational Myanmar democrats also urge supporters not to spread fake news to get sympathy. But as we all know, rumors spread faster and wider than the truth. Anti-China sentiment in Myanmar has been incited, and dozens of Chinese factories were burned soon. The military and the democrats accused each other of being the perpetrators. But no matter who it is, the ongoing conflict has affected China's interests. This should not be what China wants to see. It also explained why China, which has huge investment in Myanmar, avoid to act rashly. For China, these investments are difficult to use as pressure levers, and they are more like hostages. So who is continuing creating and spreading these rumors, who can benefit from this conflict against China? Some Chinese official media believe that Western countries have played a disgraceful role in this.

It is nature and very normal when the neighboring countries have conflicts, clashes, misunderstanding, or citizens dislike each other. It is the same as in Cambodia, many Cambodian citizens seem to dislike Vietnamese citizens because of the history of the two countries. Thailand and Myanmar have frequently raised controversy on border issues. China and India also broke out in low-intensity border conflicts in 2020. The US and Mexico, Japan and Republic of Korea, France and Germany, and many countries that shared borders, have always exposed the dislike feeling to one another.

As a neighboring country, China is the largest trading partner as well as one of the most important sources of investment for Myanmar. More and more state-owned and private Chinese enterprises are investing in Myanmar, with the focus on oil and gas exploration and production, oil and gas pipelines, hydropower and mining resource development, as well as processing and manufacturing industries.

During the military government, there was many investment cooperation between the China and Myanmar, some of which were aborted due to civil opposition. Many people believe that after Aung San Suu Kyi took office, China-Myanmar relations may face major adjustments and more projects will be cancelled. However, the development has exceeded people's expectations. After taking office, Aung San Suu Kyi visited Beijing or went to China to attend meetings for many times. Chinese President Xi Jinping also visited Myanmar on the 70th anniversary of the establishment of diplomatic relations between the two countries in the beginning of 2020. This is the second visit of the Chinese President after 19 years. China-Myanmar economic and trade relations have a smooth transition and achieved greater development.

With no evidence to support it, the so-called rumors of China supporting the Burmese military coup began to disappear. After that, some voices began to criticize China for not being a responsible power, claiming that China was obstructing sanctions against Myanmar. They blame China participating in the Armed Forces Day which was celebrated on March 27 by Myanmar’s junta leaders.

In fact, China has participated in statements of the UN Security Council to “strongly condemns the violence against peaceful protestors, including against women, youth and children. It expresses deep concern at restrictions on medical personnel, civil society, labour union members, journalists and media workers, and calls for the immediate release of all those detained arbitrarily. The Council calls for the military to exercise utmost restraint and emphasizes that it is following the situation closely. ”

“The Security Council expresses its continued support for the democratic transition in Myanmar, and stresses the need to uphold democratic institutions and processes, refrain from violence, fully respect human rights and fundamental freedoms and uphold the rule of law. It encourages the pursuance of constructive dialogue and reconciliation in accordance with the will and interests of the people of Myanmar.”[3]

“Members “reiterated their call on the military to exercise utmost restraint. They reiterated the need to fully respect human rights and to pursue dialogue and reconciliation in accordance with the will and interests of the people of Myanmar. They called on all sides to refrain from violence. They also called again for the immediate release of all detainees, including State Counsellor Aung San Suu Kyi and President Win Myint.[4]”

Although in recent years Chinese diplomats are considered to be pursuing wolf diplomacy. But this is mainly when they believe that other parties are interfering in its internal affairs. On multilateral occasions such as the United Nations, "strongly condemns" might be the strongest term for China. Opposing unilateral sanctions was not new.[5] China believes that sanctions are not only useless, but also complicate matters. For participating the Armed Forces Day, Russia, India, Pakistan, Vietnam, Thailand, Bangladesh, and Lao PDR were also there. China did not send high-level delegations like Russia. In reality, taking into account those “hostages”, maintaining relations with the military is still very important.[6]

Many scholars have pointed out that the relationship between China and the Burmese military government is not that simple. There were also some contradictions between them before. And after the coup, a lobbyist even claimed that the Myanmar military hopes to improve relations with Western countries and distance itself from China. [7]How could it be possible if China has supported the Myanmar coup from the beginning?

With the development of the situation, China's involvement has become more and more active, which is to support ASEAN to solve the Myanmar issue in the ASEAN way. From the Foreign Ministry press conference to the face-to-face meeting between State Councilor Foreign Minister Wang Yi and the foreign ministers of ASEAN countries, China has reiterated its support for ASEAN to come forward to resolve the Myanmar issue.

Wang Yi emphasized the importance of restoring peace and stability at the press conference of the two sessions on March 7th. He said Myanmar is a member of the ASEAN family. China supports ASEAN in adhering to the principles of non-interference in internal affairs and consensus, and mediating and seeking consensus in the “ASEAN way”.　He also pointed out that China's friendly policy towards Myanmar is open to all the people of Myanmar. China has long-term friendly exchanges with all parties and factions in Myanmar, including the Democratic League.

At the end of March and early April, when Wang Yi met with the foreign ministers of Singapore, Malaysia, Indonesia and the Philippines in Fujian, he expressed his support for the convening of a special ASEAN summit to promote the resolution of the Myanmar issue. “to support ASEAN to constructively participate in Myanmar’s domestic reconciliation process in the ASEAN way, and push for the easing and cooling down of the Myanmar situation”[8] China said it is willing to exchange views with related parties at any time and provide necessary support.

At the first special ASEAN physical summit held in Jakarta, Indonesia on April 24, all parties, including the Myanmar military, reached five consensuses on resolving the Myanmar issue. Chinese Ambassador to ASEAN Deng Xijun praised it was a “good start for deescalating the situation in Myanmar in the “ASEAN way.” And “China will keep close communication with ASEAN, support ASEAN's efforts for mediation &continue to work with all parties in Myanmar in its own way so as to make the ’soft landing’ of the situation in Myanmar at an early date.”[9]

“In the ASEAN way” is very important for ASEAN countries. There are many conflicts and contradictions around the world, and the approach of powers is usually war or sanctions. But the problem is usually very complex, with very deep-rooted historical, cultural, ethnic, and religious foundations. War or sanctions can only suppress the problem on the surface, but cannot solve the problem fundamentally. This can be seen from the United States' sanctions against Iran and North Korea and wars in Afghanistan, Iraq, and Syria. Has the problem been solved? No. What about the incidental innocent casualties of women and children? Things can never just look at the surface, nor just look at who is resolute and decisive. Do the Burmese people really need a war in Burma or imposing sanctions on Burma? Can it solve the problem? No.

A speech by the Philippine Foreign Minister Teodoro Locsin Jr on Myanmar issue in February was very enlightening. He slammed the West for “tearing down” the reputation of Myanmar civil leader Aung San Suu Kyi in recent years. “I pour scorn on the Western world for destroying Aung San Suu Kyi and making her a victim of the military,” He said, “With Burma, we work with the powers around Burma to see if we can convince the great powers there. Forget the United States! We talk to China, we talk to India.”[10]

In addition to supporting ASEAN’s mediation, China has also begun to engage with Burmese democrats. According to the Irrawaddy, the independent newspapers base in Myanmar reported on 8 April 2021, The Chinese Embassy in Myanmar has spoken with members of a committee representing elected lawmakers from the ousted National League for Democracy (NLD) government, amid Beijing’s repeated calls for all parties in Myanmar to seek a political resolution to the current crisis through dialogue.[11]

So is China involved in Myanmar affairs? Yes, it is. But it's not as rumored, nor is it what the Western media expect. No, but China has its own way. Both ASEAN and the United Nations have been criticized for being too soft in their handling of Myanmar affairs. But hard methods are not really useful. Moreover, if it is not handled properly, risks may spill over to all neighboring countries, including China and other ASEAN countries. At the moment when the epidemic is hitting, no one wants to bear such pressure.

There are more than 340 Chinese enterprises registered with the Myanmar-China Chamber of Commerce and Industry, of which 30 percent are in the textile and clothing industry. When there are more companies and enterprises come to invest in Myanmar, there are more jobs were created inside Myanmar, so that local people no need to migrate to Thailand or other countries for jobs.

