រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ ពិភាក្សាការងារជាមួយក្រុមការងារបច្ចេកទេសទទួលបន្ទុកសុខភាពនិងបរិស្ថាននៃក្រសួងសុខាភិបាល

(ភ្នំពេញ)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃសុក្រ ៥រោច ខែពិសាខ ឆ្នាំម្សាញ់ សប្តស័ក ពុទ្ធសករាជ ២៥៦៩ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានដឹកនាំក្រុមការងារគម្រោងកសាងសាលារៀនទឹកភ្លៀងប្រកបដោយភាពធន់នឹងអាកាសធាតុនៅតំបន់ទន្លេមេគង្គ (Project for Building Climate-Resilient Rain Schools in the Mekong Region) រួមជាមួយប្រតិភូពីសាកលវិទ្យាល័យជាតិសេអ៊ូល ដឹកនាំដោយសាស្ត្រាចារ្យ មូយុង ហាន អញ្ជើញក្នុងជំនួបពិភាក្សាជាមួយក្រុមការងារបច្ចេកទេស ដឹកនាំដោយឯកឧត្តម សាន់ សាប់អី រដ្ឋលេខាធិការនៃក្រសួងសុខាភិបាល នៅទីស្ដីការក្រសួង។

ជំនួបនេះឱកាសនេះ ធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណងស្វែងរកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយក្រសួងសុខាភិបាល រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងសាកលវិទ្យាល័យជាតិសេអ៊ូល ពាក់ព័ន្ធនឹងការអនុវត្តការប្រមូលទឹកភ្លៀងសម្រាប់ទទួលទានដោយសុវត្ថិភាពនៅតាមមន្ទីរពេទ្យ នៅក្នុងស្ថានភាពនៃបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុបច្ចុប្បន្ន។ 

ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត បានបន្តថា កាលពីឆ្នាំ២០២២ កន្លងទៅ រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានអនុវត្តគម្រោងទឹកភ្លៀងសាលារៀន នៅវិទ្យាល័យកំបូល ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ក្រោមមូលនិធិសហប្រតិបត្តិការមេគង្គកូរ៉េ (MKCF) ដោយទទួលលទ្ធផលយ៉ាងត្រចះត្រចង់។ ហេតុនេះហើយ រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាមានបំណងស្វែងរកកិច្ចសហប្រតិបត្តិពីក្រសួងសុខាភិបាលបន្ថែមទៀត ដើម្បីបន្តអនុវត្តគម្រោងដ៏មានសារៈសំខាន់នេះ។

ជាមួយគ្នានេះ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ និងឯកឧត្តម សាន់ សាប់អី បានឯកភាពគ្នាសូមឱ្យក្រុមការងារបច្ចេកទេស បន្តធ្វើការជាមួយគ្នាបន្ដើម្បីពិនិត្យពីលទ្ធភាពដែលអាចធ្វើការជាមួយគ្នាទៅថ្ងៃខាងមុខទៀត៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃសុក្រ, 16 ឧសភា 2025 ម៉ោង 06:52 PM

៦៩ឆ្នាំនៃទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-រុស្ស៊ី : ភាពធន់ ទំនុកចិត្តគ្នាទៅវិញទៅមក និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាក់ស្តែង

ដោយបណ្ឌិត គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

          ថ្ងៃទី១៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥នេះ គឺជាខួបលើកទី៦៩ឆ្នាំនៃទំនាក់ទំនងការទូតរវាងកម្ពុជានិងរុស្ស៊ី ដែលជាទំនាក់ទំនងនៃភាពជាដៃគូ​យូរអង្វែង ដែលបានចាក់ឫសយ៉ាងជ្រៅដោយការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក ភាពស៊ីសង្វាក់គ្នាជាយុទ្ធសាស្ត្រ និងទំនាក់ទំនងជាប្រវត្តិសាស្ត្រយូរអង្វែង។ ទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរវាង​​​កម្ពុជា និងអតីតសហភាពសូវៀតត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅថ្ងៃទី១៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៥៦ ដោយបានឆ្លងកាត់​សម័យ​កាល​ប្រវត្តិសាស្ត្រផ្សេងៗ​ដោយប្រែប្រួលទៅតាមការផ្លាស់ប្តូរបរិបទក្នុងស្រុកនិងអន្តរជាតិ និងត្រូវបាន​ពង្រឹង​យ៉ាងរឹងមាំស៊ីជម្រៅនិងទូលំទូលាយ។

         នៅបណ្ដាឆ្នាំដំបូងៗ សហភាពសូវៀតបានបង្ហាញការគាំទ្រយ៉ាងខ្លាំងចំពោះឯករាជ្យ អព្យាក្រឹតភាព និងការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយអធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជា។ ថ្នាក់ដឹកនាំសហសូវៀតបានវាយតម្លៃខ្ពស់ចំពោះ​កិច្ច​ខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ព្រះបាទ នរោត្តម សីហនុ ក្នុងការរក្សាស្វ័យភាព​កម្ពុជាក្នុងស្ថានភាពនៃការប្រកួត​ប្រជែង​គ្នាក្នុង​សង្គ្រាមត្រជាក់។ សហភាពសូវៀតបានគាំទ្រកម្ពុជា​ចូលជាសមាជិក​អង្គការសហប្រជាជាតិ និង​បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្ម វប្បធម៌ និងវិទ្យាសាស្ត្រសំខាន់ៗនៅឆ្នាំ១៩៥៧។ ការ​ថ្កោលទោសរបស់សហភាពសូវៀតចំពោះរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៧០​ដែលបានទម្លាក់សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ បានឆ្លុះបញ្ចាំងពីគោលជំហរ និងការប្តេជ្ញាចិត្តជាគោលការណ៍របស់ទីក្រុងម៉ូស្គូ​ចំពោះអ្នកដឹកនាំស្របច្បាប់​របស់កម្ពុជា។

         ទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរបានប្រឈមមុខនឹងរយៈពេលដ៏លំបាកក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០។ បន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៧០ ដែលដឹកនាំដោយ លន់ នល់ សហភាពសូវៀត បានយល់ឃើញថា ខ្លួនបាន​ស្ថិតក្នុងទ្វេគ្រោះការទូត ដោយទទួលស្គាល់​ស្ថានទូតតំណាងឱ្យរដ្ឋាភិបាលនិរទេសដែលដឹកនាំដោយ​សម្តេច​ព្រះនរោត្តម សីហនុ និងសាធារណរដ្ឋខ្មែរក្នុងពេលដំណាលគ្នា។ បន្ថែមពីលើនេះ ភាពតានតឹងភូមិសាស្ត្រ​នយោបាយរវាងសហភាពសូវៀតនិងចិនក្នុងអំឡុងពេលនេះ បានធ្វើឱ្យស្មុគស្មាញដល់វិធីសាស្រ្ត​របស់​ទីក្រុង​មូស្គូចំពោះតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ រួមទាំងទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនជាមួយប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។

         បន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃរបបខ្មែរក្រហមនៅឆ្នាំ១៩៧៩ ប្រទេសកម្ពុជាបានបង្កើតចំណង​ទំនាក់ទំនង​ការទូតនិងការអភិវឌ្ឍ ដ៏រឹងមាំឡើងវិញជាមួយសហភាពសូវៀត។ ចាប់ពីដើម រហូតដល់ចុងទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៨០ សហភាពសូវៀតបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការជួយកសាងសេដ្ឋកិច្ច និងហេដ្ឋារចនា​សម្ព័ន្ធ​របស់កម្ពុជាដែល​ហែកហួរដោយសង្រ្គាម។ ជំនួយជាច្រើនត្រូវបានផ្ដល់ទៅលើវិស័យថាមពល កសិកម្ម ការ​ដឹក​ជញ្ជូន ការថែទាំសុខភាព ការបណ្តុះបណ្តាលមន្ត្រីរដ្ឋការស៊ីវិល និងកិច្ចការយោធា។ មរតកដ៏យូរអង្វែងនៃ​យុគសម័យនោះ គឺជាកម្មវិធីផ្លាស់ប្តូរការអប់រំដែលប្រជាជនកម្ពុជាប្រហែល ៨,០០០នាក់សិក្សានៅ​សហភាព​សូវៀត។ និស្សិតដែលបញ្ចប់ការសិក្សាទាំងនេះជាច្រើន​នាក់ឥឡូវនេះកាន់​មុខតំណែងសំខាន់ៗ​ក្នុង​រដ្ឋាភិបាល វិស័យអប់រំ អាជីវកម្ម និងវិជ្ជាជីវៈផ្សេងៗនៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា។

         ការ​រំលាយ​សហភាព​សូវៀត​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩១ បាន​សម្គាល់​ចំណុច​របត់​មួយ​ទៀត​ក្នុង​ទំនាក់ទំនង​កម្ពុជា-រុស្ស៊ី។ ទោះបីជាសហព័ន្ធរុស្ស៊ីត្រូវបានទទួលស្គាល់ភ្លាមៗថាជារដ្ឋស្នងក៏ដោយ ក៏ការយកចិត្តទុកដាក់​របស់ទីក្រុងមូស្គូបានផ្លាស់ប្តូរខាងក្នុងជាបណ្តោះអាសន្ន ដោយសាររុស្ស៊ីនៅពេលនោះ​ប្រឈមមុខនឹងការ​ផ្លាស់ប្តូរនយោបាយនិងសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងជ្រាលជ្រៅ។ ក្នុងអំឡុងពេលនេះ ទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីមានការយឺតយ៉ាវ ទោះបីជារុស្ស៊ីបានបន្តដើរតួនាទីប្រកបដោយស្ថាបនាក្នុងដំណើរការសន្តិភាពរបស់កម្ពុជាក៏ដោយ។ គួរកត់​សម្គាល់ថា ប្រទេសរុស្ស៊ីបានគាំទ្រកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ​១៩៩១ និងការអនុវត្ត​អាណត្តិ​របស់​អាជ្ញាធរបណ្ដោះអាសន្នរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា (អ៊ុនតាក់) ដែលជួយស្តារសន្តិភាព និងស្ថិរភាពនយោបាយឡើងវិញ។

