រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

របបរាជានិយមកម្ពុជា ជារាជានិយមដែលមានលក្ខណៈពិសេសដោយឡែកមួយនៅលើពិភពលោក

ដោយ៖ លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

នៅក្រោយការបោះឆ្នោតជាសកល ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៩៣ រដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលត្រូវបានតាក់តែងដោយសភាធម្មនុញ្ញ ដែលសមាជិកសុទ្ធសឹងជាតំណាងរាស្ត្រទើបជាប់ឆ្នោត បានកំណត់ឱ្យប្រទេសកម្ពុជាប្រកាន់យកនូវរបបរាជានិយមជាថ្មីឡើងវិញ ឬអាចហៅថាជាសម័យរាជាណាចក្រទីពីរ ក្រោយការវិវត្តនៃព្រឹត្តិការណ៍នយោបាយក្នុងរយៈពេលជាង ២៣ឆ្នាំ ពោលគឺចាប់តាំងពីការទម្លាក់សម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ ពីតំណែងព្រះប្រមុខរដ្ឋកាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ ដែលបង្កើតរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ និងមានព្រឹត្តិការណ៍បដិវត្តន៍ ការផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជាការផ្លាស់ប្ដូររបបនយោបាយជាបន្តបន្ទាប់តរៀងមក។ យោងតាមខ្លឹមសារនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនោះបានចែងថា “ប្រទេសកម្ពុជា ជាព្រះរាជាណាចក្រ ដែលព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ប្រតិបត្តិតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងតាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស (រដ្ឋធម្មនុញ្ញមាត្រា១ វាក្យខណ្ឌទី១)។

ការរស់ឡើងវិញនៃរបបរាជានិយមនៅកម្ពុជា នាឆ្នាំ១៩៩៣ ត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ព្រឹត្តិការណ៍ដ៏វិសេសមួយសម្រាប់កម្ពុជា ក៏ដូចជាពិភពលោកទាំងមូល ដោយរបបរាជានិយមដែលត្រូវបានគេផ្ដួលរំលំអស់ជាង២ទសវត្សរ៍ និងមានការផ្លាស់ប្ដូររបបនយោបាយជាបន្តបន្ទាប់ដូចជា បដិវត្តន៍ផ្ដួលរំលំរបបនយោបាយ សង្គ្រាមឈ្លានពាន សង្គ្រាមមនោគមវិជ្ជា ក៏ដូចជាសង្គ្រាមស៊ីវិលដ៏រ៉ាំរ៉ៃជាបន្តបន្ទាប់ អាចវិលត្រឡប់មករកអត្ថិភាពវិញបាន។ ទោះជាយ៉ាងណា ការវិលត្រឡប់មកវិញនៃរបបរាជានិយមនៅក្នុងសង្គមខ្មែរនេះ ពុំមែនជាការចៃដន្យនោះឡើយ ព្រោះសម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ (ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ) នាពេលនោះ គឺជាតួអង្គនយោបាយដ៏សំខាន់ នៅក្នុងការជំរុញឱ្យសម្រេចបាននូវកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ជាមួយនឹងដៃគូចរចាដ៏សំខាន់មួយទៀតគឺ សម្ដេច ហ៊ុន សែន ដែលឥស្សរជនទាំងពីរគឺជាតួអង្គនយោបាយមិនអាចខ្វះបាន នៅក្នុងកិច្ចចរចាស្វែងរកសន្តិភាព ពន្លត់ភ្លើងសង្គ្រាមជាង៣ទសវត្សរ៍នៅកម្ពុជានេះ រហូតដល់ឈានការសម្រេចបាននូវកិច្ចព្រមព្រៀងបញ្ចប់ជម្លោះរវាងខ្មែរនឹងខ្មែរ។ ជំនួបលើកដំបូងរវាង សម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ (ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ) និងសមមិត្ត ហ៊ុន សែន នៅថ្ងៃទី២-៤ ធ្នូ ១៩៨៧ នៅ Fère-en-Tardenois ប្រទេសបារាំង គឺជាការបើកទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលឥស្សរជនខ្មែរជួបគ្នា អង្គុយចរចាដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយនយោបាយជូនជាតិមាតុភូមិ។ ដោយសារតែតួនាទីដ៏សំខាន់របស់អតីតព្រះមហាក្សត្រ សម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ (ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ) និងឆន្ទៈនយោបាយរបស់ឥស្សរជននយោបាយសំខាន់ៗផ្សេងទៀត ពិសេសសម្ដេច ហ៊ុន សែន ទើបនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឆ្នាំ១៩៩៣ បានកំណត់យករបបរាជានិយមឱ្យស្គាល់អត្ថិភាពឡើងវិញនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ជាមួយគ្នានេះដែរ ក្រៅពីតួនាទីសំខាន់របស់សម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ (ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ) នៅក្នុងនយោបាយ ប្រជាប្រិយភាពរបស់ព្រះអង្គក្នុងចំណោមប្រជាជនខ្មែរនាពេលនោះ ក៏ជាចំណែកចូលរួមមួយទៀតផងដែរ ដែលគេឆ្លុះបញ្ចាំងបានតាមរយៈការប្រើប្រាស់ប្រជាប្រិយភាពរបស់ព្រះអង្គ ដោយអ្នកនយោបាយខ្លះនៅក្នុងសម័យនោះ ដែលបានបង្កើតសារឃោសនានយោបាយថា “ស្រុកកើតសង្គ្រាមដោយសារតែអត់ស្ដេច ឥឡូវស្ដេចមកវិញហើយ តើរង់ចាំអីទៀត?”។

គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា របបរាជានិយមដែលបន្តអត្ថិភាពឡើងវិញនៅកម្ពុជានេះទៀតសោត គឺជាការបន្តគ្រងរាជសម្បត្តិនៃខ្សែរាជវង្សដដែលនៅមុនថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ និងអតីតព្រះមហាក្សត្រគឺ សម្ដេចព្រះនរោត្ដម សីហនុ ក៏បានយាងមកគ្រងរាជសម្បត្តិជាថ្មីម្ដងទៀតផងដែរ ដោយព្រះអង្គបានយាងគង់នៅជានិមិត្តរូបនៃឯកភាពជាតិ ដែលអ្នកនយោបាយគ្រប់និន្នាការគោរពទ្រង់ជាព្រះមហាក្សត្រ និងចាត់ទុកទ្រង់ជាឥស្សរជនដ៏កំពូលរបស់ប្រទេសជាតិ។ នេះគឺជាលក្ខណៈពិសេសដោយឡែកមួយទៀតនៃរបបរាជានិយមនៅកម្ពុជា។

បន្ថែមពីនេះ របបរាជានិយមនៅកម្ពុជា មានលក្ខណៈខុសប្លែកពីរបបរាជានិយមនៃបណ្ដាប្រទេសនានាដែលត្រូវបានគេធ្វើបដិវត្តន៍ ឬផ្ដួលរំលំបញ្ចប់អត្ថិភាពរាជានិយម ឬរក្សាឱ្យមានព្រះមហាក្សត្រ ប៉ុន្តែពុំមានតួនាទីអ្វីនោះឡើយ។ សម្រាប់ រាជានិយមនៅកម្ពុជានៅក្នុងសម័យរាជាណាចក្រទីពីរ បើទោះបីជាព្រះមហាក្សត្រ ទ្រង់គ្រងរាជសម្បត្តិ ប៉ុន្តែទ្រង់មិនកាន់អំណាចក៏ដោយក្ដី ប៉ុន្តែទ្រង់មានព្រះរាជតួនាទីជាព្រះប្រមុខរដ្ឋមួយជីវិត និងពុំអាចមាននរណារំលោភបំពានបានឡើយ (រដ្ឋធម្មនុញ្ញ មាត្រា៧)។ មានន័យថា ក្នុងព្រះរាជសម្បត្តិជាព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ព្រះអង្គទ្រង់មានព្រះរាជតួនាទីដ៏សំខាន់នៅក្នុងឆាកការទូតអន្តរជាតិ ទទួលសារតាំងនៃអគ្គរដ្ឋទូត/រាជទូតនៃប្រទេសជាមិត្ត ធានានូវដំណើរការប្រព្រឹត្តទៅនៃអំណាចសាធារណៈឱ្យមានភាពទៀងទាត់ ព្រមទាំងចេញពីរាជក្រឹត្យត្រាស់បង្គាប់តែងតាំង ឬបញ្ចប់មុខតំណែងឬគោរមងារផ្សេងៗ តាមសំណើរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី និងចេញព្រះរាជក្រមដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ច្បាប់នានាដែលស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិបានអនុម័ត ក្នុងព្រះនាមព្រះអង្គជាព្រះប្រមុខរដ្ឋនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។

លើសពីនេះទៅទៀត របបរាជានិយមកម្ពុជា មានលក្ខណៈពិសេសមួយទៀតនៅត្រង់ថា គឺជារបបរាជានិយមតាមបែបជ្រើសតាំង ដែលធ្វើឡើងដោយក្រុមប្រឹក្សារាជសម្បត្តិ ដោយព្រះមហាក្សត្រ ទ្រង់ពុំមានព្រះរាជអំណាចចាត់តាំងព្រះរជ្ជទាយាទសម្រាប់គ្រងរាជសម្បត្តិ (រដ្ឋធម្មនុញ្ញ មាត្រា១០) ដូចរបបរាជានិយមនៅតាមបណ្ដាព្រះរាជាណាចក្រនានាលើពិភពលោក ឬរបបរាជានិយតាមបែបប្រពៃណីដូចនៅក្នុងសម័យប្រវត្តិសាស្ត្រនោះឡើយ។ ប្រការនេះ ពិតជាធានាបាននូវការជ្រើសតាំងព្រះរាជវង្សានុវង្ស ដែលប្រកបដោយ លក្ខណៈសម្បត្តិសមស្របពេញលេញដើម្បីគ្រងរាជសម្បត្តិជាព្រះមហាក្សត្រ និងជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ ដែលធានាបាននូវការបំពេញព្រះរាជតួនាទីដូចបានរៀបរាប់ខាងលើដោយប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់។ សមាសភាពក្រុមប្រឹក្សារាជសម្បត្តិ មានឥស្សរជនកំពូលៗចំនួន ៩អង្គ/នាក់គឺ ប្រធានព្រឹទ្ធសភា, ប្រធានរដ្ឋសភា, នាយករដ្ឋមន្ត្រី, សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ គណៈមហានិកាយ និងគណៈធម្មយុត្តិកនិកាយ, អនុប្រធានទី១ និងអនុប្រធានទី២ព្រឹទ្ធសភា, អនុប្រធានទី១ និងអនុប្រធានទី២ រដ្ឋសភា (រដ្ឋធម្មនុញ្ញា មាត្រា១៣ថ្មី)។

នៅក្នុងទិដ្ឋភាពនយោបាយបច្ចុប្បន្ននៅកម្ពុជា របបរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ពិតជាមានលក្ខណៈសមស្របបំផុតឆ្លើយតបនឹងស្ថានភាពសង្គម វប្បធម៌ និងប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលទំនាក់ទំនងរវាងមហាក្សត្រ និងប្រជានុរាស្ត្រ បានបន្តជាប់ពាក់ព័ន្ធគ្នាយ៉ាងស្អិតល្មួត ជាលក្ខណៈប្រពៃណីតាំងពីសម័យប្រវត្តិសាស្ត្ររហូតដល់សម័យទំនើប បើទោះបីជាស្ថិតនៅក្នុងដំណាក់កាលសម័យអាណានិគមបារាំងក៏ដោយក្ដី ប្រជារាស្ត្រខ្មែរមានភក្តីភាពចំពោះព្រះមហាក្សត្ររបស់ខ្លួន។ លើសពីនេះទៅទៀត នៅក្នុងសម័យរាជាណាចក្រទីពីរ ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរនៅតែបន្តព្រះរាជតួនាទីដ៏សំខាន់ ជាតំណាងប្រជាជាតិខ្មែរ ជានិមិត្តរូបនៃការឯកភាពជាតិ និងជាអាជ្ញាកណ្ដាល ដើម្បីធានាការប្រព្រឹត្តទៅនៃអំណាចសាធារណៈឱ្យមានភាពទៀងទាត់ ក្នុងមុខនាទីជាព្រះប្រមុខរដ្ឋដែលបំពេញមុខងារទាំងឡាយរាប់ចាប់តាំងពីការធានានិរន្តរភាពនៃដំណើរការរដ្ឋបាលសាធារណៈ ព្រះរាជកិច្ចការងារការទូត និងព្រះរាជកិច្ចនៅក្នុងវិស័យសង្គមនិងមនុស្សធម៌ជាដើម។

ជារួម រាជានិយមនៅកម្ពុជា គឺជារាជានិយមដែលមានលក្ខណៈពិសេសទាំងនៅក្នុងទិដ្ឋភាពនយោបាយ ប្រវត្តិសាស្ត្រ និងដំណើរវិវត្តនៃសង្គមទាំងមូល ដោយរបបរាជានិយមកម្ពុជាបានបន្តអត្ថិភាពរបស់ខ្លួនស្របទៅនឹងលក្ខខណ្ឌសង្គម ប្រវត្តិសាស្ត្រ និងវប្បធម៌នៃប្រជាជាតិខ្មែរ ហើយការណ៍ដែលព្រះមហាក្សត្របំពេញព្រះរាជតួនាទីនៅក្នុងនាមជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ ពិតជាបានចូលរួមចំណែកជំរុញឯកភាពជាតិ ដោយព្រះមហាក្សត្រគឺជាតួអង្គដ៏ស័ក្តិសមបំផុតនៅក្នុងព្រះរាជតួនាទីជាជានិមិត្តរូបឯកភាពជាតិ ជាឥស្សរជនដែលជំរុញស្មារតីរួមជាអត្តសញ្ញាណជាតិ ក៏ដូចជាបំពេញព្រះរាជតួនាទីនៅក្នុងវិស័យការទូតអន្តរជាតិជាដើម៕