Happiness, prosperity and development of one specific country has first emerged from the peace and political stability, and then work opportunities inside the country. The Chinese Government and Chinese’s private companies dream of peace and political stability of Myanmar because they have invested in the development projects and other important projects in the country, so that they want to make money from their businesses, they do not want war or internal clashes to interrupt their investment.

It is arguably to say that some countries promise to offer pizza while citizens in Asia eat rice as their staple food. Some countries promise great development in Myanmar while they did not encourage their own investors to invest in Myanmar which also happens in Cambodia.

It could be a mistake of the Chinese Government that has heavily focused on business opportunities and did not talk about internal affairs of Myanmar, but China believes that it is very important to let people of one specific country to make a decision on the fate of their nation.

It is undeniable to say that China is one of the victims due to the crisis in Myanmar. There are many Chinese companies were hit by protestors since those protestors believe that China is the main support of Myanmar’s junta regime. China is also a victim of bad rumors from western media since many western media have treated Chinese’s Communist Party as the symbol of evil, even though China has done nothing on one specific thing.

The main root cause of the problems and hate on Chinese Government has taken place might due to the misinterpretation of its system and what it really means for each nation which consists of different culture, tradition, ways of living, level of education, period of war and peace, particularly differences in the political system. Just as Wang Yi said at a video conference with US Council on Foreign Relations, democracy is not Coca-Cola that promises the same taste everywhere in the world. [12]One nation should choose one doctrine that is fit to their nation by their citizens.

The Chinese Government has really involved in Myanmar’s development and job creation for Myanmar’s citizens since there are many state-owned companies and private companies from China that have been investing in Myanmar, those companies are investing for benefits not for the crisis. There should be the correct interpretation between investment and coup, the investment was invested by Chinese investors as well as other foreign investors, but the coup was committed by Myanmar’s junta not by investors.

( Dr. Seun Sam is a policy analyst at the Royal Academy of Cambodia. All views in this article are his own). 

_______________

[1] https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/ziliao_665539/3602_665543/3604_665547/t18053.shtml

[2] https://globalvoices.org/2021/02/18/flights-carrying-seafood-between-china-and-myanmar-fuel-speculation-about-beijings-support-for-the-military-coup/

[3] http://undocs.org/S/PRST/2021/5

[4] https://un.mfa.ee/un-security-council-press-statements-on-myanmar/

[5] https://www.npr.org/2021/03/29/982417602/protestors-in-myanmar-have-torched-several-chinese-owned-or-operated-factories

[6] https://www.scmp.com/week-asia/opinion/article/3120586/why-china-sees-difficult-choices-myanmars-political-realities

[7] https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics-lobbyist-idUSKBN2AY0K0

[8] https://www.globaltimes.cn/page/202104/1221536.shtml

[9] https://twitter.com/China2ASEAN/status/1386680122116231170?s=09

[10] https://www.rappler.com/nation/teodoro-locsin-response-myanmar-coup-the-west-destroyed-aung-san-suu-kyi

[11] https://www.irrawaddy.com/news/burma/chinese-embassy-makes-contact-myanmars-shadow-government.html

[12] https://twitter.com/globaltimesnews/status/1385751113513590790

  ថ្ងៃសុក្រ, 30 មេសា 2021 ម៉ោង 05:44 PM

«កម្ពុជា រយៈពេល ២២ឆ្នាំក្នុងអាស៊ាន»

សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន អញ្ជើញចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលនៃសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (អាស៊ាន) លើកទី ៣៦ តាមរយៈប្រព័ន្ធវីដេអូ នៅរាជធានីភ្នំពេញ ប្រទេសកម្ពុជា នាថ្ងៃទី២៦ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០

(អត្ថបទដោយ៖ លោក អ៊ុច លាង អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវនៃនាយកដ្ឋានសិក្សាអាស៊ី អាហ្វ្រិក និងមជ្ឈិមបូព៌ា នៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)

កម្ពុជាធ្លាប់ជាប្រទេសដ៏ឯកោមួយនៅអាស៊ី បានឆ្លងកាត់សង្រ្គាមរ៉ាំរ៉ៃរាប់ទសវត្សរ៍ និងបានឆ្លងកាត់របបប្រល័យពូជសាសន៍ចន្លោះឆ្នាំ១៩៧៥-១៩៧៩ ដែលបានធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋរាប់លាននាក់ត្រូវបានសម្លាប់ ហើយហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជាតិត្រូវបានបំផ្លាញស្ទើរតែទាំងស្រុង។ ក្រោមនយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះរបស់សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នាចុងឆ្នាំ១៩៩៨ ប្រទេសកម្ពុជាបានបញ្ចប់សង្គ្រាមទាំងស្រុង និងមានការបង្រួបបង្រួមជាតិពិតប្រាកដ ព្រមទាំងមានសន្តិភាពពេញលេញ ដែលជាបុព្វលក្ខខណ្ឌសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍលើគ្រប់វិស័យរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ ហើយកម្ពុជាបានធ្វើសមាហរណកម្មខ្លួនយ៉ាងសកម្មទៅក្នុងនិម្មាបនកម្មតំបន់ និងពិភពលោក។ ក្រោមការដឹកនាំរបស់សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នៅថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៩៩ កម្ពុជាចូលជាសមាជិកសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហៅកាត់ថាអាស៊ាន (Association of Southeast Asian Nations – ASEAN)។ គិតមកដល់ថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២១ នេះ គឺមានរយៈពេល២២ឆ្នាំ ហើយ។ ក្នុងរយៈពេល២២ឆ្នាំមកនេះ ក្នុងឋានៈជាសមាជិកអាស៊ាន តើប្រទេសកម្ពុជាបានទទួលផលប្រយោជន៍អ្វីខ្លះ និងបានរួមចំណែកអ្វីខ្លះដល់ការកសាងអង្គការតំបន់មួយនេះ?

អាស៊ានត្រូវបានបង្កើតឡើងថ្ងៃទី៨ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៦៧ ដោយដំបូងឡើយ មានប្រទេសចំនួន៥ គឺប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូណេស៊ី ហ្វីលីពីន សិង្ហបុរី និងប្រទេសថៃ។ ប្រទេសស្ថាបនិកទាំងនោះ លើកលែងប្រទេសថៃ សុទ្ធ​សឹង​តែជាដែនដីដែលទើបទទួលបានឯករាជ្យពីនឹមអាណានិគមក្នុងសម័យនោះ និងគួបផ្សំនឹងការចាប់ផ្ដើមនៃសង្គ្រាមត្រជាក់ផងនោះ ទើបជំរុញឱ្យប្រទេសទាំងប្រាំរួមគ្នាបង្កើតសមាគមនេះឡើង ដោយមានគោលដៅរួម គឺជំរុញឱ្យមានសន្តិភាព ស្ថិរភាព កំណើនសេដ្ឋកិច្ច រួមទាំងការអភិវឌ្ឍសង្គម និងវប្បធម៌ក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ទាំងមូល។ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៨៤ និងឆ្នាំបន្តបន្ទាប់មកទៀត ទើបបណ្ដាប្រទេសចំនួនប្រាំទៀតក្នុងតំបន់នេះ រួមមាន ប៊្រុយណេ វៀតណាម ឡាវ មីយ៉ាន់ម៉ា និងកម្ពុជា ដែលជាកូនពៅ បានក្លាយជាសមាជិកនៃសមាគមនេះជាបន្តបន្ទាប់។

អាស៊ានមានសរសរស្តម្ភសំខាន់ចំនួនបី រួមមាន សហគមន៍សន្តិនយោបាយ-សន្តិសុខ សហគមន៍សេដ្ឋកិច្ច និងសហគមន៍សង្គម-វប្បធម៌ ដែលសហគមន៍ទាំងបីនេះ មានទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមក។

