រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

បណ្ឌិត យង់ ពៅ៖ រឿងចរាចរណ៍ត្រូវដោះស្រាយដោយឈ្វេងយល់ឱ្យដល់ឫសគល់នៃបញ្ហា

          ឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួររបស់អ្នកសារព័ត៌មាន អំពីបញ្ហាចរាចរណ៍ និងការរិះគន់ពីសាធារណជនចំពោះការរៀបចំចរាចរណ៍នោះ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ អ្នកវិភាគបញ្ហាសង្គមនិងនយោបាយ បានលើកឡើងថា ប្រជាពលរដ្ឋទូទៅតែងតែជួបប្រទះនឹងបញ្ហាចរាចរណ៍ជារៀងរាល់ថ្ងៃ ដែលបង្កការប៉ះពាល់ផ្លូវអារម្មណ៍ចំពោះប្រជាពលរដ្ឋដែលត្រូវរង់​ចាំក្បួនធ្វើដំណើររបស់ថ្នាក់ដឹកនាំនិងប្រតិភូនានា ក្នុងឱកាសផ្សេងៗ។ ទោះជាយ៉ាងណា លោកបណ្ឌិតបានសង្កេតឃើញថា នៅតាមបណ្ដោយផ្លូវខ្លះដែលពុំមានក្បួនថ្នាក់ដឹកនាំឬប្រតិភូឆ្លងកាត់នោះ ហាក់ពុំទាន់បានរៀបចំបានល្អប្រសើរនៅឡើយទេ ។

          លោកបណ្ឌិត បានកត់សម្គាល់ថា នៅរាជធានីភ្នំពេញនៅពុំទាន់មានការបែងចែកផ្លូវសម្រាប់ថ្មើរជើង ផ្លូវសម្រាប់ទោចក្រយានយន្ត និងត្រីចក្រយានយន្តគ្រប់គ្រាន់នៅឡើយ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ចិញ្ចើមផ្លូវនៅតាមមហាវិថីនិងផ្លូវជាច្រើន ត្រូវបានគេរំលោភបំពានយកធ្វើអាជីវកម្ម ឬចតរថយន្តយ៉ាងអាណាធិបតេយ្យ ជាហេតុបង្កការកកស្ទះនៅតាមផ្លូវនានា រួមផ្សំជាមួយនឹងការកកស្ទះដោយសារការបិទផ្លូវសម្រាប់ក្បួនថ្នាក់ដឹកនាំ ឬក្បួនគណៈប្រតិភូផ្សេង​ៗ ធ្វើឱ្យស្ថានភាពចរាចរណ៍កកស្ទះកាន់តែខ្លាំងឡើងថែមទៀត។

          លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានបន្តថា នៅក្នុងទិដ្ឋភាពខ្លះ ការបញ្ជៀសទិសចរាចរណ៍​ហាក់ដូចជាមិនស្របទៅនឹងស្ថានភាពផ្លូវជាក់ស្ដែង ដូចជាការហាមឃាត់មិនឱ្យឆ្លងកាត់ផ្លូវក្នុងរយៈពេលយូរ ជាហេតុបណ្ដាលឱ្យចរន្តចរាចរណ៍នៅជាប់គាំងតាមផ្លូវផ្សេងៗទៀត ដែលត្រង់ចំណុចនេះ ទាមទារឱ្យនគរបាលចរាចរណ៍ ត្រូវស្វែងយល់ពីស្ថានភាពភាពជាក់ស្ដែង វាយតម្លៃ និងដោះស្រាយការសម្រួលចរាចរណ៍ឱ្យលក្ខណៈកាន់តែបត់បែន ឆ្លើយតបទៅ​នឹងករណីនៅចំពោះមុខនៅតាមគោលដៅនីមួយៗ។ លោកបណ្ឌិតបានបន្ថែមថា នគរបាល​ចរាចរណ៍គប្បីឈ្វេងយល់ឱ្យបានកាន់តែជាក់លាក់បន្ថែមទៀត រវាងស្ថានភាពចរាចរណ៍នៅរាជធានីភ្នំពេញ និងផលវិបាក ក៏ដូចជាការខាតបង់សេដ្ឋកិច្ចបង្កមកពីការបិទផ្លូវរាប់ម៉ោងដែលនៅក្នុងករណីខ្លះពុំមានចាំបាច់ការចាំបាច់ក៏ដោយក្ដី។ ត្រង់ចំណុច ភាគីពាក់ព័ន្ធ​ចាំបាច់ត្រូវស្វែងរកវិធីសាស្ត្រសម្របសម្រួល ជាជាងរង់ចាំសារពីប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល។ បើតាមលោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ ករណីខ្លះគឺជាបញ្ហាដែលកើតមានឡើងជាដដែលៗ ដោយសារតែមិនមានការស្វែងយល់ឱ្យដល់ឫសគល់នៃបញ្ហា បណ្ដាលមកពីគ្មានការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ធ្វើការងារតាមទម្លាប់ និងមិនបានវាយតម្លៃស្ថានភាពជាក់ស្ដែង។

          ជាមួយគ្នានេះដែរ ថ្វីដ្បិតតែនគរបាលភាគច្រើនបានបំពេញការងារប្រកបដោយមនសិការ និងទំនួលខុសត្រូវនៅក្នុងការសម្រួលចរាចរណ៍ក្ដី ប៉ុន្តែគេក៏ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់លើចំណុចអសកម្មផ្សេងៗដែលបង្កឡើងដោយមន្ត្រីនគរបាលមួយចំនួនតូច ដែលឆ្លៀតឱកាសប្រើប្រាស់តួនាទីក្នុងមុខតំណែងរបស់ខ្លួន ដើម្បីស្វែងរកផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនផងដែរ។ ប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនបានរអ៊ូរទាំអំពីករណីនគរបាលចរាចរណ៍ខ្លះ បានផាកពិន័យដោយមិនសមហេតុផល ឬមិនប្រក្រតី តាមរយៈការគំរាមក្នុងរូបភាពផ្សេងៗជាដើម។ ជាការពិតណាស់ ដូចដែលថ្នាក់ដឹកនាំនគរបាលចរាចរណ៍បានលើកឡើង ថវិកាដែលបានមកពីការ​ផាកពិន័យ ភាគច្រើនត្រូវផ្ដល់ទៅដល់មន្ត្រីនគរបាលចរាចរណ៍ដែលចុះអនុវត្តផ្ទាល់ ហើយថវិកាតិចតួចបំផុតដែលត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅស្ថាប័ន និងក្នុងថវិការដ្ឋ។ ត្រង់ចំណុច​នេះត្រូវបានមន្ត្រីនគរបាលខ្លះ យល់ថាការផាកពិន័យគឺដើម្បីបង្កើនប្រាក់ចំណូលផ្ទាល់របស់ខ្លួននិងក្រុមខ្លួន មិនមែនជាការផាកពិន័យដើម្បីជំរុញឱ្យពលរដ្ឋចូលរួមគោរពនិងអនុវត្តច្បាប់ចរាចរណ៍នោះទេ។ ករណីនេះ ត្រូវបានពលរដ្ឋមួយចំនួនលើកឡើងជាចំណោទថា ការផ្ដល់ថវិកាភាគច្រើនលើសលុបដែលបានមកពីការផាកពិន័យ ទៅឱ្យមន្ត្រីនគរបាលចរាចរណ៍បានធ្វើឱ្យមន្ត្រីនគរបាលខ្លះ បំពេញការងារក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ចរាចរណ៍ក្នុងរូបភាពចង់ឱ្យពលរដ្ឋបំពានច្បាប់ចរាចរណ៍ ដើម្បីខ្លួនបានផាកពិន័យទៅវិញ។ សម្រាប់លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ នៅក្នុងករណីខ្លះទៀត នគរបាលចរាចរណ៍មួយចំនួន ហាក់អនុវត្តការផាកពិន័យពុំមានសមធម៌នោះទេ បើគេប្រៀបធៀបការផាកពិន័យរវាងពលរដ្ឋទូទៅ និងបុគ្គលដែលបើកបររថយន្តទំនើប ឬឡានស្លាកលេខពិសេសបញ្ជាក់ពីស័ក្តិយសជាដើម ហាក់ធ្វើឱ្យមន្ត្រីនគរបាលមួយចំនួនតូចមិនហ៊ានឃាត់ ឬចាប់ផាកពិន័យ ជាហេតុធ្វើឱ្យពលរដ្ឋ​មើលបំណាំគ្នា ដោយសារតែការអនុវត្តច្បាប់មិនស្មើភាពគ្នា។

