រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា
Royal Academy of Cambodia
Royal Academy of Cambodia
ដោយ៖ លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ
នៅថ្ងៃទី៣ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥ (ម៉ោងនៅកម្ពុជា) រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាម៉េរិកបានប្រកាសពីអត្រាពន្ធគយសម្រាប់ការនាំចូលទំនិញពីដៃគូពាណិជ្ជកម្មរបស់ខ្លួន នៅជុំវិញពិភពលោក រួមទាំងប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។ ផែនការរបស់ប្រធានាធិបតីអាម៉េរិករូបនេះ ត្រូវបានកំណត់ពន្ធជាមូលដ្ឋានក្នុងរង្វង់ ១០% លើការនាំចូលទាំងអស់ ដោយធ្វើឡើងស្របទៅតាមការសន្យារបស់លោក ក្នុងអំឡុងពេលយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីកាលពីឆ្នាំមុន។ យោងតាមតារាងពន្ធគយថ្មីដែលដាក់ចេញដោយលោកប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ ទំនិញកម្ពុជា ដែលនាំចូលទៅទីផ្សារសហរដ្ឋអាម៉េរិកនឹងត្រូវទទួលរងនូវអត្រាពន្ធគយជាមធ្យម៤៩%ផងដែរ។
បើទោះជាការកំណត់អត្រាពន្ធគយថ្មីរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកនេះ មានលក្ខណៈទូទៅជាសាកលក្ដី ប៉ុន្តែមានមតិចម្រុះមួយចំនួនបានព្យាយាមទាញភ្ជាប់បញ្ហានេះទៅនឹងការវិវត្តស្ថានការណ៍នយោបាយ សេរីភាព និងសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ព្រមជាមួយនឹងការសម្ដែងការព្រួយបារម្ភចំពោះការនាំចេញ អត្រានិកម្ម អត្រាកំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងផលប៉ះពាល់ផ្សេងៗទៀតដែលអាចកើតមានចំពោះប្រទេសកម្ពុជា។ ប្រាកដណាស់ គេពិតជាមិនអាចប្រកែកបានឡើយចំពោះផលប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់ កើតចេញពីការកំណត់អត្រាពន្ធគយថ្មីនេះឡើយ តែចំណុចសំខាន់ដែលត្រូវពិចារណានោះគឺ ដើមហេតុដែលនាំទៅដល់ការសម្រេចចិត្តរបស់រដ្ឋបាលលោក ដូណាល់ ត្រាំ ដែលគេអាចសាកល្បងប៉ាន់ស្មានបានដោយចាប់ផ្ដើមពីការស្វែងយល់អំពីចិត្តសាស្ត្ររបស់ប្រធានាធិបតីអាម៉េរិករូបនេះ។
ជាការពិតណាស់ លោក ដូណាល់ ត្រាំ ដែលបានក្លាយជាប្រធានាធិបតីអាម៉េរិកជាថ្មីម្ដងទៀតនាអាណត្តិទីពីរ ពិតជាប្រាថ្នាចង់បន្សល់កេរ្តិ៍ឈ្មោះជាប្រធានាធិបតីដែលលេចធ្លោមួយរូបនៅអាណត្តិដឹកនាំចុងក្រោយរបស់លោក។ ក្នុងអាណត្តិដឹកនាំលើកទីពីររបស់លោក កិច្ចការទីមួយដែលលោកបានធ្វើគឺ ព្យាយាមកសាងកេរ្តិ៍ឈ្មោះ ដែលលោកប៉ងក្លាយជាមេដឹកនាំដែលសន្សំថវិកាកម្រិតខ្ពស់និងចាត់ចែងថវិកាជាតិប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព និងការពារបាននូវផលប្រយោជន៍ជាតិរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក បានប្រសើរជាងគេបំផុតក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ ដោយទំនោរនេះស្របគ្នាទៅនឹងសារនយោបាយដែលលោកធ្លាប់បានលើកឡើងដូចជា “American First” និង “Make American great again”។ នៅក្នុងន័យនេះ សម្រាប់លោកត្រាំ ដៃគូពាណិជ្ជកម្មរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកប្រមាណ ៦០ប្រទេស ត្រូវបានលោកចាត់ទុកថាជា “ជនល្មើសដ៏អាក្រក់បំផុត” ដែលត្រូវបង់សងតម្លៃត្រឡប់ឱ្យអាម៉េរិកវិញជាមួយអត្រាពន្ធគយខ្ពស់មួយ ដែលលោកអះអាងថា ដោយសារតែការអនុវត្តគោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មមិនយុត្តិធម៌ពីសំណាក់ប្រទេសទាំងនោះ។ លោក ដូណាល់ ត្រាំ ចាត់ទុកដៃគូពាណិជ្ជកម្មទាំងឡាយរបស់អាម៉េរិក ទទួលអត្រាពន្ធគយយ៉ាងអនុគ្រោះពីសហរដ្ឋអាម៉េរិកច្រើនលើសលុបលើស បើធៀបនឹងការកំណត់ពន្ធឬប្រយោជន៍ដែលប្រទេសទាំងនេះផ្ដល់ឱ្យអាម៉េរិក។
មានមតិខ្លះបានលើកឡើងផងដែរថា ការកំណត់តម្លើងអត្រាពន្ធគយថ្មីរបស់អាម៉េរិកលើប្រទេសមួយចំនួន ក៏ដោយសារតែការអនុគ្រោះពន្ធដល់បណ្ដាប្រទេសទាំងនោះ បែរជាបានហុចផលដល់ចិនជាដៃគូប្រឈមខាងសេដ្ឋកិច្ចនិងពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំរបស់អាម៉េរិក ដោយចិនបានដាក់ទុនវិនិយោគទៅលើរោងចក្រឬសហគ្រាស ដែលផលិតទំនិញសម្រាប់ការនាំចេញទៅសហរដ្ឋអាម៉េរិក។ ជាការពិតណាស់ កន្លងមក លោកដូណាល់ ត្រាំ ក៏ធ្លាប់ព្រមានចាត់ការសហគ្រាសឬក្រុមហ៊ុនដែលមានបំណងរើរោងចក្រចេញពីចិន ដើម្បីគេចការតម្លើងពន្ធផងដែរ។ នៅត្រង់ចំណុចនេះ មានការលើកឡើងពីមជ្ឈដ្ឋានមួយចំនួន ថាការដំឡើងអត្រាពន្ធគយថ្មីរបស់អាម៉េរិកមកលើប្រទេសកម្ពុជា អាចបណ្ដាលមកពីសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនបានវិនិយោគលើរោងចក្រនិងសហគ្រាសជាច្រើននៅកម្ពុជា ដែលភាគច្រើនមានគោលដៅនាំចេញទៅកាន់សហរដ្ឋអាម៉េរិក។ មជ្ឈដ្ឋានខ្លះ ថែមទាំងបានអះអាងបន្ថែមទៀតថា ការប្រកាសអត្រាពន្ធគយថ្មីរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកនេះ អាចជាសារមួយប្រាប់មកកាន់កម្ពុជា ឱ្យពិចារណាឡើងវិញនៅក្នុងការធ្វើទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងសហរដ្ឋអាម៉េរិក និងចិន។ រោងចក្រនិងសហគ្រាសនៅកម្ពុជា ដែលភាគច្រើនលើសលប់ពឹងផ្អែកទៅលើវត្ថុធាតុដើមមានប្រភពមកពីចិន ព្រមទាំងទទួលបានទុនវិនិយោគពីចិនផងដែរ។ បើតាមហេតុផលទាំងនេះ ការតម្លើងពន្ធគយលើមុខទំនិញរបស់កម្ពុជា នាំចូលទៅសហរដ្ឋអាម៉េរិក អាចជាសារនយោបាយ ដែលសហរដ្ឋអាម៉េរិកមានបំណងបង្ហាញទៅកាន់បណ្ដាប្រទេសដទៃទៀត ដែលចិនបានវិនិយោគយកធ្វើជាគោលដៅដើម្បីគេចចេញពីការដំឡើងពន្ធ និងការដាក់សម្ពាធរបស់អាម៉េរិកទៅលើរោងចក្រឬសហគ្រាសដែលមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសចិន។