ថ្វីបើមិនដូចអ្វីដែលអ្នកទាំងឡាយរំពឹងទុកទាំងស្រុង ប៉ុន្តែផលប្រយោជន៍ដែលកម្ពុជាទទួលបានក្រោយចូលជាសមាជិកអាស៊ាន គឺមិនតិចតួចប៉ុន្មាននោះទេ។ តិចឬច្រើន អាស៊ានជារបាំងដ៏សំខាន់សម្រាប់ការពារអធិបតេយ្យនៃរដ្ឋជាសមាជិក ជាស្នូលនៃនិម្មាបកម្មតំបន់ និងជាច្រកទ្វារការទូត នយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចដ៏សំខាន់របស់រដ្ឋជាសមាជិកនានារបស់ខ្លួន។ ខាងក្រោមនេះជាផលប្រយោជន៍សំខាន់ៗដែលកម្ពុជាទទួលបានក្នុងឋានៈជាសមាជិកអាស៊ាន៖

១-ការមិនជ្រៀតជ្រែកប្រទេសផងគ្នា គឺអាស៊ានគ្មានបងតូច គ្មានបងធំ ហើយមិនលូកដៃចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងប្រទេសជាសមាជិកដទៃទៀត។ ទន្ទឹមនឹងនេះ គឺមិនធ្វើសេចក្តីថ្លែងការពាក់ព័ន្ធក្នុងរឿងផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសជាសមាជិកនីមួយៗ។ ប្រទេសសមាជិកទាំងអស់ គឺមានសិទ្ធិពេញលេញ និងស្មើមុខស្មើមាត់ដូចៗគ្នា។

២-ស្មារតីសហគមន៍ គឺធ្វើការតាមគោលការណ៍កុងសង់ស៊ីស គ្មានប្រទេសតូច គ្មានប្រទេសធំ គ្មានប្រទេសអ្នកមាន គ្មានប្រទេសអ្នកក្រ ដែលគោលការណ៍នេះបានចែងច្បាស់នៅក្នុងធម្មនុញ្ញអាស៊ាន។ ប្រសិនបើរកកុងសង់ស៊ីសមិនទាន់បាន គឺត្រូវរក្សាទុកសិន ហើយត្រូវស្វែងរកចំណុចល្អរួមដែលអាស៊ានចង់បាន។

៣-សមាហរណកម្មដែលជាឱកាសនៃការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចសង្គម ដែលជាកត្តាទាក់ទាញដ៏សំខាន់។ នៅឆ្នាំ២០០០ គឺអាស៊ានបានដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយកាត់បន្ថយគម្លាតរវាងប្រទេសអាស៊ានចាស់និងប្រទេសអាស៊ានថ្មី ដែលភាគច្រើននៅតាមតំបន់ទន្លេមេគង្គ មានដូចជា ប្រទេសកម្ពុជា ឡាវ មីយ៉ាន់ម៉ា និងវៀតណាម។ ស្មារតីអាស៊ាន គឺមិនទុកឱ្យប្រទេសជាសមាជិកណាមួយនៅពីក្រោយទេ គឺជួយជំរុញឱ្យមានការរីកចម្រើនទៅមុខទាំងអស់គ្នា។

៤-ច្រកទ្វារការទូតកាន់តែធំទូលាយសម្រាប់កម្ពុជាក្នុងក្របខណ្ឌអាស៊ាន ព្រោះអាស៊ានមានដៃគូច្រើនទាំងក្នុងតំបន់និងក្រៅតំបន់ ហើយការចូលជាសមាជិករបស់កម្ពុជា គឺជាឱកាសពង្រីកកិច្ចការទំនាក់ទំនងមិត្តភាពនិងសហប្រតិបត្តិការជាមួយប្រទេស ដែលជាដៃគូអាស៊ានទាំងអស់ ដើម្បីនាំមកនូវអត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើនសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។

ក្នុងរយៈពេល២២ ឆ្នាំមកនេះ កម្ពុជាបានរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការកសាងសហគមន៍ អាស៊ាន ដំណើរការសមាហរណកម្មតំបន់ និងបានដាក់ចេញ រួមចំណែកជំរុញ និងអនុវត្តនូវគំនិតផ្តួចផ្តើមជាច្រើនរបស់អាស៊ាន។

ក្នុងគំនិតផ្តួចផ្តើមសមាហរណកម្មអាស៊ាន (Initiative for ASEAN Integration – IAI) ដែលបានលើកឡើងដោយថ្នាក់ដឹកនាំអាស៊ានកាលពីឆ្នាំ២០០០ នៅប្រទេសសឹង្ហបូរី ត្រូវបានអនុវត្តតាមផែនការការងារចំនួន៣៖ 

១-ផែនការការងារទី១ (២០០២-២០០៨) ដែលបានអនុម័តដោយថ្នាក់ដឹកនាំអាស៊ាន នាឆ្នាំ២០០២ នៅប្រទេសកម្ពុជា នៅពេលដែលកម្ពុជាធ្វើជាប្រធានអាស៊ានលើកទី១។ 

២-ផែនការការងារទី២ (២០០៩-២០១៥) ដែលបានអនុម័តដោយថ្នាក់ដឹកនាំអាស៊ាន នាឆ្នាំ២០០៩ នៅប្រទេសថៃ។ 

៣-ផែនការការងារទី២ (២០១៦-២០២៥) ដែលបានអនុម័តដោយថ្នាក់ដឹកនាំអាស៊ាន នាឆ្នាំ២០១៧ នៅប្រទេសឡាវ។

ប្រទេសកម្ពុជាធ្លាប់បានធ្វើជាប្រធានប្តូរវេនអាស៊ានចំនួន២លើករួចមកហើយ គឺនៅឆ្នាំ២០០២ និងឆ្នាំ២០១២។ នៅឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខនេះ កម្ពុជានឹងធ្វើជាប្រធានប្តូរវេនអាស៊ានជាថ្មីម្តងទៀត។

ក្នុងអំឡុងពេលធ្វើជាប្រធានអាស៊ានលើកទី១ កម្ពុជាបានសម្រេចបាននូវឯកសារជាប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់អាស៊ាន «សេចក្តីថ្លែងការណ៍ប្រតិបត្តិរបស់បណ្តាភាគីនៃជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង (Declaration on the Conduct of the Parties in the South China Sea – DOC)» ត្រូវបានចុះហត្ថលេខាដោយរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសរបស់បណ្តាប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន និងចិន ដែលមានទាំងទិដ្ឋភាពនយោបាយនិងច្បាប់ សម្រាប់ការដោះស្រាយបញ្ហានៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងដោយសន្តិវិធី។ រហូតមកទល់ពេលនេះ បណ្តាប្រទេសពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ព្រមទាំងប្រទេសមហាអំណាចតាំងអស់ នៅតែទាមទារឱ្យគោរពពេញលេញនូវ DOC។

សម្រាប់ឆ្នាំ២០១២ នៃការធ្វើជាប្រធានអាស៊ានជាលើកទី២របស់កម្ពុជា កម្ពុជាបានសម្រេចនូវសមិទ្ធផលជាច្រើន រួមមាន៖ ១-សេចក្តីថ្លែងការរួមស្តីពីអាស៊ានគ្មានគ្រឿងញៀន។ ២-សេចក្តីថ្លែងការណ៍ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សអាស៊ាន (ASEAN Human Rights Declaration – AHRD)។ ៣-ការបង្កើតមជ្ឈមណ្ឌលតំបន់អាស៊ានសម្រាប់សកម្មភាពមីន (ASEAN Regional Mine Action Center – ARMAC)។ ៤-ការចាប់ផ្តើមចរចាស្តីពី «ភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចទូលំទូលាយក្នុងតំបន់ (Regional Comprehensive Economic Partnership – RCEP)» ដែលរួមមានប្រទេសអាស៊ានទាំង១០ បូក អូស្ត្រាលី ចិន ឥណ្ឌា ជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង និងណូវែលហ្សេឡង់។ និង ៥-កិច្ចសន្ទនាជា សកលរបស់អាស៊ាន។