          ជាដំណោះស្រាយ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានលើកឡើង៥ចំណុចដូចខាងក្រោម៖

ទី១ ត្រូវជំរុញនិងពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់​ដោយសមភាព ស្មើមុខមាត់ និងមិនគួរអនុវត្តច្បាប់តែទៅលើប្រជាពលរដ្ឋទន់ខ្សោយនោះទេ គឺត្រូវតែអនុវត្តដោយសមធម៌ចំពោះមនុស្សទូទៅនៅក្នុងសង្គម។

ទី២ នគរបាលចរាចរណ៍មិនគួរមាននិន្នាការគិតថា ការអនុវត្តច្បាប់ចរាចរណ៍គឺជាមុខរបរ​ផ្ទាល់ខ្លួន ដែលខ្លួនអាចស្វែងរកប្រាក់ចំណូលបន្ថែមនោះទេ គឺត្រូវឈរនៅលើគោលការណ៍​ក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈ និងគោរពអនុវត្តច្បាប់ឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ជាជាងការសម្លុតគំរាម ឬបំភិត​បំភ័យពលរដ្ឋដើម្បីទទួលបានផលលាភផ្សេងៗ។

ទី៣ ត្រូវពង្រឹងការយល់ដឹងអំពីច្បាប់ សារាចរណែនាំ ក៏ដូចជាបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងនៃស្ថាប័នសាមីរបស់ខ្លួន ចៀសវាងការអនុវត្ត​ដែលប្រាសចាកទៅនឹងច្បាប់ និងបទដ្ឋានគតិយុត្តិទាំងនេះ។

ទី៤ អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច គប្បីរៀបចំគំនូសចរាចរណ៍ឱ្យបានគ្រប់ទីកន្លែង និងបំពាក់ភ្លើងសញ្ញាចរាចរណ៍ឱ្យបានត្រឹមត្រូវ និងឯកភាពគ្នានៅគ្រប់ទីតាំងទាំងអស់។

ទី៥ គួរហ៊ានទទួលស្តាប់ទស្សនៈមហាជន និងមានការសិក្សាស្រាវជ្រាវទៅលើបញ្ហាចរាចរណ៍ ដោយឈរនៅលើគោលការណ៍វិទ្យាសាស្ត្រ ដើម្បីបញ្ចៀសឱ្យបាននូវការប្រទាំងប្រទើសជាមួយនឹងការយល់ឃើញរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលជាអ្នកបង់ពន្ធ និងបោះឆ្នោតជូន​៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃអង្គារ, 11 មីនា 2025 ម៉ោង 03:14 PM

មូលន័យសង្ខេបនិងរូបភាពនៃសៀវភៅ «ម៉ូតសក់ក្នុងសិល្បៈខ្មែរ សម័យមុនអង្គរនិងសម័យអង្គរ» ដោយ៖ លោក ប្រែង ពិសិដ្ឋ និងលោកស្រី ម៉ិល វាសនា

តាមរយៈស្នាដៃសិល្បៈខ្មែរ ជាពិសេសចម្លាក់ដែលបានបន្សល់ទុកដោយបុព្វបុរសខ្មែរ យើងអាចសិក្សាបាននូវម៉ូតសក់​ទាំងឡាយនៅក្នុងសង្គមខ្មែរបុរាណ ជាពិសេសនៅសម័យអង្គរដែលមានអរិយធម៌ដ៏រុងរឿងបំផុតនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា។ ការសិក្សាស្រាវជ្រាវនេះបានឈានដល់ការកំណត់ម៉ូតសក់តាមរចនាបថនៅសម័យមុនអង្គរនិងសម័យអង្គរ តាមរយៈការសិក្សាវិភាគធ្វើចំណាត់ថ្នាក់និងពិនិត្យផ្ទៀងផ្ទាត់លើចម្លាក់លោតឬចម្លាក់មូល(បដិមា)នៅតាមសារៈមន្ទីរទាំងក្នុងប្រទេសនិងក្រៅប្រទេសដែលមានការផ្សព្វផ្សាយនៅតាមបណ្ដាញសង្គម និងលើចម្លាក់លៀននៅតាមប្រាសាទចំនួនជាង៣០ប្រាសាទ (ចម្លាក់អប្សររូបធំពេញជំហរ និងចម្លាក់រូបតូចៗជាខ្សែរឿង) សរុបប្រមាណជាង ៤០០០រូប។ ជាលទ្ធផល យើង​អាចកំណត់ម៉ូតសក់ទាំងស្ត្រីទាំងបុរសតាមរចនាបថគឺ នៅសម័យមុនអង្គរ(ពីរចនាបថភ្នំដាដល់រចនាបថកំពង់ព្រះ)មានចំនួន២៧ម៉ូត, ម៉ូតសក់ពីរចនាបថគូលែនដល់រចនាបាពួនមានចំនួន​៤២ម៉ូត,

 ម៉ូតសក់ក្នុងរចនាបថអង្គវត្តមានចំនួន១០៩ម៉ូត និង ម៉ូតសក់ក្នុងរចនាបថបាយ័នមានចំនួន៣៤ម៉ូត។ ជាមួយនេះ ការសិក្សាក៏បានពិនិត្យលើគ្រឿងតុបតែងលម្អសក់អប្សរដែរ មានដូចជា បូ ស្នៀត ក្បាំងសក់ឬស្បៃ និង ក្បាំងមកុដ ជាដើម ដែលគ្រឿងតុបតែងទាំងនេះបានធ្វើឱ្យម៉ូតសក់កាន់តែមានសោភណភាពប្លែកៗបន្ថែមទៀត។

យើងឃើញថា ម៉ូតសក់ក្នុងសិល្បៈខ្មែរពីរចនាបថមួយទៅរចនាបថមួយមានលំនាំបន្តគ្នាដោយមានការកែច្នៃឬដោយមិនកែច្នៃ តែក៏មាន​ម៉ូតសក់ថ្មី​ដោយឡែកជាអត្តសញ្ញាណផ្ទាល់នៅក្នុងរចនាបថនីមួយៗដែរ។ ជាងនេះទៀត មានម៉ូតសក់ខ្លះនៅមានអត្ថិភាពនិងកំពុងពេញនិយមនៅឡើយ ទាំងនៅក្នុងសង្គមខ្មែរនិងនៅបរទេស តែក៏មានម៉ូតសក់ខ្លះមិនធ្លាប់បានឃើញមាននៅក្នុងសិល្បៈផ្សេងៗនៅលើសាកលលោកដែរ។

