Royal Academy of Cambodia
(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នាឱកាសថ្លែងសុន្ទរកថាស្វាគមន៍ ក្នុងកម្មវិធីបើកវេទិកាកម្រិតខ្ពស់នៃធនាគារខួរក្បាលកម្ពុជា-ចិន លើកទី៤ ស្ដីពី«ក្របខណ្ឌកិច្ចសហប្រតិបត្តិការត្បូងពេជ្រ: ទំព័រថ្មីនៃសហគមន៍កម្ពុជា-ចិន ដែលមានអនាគតរួមគ្នាក្នុងយុគសម័យថ្មី» ដែលបានចាប់ផ្ដើមកាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានថ្លែងថា វេទិកានេះគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយនៅក្នុងទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរបស់យើង។ ចាប់តាំងពីត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ២០១៩ វេទិកាកម្រិតខ្ពស់នៃធនាគារខួរក្បាលកម្ពុជា-ចិន បានដើរតួនាទីជាមជ្ឈមណ្ឌលនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការផ្នែកបញ្ញាញាណ និងជំរុញកិច្ចសន្ទនារវាងបញ្ញវន្ត អ្នករៀបចំគោលនយោបាយ និងអ្នកដឹកនាំគំនិតនៃប្រទេសទាំងពីរ។
ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត បានគូសបញ្ជាក់ថា ការរៀបចំវេទិកាកម្រិតខ្ពស់នៃធនាគារខួរក្បាលនេះ គឺជាការបញ្ជាក់ឡើងវិញនូវការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ស្ថាប័នស្រាវជ្រាជាន់ខ្ពស់នៃប្រទេសទាំងពីរ កម្ពុជា-ចិន ក្នុងការប្រែក្លាយគំនិតដែលជាចក្ខុវិស័យទៅជាយុទ្ធសាស្ត្រជាក់ស្តែងដែលអាចអនុវត្តបាន ដែលផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់សង្គមយើង និងរួមចំណែកដល់ស្ថិរភាពតំបន់និងពិភពលោក។ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតបន្តថា វេទិកានេះដើរតួនាទីលើសពី កិច្ចការគរុសភា តែវាគឺជាធាតុផ្សំដ៏សំខាន់នៃកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងការទូតរបស់យើង។
កម្ពុជានិងចិនបានចងភ្ជាប់ដោយចំណងប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ស៊ីជម្រៅប្រកបដោយការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមកនិងសាមគ្គីភាព។ ការណ៍នេះអាចឆ្លុះបញ្ចាំងតាមរយៈការគាំទ្ររបស់ប្រទេសចិនក្នុងអំឡុងពេលនៃកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងកសាងសន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍរបស់កម្ពុជា និងការបន្ស៊ីគ្នារវាងគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវាត់និងផ្លូវ (BRI) របស់ចិន និងយុទ្ធសាស្ត្រចតុកោណគ្រប់ដំណាក់កាល និងយុទ្ធសាស្ត្របញ្ចកោណដំណាក់កាលទី១ និងការពង្រឹងភាពជាដៃគូរវាងប្រទេសទាំងពីរ ដែលបង្ហាញពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការត្បូង-ត្បូងប្រកបដោយជោគជ័យ (South-South Cooperation)។
ក្របខណ្ឌនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការឆកោណត្បូងពេជ្រ ដែលបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ២០២៣ បានពង្រឹងបន្ថែមទៀតនូវកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរបស់យើងលើវិស័យអាទិភាពចំនួនប្រាំមួយ រួមមាន កិច្ចសហប្រតិបត្តិការផ្នែកនយោបាយ សមត្ថភាពផលិតកម្ម កសិកម្ម ថាមពល សន្តិសុខ និងការផ្លាស់ប្តូររវាងប្រជាជននិងប្រជាជន។ គំនិតទាំងនេះមិនមែនគ្រាន់តែជាបញ្ញត្តិអរូបីប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែជាគំនិតផ្តួចផ្តើមជាក់ស្តែង ដូចជា របៀងឧស្សាហកម្មនិងបច្ចេកវិទ្យាក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ ដែលត្រូវបានគេដាក់ចក្ខុវិស័យថាជា «ទីក្រុងសិនចិន (Shenzhen) ទីពីរ» និងរបៀងមច្ឆានិងអង្ករនៅភាគពាយ័ព្យនៃប្រទេសកម្ពុជា ដែលនឹងលើកកម្ពស់ផលិតភាពកសិកម្ម និងនិរន្តរភាពអេកូឡូស៊ី។ បន្ថែមពីនេះ កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីកម្ពុជា-ចិន ការនាំចេញកសិផលដែលមានគុណភាពខ្ពស់ និងការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសរបស់ចិននៅកម្ពុជា បង្ហាញពីឥទ្ធិពលជាក់ស្តែងនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងប្រទេសយើងទាំងពីរ។
ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតបានបន្ថែមទៀតថា ក្នុងនាមជាស្ថាប័នគំនិត តួនាទីរបស់យើងលាតសន្ធឹងហួសពីការវិភាគធម្មតាៗ ដោយស្ថាប័នស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់នៃប្រទេសទាំងពីរ គឺជានិម្មាបនករ (Architect) នៃគំនិតនិងជាអ្នកសម្របសម្រួលនៃការសន្ទនា ហើយវេទិកាកម្រិតខ្ពស់នៃធនាគារខួរក្បាលកម្ពុជា-ចិន លើកទី៤ បានរំលេចឱ្យឃើញតួនាទីជាក់ស្ដែងរបស់ស្ថាប័នទាំងពីរ ក្នុងការជំរុញ ការសន្ទនាតាមរយៈការធ្វើឱ្យមានការជួបជុំគ្នារវាងអ្នកជំនាញជាន់ខ្ពស់មកពីប្រទេសទាំងពីរ ដើម្បីពិភាក្សាលើប្រធានបទសំខាន់ៗ ដូចខាងក្រោម៖
- ប្រធានបទវគ្គទី១ នឹងពិនិត្យមើលកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងតំបន់និងសកល និង ការគាំទ្រដ៏រឹងមាំនិងការចូលរួមយ៉ាងសកម្មរបស់កម្ពុជាក្នុងគំនិតផ្តួចផ្តើមអភិវឌ្ឍន៍សកល និងគំនិតផ្តួចផ្តើមសន្តិសុខសកលរបស់ប្រទេសចិន។
- ប្រធានបទវគ្គទី២ នឹងពិភាក្សាអំពី «របៀងមច្ឆានិងអង្ករ» និង «របៀងអភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្ម» ៖ សន្ទុះថ្មីសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការកសិកម្ម ឧស្សាហកម្ម និងពាណិជ្ជកម្ម។
- ប្រធានបទវគ្គទី៣ នឹងផ្តោតទៅលើការផ្លាស់ប្តូររវាងប្រជាជននិងប្រជាជនកម្ពុជា-ចិន ការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ និងការយល់ដឹងអំពីអរិយធម៌។
RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ
វេទិកាកម្រិតខ្ពស់នៃធនាគារខួរក្បាលកម្ពុជា-ចិន លើកទី៤ ស្ដីពី«ក្របខណ្ឌកិច្ចសហប្រតិបត្តិការត្បូងពេជ្រ: ទំព័រថ្មីនៃសហគមន៍កម្ពុជា-ចិន ដែលមានអនាគតរួមគ្នាក្នុងយុគសម័យថ្មី» ដែលបានចាប់ផ្ដើមកាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ដែលមានការចូលរួមពីសំណាក់វាគ្មិនជាថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួងស្ថាប័នជំនាញ និងអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវកម្ពុជា-ចិន សរុបចំនួន ២៧រូប បានបិទបញ្ចប់នៅយប់ថ្ងៃទី២៥ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ជាមួយនឹងធាតុចូលដែលមានអត្ថន័យស្ថាបនា ទទួលបានពីកិច្ចពិភាក្សាស៊ីជម្រៅប្រកបលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រ។