(រាល់ទស្សនៈដែលបានលើកឡើងខាងលើនេះ ជាទស្សនៈយល់ឃើញរបស់ស្មេរផ្ទាល់ និងមិនឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីទស្សនៈរួមរបស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាឡើយ)

  ថ្ងៃចន្ទ, 28 តុលា 2024 ម៉ោង 04:55 PM

បណ្ឌិត យង់ ពៅ៖ វត្ថុសិល្បៈខ្មែរមិនត្រឹមជាវត្ថុសម្រាប់លម្អជាសោភ័ណប៉ុណ្ណោះទេ តែវត្ថុទាំងនោះក៏មានគុណតម្លៃជាអរិយធម៌ផងដែរ

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ ថ្លែងក្នុងឱកាសអញ្ជើញជាអធិបតីបើក សិក្ខាសាលាស្ដីពី វត្ថុសិល្បៈខ្មែរ ភាពអស្ចារ្យ និងហានិភ័យ នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤ នៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានប្រសាសន៍គូសបញ្ជាក់ថា «វត្ថុសិល្បៈខ្មែរមិនត្រឹមជាវត្ថុសម្រាប់លម្អជាសោភ័ណប៉ុណ្ណោះទេ តែវត្ថុទាំងនោះក៏មានគុណតម្លៃជាអារិយធម៌ផងដែរ»។

ជាកិច្ចចាប់ផ្ដើមនៅក្នុងការថ្លែងសុន្ទរកថាបើក ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានគូសបញ្ជាក់ថា សិក្ខាសាលាស្ដីពី «វត្ថុសិល្បៈខ្មែរ៖ ភាពអស្ចារ្យ និងហានិភ័យ» ក្នុងគោលបំណងចូលរួមផ្សព្វផ្សាយមរតកបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ ដែលទាក់ទងនឹងគុណតម្លៃនៃវត្ថុសិល្បៈខ្មែរ និងបញ្ហាផ្សេងៗដែលបង្កហានិភ័យដល់វត្ថុសិល្បៈទាំងនោះ។ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតបន្ថែមទៀតថា អរិយធម៌ខ្មែរដ៏ល្បីល្បាញ ដែលបង្ហាញឡើងតាមរយៈស្នាដៃសំណង់ស្ថាបត្យកម្មប្រាសាទ ស្ពានបុរាណ ផ្លូវបុរាណ សាលាសំណាក់ មន្ទីរពេទ្យ វត្ថុសិល្បៈនានា ក្នុងនោះមានរូបបដិមាធ្វើពីថ្មនិងលោហៈ គ្រឿងប្រដាប់ធ្វើពីលោហៈ ព្រមទាំងកុលាលភាជន៍ ជាច្រើន បានបន្សល់ទុកជាកេរដំណែលដ៏មានសារៈសំខាន់ និងមានតាំងពីយូរអង្វែងមកហើយ។

ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត បានថ្លែងសង្កត់ធ្ងន់ថា វត្ថុសិល្បៈខ្មែរមិនត្រឹមជាវត្ថុសម្រាប់លម្អជាសោភ័ណប៉ុណ្ណោះទេ តែវត្ថុទាំងនោះក៏មានគុណតម្លៃជាអរិយធម៌ផងដែរគឺ

១- ជាព្រលឹងរបស់បុព្វបុរសខ្មែរ (ប្រាសាទតែងតែសាងដោយមានតម្កល់បដិមានៅខាងក្នុង។ ប្រសិនបើគ្មានបដិមា ប្រាសាទហាក់គ្មានព្រលឹង មានតែរូបកាយ តែបាត់ព្រលឹង)

២- បច្ចេកទេសនិងបច្ចេកវិទ្យាក្នុងការឆ្លាក់ សូន សិត

៣- ការអប់រំ ការចែករំលែកចំណេះ ជំនាញ បំណិនជីវិត

៤- បង្កប់ភាពអំណត់អត់ធ្មត់ តស៊ូ ព្យាយាម

៥- ទឹកដៃដ៏ប៉ិនប្រសប់ និង សម្រិតសម្រាំង

៦- សេដ្ឋកិច្ច ដែលអាចយកដាក់តាំងក្នុងវិចិត្រសាល ឬ សារមន្ទីរ ជាដើម។

៧- វត្ថុសិល្បៈគឺជាវត្ថុតាងបង្កប់នូវព័ត៌មានខាងនយោបាយ សាសនា ឬ សង្គមអំពីមនុស្សនៅក្នុងសង្គមបុរាណនោះ។

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ នាយកដ្ឋានទំនាក់ទំនងសាធារណៈ និងពិធីការ

  ថ្ងៃចន្ទ, 28 តុលា 2024 ម៉ោង 03:24 PM

ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច អញ្ជើញទទួលជួបនិងពិភាក្សាការងារជាមួយប្រតិភូបណ្ឌិត្យសភាវិទ្យាសាស្ត្រសង្គមខេត្តសានទុង នៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ១១ រោច ខែអស្សុជ ឆ្នាំរោង ឆស័ក ពុទ្ធសករាជ ២៥៦៨ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានទទួលជួបជាមួយបណ្ឌិត្យសភាវិទ្យាសាស្ត្រសង្គមខេត្តសានទុង នៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន ដឹកនាំដោយលោក YANG Jinwei អនុប្រធានបណ្ឌិត្យសភាវិទ្យាសាស្ត្រសង្គមខេត្តសានទុង (SASS)។

នៅក្នុងជំនួបនាឱកាសនេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានគូសបញ្ជាក់អំពីប្រវត្តិនៃការបង្កើតរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បេសកកម្ម និងសមិទ្ធផលធំៗដែលរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាសម្រេចបាន ពិសេសនៅក្រោមការដឹកនាំរបស់ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យផ្ទាល់ ព្រមទាំងបានគូសបញ្ជាក់អំពីលទ្ធភាព ដែលភាគីទាំងពីរអាចឈានទៅធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការគ្នានៅក្នុងវិស័យមួយចំនួន ដូចជាសេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងវប្បធម៌ជាដើម។

ភាគីទាំងពីរបានឯកភាពគ្នា ជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសិក្សាស្រាវជ្រាវនៅក្នុងវិស័យវិទ្យាសាស្ត្រសង្គម ព្រមទាំងពិនិត្យមើលលទ្ធភាពនៅក្នុងការរៀបចំសិក្ខាសាលារួមគ្នា រវាងស្ថាប័នស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់ទាំងពីរ។

ជាមួយគ្នានេះ លោក YANG Jinwei តាងនាមឱ្យថ្នាក់ដឹកនាំនៃបណ្ឌិត្យសភាវិទ្យាសាស្ត្រសង្គមខេត្តសានទុង (SASS) ក៏បានអញ្ជើញឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច និងថ្នាក់ដឹកនាំនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា អញ្ជើញទៅបំពេញទស្សនកិច្ចនៅខេត្តសានទុង ពិសេសនៅបណ្ឌិត្យសភាវិទ្យាសាស្ត្រសង្គមខេត្តសានទុង (SASS)នៅក្នុងឱកាសសមស្របណាមួយនាពេលខាងមុខផងដែរ៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ នាយកដ្ឋានទំនាក់ទំនងសាធារណៈ និងពិធីការ

  ថ្ងៃចន្ទ, 28 តុលា 2024 ម៉ោង 11:40 AM

បណ្ឌិត យង់ ពៅ៖ រដ្ឋាភិបាលមានភាពចាំបាច់ការពាររដ្ឋធម្មនុញ្ញ សន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍប្រទេស ដែលត្រូវតែចាត់វិធានការទប់ស្កាត់ការញុះញង់នយោបាយ បង្កអស្ថិរភាពក្នុងសង្គម

មិនខុសពីឆ្នាំមុនៗទេ នៅឆ្នាំ២០២៤នេះ អតីតអ្នកនយោបាយប្រឆាំងនៅតែបន្តឆ្កឹះឆ្កៀល បញ្ហាអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ដើម្បីទទួលបានការគាំទ្រ និងជំរុញឱ្យមានការរិះគន់លើរាជរដ្ឋាភិបាល ក្នុងគោលបំណងបំផុសបំផុលឱ្យមហាជនចងកំហឹង និងមានការភ័ន្តច្រឡំលើរាជរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់នៅកម្ពុជា។ ជានិច្ចកាល អតីតអ្នកនយោបាយប្រឆាំងនៅក្រៅស្រុក តែងតែភ្ជាប់ព្រឹត្តិការណ៍និងបញ្ហាជាតិនិយមរសើបនានានៅកម្ពុជា ដើម្បីចោទប្រកាន់ និងដាក់បន្ទុកលើរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងហេតុផលរុញច្រានបញ្ហាឱ្យផ្ទុះទៅជាចរន្តប្រឆាំងនឹងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ ទង្វើទាំងអស់នេះ ក៏ជាវិញ្ញាសាដើម្បីដាក់សម្ពាធទៅលើរាជរដ្ឋាភិបាលផង ជាការស្ទាបស្ទង់អំពីប្រជាប្រិយភាពរបស់ខ្លួនផង និងជាការស្វែងរកផលចំណេញទាំងលើនយោបាយ និងការកៀងគរថវិកាដើម្បីជាប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនផង ខណៈដែលអ្នកដើរតាមអ្នកនយោបាយប្រឆាំងរូបនេះ តែងតែរងគ្រោះដោយសារតែការលង់ជឿ និងដើរតាមល្បិចនយោបាយប្រឆាំង។

សម្រាប់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ប្រសិនបើពុំរិះរកវិធីសាស្ត្រ និងចាត់វិធានការឆ្លើយតប ឬបណ្ដោយឱ្យល្បិចនយោបាយនេះចេះតែបន្តដោយគ្មានការទប់ស្កាត់ទាន់ពេលវេលានោះទេ វាក៏អាចនឹងទាញសង្គមជាតិទាំងមូលធ្លាក់ចូលទៅក្នុងរបៀបវារៈដូចដែលក្រុមគេចង់បាន ហើយអាចនឹងនាំប្រទេសជាតិជួបនឹងមហន្តរាយធ្ងន់ធ្ងរផងដែរ។ ទង្វើញុះញង់ប្រកបដោយទុច្ចរឹតនយោបាយ របស់ក្រុមប្រឆាំងនៅក្រៅស្រុកនេះ ពិតជាគ្មានអ្វីការពីការព្យាយាមដុតរោលសង្គមឱ្យវ៉ឹកវរ ជ្រួលច្របល់ គ្មានសណ្ដាប់ ហើយរង់ចាំឱកាសស្រង់យកផលចំណេញនយោបាយនោះឡើយ។

ជាថ្មីម្ដងហើយម្ដងទៀត ក្រុមប្រឆាំងនៅក្រៅស្រុកតែងតែបង្កការរំខានដល់ដំណើរការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមរបស់ប្រទេសជាតិខ្លួន ដោយទាក់ទាញប្រជាពលរដ្ឋ ឱ្យមានសមានចិត្តនឹងខ្លួន ហើយមាននិន្នាការប្រឆាំងរាជរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ដែលកើតចេញពីការបោះឆ្នោត។ នៅក្នុងពេលចុងក្រោយនេះ ពួកគេបានបន្តយកករណីអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសធ្វើជាប្រធានបទវាយប្រហារលើរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បើទោះបីជាពួកគេផ្ទាល់បានដឹងស្រាប់ទៅហើយថា ស្មារតីនិងខ្លឹមសារនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពនេះ ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលស្ទើរតែទាំងស្រុង ទៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឆ្នាំ១៩៩៣រួចទៅហើយ ហើយរាជរដ្ឋាភិបាលបានអនុវត្តយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននូវរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់ជាតិទៅហើយក្ដី។ មួយវិញទៀត នៅក្នុងខ្លឹមសារនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសនេះទៀតសោត នៅក្នុងភាគទី១ ដែលបានលើកឡើងអំពី របៀបរៀបចំដំណាក់កាលអន្តរកាល ដែលកិច្ចព្រមព្រៀងបានចែងយ៉ាងច្បាស់នៅត្រង់មាត្រា១អំពី អាជ្ញាធរបណ្ដោះអាសន្នអ.ស.ប. ប្រចាំនៅកម្ពុជា (អ៊ុនតាក់) ក្រុមប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់ជាតិកម្ពុជា (SNC) និងដំណើរការផ្សេងៗនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ នឹងត្រូវបានបញ្ចប់នៅពេលដែលរាជរដ្ឋាភិបាលថ្មី ដែលកើតចេញពីការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៩៣  ត្រូវបានបង្កើតឡើង។ ហេតុនេះ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះត្រូវបានបញ្ចប់សុពលភាពទៅហើយ ហើយអ្វីដែលត្រូវអនុវត្តនាពេលនេះគឺ រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដែលរាជរដ្ឋាភិបាលបានគោរពនិងប្រតិបត្តិតាមយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន ដោយបានធានាឱ្យប្រាកដប្រជានូវរបបរាជានិយមអាស្រ័យធម្មនុញ្ញ ធានាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងដំណើរការប្រព្រឹត្តទៅនៃការបោះឆ្នោតយ៉ាងទៀងទាត់តាមប្រតិទិន ទោះនៅក្នុងស្ថានភាពនយោបាយ និងប្រធានស័ក្តិធម្មជាតិណាមួយ ក៏កម្ពុជាពុំធ្លាប់បានខកខាន ឬលើកកាលបរិច្ឆេទនៅក្នុងការបោះឆ្នោតនោះដែរ។ បន្ថែមពីនេះ រាជរដ្ឋាភិបាកម្ពុជាថែមទាំងធានបាននូវ សិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិនយោបាយ សន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ។

លើសពីនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលបានធានាការពារនូវសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានដ៏សំខាន់របស់ប្រជាពលរដ្ឋគឺ សិទ្ធិរស់នរានមានជីវិត តាមរយៈការថែរក្សាឱ្យបាននូវសន្តិភាព បញ្ចៀសស្ថានភាពវឹកវរនៅក្នុងសង្គម និងវិលត្រឡប់មកវិញនៃសង្គ្រាមស៊ីវិល។ ការចោទប្រកាន់ថារាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មិនបានអនុវត្តពេញលេញនូវកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស គឺមកពីអ្នកនយោបាយប្រឆាំង ពុំបានយល់ដឹងច្បាស់ ឬទាត់ចូលនូវសច្ចភាពប្រវត្តិសាស្ត្រ មិនយល់ពីនីតិវិធីផ្លូវច្បាប់ និងបញ្ហាប្រាកដនិយមពាក់ព័ន្ធទៅនឹងទិដ្ឋភាពនយោបាយ។

ដូច្នេះហើយ ការយកប្រធានបទកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ដើម្បីជំរុញនិងបំផុសបំផុលឱ្យមានការងើបឡើងប្រឆាំងនឹងរាជរដ្ឋាភិបាល តាមរយៈការប្រើប្រាស់សារនយោបាយណាមួយ ដែលឈានទៅការគៀងគរប្រជាជនឱ្យផ្ដួលផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ដោយកម្លាំងមហាជន នោះហើយគឺជាការដុតបញ្ឈេះទៅជាបដិវត្តពណ៌។ ត្រង់ចំណុចនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលមានភាពចាំបាច់ អនុវត្តច្បាប់ ដើម្បីធានាបាននូវសន្តិសុខសណ្ដាប់ធ្នាប់ ស្ថិរភាព និងសន្តិភាពប្រទេសជាតិ ដែលជាមូលដ្ឋានដ៏សំខាន់នៅក្នុងមាគ៌ាអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច-សង្គមនៃរដ្ឋមួយ។ ប្រសិនបើរាជរដ្ឋាភិបាលមិនអាចអនុវត្តដូចនេះបានទេ នោះមានន័យថារាជរដ្ឋាភិបាលរំលោភលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញ មិនការពារនីតិរដ្ឋ ប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សរបស់ប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើននៅក្នុងសង្គម ដែលបានបោះឆ្នោតគាំទ្រដល់ខ្លួនឱ្យដឹកនាំប្រទេសជាតិ៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃសៅរ៍, 26 តុលា 2024 ម៉ោង 12:46 PM

សារៈសំខាន់នៃការពង្រឹងនីតិរដ្ឋ នៅក្នុងដំណើរការអភិវឌ្ឍសង្គម

ដោយ៖ លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

          នីតិរដ្ឋគឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃសន្តិភាព សន្តិសុខ សណ្ដាប់ធ្នាប់ ក៏ដូចជាស្ថិរភាព​នយោបាយ ដើម្បី​សម្រេចបាននូវវឌ្ឍនភាព និងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច-សង្គម ព្រមទាំង​ការ​ការពារ​សិទ្ធិ និង​សេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ នីតិរដ្ឋផ្ដល់មូលដ្ឋានគ្រឹះដល់ការ​ទទួល​បានសេវា​សង្គមផ្សេងៗប្រកបដោយសមភាពនិងសមធម៌សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ ទប់​ស្កាត់​អំពើពុករលួយ ទប់ស្កាត់​ការរំលោភ​បំពានអំណាច និងធានាបាននូវយុត្តិធម៌សង្គម។ ការពង្រឹងនីតិរដ្ឋ ពិតជាដើរ​តួនាទី​យ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងការជំរុញការអភិវឌ្ឍ​សង្គមប្រកប​ដោយ​ថាមភាព តាមរយៈការ​ធានាបានថាមនុស្សគ្រប់រូបនៅក្នុងសង្គមស្ថិតនៅក្រោម​បន្ទាត់​នៃច្បាប់ ដោយត្រូវមាន​ទំនួលខុសត្រូវនិងគណនេយ្យភាពចំពោះទង្វើរបស់ខ្លួន ពោលគឺ​ច្បាប់ជា​ម៉ែត្រ​វាស់ភាពត្រឹមត្រូវ និងកែតម្រូវទង្វើនិងសកម្មភាព​ខុសឆ្គង​ទាំង​អស់នៅក្នុង​សង្គម។ ការពង្រឹង​នីតិរដ្ឋផ្អែកលើ​ច្បាប់ដែលមានចែងជាធរមាន គួរ​តែ​ត្រូវបានចាត់ទុក​ថា​ជា​លទ្ធ​ផល​នៃ​របៀប​វារៈ​គោលដៅ​អភិវឌ្ឍន៍ប្រកប​ដោយ​ចីរភាព (SDGs)។ នីតិ​រដ្ឋ​អាច​ផ្តល់​នូវការជំរុញដ៏ខ្លាំងក្លា និងយូរអង្វែង​ដល់ការ​អភិវឌ្ឍ​ធន​ធាន​មនុស្ស និងជំរុញកំណើនសេដ្ឋ​កិច្ច-សង្គម។ ការធានាបាននូវនីតិរដ្ឋ ជា​មូលដ្ឋាន​ដ៏ចាំបាច់​ដែលផ្ដល់ឱ្យបុគ្គលគ្រប់រូបទទួល​បាន​សិទ្ធិ លក្ខ​ខណ្ឌអំណោយ​ផល​ផ្សេងៗដែលគាំទ្រដល់ការរស់នៅ និង​អាច​ចូល​រួម ចំណែកបាន​ពេញ​លេញ​នៅ​ក្នុង​ការ​អភិវឌ្ឍសង្គមជាតិ តាមរយៈ​ចំណេះដឹង សមត្ថភាព លទ្ធភាព និង​សក្ដានុពល​ដែល​ខ្លួនមាន ដោយគ្មានការរើសអើង​ដោយ​សារ​តែ​សាវតាជាតិ ឋានៈ ភេទ ពណ៌សម្បុរ និន្នាការ ឬស្ថានភាពសង្គម-សេដ្ឋកិច្ចដទៃផ្សេងទៀត។ នៅក្នុង​សង្គមនីតិរដ្ឋ ពលរដ្ឋទាំង​អស់​មានសិទ្ធិស្មើគ្នាដោយឈរលើមូលដ្ឋានច្បាប់។

          ដើម្បីពង្រឹងនីតិរដ្ឋនៅក្នុងសង្គមជាតិមួយ ទាមទារនូវឆន្ទៈនយោបាយដ៏មោះមុតនិង​ប្រាកដប្រជាពីសំណាក់មេ​ដឹកនាំ ដើម្បីបើកផ្លូវដល់ការអនុវត្តច្បាប់ដ៏ម៉ឺងម៉ាត់ និងមាន​លក្ខណៈជាទូទៅមិនចំពោះ។ ត្រង់ចំណុចនេះ ពិតជាត្រូវការជាចាំបាច់នូវការលះបង់ដ៏ធំ​ធេងរបស់មេដឹកនាំ ដែលត្រូវកាត់​ផ្ដាច់ការជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងផលប្រយោជន៍បុគ្គល បក្ខពួក​និយម និងប្រាសចាកឱ្យឆ្ងាយពីការ​សម្រេច​ចិត្តដោយផ្អែកលើមនោ​សញ្ចេតនា ឬសមាន​ចិត្ត​ដែលខ្លួនមានចំពោះបុគ្គលឬក្រុម​ណាមួយនៅក្នុងក្រសួង ស្ថាប័ន ក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល ឬនៅ​ក្នុង​សង្គម។

          នៅ​ក្នុងបរិបទ​នៃ​ការអភិវឌ្ឍសង្គម-សេដ្ឋកិច្ច ក្របខ័ណ្ឌនៃអនុវត្តច្បាប់ដ៏រឹងមាំ និង​មាន​ប្រសិទ្ធភាព ពិតជា​មាន​សារៈ​សំខាន់ណាស់​សម្រាប់​ការបង្កើតបរិយាកាសសង្គម ដែល​មាន​ស្ថិរ​ភាព និងកសាងបាននូវទំនុកចិត្ត​ដល់ភាគីពាក់ព័ន្ធ ពិសេសវិនិយោគិននិងទេសចរទាំងក្នុង​ស្រុក​និង​ពី​បរទេស ដែល​ជា​កត្តា​អំណោយ​​ផល​ដល់ការជំរុញ​កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច វឌ្ឍនភាពសង្គម និង​អភិ​បាល​កិច្ច​តាម​បែបប្រជាធិបតេយ្យ។ ក្របខ័ណ្ឌច្បាប់​ដ៏​រឹង​មាំ និងមានប្រសិទ្ធភាពផ្តល់​នូវមូល​ដ្ឋានគ្រឹះ​សម្រាប់ការជំរុញដំណើរការ​អភិវឌ្ឍសង្គម​ដែល​មាន​ស្ថិរភាព យុត្តិធម៌ និង​សម​ធម៌។

          សារៈសំខាន់ចម្បងដែលទទួលបានពីការអនុវត្តនីតិរដ្ឋគឺ ការធានាបាននូវ​សន្តិ​ភាព សន្តិ​សុខ សុវត្ថិភាព និងសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ ដោយផ្ដើមឡើងពីការដាក់​ចេញ​នូវ​ក្រប​ខ័ណ្ឌ​គោល​នយោបាយថ្នាក់ជាតិពង្រឹងនិងថែរក្សាឱ្យបាននូវសន្តិភាព សន្តិ​សុខ សុវត្ថិភាព​ និងសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ។ ដើម្បីសម្រេចបាននូវគោលដៅនៃគោលនយោបាយ​ថ្នាក់​ជាតិ​នេះ ក្របខ័ណ្ឌច្បាប់​និងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិផ្សេងៗត្រូវបានរៀបចំឡើង និងអនុម័ត​​ដោយ​ស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិ ដោយផ្អែកលើការកំណត់ប្រភេទនិងលក្ខណៈនៃទង្វើដែល​អាច​បង្ក​ផលប៉ះពាល់ដល់សុខសន្តិ​ភាព សន្តិ​សុខ សុវត្ថិភាព និងសណ្ដាប់ធ្នាប់​សាធារណៈ​ បញ្ហា​ប្រឈមនិងលទ្ធភាព​ដែល​អាច​ឈានដល់ការកើតឡើងនៃបទល្មើស ការកំណត់អំពី​តួនាទី​និងភារកិច្ចរបស់ភ្នាក់ងារ​អនុវត្តច្បាប់​ដែលត្រូវទប់​ស្កាត់ បង្ការនិងបង្ក្រាបបទល្មើស ការដាក់​ចេញ​នូវវិធានការឆ្លើយ​តប​ជាក់​ស្ដែង​ចំពោះបទល្មើស ការកំណត់អត្តសញ្ញាណនៃអ្នក​ប្រព្រឹត្ត​​ទៅតាមនីតិវិធីច្បាប់ និង​ការ​ធានាបានថាមន្ត្រីមានសមត្ថកិច្ចនឹងអនុវត្ត​ទៅ​តាម​នីតិ​វិធីដោយផ្អែកលើ​ច្បាប់ដែល​ពាក់​ព័ន្ធ។ នៅ​ពេលដែលគេអាចធានាបានថា អ្នកប្រព្រឹត្តបទ​ល្មើស​​នឹងត្រូវបានអនុវត្តវិធានការច្បាប់ និង​ផ្ដន្ទាទោសទៅច្បាប់ដែលមានជាធរមាន វាគឺជា​ការ​​ធានា​បានថា មនុស្សគ្រប់រូបនៅ​ក្នុង​សង្គម ត្រូវមានទំនួលខុសត្រូវចំពោះទង្វើដែល​ខ្លួន​បានប្រព្រឹត្ត ដោយគ្មានការលើកលែងឬរួចខ្លួន​ដោយសារតែហេតុផលណាមួយ នោះបុគ្គល​គ្រប់រូប​នឹង​មាន​ការ​ប្រុងប្រយ័ត្ន ឬចៀសវាងឱ្យ​ខាងតែបាននូវរាល់សកម្មភាពទាំងឡាយណា ដែល​ប៉ះ​ពាល់​ទៅដល់​សន្តិ​ភាព សន្តិ​សុខ សុវត្ថិភាព និងសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ។