លទ្ធផលនៃការសិក្សាស្រាវជ្រាវនេះជាផ្នែកដ៏ចម្បងមួយនៃការអភិរក្សអត្តសញ្ញាណម៉ូតសក់នៅក្នុងសង្គមខ្មែរនាសម័យបុរាណដ៏រុងរឿង។ 

  ថ្ងៃអង្គារ, 11 មីនា 2025 ម៉ោង 01:38 PM

Job Announcement for Project Manager

Job Title: Project Manager

Location: Phnom Penh, Cambodia

Employment Type: Full-Time Contract

Job Summary:

The Royal Academy of Cambodia has received grant from the Mekong Institute to implement a regional project for “Building Climate-Resilient Rain Schools in the Mekong Region” starting from April 2025 until April 2027. We are now seeking for a qualified and experienced candidate for a full-time position of “Project Manager” to support our project management team, based in Phnom Penh.

Key Responsibilities:

A. Project Management & Coordination

·        Oversee the project lifecycle, ensuring alignment with the Mekong-ROK Cooperation Fund (MKCF) objectives and Mekong Institute (MI) guidelines;

·        Develop and implement detailed project plans, work schedules, and budgets;

·        Coordinate with project partners, including government agencies, NGOs, and schools;

·        Ensure smooth communication and collaboration among stakeholders in the Mekong Region (Cambodia, Laos, Myanmar, Thailand, Vietnam).

B. Monitoring & Reporting

·        Track project progress against key performance indicators (KPIs) and report to Mekong Institute and funding agencies;

·        Prepare and submit timely technical and financial reports to project donors;

·        Ensure compliance with project guidelines, risk management frameworks, and quality control standards.

C. Capacity Building & Stakeholder Engagement

·        Organize training sessions, workshops, and awareness programs on rainwater harvesting and climate resilience;

·        Engage local communities, schools, and policymakers to promote sustainability;

·        Foster partnerships with universities, research institutions, and environmental organizations.

D. Financial & Administrative Management

·        Manage project funds efficiently, ensuring accountability and transparency;

·        Oversee procurement, contracts, and financial reporting;

·        Maintain proper documentation of project activities, expenditures, and audit requirements.

E. Risk Management & Sustainability Planning

·        Identify risks and develop mitigation strategies for project sustainability;

·        Ensure climate-resilient infrastructure and best environmental practices in school projects;

·        Develop post-project sustainability plans for continued impact beyond the funded period.

5. Qualification Requirements

A. Education

·        Bachelor's or Master's degree in Civil Engineering, Environmental Science, Project Management, Water Resources Management, or related fields.

B. Experience

·        Minimum 3–5 years of project management experience in climate resilience, water management, or international development projects;

·        Experience working with government agencies, donors, and international organizations in the Mekong region;

·        Strong background in monitoring and evaluation, financial management, and stakeholder engagement.

C. Skills & Competencies

·        Project Management: Ability to lead and coordinate multi-stakeholder projects;

·        Technical Knowledge: Expertise in rainwater harvesting, climate resilience, and school infrastructure;

·        Communication: Strong verbal and written skills in English (knowledge of Mekong region languages is an asset);

·        Analytical & Problem-Solving: Ability to assess risks, develop solutions, and ensure sustainability;

·        Team Leadership: Experience in managing teams, supervising staff, and fostering collaboration.

6. Working Conditions

·        Contract Duration: Two years contract (full-time);

·        Location: Royal Academy of Cambodia, Phnom Penh;

·        Working Hours: Monday to Friday, from 8:00AM to 5:00PM (with one (01) hour lunch break from 12:00PM to 1:00PM);

·        Salary Range: USD 800 - USD 900/month.

Application Submission:

            Interested candidate should send the following documents to Mr. MAM Sarith via [email protected]   Mobile Phone: (855)12-944-740 before March 15, 2025 by 5:00PM. Only shortlist applicant will be contacted for interview.

Required Documents:

1)     Cover Letter: Explaining the reason and commitment for applying this position

Curriculum Vitae (CV) with Photo

  ថ្ងៃសុក្រ, 07 មីនា 2025 ម៉ោង 12:08 PM

Job Announcement Project Assistant

Job Title: Project Assistant

Location: Phnom Penh, Cambodia

Employment Type: Full-Time Contract

Job Summary:

The Royal Academy of Cambodia has received grant from the Mekong Institute to implement a regional project for “Building Climate-Resilient Rain Schools in the Mekong Region” starting from April 2025 until April 2027. We are now seeking for a qualified and experienced candidate for a full-time position of “Project Assistant” to support our project management team, based in Phnom Penh.

Key Responsibilities:

§  Assist the Project Manager in daily work including administrative support;

§  Meeting and workshop support: Prepare meeting agenda, participate in meetings and seminars, take notes and prepare Minutes of Meeting;

§  Translation and interpretation: Interpret and translate documents between Khmer and English;

§  Project Coordination: Provide necessary arrangements and coordinate all project activities;

§  Prepare of administrative letter when project required;

§  Communicate with team members, partners, and stakeholders to ensure smooth implementation of the project; and

§  Organize and maintain project files, reports, and other documentation.

Qualification Requirements:

§  Education: Bachelor’s degree

§  Experience: Minimum of two years of relevant working experiences

§  Language Skills: Proficiency in listening, speaking, and writing English;

§  Technical Skills: Proficiency in computer skills including Microsoft Word, Excel, and Power Point;

§  Working Style: Ability to work both independently and as part of a team;

§  Strong organizational and time management skills with the ability to prioritize tasks;

§  Excellent written and verbal communication skills;

§  High attention to detail and problem-solving skills; and

§  Willing to travel within the country.

Working Conditions:

§  Contract Duration: Two years contract (full-time);

§  Location: Royal Academy of Cambodia, Phnom Penh;

§  Working Hours: Monday to Friday, from 8:00AM to 5:00PM (with one (01) hour lunch break from 12:00PM to 1:00PM)

§  Salary Range: USD400-USD500/month

Application Submission:

Interested candidate should send the following documents to Mr. MAM Sarith via [email protected]  Mobile Phone: (855)12-944-740 before March 15, 2025 by 5:00PM. Only shortlist applicant will be contacted for interview.