         ចាប់តាំងពីការបង្កើតរបបរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់កម្ពុជាឡើងវិញនៅឆ្នាំ១៩៩៣ ទំនាក់​ទំនងទ្វេភាគីរវាងកម្ពុជានិងរុស្ស៊ីបានពង្រីកជាលំដាប់។ ទំនុកចិត្តនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការផ្នែក​នយោបាយ​កាន់តែស៊ីជម្រៅ ដែលទ្រទ្រង់​ដោយទស្សនៈរួមស្តីពីអធិបតេយ្យភាព ការមិនជ្រៀតជ្រែកគ្នា និងសណ្តាប់ធ្នាប់​អន្តរជាតិពហុប៉ូល។ កម្ពុជានិងរុស្ស៊ីសហការជាទៀងទាត់ក្នុងវេទិកាអន្តរជាតិ ដូចជា អង្គការសហប្រជាជាតិ និងយន្តការដែលពាក់ព័ន្ធជាមួយអាស៊ាន។ រុស្ស៊ីបានគាំទ្រយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននូវមជ្ឈភាព​របស់អាស៊ាន និងផ្តល់​តម្លៃដល់កិច្ចសហការឈានឡើងរបស់ខ្លួនជាមួយតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលកម្ពុជា​បានដើរតួនាទីជាដៃគូ​ដ៏គួរឱ្យ​ទុកចិត្តនិងប្រកបដោយការគាំទ្រ។

         ការផ្លាស់ប្តូរកម្រិតខ្ពស់រវាងកម្ពុជា និងរុស្ស៊ីបានផ្តល់សម្ទុះបន្ថែមទៀតដល់ទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេស​ទាំង​ពីរ។ ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ទៅកាន់ទីក្រុងសូឈី (Sochi) ក្នុងឆ្នាំ​២០១៦ ដើម្បីចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលរុស្ស៊ី-អាស៊ាន និងជំនួបជាមួយលោកប្រធានាធិបតី វ្ល៉ាឌីមៀ ពូទីន (Vladimir Putin) បានគូសបញ្ជាក់ពីការប្តេជ្ញាចិត្តជាថ្មីក្នុងការជំរុញរបៀបវារៈទ្វេភាគី។ ក្នុងប៉ុន្មាន​ឆ្នាំថ្មីៗ​នេះ មន្ត្រីកម្ពុជានិងរុស្ស៊ីបានបន្តចូលរួមតាមរយៈគណៈប្រតិភូសភា ដំណើរទស្សនកិច្ចថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រី និង​កិច្ចសន្ទនាអន្តររដ្ឋាភិបាល សំដៅពង្រីកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យសំខាន់ៗ។

         ពាណិជ្ជកម្មរវាងកម្ពុជានិងរុស្ស៊ីនៅតែមានកម្រិតតិចតួច ដែលភាគច្រើនដោយសារតែ​ចម្ងាយ​ភូមិសាស្រ្ត និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធពាណិជ្ជកម្មមានកម្រិត។ យោងតាមអគ្គនាយកដ្ឋានគយនិងរដ្ឋាករ​កម្ពុជា ពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីរវាងប្រទេសទាំងពីរមានទំហំរវាង ៧០ ទៅ ១០០​លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ។ ការ​នាំ​ចេញ​របស់​កម្ពុជា ​រួម​មាន ​សម្លៀក​បំពាក់ កៅស៊ូ និង​ទំនិញ​កសិកម្ម ខណៈ​ការ​នាំ​ចូល​ពី​ប្រទេស​រុស្ស៊ី រួម​មាន ​ជី គ្រឿងចក្រ និង​ផលិតផល​ប្រេង។ ប្រទេសទាំងពីរបានបង្ហាញពីចំណាប់អារម្មណ៍ក្នុង​ការពង្រឹងទំនាក់ទំនង​សេដ្ឋកិច្ច ជាពិសេសលើវិស័យថាមពល ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងការវិនិយោគ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បញ្ហាប្រឈម ដូចជា ឧបសគ្គផ្នែកភ័ស្តុភារកម្ម ការតភ្ជាប់វិស័យធនាគារនៅមានកម្រិត និងការយល់ដឹង​អំពីទីផ្សារប្រទេសទាំងពីរនៅមានកម្រិត។ ការពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការតាមស្ថាប័ន និងការលើក​កម្ពស់​​ការចូលរួមរវាងធុរកិច្ចនិងធុរកិច្ច នឹងក្លាយជាគន្លឹះក្នុងការសម្រេចបាននូវសក្តានុពល​ក្នុងទំនាក់ទំនង​ពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា-រុស្ស៊ី។

         ការផ្លាស់ប្តូរក្នុងវិស័យអប់រំ​និងវប្បធម៌ នៅតែជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-រុស្ស៊ី។ ប្រទេស​រុស្ស៊ីបន្តផ្តល់អាហារូបករណ៍ប្រចាំឆ្នាំសម្រាប់និស្សិតកម្ពុជា ដែលរួមចំណែកដល់ការអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្ស និងការបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈនៅកម្ពុជា។ មន្ត្រីរាជការ វិស្វករ វេជ្ជបណ្ឌិត និងអ្នកអប់រំ ដែលជាអតីតនិស្សិត​សិក្សានៅរុស្ស៊ី​និងសហភាពសូវៀតជាច្រើន ឆ្លុះបញ្ចាំងពីចំណងដ៏ជ្រាលជ្រៅ និងយូរអង្វែងរវាង​ប្រជាជន​នៃប្រទេសទាំងពីរ។ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការវប្បធម៌ក៏ត្រូវបានធ្វើឱ្យរស់ឡើងវិញក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ ជាមួយ​នឹងព្រឹត្តិការណ៍ ការតាំងពិព័រណ៍ និងកម្មវិធីរួមគ្នាលើកកម្ពស់ការយល់ដឹង និងការផ្តល់តម្លៃ​គ្នាទៅ​វិញ​ទៅ​មក។

         កិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យការពារជាតិ​និងបច្ចេកទេស ដែលជាលក្ខណៈពិសេសដ៏រឹងមាំ​នៃការ​ចូលរួមក្នុងសម័យសង្រ្គាមត្រជាក់ ក៏បានលេចចេញជាថ្មីនៅក្នុងកិច្ចសន្ទនានាពេលថ្មីៗនេះផងដែរ។ ទោះបី​ជាកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យការពារជាតិមានទំហំមានកម្រិត​ក៏ដោយ ក៏រុស្ស៊ីបានបង្ហាញពីការត្រៀម​ខ្លួន​ក្នុងការផ្តល់ការបណ្តុះបណ្តាលផ្នែកយោធា គាំទ្រផែនការយុទ្ធសាស្រ្ត និងចែករំលែកជំនាញបច្ចេកទេស​ជាមួយកម្ពុជា។ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការបែបនេះឆ្លុះបញ្ចាំងពីការបង្កើនទំនុកចិត្តរវាងភាគីទាំងពីរ និងការយក​ចិត្តទុកដាក់រួមគ្នាចំពោះសន្តិភាពនិងសន្តិសុខក្នុងតំបន់។

         ខណៈដែលប្រទេសទាំងពីរសម្លឹងឆ្ពោះទៅមុខ មានការចាប់អារម្មណ៍គ្នាទៅវិញទៅមក​យ៉ាងខ្លាំងក្នុង​ការធ្វើឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅ​និងការធ្វើពិពិធកម្មនូវទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរវាងប្រទេសទាំងពីរ។ កម្ពុជាទទួលស្គាល់​រុស្ស៊ីថា ជាមហាអំណាចសាកល​ដែលការចូលរួមក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍របស់រុស្ស៊ីបាន​រួមចំណែកដល់​ស្ថិរភាព​ក្នុងតំបន់​និងតុល្យភាពជាយុទ្ធសាស្ត្រ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត រុស្ស៊ីចាត់ទុកកម្ពុជាជាមិត្តដ៏គួរឱ្យទុកចិត្ត ដែលមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងអាស៊ាន​និង​ការទូតក្នុងតំបន់។ ក្នុងពេលវេលានៃភាពមិនប្រាកដប្រជានៃ​ភូមិសាស្ត្រ​នយោបាយកាន់តែខ្លាំងឡើង កម្ពុជា​និងរុស្ស៊ីត្រូវបានរួបរួមគ្នា​ដោយមានចក្ខុវិស័យមួយ​ចំពោះ​សណ្តាប់ធ្នាប់អន្តរជាតិពហុភាគីប្រកបដោយយុត្តិធម៌ជាងមុន​ដោយផ្អែកលើការសន្ទនា បរិយាបន្ន និងការ​គោរពច្បាប់អន្តរជាតិ។

            ក្នុងរយៈពេលជិតប្រាំពីរទសវត្សរ៍នេះ ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-រុស្ស៊ីបានវិវត្តទៅជាភាពជាដៃគូដែលសម្គាល់​ដោយភាពធន់ ការជឿទុកចិត្តគ្នាទៅវិញទៅមក និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាក់ស្ដែង​ប្រកបដោយ​ប្រសិទ្ធភាព​។ ពីសាមគ្គីភាពក្នុងអំឡុងសង្រ្គាមត្រជាក់រហូតដល់កិច្ចសហការពហុវិស័យនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ទំនាក់​ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរបានសម្របខ្លួនទៅនឹងពេលវេលាផ្លាស់ប្តូរ ដោយរក្សាបាននូវតម្លៃស្នូលរបស់ខ្លួន ខណៈដែលកម្ពុជានិងរុស្ស៊ីប្រារព្ធខួបលើកទី៦៩ឆ្នាំនៃទំនាក់ទំនងការទូត មូលដ្ឋានគ្រឹះ​ដែលមានភាពរឹងមាំ​សម្រាប់សមិទ្ធផលធំៗដែលមិនធ្លាប់មាននៅក្នុងកិច្ចសន្ទនានយោបាយ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច ការតភ្ជាប់​ខាងវប្បធម៌ និងការទូតសកល៕

RAC Media

  ថ្ងៃអង្គារ, 13 ឧសភា 2025 ម៉ោង 06:20 PM

បណ្ឌិត យង់ ពៅ៖ សមាជជាលើកដំបូងនៃស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិ នឹងរំលេចពីការជជែកគ្នាជាពហុមតិ ដើម្បីប្រមូលទស្សនៈរួមរបស់ជាតិដើម្បីអភិវឌ្ឍប្រទេស

ឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួររបស់អ្នកសារព័ត៌មាន អំពីការប្រកាសរៀបចំសមាជិករវាងរដ្ឋសភានិងព្រឹទ្ធសភានៅដើមខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៥ខាងមុខនេះ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានចែករំលែកទស្សនៈយល់ឃើញថា នេះគឺជាសមាជជាប្រវត្តិសាស្ត្រលើកទីមួយនៅក្នុងសម័យរាជាណាចក្រទីពីរ នៃប្រទេសកម្ពុជា ដែលស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិទាំងពីរ ពោលគឺរដ្ឋសភានិងព្រឹទ្ធសភាបានផ្ដួចផ្ដើមគំនិតរៀបចំសមាជរួមគ្នា ដែលជាសញ្ញាណមួយដ៏ប្រសើរសម្រាប់ការ​ដោះដូរទស្សនៈយល់ឃើញរវាងអ្នកនយោបាយកាន់អំណាច និងអ្នកនយោបាយគណបក្ស​ជំទាស់ នៅក្នុងការជជែកអំពីការព្រាង ការអនុម័តច្បាប់ និងការដោះស្រាយបញ្ហាសំខាន់ៗ​នានារបស់ជាតិ ដូចជានៅក្នុងវិស័យកសិកម្ម ប្រព័ន្ធគាំពារសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធជាដើម។ បញ្ហាទាំងអស់នេះ សុទ្ធសឹងតែជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃសេដ្ឋកិច្ចប្រជាពលរដ្ឋ ក៏ដូចជាសេដ្ឋកិច្ចជាតិ និងជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនយោបាយរបស់កម្ពុជាផងដែរ។ បើតាមលោកបណ្ឌិត សមាជដែលគ្រោងធ្វើនាពេលខាងមុខនេះ ពិតជាសមស្របទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ត្រង់ជំពូកទី៩ ថ្មី ដែលបានចែងអំពីការរៀបចំសមាជរដ្ឋសភា-ព្រឹទ្ធសភា ដែលនឹងចារឹកទុកនៅក្នុងប្រវ​ត្តិសាស្ត្រស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិទាំងពីរ ក៏ដូចជាសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាទាំងមូលផងដែរ។

លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានបញ្ជាក់បន្ថែមទៀតថា សមាជស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិនាពេលខាងមុខនេះ ក៏ជាការគូសរំលេចអំពីការជជែកពិភាក្សាគ្នានៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌពហុមតិ ក៏ដូចជា​ពហុបក្សផងដែរ ពោល នៅក្នុងសភាទាំងពីរមានសមាជិកពីគណបក្សប្រជាជនជាបក្សកាន់អំណាច និងមានសមាជិកមកពីគណបក្សជំទាស់ពីរគឺ គណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិចនៅឯរដ្ឋសភា និងគណបក្សឆន្ទៈនៅឯព្រឹទ្ធសភា។ លោកបណ្ឌិតបានសាទរចំពោះការរៀបចំសមាជនេះ និងបានស្នើសុំឱ្យសមាជិករដ្ឋសភានិងព្រឹទ្ធសភា មកពីគណបក្សទាំងបី នឹងបើកចិត្តទូលាយនៅក្នុងវេទិកាកម្រិតសភា ដើម្បីជជែកដេញដោល និងផ្លាស់ប្ដូរទស្សនៈគ្នាទៅវិញទៅមក​ក្នុងរយៈពេល២ថ្ងៃនេះ ដោយឈរលើទស្សនៈរួមរបស់ជាតិកម្ពុជាថា តើអ្នកនយោបាយកម្ពុជាត្រូវរួមគ្នាធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមនានារបស់ប្រទេសជាតិ។

បន្ថែមពីនេះ សមាជលើកទីមួយនៃស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិ ក៏បានគូសរំលេចឱ្យឃើញអំពីដំណើរការស្ថាប័នសភាទាំងពីរ ពិសេសព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជា ដែលបានបំពេញតួនាទីកាន់តែសកម្ម នៅក្នុងការងារនីតិកម្ម ការងារតាមដានការអនុវត្តច្បាប់ និងការងារពិនិត្យភាពចាំបាច់នៃនយោបាយកម្ពុជា ដើម្បីធ្វើឱ្យសង្គមនយោបាយកម្ពុជាកាន់តែមានស្ថានភាពប្រសើរឡើងបន្ថែមទៀត ឆ្លើយតបទៅនឹងស្ថានភាពប្រកួតប្រជែងភូមិសាស្ត្រនយោបាយពិភពលោកដ៏ក្ដៅគគុក និងការផ្លាស់ប្ដូរសណ្ដាប់ធ្នាប់ពិភពលោកជាបន្តបន្ទាប់ ក្នុងគោលដៅរក្សាឱ្យបាននូវឧត្ដមប្រយោជន៍នៃប្រជាជាតិខ្មែរ។ លោកបណ្ឌិតបានបន្តថា ការប្រមូលផ្ដុំនូវពហុមតិនៅក្នុងសមាជជាប្រវត្តិសាស្ត្រនៃស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិនេះ នឹងអាចមានការជជែកពិភាក្សា ដោះដូរទស្សនៈយោបល់គ្នាទៅវិញទៅមក និងបង្ហាញពីចេតនានយោបាយជាវិជ្ជមាននៅក្នុងសង្គម​នយោបាយកម្ពុជា។

ជាមួយគ្នានេះ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ ក៏បានកត់សម្គាល់ផងដែរថា គំនិតផ្ដួចផ្ដើមរបស់សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន ប្រធានព្រឹទ្ធសភា និងជាប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក៏ជាសញ្ញាណដ៏ល្អមួយ ដែលបើកឱកាសឱ្យមានការចូលរួមប្រកបដោយន័យស្ថាបនា ពិសេសនៅក្នុងកិច្ចការដឹកនាំរដ្ឋនិយាយជារួម និងនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិនិយាយដោយឡែក ពីសំណាក់អ្នកនយោបាយជំទាស់ ខណៈដែលកន្លងមក ក្រុមអ្នកនយោបាយប្រឆាំងមួយចំនួន បានព្យាយាមប្រើប្រាស់វេទិកាឬកម្មវិធីក្រៅផ្លូវការផ្សេងៗ ទាំងនៅក្នុងនិងក្រៅប្រទេសដើម្បីវាយប្រហារ ឬរិះគន់បែបជាន់ពន្លិច ឬនៅក្នុងរូបភាពហុចដងដាវទៅឱ្យបរទេសទៅវិញ។ សមាជិកនាពេលខាងមុខនេះ គឺជាឱកាសដែលគណបក្ស​កាន់អំណាចបានផ្ដួចផ្ដើមគំនិត ដើម្បីអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកនយោបាយនៃគណបក្សជំទាស់ដែលមានអសនៈនៅក្នុងស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិ អាចចូលរួមជាទស្សនៈយោបល់ក្នុងអត្ថន័យស្ថាបនា ក្នុងគោលបំណងសម្រេចឱ្យបាននូវទស្សនៈជារួមរបស់ជាតិ ឈានទៅថែរក្សាការពារ និងនាំមកនូវផលប្រយោជន៍សម្រាប់ជាតិមាតុភូមិ។ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ ក៏បានសំណូមពរផងដែរ​ចំពោះអ្នកនយោបាយនៃគណបក្សជំទាស់ដែលជាសមាជិករដ្ឋសភានិងព្រឹទ្ធសភា គួរតែត្រៀមលក្ខណៈ និងគិតគូរពិចារណាទុកជាមុន ធ្វើយ៉ាងណាលើកបង្ហាញនូវទស្សនៈយល់ឃើញនៅក្នុងជ្រុងនៃការគិតគូរខាងនយោបាយរបស់គណបក្ស ដែលត្រូវមានគុណតម្លៃបម្រើជាប្រយោជន៍ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហានានារបស់ប្រទេសជាតិ ដោយ​យោង​តាមរបៀបវារៈដែលបានកំណត់និងប្រកាសជូនដំណឹងទុកជាមុននេះ។ លោកបណ្ឌិតបានបង្ហាញក្ដីរំពឹងថា សមាជស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានាខែមិថុនាខាងមុខ​នេះ នឹងក្លាយជាវេទិកាសភាជាប្រវត្តិសាស្ត្រយ៉ាងពិតប្រាកដមួយសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលអ្នកនយោបាយកាន់អំណាច និងអ្នកនយោបាយជំទាស់ អាចសម្រេចបាននូវទស្សនៈរួមមួយរបស់ជាតិ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមនានា ក៏ដូចជាសម្រេចបាននូវឧត្ដមប្រយោជន៍សម្រាប់ប្រជាជាតិខ្មែរទាំងមូល ដើម្បីធានាបាននូវភាពរឹងមាំខាងនយោបាយរបស់កម្ពុជា ប្រឈមទល់នឹងស្ថានភាពវិវត្តនិងប្រកួតប្រជែងឥតឈប់ឈរនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃអង្គារ, 13 ឧសភា 2025 ម៉ោង 03:26 PM

69 Years of Cambodia-Russia Relations: Resilience, Mutual Trust and Pragmatic Cooperation

By Dr. Kin Phea, Director General of the International Relations Institute of Cambodia, Royal Academy of Cambodia

May 13, 2025, marks the 69^th anniversary of diplomatic relations between Cambodia and Russia, a longstanding partnership rooted in mutual respect, strategic alignment, and enduring historical ties. Established on May 13, 1956, between Cambodia and the former Soviet Union, this bilateral relationship has traversed various historical eras, adapting to shifting domestic and international contexts while steadily strengthening in depth and scope.

In the early years, the Soviet Union demonstrated strong support for Cambodia's independence, neutrality, and sovereign development. Soviet leaders praised King Norodom Sihanouk's efforts to preserve Cambodia’s autonomy amidst Cold War rivalries. They supported Cambodia’s accession to the United Nations and signed critical trade, cultural, and scientific agreements in 1957. The Soviet Union’s condemnation of the 1970 coup that deposed King Sihanouk reflected Moscow’s principled stance and commitment to Cambodia’s legitimate leadership.

Relations faced a difficult period in the 1970s. After the 1970 coup led by General Lon Nol, the Soviet Union found itself in a diplomatic dilemma, simultaneously hosting embassies representing both the Sihanouk-led government-in-exile and the Khmer Republic. Additionally, geopolitical tensions between the Soviet Union and China during this period further complicated Moscow’s approach to Southeast Asia, including its engagement with Cambodia.