ទោះជាយ៉ាងណា នេះមិនមែនជាហេតុផលពិតប្រាកដនោះទេ ព្រោះគេត្រូវដឹងថា ការដំឡើងអត្រាពន្ធគយរបស់អាម៉េរិកនាពេលនេះ មិនបានធ្វើឡើងទៅលើប្រទេសកម្ពុជាតែមួយនោះឡើយ តែជាការដំឡើងពន្ធគយទូទៅជាសាកលចំពោះបណ្ដាប្រទេសដៃគូពាណិជ្ជកម្មរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក។ ហេតុនេះ ការលើកឡើងខាងលើពិតជាពុំត្រឹមត្រូវទាំងស្រុងនោះឡើយ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត បើផ្អែកតាមតារាងអត្រាពន្ធគយថ្មីនៃរដ្ឋបាលលោក ដូណាល់ ត្រាំ ការដំឡើងពន្ធគយលើប្រទេសកម្ពុជារហូតដល់ ៤៩% ដោយសារតែអាម៉េរិកប្រើប្រាស់រូបមន្តគិតពន្ធ ដោយយកអត្រាឱនភាពពាណិជ្ជកម្មជាមួយអាម៉េរិកចែកនឹង២ ហើយខណៈទំហំនាំចេញរបស់កម្ពុជាទៅកាន់អាម៉េរិក មានរហូតដល់ទៅ៩៧% ក្នុងពេលដែលទំហំនៃនាំទំនិញពីអាម៉េរិកមកកម្ពុជាមានត្រឹមតែ៣% នៃទំហំពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីនៃប្រទេសទាំងពីរ។ ត្រង់ចំណុចនេះ បង្ហាញថា ការសម្រេចកំណត់អត្រាពន្ធគយថ្មីរបស់អាម៉េរិក គឺជាសារព្រមានជាថ្មីម្ដងទៀត ដល់បណ្ដាប្រទេសជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មទាំងអស់របស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក ឱ្យពិនិត្យនិងពិចារណាជាថ្មីលើទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មជាមួយសហរដ្ឋអាម៉េរិក និងរំឭកឡើងវិញនូវសាររបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ អំពីការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម ដែលប្រធានាធិបតីអាម៉េរិករូបនេះអះអាងថា មិនមានយុត្តិធម៌សម្រាប់សហរដ្ឋអាម៉េរិក ទាំងដែលនេះគឺជាករណីទូទៅសម្រាប់ទំហំទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសតូច និងមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចក៏ដោយក្ដី។
ការកំណត់អត្រាពន្ធគយថ្មី ដែលសហរដ្ឋអាម៉េរិកហាក់ទាមទារឱ្យដៃគូពាណិជ្ជកម្មរបស់ខ្លួនកំណត់ពន្ធគយមានលក្ខណៈអនុគ្រោះលើទំនិញអាម៉េរិក ពោលគឺអាម៉េរិកចង់ទទួលបានការយោគយល់ផ្នែកពន្ធគយពីបណ្ដាប្រទេសនានានេះ ហាក់បានធ្វើឱ្យគេពិចារណាអំពីភាពជាអ្នកដឹកនាំពិភពលោករបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក។ ត្រង់ចំណុចនេះ ធ្វើឱ្យមេដឹកនាំបណ្ដាប្រទេសនានា ពិតជាមានការភ្ញាក់ផ្អើលនឹងជំហរប្រធានាធិបតីអាម៉េរិករូបនេះ។ ចំពោះករណីឱនភាពពាណិជ្ជកម្មរវាងអាម៉េរិកនិងដៃគូពាណិជ្ជកម្មរបស់ខ្លួន