Required Documents:

1)     Cover Letter: Explaining the reason and commitment for applying this position

Curriculum Vitae (CV) with Photo

  ថ្ងៃសុក្រ, 07 មីនា 2025 ម៉ោង 12:07 PM

ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ទទួលជួបនិងពិភាក្សាការងារជាមួយនឹងប្រតិភូក្រុមប្រឹក្សាវិទ្យាសាស្ត្រជប៉ុន ដឹកនាំដោយលោក OHNUMA Kazuyoshi នាយកិច្ចការអន្តរជាតិរបស់ក្រុមប្រឹក្សាវិទ្យាសាស្ត្រជប៉ុន

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅរសៀលថ្ងៃពុធ ៧កើត ខែផល្គុន ឆ្នាំរោង ឆស័ក ពុទ្ធសករាជ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៥ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥នេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងជាអនុប្រធានក្រុមប្រឹក្សាបណ្ឌិតសភាចារ្យ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានទទួលជួបជាមួយនឹងក្រុមប្រឹក្សាវិទ្យាសាស្ត្រជប៉ុន ដឹកនាំដោយលោក OHNUMA Kazuyoshi នាយកកិច្ចការអន្តរជាតិរបស់ក្រុមប្រឹក្សាវិទ្យាសាស្ត្រជប៉ុន ដើម្បីពិភាក្សាការងារ និងស្វែងយល់អំពីតួនាទីភារកិច្ច និងបេសកកម្មរបស់របស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។

ក្នុងជំនួបនាឱកាសនេះ លោក OHNUMA Kazuyoshi ក៏បានជម្រាបជូនឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា អំពីបច្ចុប្បន្នភាពរបស់ក្រុមប្រឹក្សាវិទ្យាសាស្ត្រជប៉ុនផងដែរ។

ជាមួយគ្នា លោក OHNUMA Kazuyoshi ក៏បានគូសរំឭកអំពីជំនួបជាមួយឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ក្នុងអំឡុងពេលដែលឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលជប៉ុនអញ្ជើញទៅបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសជប៉ុននៅក្នុងឆ្នាំ២០២០ផងដែរ។ លោកបានបន្ថែមទៀតថា ក្រុមប្រឹក្សាវិទ្យាសាស្ត្រជប៉ុន សូមថ្លែងកោតសរសើរនិងអបអរសាទរចំពោះសមិទ្ធផលដែលរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាសម្រេចបាននាពេលកន្លងមកនេះ។

ជាចុងក្រោយ លោក OHNUMA Kazuyoshi បានសូមគោរពអញ្ជើញឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ចូលរួមនៅក្នុងសិក្ខាសាលាដែលរៀបចំឡើងនៅចុងឆ្នាំនេះ នាទីក្រុងអ៊ីស្លាមបាត ប្រទេសប៉ាគីស្ថាន។ លោកក៏បានបង្ហាញក្ដីសង្ឃឹមយ៉ាងមុតមាំផងដែរថា ស្ថាប័នទាំងពីរនឹងបន្តពង្រឹងនិងពង្រីកទំនាក់ទំនង និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយបន្ថែមទៀតនាពេលខាងមុខ៕

RAC Media | នាយកដ្ឋានទំនាក់ទំនងសាធារណៈ និងពិធីការ

  ថ្ងៃពុធ, 05 មីនា 2025 ម៉ោង 05:28 PM

ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច អញ្ជើញគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធឯកឧត្ដមបណ្ឌិត ឆាយ ហុកផេង សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាវិទ្យាសាស្ត្រនៃសមាគមសាលាត្រាជូ និងជាអតីតប្រធានតុលាការព្រហ្មទណ្ឌប្រទេសបារាំង

(ភ្នំពេញ)៖ នៅរសៀលថ្ងៃអង្គារ ៦កើត ខែផល្គុន ឆ្នាំរោង ឆស័ក ពុទ្ធសករាជ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងជាអនុប្រធានប្រចាំការក្រុមប្រឹក្សាបណ្ឌិតសភាចារ្យនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានអញ្ជើញគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធឯកឧត្ដមបណ្ឌិត ឆាយ ហុកផេង សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាវិទ្យាសាស្ត្រនៃសមាគមសាលាត្រាជូ និងជាអតីតប្រធានតុលាការព្រហ្មទណ្ឌប្រទេសបារាំង ដែលបានទទួលមរណភាពនៅថ្ងៃទី៣ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ក្នុងជន្មាយុ ៧៣ឆ្នាំ ដោយរោគាពាធ។

ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានសម្ដែងនូវការចូលរួមមរណទុក្ខជាមួយនឹងក្រុមគ្រួសារសពឯកឧត្ដមបណ្ឌិត ឆាយ ហុកផេង និងបានគូសបញ្ជាក់ថា ការបាត់បង់ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត គឺជាការបាត់បង់ធនធានបញ្ញវន្តខ្មែរប្រកបដោយសមត្ថភាពនិងសក្ដានុពលនៅក្នុងការចូលរួមចំណែកអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ និងក៏ជាការបាត់បង់ស្វាមី ឪពុកបង្កើត ឪពុកក្មេក ជីតា ប្រកបដោយព្រហ្មវិហារធម៌ និងទឹកចិត្តសណ្ដោសប្រណីចំពោះភរិយា កូនៗ ចៅៗ ព្រមទាំងញាតិមិត្តជិតឆ្ងាយទាំងអស់។ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យបន្ថែមថា ក្នុងមួយជីវិតឯកឧត្ដមបណ្ឌិត ឆាយ ហុកផេង ពិតជាបានចូលរួមចំណែកយ៉ាងច្រើន នៅក្នុងការបណ្ដុះបណ្ដាលធនធានមនុស្ស ពិសេសនៅក្នុងជំនាញច្បាប់ និងរដ្ឋបាលសាធារណៈ គួរជាទីគោរពនិងកោតសរសើរ។

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ  នាយកដ្ឋានទំនាក់ទំនងសាធារណៈ និងពិធីការ

  ថ្ងៃពុធ, 05 មីនា 2025 ម៉ោង 10:14 AM

បណ្ឌិត យង់ ពៅ៖ ថៃកំពុងយកបញ្ហានយោបាយខ្លួនឯង មកផ្លោងដាក់បន្ទុកលើកម្ពុជា

          ឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួររបស់អ្នកសារព័ត៌មាន អំពីបញ្ហាទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ថៃ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ អ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ បានគូសបញ្ជាក់ថា នៅក្នុងពេលនេះ ថៃដែលកំពុងមានបញ្ហានយោបាយផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួន បានយកបញ្ហានយោបាយរបស់ខ្លួន មកផ្លោងដាក់បន្ទុកលើកម្ពុជាដែលជាប្រទេសជិតខាង។ លោកបណ្ឌិត បានមានប្រសាសន៍ថា ការលើកឡើងអំពីការសាងសង់របងព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ពីសំណាក់ភាគីថៃនេះ គឺគ្រាន់តែជាសារនយោបាយរបស់អ្នកនយោបាយថៃ ដើម្បីរំលត់បញ្ហាផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ។ ទោះជាយ៉ាងណា បើតាមលោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បើទោះជានៅក្នុងករណីដែលបំណងលើកដោយភាគីថៃនេះអាចសម្រេចបានក៏ដោយក្ដី របងព្រំដែន អាចឃាត់បានតែមនុស្សសាមញ្ញប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែសម្រាប់បទល្មើសនៅតាមព្រំដែនដូចជា ការជួញដូរខុសច្បាប់ ល្បែងអនឡាញ ឬការឆបោកតាមអនឡាញគ្មានរបងនោះទេ។ អ្វីដែលជារឿងត្រូវយកចិត្តទុកដាក់​ដើម្បីទប់ស្កាត់និងបង្ក្រាបបទល្មើសតាមព្រំដែននោះគឺ ការពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការល្អរវាងប្រទេសជិតខាងទាំងពីរ។