ចាប់តាំងពីត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ២០១៩ វេទិកាកម្រិតខ្ពស់នៃធនាគារខួរក្បាលកម្ពុជា-ចិន បានដើរតួនាទីជាមជ្ឈមណ្ឌលនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការផ្នែកបញ្ញាញាណ និងជំរុញកិច្ចសន្ទនារវាងបញ្ញវន្ត អ្នករៀបចំគោលនយោបាយ និងអ្នកដឹកនាំគំនិតនៃប្រទេសទាំងពីរ និងទាំងក្នុងនិងក្រៅតំបន់។ វេទិកានេះគឺជាជំនួបដ៏មានសារៈសំខាន់មួយរៀងរាល់២ឆ្នាំម្ដង នៅក្នុងការរួមចំណែកគាំទ្រផែនការកសាងសហគមន៍ជោគវាសនារួម កម្ពុជា-ចិន ដែលបានដាក់ចេញកាលពីឆ្នាំ២០១៩ (ផែនការកសាងសហគមន៍ជោគវាសនារួម កម្ពុជា-ចិន ២០១៩-២០២៣) នៅក្នុងក្របខណ្ឌគម្រោងខ្សែក្រវាត់និងផ្លូវ។
ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងនៃកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានគូសបញ្ជាក់អំពីចំណុចសំខាន់ៗមួយចំនួន ដែលបានផុសចេញពី វេទិកាកម្រិតខ្ពស់នៃធនាគារខួរក្បាល កម្ពុជា-ចិន ដែលប្រព្រឹត្តទៅរយៈពេលពីរថ្ងៃកន្លងមកនេះ ដែលឯកឧត្ដមបណ្ឌិតជឿជាក់ថា ចំណុចសំខាន់ៗទាំងនោះ នឹងក្លាយជាមគ្គុទេសក៍សម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការរបស់ប្រទេសទាំងពីរ នាពេលអនាគត និងពង្រឹងភាពជាដៃគូរបស់ប្រទេសទាំងពីរ ដូច ខាងក្រោម៖
• ទីមួយ : ការពិភាក្សាលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងតំបន់ និង សកលលោក បានគូសបញ្ជាក់ពីការគាំទ្រដ៏រឹងមាំរបស់កម្ពុជាចំពោះគំនិតផ្តួច ផ្តើមអភិវឌ្ឍន៍សកល (GDI) និងគំនិតផ្តួចផ្តើមសន្តិសុខសកល (GSI) របស់ប្រទេសចិន។ គំនិតផ្តួចផ្តើមទាំងនេះផ្តល់នូវក្របខណ្ឌដ៏មានតម្លៃ សម្រាប់ តម្រង់ ផ្លូវចំពោះបញ្ហាប្រឈមរួម និងការជំរុញឱ្យមានស្ថិរភាព និងវិបុលភាព នៅក្នុងពិភពលោកដែលកាន់តែស្មុគស្មាញនិងអន្តរអាស្រ័យ (increasingly interconnected and complex world)។ ជាងនេះទៅទៀត សហថាមពលជា យុទ្ធសាស្ត្រ (strategic synergy) រវាងយុទ្ធសាស្ត្រ បញ្ចកោណរបស់កម្ពុជា និង គំនិត ផ្តួច ផ្តើមខ្សែក្រវាត់និងផ្លូវរបស់ចិន បានក្លាយជា មូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏រឹងមាំ សម្រាប់ ការជំរុញច្រករបៀងឧស្សាហកម្មនិងបច្ចេកវិទ្យា ដែលមាន សារៈសំខាន់ សម្រាប់ការពន្លឿនគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសំខាន់ៗ។ ផ្លូវល្បឿនលឿន ភ្នំពេញ-ព្រះសីហនុ ដែលជាផ្លូវល្បឿនលឿន ដំបូងគេរបស់កម្ពុជា ជាគំរូនៃសហថាមពលនេះ ដោយផ្តល់នូវអត្ថប្រយោជន៍សំខាន់ៗដូចជា ការកាត់ បន្ថយពេលវេលាធ្វើដំណើរ ការលើកកម្ពស់ប្រសិទ្ធភាពនៃការដឹកជញ្ជូន និងកំណើនសេដ្ឋកិច្ច តាមរយៈការតភ្ជាប់មជ្ឈមណ្ឌលសេដ្ឋកិច្ចសំខាន់ៗ និង ការសម្រួលពាណិជ្ជកម្មនិងទេសចរណ៍។ យើងចែករំលែកទស្សនៈវិស័យ ដើម្បីប្រែក្លាយខេត្តព្រះសីហនុទៅជាតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសពហុគោលបំណង ប្រកបដោយជវភាពដោយប្រាថ្នាចង់ក្លាយជា «ទីក្រុងស៊ិនជិន(Shenzhen) ទីពីរ» ដែលជំរុញឱ្យមានការរីកចម្រើនផ្នែកឧស្សាហកម្ម និងបច្ចេកវិទ្យា របស់កម្ពុជា។
• ទីពីរ : ប្រធានបទនៃវេទិកានេះដែលផ្តោតលើច្រករបៀងមច្ឆានិងអង្ករ និងច្រករបៀងអភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្មបានបំភ្លឺការយល់ដឹងថ្មីសម្រាប់ ទំនើបក ម្ម កសិកម្មការសម្របសម្រួលពាណិជ្ជកម្ម និងការអភិវឌ្ឍបៃតងប្រកប ដោយ ចីរភាព។ តាមរយៈការធ្វើសមាហរណកម្មជាយុទ្ធសាស្រ្តនូវជំនាញ របស់ ប្រទេសចិនក្នុងវិស័យនានា ដូចជាកសិកម្មឌីជីថល បច្ចេកទេសវារីវប្បកម្ម ទំនើប និងអភិបាលកិច្ចជនបទប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ជាមួយ នឹងធនធាន ធម្មជាតិដ៏សម្បូរបែបរបស់កម្ពុជា យើងបានត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេច ដើម្បី ធ្វើឱ្យ មានកំណើនប្រកបដោយនិរន្តរភាពសម្រាប់សហគមន៍ជនបទ ពង្រឹងសន្តិសុខ ស្បៀងក្នុងតំបន់ និងលើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចប្រកបដោយ បរិយាបន្ន។
• ទីបី : កិច្ចពិភាក្សាដ៏ស៊ីជម្រៅអំពីការផ្លាស់ប្តូររវាងប្រជាជននិងប្រជាជន បានបញ្ជាក់ជាថ្មីថា ភាពជាដៃគូរបស់យើងបានលាតសន្ធឹងហួសពីវិស័យសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយ។ វាគឺជាភាពជាដៃគូដែលចាក់ឫសយ៉ាងជ្រៅ ប្រកបដោយ ការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក ការយោគយល់គ្នា និងការផ្តល់តម្លៃដល់គ្នាទៅ វិញទៅមកចំពោះវប្បធម៌និងប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់យើងរៀងៗខ្លួន។ ពី កិច្ចសហ ប្រតិបត្តិ លើវិស័យទេសចរណ៍ដែលត្រូវបានពង្រឹង រហូតដល់ការអភិរក្ស បេតិកភណ្ឌ វប្បធម៌ ដ៏សម្បូរបែបរបស់យើង និងការលើកកម្ពស់នវានុវត្តន៍ ឌីជីថល ចំណង មិត្តភាពរវាងអរិយធម៌របស់យើងកាន់តែស៊ីជម្រៅ និង រីក ធំធាត់។ ការរៀបចំវេទិការបស់យើងនៅខេត្តសៀមរាប ទឹកដីនៃវប្បធម៌ និង អរិយធម៌ និងជាតំបន់បេតិកភណ្ឌពិភពលោក គឺជាការរំលឹកដ៏មាន អានុភាព ថាប្រវត្តិសាស្ត្ររួមរបស់យើង និងការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមកគឺជាមូលដ្ឋាន គ្រឹះ នៃអនាគតរួមគ្នាដ៏ពិតប្រាកដ។
RAC Media| លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ
(ខេត្តកំពង់ធំ)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៣ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អនុប្រធានក្រុមការងាររាជរដ្ឋាភិបាលចុះមូលដ្ឋានឃុំអណ្ដូងពោធិ៍ តំណាងឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានក្រុមការងាររាជរដ្ឋាភិបាលចុះជួយមូលដ្ឋានឃុំអណ្ដូងពោធិ៍ បានអញ្ជើញប្រគល់ឯកសណ្ឋានជូនប្រជាការពារ និងឧបករណ៍ប្រើប្រាស់ជូនដល់រដ្ឋបាលឃុំអណ្ដូងពោធិ៍ ព្រមទាំងបានថ្លែងសំណេះសំណាល និងផ្ដល់អនុសាសន៍មួយចំនួនចំពោះការងារថែរក្សានិងការពារសន្តិសុខនិងសណ្ដាប់ធ្នាប់ និងការផ្ដល់សេវាសាធារណៈនៅក្នុងមូលដ្ឋានឃុំអណ្ដូងពោធិ៍។