          ជាមួយគ្នានេះ ការពង្រឹងនីតីរដ្ឋ ក៏នឹងចូលរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ដើម្បីធានាបាន​នូវ​យុត្តិធម៌សង្គម និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ដែល​ជា​មូលដ្ឋាននៃ​សុខដុមនីយកម្មនៅក្នុង​សង្គម និងជាគោល​ការណ៍​រួម​ចំណែកយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងការអភិវឌ្ឍ ព្រោះនៅពេលដែល​សង្គម​ជាតិ​​មួយ​ប្រកាន់​យកគោលការណ៍ច្បាប់ជាធំ នោះមនុស្សនៅ​ក្នុងសង្គមនឹងទទួល​បាននូវ​សិទ្ធិ និងឱកាសក្នុងការចូលរួមឬការទទួលបានផលប្រយោជន៍ខាងសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ និងសង្គម ព្រមទាំង​ការ​​ផ្ដល់​សិទ្ធិ​សេរីភាពយ៉ាងទូលំទូលាយស្រប​តាមខ្លឹមសារ​ដែល​ច្បាប់​​បានចែង តួយ៉ាង​ដូច​ជា សិទ្ធិ​រស់​រានមានជីវិត សិទ្ធិមានកម្មសិទ្ធិ សិទ្ធិធ្វើដំណើរដោយសេរី សិទ្ធិទទួល​បាន​ការ​ការ​ពារ​​ពីច្បាប់ សិទ្ធិ​បញ្ចេញ​មតិ សិទ្ធិនយោបាយ សេរីភាពពី​ការធ្វើ​ទណ្ឌ​កម្ម និងសិទ្ធិលើ​ជំនឿ​សាសនា​ជាដើម។ នៅពេលដែលគេអាចធានាបានថាបុគ្គល​គ្រប់​រូប ទទួលបាននូវសិទ្ធិ​សេរី​ភាព​គ្រប់គ្រាន់នៅក្នុងការរស់នៅដោយស្របច្បាប់នៅក្នុង​សង្គម​ជាតិ​មួយ មានន័យថា ពល​រដ្ឋ​ទាំងអស់អាចរស់នៅដោយចុះសម្រុងនៅក្នុងសង្គម និងប្រកប​ដោយភាពសុខដុមជាមួយ​នឹងបរិយាកាសសង្គម ដែលនេះគឺជាការធានាបានថា គ្មាន​និន្នា​ការងើបឡើងប្រឆាំងនឹង​ការ​គាបសង្កត់ពី​រដ្ឋ​អំណាច ឬ​ការតវ៉ាប្រឆាំងទាមទារយុត្តិធម៌និង​សិទ្ធិ​​ជាទ្រង់​ទ្រាយ​ធំ ដែលអាចបង្កការរាំង​ស្ទះ​ដល់​ដំណើរការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចនិង​សង្គម​នោះ​ឡើយ។

          លើសពីនេះទៅទៀត ការពង្រឹងនីតិរដ្ឋ បានរួមចំណែកយ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាព នៅ​ក្នុង​ការលើកកម្ពស់អភិបាលកិច្ចសង្គមផងដែរ ដោយតាមរយៈការប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោល​ការណ៍​​ច្បាប់​ជាធំ ថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួងស្ថាប័ន ក៏ដូចជាមន្ត្រីរាជការ ដែលផ្ដល់សេវា​សាធារណៈ​ទាំង​អស់ ក៏សុទ្ធសឹងតែត្រូវមានគណនេយ្យភាព ចំពោះ​តួនាទី​ភារកិច្ចរបស់ខ្លួន​ផងដែរ។ នៅពេលដែលនីតិរដ្ឋត្រូវបានពង្រឹង​ពិតប្រាកដ ថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួងស្ថាប័ន​នៅ​គ្រប់​លំដាប់ថ្នាក់ ត្រូវមានការទទួលខុសត្រូវខ្ពស់​ចំពោះ​ការសម្រេចចិត្តរបស់ខ្លួន នៅក្នុងដំណើរ​ការអនុវត្តមុខងារនៃស្ថាប័នដែលខ្លួន​គ្រប់​គ្រង រាប់ចាប់​តាំងពីការប្រើប្រាស់ធនធានមនុស្ស ធនធានហិរញ្ញវត្ថុ និងទ្រព្យសម្បត្តិរបស់​ស្ថាប័ន ព្រមទាំងការចាត់តាំងភារកិច្ច ឬតែងតាំង​តួនាទី​មន្ត្រីរាជការជាដើម។ ក្នុងករណី​ដែល​មានភាពមិនប្រក្រតី ឬប្រាសចាកទៅនឹង​នីតិ​វិធី​ច្បាប់ ថ្នាក់ដឹកនាំទាំងនោះនឹងត្រូវ​ប្រឈមនឹងការចាត់វិធានការតាមផ្លូវច្បាប់ ដែល​ការណ៍​នេះ គឺជាការជំរុញឱ្យថ្នាក់ដឹកនាំ​ស្ថាប័ន​ទាំងនេះ ត្រូវមានស្មារតីដឹកនាំស្ថាប័ន​ប្រកប​ដោយ​តម្លាភាព និងគណនេយ្យភាព​ខ្ពស់ ស្របតាមច្បាប់និងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិ​ដែលមាន​ជា​ធរមាន។ ក្នុងន័យស្របគ្នានេះ​ដែរ ការពង្រឹងនីតិរដ្ឋ ក៏នឹងរួមចំណែកជំរុញការ​ឱ្យមន្ត្រី​រាជ​ការ​បំពេញតួនាទីភារកិច្ចរបស់​ខ្លួន ប្រកបដោយទំនួលខុសត្រូវស្របតាមលក្ខន្តិកៈមុខងារ គោរពអនុវត្តច្បាប់ដោយគ្មាន​ការលម្អៀង និងចៀសវាងការប្រើប្រាស់តួនាទីភារកិច្ចខ្លួន សម្រាប់​បម្រើឱ្យផល​ប្រយោជន៍​បុគ្គលផងដែរ។ នៅក្នុងន័យនេះដែរ នៅពេលដែលប្រទេស​ជាតិមួយ​អាច​ពង្រឹង​នីតិរដ្ឋនៅក្នុងសង្គមបាន យុទ្ធនាការនៃការប្រឆាំងអំពើពុករលួយ​ដែល​មាន​​ប្រសិទ្ធ​ភាព​គឺ​ជា​ផ្លែផ្កាដ៏​សំខាន់មួយនៃ​ដំណើរការនេះ ដែលនឹងរួមចំណែកលើកកម្ពស់​អភិបាលកិច្ចប្រទេស​ជាតិ​ផង​ដែរ។ នៅពេលដែលនីតិរដ្ឋត្រូវបានពង្រឹងពិតប្រាកដ មន្ត្រី​រាជ​ការ ថ្នាក់ដឹកនាំ​ស្ថាប័នរដ្ឋ និង​មន្ត្រី​ជាន់ខ្ពស់ដែលប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ បក្ខ​ពួក​និយម និង​កេង​បន្លំ​ថវិកា​ជាតិ នឹងត្រូវបាន​រកឃើញតាមរយៈយន្តការច្បាប់​ដែលលក្ខណៈរឹងមាំ​ជា​ប្រព័ន្ធ ដោយសារ​ការរាយការណ៍​អំពី​អំពើពុក​រលួយពីមជ្ឈដ្ឋានផ្សេងៗ ឬនៅក្នុងចំណោម​មន្ត្រី​រាជការ​និងអ្នក​បំពេញការងារ​ក្រោម​ឱវាទអ្នកទាំងនោះផ្ទាល់ ព្រោះគេជឿជាក់ថា ការ​អនុវត្ត​ច្បាប់​ពិតជា​សុក្រឹត្យ មិន​លម្អៀង និងគ្មានការលើកលែងដោយសារតែហេតុផលណា​មួយ​ឡើយ ហើយអ្នកដែលរាយ​ការណ៍ទៀតសោត ក៏នឹងពុំត្រូវប្រឈមនឹងការគុំគួន ឬសង​សឹក​​ត្រឡប់​វិញ​ដោយសារតែ​ការរាយការណ៍អំពីអំពើពុករលួយនោះដែរ។ នៅពេល​ដែល​ជន​ប្រព្រឹត្ត​អំពើពុករលួយ​ទាំង​នោះ ត្រូវបាននាំយកទៅផ្ដន្ទាទោសទៅតាមច្បាប់ជាធរមាន នោះគេនឹង​អាចធានាបាននូវ​គណនេយ្យភាព តម្លាភាព និងសុចរិតភាពនៃស្ថាប័នរដ្ឋ ពិសេស​គឺការ​ពង្រឹង​អភិបាលកិច្ច​នៅក្នុងក្រសួង ស្ថាប័នរដ្ឋ ក៏ដូចជា​នៅក្នុង​ជួរ​រដ្ឋាភិបាល​ទាំង​មូលផងដែរ។

          ទោះជាយ៉ាងណា ដើម្បីសម្រេចបាននូវការពង្រឹងនូវនីតិរដ្ឋប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព និងមាននិរន្តរភាព ទាមទារឱ្យមានការពង្រីកការយល់ដឹងជាសាធារណៈ ហើយការពង្រឹង​នីតិ​រដ្ឋនេះទៀត​សោត​ត្រូវអនុវត្តឡើង​ដោយទូទៅ នៅគ្រប់វិស័យ និងដោយស្មើភាព​គ្នា​ចំពោះ​គ្រប់បុគ្គលទាំងអស់នៅក្នុងសង្គម អនុលោមតាមគោល​ការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស និងធ្វើ​ឡើង​ដោយភាពប្រាកដប្រជា និងនៅក្នុងជំហានជាក់លាក់មួយ ជាជាងការប្រើប្រាស់​វោហារ​សព្ទ​របស់មេដឹកនាំ ហើយយកធ្វើជានយោបាយប្រជាភិថុតិ ដើម្បីតែ​ទាក់​ទាញ​ប្រជាប្រិយ​ភាព​ពី​ចំណោមមហាជន។ គេត្រូវចងចាំថា នីតិរដ្ឋគឺជាមូលដ្ឋានដ៏សំខាន់​បំផុតនៅក្នុង​ការ​កំណត់​ប្រសិទ្ធភាព និងស័ក្តិសិទ្ធិភាពនៃអភិបាលកិច្ចប្រទេសជាតិ៕

  ថ្ងៃសុក្រ, 25 តុលា 2024 ម៉ោង 03:55 PM

ក្នុងឋានៈជារដ្ឋអធិបតេយ្យ កម្ពុជាត្រូវអនុវត្តតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាច្បាប់កំពូលរបស់ខ្លួនតែមួយគត់

កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស គឺជាមូលដ្ឋានដ៏សំខាន់នៅក្នុងការនាំមកនូវសន្តិភាពតាមរយៈការបញ្ចប់ជម្លោះជាង៣ទសវត្សរ៍ នាំមកនូវការអនុវត្តសិទ្ធិមនុស្ស លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការបង្រួបបង្រួមនិងឯកភាពជាតិ។ ខ្លឹមសារនិងស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលមកក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាឆ្នាំ១៩៩៣រួចមកហើយ និងដែលរាជរដ្ឋាភិបាលបានគោរពនិងអនុវត្តយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននូវច្បាប់កំពូលរបស់ជាតិមួយនេះ បើទោះបីជាកន្លងមក មានការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាបន្តបន្ទាប់ដោយយោងទៅលើតម្រូវនៃការវិវត្តស្ថានភាពសង្គម និងនយោបាយនៃប្រទេសកម្ពុជាក្ដី ក៏ច្បាប់កំពូលដែលត្រូវបានធ្វើវិសោធនកម្មនេះ នៅតែអនុលោមតាមស្មារតីដើមនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។

នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៤នេះ នាឱកាសខួប ៣៣ឆ្នាំនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស មានភាគីតំណាងទូតមួយចំនួន បានចេញសេចក្ដីប្រកាសអបអរខួបនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ និងក៏បានថ្លែងជំរុញឱ្យកម្ពុជា ដកនូវអ្វីដែលភាគីទូតទាំងនោះចាត់ទុកថាជាឧបសគ្គនៅក្នុងការអនុវត្តសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ។ ជាមួយគ្នានេះការប្រកាសស្ថានទូតអឺរ៉ុបប្រចាំកម្ពុជានេះ គឺជាជ្រុងមួយនៃការយល់ឃើញពីអ្នកការទូតអឺរ៉ុប ដែលយោងទៅតាមការមើលឃើញផ្អែកតាមទស្សនៈនយោបាយអឺរ៉ុប ពាក់ព័ន្ធទៅការគោរពនិងអនុវត្តសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីការពិតជាក់ស្ដែងនៅកម្ពុជាទាំងស្រុងនោះទេ។ នៅក្នុងតថភាពជាក់ស្ដែង រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏តែងតែបានអនុវត្តយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននូវសិទ្ធិ និងសេរីភាពដែលមានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ខ្លួនដែលជាស្មារតីដើមនៃកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ កម្ពុជាក៏គួរតែថ្លែងអំណរគុណដល់បណ្ដាប្រទេសអឺរ៉ុបដែលជាមិត្ត ដែលតែងតែងបង្ហាញពីកង្វល់ និងការជ្រោមជ្រែងដល់កម្ពុជាចាប់តាំងពីដំណើរការស្វែងរកសន្តិភាព ការការពារសន្តិភាព និងដំណើរការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច-សង្គមកម្ពុជាជាដើម ដោយសហភាពអឺរ៉ុបតែងតែចូលរួមជាមួយកម្ពុជា ហើយមកទល់នឹងពេលនេះ សហភាពអឺរ៉ុបក៏នៅតែចំណែកទីផ្សារដ៏សំខាន់របស់កម្ពុជាផងដែរ។

នៅក្នុងទិដ្ឋភាពមួយទៀត គឺអឺរ៉ុបកំពុងព្យាយាមជួយឈឺឆ្អាល ជ្រោមជ្រែងកម្ពុជា ទៅតាមទស្សនៈយល់ឃើញរបស់ខ្លួន ខណៈដែលកន្លងទៅនេះ សហភាពអឺរ៉ុប បានកាត់បន្ថយប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ (EBA) ២០% ពីកម្ពុជា។ ហេតុនេះហើយ សហភាពអឺរ៉ុប នៅតែបន្តបង្ហាញអំពីការយកចិត្តទុកដាក់របស់ខ្លួនចំពោះប្រទេសកម្ពុជា តាមរយៈការប្រើប្រាស់អំណាចការទូតស្រទន់បែបអឺរ៉ុប។