          លោកបណ្ឌិតបានបន្ថែមទៀតថា ការលើកឡើងនូវលទ្ធភាពនៃការកសាងរបងព្រំដែនរវាងកម្ពុជា-ថៃ ពុំមានគុណតម្លៃគ្រប់គ្រាន់នៅក្នុងការទប់ស្កាត់និងបង្ក្រាបបទល្មើសឆ្លងដែននោះទេ។ ជាមួយគ្នានេះ ការលើកឡើងនេះ គ្រាន់តែជាសារនយោបាយដែលភាគីថៃ​បានផ្លោងបញ្ហាផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួនមកកាន់ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃតែប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺជាការដាក់បន្ទុកមកលើប្រទេសកម្ពុជា ខណៈដែលការឆបោកនេះបានកើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសថៃខ្លួន​ឯងផ្ទាល់ ដែលប៉ះពាល់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ និងបណ្ដាលមកពីការអនុវត្តច្បាប់នៅក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួន ប៉ុន្តែថៃបែរជាចង្អុលមកកាន់កម្ពុជាថាជាដើមហេតុដែលនាំទៅដល់ការឆបោក​តាមអនឡាញនៅក្នុងប្រទេសថៃទៅវិញ។ នេះមានន័យថា ការលើកឡើងអំពីការសាងសង់របង​ព្រំដែនជាមួយនឹងកម្ពុជា គឺគ្រាន់តែជានយោបាយប្រជាភិថុតិរបស់ថៃ ដើម្បីបង្វែរចំណាប់អារម្មណ៍ និងដោះបន្ទុករបស់អាជ្ញាធរថៃតែប៉ុណ្ណោះ ខណៈសង្គមនយោបាយថៃកំពុងតែរំជើបរំជួល ដោយនេះបានក្លាយទៅជាទម្លាប់របស់អ្នកនយោបាយថៃទៅហើយ ដែលជានិច្ចកាល នៅពេលមានបញ្ហាផ្ទៃក្នុង អ្នកនយោបាយថៃមួយចំនួនតែងតែយកបញ្ហាជាតិនិយម​មកដាក់បន្ទុកប្រទេសជិតខាង ពិសេសកម្ពុជា ដើម្បីបង្វែរស្ថានការណ៍ផ្ទៃក្នុងប្រទេស។

          លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានបន្តថា សារនយោបាយដែលអះអាងពីបំណងក្នុងការកសាង​របងព្រំដែនប្រវែង៥៥គីឡូម៉ែត្រជាមួយនឹងប្រទេសកម្ពុជានេះ គឺគ្រាន់តែជាសារនយោបាយដែលលើកឡើងពីសំណាក់ភាគីថៃតែប៉ុណ្ណោះ ព្រោះការកសាងរបងព្រំដែនជាមួយប្រទេសជិតខាង ទាមទារឱ្យមានការព្រមព្រៀង ឯកភាព និងស្រុះស្រួលគ្នារវាងប្រទេសជាគូភាគីមានព្រំដែនជាប់គ្នាជាមុនសិន។ យោងតាមច្បាប់អន្តរជាតិ ប្រសិនបើប្រជាជាតិនីមួយៗមានបំណងផ្លាស់ប្ដូរស្ថានការណ៍ណាមួយនៅតាមបណ្ដោយព្រំដែន ត្រូវតែមានការជូនដំណឹង មានការចរចា ក៏ដូចជាមានការឯកភាពជាមួយគ្នាជាមុន ទើបអាចអនុវត្តទៅបាន។ គេមិនអាចធ្វើអ្វីបានទៅតាមចិត្តចង់នៅតាមបណ្ដោយព្រំដែនជាមួយប្រទេសជិតខាងនោះឡើយ ព្រោះព្រំដែនរវាងរដ្ឋនឹងរដ្ឋ គឺជាតំបន់ដែលមានការបែងចែកតាមច្បាប់អន្តរជាតិ ដោយប្រទេសនីមួយៗមានអធិបតេយ្យរបស់ខ្លួនពេញលេញ ហើយពិភពលោកបច្ចុប្បន្ន មិនមែនស្ថិតនៅក្នុងសម័យកាលសង្គ្រាមលោក ឬក្នុងសម័យបុព្វកាល ដែលគ្មានច្បាប់អន្តរជាតិនិងស្ថិតក្នុងស្ថានភាពដែលគ្មានសណ្ដាប់ធ្នាប់ត្រឹមត្រូវនោះទេ ពោលគឺប្រទេសនីមួយៗត្រូវតែគោរពអធិបតេយ្យរបស់ប្រទេសផងគ្នា។ នៅក្នុងសម័យកាលសង្គ្រាមឬសម័យបុព្វកាល ប្រទេសធំ ឬមហាអំណាច តែងតែប្រើប្រាស់កម្លាំងទ័ពឬសព្វាវុធ ដើម្បី​វាតទីវាយដណ្ដើម ពង្រីកទឹកដី ឬចាត់ចែងជោគវាសនាប្រទេសដទៃស្រេចតាមការចង់បានរបស់ខ្លួន ប៉ុន្តែក្នុងសម័យកាលទំនើបបច្ចុប្បន្ន ពិភពលោកគឺជាសហគមន៍ប្រទេសដែលមាន​សណ្ដាប់ធ្នាប់ ច្បាប់អន្តរជាតិ និងយកក្របខ័ណ្ឌគតិយុត្តិសកលជាចម្បង ហើយក្នុងនាមជា​រដ្ឋស៊ីវិល័យ ប្រទេសនីមួយៗត្រូវតែអនុវត្តនៅទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិដោយអនុលោមទៅតាមច្បាប់ត្រឹមត្រូវ ពិសេសអធិបតេយ្យនៃប្រទេសដទៃ ប្រទេសនីមួយៗមិនអាចសម្រេចចិត្តធ្វើអ្វី​ជាឯកតោភាគីបានឡើយ ត្រូវតែមានការចរចា និងព្រមព្រៀងគ្នាជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ​ត្រឹមត្រូវ និងច្បាស់លាស់ ពិសេសចំពោះបញ្ហាទឹកដីដែលនៅជាប់ព្រំដែនគ្នា។

          សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ការកសាងរបងព្រំដែនជាមួយប្រទេសជិតខាង មិនមែនជាកិច្ចការចាំបាច់ និងដែលត្រូវធ្វើជាដាច់ខាតនោះទេ ព្រោះរបងព្រំដែនមិនមែនជាឧបសគ្គចម្បងសម្រាប់បទល្មើស និងអ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើសនៅតាមតំបន់ព្រំដែននោះទេ។ បន្ថែមពីនេះ បទល្មើសតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ គ្មានព្រំដែនបិទជិតនោះទេ កុំថាឡើយត្រឹមតែរបងព្រំដែននោះ។ សម្រាប់កម្ពុជាឬថៃក្ដី ការអនុវត្តច្បាប់ផ្ទៃក្នុង និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិជិតស្និទ្ធជាមួយប្រទេសជិតខាងដើម្បីបង្ក្រាបបទល្មើសឆ្លងដែន ទើបជាចំណុចដែលរដ្ឋាភិបាលគួរផ្ដោតការយកចិត្តទុកដាក់ឱ្យបានខ្ពស់បំផុត។ លើសពីនេះ គួរតែដល់ពេលហើយដែលអ្នកនយោបាយថៃមួយចំនួន ត្រូវឈប់បង្វែរបញ្ហានយោបាយផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួនមកកាន់បញ្ហានៅតាមព្រំដែនជាមួយប្រទេសកម្ពុជា ព្រោះវាមិនបាននាំមកនូវផលចំណេញសម្រាប់ប្រទេសនិងប្រជាជនទាំងពីរនោះឡើយ ពោលប្រជាជាតិទាំងពីរគួរតែខិតខំប្រឹងប្រែងបន្តកសាងទំនាក់ទំនងល្អ និងជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជិតស្និទ្ធជាមួយគ្នា ដើម្បីធានាបាននូវផលប្រយោជន៍សម្រាប់ជាតិនិងប្រជាជន ក៏ដូចជាជំរុញតំបន់ព្រំដែនឱ្យក្លាយទៅជាតំបន់ប្រកបដោយសន្តិសុខ សន្តិភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដែលហុចផ្លែផ្កាឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមក៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃចន្ទ, 03 មីនា 2025 ម៉ោង 02:44 PM

Rain Schools progress in Cambodia

As Cambodia and Korea position themselves as leaders in rainwater awareness, education and training, Cambodia has launched the Rain School Initiative which is aiming to establish 1,000 ‘Rain Schools’ equipped with rainwater harvesting and filtration systems to provide clean water while also promoting climate sustainability and educating students about water conservation.