ឯកសណ្ឋាននិងសម្ភារៈដែលប្រគល់ជូនកម្លាំងប្រជាការពារនិងរដ្ឋបាលឃុំអណ្ដូងពោធិ៍ក្នុងឱកាសនេះរួមមាន សម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើង និងខ្សែក្រវាត់ សរុបចំនួន ៧២កំប្លេ ជូនដល់ប្រជាការពារ និងឧបករណ៍បំពងសម្លេង រួមមាន មេក្រូ និងក្បាលមីក្រូហ្វូន ព្រមទាំងខ្សែភ្លើងសម្រាប់ការប្រើប្រាស់នៅក្នុងសាលាឃុំអណ្ដូងពោធិ៍។
ថ្លែងក្នុងឱកាសអញ្ជើញប្រគល់ឯកសណ្ឋានជូនប្រជាការពារ និងឧបករណ៍ប្រើប្រាស់ជូនដល់រដ្ឋបាលឃុំអណ្ដូងពោធិ៍ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត បានជំរុញឱ្យសមត្ថកិច្ច និងប្រជាការពារទាំងអស់ ត្រូវបន្តចូលរួមថែរក្សាសន្តិសុខ សណ្ដាប់ធ្នាប់នៅក្នុងមូលដ្ឋានឃុំ និងទប់ស្កាត់នូវសកម្មភាពអសកម្មនានាដូចជា ការលេងល្បែងស៊ីសង និងអំពើចោរកម្មជាដើម។ ជាមួយគ្នានេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតបានថ្លែងសង្កត់ធ្ងន់ថា កម្លាំងប្រជាការពារទាំងអស់ គឺជាចំណែកដែលមិនអាចខ្វះបាននៅក្នុងការថែរក្សាសន្តិសុខ និងសណ្ដាប់ធ្នាប់នៅមូលដ្ឋាន ហើយត្រូវតែបន្តបំពេញការងារដោយធ្វើជាគម្រូដល់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងមូលដ្ឋាន និងក្រុមគ្រួសាររបស់ខ្លួន ហើយត្រូវចៀសវាងឱ្យបាននូវការជាប់ពាក់ព័ន្ធ និងការប្រព្រឹត្តសកម្មភាពអសកម្មនានាដូចមានរៀបរាប់ខាងលើនេះ។
ចំពោះការកែសម្រួលឯកសារអត្រានុកូលដ្ឋានជូនដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត បានក្រើនរំឭកដល់រដ្ឋបាលឃុំ មេភូមិ និងអនុភូមិទាំងអស់ ត្រូវធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព និងជួយសម្រួលការរៀបចំឯកសារ និងនីតិវិធីជូនដល់ប្រជាពលរដ្ឋ។ បន្ថែមពីនេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតបានស្នើឱ្យមន្ត្រីអត្រានុកូលដ្ឋាន ផ្ដោតការយកចិត្តទុកដាក់លើការបំពេញព័ត៌មាន និងអាចពន្យល់ឬណែនាំបន្ថែម ទាំងអក្ខរាវិរុទ្ធ និងខ្លឹមសារផ្សេងៗ ដើម្បីផ្ដល់ភាពងាយស្រួល និងផ្ទៀងផ្ទាត់ព័ត៌មានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋបានត្រឹមត្រូវ ព្រោះរាល់ឯកសារអត្រានុកូលដ្ឋានទាំងអស់ ពិតជាមានសារៈសំខាន់ជាខ្លាំងសម្រាប់ការប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការ និងនៅក្នុងករណីចាំបាច់ផ្សេងៗទៀត។
គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា បើតាមលោកអធិការស្រុកតាំងគោក បានឱ្យដឹងថា ឃុំអណ្ដូងពោធិ៍ គឺជាឃុំដែលជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ១ នៅក្នុងការអនុវត្តគោលនយោបាយភូមិឃុំមានសុវត្ថិភាព នៅក្នុងចំណោមឃុំទាំង៨ នៅក្នុងស្រុកតាំងគោក ខេត្តកំពង់ធំ៕
RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ
ក្រោយបើកការដ្ឋានសាងសង់បានជិត៣ឆ្នាំ កម្ពុជាគ្រោងនឹងសម្ពោធដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់មូលដ្ឋានសមុទ្ររាមកងទ័ពជើងទឹករបស់ខ្លួនក្នុងជំហានទី១ នៅដើមខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥ខាងមុខនេះ។ ក្នុងឱកាសនៃការសម្ពោធមូលដ្ឋានសមុទ្ររាមកងទ័ពជើងទឹកនេះ មានការចោទជាសំណួរអំពីការប្រតិកម្មសារជាថ្មីពីសំណាក់ប្រទេសក្នុងតំបន់ និងមហាអំណាចមួយចំនួនអំពីឥទ្ធិពលយោធារបស់ចិននៅកម្ពុជា ក៏ដូចជានៅក្នុងតំបន់។ ទោះជាយ៉ាងណា លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ អ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ បានលើកឡើងថា វឌ្ឍនភាពថ្មីនៃការអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពការពារជាតិរបស់កម្ពុជា តាមរយៈសមិទ្ធផលថ្មីគឺមូលដ្ឋានសមុទ្ររាម ដែលជាការបោះជំហាននៅក្នុងការពង្រឹងសមត្ថភាពកងទ័ពជើងទឹកកម្ពុជា ឆ្លើយតបទៅនឹងភាពចាំបាច់របស់ប្រទេសជាតិនីមួយៗ នៅក្នុងការល្បាតនិងការពារដែនអធិបតេយ្យភាពដែនសមុទ្ររបស់ខ្លួន។ បើតាមលោកបណ្ឌិត នេះជាគឺជាដំណើរការជាប្រក្រតីសម្រាប់ប្រទេសដែលមានដែនសមុទ្រ តែងតែមានកងទ័ពជើងទឹកដែលមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ការពារដែនសមុទ្ររបស់ខ្លួន ហើយករណីនេះក៏មិនមែនជាការត្រៀមលក្ខណៈនៅក្នុងការច្បាមឬដណ្ដើមដែនសមុទ្រប្រទេសណាមួយឡើយ ពោលគឺការអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពកងទ័ពជើងទឹកកម្ពុជា ធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណងពង្រឹងសមត្ថភាពគ្រប់គ្រងដែនទឹករបស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ។
លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានកត់សម្គាល់ទៀតថា ប្រសិនបើប្រទេសមួយមានអធិបតេយ្យភាពលើដែនសមុទ្ររបស់ខ្លួនហើយ តែបែរជាមិនមានកំពង់ផែដែលមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់នៅក្នុងការផ្ទុកនាវាយោធារបស់ខ្លួន សម្រាប់បម្រើដល់កិច្ចការងារល្បាតនិងគ្រប់គ្រងលម្ហដែនសមុទ្រ និងគាំទ្រដល់ប្រតិបត្តិការយោធាជើងទឹកផ្សេងៗ រាប់ចាប់តាំងពីប្រតិបត្តិការជំនួយមនុស្សធម៌ ក៏ដូចជាការពារដែនអធិបតេយ្យភាពលើផ្ទៃសមុទ្ររបស់ខ្លួន គឺជាចម្លែកទៅវិញនោះទេ។ លោកបណ្ឌិត បានគូសបញ្ជាក់បន្ថែមទៀតថា ការសម្ពោធដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ជំហានដំបូងនៃមូលដ្ឋានសមុទ្ររាម គឺជាសមិទ្ធផលថ្មីមួយទៀតរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានីតិកាលទី៧ នៃរដ្ឋសភា ដែលបានបន្តឆន្ទៈនិងការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលនីតិកាលមុន ដោយបានធ្វើឱ្យលេចចេញជារូបរាងពិតប្រាកដ។