សម្រាប់ក្របខ័ណ្ឌនៃក្រមប្រតិបត្តិសម្រាប់សមុទ្រចិនខាងត្បូង (Code of Conduct for the South China Sea – COC) ជាលទ្ធផលដែលកើតចេញពីស្មារតីទីក្រុងបាលី និងទីក្រុងសៀមរាប (Bali-Siem Reap Spirit) ដែលក្នុងស្មារតីនេះ ភាគីពាក់ព័ន្ធឯកភាពអនុវត្តនូវភាពបត់បែន ហើយដាក់បញ្ចូលតែធាតុចូលទាំងឡាយណា ដែលបានឯកភាពរួចហើយតែប៉ុណ្ណោះនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌ COC បន្ទាប់ពីមានកិច្ចប្រជុំនៅទីក្រុងបាលី និងទីក្រុងសៀមរាបនាដើមឆ្នាំ២០១៧។

ក្នុងការជួយជ្រោមជ្រែងដល់ការរក្សាសន្តិភាពនិងស្ថិរភាពក្នុងតំបន់ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំរបស់មេដឹកនាំអាស៊ាន ដែលធ្វើឡើងនៅរដ្ឋធានីហ្សាកាតា កាលថ្ងៃទី២៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២១ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្រ្តីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានចែករំលែកបទពិសោធជោគជ័យរបស់កម្ពុជាក្នុងការអនុវត្តន៍នយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះ សម្រាប់ការដោះស្រាយវិបត្តិនៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដោយបានលើកឡើងពីបទពិសោធជោគជ័យរបស់កម្ពុជាក្នុងការអនុវត្តនយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះ ដើម្បីនាំមកនូវសន្តិភាពនិងការផ្សះផ្សារជាតិយូរអង្វែងនិងបានស្នើឡើងនូវជំហានជាក់ស្តែងមួយចំនួន ពោលគឺ ១-ការបញ្ឈប់អំពើហឹង្សានិងការប្រកាន់ភាពអត់ធ្មត់បំផុតដោយគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ ២-ការទទួលយកតួនាទីអាស៊ាននិងការបញ្ជូនប្រេសិតពិសេសរបស់អាស៊ានទៅមីយ៉ាន់ម៉ា ដើម្បីជួយអន្តរាគមន៍សម្របសម្រួល និង៣-ការអនុញ្ញាតឱ្យមានការផ្តល់ជំនួយមនុស្សធម៌ពីអាស៊ាន ដែលបានរួមចំណែកដល់ការឯកភាពគ្នាជាឯកច្ឆន្ទលើប្រាំចំណុច។

ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ដំណើរឆ្ពោះទៅមុខរបស់អាស៊ាន នៅតែមានបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួន ទាំងរវាងប្រទេសដែលជាសមាជិក ប្រទេសមិនមែនជាសមាជិក ពិសេសប្រទេសមហាអំណាចក្នុងតំបន់និងពិភពលោក។ បញ្ហាគម្លាតសេដ្ឋកិច្ចរវាងប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន ចាស់និងសមាជិកអាស៊ានថ្មីនៅតែជាបញ្ហា។ ប្រទេសកម្ពុជា ឡាវ មីយ៉ាន់ម៉ា និងវៀតណាម នៅមានស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចទាបនៅឡើយ បើប្រៀបធៀបនឹងសមាជិក៦ផ្សេងទៀត ដែលជាសមាជិកថ្មីរបស់អាស៊ាន។

ម្យ៉ាងវិញទៀត ក្នុងបញ្ហាជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង កម្ពុជាបានធ្វើជាប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានលើកទី២១ និងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ីបូព៌ាលើកទី៧ នាថ្ងៃទី១៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១២ ក្រោមប្រធានបទសហគមន៍មួយ ជោគវាសនាមួយ ដែលពិភាក្សាផ្ដោតសំខាន់ទៅលើការអនុវត្តធម្មនុញ្ញអាស៊ាន និងផែនទីបង្ហាញផ្លូវសម្រាប់ការកសាងសហគមន៍អាស៊ាន។ សម្រាប់កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានលើកទី២១នោះ គេបានកត់សម្គាល់ឃើញថា មានភាពចម្រូងចម្រាស់គ្នាជុំវិញការស្នើរបស់វៀតណាមនិងហ្វីលីពីន ឱ្យដាក់បញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងជារបៀបវារ:មួយក្នុងកិច្ចប្រជុំ។ ប៉ុន្តែកម្ពុជា ក្នុងនាមជាម្ចាស់ផ្ទះបានច្រានចោលសំណើនេះ ដោយគូសបញ្ជាក់ថា បញ្ហាជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង គួរតែដោះស្រាយក្នុងកម្រិតទ្វេភាគីរវាងបណ្ដាប្រទេសដែលទាមទារ (Claimant States) ហើយមិនគួរយកមកចរចានៅក្នុងវេទិកាពហុភាគីរួមនោះឡើយ។ ក្នុងន័យនេះ កម្ពុជាបានប្រកាន់ខ្ជាប់តួនាទីស្នូលនិងមជ្ឈភាពរបស់អាស៊ាន ប៉ុន្តែរងការចោទប្រកាន់ពីភាគីដែលទាមទារថាមានទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងជិតស្និទ្ធិ និងរឹងមាំជាមួយប្រទេសចិន។

បញ្ហាចំពោះមុខនាពេលនេះ គឺប្រឈមពីការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ ហើយអាស៊ាន ជាស្ថាប័នតំបន់ដែលសកម្មបំផុតមួយ ត្រូវខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីផ្តល់នូវដំណោះស្រាយដែលមានការច្នៃប្រឌិត និងជំរុញការសម្របសម្រួលក្នុងតំបន់ ដើម្បីឆ្លើយតបចំពោះបញ្ហាប្រឈមដែលមិនធ្លាប់មាន។ ដើម្បីដោះស្រាយនញ្ហាប្រឈមនេះ អាស៊ានបានបង្កើតមូលនិធិអាស៊ានសម្រាប់ការឆ្លើយតបចំពោះកូវីដ-១៩, ក្របខ័ណ្ឌការស្តារឡើងវិញគ្រប់ជ្រុងជ្រោយរបស់អាស៊ាន (ASEAN Comprehensive Recovery Framework – ACRF), ក្របខ័ណ្ឌការរៀបចំច្រកធ្វើដំណើរអាស៊ាន (Travel Corridor Arrangement Framework – TCAF) និងការស្នើបង្កើតឱ្យមានមជ្ឈមណ្ឌលអាស៊ានសម្រាប់ភាពបន្ទាន់សុខភាពសាធារណៈនិងជំងឺដែលកំពុងកើតមាន (Public Health Emergencies and Emerging Diseases – ACPHEED) និងការអភិវឌ្ឍប្រព័ន្ធសម្របសម្រួលបន្ទាន់ផ្នែកសុខភាពសាធារណៈអាស៊ាន (Public Health Emergency Coordination System – APHECS) ជាដើម គឺជាភ័ស្តុតាងសំខាន់ដែលបញ្ជាក់ពីការងារសម្របសម្រួលគោលនយោបាយ ដែលមានលក្ខណៈបុរេសកម្មរបស់អាស៊ាន។

ទន្ទឹមនឹងការប្រឈមពីការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ នៅមានការប្រកួតប្រជែងរវាងមហាអំណាចនឹងនៅតែបន្តមានភាពតានតឹង ហើយការបែងចែកពិភពលោកជា២ ទាំងលើទិដ្ឋភាពនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម និងបច្ចេកវិទ្យាគឺជាសេចក្តីកង្វល់ដ៏ធំមួយ។

សម្រាប់ឆ្នាំ២០២២ខាងមុខនេះ កម្ពុជានឹងទទួលតួនាទីជាប្រធានអាស៊ានជាលើកទី៣។ តួនាទីនេះអាចជាមោទនភាពផង ហើយក៏អាចជាសម្ពាធផងដែរ។ បញ្ហាជំងឺរាតត្បាតនៃកូវីដ-១៩ នឹងនៅតែជាបញ្ហាប្រឈមសម្រាប់គ្រប់ប្រទេសនៅជុំវិញពិភពលោក ដែលកំពុងតែស្វិតស្វាញស្វែងរកវិធីសាស្ត្រស្តារសេដ្ឋកិច្ចនិងធុរកិច្ចដែលស្ទើរតែដួលរលំ។ ភាពចាំបាច់របស់កម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ២០២២ ក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ាន គឺធ្វើយ៉ាងណា បន្តរក្សានិងគ្រប់គ្រងស្ថានភាព បរិស្ថានដែលអំណោយផលដល់សន្តិភាព និងស្ថិរភាពដើម្បីទ្រទ្រង់ការជំរុញវិបុលភាពក្នុងតំបន់។