The initiative has already set up five operational ‘Rain Schools’ in the Mekong River region, aided by financial support from the Mekong-Korea Cooperation Fund (MKCF) and supported by the Mekong Institute (MI), creating a number of educational hubs to provide water management training and resources.
The Cambodian Ministry of Education, Youth and Sports (MoEYS) has signed a Memorandum of Understanding (MoU) with the Royal Academy of Cambodia (RAC), in collaboration with South Korea and Seoul National University (SNU).

Rain Schools focus on the construction of rainwater storage facilities and filtration systems in schools, enabling student access to clean water and promoting student education in effective rainwater management.

The first Rain School to be established in Southeast Asia was located at the Nguyen Binh Khiem School in Ha Long City, Vietnam, in 2022. The rainwater collection system installed there consists of a single storage tank incorporating a special film that treats the water as it flows down from the roof. The system also incorporates multiple treatment stages that avoids the failure of the whole system if failure of one stage should occur. There are now Rain Schools operating in Cambodia, South Korea and Vietnam.

The Cambodian Rain School Initiative also aims to establish community-based rainwater harvesting systems, sharing relevant knowledge with Korea by establishing a water management network with SNU.
MoEYS, RAC and SNU are seeking support from the United Nations (UN) with the aim of extending the initiative across 1,000 primary schools across Cambodia. This will be a careful step-by-step process, implemented in phases with MoEYS prioritising public primary schools as these schools are particularly vulnerable to drought. Cambodia is also discussing potential partnerships with international organisations such as the UN, WHO and UNICEF, focused on training.

The innovative Rainwater for Drinking (RFD) systems installed at Rain Schools are based on a deep understanding of the value of rainwater, reflecting local and historical cultural traditions. Each RFD provides 500 litres of safe drinking water per day, providing enough purified drinking water to meet demand at schools all year round.

The initiative is endorsed by the UN Water Action Agenda, promoting awareness and collaboration across the region by engaging students in addressing global water challenges through educational activities. The initiative also aligns with UN Sustainable Development Goals (SDGs), particularly the water-related targets of UN SDG 6.1.

Global Rain School activities were the subject of a presentation delivered to a side event at the UN Water Conference, attended by students from a number of countries and bringing together stakeholders to discuss the pivotal role of rainwater management and explore potential strategies for future broader implementation. An article in The Source helped to introduce the schools to water professionals resulting in a Rain School Camp taking place in South Korea.

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 27 កុម្ភៈ 2025 ម៉ោង 09:05 AM

បណ្ឌិត យង់ ពៅ៖ កម្ពុជា បានឈរលើមូលដ្ឋាន៥ចំណុច បោះឆ្នោតគាំទ្រសន្តិភាព អ៊ុយក្រែន នៅ UN

          នៅក្នុងខួបលើកទី៣ នៃការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើអ៊ុយក្រែន កម្ពុជាបានសម្រេចចិត្តសារជាថ្មី បោះឆ្នោតគាំទ្រសន្តិភាពអ៊ុយក្រែននៅអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលការបោះឆ្នោតនេះ ត្រូវបានលោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ គូសបញ្ជាក់ថា គឺជាការសម្រេចចិត្តដោយផ្អែកទិដ្ឋភាពសំខាន់ៗចំនួន៥គឺ ១. អធិបតេយ្យនយោបាយការបរទេស ២. គោរពច្បាប់អន្តរជាតិ/ជាតិ ៣. គោលការណ៍មិនគាំទ្រនយោបាយឈ្លានពាន ៤. គោលការណ៍មិនគាំទ្រនយោបាយពុះច្រៀកដែនបំបែករដ្ឋ ៥. កម្ពុជា ធ្លាប់ត្រូវគេឈ្លានពានជាហូរហែរ។

          ១- កម្ពុជាមានអធិបតេយ្យភាពនយោបាយការបរទេសពេញលេញ

          លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានលើកឡើងថា កម្ពុជាបានសម្រេចចិត្តបន្តរក្សាជំហររបស់ខ្លួននៅក្នុងសំណុំរឿងអ៊ុយក្រែន ដែលធ្លាប់បានបង្ហាញជំហរការទូតប្រឆាំងនឹងការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីទៅលើអ៊ុយក្រែនរួចម្ដងមកហើយ។ កម្ពុជាដែលមានអធិបតេយ្យនយោបាយការបរទេសពេញលេញរបស់ខ្លួន នៅក្នុងការសម្រេចចិត្តលើសំណុំរឿងអន្តរជាតិផ្សេងៗ ដោយឈរលើជំហរកម្ពុជាដោយផ្ទាល់ មិនចំណុះជំហរឬផ្អែកលើមហាអំណាចណាមួយឡើយ ជាមួយនឹងគោលនយោបាយការបរទេសឯករាជ្យ។

          ២- កម្ពុជាប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការគោរពច្បាប់ជាតិ/អន្តរជាតិ

          កម្ពុជាបានបោះឆ្នោត ដោយយោងទៅលើការគោរពនូវច្បាប់អន្តរជាតិ តួយ៉ាង ធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ និងច្បាប់ជាតិ ដែលមានរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា  ជាគោលចម្បង នៅក្នុងការសម្រេចចិត្តនៅក្នុងជំហរនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួន តួយ៉ាងស្របទៅនឹងមាត្រា ៥៣ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់ខ្លួន។ កម្ពុជាដែលជានិច្ចកាល តែងតែអនុវត្តយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននូវគោលការណ៍ឯករាជ្យដោយផ្អែកលើច្បាប់ ពិតជាមិនចង់ឃើញមានការអនុវត្តនៃបណ្ដាប្រទេសទាំងឡាយណា ដែលរំលោភបំពាន ឬមើលរំលងនូវបទដ្ឋានគតិយុត្តិទាំងក្នុងកម្រិតជាតិនិងអន្តរជាតិឡើយ។ ត្រង់ចំណុចនេះ មានន័យថា កម្ពុជាបោះឆ្នោតដោយឈរលើគោលការណ៍គោរពនិយាមជាតិនិងអន្តរជាតិ។