ការពង្រឹងនិងពង្រីកសមត្ថភាពមូលដ្ឋានសមុទ្ររាម របស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា គឺជារឿងដ៏ចាំបាច់មួយសម្រាប់ប្រជាជាតិខ្មែរផ្ទាល់ ហើយដំណើរការអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពការពារជាតិកម្ពុជា ក៏មិនគួរត្រូវបានបង្អាក់ដោយសារតែការរិះគន់ពីសំណាក់ប្រទេសណាមួយ ដោយយោងលើហេតុផលផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ប្រទេសទាំងនោះដែរ ព្រោះប្រសិនបើកម្ពុជាបោះបង់សិទ្ធិពង្រឹងនិងអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពការពារជាតិ ដោយសារតែហេតុផលប្រទេសដទៃ នោះគឺជាការខាតបង់ផលប្រយោជន៍ និងជាការសម្រេចចិត្តដ៏ខុសឆ្គងមួយចំពោះប្រជាជាតិនិងប្រជាជនកម្ពុជាផ្ទាល់។ សម្រាប់លោកបណ្ឌិត កម្ពុជាត្រូវអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពរបស់ខ្លួន ដោយយោងទៅលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់អន្តរជាតិជាធរមាន។ ត្រង់ចំណុចនេះ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានថ្លែងសង្កត់ធ្ងន់ថា ការអភិវឌ្ឍមូលដ្ឋានសមុទ្ររាម មិនមានផលប៉ះពាល់ទៅដល់ប្រទេសជិតខាងកម្ពុជាដូចជាវៀតណាម ថៃ ឬឡាវ និងសូម្បីតែសហរដ្ឋអាម៉េរិកដែលស្ថិតនៅយ៉ាងឆ្ងាយពីដែនសមុទ្រកម្ពុជា។ ម្យ៉ាងវិញទៀត នៅក្នុងទិដ្ឋភាពច្បាប់ជាតិនិងអន្តរជាតិ ការធ្វើទំនើបកម្មមូលដ្ឋានសមុទ្ររាម មិនបានប្រាសចាកពីខ្លឹមសារដែលមានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាឡើយ ប៉ុន្តែស្របគ្នាទៅនឹង រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាត្រង់មាត្រា៥៣ វាក្យខណ្ឌទី៦ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យកម្ពុជាទទួលជំនួយយោធាសព្វបែបយ៉ាងពីបណ្ដាប្រទេសជាមិត្តទាំងឡាយ ដើម្បីពង្រឹងសមត្ថភាពកងទ័ពជើងទឹករបស់ខ្លួន៖ “ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា រក្សាសិទ្ធិទទួលជំនួយបរទេសជាសម្ភារៈយោធា អាវុធ គ្រាប់រំសេវ ការហ្វឹកហ្វឺនកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ និងជំនួយផ្សេងៗទៀត ដើម្បីការពារខ្លួន និងធានាសណ្ដាប់ធ្នាប់ និងសន្តិសុខសាធារណៈ នៅក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួន។” ។ ហេតុនេះហើយ ក្នុងករណីដែលរដ្ឋបរទេសណាមួយមានសមានចិត្តជួយកម្ពុជាក្នុងវិស័យយោធា និងមានលក្ខខណ្ឌសមស្របនឹងកម្ពុជា នោះកម្ពុជាមានសិទ្ធិពិចារណាទទួលយក ព្រោះកម្ពុជាមិនអាចទុកឱ្យវិស័យកងទ័ពជើងទឹករបស់ខ្លួនបន្តមានភាពទន់ខ្សោយ ដោយគ្មានមូលដ្ឋានសមុទ្ររឹងមាំ និងគ្មានសមត្ថភាពឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការជាក់ស្ដែងឡើយ។
លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានគូសបញ្ជាក់បន្ថែមទៀតថា ការរិះគន់ពីបណ្ដាប្រទេសមួយចំនួន មកលើការអភិវឌ្ឍមូលដ្ឋានសមុទ្ររាម របស់កម្ពុជា ត្រូវបានលើកឡើងដោយយោងលើហេតុផលផ្សេងៗគ្នាដូចជា ការមិនបានយល់ច្បាស់លាស់, ប្រយោជន៍នៃភូមិសាស្ត្រនយោបាយ និងដោយសារតែការដុតរោលបញ្ហាក្នុងតំបន់ ជាជាងការព្រួយបារម្ភដែលលើកឡើងដោយផ្តោតលើផលប្រយោជន៍សម្រាប់កម្ពុជា។ ហេតុនេះហើយ លោកបណ្ឌិតបានសម្ដែងការគាំទ្រចំពោះការបន្តអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពយោធារបស់កម្ពុជា ដោយផ្ដោតជាចម្បងទៅលើផលប្រយោជន៍ការពារជាតិ អធិបតេយ្យភាព និងប្រជាជនកម្ពុជា ពិសេសការធ្វើទំនើបកម្មកងទ័ពជើងទឹករបស់កម្ពុជា ដែលបច្ចុប្បន្ននៅកម្រិតនៅឡើយនោះ៕
RAC Media
ឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួររបស់អ្នកសារព័ត៌មាន លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ អ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយបានលើកឡើងថា គិតមកដល់ពេលនេះ ព្រឹត្តិការណ៍ទម្លាក់សម្ដេចព្រះនរោត្ដមសីហនុពីតំណែងប្រមុខរដ្ឋ មានរយៈពេល ៥៥ឆ្នាំកន្លងទៅហើយ ដែលបាននាំប្រទេសកម្ពុជាចូលក្នុងភ្នក់ភ្លើងសង្គ្រាមជាង៣ទសវត្សរ៍ ដែលធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជារងគ្រោះដោយការបាត់បង់ធនធានមនុស្ស និងធនធានធម្មជាតិ ក៏ដូចជារចនាសម្ព័ន្ធសង្គម បានខ្ទេចខ្ទាំដល់ដំណាក់កាលសូន្យតែម្ដង ទម្រាំប្រទេសកម្ពុជាអាចស្វែងរកសន្តិភាពពេញលេញមកវិញនៅឆ្នាំ១៩៩៨ និងស្ដារសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមឡើងវិញរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។
លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានលើកឡើងអំពីដើមចមនៃការទម្លាក់សម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ ពីតំណែងប្រមុខរដ្ឋចំនួន ៥ចំណុចគឺ៖
១. ជាការប្រកួតប្រជែងមនោគមវិជ្ជាមូលធននិយម និងកុម្មុយនីស្តរបស់មហាអំណាចពិភពលោក នៅក្នុងដំណាក់កាលសង្គ្រាមត្រជាក់ ដែលបែងចែកពិភពលោកទៅតាមប្លុករៀងៗខ្លួន។ នៅក្នុងពេលនោះ មានការអូសទាញប្រទេសកម្ពុជាឱ្យចូលរួមនៅក្នុងប្លុករៀងៗពីសំណាក់មហាអំណាច ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យសម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ បានប្រកាសដាក់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងជំហរអព្យាក្រឹត្យ មិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធណាមួយឡើយ បើទោះបីជាមានការព្យាយាមទាញកម្ពុជាចូលក្នុងអង្គការសន្ធិសញ្ញាយោធាសេអាតូ ដើម្បីទប់ទល់នឹងឥទ្ធិពលនៃការរីករាលដាលលទ្ធិកុម្មុយនីស្តនៅឥណ្ឌូចិនក្ដី។ នេះជាចំណាប់ផ្ដើមមួយដែលនាំទៅដល់វិបត្តិផ្សេងៗទៀតជាបន្តបន្ទាប់។
២. សង្គ្រាមឥណ្ឌូចិនលើកទីពីរ រវាងវៀតណាមនិងសហរដ្ឋអាម៉េរិក ដែលបានរុញច្រានវិបត្តិកម្ពុជា ឈានទៅដល់ការទម្លាក់សម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ ពីតំណែងព្រះប្រមុខរដ្ឋ ព្រោះសម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ តែងតែប្រឆាំងតវ៉ាយ៉ាងដាច់អហង្ការចំពោះការទាញកម្ពុជាចូលក្នុងសង្គ្រាមនេះ និងការទម្លាក់គ្រាប់បែករបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក ដែលបានទម្លាក់ចូលដែនបូរណភាពទឹកដីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ហើយដែលកាលនោះ សម្ដេចព្រះនរោត្ដមសីហនុធ្លាប់បានយកផែនទីប្រទេសកម្ពុជាចំនួន១៨ផ្ទាំង ទៅប្ដឹងតវ៉ានៅអង្គការសហប្រជាជាតិ ស្ដីពីការទម្លាក់គ្រាប់បែកពីសំណាក់សហរដ្ឋអាម៉េរិកចូលដែនអធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជា។ គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៦៩ ពោលគឺមុនមួយឆ្នាំគត់នៃការទម្លាក់សម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ ពីព្រះប្រមុខរដ្ឋ លោកប្រធានាធិបតីអាម៉េរិក និច សុន បានដាក់ឈ្មោះដល់ប្រតិបត្តិការទម្លាក់គ្រាប់បែកជាសម្ងាត់មួយ មកលើប្រទេសកម្ពុជាថា “អាហារពេលព្រឹក”។ ក្រោយមក នៅថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧០ ទើបលោក និច សុន បាន បង្ហាញពីផែនទីទម្លាក់គ្រាប់បែកលើប្រទេសកម្ពុជា នៅតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ ពាក់ព័ន្ធនឹងអន្តរាគមន៍យោធាដោយផ្ទាល់លើប្រទេសកម្ពុជា។