ទោះជាយ៉ាងណា កម្ពុជាក្នុងនាមជារដ្ឋឯករាជ្យ មានអធិបតេយ្យពេញលេញ នៅក្នុងការសម្រេចចិត្តជ្រើសរើសមាគ៌ាអភិវឌ្ឍប្រទេសដោយផ្អែកលើគោលការណ៍ និងទស្សនៈអភិវឌ្ឍផ្ទាល់ខ្លួន ស្របទៅនឹងស្ថានភាពសង្គមនិងនយោបាយរបស់កម្ពុជាផ្ទាល់ ដោយពុំមានភាពចាំបាច់នៅក្នុងការឆ្លើយតប ឬប្រតិកម្មនឹងការលើកឡើងនេះឡើយ។ បន្ថែមពីលើនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បាននិងបន្តការគិតគូរទៅលើការបើកទូលាយនូវសិទ្ធិសេរីភាព សិទ្ធិនយោបាយ និងប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេស ដោយផ្អែកទៅលើមូលដ្ឋានច្បាប់ដែលមានជាធរមាន ដើម្បីធានានូវសន្តិសុខ សណ្ដាប់ធ្នាប់ និងសុចរិតភាពរបស់អ្នកនយោបាយ ព្រមទាំងថែរក្សាបាននូវសន្តិភាពដែលកម្ពុជាទទួលបានក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។

ជាមួយគ្នានេះដែរ រហូតមកបច្ចុប្បន្ន ប្រទេសទាំងអស់ដែលជាហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ពុំមានកាតព្វកិច្ចចាប់បង្ខំ ឬចង្អុលបង្ហាញឱ្យកម្ពុជាអនុវត្តទៅលើកិច្ចព្រមព្រៀងនេះតាមទម្រង់បែបនេះ ឬបែបនោះបាននោះឡើយ។ ពិតប្រាកដណាស់ នៅក្នុងទស្សនទាននយោបាយ រដ្ឋមួយមិនអាចមានរដ្ឋធម្មនុញ្ញពីរនោះទេ ហើយស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅជារដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឆ្នាំ១៩៩៣ ដោយគ្រប់ភាគីនយោបាយខ្មែរទាំងអស់ដែលបានចូលរួមការបោះឆ្នោតនីតិកាលទី១ និងបានក្លាយទៅជាសមាជិកសភាធម្មនុញ្ញនាពេលនោះ សុទ្ធតែបានចូលរួមតាក់តែងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ។

ដូច្នេះ ក្នុងនាមកម្ពុជាជាឯករាជ្យមួយ ដែលមានរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាច្បាប់កំពូល រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមានអធិបតេយ្យគ្រប់គ្រាន់នៅក្នុងការដឹកនាំប្រទេសរបស់ខ្លួនដោយស្វ័យភាព។ ចំណែកប្រទេសជាដៃគូ ដែលមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយកម្ពុជា ក្នុងឋានៈជាប្រទេសស្មើមុខស្មើមាត់ មិនមានសិទ្ធិ ឬកាតព្វកិច្ចចាប់បង្ខំរដ្ឋអធិបតេយ្យផ្សេងទៀតឱ្យអនុវត្តទៅតាមទស្សនៈយល់ឃើញរបស់ខ្លួនដូចនៅក្នុងសម័យកាលសង្គ្រាមត្រជាក់នោះទេ។ ចេតនាទាំងឡាយដែលចង់បង្ហាញឱ្យប្រទេសមួយអនុវត្តទៅតាមការចង់បានរបស់ខ្លួន គឺស្មើនឹងការចាត់ទុកប្រទេសមួយទៀតគឺជារដ្ឋរណប រដ្ឋចំណុះ ឬរដ្ឋសម្ព័ន្ធរបស់ខ្លួន ដូចស្ថានភាពនៃការប្រកួតប្រជែងនៃប្លុកទាំងពីរក្នុងសម័យសង្គ្រាមត្រជាក់ដូច្នោះដែរ៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 24 តុលា 2024 ម៉ោង 09:17 AM

ហេតុអ្វីបានជាអ្នកនយោបាយនៅតែបន្តខ្វែងគំនិតគ្នាពាក់ព័ន្ធទៅនឹងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស?

ដោយ៖ លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

          ៣៣ឆ្នាំក្រោយពីការចុះហត្ថលេខាទៅលើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស អ្នក​នយោបាយខ្មែរនៅតែបន្តខ្វែងគំនិតគ្នា ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុង​ប៉ារីស។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំនៅជិតថ្ងៃគម្រប់ខួបនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស អ្នក​នយោបាយប្រឆាំង និងក្រុមអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាល តែងលើកឡើងនិងបន្តចោទប្រកាន់ថា រាជ​​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជាថា នៅពុំ​ទាន់អនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសឱ្យបានពេញ​លេញ​​​ទេ ដោយពួកគេបានអះអាងថា បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស ប្រជាធិបតេយ្យ អធិបតេយ្យ និង​​ការ​គោរពបូរណភាពទឹកដីពីសំណាក់ប្រទេសជិតខាងរបស់កម្ពុជា នៅពុំ​ទាន់ត្រូវបាន​រាជ​​រដ្ឋាភិបាល​​កម្ពុជាធានាឱ្យបានល្អប្រសើរនៅឡើយនោះទេ។ បន្ថែមពីលើនេះ នៅពេល​ខ្លះ ពួកគេថែមទាំងបានអំពាវនាវឱ្យប្រទេសជាហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ដាក់សម្ពាធ និង​ជំរុញឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាលគោរពឱ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួននូវកិច្ចព្រមព្រៀង ដែលចុះហត្ថលេខា​ដោយ​ប្រទេសទាំង១៨នេះថែមទៀតផង។

          សម្រាប់រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា តែងតែបានអះអាងថា ស្មារតីនិងខ្លឹមសារនៃកិច្ចព្រម​ព្រៀង​សន្តិភាពទីក្រុង​ប៉ារីស ត្រូវបានសភាធម្មនុញ្ញដែលកើតចេញពីការបោះឆ្នោត​នីតិ​កាល​ទី១ ឆ្នាំ១៩៩៣ ដាក់បញ្ចូលក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជារួច​រាល់​ទៅ​ហើយ។ ជាមួយគ្នានេះ ជានិច្ចកាល រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាតែងតែបានគូសបញ្ជាក់ និង​ការ​ពារ​​ជំហរ​ថា រាជរដ្ឋាភិបាលបានគោរព​និងអនុវត្តយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននូវរដ្ឋ​ធម្មនុញ្ញ​ដែល​​ជាច្បាប់​កំពូល​របស់​ប្រទេសកម្ពុជា។ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក៏បានចោទប្រកាន់ទៅកាន់​អ្នកនយោបាយអតីតនិងក្រុមអ្នករិះគន់វិញដែរថា ការលើកឡើងរិះគន់ប្រឆាំងនឹងរាជ​រដ្ឋាភិបាលពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស គឺជាការលើកឡើងដែលមាន​របៀបវារៈនយោបាយទុច្ចរឹត និងមានបំណងបំផ្លាញសន្តិភាពរបស់កម្ពុជាថែមទៀតផង។

          គួររំឭកផងដែរថា នៅក្នុងកញ្ចប់នៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស មានឯក​សារ​​សំខាន់ៗចំនួន៤គឺ “កិច្ចព្រមព្រៀងស្ដីពី ដំណោះស្រាយរួមមួយនៃជំលោះកម្ពុជា”, “កិច្ច​ព្រម​​ព្រៀង​ទាក់ទងនឹងអធិបតេយ្យភាព ឯករាជ បូរណភាព និងភាពមិនអាចរំលោភ​បាន​នៃ​ដែន​ដី អព្យាក្រឹត្យភាព ឯកភាពជាតិកម្ពុជា”, “សេចក្ដីថ្លែងការណ៍​ ស្ដីពីការស្ដារ និង ការ​កសាង​ប្រទេស​កម្ពុជាឡើងវិញ” និង “កិច្ចព្រមព្រៀងចុងក្រោយនៃសន្និសីទប៉ារីស”។ ខ្លឹម​សារ​​ដែល​មានចែងនៅក្នុងឯកសារទាំង៤នេះហើយ ដែលបានតម្រូវឱ្យប្រទេសជាហត្ថលេខី​នា​ពេលនោះ ត្រូវ​ចូល​រួម​ធានាឱ្យមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ការបង្រួបបង្រួមនិង​ឯកភាព​ជាតិ ធានា​អធិប​តេយ្យ និង​​​ការ​គោរពបូរណភាពទឹកដី​ពីសំណាក់​ប្រទេសជិត​ខាង​របស់​កម្ពុជា ព្រមទាំង​ជំរុញ​​ឱ្យ​មាន​ការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជានាពេលនោះ តាម​រយៈការបោះឆ្នោត​ឆ្នាំ​១៩៩៣ជាដើម។

          នៅក្នុងកិច្ច​ព្រម​ព្រៀង ស្ដីពីដំណោះស្រាយនយោបាយរួមមួយនៃជំលោះកម្ពុជា ភាគ​ទី​១ ដំណាក់​កាល​រៀបចំអន្តរកាល ផ្នែកទី២ អាជ្ញាធរបណ្ដោះអាសន្ននៃ អ.ស.ប. នៅកម្ពុជា មាត្រា​ទី២ បាន​ចែង​អំពីការស្នើការ​បង្កើត អាជ្ញាធរបណ្ដោះអាសន្ននៃ អ.ស.ប. មួយនៅ​កម្ពុជា ហៅកាត់​ថា អ៊ុនតាក់ (UNTAC) ដែល​មានទាំងផ្នែកយោធា និងផ្នែកស៊ីវិល ដោយ​ស្ថិត​ក្រោម​ការ​ទទួលខុសត្រូវ​ផ្ទាល់របស់​អគ្គលេខា​ធិការនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ (អ.ស.ប.) និងស្នើដល់ក្រុមប្រឹក្សា​សន្តិ​សុខ​​នៃ អ.ស.ប. ឱ្យប្រគល់ដល់​អ៊ុនតាក់ (UNTAC) នូវ​តួនាទី​ភារកិច្ច​ដូចមាន​ចែងក្នុង​កិច្ច​ព្រម​ព្រៀង​នេះ។ ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាង​រាស្ត្រនីតិ​កាល​ទី១​ ត្រូវបាន​រៀបចំនៅ​ថ្ងៃទី២៣-២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៩៣ ដោយមានការចូលរួមពី​គណបក្សនយោ​បាយចំនួន​២០​គណបក្ស ហើយជាលទ្ធផល គណបក្សចំនួន៤ បានទទួល​អសនៈ ក្នុងនោះ​គណបក្ស​ដែល​ទទួលបានអសនៈនាំមុខគេគឺ គណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច និង​គណបក្សប្រជាជន​កម្ពុជា។ ក្រោយបញ្ចប់ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ​១៩៩៣ អ៊ុនតាក់ (UNTAC) ដែលជាអាជ្ញាធរបណ្ដោះ​អាសន្ន​នៃ អ.ស.ប. នៅកម្ពុជា បាន​ចាកចេញជាមួយនឹង​ជោគ​ជ័យ​ជាប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ នៅក្នុងការដោះ​ស្រាយជម្លោះ និង​សម្រេចបាន​ចប់​​សព្វគ្រប់នូវ​រៀបចំការ​បោះឆ្នោតមួយនៅកម្ពុជាដែលជាសមាជិកអង្គការនេះ។

          នៅក្នុងទិដ្ឋភាពជាក់ស្ដែង កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស គឺជាមូលដ្ឋានសំខាន់​មួយ​ក្នុង​ដំណើរការស្វែងរកសន្តិភាព ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ការចាប់ផ្ដើមអនុវត្តនូវ​លទ្ធិ​ប្រជាធិប​​តេយ្យ និងការបង្រួបបង្រួមជាតិ ហើយខ្លឹមសារ​នៃកិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ទីក្រុង​ប៉ារីស ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា​ឆ្នាំ​១៩៩៣យ៉ាងពិតប្រាកដ។ ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា ក្រោយការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀង​ទីក្រុងប៉ារីស និងការរៀបចំការ​បោះ​ឆ្នោត​ឆ្នាំ១៩៩៣ ប្រទេសកម្ពុជាក៏នៅតែពុំទាន់ទទួល​បាន​សុខ​សន្តិភាពពេញលេញ​នៅ​ឡើយទេ ដោយសារតែក្រុមកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (ខ្មែរ​ក្រហម) ដែលជាភាគី១ក្នុង​ចំណោម​ភាគីខ្មែរ​ទាំង៤​ដែលបាន​ចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រម​ព្រៀង​នេះដែរ ពុំបានឈរ​ឈ្មោះនៅ​ក្នុង​ការ​បោះ​ឆ្នោត​នោះឡើយ ព្រោះពួកគេគ្មានសង្ឃឹមនឹង​ទទួល​បានការបោះឆ្នោតគាំទ្រ​ពី​ប្រជា​ពល​រដ្ឋឡើយ ហើយ​កងកម្លាំង​ខ្មែរក្រហមក៏បានងាកទៅបន្ត​ការតស៊ូប្រដាប់​អាវុធ​នៅ​តាម​តំបន់ព្រំដែន​ជាប់​ប្រទេសថៃ​វិញ។ សង្គ្រាមទ័ពព្រៃនៅតែបន្ត ដោយខ្មែរក្រហម​បាន​ឆ្មក់វាយ​ប្រហារលើមូល​ដ្ឋានយោធានៃកងកម្លាំងរាជរដ្ឋាភិបាល។ រាជរដ្ឋាភិបាលនាពេលនោះ ​ត្រូវ​ចាប់​​ផ្ដើម​កសាង​សង្គមផង និង​ត្រូវ​ការពារការវាយប្រហារពីក្រុមខ្មែរក្រហមផង។