          ៣- កម្ពុជាគាំទ្រគោលការណ៍មិនគាំទ្រនយោបាយឈ្លានពាន

          ប្រទេសកម្ពុជា ដែលជារៀងដរាបរហូតមក បានគាំទ្រនូវគោលការណ៍សន្តិសហវិជ្ជមាន គោរពផលប្រយោជន៍ផងគ្នា ពិសេសគោលការណ៍ប្រឆាំងនឹងការឈ្លានពានពីប្រទេសធំឬប្រទេសខ្លាំងទៅលើប្រទេសតូច ឬប្រទេសទន់ខ្សោយ ដែលជាគោលការណ៍ដឹកនាំដោយតាមលក្ខណៈធម្មជាតិ ជាជាងគោលការណ៍នៅក្នុងយុគសម័យទំនើបដែលរដ្ឋទាំងឡាយត្រូវគោរពនិងផ្ដល់តម្លៃគ្នាទៅវិញទៅមក។ បើតាមលោកបណ្ឌិត ការប្រើប្រាស់គោលការណ៍ប្រទេសធំឬខ្លាំងរំលោភបំពានទៅលើប្រទេសតូចឬខ្សោយ មិនអាចធានាបាននូវសន្តិភាព និងសន្តិសុខ ក៏ដូចជាភាពសុខដុមនៃពិភពលោកបាននោះឡើយ តែផ្ទុយមកវិញ ថែមទាំងបានបណ្ដុះនូវអស្ថិរភាព និងវប្បធម៌អន្តរាគមន៍ដោយយោធាចំពោះគ្រប់បញ្ហាក្នុងពិភពលោកទៅវិញទេ។

          ៤- គោលការណ៍មិនគាំទ្រនយោបាយពុះច្រៀកបំបែករដ្ឋ

          ស្របគ្នាទៅនឹងគោលការណ៍មិនឈ្លានជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការងារនៃរដ្ឋដទៃដែលកម្ពុជា ក៏ដូចជាធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ និងធម្មនុញ្ញអាស៊ានដែរ ការប្រើប្រាស់នយោបាយពុះច្រៀកបំបែករដ្ឋដទៃ គឺជារឿងដែលមេដឹកនាំកម្ពុជាយល់ឃើញថា មិនគួរកើតមាននៅក្នុងសហវត្សរ៍ថ្មីនោះឡើយ ពោលគឺប្រទេសនីមួយៗ មានសិទ្ធិ និងអធិបតេយ្យភាពពេញលេញ នៅក្នុងការសម្រេចជោគវាសនាប្រទេសជាតិខ្លួន ជាជាងរងការបំបែកបំបាក់ ឬប្រើប្រាស់យុទ្ធសាស្ត្របំបែកទឹកដី ដើម្បីបម្រើផលប្រយោជន៍នយោបាយឬភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់មហាអំណាចនីមួយៗ។

          ៥- កម្ពុជាធ្លាប់រងគ្រោះដោយសារតែការឈ្លានពាន

          កម្ពុជាដែលធ្លាប់រងគ្រោះដោយសារសង្គ្រាម ដែលមហាអំណាចបានរំលោភបំពាន និងឈ្លានពាន ដោយសារហេតុផលប្រកួតប្រជែងមនោគមវិជ្ជា និងបែងចែកភូមិសាស្ត្រនយោបាយគ្នាដើម្បីគ្រប់គ្រងនោះ ពិតជាស្អប់ខ្ពើម និងមិនចង់មើលឃើញរូបភាពនេះកើតឡើងជាថ្មីទៅលើប្រទេសណាមួយ ក្នុងតំបន់ និងក្នុងពិភពលោកនោះឡើយ ព្រោះប្រទេសនិងប្រជាជនកម្ពុជាផ្ទាល់ ធ្លាប់បានហែលឆ្លង រងទុក្ខវេទនាឆ្អែតឆ្អន់ហើយ និងមិនចង់ឱ្យប្រទេសឬប្រជាជននៃជាតិសាសន៍ណាមួយក្នុងពិភពលោកបានពើបប្រទះនឹងបទពិសោធន៍ដ៏ជូរចត់ដូចគ្នានេះឡើយ៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃអង្គារ, 25 កុម្ភៈ 2025 ម៉ោង 04:50 PM

បណ្ឌិត យង់ ពៅ៖ សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន គឺជាគ្រូបង្គោលសន្តិភាពរបស់អាស៊ាន

          នៅក្នុងខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ខាងមុខនេះ ដោយមានការអញ្ជើញរបស់វិទ្យាស្ថានមួយនៃប្រតេសឥណ្ឌូណេស៊ី សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន នឹងអញ្ជើញទៅថ្លែងសុន្ទរកថា ស្ដីពី «បទពិសោធន៍ក្នុងការកសាងប្រទេសជាតិ ដែលចាប់ផ្ដើមចេញពីការកសាងសន្តិភាព រហូតដល់ការអភិវឌ្ឍប្រទេសកម្ពុជា»។

          ប្រទេសកម្ពុជានិងឥណ្ឌូណេស៊ី គឺជាប្រទេសជាមិត្តល្អនឹងគ្នា ក្នុងនាមជាសមាជិកអង្គការតំបន់គឺ អាស៊ាន ដែលតែងតែជ្រោមជ្រែងគ្នានៅក្នុងគ្រាលំបាក ពិសេសការចូលរួមជ្រោមជ្រែងការស្វែងរកសន្តិភាពសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលឥណ្ឌូណេស៊ី ធ្លាប់ជាសហប្រធាននៃសន្និសីទទីក្រុងប៉ារីស ដើម្បីស្វែងរកសន្តិភាពនៅកម្ពុជា ពោលគឺ ឥណ្ឌូណេស៊ីជាប្រទេសដែលបានជួយជ្រោមជ្រែងកម្ពុជានាអតីតកាល ក្នុងនាមជាប្រទេសមានឥទ្ធិពលក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ចំណែកឯការអញ្ជើញសម្ដេចតេជោ ឱ្យទៅថ្លែងសុន្ទរកថា ស្ដីពី បទពិសោធន៍ក្នុងការកសាងប្រទេសជាតិ ដោយកសាងសន្តិភាពនិងអភិវឌ្ឍប្រទេសកម្ពុជា គឺជាការទទួលស្គាល់នូវបទពិសោធន៍ និងតួនាទីរបស់សម្ដេច នៅក្នុងការស្វែងរកសន្តិភាពជូនជាតិមាតុភូមិ ដែលគួរត្រូវបានសិក្សាស្វែងយល់ និងយកជាគម្រូតាម។

          លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានកត់សម្គាល់បន្ថែមទៀតថា សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន គឺជាឥស្សរជននយោបាយ ដែលគេអាចចាត់ទុកបានថាជា «គ្រូបង្គោលសន្តិភាពរបស់អាស៊ាន» ព្រោះគេពិតជាបានដឹងថា កម្ពុជា គឺជាប្រទេសធ្លាប់ដោយសារសង្គ្រាមមនោគមវិជ្ជា និងសង្គ្រាមស៊ីវិលផ្ទៃក្នុងដ៏រ៉ាំរ៉ៃមួយនៅក្នុងតំបន់នាពេលអតីតកាល ហើយការនាំយកនាវាកម្ពុជា ដែលបានស្គាល់នូវការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុង និងសង្គ្រាមហែកហួរគ្នាអស់ជាង៣ទសវត្សរ៍ គឺជាករណីពិសេសមួយនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រសម្រាប់ស្ថានការណ៍នយោបាយក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ទាំងមូល។ លោកបណ្ឌិតបានបន្តថា សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន គឺជាតួអង្គនយោបាយដ៏មានសារៈសំខាន់បំផុតមួយ ដែលបានចាប់ផ្ដើមកិច្ចសន្ទនាជាមួយនឹងព្រះបរមរតនកោដ្ឋ សម្ដេចព្រះនរោត្ដមសីហនុ ដែលជាឥស្សរជននយោបាយដ៏មានឥទ្ធិពលក្នុងនយោបាយកម្ពុជា ដើម្បីឈានទៅកាន់ការចរចារវាងគូបដិបក្ខខ្មែរគ្រប់និន្នាការនយោបាយនិងកម្លាំងតស៊ូ។