៣. វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលអូសបន្លាយពីវិបត្តិបង្កឡើងដោយការប្រកួតប្រជែងមនោគមវិជ្ជានយោបាយ ការប្រកួតប្រជែងភូមិសាស្ត្រនយោបាយ និងវិបត្តិកើតចេញពីសង្គ្រាមវៀតណាមជាដើម ដែលបានឈានដល់ការហ៊ុមព័ទ្ធសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា និងការបិទច្រកពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជាទាំងជាមួយប្រទេសថៃ និងទាំងជាមួយវៀតណាមខាងត្បូង ដែលនាំឱ្យកម្ពុជាប្រឈមនឹងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនាពេលនោះ។
៤. វិបត្តិនយោបាយផ្ទៃក្នុង ដែលនាំទៅដល់ការទម្លាក់សម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ ដោយមានចរន្តឆ្វេងនិយម ចាប់ផ្ដើមបំផុសបំផុលនិងសម្ដែងការមិនពេញចិត្តចំពោះនយោបាយរបស់សម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ ដោយសារខ្លួនចង់ឱបក្រសោបនយោបាយសហរដ្ឋអាម៉េរិកនៅក្នុងសង្គ្រាមវៀតណាម។
៥. ការជ្រៀតជ្រែកពីពិភពលោកខាងក្រៅ ទាំងបណ្ដាប្រទេសជិតខាង និងមហាអំណាចទាំងពីរមនោគមវិជ្ជានយោបាយ ដែលបានដុតរោលវិបត្តិកម្ពុជា នាំទៅដល់ចរន្តប្រឆាំងជាលក្ខណៈបាតុកម្ម និងចលនាតស៊ូ ដែលរាប់ចាប់តាំងពីចលនាខ្មែរសេរីដែលគាំទ្រដោយប្រទេសថៃនិងសហរដ្ឋអាម៉េរិក និងចលនាតស៊ូកុម្មុយនីស្តគាំទ្រដោយវៀតណាមខាងជើងនិងចិន។
លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានគូសបញ្ជាក់ថា ព្រឹត្តិការណ៍រដ្ឋប្រហារ ថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ គឺជាមេរៀនប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលខ្មែរគ្រប់រូប មិនថាជាពលរដ្ឋឬអ្នកនយោបាយទាំងក្នុងនិងក្រៅស្រុកនោះទេ ត្រូវតែសិក្សារៀនសូត្រឈ្វេងយល់ឱ្យបានស៊ីជម្រៅ និងធ្វើយ៉ាងណាបញ្ចៀសឱ្យផុតពីការនាំប្រទេសជាតិរបស់ខ្លួនធ្លាក់ចូលទៅក្នុងភ្លើងសង្គ្រាម និងចេញពីប្រទេសដែលសម្បូរសប្បាយ មានមូលធនមនុស្សសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍជាតិ ទៅជាប្រទេសដែលខ្ទេចខ្ទាំដោយសារសង្គ្រាមរាប់ចាប់តាំងពីធនធានមនុស្ស និងរចនាសម្ព័ន្ធសង្គម ពោលគឺធ្លាក់ចុះដល់ចំណុចសូន្យ។ ទាំងនេះ គឺជាមេរៀនដ៏ជូរចត់នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលខ្មែរគ្រប់រូបត្រូវតែរៀនសូត្រ និងចៀសវាងឱ្យផុតពីការជាន់ដានប្រវត្តិសាស្ត្រ ហើយធ្លាក់ចូលក្នុងវិបត្តិជាថ្មីម្ដងទៀត។ បើតាមលោកបណ្ឌិត ដើម្បីចៀសផុតពីគ្រោះថ្នាក់សម្រាប់ជាតិនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ត្រូវតែពង្រឹងសមត្ថភាពជាតិ ដែលផ្ដោតលើគ្រប់វិស័យទាំងអស់ ចៀសវាងការពឹងពាក់ទៅលើបរទេសទាំងស្រុងដូចអតីតកាល ព្រោះនៅពេលដែលជួបនឹងវិបត្តិនៃការប្រកួតប្រជែងមនោគមវិជ្ជានយោបាយដ៏ស្រួចស្រាល់នៅក្នុងសម័យសង្គ្រាមត្រជាក់ នៅពេលដែលកម្ពុជានៅទន់ខ្សោយ កម្ពុជាពិតជាមិនអាចគេចផុតពីការរងគ្រោះដោយសារតែការប្រកួតប្រជែងនោះឡើយ។
ដូច្នេះហើយ បើទោះបីជាកន្លងមកនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយ និងយុទ្ធសាស្ត្រនៅក្នុងការអភិវឌ្ឍ និងពង្រឹងទំនាក់ទំនងការបរទេសយ៉ាងល្អក៏ដោយក្ដី ប៉ុន្តែត្រូវធានាឱ្យបានថា គោលនយោបាយនិងយុទ្ធសាស្ត្រទាំងនេះ នឹងមានភាពជាក់ស្ដែងនៅក្នុងការអនុវត្តពិតប្រាកដ ធ្វើយ៉ាងណាធានាបាននូវសមត្ថភាពជាតិខ្លាំងក្លាឡើង និងមានលទ្ធភាពទប់ទល់នឹងសភាពការណ៍វិវត្តនៃនយោបាយសាកលលោកដែលប្រៀបបានទៅនឹងការរើឡើងវិញនៃសង្គ្រាមត្រជាក់ថ្មីរបស់ពិភពលោក ដែលបង្កទៅជាវិបត្តិនៅតាមតំបន់និងប្រទេសនានាលើពិភពលោក។ បន្ថែមពីនេះ កម្ពុជាត្រូវតែការពារស្ថិរភាពសង្គម និងនយោបាយ ឆ្ពោះទៅកាន់ការរក្សាបាននូវសន្តិភាពដែលកំពុងមានអត្ថិភាពឱ្យបានរឹងមាំ និងស្ថិតស្ថេរ ព្រោះប្រសិនបើប្រទេសជាតិបាត់បង់ស្ថិរភាពនយោបាយ និងបណ្ដាលឱ្យកើតចេញជាវិបត្តិផ្សេងៗទៀត ដែលនាំឱ្យសន្តិភាពប្រេះស្រាំ និងអាចធ្លាក់ចូលក្នុងជ្រោះនៃសង្គ្រាមសារជាថ្មី។ សម្រាប់លោកបណ្ឌិត ប្រសិនបើអ្នកនយោបាយបណ្ដោយឱ្យកម្ពុជាធ្លាក់ចូលទៅក្នុងសង្គ្រាមសារជាថ្មីនោះ ប្រទេសកម្ពុជាអាចនឹងពិបាកស្វែងរកសន្តិភាពឡើងវិញជាក់ជាមិនខាន ដូចជាបទពិសោធន៍ដែលកម្ពុជាធ្លាប់ជួបនៅក្នុងសតវត្សរ៍មុននេះជាក់ស្ដែង។
ជាមួយគ្នានេះដែរ នៅក្នុងបរិបទនៃការប្រកួតប្រជែងរបស់មហាអំណាចពិភពលោកនាពេលបច្ចុប្បន្ន កម្ពុជាពិតជាគ្មានអ្វីក្រៅតែពីការប្រកាន់ខ្ជាប់នយោបាយការបរទេសអព្យាក្រឹត្យ មិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ ដូចដែលមានចែងក្នុងមាត្រា ៥៣ថ្មី នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដោយប្រកាន់ខ្ជាប់ឱ្យបានដាច់ខាតថា កម្ពុជានឹងមិនចូលរួមក្នុងសម្ព័ន្ធយោធាណាមួយ ប្រឆាំងនឹងភាគីណាមួយឡើយ។ ទោះជាយ៉ាងណា កម្ពុជាក៏មានសិទ្ធិនៅក្នុងការទទួលយកជំនួយយោធា ការអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពយោធារបស់ខ្លួនក្នុងន័យការពារខ្លួន និងធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការយោធាល្អជាមួយនឹងបណ្ដាមហាអំណាច និងបណ្ដាប្រទេសជាដៃគូនានា ដើម្បីថែរក្សានិងធានាបាននូវសន្តិសុខ និងសន្តិភាពក្នុងតំបន់ផងដែរ។