Following the fall of the Khmer Rouge regime in 1979, Cambodia re-established strong diplomatic and developmental ties with the Soviet Union. From 1980 through the end of the decade, the Soviet Union played a crucial role in helping rebuild Cambodia’s war-torn economy and infrastructure. Assistance flowed into energy, agriculture, transportation, healthcare, civil service training, and military affairs. A particularly enduring legacy of this era is the educational exchange program that saw around 8,000 Cambodians study in the Soviet Union. Many of these graduates now hold important positions in government, academia, business, and professional sectors across Cambodia.

The dissolution of the Soviet Union in 1991 marked another turning point in Cambodia-Russia relations. Although the Russian Federation was promptly recognised as the successor state, Moscow’s attention temporarily shifted inward as it faced profound political and economic transitions. During this period, bilateral ties slowed, though Russia continued to play a constructive role in Cambodia’s peace process. Notably, Russia supported the 1991 Paris Peace Agreements and the implementation of the United Nations Transitional Authority in Cambodia (UNTAC), which helped restore peace and political stability.

Since the re-establishment of Cambodia’s constitutional monarchy in 1993, bilateral relations with Russia have gradually expanded. Political trust and cooperation have deepened, supported by shared perspectives on sovereignty, non-interference, and a multipolar international order. Cambodia and Russia regularly collaborate in international fora such as the United Nations and ASEAN-related mechanisms. Russia has consistently supported ASEAN centrality and values its growing engagement with Southeast Asia, where Cambodia has emerged as a trusted and supportive partner.

High-level exchanges between Cambodia and Russia have provided further momentum to the relationship. Prime Minister Hun Sen’s visit to Sochi in 2016 for the Russia-ASEAN Summit and his meeting with President Vladimir Putin highlighted a renewed commitment to advancing the bilateral agenda. In recent years, Cambodian and Russian officials have continued to engage through parliamentary delegations, ministerial visits, and intergovernmental dialogues aimed at expanding cooperation in key areas.

Trade between Cambodia and Russia remains modest, largely due to geographic distance and limited commercial infrastructure. According to Cambodia’s Customs Department, bilateral trade typically ranges between USD 70–100 million annually. Cambodian exports include garments, rubber, and agricultural goods, while imports from Russia consist of fertilisers, machinery, and petroleum products. Both countries have expressed interest in enhancing economic ties, particularly in energy, infrastructure, and investment. However, challenges such as logistical constraints, limited banking links, and low market awareness persist. Strengthening institutional cooperation and promoting business-to-business engagement will be key to realising the untapped potential in Cambodia-Russia trade relations.

Educational and cultural exchanges remain a cornerstone of Cambodia-Russia relations. Russia continues to provide annual scholarships for Cambodian students, contributing to human resource development and professional training. Many of Cambodia’s top civil servants, engineers, doctors, and educators are alumni of Russian and Soviet institutions, reflecting a deep and lasting bond between the peoples of both nations. Cultural cooperation has also been revived in recent years, with events, exhibitions, and joint programs promoting mutual understanding and appreciation.

Defence and technical cooperation, a strong feature of Cold War-era engagement, has also re-emerged in recent dialogues. Although still limited in scale, Russia has expressed readiness to provide military training, support strategic planning, and share technical expertise with Cambodia. Such cooperation reflects the growing trust between the two sides and their shared interest in regional peace and security.

As both countries look ahead, there is a strong mutual interest in further deepening and diversifying this relationship. Cambodia recognises Russia as a global power whose engagement in Southeast Asia contributes to regional stability and strategic balance. Russia, in turn, views Cambodia as a reliable friend with an important role in ASEAN and regional diplomacy. In a time of increasing geopolitical uncertainty, Cambodia and Russia are united by a vision of a more just, multipolar international order based on dialogue, inclusivity, and respect for international law.

Over nearly seven decades, Cambodia-Russia relations have evolved into a partnership marked by resilience, mutual trust, and pragmatic cooperation. From the solidarity of the Cold War to today’s multi-dimensional collaboration, the relationship has adapted to changing times while preserving its core values. As Cambodia and Russia commemorate 69 years of diplomatic relations, the foundation has never been stronger for greater achievements in political dialogue, economic development, cultural engagement, and global diplomacy.

RAC Media | Department of Public Affair

  ថ្ងៃអង្គារ, 13 ឧសភា 2025 ម៉ោង 01:06 PM

ជំនួបពិភាក្សាការងាររវាងរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ជាមួយប្រតិភូតំណាង២៥សាកលវិទ្យាល័យនៃខេត្តក្វាងស៊ី សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នាព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ១រោច ខែពិសាខ ឆ្នាំម្សាញ់ សប្តស័ក ពុទ្ធសករាជ ២៥៦៩ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការតំណាងឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងសហការី បានជួបពិភាក្សាការងារជាមួយប្រតិភូតំណាង២៥សាកលវិទ្យាល័យនៃខេត្តក្វាងស៊ី សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន ស្តីពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យអប់រំកម្ពុជា-ក្វាងស៊ី ដោយផ្តោតលើ៖

- ពង្រឹងទំនាក់ទំនងវិទ្យាសាស្ត្រអប់រំ

- ផ្លាស់ប្តូរអន្តរជាតិរវាងសាកលវិទ្យាល័យនិងសាកលវិទ្យាល័យ

- កិច្ចព្រមព្រៀងលើវិស័យអប់រំ បច្ចេកវិទ្យា និងភាសា

- ផ្លាស់ប្តូរអាហារូបករណ៍ចិន-កម្ពុជា

- ជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអប់រំផ្នែកបញ្ញាសិប្បនិម្មិត (Ai)

- សហការបង្កើតមជ្ឈមណ្ឌលកសាងបញ្ញាសិប្បនិម្មិតចិន-អាស៊ាន

- ផ្លាស់ប្តូរធនធានមនុស្ស និងការផ្ទេរបច្ចេកវិទ្យាគ្នាទៅវិញទៅមក

- សហការបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ

ក្រោយកិច្ចពិភាក្សា ភាគីទាំងពីររំពឹងថា នឹងសហប្រតិបត្តិការកាន់តែជិតស្និទ្ធថែមទៀតលើវិស័យសិក្សាធិការ ការបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ និងការផ្លាស់ប្តូរបច្ចេកវិទ្យាបញ្ញាសិប្បនិម្មិត (Ai) ពីគ្នាទៅវិញទៅមក។ ក្នុងនោះ ភាគីចិនគ្រោងអញ្ជើញអ្នកស្រាវជ្រាវនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ទៅចូលរួមវេទិកាវិទ្យាសាស្ត្រនៅខេត្តក្វាងស៊ី នាពេលខាងមុខនេះ។

នាយកដ្ឋានទំនាក់ទំនងសាធារណៈ និងពិធីការ

  ថ្ងៃចន្ទ, 12 ឧសភា 2025 ម៉ោង 02:44 PM

លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ អំពាវនាវឱ្យមានការដាំដើមឈើឱ្យបានច្រើន ដើម្បីកាត់បន្ថយបញ្ហាកើនឡើងកម្ដៅផែនដី

លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងជាអ្នកតាមដានស្ថានភាពសង្គម បានអំពាវនាវឱ្យសាធារណជន និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ចូលរួមដាំដើមឈើឱ្យបានច្រើន ដើម្បីកាត់បន្ថយបញ្ហាកើនឡើងកម្ដៅផែនដី ខណៈដែលពិភពលោក ក៏ដូចជាប្រទេសកម្ពុជា កំពុងប្រឈមនឹងបញ្ហាប្រែប្រួលអាកាសធាតុយ៉ាងខ្លាំង ពិសេសការកើនឡើងនូវកម្ដៅផែនដី ដោយសារមូលហេតុផ្សេងៗដូចជា ការបាត់បង់គម្របព្រៃឈើនៅតាមប្រទេសនិងតំបន់នានា និងការកើនឡើងនៃឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ជាដើម។ លោកបណ្ឌិត បានគូសបញ្ជាក់ថា គេត្រូវតែបង្កើនទំហំព្រៃឈើ និងការដាំដុះដើមឈើនៅតាមទីកន្លែងនានាឱ្យបានច្រើនបំផុតតាមដែលអាចធ្វើបាន ដើម្បីរក្សាសីតុណ្ហភាពនៅតាមទីតាំងទាំងឡាយ ពិសេសនៅតាមទីសាធារណៈ កាត់បន្ថយឧស្ម័នកាបូនិចនៅក្នុងបរិយាកាស និងជួយបង្កើនការផលិតអុកសែនពីធម្មជាតិ តាមរយៈដើមឈើដែលត្រូវបានដាំទាំងនោះ។ សម្រាប់លោកបណ្ឌិត កិច្ចការងារនេះ ទាមទារឱ្យមានការចូលរួមឱ្យបានច្រើនតាមដែលអាចធ្វើបាន ទាំងប្រជាពលរដ្ឋ រដ្ឋាភិបាល និងក្រសួងស្ថាប័នរដ្ឋនិងឯកជនទាំងអស់ ពិសេសនៅតាមក្រសួងស្ថាប័នរដ្ឋ គួរតែចាប់ផ្ដើមដាំដើមឈើជាប្រភេទឈើធំៗ ដើម្បីផ្ដល់ម្លប់ឱ្យបានកាន់តែច្រើនបន្ថែមទៀត។

លោកបណ្ឌិតបានកត់សម្គាល់ថា នៅតាមក្រសួងស្ថាប័នសាធារណៈមួយចំនួន គេសង្កេតឃើញថា ទីធ្លាមានការរៀបចំចាក់បេតុងនិងរៀបការ៉ូឡាជាដើម ស្ទើតែគ្រប់ក្រសួងស្ថាប័នទាំងអស់ ដែលនេះក៏ជាចំណែកនៃការបង្កើនកម្ដៅនៅតាមទីតាំងស្ថាប័នរដ្ឋ និងទីកន្លែងសាធារណៈ ដែលនៅពេលខ្លះ ក្ដៅសឹងតែមិនអាចធ្វើដំណើរបានផងដែរ។ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានបន្ថែមទៀតថា ផ្លូវនៅទីប្រជុំជន ទាំងនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញនិងតាមខេត្តនានាក្ដី គួរតែមានការដាំដើមឈើជាប្រភេទធំៗជាច្រើន សម្រាប់សាធារណជន និងអ្នកដំណើរអាចឆ្លងកាត់ ឈប់សម្រាក ឬធ្វើដំណើរជាមួយនឹងសីតុណ្ហភាពត្រជាក់សមល្មមផងដែរ ព្រោះបើតាមបទពិសោធន៍ដែលលោកបណ្ឌិត ធ្លាប់បានធ្វើដំណើរទៅកាន់ប្រទេសរីកចម្រើនមួយចំនួន ក៏ដូចជាប្រទេសក្នុងតំបន់ មានការដាំដើមឈើធំៗដែលផ្ដល់ជាម្លប់សម្រាប់ការធ្វើដំណើរ ឈប់សម្រាក ឬឆ្លងកាត់ផងដែរ។ នេះគឺជាការផ្ដល់ភាពសុខដុមនីយកម្មនៅក្នុងការធ្វើដំណើរតាមដងផ្លូវមួយសម្រាប់សាធារណជន ក៏ដូចជាភ្ញៀវទេសចរក្នុងនិងក្រៅប្រទេសដែរ។

លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានគូសបញ្ជាក់បន្តថា គេមិនគួរព្រួយបារម្ភចំពោះការថែទាំដើមឈើ អនាម័យ និងសោភ័ណភាពនៅតាមទីតាំងដែលដាំដើមឈើ ដែលតម្រូវឱ្យមានការអ្នកបោសសម្អាតនោះទេ ព្រោះការដាំដើមឈើធំៗនៅតាមផ្លូវឬទីតាំងសាធារណៈនានា គឺជាការផ្ដល់ផាសុកភាពទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ និងក៏ជាការលើកសម្រស់រាជធានីខេត្ត និងទីប្រជុំជននានាផងដែរ។ ជាមួយគ្នានេះ លោកបណ្ឌិតយល់ឃើញថា សាលារាជធានី-ខេត្ត ឬក្រសួងមន្ទីរដែលពាក់ព័ន្ធ គួរតែកំណត់នូវលក្ខខណ្ឌសម្រាប់បុរី ឬសំណង់អគារនានា ដើម្បីទទួលអាជ្ញាបណ្ណអនុញ្ញាតឱ្យសាងសង់ ត្រូវតែមានការរៀបចំប្លង់ដាំដើមឈើធំៗក្នុងកម្រិតណាមួយ ដើម្បីរួមចំណែកនៅក្នុងការកាត់បន្ថយកម្ដៅ ក៏ដូចជាបង្កើនសោភ័ណទីក្រុង ឬទីប្រជុំជនជាដើម។ លោកបណ្ឌិត បានលើកឡើងបន្ថែមថា រដ្ឋអំណាចត្រូវតែដាក់កំហិតឱ្យមានការចូលរួមតាមលទ្ធភាពជាក់ស្ដែង នៅក្នុងការកែប្រែបញ្ហាកើនឡើងកម្ដៅផែនដី តាមរយៈវិធានការគាំទ្រ និងលក្ខខណ្ឌកំណត់ផ្សេងៗ ដើម្បីឈានទៅកែសម្រួលបរិយាកាសផែនដី។ ប្រសិនបើគេមិនគិតគូរអំពីបញ្ហានេះទេ នោះពិភពលោកនឹងកាន់តែកើនឡើងកម្ដៅបន្ថែមទៀត ហើយគេក៏មិនអាចអង្គុយធ្វើការនៅក្នុងម៉ាស៊ីនត្រជាក់ ឬនៅក្នុងម្លប់រហូតនោះទេ។ ត្រង់ចំណុចនេះ លោកបណ្ឌិត ក៏បានស្នើសុំឱ្យប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ ចូលរួមជាមួយនឹងរាជរដ្ឋាភិបាលផងដែរ ដើម្បីសម្រេចបាននូវគោលដៅទីសាធារណៈប្រកបដោយផាសុកភាពសម្រាប់មនុស្សទាំងអស់គ្នា។

ទោះជាយ៉ាងណា លោកបណ្ឌិតបានថ្លែងសង្កត់ធ្ងន់ថា កិច្ចការងារនេះ ក្រសួងស្ថាប័នសាធារណៈត្រូវតែចាប់ផ្ដើមធ្វើជាគម្រូ ដើម្បីទាក់ទាញ និងជំរុញការចូលរួមពីសំណាក់មហាជន ព្រមទាំងត្រូវកំណត់ច្បាប់បញ្ញត្តិឱ្យបានជាក់លាក់ និងច្បាស់លាស់ ដើម្បីឈានទៅសម្រេចគោលដៅនេះក្នុងពេលខាងមុខ ពោលគឺត្រូវសម្រេចឱ្យបាននូវបរិស្ថានល្អប្រសើរ និងទីសាធារណៈប្រកបដោយផាសុកភាពសម្រាប់មនុស្សទាំងអស់គ្នា។

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃអាទិត្យ, 11 ឧសភា 2025 ម៉ោង 07:12 AM

បណ្ឌិត យង់ ពៅ៖ បារីអេឡិចត្រូនិក គ្រឿងញៀន និងគ្រឿងស្រវឹង ជាបញ្ហាសង្គមដែលទាមទារការចាត់វិធានការយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់បំផុត

ឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួររបស់អ្នកសារព័ត៌មាន អំពីការប្រកាសរបស់ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល មិនអនុញ្ញាតឱ្យមានការវិនិយោគផលិតបារីអេឡិចត្រូនិកនៅកម្ពុជា មិនថាជាការវិនិយោគផលិតសម្រាប់លក់នៅទីផ្សារក្នុងស្រុក ឬសម្រាប់ការនាំចេញនោះ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ អ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ បានបង្ហាញការសាទរ និងគាំទ្រទាំងស្រុងនូវ​ជំហរដ៏មុតមាំនេះ។ ជាមួយគ្នានេះ លោកបណ្ឌិតបានគូសបញ្ជាក់ថា បារីអេឡិចត្រូនិក​គឺជាផលិតផលផ្ទុកទៅដោយសារធាតុញៀនមួយ ដែលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងទៅដល់សុខភាពអ្នកជក់ក៏ដូចជាអ្នកទទួលរងផ្សេងបារីនេះ ពិសេសផលិតផលនេះកំពុងពេញនិយមគួរឱ្យកត់សម្គាល់នៅក្នុងចំណោមយុវវ័យមួយចំនួន ដែលខ្លះថែមទាំងមានការយល់ច្រឡំថា បារីអេឡិចត្រូនិកមិនមានប៉ះពាល់ដល់សុខភាពរបស់ខ្លួនដូចជាបារីធម្មតាទៅវិញ។ លោកបណ្ឌិតបានបន្តថា តាមការសង្កេតរបស់លោក បារីអេឡិចត្រូនិកបានជ្រៀតចូលទៅក្នុងចំណោម​យុវ​ជនវ័យជំទង់ដែលជាវ័យកំពុងពេញសិក្សារៀនសូត្រនៅមធ្យមសិក្សា និងក្នុងចំណោមពលរដ្ឋផ្សេងទៀត ដែលតាមការស្រាវជ្រាវរបស់អ្នកជំនាញ បារីអេឡិចត្រូនិកថែមទាំងបង្កផលប៉ះពាល់ខ្លាំងខួរក្បាល ធ្វើឱ្យខូចសរីរាង្គផ្សេងៗ ដែលបង្កជាផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់វិស័យសុខមាលភាពសាធារណៈ ដែលនៅថ្ងៃអនាគត កម្ពុជានឹងអាចបាត់បង់ធនធានមនុស្សប្រកបដោយបញ្ញាញាណ ប្រសិនបើគ្មានការទប់ស្កាត់ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព និងទាន់ពេលវេលាទេនោះ។ ត្រង់ចំណុចនេះ លោកបណ្ឌិត បានថ្លែងសង្កត់ធ្ងន់ថា ដើម្បីសម្រេចនូវ​ចក្ខុវិស័យក្លាយជាប្រទេសមានចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៣០ និងជាប្រទេសមានចំណូលកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៥០ ការកសាង និងពង្រឹងសមត្ថភាពធនធានមនុស្ស គឺជាចំណុចស្នូលសំខាន់ ដែលរាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់បំផុត។

          លោកបណ្ឌិត បានបន្ថែមទៀតថា ប្រសិនបើមិនមានយុទ្ធសាស្ត្រជាក់លាក់ ដើម្បីធានាបាននូវធនធានមនុស្សប្រកបដោយសមត្ថភាព ថាម​ភាព និងសុខភាពបរិបូរណ៍ទេ កម្ពុជាពិតជាលំបាកនៅក្នុងការឈានទៅសម្រេចគោលដៅរបស់ខ្លួនណាស់។ ក្នុងន័យនេះ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានគូសបញ្ជាក់ថ្មីថា រាជរដ្ឋាភិបាលពិតជាមានភាពចាំបាច់នៅក្នុងការចាត់វិធានការឱ្យបានជាក់លាក់ និងម៉ឺងម៉ាត់បំផុត ដើម្បីទប់ស្កាត់បញ្ហាសង្គមដែលបង្កឡើងដោយការប្រើប្រាស់បារីអេឡិចត្រូនិក គ្រឿងញៀន និងការគ្រឿងស្រវឹង ដើម្បីប្រទេស​កម្ពុជាទទួលបាននូវពលរដ្ឋប្រកបដោយថាមពល និងសក្ដានុពលនៅក្នុងការជំរុញសេដ្ឋកិច្ច​ជាតិនោះឡើយ។

          លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានបង្ហាញក្ដីរំពឹងថា ក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ និងអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច នឹងអនុវត្តតាមប្រសាសន៍ណែនាំរបស់ប្រមុខរាជរដ្ឋភិបាលឱ្យបានមោះ​មុតបំផុត លុបបំបាត់និន្នាការនៃការប្រើប្រាស់បារីអេឡិចត្រូនិកនិងគ្រឿងញៀនឱ្យបានកម្រិតខ្ពស់បំផុត ខណៈពេលកន្លងទៅ គេឃើញមានការដាក់លក់បារីអេឡិចត្រូនិក និងគ្រឿងស្រវឹង នៅតាមទីកន្លែងសាធារណៈ នៅជិតសាលារៀន ក៏ដូចជានៅតាមកន្លែងដែលប្រមូលផ្ដុំយុវវ័យ​ជាដើម។ លោកបណ្ឌិតបានបន្តថា រាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវតែជំរុញឱ្យមានការអនុវត្តវិធានការក្ដៅឱ្យខាងតែបាន ដោយដាក់កំហិតថា រាល់ភាពអសកម្មខាងលើ កើតមានឡើងនៅក្នុងមូលដ្ឋានណា អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចនៅមូលដ្ឋានឬទីតាំងនោះ ត្រូវទទួលរងនូវវិធានការរដ្ឋបាល ឬការពិន័យ និងចាត់វិធានការឱ្យបានម៉ឺងម៉ាត់ស្របតាមច្បាប់ជាធរមាន ចៀសវាងការអនុវត្តដែលគ្មានតម្លាភាព និងការទទួលខុសត្រូវ។ លោកបណ្ឌិតបានថ្លែងសង្កត់ធ្ងន់ថា ប្រសិនបើរាជរដ្ឋាភិបាលមិនអាចចាត់វិធានការឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព និងម៉ឺងម៉ាត់ទេនោះ រាជរដ្ឋាភិបាលនឹងត្រូវប្រឈមការចំណាយដ៏ខ្ពស់នៅក្នុងការរ៉ាប់រងលើសេវាសុខភាពសាធារណៈ ហើយគោលដៅអភិវឌ្ឍនាឆ្នាំ២០៣០ និងឆ្នាំ២០៥០ អាចនឹងត្រូវពន្យាពេល​ផងដែរ។ លោកបណ្ឌិតបានថ្លែងជំរុញឱ្យក្រសួងស្ថាប័ន និងអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច​ចូលរួមអនុវត្តសកម្មភាពឱ្យបានជាក់ស្ដែង មិនមែនត្រឹមតែជាការអនុវត្តដោយគ្រាន់តែជាការបង្ហាញរបាយការណ៍ ឬរូបភាព ដើម្បីយករួចខ្លួនដោយគ្មានការទទួលខុសត្រូវនោះឡើយ​។

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 08 ឧសភា 2025 ម៉ោង 05:28 PM

រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងស្ថានទូតថៃប្រចាំកម្ពុជាគ្រោងរៀបចំវេទិការួមគ្នាដើម្បីអបអរសាទរខួបទី ៧៥ នៃការបង្កើតទំនាក់ទំនងការទូតកម្ពុជា-ថៃ

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃអង្គារ ១០ កើត ខែពិសាខ ឆ្នាំម្សាញ់ សប្ដស័ក ពុទ្ធសករាជ ២៥៦៨ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី ៦ ខែ ឧសភា​ឆ្នាំ ២០២៥ នេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានទទួលជួបជាមួយអ្នកស្រី Sirinapa RANGSIMAPORN អគ្គទីប្រឹក្សានៃស្ថានទូតថៃប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីពិភាក្សាអំពីការរៀបចំវេទិការួមគ្នាដើម្បីអបអរសាទរខួបទី ៧៥ នៃការបង្កើតទំនាក់ទំនងការទូតកម្ពុជា-ថៃ។

ក្នុងឱកាសជំនួបនាព្រឹកនេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានវាយតម្លៃខ្ពស់ ចំពោះទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសជិតខាងទាំងពីរ កម្ពុជា-ថៃ ដែលមានប្រវត្តិសាស្ត្រជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងគ្នារាប់រយឆ្នាំកន្លងមកហើយ ហើយក្នុងឆ្នាំ២០២៥នេះ គឺជាខួរលើកទី៧៥ នៃទំនាក់ទំនងការទូតផ្លូវការរវាងប្រទេសទាំងពីរ ដែលឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ បានផ្ដល់អនុសាសន៍ថា គួរតែមានការរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍បង្ហាញវប្បធម៌ ផលិតផល និងជំរុញការស្វែងយល់ពីគ្នាទៅវិញទៅមកឱ្យបានកាន់តែប្រសើរ ដើម្បីបន្តជំរុញទំនាក់ទំនងល្អរវាងប្រទេសជិតខាងទាំងពីរ។

គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងស្ថានទូតថៃប្រចាំកម្ពុជា បានឯកភាពគ្នាសម្រេចកំណត់យកថ្ងៃទី ៥ មិថុនា ឆ្នាំ២០២៥ ដើម្បីប្រារព្វវេទិការួមគ្នាដើម្បីអបអរសាទរខួបទី ៧៥ នៃការបង្កើតទំនាក់ទំនងការទូតកម្ពុជា-ថៃ ក្នុងគោលបំណងជំរុញទំនាក់ទំនងនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិកាន់តែប្រសើររវាងប្រជាជាតិទាំងពីរ៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ  នាយកដ្ឋានទំនាក់ទំនងសាធារណៈ និងពិធីការ

  ថ្ងៃអង្គារ, 06 ឧសភា 2025 ម៉ោង 01:57 PM

ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ ដឹកនាំកិច្ចប្រជុំស្ដីពីការបង្រៀនថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រ ដើម្បីវាយតម្លៃស្តង់ដាគុណភាព និងជំរុញលើកកម្ពស់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវ

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅរសៀលថ្ងៃពុធ ៤កើត ខែពិសាខ ឆ្នាំម្សាញ់ សប្តស័ក ពុទ្ធសករាជ ២៥៦៨ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥ នេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានដឹកនាំកិច្ចប្រជុំស្ដីពីការបង្រៀនថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រ សម្រាប់ការបង្រៀននៅឆមាសទី២ ដើម្បីវាយតម្លៃស្តង់ដាគុណភាព និងជំរុញលើកកម្ពស់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ដែលមានការចូលរួមពីសំណាក់លោកគ្រូ អ្នកគ្រូ ដែលនឹងបង្រៀនថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រទាំងអស់នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។

នៅក្នុងឱកាសដឹកនាំកិច្ចប្រជុំស្ដីពីការបង្រៀនថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានមានប្រសាសន៍លើកឡើងថា ឆ្នាំ២០២៥ នេះ គឺជាឆ្នាំចាប់ផ្ដើមដំណើរការបង្រៀនថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជាលើកដំបូងនៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដើម្បីចូលរួមចំណែកពង្រឹងសមត្ថភាពធនធានមនុស្សរបស់កម្ពុជានៅកម្រិតមហាវិទ្យាល័យ ពិសេសដើម្បីពង្រឹងសមត្ថភាពយុវជនកម្ពុជា នៅក្នុងការសិក្សាស្រាវជ្រាវដោយឈរលើមូលដ្ឋានវិទ្យាសាស្ត្រ។ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតបានគូសបញ្ជាក់បន្ថែមថា ការសិក្សាស្រាវជ្រាវពិតជាមានសារៈសំខាន់ណាស់នៅក្នុងការចូលរួមអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គម តាមរយៈការធានាបាននូវធនធានមនុស្សប្រកបដោយសមត្ថភាពនិងគុណភាព និងការស្វែងរកធាតុចូលជូនដល់ក្រសួង ស្ថាប័ន អង្គភាព និងវិស័យឯកជនជាដើម។

ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតបានបន្តថា ឯកឧត្ដមសូមប្រសិទ្ធនាមថា ការបណ្ដុះបណ្ដាលថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជំនាន់ទី១ គឺជាវគ្គតម្រង់ទិសដើម្បីពង្រឹងសមត្ថភាពធនធានមនុស្សទាំងនៅក្នុងន័យវិទ្យាសាស្ត្រ សីលធម៌ និងមនសិកាជាតិ ដែលយុវជនមួយចំនួនហាក់បាត់បង់គុណតម្លៃមនសិការ សីលធម៌ និងសមត្ថភាពតាមបែបវិទ្យាសាស្ត្រ។ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតក៏បានគូសបញ្ជាក់ផងដែរអំពី សារៈសំខាន់នៃការបណ្ដុះបណ្ដាលមុខវិជ្ជាខេមរសិក្សា ដែលផ្ដោតសំខាន់ទៅលើការសិក្សាអំពីវប្បធម៌-អរិយធម៌ខ្មែរ និងមនសិកាស្នេហាជាតិរបស់យុវជនខ្មែរជំនាន់ក្រោយ។

ការអប់រំធនធានមនុស្សដោយផ្ដោតទៅលើការអប់រំសីលធម៌ សុជីវធម៌ និងមនសិកាជាតិ គឺជាមូលដ្ឋានចម្បងនៅក្នុងការធានាបាននូវមោទកភាពទៅលើប្រជាជាតិរបស់ខ្លួន និងក៏ជាការរួមចំណែកដ៏សំខាន់នៃការថែរក្សានិងលើកតម្កើងមុខមាត់ជាតិសាសន៍ និងប្រទេសជាតិរបស់ខ្លួនផងដែរ។ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត បានគូសបញ្ជាក់បន្ថែមថា នៅក្នុងមុខវិជ្ជាខេមរសិក្សា នឹងផ្ដោតទៅលើការសិក្សាអំពីវប្បធម៌ ទំនៀមទម្លាប់ សិល្បៈ  និងប្រវត្តិសាស្ត្រ ពិសេសប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ដើម្បីបញ្ជ្រាបចំណេះដឹងជាមូលដ្ឋានសម្រាប់និស្សិតថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រនៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។

ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានសំណូមពរដល់គ្រូបង្រៀនទាំងអស់ ត្រូវផ្សារភ្ជាប់ការបណ្ដុះបណ្ដាលទៅនឹងការពង្រឹងចំណេះដឹង ដែលមានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រ ដោយត្រូវជំរុញនិស្សិតឱ្យមាននិន្នាការនៅក្នុងការអានសៀវភៅ អាចដកស្រង់ខ្លឹមសារផ្សេងៗពីក្នុងសៀវភៅ និងចេះតាមដានស្ថានការណ៍សេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គម និងអន្តរជាតិជាដើម។ បន្ថែមពីនេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត បានស្នើសូមឱ្យគ្រូបង្រៀនទាំងអស់ ត្រូវត្រៀមលក្ខណៈសម្បត្តិឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់នៅមុនការបង្រៀន រាប់ចាប់តាំងពីឯកសារគោលសម្រាប់ការបង្រៀន ឯកសារគាំទ្រ និងការទទួលខុសត្រូវលើការបង្រៀនតាមលក្ខខណ្ឌរបស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃពុធ, 30 មេសា 2025 ម៉ោង 04:45 PM

ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-វៀតណាមក្នុងយុគសម័យថ្មី៖ ការពង្រឹងចំណងមិត្តភាពក្នុងស្ថានភាពនៃការប្រកួតប្រជែងរវាងមហាអំណាច