          ក្រោយ​មក​តាមរយៈនយោបាយឈ្នះ​ឈ្នះ​របស់​សម្ដេច ហ៊ុន សែន នៅឆ្នាំ១៩៩៨ ទើប​ប្រទេសកម្ពុជា​អាចស្វែងរកសន្តិភាព​ពេញ​លេញ និងបញ្ចប់ការគ្រប់គ្រងប្រទេស​តាម​របៀប​ស្បែកខ្លា​បាន ដោយសម្ដេច ហ៊ុន សែន នាពេលនោះ បានបញ្ចប់នូវអង្គការចាត់​តាំង​នយោបាយនិងយោធា​របស់ខ្មែរក្រហម ហើយធ្វើ​សមាហរណកម្មអ្នកទាំងនោះចូលមក​ក្នុង​សង្គម​ជាតិ​តែមួយ និងបន្តជីវភាពរស់​នៅប្រកបដោយ​សុខដុម​នីយ​កម្មជាមួយនឹងប្រជាពល​រដ្ឋ​ខ្មែរ​ផ្សេងទៀត។ នេះមានន័យថា ថ្វីដ្បិតតែកិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស គឺជា​មូល​ដ្ឋានដែលនាំមកនូវដំណើរឆ្ពោះ​ទៅ​រកសន្តិភាពក្ដី ក៏ប៉ុន្តែ​ការអនុវត្តត្រឹម​តែកិច្ច​ព្រម​ព្រៀង​នេះ ពុំអាចឈានទៅសម្រេចបានសន្តិភាពពេញលេញ​សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជានោះឡើយ។ គេត្រូវចងចាំថា បើសិនជាអង្គការចាត់តាំងនយោបាយ និងយោធារបស់ខ្មែរក្រហម​មិន​ត្រូវ​បាន​រំលាយតាមរយៈយុទ្ធសាស្ត្រឌីហ្វីត (DIFID) និងនយោបាយ​ឈ្នះឈ្នះនោះទេ កម្ពុជា​ក៏​នឹង​មិន​អាចស្គាល់នូវសុខសន្តិភាពពេញលេញ និងអាចចូល​រួមនៅក្នុង​សមាហរណ​កម្ម​តំបន់ ដើម្បីឆ្ពោះទៅសម្រេចបាននូវការអភិវឌ្ឍសង្គមនិង​សេដ្ឋ​កិច្ច​ដូចបច្ចុប្បន្ននោះដែរ។

          ក្រឡេកមកពិនិត្យមើល ការខ្វែងគំនិតគ្នារវាងអ្នកនយោបាយខ្មែរ ពិសេសរវាងអ្នក​នយោបាយប្រឆាំងនិងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន ទៅលើការអនុវត្តនូវកិច្ចព្រមព្រៀង​នេះ​វិញ យើងឃើញថា ស្មារតីនិងខ្លឹមសារសំខាន់ៗនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ត្រូវ​បាន​ដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដូចជា អំពីបូរណ​ភាព​ទឹក​ដី និង​អធិបតេយ្យនៃ​ប្រទេសកម្ពុជា (រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ត្រង់ជំពូកទី១ អំពីអធិបតេយ្យ មាន៦មាត្រា) សិទ្ធិមនុស្ស (រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​កម្ពុជា ជំពូកទី៣ អំពី សិទ្ធិ និងករណីយកិច្ច របស់​ប្រជាពល​រដ្ឋ​ខ្មែរ មាន ២០មាត្រា) និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ (រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​កម្ពុជា ជំពូកទី៤ អំពី​របប​នយោបាយ មាន៥មាត្រា)។ ការដាក់បញ្ចូលនូវស្មារតីនិងខ្លឹមសារសំខាន់ៗនៃកិច្ច​ព្រម​ព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ចូលទៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានេះ ​ធ្វើ​ឡើង​ដោយសភាធម្មនុញ្ញ ក្នុងគោលបំណងធានាឱ្យបាននូវការអនុវត្តស្មារតីនិងខ្លឹមសារនៃ​កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ប៉ុន្តែហេតុអ្វីបានជាអ្នកដឹកនាំនយោបាយប្រឆាំងនៅក្រៅប្រទេស​ដែល​ធ្លាប់ជាសមាជិកនៃសភាធម្មនុញ្ញនិងជាតំណាងរាស្ត្រមណ្ឌលសៀមរាប នីតិកាលទី១ ហាក់​ដូចជាធ្វើពុំដឹងពុំឭទៅវិញ? ឬនេះគឺជាចេតនា ដើម្បីកេងចំណេញនយោបាយប្រឆាំង​របស់​ខ្លួន?

          ខណៈដែលគោលបំណងចម្បងនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ គឺដើម្បីបញ្ចប់ជម្លោះនយោ​បាយនៅកម្ពុជា ធានាឱ្យបាននូវអធិបតេយ្យភាព ឯករាជ បូរណភាព និងភាពមិន​អាច​រំលោភ​​បាន​នៃ​ដែន​ដី អព្យាក្រឹត្យភាព ឯកភាពជាតិកម្ពុជា និងការស្ដារប្រទេសកម្ពុជា​ឡើង​វិញ តើមានចំណុចណាមួយនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់ស្ដីពីវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញ​នៃ​ព្រះ​រាជាណាចក្រកម្ពុជាដែលត្រូវបានអនុម័តជាបន្តបន្ទាប់នាពេលកន្លងមក ដែលមាន​ខ្លឹម​សារ​ប្រាសចាក ឬផ្ទុយពីស្មារតីនិងខ្លឹមសារនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស?

          តើរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពុំបានអើពើនឹងបញ្ហាអធិបតេយ្យ ឯករាជ និងបូរណ​ភាព​ទឹក​ដីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានៅត្រង់តំបន់ ឬចំណុចណាមួយនៃប្រទេសកម្ពុជា? គេគួរតែ​លើក​យកមកបង្ហាញឱ្យបានជាក់លាក់ថា នៅត្រង់ភូមិសាស្ត្រខេត្ត តំបន់ ឬចំណុច​ណា​មួយ​នៃ​ព្រំដែន​​ប្រទេស​កម្ពុជាជាមួយប្រទេសជិតខាង ដែលរាជរដ្ឋាភិបាល​ពុំបានចាត់​តាំង​ឬ​ប្រគល់​​ភារ​កិច្ចទៅឱ្យ​កងទ័ព ឬវរនគរបាលការពារព្រំដែន​ទៅបំពេញបេសកកម្ម​យាម​ល្បាត​​និងការ​ពារ​​ដែន​អធិប​តេយ្យជាតិរបស់ខ្លួន។ ចំពោះការបើកចំហរសិទ្ធិសេរីភាព និង​ការ​បញ្ចេញមតិ តើស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិជាក់ស្ដែង​នៅ​កម្ពុជា នៅត្រង់​ចំណុចណាដែលមានកម្រិតទាបជាងប្រទេសក្នុងតំបន់ ឬប្រទេសជិត​ខាង​កម្ពុជា?

          ចំណែកឯទិដ្ឋភាពនៃការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ដែលត្រូវបានគេចោទ​ប្រកាន់ថា បានធ្លាក់ចុះជាលំដាប់នោះ គេគួរតែពិនិត្យនិងលើកយកមកធ្វើជាគម្រូជាក់ស្ដែង​ផង​ដែរថា តើនៅ​បណ្ដា​ប្រទេស​ប្រជា​ធិប​តេយ្យណាខ្លះ​លើពិភពលោក ដែលអនុញ្ញាតឱ្យ​អ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើស អាចរួច​ផុតពីទោស​ទណ្ឌដែលមានចែងនៅក្នុងច្បាប់នៃប្រទេសនោះ ដោយ​​សារតែពួកគេគឺជាអ្នកនយោបាយ? តើអ្នកនយោបាយដែលជាពលរដ្ឋ​នៅក្នុង​ប្រទេស​មួយ គួរតែគោរពនិងអនុវត្តស្របទៅតាម​ច្បាស់ដែលមានជាធរមាននៅក្នុងប្រទេសដែរ​ឬ​យ៉ាង​ណា? ជាការពិតណាស់ អ្នកនយោបាយគឺជាអ្នកមានឥទ្ធិពល និងចូលរួមចំណែក​នៅក្នុងការតាក់តែងនិងអនុម័តច្បាប់ នៅពេលដែលខ្លួនចូលបំពេញការងារនៅក្នុងស្ថាប័ន​នីតិប្បញ្ញត្តិ ឬនៅក្នុងមុខតំណែងដែលមានសិទ្ធិរៀបចំសេចក្ដីព្រាងច្បាប់។ ដូច្នេះហើយ អ្នក​នយោបាយក៏គួរតែជាអ្នកគោរពនិងអនុវត្តច្បាប់ឱ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួន ដើម្បីបង្ហាញពីសុចរិតភាព​របស់ខ្លួនក្នុងនាមជាអ្នកចូលរួមរៀបចំនិងកសាងសង្គម​ជាតិ។

          ជារួម គោលបំណងរបស់អ្នកនយោបាយប្រឆាំង ដែលបានចោទប្រកាន់​ថា ​រាជ​រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា​​មិន​បាន​អនុវត្តទៅតាមកិច្ច​ព្រម​ព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស និងទាមទារ​ឱ្យ​ប្រទេស​ជាហត្ថលេខីទាំង​អស់នៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ដាក់សម្ពាធឬអន្តរាគមន៍មកលើ​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា ឱ្យអនុវត្តតាមអ្វីដែលជាការចង់បានរបស់ខ្លួននោះ គឺគ្រាន់តែដើម្បី​បម្រើ​ផល​​ប្រយោជន៍​នយោបាយរបស់ខ្លួននិងក្រុមខ្លួន ដែលចង់នៅបន្តមានឥទ្ធិពលនៅ​ក្នុង​ឆាក​នយោបាយប្រទេសកម្ពុជាតែប៉ុណ្ណោះ ហើយពួកគេគ្មានជម្រើសអ្វីក្រៅតែពីការចោទប្រកាន់​រាជរដ្ឋាភិបាល និងអំពាវនាវឱ្យបស្ចិមប្រទេសដាក់សម្ពាធ និងប្រើឥទ្ធិពលដែលប្រទេសទាំង​នោះមាន​ ដើម្បីជំរុញរាជរដ្ឋាភិបាលអនុវត្តទៅតាមការចង់បានរបស់ពួកគេនោះទេ។ នៅក្នុង​ករណីខ្លះ ពួកគេថែមទាំងហ៊ានអំពាវនាវឱ្យបរទេសដាក់ទណ្ឌកម្ម ឬហ៊ុមព័ទ្ធប្រទេសជាតិ​របស់ខ្លួនថែមទៀតផង។ ជាការពិតណាស់ អ្នកនយោបាយប្រឆាំងមួយចំនួន​នៅ​បរទេស ពិតជានឹងមិនចាត់​ទុក​ថារាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងបើក​ទូលាយ​ចំពោះការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិនយោបាយនោះទេ ប្រសិនបើខ្លួន​និង​បក្ខ​ពួក​មិន​ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យចូលមកធ្វើនយោបាយឡើងវិញ តាមរយៈការស្នើសុំ​ព្រះ​មហាក្សត្រ​ឱ្យ​លើកលែងទោសពីសំណាក់នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជានោះទេ។ នៅចំពោះមុខនាពេលនេះ ក្រុម​អ្នកនយោបាយប្រឆាំងគ្មានជម្រើសអ្វីផ្សេងទៀតដើម្បីចោទប្រកាន់ ដាក់បន្ទុក និង​បង្កើត​សម្ពាធ​មកលើរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានោះទេ ព្រោះការកាត់បន្ថយជំនួយនិងការ​បន្ទាប​កម្រិតកិច្ច​សហ​ប្រតិបត្តិការរបស់ប្រទេសមួយចំនួន ក៏ដូចជាការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ​ EBA នាពេលកន្លងមក ក៏នៅតែពុំមានប្រសិទ្ធភាពដើម្បីជះឥទ្ធិពលលើការធ្វើ​សេចក្ដី​សម្រេច​​ចិត្តរបស់មេដឹកនាំកម្ពុជាទៅលើបញ្ហានយោបាយផ្ទៃក្នុង និងជំហរការបរទេស​របស់​រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានោះដែរ៕

(រាល់ទស្សនៈដែលបានលើកឡើងខាងលើនេះ ជាទស្សនៈយល់ឃើញរបស់ស្មេរផ្ទាល់ និងមិនឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីទស្សនៈរួមរបស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាឡើយ)

  ថ្ងៃពុធ, 23 តុលា 2024 ម៉ោង 03:53 PM

ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អញ្ជើញចូលរួមកិច្ចប្រជុំប្រមូលទិន្ន័យ និងផ្តល់ព័ត៌មានសម្រាប់រៀបចំរបាយការណ៍វឌ្ឍនភាពឆ្នាំ២០២៣-២០២៤ នៃការអនុវត្តគោលនយោបាយជាតិស្តីពី អ.ប.វ ឆ្នាំ២០១៧-២០២៥

នៅព្រឹកថ្ងៃទី២២ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភា​កម្ពុជា និងកញ្ញា ម៉ៅ សុគន្ធា មន្ត្រីបណ្តុះបណ្តាលបច្ចេកទេស និងវិជ្ជាជីវៈ បានអញ្ជើញចូលរួមប្រជុំ ដើម្បី​ប្រមូលទិន្ន័យ និងផ្តល់ព័ត៌មានសម្រាប់រៀបចំរបាយការណ៍វឌ្ឍនភាពឆ្នាំ២០២៣-២០២៤ នៃការអនុវត្ត​គោលនយោបាយជាតិស្តីពី អ.ប.វ ឆ្នាំ២០១៧-២០២៥ នៅទីស្តីការក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាល​វិជ្ជា​ជីវៈ ដោយមានឯកឧត្តម ប៉ុក ប៉ាន់ រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ និងជា​អនុ​ប្រធានគណៈកម្មការសម្រាប់តាមដាន ត្រួតពិនិត្យ និងវាយតម្លៃការអនុវត្តគោលនយោបាយជាតិស្តីពី អ.ប.វ ឆ្នាំ២០១៧-២០២៥ ជាអធីបតី និងមានថ្នាក់ដឹកនាំពីស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធដែលជាអនុប្រធាន និង​សមាជិកគណៈកម្មការ ជាច្រើនរូបផ្សេងទៀតអញ្ជើញចូលរួមផងដែរ។

គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ ត្រូវបានចាត់តាំងជាសមាជិកគណៈកម្មការសម្រាប់​តាម​ដាន ត្រួតពិនិត្យ និងវាយតម្លៃលើការអនុវត្តគោលនយោបាយជាតិស្តីពី​ការអប់រំបណ្តុះបណ្តាល​បច្ចេក​ទេសនិងវិជ្ជាជីវៈ ឆ្នាំ២០១៧-២០២៥ កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ​២០២៤ ដោយមានឯកឧត្តម ហេង សួរ រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈជាប្រធានគណៈកម្មការ៕

RAC Media | ម៉ៅ សុគន្ធា

  ថ្ងៃអង្គារ, 22 តុលា 2024 ម៉ោង 09:14 AM

ក្រដាសប្រាក់ថ្មី ក្លាយជាប្រធានបទថ្មី ដើម្បីវិទ្ធង្សនា បម្រើមហិច្ឆតានយោបាយប្រឆាំង?