          ជារពិតណាស់ ការជ្រោមជ្រែងពីសំណាក់អង្គការតំបន់ (អាស៊ាន) និងអង្គការសហប្រជាជាតិ ពិតជាចំណែកមួយដែលនាំឱ្យលេចជារូបរាងនៃសន្និសីទអន្តរជាតិទីក្រុងប៉ារីស ប៉ុន្តែតួនាទីរបស់សម្ដេចតេជោ ដែលតំណាងឱ្យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតខ្មែរ ដែលកាន់កាប់ទឹកដីប្រទេសកម្ពុជាស្ទើរតែទាំងស្រុងនោះ គឺជាជំហានមួយដ៏សំខាន់និងចាំបាច់បំផុត ដើម្បីបញ្ចប់ជម្លោះនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានាពេលនោះ។ ប្រសិនបើគ្មាន ជំហរនយោបាយដ៏មុតមាំរបស់សម្ដេចតេជោ នៅក្នុងការចាប់ផ្ដើមចូលតុចរចាជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលត្រីភាគីនោះទេ ក៏គ្មានដែរនូវកញ្ចប់ដំណោះស្រាយនៃជម្លោះនយោបាយរវាងកម្លាំងតស៊ូខ្មែរគ្រប់ភាគី រហូតឈានទៅសម្រេចបាននូវកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។

          សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន គឺជាតួអង្គនយោបាយដ៏លេចធ្លោ នៅក្នុងដំណើរការស្វែងរកសន្តិភាពជូនប្រទេសកម្ពុជា ដែលជាប្រជាជាតិមួយធ្លាក់ខ្ទេចខ្ទីនៅក្នុងសង្គ្រាម និងទទួលបាននូវសន្តិភាពដែលមានលក្ខណៈពេញលេញ បញ្ចប់នូវការគ្រប់គ្រងតាមរបៀបស្បែកខ្លា ព្រមទាំងទទួលបានការអភិវឌ្ឍជាបន្តបន្ទាប់ដូចពេលបច្ចុប្បន្ន។ កម្ពុជាក្រោមការដឹកនាំរបស់សម្ដេចតេជោរហូតដល់នីតិកាលទី៦នៃរដ្ឋសភា មិនត្រឹមតែបានកសាងសន្តិភាពពេញលេញ និងអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិខ្លួនប៉ុណ្ណោះទេ តែថែមទាំងបានចូលរួមស្វែងរកសន្តិភាពឱ្យបណ្ដាជាច្រើននៅលើពិភពលោកផងដែរ តាមរយៈការបញ្ជូនកងទ័ពរក្សាសន្តិភាពរបស់កម្ពុជា នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌអង្គការសហប្រជាជាតិ។ កងកម្លាំងរបស់កម្ពុជាបានដើរតួនាទីនិងចូលរួមដោយផ្ទាល់ក្នុងនាមជាកងកម្លាំងថែរក្សាសន្តិភាពនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលបានអនុវត្តរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ កម្ពុជាក៏បានចូលរួមជាទស្សនទាននយោបាយនៅក្នុងការជ្រោមជ្រែង ជំរុញការដោះស្រាយវិបត្តិផ្សេងៗដោយសន្តិវិធី ទាំងករណី វិបត្តិនៅមីយ៉ាន់ម៉ា បញ្ហាឧបទ្វីបកូរ៉េ និងការប្រឈមមុខគ្នារវាងគូភាគីនៅក្នុងតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងផងដែរ។

          បន្ថែមពីលើនេះ កម្ពុជាក្រោមការដឹកនាំរបស់សម្ដេចតេជោ បានពង្រឹងតួនាទីរបស់ខ្លួនកាន់តែប្រសើរនៅក្នុងឆាកតំបន់និងអន្តរជាតិ តាមរយៈការធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះនៃកិច្ចប្រជុំកំពូល ជំនួបនៃមេដឹកនាំកម្រិតតំបន់ និងពិភពលោកជាច្រើន ដើម្បីពិនិត្យ ជជែកពិភាក្សាអំពីបញ្ហាតំបន់និងពិភពលោក។ ជាក់ស្ដែង ក្នុងអាណត្តិដឹកនាំរបស់សម្ដេចតេជោ កម្ពុជាបានធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន រហូតដល់ទៅ៣ដង និងកិច្ចប្រជុំ ក៏ដូចជាជំនួបសំខាន់ៗជាច្រើនទៀតដូចជា កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ីបូព៌ាជាដើម សុទ្ធសឹងតែត្រូវបានរៀបចំឡើងដើម្បីជជែក និងស្វែងរកដំណោះស្រាយលើបញ្ហាសាកលជាច្រើន។

          បច្ចុប្បន្ន ថ្វីដ្បិតតែសម្ដេចតេជោបានក្លាយទៅជាប្រធានព្រឹទ្ធសភា ក៏កម្ពុជានៅតែបន្តដើរតួនាទីជាម្ចាស់ផ្ទះនៃវេទិកាសាកលនិងវេទិកាកម្រិតតំបន់នានា ដើម្បីអនុញ្ញាតឱ្យបណ្ដាប្រទេសជាដៃគូ និងមហាអំណាចជួបជជែកពិភាក្សាគ្នាលើបញ្ហាប្រឈមជាសាកលនានា។ ប្រការទាំងនេះ បានបង្ហាញអំពីភាពជាអ្នកដឹកនាំរបស់សម្ដេចតេជោ នៅក្នុងការកសាងប្រទេសកម្ពុជា ឱ្យក្លាយទៅជារដ្ឋឯករាជ្យ អធិបតេយ្យ និងម្ចាស់ការ ដោយមិនត្រឹមតែស្វែងរកសន្តិភាពពេញលេញសម្រាប់កម្ពុជាខ្លួនឯងនោះទេ ថែមទាំងបានក្លាយជាសមាជិកដ៏សកម្មរបស់អាស៊ាននៅក្នុងការចូលរួមស្វែងរកដំណោះស្រាយសន្តិភាពជូនប្រទេសក្នុងតំបន់និងពិភពលោក ក៏ដូចជាចូលរួមជាសកម្មភាពជាក់ស្ដែង និងប្រកបដោយផ្លែផ្កានៅក្នុងការថែរក្សាសន្តិភាពពិភពលោក ក្នុងនាមជាសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិផងដែរ។ ដូច្នេះហើយ បទពិសោធន៍ក្នុងការកសាងប្រទេសជាតិ ដែលចាប់ផ្ដើមចេញពីការកសាងសន្តិភាព រហូតដល់ការអភិវឌ្ឍប្រទេសកម្ពុជា របស់សម្ដេចតេជោ គឺជាមេរៀនដែលមនុស្សជំនាន់ក្រោយគួរតែសិក្សាស្វែងយល់ និងរៀនសូត្រ ក៏ដូចជាដកស្រង់ជាគម្រូដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយសម្រាប់បញ្ហានានានៅក្នុងតំបន់ និងពិភពលោកទាំងមូល៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃសុក្រ, 14 កុម្ភៈ 2025 ម៉ោង 08:56 AM