សម្រាប់ឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខ ក្នុងនាមប្រធានអាស៊ានប្តូរវេន យើងជឿជាក់ថា កម្ពុជា នឹងបន្តជំរុញឱ្យមានការសម្របសម្រួលដល់ការដោះស្រាយភាពតានតឹងនៃជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង ជាលក្ខណៈទ្វេភាគី ដោយផ្អែកលើ DOC ព្រមទាំងជំរុញធ្វើឱ្យ COC លេចចេញជារូបរាងឱ្យបានឆាប់រហ័ស។

វិបត្តិនៅប្រទេសភូមាក៏នឹងនៅតែជាដុំថ្មក្តៅសម្រាប់កម្ពុជា ក្នុងឋានៈជាប្រធានអាស៊ាននាឆ្នាំក្រោយនេះ ព្រោះគេមិនសង្ឃឹមថា វិបត្តិនេះនឹងអាចដោះស្រាយបានឆាប់ៗនេះទេ។ កម្ពុជាចាំបាច់ជំរុញឱ្យអនុសាសន៍របស់ថ្នាក់ដឹកនាំអាស៊ាន នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនៅរដ្ឋធានីហ្សាការតានាថ្ងៃទី២៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២១ កន្លងទៅ ត្រូវបានអនុវត្តឱ្យឆាប់និងមានប្រសិទ្ធភាព។

ការលើកកម្ពស់អភិបាលកិច្ចសកលសំដៅពង្រឹងប្រព័ន្ធពហុភាគីនិយម ប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងស្តារសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញបន្ទាប់ពីវិបត្តិជំងឺកូវីដ-១៩ នឹងនៅតែជាចំណុចអាទិភាពសម្រាប់កម្ពុជា។ ក្នុងការស្តារសេដ្ឋកិច្ចក្រោយការរីករាលដាលនៃវីរុសកូវីដ-១៩ កម្ពុជានឹងបន្តជំរុញការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច និងភាពធន់ផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុឱ្យមានភាពប្រសើរឡើងវិញ និងបន្តកាត់បន្ថយលទ្ធភាព នាំទៅរកឱនភាពសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក ឱ្យនៅកម្រិតអប្បបរមា តាមរយៈការស្តាកំណើនសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញ ការវិនិយោគ ការតភ្ជាប់ដោយចីរភាព ទស្សកិច្ចធុរកិច្ច និងទេសចរណ៍ព្រមទាំងការរក្សាស្ថិរភាពទីផ្សារជាដើម។

ភាពជាប្រធានអាស៊ានប្តូរវេនរបស់កម្ពុជា មិនមែនជាការជោគជ័យឬការបរាជ័យ ដាច់ដោយឡែកសម្រាប់កម្ពុជានោះទេ។ ភាពជាប្រធានរបស់កម្ពុជា គឺជាការប្តូរវេនជាមួយនឹងប្រធានមុនៗ ដូច្នេះរាល់សមិទ្ធផលឬវឌ្ឍនភាពទាំងឡាយ គឺជាស្នាដៃរួមរបស់សមាជិកអាស៊ានទាំង១០។ ទន្ទឹមនឹងនោះ មានបញ្ហាជាច្រើន គឺមិនអាចត្រូវបានដោះស្រាយចប់សព្វគ្រប់ក្រោមការដឹកនាំរបស់ប្រធានអាស៊ានប្តូរវេនណាមួយតែឯងនោះទេ ជួនកាលវាបន្តរាប់សិបឆ្នាំ តួយ៉ាងបញ្ហាសមុទ្រ ចិនខាងត្បូងជាឧទាហរណ៍ស្រាប់។

ក្នុងបរិបទនៃពិភពលោកពហុប៉ូល និងការប្រកួតប្រជែងអំណាចដ៏ស្មុគស្មាញ និងប្រកបដោយការរើសអើង ការផ្តល់សារៈសំខាន់លើមាគ៌ាអាស៊ានគឺជារឿងចាំបាច់ក្នុងការថែរក្សាមជ្ឈភាពអាស៊ាន និងឯកភាពអាស៊ាន ។ ការណ៍ដែលស្ថាប័នអាស៊ាននៅតែមានភាពស្អិតល្មួតផ្ទៃក្នុងមិនប្រេះឆា គឺដោយសារតែយើងរក្សាបាននូវគោលការណ៍ប្រតិបត្តិមូលដ្ឋាន ដែលជា «មាគ៌ាអាស៊ាន» ដែលផ្តល់តម្លៃទៅលើការឯកភាពគ្នានៅក្នុងភាពចម្រុះ, ការគោរពគោលការណ៍ កុងសង់ស៊ីស, ការខិតខំជំរុញការសន្ទនា និងពិគ្រោះយោបល់ ដែលមានលក្ខណៈស្ងាត់ស្ងៀម ដែលគោរពអធិបតេយ្យ និងគោលការណ៍មិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសសមាជិក នៅរាល់ពេលដែលយើងជួបប្រទះបញ្ហាលំបាក។ ពីព្រោះថា អាស៊ានតែងតែលើកកម្ពស់ការឯកភាព គ្នាដើម្បីសន្តិភាព កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងការអភិវឌ្ឍ ប៉ុន្តែអាស៊ានមិនជំរុញឱ្យមានការឯកភាពគ្នាដើម្បីជំរុញការប្រឈមមុខដាក់គ្នានោះទេ។

ជាសរុបមក ទោះបីមានបញ្ហាប្រឈមនិងសម្ពាធជាច្រើនយ៉ាងណាក្តី ក្រោយកម្ពុជាបានចូលជាសមាជិកអាស៊ាន ក៏កម្ពុជាទទួលបានភាពស្មើមុខនិងស្មើភាពគ្នានៅក្នុងតំបន់ ទោះបីបច្ចុប្បន្ននេះ កម្ពុជាជាកូនពៅក៏ដោយ។ ទន្ទឹមនឹងនេះដែរ កម្ពុជាក៏បានរួមចំណែកយ៉ាងសកម្មក្នុងការជួយជ្រោមជ្រែងឱ្យអាស៊ានរក្សាបានស្ថិរភាពនិងសន្តិភាព ដើម្បីធ្វើឱ្យអាស៊ានអាចរក្សាបាននូវកម្រិតជឿទុកចិត្តមួយ ជាមួយនឹងទំនាក់ទំនងប្រកបដោយតុល្យភាពជាមួយនឹងមហាអំណាចក្នុងតំបន់ ដែលពឹងពាក់លើនិម្មាបនកម្មតំបន់អាស៊ាន ដើម្បីរក្សាបានសន្តិភាព និងស្ថិរភាពដ៏ទូលំទូលាយ។ នៅឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខនេះ កម្ពុជានឹងដាក់ចេញនូវគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្មីៗ និងបន្តអនុវត្តជំរុញការអនុវត្តសេចក្តីសម្រេចនានារបស់អាស៊ាន ដើម្បីធ្វើឱ្យអង្គការតំបន់មួយនេះកាន់តែរឹងមាំ និងមានសារៈសំខាន់ទ្វេឡើងថែមទៀត៕

  ថ្ងៃសុក្រ, 30 មេសា 2021 ម៉ោង 04:59 PM

"Myanmar's political crisis should be viewed in an objective and impartial way"