ដោយ : គិន ភា បណ្ឌិត

ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

ឆ្នាំនេះគឺជាខួបលើកទី៥៨ នៃទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-វៀតណាម និងខួបលើកទី៥០ នៃកា​រ​បង្រួប​បង្រួមប្រទេសវៀតណាម។ វាជា​ឱកាសដ៏ល្អមួយ​ដើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំងពីដំណើរវិវត្តន៍នៃ​ទំនាក់​ទំនងរវាងកម្ពុជានិងវៀតណាម។ ក្នុងយុគសម័យក្រោយជម្លោះ កម្ពុជានិងវៀតណាម​បានកសាង​ស្ថាប័ន​ក្នុងស្រុក​របស់​​ខ្លួនឡើងវិញ និងពូនជ្រំទំនាក់ទំនង​ទ្វេភាគីរវាងប្រទេសទាំងពីរ​ដែលបង្កើត​ឡើងដោយផ្អែក​លើ​​សាមគ្គីភាពជាប្រវត្តិសាស្ត្រ សមាហរណកម្មតំបន់ និងការ​ប្តេជ្ញាចិត្តកាន់​តែ​ស៊ីជម្រៅ និងរឹងមាំ​បន្ថែមទៀតចំពោះគោលការណ៍គោរពអធិបតេយ្យ ឯករាជ្យ បូរណភាពទឹកដី និង​ការរួមរស់ជាមួយ​គ្នា​ដោយ​សន្តិភាព។

តែទោះជាបែបនេះក្តី ទំនាក់ទំនង​ទ្វេភាគី​បច្ចុប្បន្ន​រវាង​កម្ពុជា​និង​វៀតណាមកំពុង​ប្រឈម​មុខ​នឹង​បញ្ហា​ដែល​កើត​ឡើង​ដែល​មិន​មែន​មក​ពី​ជវភាព​ផ្ទៃក្នុង​ទេ ប៉ុន្តែ​មក​ពី​ទិដ្ឋភាព​វិវត្តន៍​នៃ​ទំនាក់​ទំនង​អន្តរជាតិ។ ជាពិសេស ការត្រឡប់មកវិញរបស់លោក Donald Trump ទៅកាន់តំណែង​ប្រធានាធិបតីអាម៉េរិក និងការប្រកួតប្រជែងជាយុទ្ធសាស្រ្តកាន់តែខ្លាំងឡើងរវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិក និង​ចិន កំពុងផ្លាស់ប្តូរជាមូលដ្ឋាននូវនិម្មាបនកម្មភូមិសាស្ត្រនយោបាយសកលនិងក្នុងតំបន់។ ក្នុង​បរិបទ​ដែលកំពុងវិវត្តនេះ ​កម្ពុជា​និងវៀតណាមចាំបាច់ត្រូវតែ​បញ្ជាក់ឡើងវិញ​នូវការយកចិត្ត​ទុក​ដាក់​​របស់ខ្លួន​ក្នុងការរួមរស់ជាមួយគ្នាដោយសន្តិវិធី និងការគោរពគ្នាទៅ​វិញ​ទៅមកចំពោះ​បូរណភាព​ទឹកដី ដែលជាគោលការណ៍គ្រឹះដែលគាំទ្រ​ដល់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការទ្វេភាគីរវាង​ប្រទេសទាំងពីរ។

ទំនាក់ទំនង​កម្ពុជា​-​វៀតណាម​បាន​ទទួល​ឥទ្ធិពល​យ៉ាងស៊ីជម្រៅ​ពី​បទពិសោធន៍​ ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ដែលមានភាពប្រ​ទាក់ក្រឡា​គ្នា​។ អន្តរាគមន៍យោធារបស់វៀតណាមក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩ ដែលនាំទៅដល់ការដួលរលំនៃរបបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហម បានក្លាយជា​ពេលវេលាដ៏សំខាន់​ ក្នុងការផ្លាស់ប្តូរនយោបាយនិងសង្គមនៃប្រទេសទាំងពីរ។ ក្នុងរយៈពេលជាច្រើន​ទស្សវត្សរ៍​កន្លង​មក ប្រទេសទាំងពីរបានផ្លាស់ប្តូរបន្តិចម្តងៗ​ពីបដិបក្ខភាពនឹងគ្នានិងការមិន​ទុកចិត្ត​គ្នាជា​ប្រវត្តិ​សាស្ត្រ ឈានទៅបង្កើតក្របខណ្ឌទ្វេភាគីដែលផ្អែកលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាក់ស្តែង និងបន្ស៊ីផល​ប្រយោជន៍យុទ្ធសាស្ត្រនិងសេដ្ឋកិច្ចជាមួយគ្នា។ មាគ៌ានេះបង្ហាញពីការផ្លាស់ប្តូរដោយ​ចេតនា​ឆ្ពោះ​ទៅរកការបង្រួបបង្រួមគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍នៅក្នុងទិដ្ឋភាពតំបន់ដ៏ទូលំទូលាយ។

សាមគ្គីភាព​បន្តដើរតួនាទីជាសសរស្តម្ភគ្រឹះនៃទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-វៀតណាម។ ប្រទេស​ទាំងពីរ​បានអះអាងយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននូវការគាំទ្រគ្នាទៅវិញទៅមកចំពោះអធិបតេយ្យភាព ស្ថិរភាព​នយោបាយ និងមាគ៌ាអភិវឌ្ឍន៍ជាតិរបស់គ្នាទៅវិញទៅមក។ កម្ពុជាបានទទួលស្គាល់តួនាទី​ដ៏សំខាន់​របស់វៀតណាមក្នុងការបញ្ចប់របបខ្មែរក្រហមប្រល័យពូជសាសន៍ដោយទទួលស្គាល់ថា វាជា​ចំណុច​របត់មួយនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រទំនើបរបស់ខ្លួន។ ដូចគ្នានេះដែរ វៀតណាមបាន​សម្តែងការ​ដឹង​គុណចំពោះការរួមចំណែករបស់កម្ពុជាក្នុងអំឡុងពេល​តស៊ូរបស់វៀតណាមដើម្បីបង្រួបបង្រួមជាតិ ដែលគូសបញ្ជាក់ពីលក្ខណៈបដិការនៃការគាំទ្រគ្នាជាប្រវត្តិសាស្ត្ររវាងប្រទេសទាំងពីរ។ ការ​ទទួលស្គាល់គ្នាទៅវិញទៅមក​នេះ បានពង្រឹងទំនាក់ទំនងដែលចាក់ឫសនៅក្នុងការលះបង់រួមគ្នា និង​ភាពជាដៃគូក្នុងតំបន់យូរអង្វែង។

សាមគ្គីភាពជាមូលដ្ឋាននេះបានឆ្លងហួសពីប្រភពដើមប្រវត្តិសាស្ត្រ​ ដោយបានវិវត្ត​ទៅជា​កិច្ចសហប្រតិបត្តិការយ៉ាងសំខាន់ទៅលើវិស័យនានា ដូចជា សុន្ទរកថានយោបាយ សកម្មភាព​សេដ្ឋកិច្ច កិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យការពារជាតិ និងការផ្លាស់ប្តូរវប្បធម៌។ ការបង្ហាញឱ្យឃើញ​ជាក់ស្តែង​នូវទំនុកចិត្តដែលកំពុងរីកចម្រើនរវាងប្រជាជាតិទាំងពីរ បានរំលេចឱ្យឃើញតាមរយៈ​ការពង្រីក​ទំហំ​ពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគី ការ​ចុះកិច្ចព្រមព្រៀងផ្លូវការស្តីពីការបោះបង្គោល​ខណ្ឌសីមា​ព្រំដែន និងជា​ពិសេសការផ្លាស់ប្តូរការទូតកម្រិតខ្ពស់រវាង​រដ្ឋាភិបាលនិងបក្សកាន់​អំណាច​នៃប្រទេស​ទាំងពីរ។

ជាសក្ខីភាពជាក់ស្ដែង កិច្ចប្រជុំកំពូលនៅថ្ងៃទី២១ ខែកុម្ភៈ និងថ្ងៃទី២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ​២០២៥ រវាងប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គឺសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន និងអគ្គលេខា​បក្ស​កុម្មុយនិស្ត​វៀតណាម គឺលោក តូ ឡាំ នៅទីក្រុងហូជីមិញ បានបង្ហាញពីភាពស៊ីជម្រៅនៃការផ្លាស់​ប្តូរ​ការទូតរវាងកម្ពុជានិងវៀតណាម។ កិច្ចប្រជុំកំពូលទាំងពីរនេះបានអះអាងឡើងវិញ​នូវ​ទំនាក់​ទំនង​ជាយុទ្ធសាស្ត្រ បង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនយោបាយ និងការគាំទ្រគ្នាទៅវិញទៅមក ព្រម​ទាំង​ជំរុញទំនាក់ទំនងភាពជាអ្នកជិតខាងល្អ មិត្តភាពជាប្រពៃណី និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ​យូរ​អង្វែង​ប្រកបដោយនិរន្តរភាព វាមានសារៈសំខាន់ជាពិសេសចំពេលដែលវៀតណាមប្រារព្ធខួប លើក​​ទី៥០នៃការបង្រួបបង្រួមជាតិ និងផ្លាស់ប្តូរជាសក្ដានុពលក្នុងតំបន់។

កម្ពុជា​និង​វៀតណាម​មាន​ទំនាក់ទំនងជាប្រវត្តិសាស្ត្រ​យ៉ាង​ស៊ីជម្រៅ ហើយ​បាន​រួម​គ្នា​កាន់​តែ​ខ្លាំង​​ឡើង​លើ​បញ្ហា​សំខាន់ៗ​ក្នុង​តំបន់និង​ពិភពលោក​។ ប្រទេសទាំងពីរគាំទ្រមជ្ឈភាពអាស៊ាន និងសណ្តាប់ធ្នាប់អន្តរជាតិផ្អែកលើច្បាប់។ ក្នុងកម្រិតសាកល ប្រទេសទាំងពីរប្រកាន់ខ្ជាប់​នូវ​គោលការណ៍ពហុភាគីនិយម ការមិនជ្រៀតជ្រែកក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងផងគ្នា និងការដោះ​ស្រាយ​ជម្លោះ​ដោយសន្តិវិធី។ ខណៈដែល​ការប្រកួតប្រជែងកាន់តែខ្លាំងរវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិក​និងចិន ប្រទេសទាំង​ពីរបានផ្តល់អាទិភាពចំពោះស្ថិរភាពក្នុងតំបន់ ការសន្ទនា និងស្វ័យភាពជាយុទ្ធសាស្ត្រ ​ជាជាង​ការ​ចូលរួមជាមួយប្លុកដែលកំពុងប្រកួតប្រជែងគ្នា ឆ្លុះបញ្ចាំងពីការប្តេជ្ញាចិត្តរួមគ្នា​ក្នុងការ​រក្សា​លំនឹង​នៅក្នុងទិដ្ឋភាពភូមិសាស្ត្រនយោបាយដែលកំពុងវិវត្ត។ ទស្សនៈរួមបែបនេះពង្រឹងការសម្រប​សម្រួល​​របស់ពួកគេមិនត្រឹមតែសម្រាប់ក្របខណ្ឌ​ទ្វេភាគីប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងនៅក្នុងវេទិកា​​តំបន់​ ដូចជា អាស៊ាន យន្តការអាស៊ានបូក និងក៏ដូចជានៅក្នុងវេទិកាសាកល ដូចជា អង្គការ​សហប្រជា​ជាតិ​ ជាដើម។