ដោយ៖ លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

          ក្រោយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានចេញអនុក្រឹត្យអនុញ្ញាតឱ្យប្រើប្រាស់ធនប័ត្រអនុ​ស្សាវរីយ៍ (ក្រដាសប្រាក់) ប្រភេទថ្មី ប្រភេទ ២០០ ០០០រៀល កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤ ដើម្បីអបអរសាទរខួប២០ឆ្នាំនៃការគ្រងរាជ្យសម្បត្តិព្រះករុណា ព្រះបាទ សម្ដេច​ព្រះបរមនាថ នរោត្ដម សីហមុនី (២៩ តុលា ២០០៤ -២៩ តុលា ២០២៤) ការសាទរ ចម្ងល់ និងប្រតិ​កម្ម​ផ្សេងៗ បានលេចឡើងជាបន្តបន្ទាប់។ មតិខ្លះបាន​សាទរ​ចំពោះការចេញផ្សាយ​ធនប័ត្រ​អនុស្សាវរីយ៍នេះ ដោយអះអាងថា ជាការចូលរួម​ចំណែក​ជំរុញលើកកម្ពស់ការ​ប្រើ​ប្រាស់​ប្រាក់រៀលរបស់កម្ពុជា និង/ឬជាការចំណេញ​មួយ​នៅ​ពេលដែលមានការបោះពុម្ព​ក្រដាស​ប្រាក់​ដែលមានតម្លៃខ្ពស់ អាស្រ័យដោយថ្លៃដើម​ផលិតឬជាការឆ្លើយតបទៅនឹង​តម្រូវ​ការ​ប្រើប្រាស់ប្រាក់រៀលនៅលើ​ទីផ្សារ​ជាដើម។ មតិខ្លះ​ទៀតបានលើកឡើងជាចម្ងល់​ថា ការ​បោះ​ពុម្ពក្រដាសប្រាក់ដែលមាន​តម្លៃខ្ពស់បែបនេះ តើ​បណ្ដាលមកពី​រដ្ឋ​ប្រឈម​នឹង​កង្វះ​ថវិកាសម្រាប់ការចំណាយឬយ៉ាងណា? និងថាតើការ​បោះពុម្ព​ក្រដាសប្រាក់ថ្មីនេះ អាច​នាំទៅដល់អតិផរណាដែរឬទេ? លើសពីនេះ មាន​ទស្សនៈ​មួយជ្រុង​ផ្សេង​ទៀតពីអ្នក​នយោបាយប្រឆាំង បានចោទប្រកាន់និងដាក់បន្ទុក​លើរាជ​រដ្ឋាភិបាល​​កម្ពុជាថា ការបោះពុម្ព​ប្រាក់បន្ថែមនេះ ដោយសារ​តែរាជ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​បរា​ជ័យនៅក្នុងការជំរុញ​កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច​ជាតិ ដែលនាំឱ្យមានការបោះពុម្ព​លុយ​ដើម្បីបង្គ្រប់​ការ​ចំណាយផ្សេងៗ។

          ក្រោយការចេញផ្សាយធនប័ត្រថ្មីនេះ ធនាគារជាតិបានចេញបកស្រាយ​អំពី​ហេតុ​ផលនៃការបោះពុម្ពក្រដាសប្រាក់ថ្មី និងបានពន្យល់ថា ការបោះពុម្ពក្រដាសប្រាក់ថ្មីនេះ​នឹង​ពុំ​ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់តម្លៃប្រាក់រៀល ឬមិនមែនមានន័យថារាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាខ្វះលុយ​ក្នុង​ការចំណាយនោះឡើយ ដោយអះអាងថានេះ​គឺ​ជា​ការបោះពុម្ពក្រដាសប្រាក់ថ្មីដើម្បី​ជំនួស​​ក្រដាស​ប្រាក់ចាស់ ទក់ ឬរហែក ដែល​ធនាគារជាតិ​បានប្រមូលពីក្នុង​ទី​ផ្សារ​ យក​ទៅ​កម្ទេចចោល។

          ពិតប្រាកដណាស់ បទពិសោធន៍នៃការបោះពុម្ព​រូបិយបណ្ណបន្ថែមដើម្បីបំពេញ​តម្រូវ​ការសាច់ប្រាក់របស់រដ្ឋក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ ពិតជាអាចនឹងបង្កទៅ​ជាអតិផរ​ណា នៅក្នុងករណីដែលរដ្ឋាភិបាល​ពុំបានថ្លឹងថ្លែងឱ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ឬសម្រេចចិត្ត​បោះពុម្ព​រូបិយបណ្ណលើសពីតម្រូវការ​នៅក្នុងទីផ្សារ និងមិនឆ្លើយតបទៅនឹងទំហំសេដ្ឋកិច្ច​នៃ​ប្រទេស​របស់​ខ្លួន ដូចដែលបណ្ដា​ប្រទេសនានានៅក្នុងពិភពលោកបានជួបប្រទះកន្លងមក។ ទោះជា​យ៉ាងនេះក្ដី រហូតមក​ដល់​ពេលនេះ មានរយៈពេលជិត១សប្ដាហ៍មកហើយ ដែល​ក្រដាស​ប្រាក់ថ្មី​ត្រូវបានប្រកាស​ដាក់​ឱ្យ​ចរាចរណ៍នៅក្នុងទីផ្សារ ហើយគេក៏ពុំទាន់​ឃើញ​មាន​ការធ្លាក់​ចុះនៃ​អត្រាប្ដូរ​ប្រាក់រៀល ធៀបនឹងរូបិយបណ្ណបរទេស ពិសេសរូបិយបណ្ណ​ដុល្លារ​នៅឡើយដែរ ដែលត្រង់ចំណុចនេះ អាចជាការឆ្លុះបញ្ចាំងថា ការលើកឡើងរបស់​ធនាគារជាតិទំនងជាការណ៍ពិត​និងសមហេតុ​ផល ឬស្ថានការណ៍ប្រព្រឹត្តទៅដូចការ​ព្យាករណ៍​របស់​ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា​ពិតប្រាកដ​មែន។ មួយចំណែកទៀត ប្រការនេះក៏​អាច​បង្ហាញ​ឱ្យឃើញពី​ភាពជឿ​ជាក់​របស់​សាធារណ​ជនទៅលើតម្លៃប្រាក់រៀលខ្មែរ និង​បង្ហាញពី​ភាពជឿជាក់​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ ទៅលើ​សមត្ថភាពរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នៅ​ក្នុង​ការ​រក្សាស្ថិរភាព​សេដ្ឋ​កិច្ចរបស់ប្រទេស​ជាតិ​ផង​ដែរ ព្រោះជំនឿទុកចិត្តរបស់សាធារណ​ជនទៅ​លើរូបិយ​បណ្ណជាតិ ពិតជាមាន​ឥទ្ធិពល​យ៉ាង​ខ្លាំង​លើស្ថិរភាពថ្លៃនៃ​រូបិយបណ្ណ​ប្រទេស​ជាតិ​នី​មួយៗ។ ទោះជាយ៉ាងណា គេពុំអាច​វាយតម្លៃឆាប់រហ័សពេកថា ក្រោយការបោះពុម្ព​រូបិយបណ្ណប្រភេទថ្មីនេះ នឹងមិនមានការ​ប្រែប្រួលណាមួយក្នុងស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច​កម្ពុជា​នោះ​ទេ ព្រោះកម្ពុជាពុំមែនជាប្រទេស​​ឯកោ មិនរងឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ចពីពិភពលោក​ខាងក្រៅ​នោះឡើយ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត កន្លងមក យើង​ដឹងហើយថា ក្រុមអ្នកនយោបាយ​ប្រឆាំង​តែង​តែព្យាយាមដុត​បញ្ឆេះបញ្ហា ក៏ដូចជារុញ​ស្ថានការណ៍នានាដែលកើតមានឡើងនៅកម្ពុជា ឱ្យក្លាយទៅជារលក​នយោបាយ ដើម្បី​កេង​ចំណេញផលប្រយោជន៍ ឬដើម្បីបម្រើយុទ្ធ​សាស្ត្រ​នយោបាយ​ប្រឆាំង​របស់ខ្លួន តាមរយៈការ​បង្កើត​សេនារីយ៉ូផ្សេងៗដើម្បីដាក់បន្ទុក ឬ​ចោទប្រកាន់​រាជ​រដ្ឋាភិបាល ក្នុងគោលបំណង​ជំរុញ​ឱ្យហេតុការណ៍នីមួយៗផ្ទុះឡើងជាវិបត្តិ រួចទាក់ទាញពលរដ្ឋឱ្យចូលរួមក្នុងចរន្ត​ប្រឆាំង​នឹង​រដ្ឋាភិបាលតែម្ដង។

          នៅក្នុងករណីនេះ ក្រុមអ្នកប្រឆាំងនៅក្រៅប្រទេស ពិសេសអ្នកនយោបាយនៃអតីត​គណបក្ស​ប្រឆាំងបានបន្តបន្លឺសម្លេង និងញុះញង់ឱ្យពលរដ្ឋមានទំនោរយល់ឃើញដូច​ការ​ឃោសនារបស់ខ្លួន​ថា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបោះពុម្ពក្រដាសប្រាក់ថ្មី ដើម្បីបង្គ្រប់ខ្ទង់​ចំណាយ​របស់ខ្លួន ខណៈដែលសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសកម្ពុជាបាននិងកំពុងរងគ្រោះ ដោយសារតែ​វិបត្តិសាកលដែលបណ្ដាលមកពីការរីករាលដាលជំងឺកូវីដ-១៩នាពេលកន្លងមក និង​វិបាក​នៃ​សង្គ្រាម​រុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែន ក៏ដូចជាការប្រែប្រួលនៃភូមិសាស្ត្រនយោបាយពិភពលោក។ ការ​ឃោសនារបស់អ្នកនយោបាយអតីតគណបក្សប្រឆាំងនេះ ហាក់ធ្វើឡើងនៅក្នុងគោល​បំណង​ធ្វើ​វិទ្ធង្សនាសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ដោយជំរុញឱ្យពលរដ្ឋមានការព្រួយបារម្ភចំពោះការ​ធ្លាក់​ចុះនៃថ្លៃប្រាក់រៀលធៀបនឹងរូបិយបណ្ណបរទេស ពិសេសប្រាក់ដុល្លារ។ នៅពេលដែល​និន្នាការលែងជឿជាក់លើស្ថិរភាពថ្លៃប្រាក់រៀលកើនឡើងជាចរន្តធំមួយ ឬប្រសិន​បើពល​រដ្ឋ​ចាប់ផ្ដើមបាត់បង់ទំនុក​ចិត្តទៅលើប្រាក់រៀល ​តាមការញុះញង់របស់អ្នក​នយោបាយ​ប្រឆាំង ការណ៍នេះនឹងបង្កទៅជាបញ្ហាទំនិញឡើងថ្លៃ ដែលជាសញ្ញាណនៃការ​កើន​ឡើង​នៃ​អតិផរណា​ជាក់​ជាមិនខានឡើយ។