  ថ្ងៃសុក្រ, 30 មេសា 2021 ម៉ោង 04:22 PM

«វិបត្តិនយោបាយនៅមីយ៉ាន់ម៉ាគួរត្រូវបានសម្លឹងមើលដោយលក្ខណៈសត្យានុម័តនិងមិនលម្អៀង» ដោយ៖ បណ្ឌិត គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាបានធ្លាក់ក្នុងវិបត្តិនយោបាយដ៏ស្រួចស្រាវចាប់តាំងពីខែកុម្ភៈមក ដែលផ្តើមចេញពីការមិនសប្បាយចិត្តរបស់គណបក្សសហព័ន្ធសាមគ្គីភាពនិងការអភិវឌ្ឍដែលគាំទ្រដោយយោធាចំពោះលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតកាលខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២០ ដែលគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដឹកនាំដោយលោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ទទួលបានជ័យជម្នះភ្លូកទឹកភ្លូកដី។ លោកខាងលិចរួមមានសហភាពអ៊ឺរ៉ុបអង់គ្លេស និងសហរដ្ឋអាមេរិក បានសម្តែងការរិះគន់និងការព្រួយបារម្ភចំពោះការមិនផ្តល់សិទ្ធិដល់អ្នកបោះឆ្នោតមួយចំនួន ការលុបចោលការបោះឆ្នោតនៅផ្នែកខ្លះនៃរដ្ឋនិងតំបន់មួយចំនួន ការដកសិទ្ធិបេក្ខជន និងចំនួនអាសនៈជាច្រើនដែលត្រូវបានបម្រុងទុកសម្រាប់ពួកយោធា ហើយគណបក្សសហព័ន្ធសាមគ្គីភាពនិងការអភិវឌ្ឍដែលគាំទ្រដោយយោធាបានចោទប្រកាន់គណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ថាបានលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោត ហើយបានទាមទារឱ្យរៀបចំការបោះឆ្នោតឡើងវិញ។

ភាពចម្រូងចម្រាសនៃលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត បានក្លាយជាយុត្តិកម្មដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់ពួកយោធាដ៏មានឥទ្ធិពលរបស់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាប្រើប្រាស់ក្នុងការធ្វើរដ្ឋប្រហារ។ យោធាបដិសេធមិនទទួលយកលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត ដែលត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាការធ្វើប្រជាមតិមួយអំពីប្រជាប្រិយភាពរបស់លោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ក្នុងនាមជាប្រមុខគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ លោកស្រីធ្លាប់ជាមេដឹកនាំស៊ីវិលចាប់តាំងពីការបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០១៥មក។ រដ្ឋប្រហារយោធានៅមីយ៉ាន់ម៉ា ត្រូវបានថ្កោលទោសដោយរដ្ឋាភិបាលនានា និងអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ ខណៈពេលដែលអាស៊ាននិងរដ្ឋជាសមាជិកមួយចំនួនរបស់ខ្លួន បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងចំពោះស្ថានការណ៍ដែលកំពុងកើតឡើងនៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ានេះ។ មេដឹកនាំអាស៊ានបានរៀបចំកិច្ចប្រជុំកំពូលផ្ទាល់មុខគ្នាមួយដែលទន្ទឹងចង់បានបំផុតដើម្បីជួយដោះស្រាយវិបត្តិនេះ។ ជាវោហាស៍នយោបាយ ប្រទេសចិនត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ថាបានគាំទ្រយោធាក្នុងការធ្វើរដ្ឋប្រហារនិងមិនបានប្រកាន់ជំហររឹងមាំប្រឆាំងនឹងរដ្ឋប្រហារ។ ទោះយ៉ាងណា ប្រទេសចិនបានបញ្ជាក់ម្តងហើយម្តងទៀតថា ខ្លួនមិនបានពាក់ព័ន្ធអ្វីនឹងរដ្ឋប្រហារយោធានៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ានោះទេ ដោយបានសង្កត់ធ្ងន់ថា វាជាការចោទប្រកាន់ដោយហេតុផលនយោបាយ និងមិនអាចទទួលយកបាន។

តើវិបត្តិនយោបាយនៅប្រទេសមីយ៉ាន់បានកើតឡើងយ៉ាងដូចម្តេច? តើប្រទេសចិនមានការជាប់ពាក់ព័ន្ធអ្វីខ្លះ? ហើយតើគេគួរដោះស្រាយវិបត្តិនយោបាយនេះដោយរបៀបណា? សូមអញ្ជើញអានអត្ថបទវិភាគរបស់បណ្ឌិត គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដែលមានចំណងជើងថា «វិបត្តិនយោបាយនៅមីយ៉ាន់ម៉ាគួរត្រូវបានសម្លឹងមើលដោយលក្ខណៈសត្យានម័តនិងមិនលម្អៀង»៕

អត្ថបទជាភាសាអង់គ្លេស អំពី ៖

«Myanmar's political crisis should be viewed in an objective and impartial way» 
by Kin Phea, PhD. Director General,
International Relations Institute of Cambodia
Royal Academy of Cambodia.

អាចទាញយកមកអាន តាមរយ៖ 

http://rac.gov.kh/royal-academy/research/attachments/original/129.pdf?1619774075

  ថ្ងៃសុក្រ, 30 មេសា 2021 ម៉ោង 04:10 PM

«ទិវាភាសាចិនអន្តរជាតិ» លើកទី១២ តាមប្រព័ន្ធអនឡាញ ដោយ៖ កញ្ញា វុធ សុភ័ក្រណា

នៅព្រឹកថ្ងៃអង្គារ ៩កើត ខែពិសាខ ឆ្នាំឆ្លូវ ត្រីស័ក ព.ស.២៥៦៤ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២១ រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា សហការជាមួយមជ្ឈមណ្ឌលសហប្រតិបត្តិការភាសាបរទេសនៃក្រសួងអប់រំចិនបានប្រារព្ធ «ទិវាភាសាចិនអន្តរជាតិ» លើកទី១២ តាមប្រព័ន្ធអនឡាញ។ 

កម្មវិធីនេះមានការអញ្ជើញចូលរួមពីសំណាក់ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា, លោកស្រី Zuo Wenxing ភារៈធារី ស្ថានទូតសាធារណៈរដ្ឋប្រជាមានិតចិនប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងអ្នកឧកញ៉ា ឈរ ណារី អនុប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធខ្មែរចិននៅកម្ពុជា ព្រមទាំងភ្ញៀវកិត្តិយសជាតិ និងអន្តរជាតិ សរុបចំនួន១០០នាក់។ 

ក្នុងឱកាសនេះ អ្នកឧកញ៉ា ឈរ ណារី បានលើកឡើងអំពីសារៈសំខាន់ក្នុងការសិក្សាភាសាចិន ហើយបច្ចុប្បន្នទទួលបានការពេញនិយមនៅប្រទេសកម្ពុជា រួមជាមួយការចូលរួមអនុវត្តគោលការណ៍ខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវ បានជម្រុញឱ្យសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាឈានទៅរកវិបុលភាព។ ទន្ទឹមនឹងនេះផងដែរ លោកស្រី Zuo Wenxing បានកោតសរសើរចំពោះទំនាក់ទំនងដ៏ជិតស្និទ្ធិកម្ពុជា-ចិន ពិសេសការរីកចម្រើនលើវិស័យអប់រំភាសាចិននៅកម្ពុជា។ លោកស្រីបានបន្ថែមថា ភាគីចិនតែងគាំទ្រទៅដល់ការសិក្សាភាសាចិននៅកម្ពុជា រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន រដ្ឋាភិបាលចិនបានបញ្ជូនគ្រូបង្រៀនជនជាតិចិនមកបម្រើការជាគ្រូបង្រៀនភាសាចិននៅកម្ពុជាចំនួន២០០០នាក់ និងបានឧបត្ថម្ភសៀវភៅសិក្សាចំនួន៥០០០០ (ហាសិបពាន់) ក្បាលទៀតផង។ 