លើសពីនេះទៅទៀត កម្ពុជាត្រូវតែពង្រឹងការឯកភាពផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួនជាចាំបាច់ ដើម្បីធានា។ ការឯកភាពផ្ទៃក្នុងនេះ ពុំសំដៅទៅលើការកំណត់ឱ្យមានគណបក្សនយោបាយតែមួយ ឬអវត្តមាននូវគណបក្សប្រឆាំងនោះទេ ប៉ុន្តែត្រូវធានាបានថា នៅពេលមានការតទល់ជាមួយនឹងបរទេស កម្ពុជាត្រូវតែមានការឯកភាពគ្នាជាធ្លុងមួយក្នុងនាមប្រជាជាតិខ្មែរ ដើម្បីការពារឧត្ដមប្រយោជន៍នៃប្រជាជាតិរបស់ខ្លួន។ បន្ថែមពីលើនេះ កម្ពុជាក៏ត្រូវបន្តពង្រឹងនិងពង្រីកនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួនបន្ថែមទៀត ដើម្បីពង្រឹងតួនាទីដ៏ចាំបាច់របស់កម្ពុជានៅក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ដើម្បីទាញយកសារៈប្រយោជន៍នានាពីដៃគូ ទាំងនៅក្នុងទិដ្ឋភាពនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងការអភិវឌ្ឍសង្គមជាតិ៕
RAC Media
ឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួររបស់អ្នកសារព័ត៌មាន អំពីបញ្ហាចរាចរណ៍ និងការរិះគន់ពីសាធារណជនចំពោះការរៀបចំចរាចរណ៍នោះ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ អ្នកវិភាគបញ្ហាសង្គមនិងនយោបាយ បានលើកឡើងថា ប្រជាពលរដ្ឋទូទៅតែងតែជួបប្រទះនឹងបញ្ហាចរាចរណ៍ជារៀងរាល់ថ្ងៃ ដែលបង្កការប៉ះពាល់ផ្លូវអារម្មណ៍ចំពោះប្រជាពលរដ្ឋដែលត្រូវរង់ចាំក្បួនធ្វើដំណើររបស់ថ្នាក់ដឹកនាំនិងប្រតិភូនានា ក្នុងឱកាសផ្សេងៗ។ ទោះជាយ៉ាងណា លោកបណ្ឌិតបានសង្កេតឃើញថា នៅតាមបណ្ដោយផ្លូវខ្លះដែលពុំមានក្បួនថ្នាក់ដឹកនាំឬប្រតិភូឆ្លងកាត់នោះ ហាក់ពុំទាន់បានរៀបចំបានល្អប្រសើរនៅឡើយទេ ។
លោកបណ្ឌិត បានកត់សម្គាល់ថា នៅរាជធានីភ្នំពេញនៅពុំទាន់មានការបែងចែកផ្លូវសម្រាប់ថ្មើរជើង ផ្លូវសម្រាប់ទោចក្រយានយន្ត និងត្រីចក្រយានយន្តគ្រប់គ្រាន់នៅឡើយ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ចិញ្ចើមផ្លូវនៅតាមមហាវិថីនិងផ្លូវជាច្រើន ត្រូវបានគេរំលោភបំពានយកធ្វើអាជីវកម្ម ឬចតរថយន្តយ៉ាងអាណាធិបតេយ្យ ជាហេតុបង្កការកកស្ទះនៅតាមផ្លូវនានា រួមផ្សំជាមួយនឹងការកកស្ទះដោយសារការបិទផ្លូវសម្រាប់ក្បួនថ្នាក់ដឹកនាំ ឬក្បួនគណៈប្រតិភូផ្សេងៗ ធ្វើឱ្យស្ថានភាពចរាចរណ៍កកស្ទះកាន់តែខ្លាំងឡើងថែមទៀត។
លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានបន្តថា នៅក្នុងទិដ្ឋភាពខ្លះ ការបញ្ជៀសទិសចរាចរណ៍ហាក់ដូចជាមិនស្របទៅនឹងស្ថានភាពផ្លូវជាក់ស្ដែង ដូចជាការហាមឃាត់មិនឱ្យឆ្លងកាត់ផ្លូវក្នុងរយៈពេលយូរ ជាហេតុបណ្ដាលឱ្យចរន្តចរាចរណ៍នៅជាប់គាំងតាមផ្លូវផ្សេងៗទៀត ដែលត្រង់ចំណុចនេះ ទាមទារឱ្យនគរបាលចរាចរណ៍ ត្រូវស្វែងយល់ពីស្ថានភាពភាពជាក់ស្ដែង វាយតម្លៃ និងដោះស្រាយការសម្រួលចរាចរណ៍ឱ្យលក្ខណៈកាន់តែបត់បែន ឆ្លើយតបទៅនឹងករណីនៅចំពោះមុខនៅតាមគោលដៅនីមួយៗ។ លោកបណ្ឌិតបានបន្ថែមថា នគរបាលចរាចរណ៍គប្បីឈ្វេងយល់ឱ្យបានកាន់តែជាក់លាក់បន្ថែមទៀត រវាងស្ថានភាពចរាចរណ៍នៅរាជធានីភ្នំពេញ និងផលវិបាក ក៏ដូចជាការខាតបង់សេដ្ឋកិច្ចបង្កមកពីការបិទផ្លូវរាប់ម៉ោងដែលនៅក្នុងករណីខ្លះពុំមានចាំបាច់ការចាំបាច់ក៏ដោយក្ដី។ ត្រង់ចំណុច ភាគីពាក់ព័ន្ធចាំបាច់ត្រូវស្វែងរកវិធីសាស្ត្រសម្របសម្រួល ជាជាងរង់ចាំសារពីប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល។ បើតាមលោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ ករណីខ្លះគឺជាបញ្ហាដែលកើតមានឡើងជាដដែលៗ ដោយសារតែមិនមានការស្វែងយល់ឱ្យដល់ឫសគល់នៃបញ្ហា បណ្ដាលមកពីគ្មានការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ធ្វើការងារតាមទម្លាប់ និងមិនបានវាយតម្លៃស្ថានភាពជាក់ស្ដែង។
ជាមួយគ្នានេះដែរ ថ្វីដ្បិតតែនគរបាលភាគច្រើនបានបំពេញការងារប្រកបដោយមនសិការ និងទំនួលខុសត្រូវនៅក្នុងការសម្រួលចរាចរណ៍ក្ដី ប៉ុន្តែគេក៏ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់លើចំណុចអសកម្មផ្សេងៗដែលបង្កឡើងដោយមន្ត្រីនគរបាលមួយចំនួនតូច ដែលឆ្លៀតឱកាសប្រើប្រាស់តួនាទីក្នុងមុខតំណែងរបស់ខ្លួន ដើម្បីស្វែងរកផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនផងដែរ។ ប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនបានរអ៊ូរទាំអំពីករណីនគរបាលចរាចរណ៍ខ្លះ បានផាកពិន័យដោយមិនសមហេតុផល ឬមិនប្រក្រតី តាមរយៈការគំរាមក្នុងរូបភាពផ្សេងៗជាដើម។ ជាការពិតណាស់ ដូចដែលថ្នាក់ដឹកនាំនគរបាលចរាចរណ៍បានលើកឡើង ថវិកាដែលបានមកពីការផាកពិន័យ ភាគច្រើនត្រូវផ្ដល់ទៅដល់មន្ត្រីនគរបាលចរាចរណ៍ដែលចុះអនុវត្តផ្ទាល់ ហើយថវិកាតិចតួចបំផុតដែលត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅស្ថាប័ន និងក្នុងថវិការដ្ឋ។ ត្រង់ចំណុចនេះត្រូវបានមន្ត្រីនគរបាលខ្លះ យល់ថាការផាកពិន័យគឺដើម្បីបង្កើនប្រាក់ចំណូលផ្ទាល់របស់ខ្លួននិងក្រុមខ្លួន មិនមែនជាការផាកពិន័យដើម្បីជំរុញឱ្យពលរដ្ឋចូលរួមគោរពនិងអនុវត្តច្បាប់ចរាចរណ៍នោះទេ។ ករណីនេះ ត្រូវបានពលរដ្ឋមួយចំនួនលើកឡើងជាចំណោទថា ការផ្ដល់ថវិកាភាគច្រើនលើសលុបដែលបានមកពីការផាកពិន័យ ទៅឱ្យមន្ត្រីនគរបាលចរាចរណ៍បានធ្វើឱ្យមន្ត្រីនគរបាលខ្លះ បំពេញការងារក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ចរាចរណ៍ក្នុងរូបភាពចង់ឱ្យពលរដ្ឋបំពានច្បាប់ចរាចរណ៍ ដើម្បីខ្លួនបានផាកពិន័យទៅវិញ។ សម្រាប់លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ នៅក្នុងករណីខ្លះទៀត នគរបាលចរាចរណ៍មួយចំនួន ហាក់អនុវត្តការផាកពិន័យពុំមានសមធម៌នោះទេ បើគេប្រៀបធៀបការផាកពិន័យរវាងពលរដ្ឋទូទៅ និងបុគ្គលដែលបើកបររថយន្តទំនើប ឬឡានស្លាកលេខពិសេសបញ្ជាក់ពីស័ក្តិយសជាដើម ហាក់ធ្វើឱ្យមន្ត្រីនគរបាលមួយចំនួនតូចមិនហ៊ានឃាត់ ឬចាប់ផាកពិន័យ ជាហេតុធ្វើឱ្យពលរដ្ឋមើលបំណាំគ្នា ដោយសារតែការអនុវត្តច្បាប់មិនស្មើភាពគ្នា។
ជាដំណោះស្រាយ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានលើកឡើង៥ចំណុចដូចខាងក្រោម៖
ទី១ ត្រូវជំរុញនិងពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ដោយសមភាព ស្មើមុខមាត់ និងមិនគួរអនុវត្តច្បាប់តែទៅលើប្រជាពលរដ្ឋទន់ខ្សោយនោះទេ គឺត្រូវតែអនុវត្តដោយសមធម៌ចំពោះមនុស្សទូទៅនៅក្នុងសង្គម។