          ឆ្លើយតបទៅនឹងបញ្ហានេះ រាជរដ្ឋាភិបាលនិងស្ថាប័នជំនាញគួរតែយកចិត្តទុក​ដាក់​តាម​ដាន និងវាយ​តម្លៃ​​ជាប់ជាប្រចាំ ធ្វើយ៉ាង​ណាដើម្បីជំរុញបង្កើនទំនុកចិត្តរបស់​មហា​ជន​ទៅ​លើ​តម្លៃប្រាក់​រៀល​​នៅលើទីផ្សារ និងកាត់​បន្ថយហានិភ័យដែលប្រជាពលរដ្ឋ​អាច​លង់​ជឿ​​តាមការឃោសនា​ ដែល​មានលក្ខណៈញុះញង់របស់ក្រុមប្រឆាំងនៅក្រៅ​ប្រទេស ស្រប​ពេល​ដែលស្ថានភាព​សេដ្ឋ​កិច្ចបុគ្គល ​និងកម្រិតប្រាក់ចំណូលរបស់ប្រជាជន​ថមថយ​គួរឱ្យ​កត់សម្គាល់ ដោយសារ​តែ​វិបត្តិ​​សាកល និងហេតុផលផ្សេងៗទៀត។ បន្ថែមពីនេះ រាជ​រដ្ឋាភិបាល​និង​ស្ថាប័ន​ជំនាញពាក់ព័ន្ធ គួរ​តែបន្តការពន្យល់​បកស្រាយ​ស៊ីជម្រៅទៅតាម​ជំនាញនិងលទ្ធ​ភាព ព្រមទាំងឆ្លើយ​តប​ឱ្យមាន​ប្រសិទ្ធ​ភាព​ទៅ​នឹងការលើកឡើងរបស់ក្រុម​នយោបាយ​ប្រឆាំង​នៅក្រៅប្រទេស ដែលតែងតែ​ឆ្កឹះ​នូវចំណុចខ្វះខាតលើកឡើងដោយ​ក្រសួង​​ស្ថាប័ន​ ឬមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រាជ​រដ្ឋាភិបាល យកទៅវាយប្រហារនិង​កេងចំណេញ​នយោបាយ។ ជាមួយគ្នានេះដែរ រាជ​រដ្ឋាភិបាល​ក៏គួរតែបង្ហាញឱ្យប្រជា​ពលរដ្ឋដែលមាន​ចំណេះ​ដឹងសេដ្ឋកិច្ច​និង​ហិរញ្ញវត្ថុពុំទាន់ទូលទូលាយនៅឡើយ អាចជ្រួតជ្រាបនិង​មើល​ឃើញ​​ជាក់ស្ដែងនូវ​សមត្ថ​ភាពរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ក្នុងការថែរក្សាស្ថិរ​ភាពថ្លៃ​រូបិយបណ្ណ​ជាតិ ព្រមទាំងមូល​ដ្ឋាន​រឹងមាំដែលគាំទ្រដល់ការ​ថែរក្សាស្ថិរភាពប្រាក់រៀលខ្មែរ នៅក្នុង​ដំណាក់​កាលនៃការប្រែ​ប្រួល​ឥត​ឈប់ឈរនៃសេដ្ឋកិច្ចសាកលនាពេលបច្ចុប្បន្ន៕

(រាល់ទស្សនៈដែលបានលើកឡើងខាងលើនេះ ជាទស្សនៈយល់ឃើញរបស់ស្មេរផ្ទាល់ និងមិនឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីទស្សនៈរួមរបស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាឡើយ)

  ថ្ងៃចន្ទ, 21 តុលា 2024 ម៉ោង 07:55 PM

ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលមិនគោរពតាមកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ស្មើនឹងមិនគោរពតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា?

ដោយ៖ បណ្ឌិត យង់ ពៅ

២៣ តុលា ១៩៩១ - ២៣ តុលា ២០២៤ គិតមកដល់ពេលនេះ កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស មានអាយុកាល ៣៣ឆ្នាំហើយ ដែលកិច្ចព្រមព្រៀងនេះបានផ្ដល់នូវមូលដ្ឋានសម្រាប់កម្ពុជាអាចឈានទៅសម្រេចបាននូវជោគជ័យដ៏ធំធេង ក្នុងការកសាងសន្តិភាពពេញលេញជាប្រវត្តិសាស្ត្រ ក្រោយប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយនេះពើបប្រទះនឹងសង្គ្រាមស៊ីវិលប្រមាណជា៣ទសវត្សរ៍។

ក្នុងរយៈពេលជាង៣៣ឆ្នាំមកនេះ កម្ពុជាបានអនុវត្តយ៉ាងពេញលេញនូវកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពនេះ ដោយករណីប្រទេសកម្ពុជា គឺជាភាពជោគជ័យដែលមានលក្ខណៈជាសាកលសម្រាប់ពិភពលោកទាំងមូល ព្រោះកន្លងមក នៃដំណើរការស្វែងរកសន្តិភាពរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ពុំធ្លាប់បានទទួលជោគជ័យយ៉ាងត្រចះត្រចង់ដូចជាករណីនៅកម្ពុជានោះឡើយ។ រាប់ចាប់តាំងពីវិបត្តិនៅក្នុងបណ្ដាប្រទេសអាស៊ីផ្សេងទៀត និងនៅក្នុងតំបន់អាហ្វ្រិក បេសកកម្មរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ពុំទាន់បានសម្រេចនូវជោគជ័យនៅក្នុងការស្វែងរកដំណោះស្រាយជូនប្រជាជាតិទាំងនោះនឡើយទេ។ អាជ្ញាធរបណ្ដោះអាសន្នអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា ហៅកាត់ថា អ៊ុនតាក់ បានសម្រេចនូវបេសកកម្មរបស់ខ្លួនយ៉ាងត្រចះត្រចង់ នៅក្នុងការនាំមកនូវការបោះឆ្នោតជាតិនៅឆ្នាំ១៩៩៣ ដើម្បីរៀបចំតាក់តែងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងរៀបចំរាជរដ្ឋាភិបាលនីតិកាលទី១ នៃរដ្ឋសភា ដែលនោះគឺជាការនាំប្រទេសកម្ពុជាចូលក្នុងយុគសម័យរាជាណាចក្រទីពីរ ប្រកាន់យករបបរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរី ពហុបក្ស។

ប្រទេសកម្ពុជាដែលទទួលបានសុខសន្តិភាពពេញលេញនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨ តាមរយៈនយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះរបស់សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន រាជរដ្ឋាភិបាលបានបន្តថែរក្សានិងការពារសុខសន្តិភាពរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន មានរយៈពេលប្រមាណជាង ២៥ឆ្នាំកន្លងមកហើយ។ ដំណើរការកសាងសន្តិភាពដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៅក្នុងការកសាងសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមកម្ពុជា គឺជាបទពិសោធន៍ដែលបណ្ដាប្រទេសនានាលើសាកលលោក អាចដកស្រង់ដើម្បីយកធ្វើជាមេរៀន នៅក្នុងការកសាងសង្គមជាតិរបស់ខ្លួនដែលបាន ឬកំពុងតែជួបប្រទះនឹងវិបត្តិផ្ទៃក្នុង ឬការបែងចែកទឹកដីគ្នាកាន់កាប់។ នេះគឺជាជោគជ័យមួយទៀតសម្រាប់កម្ពុជា បន្ថែមពីលើការចរចាសន្តិភាពរវាងភាគីដែលបានចូលរួមនៅក្នុងសន្និសីទសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ឆ្នាំ១៩៩៣។ គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា សន្តិភាពដែលកសាងឡើងនៅក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស គឺជាសន្តិភាពដ៏ពេញលេញនិងយូរអង្វែងមួយ ដែលកម្ពុជាបានជួបប្រទះនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរប្រមាណជា៥០០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។

បន្ថែមពីនេះ ផ្ដើមចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ១៩៩១ ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនៅឆ្នាំ១៩៩៣ និងការដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះ ដែលឈានសម្រេចបាននូវសន្តិភាពពេញលេញនៅកម្ពុជា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាតែងតែបានអនុវត្តយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជាប់ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់ខ្លួន តាមរយៈការធានារក្សាបាននូវការបោះឆ្នោតជាទៀងទាត់ តាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅរៀងរាល់នីតិកាលនៃរដ្ឋសភា ដោយមិនមានការខកខានទាំងការបោះឆ្នោតជាសកលនិងអសកល, ការអនុម័តនិងអនុវត្តច្បាប់ជាធរមានផ្សេងៗអនុលោមតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងការធានាបាននូវការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិចូលរួមនៅក្នុងសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដោយគ្មានការរើសអើង។

លើសពីនេះទៅទៀត ក្រៅតែពីគោលការណ៍សំខាន់ៗដែលមានចែងនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ដែលមានដូចជា ការបញ្ឈប់សង្គ្រាម ការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ការធានាបាននូវអធិបតេយ្យ និងការរៀបចំការបោះឆ្នោតជាដើមនោះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានខិតខំប្រឹងប្រែងជម្នះនូវរាល់ឧបសគ្គនានា ដែលកើតមានឡើងក្នុងអតីតកាល ដើម្បីអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ ដោយសម្រេចបាននូវកំណើនសេដ្ឋកិច្ចជាវិជ្ជមានតាមលំដាប់លំដោយតរៀងមក ដោយឈរនៅលើមូលដ្ឋានសន្តិភាព និងការធានាបាននូវសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ ព្រមទាំងផ្ដល់ការគាំពារសង្គមផ្សេងៗទៀតដល់ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់ស្រទាប់វណ្ណៈ ដែលរួមមានទាំងគោលនយោបាយកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ការជំរុញការអនុវត្តច្បាប់ ការរៀបចំកម្មវិធីជាតិគាំពារសង្គម និងយន្តការសំខាន់ៗជាច្រើនទៀត ដែលបានដាក់ចេញដោយរាជរដ្ឋាភិបាល។ ក្រៅពីនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្រោមការដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានកសាងនូវសមិទ្ធផលជាច្រើនផ្សេងទៀត ដូចជាហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវថ្នល់ព័ទ្ធពាសពេញប្រទេស ការពង្រីកការផ្គត់ផ្គង់ថាមពលអគ្គិសនីទៅកាន់ទីជនបទ ការកសាងមូលដ្ឋានដឹកជញ្ជូនគាំទ្រដល់ការនាំចេញដូចជា គម្រោងកសាងព្រែកជីកហ្វូណនតេជោ ការជំរុញអភិវឌ្ឍផ្លូវរថភ្លើងល្បឿងលឿន ការកសាងទីក្រុងទំនើបនិងក្រុងរណបផ្សេងទាំងនៅរាជធានីភ្នំពេញ និងបណ្ដាខេត្តសំខាន់ៗ ក៏ដូចជាគ្រឹះស្ថានឧត្ដមសិក្សាទាំងសាកលវិទ្យាល័យរដ្ឋនិងឯកជន។

ជោគជ័យមួយទៀតរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ក្រោយការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសគឺ ការពង្រីកតួនាទីរបស់កម្ពុជានៅលើឆាកអន្តរជាតិ តាមរយៈការធ្វើសមាហរណកម្មទាំងក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក ដែលកម្ពុជាអាចចូលរួមនៅក្នុងការសម្រេចចិត្តទាំងនៅក្នុងកិច្ចការតំបន់ និងសាកលលោក ក៏ដូចជាការចូលរួមថែរក្សាសន្តិភាពនៅតាមបណ្ដាប្រទេសនានាលើកពិភពលោកផងដែរ។ កម្ពុជា ដែលបានពង្រឹងតួនាទីយ៉ាងរឹងមាំនៅក្នុងគោលនយោបាយការបរទេស បានក្លាយទៅជាតួអង្គមួយដែលអាចចូលរួមនៅក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាតំបន់ និងពិភពលោកផងដែរ តាមរយៈសិទ្ធិក្នុងនាមជាសមាជិកអង្គការតំបន់ (អាស៊ាន) និងអង្គការសហប្រជាជាតិ ក៏ដូចជាសមាជិកនៃវេទិកានិងនៅក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការពហុភាគីនានា។

ផ្ទុយពីទស្សនៈរបស់ក្រុមប្រឆាំង ដែលបានចោទប្រកាន់ដោយយោងទៅលើរបៀបវារៈនយោបាយថា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពុំបានអនុវត្តស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ជាតថភាពជាក់ស្ដែង រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពិតជាបានអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួនបំផុត ព្រោះខ្លឹមសារស្ទើតែទាំងស្រុងនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឆ្នាំ១៩៩៣ រួចអស់ទៅហើយ ខណៈដែលបច្ចុប្បន្ន រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានគោរពអនុវត្តរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ខ្លួនយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន។ ដូច្នេះហើយ ការចោទប្រកាន់រាជរដ្ឋាភិបាលថាពុំគោរពតាមស្មារតីកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស គឺជាការចោទប្រកាន់ដោយផ្អែកទៅលើរបៀបវារៈនយោបាយទុច្ចរឹតចំពោះជាតិ ដោយលាក់គោលបំណងនយោបាយរបស់ខ្លួន។

ទោះជាយ៉ាងណា ជាបន្តបន្ទាប់រហូតមក ក្រៅតែពីការចោទប្រកាន់ថា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពុំបានគោរពអនុវត្តនូវកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ក្រុមអ្នកនយោបាយប្រឆាំងក៏តែងតែបានអំពាវនាវឱ្យប្រទេសជាហត្ថលេខីទាំង១៨ រាប់ទាំងអ្នកនយោបាយកម្ពុជាផង ឱ្យមកស្រោចស្រង់ស្ថានការណ៍នយោបាយនៅកម្ពុជា។ ការអំពាវនាវនេះគឺត្រឹមតែជាសារនយោបាយ ដែលអ្នកអំពាវនាវនោះផ្ទាល់ពុំយល់ដឹងអំពីកិច្ចការដឹកនាំរដ្ឋ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនៅក្នុងយុគសម័យទំនើបនោះទេ ព្រោះបច្ចុប្បន្ននេះ កម្ពុជាពុំមែនមានត្រឹមតែមិត្ត១៨ដែលជាសមាជិកហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសប៉ុណ្ណោះទេ តែកម្ពុជាមានទំនាក់ទំនងជាមិត្តភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការល្អជាមួយនឹងបណ្ដាប្រទេសនានាលើពិភពលោក រាប់ទាំងមហាអំណាចចាស់និងមហាអំណាចថ្មីៗផងដែរ ដូចជាបណ្ដាប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីបូព៌ា អឺរ៉ុប និងនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាច្រើនផ្សេងទៀត៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃចន្ទ, 21 តុលា 2024 ម៉ោង 03:12 PM