ថ្លែងក្នុងសុន្ទរកថាបើកកម្មវិធី ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានថ្លែងអំណរគុណដល់រដ្ឋាភិបាលចិនក្នុងការផ្តល់ថ្នាំបង្ការជំងឺកូវីដ-១៩ ដល់កម្ពុជា ដើម្បីចូលរួមការពារ និងប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺកូវីដ-១៩ នៅកម្ពុជា។ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ក៏បានលើកឡើងពីសារៈសំខាន់ក្នុងការសិក្សាភាសាចិន និងផ្តាំផ្ញើដល់សិស្សានុសិស្ស ខិតខំសិក្សាភាសាចិន ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ខ្លួនឯង និងសង្គមជាតិ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជានឹងធ្វើការបណ្តុះបណ្តាលធនធានគ្រូបង្រៀនភាសាចិន និងធនធានអ្នកចេះភាសាចិនលើគ្រប់វិស័យ។ ជាសមិទ្ធិផល រាបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានបើកថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រ ជំនាញភាសាចិន បរិញ្ញាបត្រជំនាញគរុកោសល្យភាសាចិន និងបរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់គរុកោសល្យភាសាចិន ដើម្បីបំពេញនូវតម្រូវការរបស់ប្រទេសកម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ន។ 

គួរបញ្ជាក់ផងដែរថាកម្មវិធី «ទិវាភាសាចិនអន្តរជាតិ» នឹងប្រព្រឹត្តទៅរយៈពេល៤ថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃទី២០ ដល់ថ្ងៃទី២៣ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២១។ ពេលព្រឹកនឹងមានរៀបចំការប្រកួតសមត្ថភាពភាសាចិន ហើយពេលរសៀលនឹងមានបទបង្ហាញជុំវិញប្រធានបទ «ការសិក្សាភាសាចិន»៕

  ថ្ងៃអង្គារ, 20 មេសា 2021 ម៉ោង 09:43 PM

ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-វៀតណាម៖ សមមិត្តរួមសមរភូមិនិងរបត់ថ្មី ដោយ៖ លោក អ៊ុច លាង អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវនៃនាយកដ្ឋានសិក្សាអាស៊ី អាហ្វ្រិក និងមជ្ឍិមបូព៌ា នៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

RAC Media /

ចុះផ្សាយថ្ងៃទី១៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២១

  ថ្ងៃចន្ទ, 19 មេសា 2021 ម៉ោង 12:39 PM

ជំនួបរវាងអគ្គលេខាធិការនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងអគ្គលេខាធិការនៃក្រុមប្រឹក្សាជាតិស្រាវជ្រាវសេដ្ឋកិច្ច មនុស្សសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គម (NRC) នៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ

ក្នុងនាមឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅអគ្គលេខាធិការនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានដឹកនាំក្រុមការងារបច្ចេកទេសនៃរាជបណ្ឌិត្យ សភាកម្ពុជា ដើម្បីប្រជុំតាមកម្មវិធី ZOOM ជាមួយក្រុមបច្ចេកទេសនៃក្រុមប្រឹក្សាជាតិស្រាវជ្រាវ សេដ្ឋកិច្ច មនុស្សសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គម (NRC) នៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ ដែលដឹកនាំដោយឯកឧត្តម Gil Hong Keun អគ្គលេខាធិការ និងក្រុមការងារមួយចំនួនទៀត ដែលនឹងត្រូវបំពេញការងារស្រាវជ្រាវ និងអនុវត្តគម្រោងជាមួយនឹងរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។

សូមបញ្ជាក់ជូនថា រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងក្រុមប្រឹក្សាជាតិស្រាវជ្រាវសេដ្ឋកិច្ច មនុស្សសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គម (NRC) នៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ បានចុះអនុស្សរណៈយោគយល់គ្នា នៅថ្ងៃទី ១៥ ខែមីនា ២០១៩ នៅភ្នំពេញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដោយបានផ្តោតលើចំណុចខាងក្រោម៖

(ក) ការលើកសំណើ និងគម្រោងស្រាវជ្រាវរួមគ្នា

(ខ) ការរៀបចំ និងការបោះពុម្ពផ្សាយស្នាដៃវិទ្យាសាស្ត្ររួមគ្នា

(គ) សិក្ខាសាលា ការប្រជុំ និងសន្និសីទរួមគ្នា លើប្រធានបទដែលបានកំណត់រួមគ្នា

(ឃ) ការគាំទ្រផ្នែកមន្ទីរពិសោធន៍

(ង) ការផ្លាស់ប្តូរទស្សនកិច្ចសិក្សារបស់បញ្ញវន្ត អ្នកស្រាវជ្រាវ និងគណៈប្រតិភូ សម្រាប់ការសិក្សា

ស្រាវជ្រាវ និងការធ្វើបទឧទ្ទេសនានា

(ច) ការផ្លាស់ប្តូរស្នាដៃបោះពុម្ពផ្សាយវិទ្យាសាស្រ្ត និងឯកសារស្រាវជ្រាវនានា

(ឆ) ការអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្សអនុលោមតាមសេចក្តីណែនាំ ឬនីតិវិធី ឬបទប្បញ្ញត្តិនានា ដែល

សម្រេចរួមគ្នាដោយភាគីទាំងពីរ

(ជ) ទម្រង់ផ្សេងៗទៀតនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ដែលអាចសម្រេចដោយភាគីទាំងពីរ។

នៅមុនពេលរីករាលដាលវីរុសកូវីដ-១៩ ស្ថាប័នទាំងពីរតែងមានជំនួបដោយផ្ទាល់ជាមួយគ្នា ដោយពេលខ្លះថា្នក់ដឹកនាំនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាអញ្ជើញទៅទស្សនកិច្ចនៅសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ ហើយពេលខ្លះទៀតថ្នាក់ដឹកនាំនៃក្រុមប្រឹក្សាជាតិស្រាវជ្រាវសេដ្ឋកិច្ច មនុស្សសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គម (NRC) អញ្ជើញមកបំពេញទស្សនកិច្ចនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។

ជំនួបកម្រឹតអគ្គលេខាធិការរបស់ស្ថាប័នទាំងពីរនេះ បានប្រព្រឹត្តិធ្វើឡើងនៅថ្ងៃអង្គារ ៩រោច ខែចេត្រ ឆ្នាំ ជូត ទោស័ក ព.ស. ២៥៦៤ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី ៦ ខែ មេសា ឆ្នាំ ២០២១។

RAC Media

  ថ្ងៃអង្គារ, 06 មេសា 2021 ម៉ោង 05:06 PM

សិក្ខាសាលា (តាមប្រព័ន្ធវីដេអូពីចម្ងាយ) ស្តីអំពី៖ «ឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក សេរី និងបើកចំហ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនាពេលអនាគត»

នៅព្រឹកថ្ងៃពុធ ១១កើត ខែចេត្រ ឆ្នាំជូត ទោស័ក ព.ស. ២៥៦៤ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២១ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានចូលរួមជាអធិបតីក្នុងពិធីបើក និងបិទសិក្ខាសាលា (តាមប្រព័ន្ធវីដេអូពីចម្ងាយ) ស្តីអំពី៖ «ឥណ្ឌូ-ប៉ាសុីហ្វិក សេរី និងបើកចំហ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនាពេលអនាគត» ដែលមានការអញ្ជើញចូលរួមជាវាគ្មិនកិត្តិយសចំនួន៧រូបគឺ៖

១. ឯកអគ្គរាជទូតជប៉ុន ប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា

២. ឯកអគ្គរដ្ឋទូតឥណ្ឌូនេស៊ី ប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា

៣. បណ្ឌិត OBA MIE សាស្ត្រាចារ្យនៃសាកលវិទ្យាល័យ Kanagawa នៃប្រទសជប៉ុន

៤. អ្នកនាង ពេជ្រ ចារ៉ាឌីន នាយករងប្រតិបត្តិនៃវិទ្យាស្ថានខ្មែរសំរាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងសន្តិភាព

5. លោកបណ្ឌិត កា ម៉ាធុល មន្ត្រីវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

6. លោក KANADA YoGo ប្រធានសមាគមពាណិជ្ជកម្មជប៉ុនប្រចាំនៅកម្ពុជា

7. ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត ជីនបូរាណ ច័ន្ទបូរី អគ្គនាយកក្រុមវិភាគស្រាវជ្រាវ និងព្យាករណ៍ នៃក្រសួងការបរទេស និងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ

នៅក្នុងសិក្ខាសាលានាព្រឹកនេះ មានការអញ្ជើញពីសំណាក់ឯកអគ្គរដ្ឋទូតឥណ្ឌា ប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឯកអគ្គរដ្ឋទូតវៀតណាម ប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងអ្នកចូលរួមដទៃទៀតសរុបចំនួន ១៥០នាក់។