ទី២ នគរបាលចរាចរណ៍មិនគួរមាននិន្នាការគិតថា ការអនុវត្តច្បាប់ចរាចរណ៍គឺជាមុខរបរផ្ទាល់ខ្លួន ដែលខ្លួនអាចស្វែងរកប្រាក់ចំណូលបន្ថែមនោះទេ គឺត្រូវឈរនៅលើគោលការណ៍ក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈ និងគោរពអនុវត្តច្បាប់ឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ជាជាងការសម្លុតគំរាម ឬបំភិតបំភ័យពលរដ្ឋដើម្បីទទួលបានផលលាភផ្សេងៗ។
ទី៣ ត្រូវពង្រឹងការយល់ដឹងអំពីច្បាប់ សារាចរណែនាំ ក៏ដូចជាបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងនៃស្ថាប័នសាមីរបស់ខ្លួន ចៀសវាងការអនុវត្តដែលប្រាសចាកទៅនឹងច្បាប់ និងបទដ្ឋានគតិយុត្តិទាំងនេះ។
ទី៤ អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច គប្បីរៀបចំគំនូសចរាចរណ៍ឱ្យបានគ្រប់ទីកន្លែង និងបំពាក់ភ្លើងសញ្ញាចរាចរណ៍ឱ្យបានត្រឹមត្រូវ និងឯកភាពគ្នានៅគ្រប់ទីតាំងទាំងអស់។
ទី៥ គួរហ៊ានទទួលស្តាប់ទស្សនៈមហាជន និងមានការសិក្សាស្រាវជ្រាវទៅលើបញ្ហាចរាចរណ៍ ដោយឈរនៅលើគោលការណ៍វិទ្យាសាស្ត្រ ដើម្បីបញ្ចៀសឱ្យបាននូវការប្រទាំងប្រទើសជាមួយនឹងការយល់ឃើញរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលជាអ្នកបង់ពន្ធ និងបោះឆ្នោតជូន៕
RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ
តាមរយៈស្នាដៃសិល្បៈខ្មែរ ជាពិសេសចម្លាក់ដែលបានបន្សល់ទុកដោយបុព្វបុរសខ្មែរ យើងអាចសិក្សាបាននូវម៉ូតសក់ទាំងឡាយនៅក្នុងសង្គមខ្មែរបុរាណ ជាពិសេសនៅសម័យអង្គរដែលមានអរិយធម៌ដ៏រុងរឿងបំផុតនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា។ ការសិក្សាស្រាវជ្រាវនេះបានឈានដល់ការកំណត់ម៉ូតសក់តាមរចនាបថនៅសម័យមុនអង្គរនិងសម័យអង្គរ តាមរយៈការសិក្សាវិភាគធ្វើចំណាត់ថ្នាក់និងពិនិត្យផ្ទៀងផ្ទាត់លើចម្លាក់លោតឬចម្លាក់មូល(បដិមា)នៅតាមសារៈមន្ទីរទាំងក្នុងប្រទេសនិងក្រៅប្រទេសដែលមានការផ្សព្វផ្សាយនៅតាមបណ្ដាញសង្គម និងលើចម្លាក់លៀននៅតាមប្រាសាទចំនួនជាង៣០ប្រាសាទ (ចម្លាក់អប្សររូបធំពេញជំហរ និងចម្លាក់រូបតូចៗជាខ្សែរឿង) សរុបប្រមាណជាង ៤០០០រូប។ ជាលទ្ធផល យើងអាចកំណត់ម៉ូតសក់ទាំងស្ត្រីទាំងបុរសតាមរចនាបថគឺ នៅសម័យមុនអង្គរ(ពីរចនាបថភ្នំដាដល់រចនាបថកំពង់ព្រះ)មានចំនួន២៧ម៉ូត, ម៉ូតសក់ពីរចនាបថគូលែនដល់រចនាបាពួនមានចំនួន៤២ម៉ូត,
ម៉ូតសក់ក្នុងរចនាបថអង្គវត្តមានចំនួន១០៩ម៉ូត និង ម៉ូតសក់ក្នុងរចនាបថបាយ័នមានចំនួន៣៤ម៉ូត។ ជាមួយនេះ ការសិក្សាក៏បានពិនិត្យលើគ្រឿងតុបតែងលម្អសក់អប្សរដែរ មានដូចជា បូ ស្នៀត ក្បាំងសក់ឬស្បៃ និង ក្បាំងមកុដ ជាដើម ដែលគ្រឿងតុបតែងទាំងនេះបានធ្វើឱ្យម៉ូតសក់កាន់តែមានសោភណភាពប្លែកៗបន្ថែមទៀត។
យើងឃើញថា ម៉ូតសក់ក្នុងសិល្បៈខ្មែរពីរចនាបថមួយទៅរចនាបថមួយមានលំនាំបន្តគ្នាដោយមានការកែច្នៃឬដោយមិនកែច្នៃ តែក៏មានម៉ូតសក់ថ្មីដោយឡែកជាអត្តសញ្ញាណផ្ទាល់នៅក្នុងរចនាបថនីមួយៗដែរ។ ជាងនេះទៀត មានម៉ូតសក់ខ្លះនៅមានអត្ថិភាពនិងកំពុងពេញនិយមនៅឡើយ ទាំងនៅក្នុងសង្គមខ្មែរនិងនៅបរទេស តែក៏មានម៉ូតសក់ខ្លះមិនធ្លាប់បានឃើញមាននៅក្នុងសិល្បៈផ្សេងៗនៅលើសាកលលោកដែរ។
លទ្ធផលនៃការសិក្សាស្រាវជ្រាវនេះជាផ្នែកដ៏ចម្បងមួយនៃការអភិរក្សអត្តសញ្ញាណម៉ូតសក់នៅក្នុងសង្គមខ្មែរនាសម័យបុរាណដ៏រុងរឿង។
Job Title: Project Manager
Location: Phnom Penh, Cambodia
Employment Type: Full-Time Contract
Job Summary:
The Royal Academy of Cambodia has received grant from the Mekong Institute to implement a regional project for “Building Climate-Resilient Rain Schools in the Mekong Region” starting from April 2025 until April 2027. We are now seeking for a qualified and experienced candidate for a full-time position of “Project Manager” to support our project management team, based in Phnom Penh.
Key Responsibilities:
A. Project Management & Coordination
· Oversee the project lifecycle, ensuring alignment with the Mekong-ROK Cooperation Fund (MKCF) objectives and Mekong Institute (MI) guidelines;
· Develop and implement detailed project plans, work schedules, and budgets;
· Coordinate with project partners, including government agencies, NGOs, and schools;
· Ensure smooth communication and collaboration among stakeholders in the Mekong Region (Cambodia, Laos, Myanmar, Thailand, Vietnam).
B. Monitoring & Reporting
· Track project progress against key performance indicators (KPIs) and report to Mekong Institute and funding agencies;
· Prepare and submit timely technical and financial reports to project donors;
· Ensure compliance with project guidelines, risk management frameworks, and quality control standards.
C. Capacity Building & Stakeholder Engagement
· Organize training sessions, workshops, and awareness programs on rainwater harvesting and climate resilience;
· Engage local communities, schools, and policymakers to promote sustainability;
· Foster partnerships with universities, research institutions, and environmental organizations.
D. Financial & Administrative Management
· Manage project funds efficiently, ensuring accountability and transparency;
· Oversee procurement, contracts, and financial reporting;
· Maintain proper documentation of project activities, expenditures, and audit requirements.
E. Risk Management & Sustainability Planning
· Identify risks and develop mitigation strategies for project sustainability;
· Ensure climate-resilient infrastructure and best environmental practices in school projects;
· Develop post-project sustainability plans for continued impact beyond the funded period.