ក្នុងមាគ៌ាឆ្ពោះទៅមុខ គោលការណ៍បច្ចសីលាសន្តិសហវិជ្ជមានជាមូលដ្ឋានគ្រឹះ​គ្របដណ្តប់​លើការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមកចំពោះអធិបតេយ្យភាពនិងបូរណភាពទឹកដី, ការមិនឈ្លានពានគ្នា​ទៅវិញទៅមក, ការមិនជ្រៀតជ្រែកក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងផងគ្នា, សមភាពនិងផលប្រយោជន៍​ទៅវិញ​ទៅមក និងការរួមរស់ជាមួយគ្នាដោយសន្តិភាព ត្រូវតែដើរតួនាទីជាមូលដ្ឋានគ្រឹះជាក់ស្តែង​នៃទំនាក់​ទំនង​ទ្វេភាគីកម្ពុជា-វៀតណាម។ ជាឧទាហរណ៍ ការលើកកម្ពស់ការគោរពគ្នា​ទៅវិញទៅ​មក​ចំពោះ​បូរណភាពទឹកដី តម្រូវឱ្យមានការដោះស្រាយដោយសន្តិវិធីនូវបញ្ហាព្រំដែនតាមរយៈការសន្ទនានិង​ក្របខណ្ឌច្បាប់ ដោយមិនធ្វើសកម្មភាពណាមួយជាឯកតោភាគីដែលអាចបំផ្លាញទំនុកចិត្ត។ ដូចគ្នា​នេះដែរ គោលការណ៍មិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងផងគ្នាកំណត់ថា ការវិវត្តនយោបាយក្នុងស្រុក​របស់ប្រទេសនីមួយៗ ត្រូវបានចាត់ទុកជាកិច្ចការអធិបតេយ្យដោយមិនមានការបង្ខិតបង្ខំឬសម្ពាធ​ពីខាងក្រៅនោះឡើយ។

ការប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍សមភាពនិងផលប្រយោជន៍ទៅវិញទៅមក ជាមូលដ្ឋានគ្រឹះ​ដ៏សំខាន់​សម្រាប់ជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការប្រកបដោយសមធម៌ និរន្តរភាព និងតម្លាភាព​ក្នុង​ពាណិជ្ជកម្មនិងការវិនិយោគរវាងកម្ពុជានិងវៀតណាម។ ក្នុងវិស័យសន្តិសុខ ការពង្រឹង​កិច្ច​សហ​ប្រតិ​បត្តិការដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងបញ្ហាប្រឈមឆ្លងដែន ដូចជា ការជួញដូរមនុស្ស ការរត់​ពន្ធ​គ្រឿង​ញៀន និងឧក្រិដ្ឋកម្មតាមអ៊ីនធឺណិត អាចត្រូវបានអនុវត្តក្នុង​ក្របខណ្ឌ​ដែលគោរព​អធិបតេយ្យ​ភាពជាតិ និងយុត្តាធិការផ្លូវច្បាប់។ ការរក្សាការប្តេជ្ញាចិត្តជាបទដ្ឋានទាំង​នេះមិន​ត្រឹម​តែ​ពង្រឹងភាពជាដៃគូទ្វេភាគីប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងផ្តល់នូវយន្តការប្រកបដោយស្ថិរភាព ដើម្បីកាត់​បន្ថយ​ផលប៉ះពាល់នៃសម្ពាធភូមិសាស្ត្រនយោបាយខាងក្រៅ និងសក្ដានុពលសង្គម-នយោបាយ​ផ្ទៃក្នុង ដែលអាចធ្វើឱ្យទំនាក់ទំនងកាន់តែតានតឹង។

ចំពេលដែលភាពមិនប្រាកដប្រជាជាសកលដែលកំពុងកើនឡើង និងការត្រលប់មកវិញ​ដ៏មានសក្តានុពលនៃគោលនយោបាយការបរទេសផ្តោតលើផលប្រយោជន៍និយមកាន់តែខ្លាំងឡើងរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក​ក្រោមរដ្ឋបាល Trump អាណត្តិទី២ ដែលធ្វើឱ្យគោលការណ៍​ពហុភាគី​និយម​ធ្លាក់ចុះ និងការប្រកួតប្រជែងរវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងចិនកាន់តែខ្លាំង កម្ពុជានិង​វៀតណាម​ប្រឈម​មុខ​នឹងជម្រើសយុទ្ធសាស្ត្រកាន់តែស្មុគស្មាញ។ ក្នុងបរិបទនេះ ស្វ័យភាពជាយុទ្ធសាស្ត្រ​គួរតែជា​មគ្គុទេសក៍​សម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការទ្វេភាគី​ដោយអនុញ្ញាតឱ្យប្រទេស​ទាំងពីររក្សា​ទំនាក់​ទំនង​ប្រកបដោយតុល្យភាពជាមួយមហាអំណាច ខណៈ​ផ្តល់អាទិភាពដល់ផលប្រយោជន៍ជាតិ ស្ថិរភាព​ក្នុង​តំបន់ និងមាគ៌ាគោលនយោបាយការបរទេសឯករាជ្យ និងមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ។

ការរក្សាស្វ័យភាពជាយុទ្ធសាស្ត្រតម្រូវឱ្យកម្ពុជានិងវៀតណាមនៅតែយកចិត្តទុកដាក់​ចំពោះ​កង្វល់ជាយុទ្ធសាស្ត្ររបស់គ្នាទៅវិញទៅមក និងផ្តល់ការធានាឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមក។ ការគិត​តែពីការមានឥទ្ធិពលើគ្នា អតុល្យភាព ឬការរំលោភលើអធិបតេយ្យភាពគ្នា អាចធ្វើឱ្យចំណុចរសើប​ប្រវត្តិសាស្ត្រឆាបឆេះឡើងវិញនិងបំផ្លាញទំនុកចិត្ត។ ទំនាក់ទំនងដែលមានមូលដ្ឋានលើសមភាព ការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក និងការកសាងទំនុកចិត្ត គឺជាកត្តាសំខាន់​ក្នុងការដោះស្រាយ​បញ្ហា​ប្រឈម​ខាងក្នុងនិងសម្ពាធខាងក្រៅ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ ប្រទេសទាំងពីរត្រូវ​តែមាន​ការ​ប្រុង​ប្រយ័ត្នចំពោះគ្រោះថ្នាក់នៃការប្រកួតប្រជែងរវាងមហាអំណាច​ដែលកំពុងកើតឡើង​នៅក្នុងតំបន់​ជិតៗ​របស់​ខ្លួន។ ក្នុងការសម្របសម្រួលជាមួយអាស៊ាន ប្រទេសទាំងពីរត្រូវតែទប់ទល់​នឹង​ការគាប​សង្កត់​​ដើម្បីឱ្យចូលរួមជាមួយប្លុកតែមួយ ជំនួសឱ្យការលើកកម្ពស់​សណ្តាប់ធ្នាប់ក្នុងតំបន់​ដែលចាក់​ឫស​ក្នុងសន្តិភាព សមាហរណកម្ម និងការចូលរួមប្រកបដោយកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ។

ខណៈដែលកម្ពុជានិងវៀតណាមប្រារព្ធខួបលើកទី៥៨​នៃទំនាក់ទំនងការទូតរវាងប្រទេស​ទាំងពីរ ទន្ទឹមនឹង​ខួបលើកទី៥០នៃ​ការបង្រួបបង្រួមជាតិ​របស់វៀតណាម និងការបន្តរីកចម្រើន​របស់កម្ពុជាក្នុងការអភិវឌ្ឍ​ជាតិ ប្រជាជាតិទាំងពីរត្រូវតែបញ្ជាក់ឡើងវិញ​នូវភាពអាស្រ័យគ្នា​ទៅវិញ​ទៅ​មកនៃអនាគតរបស់ខ្លួន។ ទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរវាងប្រទេសទាំងពីរ​ដែលកំណត់ដោយ​អតីតកាល​រួម និងគោលបំណងឆ្ពោះទៅរកអនាគតរួម គួរតែត្រូវបានរឹតបន្តឹងឱ្យកាន់តែរឹងមាំដោយឈរលើ​គោលការណ៍នៃការរួមរស់ជាមួយគ្នាដោយសន្តិភាព ការគោរពបូរណភាពទឹកដី សាមគ្គីភាព​យូរអង្វែង និងចក្ខុវិស័យរួមសម្រាប់សន្តិភាពនិងស្ថិរភាពក្នុងតំបន់។ ខណៈដែលមានការកើនឡើង​នៃ​ការ​ប្រកួតប្រជែងរវាងមហាអំណាចនិងភាពមិនប្រាកដប្រជាជាសកល កម្ពុជា និងវៀតណាម​មានឱកាសដើម្បីបង្ហាញឃើញពីរបៀបដែលប្រទេសជិតខាងដែលមានប្រវត្តិសាស្ត្រស្មុគស្មាញជាមួយគ្នា អាចសហការគ្នាដើម្បីជំរុញសន្តិភាព ភាពធន់ និងវិបុលភាព។ តាមរយៈការរក្សា​ស្វ័យភាព​ជាយុទ្ធសាស្ត្រនិងតម្លៃរួម ភាពជាដៃគូរវាងប្រទេសទាំងពីរមិនត្រឹមតែរឹងមាំយូរអង្វែងប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំង​ដើរតួនាទីជាសសរស្តម្ភនៃស្ថិរភាពនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ផងដែរ៕

RAC Media

  ថ្ងៃពុធ, 30 មេសា 2025 ម៉ោង 12:11 PM