RAC Media 

  ថ្ងៃសុក្រ, 26 មីនា 2021 ម៉ោង 02:38 PM

សាធារណរដ្ឋ ប្រជាធិបតេយ្យ ប្រជាមានិត ឡាវ ធ្វើតែងតាំងក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំថ្មី សម្រាប់អាណត្តិទី៩

ក្នុងកិច្ចប្រជុំសភាលើកដំបូកសម្រាប់អាណត្តិទី៩ កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២១ នៅរដ្ឋធានីរៀងចន្ទន៍ប្រទេស ឡាវ បានធ្វើការប្រកាសជ្រើសតាំងក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំថ្មីរបស់ខ្លួន ដោយក្នុងនោះសភាបានអនុម័តជ្រើសតាំងប្រធានរដ្ឋ ប្រធានរដ្ឋសភា នាយករដ្ឋមន្រ្តី ប្រធានតុលាកំពូល ព្រមទាំងគណៈរដ្ឋមន្រ្តីថ្មីផងដែរ។

លោក ថងលូន ស៊ីសុលីត ដែលកាលពីពេលថ្មីៗសមាជគណបក្សកុម្មុនីស្តឡាវ ផ្តល់ទំនុកចិត្តជ្រើសតាំងជាអគ្គលេខាធិការនៃគណបក្សនេះ ត្រូវបានរដ្ឋសភាជ្រើសតាំង ជាប្រធានរដ្ឋថ្មី ជំនួសលោក ប៊ុនញាង វរៈជិត ដែលត្រូវចូលនិវត្តន៍ ក្នុងសំឡេងគាំទ្រ១៦១ សំឡេង មិនគាំទ្រ១សំឡេង និងអនុប្បវាទ១សំឡេង សរុប១៦៣សំឡេង។

បន្ទាប់ពីជ្រើសរើសបានប្រធានរដ្ឋរួចហើយ សភាបន្តធ្វើការជ្រើសតាំងនាយករដ្ឋមន្រ្តីថ្មីសម្រាប់អាណត្តិថ្មីផងដែរ។ រដ្ឋសភា បានធ្វើការសម្រចជ្រើសតាំងលោក ខាំផាន់ វិផាវ៉ាន់ ជានាយករដ្ឋមន្រ្តី ជំនួសលោក ថងលូនស៊ីសុលីត ដែលបានតម្លើងតំណែងជាប្រធានរដ្ឋ។ សំឡេងគាំទ្រលោកខាំផាន់ វិផាវ៉ាន់ មានចំនួន១៥៣ សំឡេង មិនយល់ព្រម ៣សំឡេង និងអនុប្បវាទ១សំឡេង សរុប១៦២សំឡេង។

ក្នុងកិច្ចប្រជុំដដែលនោះដែរ រដ្ឋសភាឡាវក៏បានធ្វើការជ្រើសរើសប្រធានរដ្ឋសភា អាណត្តិទី៩ ផងដែរ។ ក្នុងនោះលោក សៃស៊ុំផន ភូមិវិហាន ត្រូវបានជ្រើសតាំងជាប្រធានរដ្ឋសភាថ្មី ជំនួសលោកស្រី ប៉ានី យ៉ាថោទូ ដែលលោកស្រីត្រូវបានតែងតាំងជាអនុប្រធានរដ្ឋសម្រាប់អាណត្តិទី៩នេះ។

ទាំងប្រធានរដ្ឋថ្មី នាយករដ្ឋមន្រ្តីថ្មី ក៏ដូចជាប្រធានរដ្ឋសភាថ្មីរបស់ឡាវ គឺសុទ្ធសឹងតែបានធ្វើការផ្តាជ្ញាចិត្ត ក្នុងការរក្សាទំនាក់ទំនងល្អជាមួយប្រទេសជិតខាង អភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចសង្គម លើកស្ទួយជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជន លុបបំបាត់អំពើពុករលួយ ដោះស្រាយបញ្ហាសង្គម និងរក្សាស្ថិរភាពជាតិដូចៗគ្នា។

ក្រោយពីបានជ្រើសតាំងសមាភាពក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំថ្មីសម្រាប់អាណត្តិថ្មីហើយ គណៈរដ្ឋមន្រ្តីថ្មីរបស់ឡាវ ត្រូវបានរៀបចំឡើង ដោយមានសមាសភាព ១៧ក្រសួង និងអគ្គទេសាភិបាលមួយ និងអង្គភាពសវនកម្មមួយ។

១. លោក ឧត្តមសេនីយ៍ឯក ចន្ទសៈមន ចន្ទញ៉ាឡាត ជាឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការរពាជាតិ

២. លោក សនសៃ ស៊ីផាន់ដន ជាឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងផែនការ និងការវិនិយោគ

៣. លោក ឧត្តមសេនីយ៍ វិឡៃ ឡាខាំហ្វង រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងសន្តិសុខសង្គម

៤. លោក សៈឡើមសៃ គុមៈសិត រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេស

៥. លោក ខាំផែង សៃស៊ុមផែង រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងឧស្សាហកម្ម និងពាណិជ្ជកម្ម

៦. លោក ខាំចេន វង់ពោស៊ី រដ្ឋមន្រ្តីប្រចាំខុទ្ទកាល័យនាយករដ្ឋមន្រ្តី

៧. លោក ប វៀងខាំ វង់តារា រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងបច្ចេកវិទ្យា និងទូរគមនាគមន៍

៨. លោក ផេត ភុំភិថាក់ រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងកសិកម្ម និងព្រៃឈើ

៨. លោកស្រី ប៊ុនខាំ វរៈចិត រដ្ឋមន្រ្តី ក្រសួងធនធានធម្មជាតិ និងបរិស្ថាន

៩. លោក ដាវវង់ ផនកែវ រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងឋាមពល និងរ៉េ

១០. លោកស្រី ខាំបៃ ខាត់ទិយាក់ រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការងារ និងសង្គមកិច្ច

១១. លោកស្រី សួនសុវណ្ណ វិយ៉ាកេត រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងព័ត៌មាន វប្បធម៌ និងទេសចរណ៍

១២. លោក ប៊ុនចូម អ៊ុប៊ុនប៉ាក់សើត រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុ

១៣. លោក វៀងសុវណ្ណ ស៊ីផាន់ដន រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួង សាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន

១៤. លោក ភុត ស៊ិមម៉ាឡាវង់ រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងអប់រំ និងកីឡា

១៥. លោក ប៊ុនហ្វែង ភូមាលៃសិត រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងសុខាភិបាល

១៦. លោក ផៃវិ ស៊ីបួលិផា រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងយុត្តិធម៌

១៧. លោក ថងចន្ទ ម៉ាក់នីសៃ រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃ

១៨. លោក សនសៃ សិតផាក់សៃ អគ្គទេសាភិបាលធនាគារជាតិ

១៩. លោក ម៉ាក់ឡៃថង គុមៈសិត ប្រធានអង្គភាពសវនកម្មជាតិ

សូមបញ្ជាក់ផងដែរថាប្រទេសឡាវបានជ្រើសតាំងក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំប្រទេសរបស់ខ្លួនបាន ចំនួន៨លើកមកហើយ ចាប់តាំងពីប្រទេសនេះបានប្រកាសប្តូររបបពីរាជានិយមទៅជាសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យប្រជាមាតិ ឡាវ កាលពីថ្ងៃទី២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៧៥ ក្រោយពីទទួលបានជ័យជំនះពួកចក្រព័ទ្ធអាម៉េរិក។សម្រាប់ការជ្រើសតាំងក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំប្រទេសគឺ ធ្វើឡើងរៀងរាល់៥ឆ្នាំម្តង។

--------------

RAC Media

ដោយ៖ ចាន់ វណ្ឌី អនុប្រធានលេខាធិការដ្ឋានក្រុមប្រឹក្សាបណ្ឌិតសភាចារ្យ

  ថ្ងៃអង្គារ, 23 មីនា 2021 ម៉ោង 11:09 PM