5. Qualification Requirements
A. Education
· Bachelor's or Master's degree in Civil Engineering, Environmental Science, Project Management, Water Resources Management, or related fields.
B. Experience
· Minimum 3–5 years of project management experience in climate resilience, water management, or international development projects;
· Experience working with government agencies, donors, and international organizations in the Mekong region;
· Strong background in monitoring and evaluation, financial management, and stakeholder engagement.
C. Skills & Competencies
· Project Management: Ability to lead and coordinate multi-stakeholder projects;
· Technical Knowledge: Expertise in rainwater harvesting, climate resilience, and school infrastructure;
· Communication: Strong verbal and written skills in English (knowledge of Mekong region languages is an asset);
· Analytical & Problem-Solving: Ability to assess risks, develop solutions, and ensure sustainability;
· Team Leadership: Experience in managing teams, supervising staff, and fostering collaboration.
6. Working Conditions
· Contract Duration: Two years contract (full-time);
· Location: Royal Academy of Cambodia, Phnom Penh;
· Working Hours: Monday to Friday, from 8:00AM to 5:00PM (with one (01) hour lunch break from 12:00PM to 1:00PM);
· Salary Range: USD 800 - USD 900/month.
Application Submission:
Interested candidate should send the following documents to Mr. MAM Sarith via [email protected] Mobile Phone: (855)12-944-740 before March 15, 2025 by 5:00PM. Only shortlist applicant will be contacted for interview.
Required Documents:
1) Cover Letter: Explaining the reason and commitment for applying this position
Curriculum Vitae (CV) with Photo
Job Title: Project Assistant
Location: Phnom Penh, Cambodia
Employment Type: Full-Time Contract
Job Summary:
The Royal Academy of Cambodia has received grant from the Mekong Institute to implement a regional project for “Building Climate-Resilient Rain Schools in the Mekong Region” starting from April 2025 until April 2027. We are now seeking for a qualified and experienced candidate for a full-time position of “Project Assistant” to support our project management team, based in Phnom Penh.
Key Responsibilities:
§ Assist the Project Manager in daily work including administrative support;
§ Meeting and workshop support: Prepare meeting agenda, participate in meetings and seminars, take notes and prepare Minutes of Meeting;
§ Translation and interpretation: Interpret and translate documents between Khmer and English;
§ Project Coordination: Provide necessary arrangements and coordinate all project activities;
§ Prepare of administrative letter when project required;
§ Communicate with team members, partners, and stakeholders to ensure smooth implementation of the project; and
§ Organize and maintain project files, reports, and other documentation.
Qualification Requirements:
§ Education: Bachelor’s degree
§ Experience: Minimum of two years of relevant working experiences
§ Language Skills: Proficiency in listening, speaking, and writing English;
§ Technical Skills: Proficiency in computer skills including Microsoft Word, Excel, and Power Point;
§ Working Style: Ability to work both independently and as part of a team;
§ Strong organizational and time management skills with the ability to prioritize tasks;
§ Excellent written and verbal communication skills;
§ High attention to detail and problem-solving skills; and
§ Willing to travel within the country.
Working Conditions:
§ Contract Duration: Two years contract (full-time);
§ Location: Royal Academy of Cambodia, Phnom Penh;
§ Working Hours: Monday to Friday, from 8:00AM to 5:00PM (with one (01) hour lunch break from 12:00PM to 1:00PM)
§ Salary Range: USD400-USD500/month
Application Submission:
Interested candidate should send the following documents to Mr. MAM Sarith via [email protected] Mobile Phone: (855)12-944-740 before March 15, 2025 by 5:00PM. Only shortlist applicant will be contacted for interview.
Required Documents:
1) Cover Letter: Explaining the reason and commitment for applying this position
Curriculum Vitae (CV) with Photo
(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅរសៀលថ្ងៃពុធ ៧កើត ខែផល្គុន ឆ្នាំរោង ឆស័ក ពុទ្ធសករាជ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៥ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥នេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងជាអនុប្រធានក្រុមប្រឹក្សាបណ្ឌិតសភាចារ្យ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានទទួលជួបជាមួយនឹងក្រុមប្រឹក្សាវិទ្យាសាស្ត្រជប៉ុន ដឹកនាំដោយលោក OHNUMA Kazuyoshi នាយកកិច្ចការអន្តរជាតិរបស់ក្រុមប្រឹក្សាវិទ្យាសាស្ត្រជប៉ុន ដើម្បីពិភាក្សាការងារ និងស្វែងយល់អំពីតួនាទីភារកិច្ច និងបេសកកម្មរបស់របស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។
ក្នុងជំនួបនាឱកាសនេះ លោក OHNUMA Kazuyoshi ក៏បានជម្រាបជូនឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា អំពីបច្ចុប្បន្នភាពរបស់ក្រុមប្រឹក្សាវិទ្យាសាស្ត្រជប៉ុនផងដែរ។
ជាមួយគ្នា លោក OHNUMA Kazuyoshi ក៏បានគូសរំឭកអំពីជំនួបជាមួយឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ក្នុងអំឡុងពេលដែលឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលជប៉ុនអញ្ជើញទៅបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសជប៉ុននៅក្នុងឆ្នាំ២០២០ផងដែរ។ លោកបានបន្ថែមទៀតថា ក្រុមប្រឹក្សាវិទ្យាសាស្ត្រជប៉ុន សូមថ្លែងកោតសរសើរនិងអបអរសាទរចំពោះសមិទ្ធផលដែលរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាសម្រេចបាននាពេលកន្លងមកនេះ។
ជាចុងក្រោយ លោក OHNUMA Kazuyoshi បានសូមគោរពអញ្ជើញឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ចូលរួមនៅក្នុងសិក្ខាសាលាដែលរៀបចំឡើងនៅចុងឆ្នាំនេះ នាទីក្រុងអ៊ីស្លាមបាត ប្រទេសប៉ាគីស្ថាន។ លោកក៏បានបង្ហាញក្ដីសង្ឃឹមយ៉ាងមុតមាំផងដែរថា ស្ថាប័នទាំងពីរនឹងបន្តពង្រឹងនិងពង្រីកទំនាក់ទំនង និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយបន្ថែមទៀតនាពេលខាងមុខ៕
RAC Media | នាយកដ្ឋានទំនាក់ទំនងសាធារណៈ និងពិធីការ
សេចក្ដីជូនដំណឹង ស្តីពី"ការអញ្ជើញចូលរួមដេញថ្លៃ ការផ្គត់ផ្គង់ប្រេងឥន្ធនៈប្រចាំឆ្នាំ២០២៤ សម្រាប់ជរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ចាប់ពីថ្ងៃទី១៨ មេសា ឆ្នាំ២០២៤។ *ចាប់ទទួលលក់ពាក្យដេញថ្លៃពីថ្ងៃនេះតទៅ រហូតដល់ថ្ងៃទី១៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ វេលាម៉ោង ១០.៣០នាទីព្រឹក។ ទូរសព្ទទំនាក់ទំនង : ០២៣ ៨៩០ ១៨០។
ថ្ងៃចន្ទ, 08 មេសា 2024 ម៉ោង 02:35 PM
សេចក្ដីជូនដំណឹង ស្តីពីការ ចូលរួមដេញថ្លៃ ផ្គត់ផ្គង់សម្ភារៈអេឡិចត្រូនិកសម្រាប់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ចាប់ពីថ្ងៃទី៥ មិថុនា ឆ្នាំ២០២៣។ *កាលបរិច្ឆេទឈប់ទទួលពាក្យដេញថ្លៃ៖ ថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ វេលាម៉ោង ១០.៣០នាទីព្រឹក។ ទូរសព្ទទំនាក់ទំនង : 012 78 36 46។
ថ្ងៃសុក្រ, 02 មិថុនា 2023 ម៉ោង 09:21 PM
វគ្គសិក្សាថ្មី សម្រាប់ឆ្នាំសិក្សាថ្មី ឆ្នាំ២០២២-២០២៣ ! សម្រាប់ថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់ និងថ្នាក់បណ្ឌិត នៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ចាប់ផ្តើមទទួលចុះឈ្មោះហើយ.... ព័ត៌មានលម្អិត សូមទាក់ទងមជ្ឈមណ្ឌលបណ្តុះបណ្តាលនិងស្រាវជ្រាវនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា (អគារឥន្រ្ទទេវី) ឬតាមរយៈទូរសព្ទ៖ 067-811-667 / 010-268-797 / 099-238-677 / 097 728 4444
ថ្ងៃចន្ទ, 22 សីហា 2022 ម៉ោង 03:11 PM