គឺជារឿងសាមញ្ញមួយដែលគេអាចឈ្វេងយល់បានថា ទំហំជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មរវាងមហាអំណាច និងប្រទេសតូចៗ ពិតជាមានអតុល្យភាពដោយមិនអាចចៀសផុតបាន ពោលគេមិនអាចប្រៀបទំហំនៃការនាំចេញពីប្រទេសតូច ទៅនឹងការនាំទំនិញចូលពីមហាអំណាចមកប្រទេសតូចនោះទេ អាស្រ័យដោយប្រទេសតូចៗដែលមានចំនួនប្រជាជនតិច ពិតជាមានតម្រូវការតិចជាង ហើយក៏មានអំណាចទិញទាបជាងខ្លាំងដែរ បើធៀបទៅនឹងមហាអំណាច។ ជាក់ស្ដែង ប្រទេសកម្ពុជាមានប្រជាជនតិច (ត្រឹមតែប្រមាណ ១៧លាននាក់) និងមានអំណាចទិញ (purchasing power parity: PPP) ត្រឹមតែជាង ៦ ០០០ ដុល្លារសហរដ្ឋអាម៉េរិក (២០២៣) ខណៈសហរដ្ឋអាម៉េរិក មានប្រជាជនរហូតដល់ទៅ ៣៤០លាននាក់ និងមានអំណាចទិញរហូតដល់ទៅ ជាង ៨២ ០០០ ដុល្លារសហរដ្ឋអាម៉េរិក (២០២៣) ហេតុនេះហើយ គេមិនអាចដាក់បង្ខំឱ្យការដោះដូរពាណិជ្ជកម្មមានតុល្យភាពនឹងគ្នាតាមដែលចង់បាននោះឡើយ។ ព្យាយាមធ្វើឱ្យ ចំពោះការដោះដូរពាណិជ្ជកម្មរវាងអាម៉េរិកនិងកម្ពុជា ទំហំនាំចេញពីកម្ពុជាទៅអាម៉េរិក។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី សហរដ្ឋអាម៉េរិកក្រោមរដ្ឋបាលលោក ដូណាល់ ត្រាំ ហាក់កំពុងបន្តប្រើប្រាស់យុទ្ធសាស្ត្រសម្លុតនិងគំរាមទុកជាមុន ជាជាងការសម្រេចចិត្តជាស្ថាពរភ្លាមៗតែម្ដង ដោយបានទុកពេលវេលាឱ្យបណ្ដាប្រទេសដែលត្រូវបានកំណត់អត្រាពន្ធគយថ្មី ស្វែងរកឱកាសចរចាជាមួយនឹងមន្ត្រីសហរដ្ឋអាម៉េរិកផងដែរ។ បំណងរបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ គ្រាន់តែចង់បង្ហាញថា រដ្ឋាភិបាលរបស់លោកគឺជារដ្ឋាភិបាលដែលគិតគូរ និងទាមទារបានផលប្រយោជន៍សម្រាប់សហរដ្ឋអាម៉េរិកក្នុងកម្រិតអតិបរមាតែប៉ុណ្ណោះ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ចំណុចមួយដែលគេគួរកត់សម្គាល់នោះគឺ ជំហរនយោបាយសហរដ្ឋអាម៉េរិកតែងតែប្រែប្រួលរៀងរាល់ ៤ឆ្នាំម្ដង នៅពេលមានការផ្លាស់ប្ដូរប្រធានាធិបតី។ ដូច្នេះហើយ ក្រៅតែពីការពិចារណាអំពីការសម្របខ្លួនក្នុងទំនាក់ទំនងនយោបាយនិងពាណិជ្ជកម្មជាមួយអាម៉េរិក ក្រោមរដ្ឋបាលប្រធានាធិបតីបច្ចុប្បន្ន គេក៏គួរតែពិនិត្យពិចារណាចំពោះស្ថានភាព ដែលអាចនឹងប្រែប្រួលទៅតាមបុគ្គលជាមេដឹកនាំអាម៉េរិកនីមួយៗ នៅរៀងរាល់ឱកាសរៀបចំការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីអាម៉េរិកដែលធ្វើឡើងរៀងរាល់៤ឆ្នាំម្ដងផងដែរ។ បន្ថែមពីនេះ បើទោះបីជាការព្យាយាមរក្សាទំនាក់ទំនង និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការល្អនៅក្នុងអាណត្តិដឹកនាំរបស់ប្រធានាធិបតីបច្ចុប្បន្នពិតជាសំខាន់ តែកម្ពុជាក៏ត្រូវប៉ាន់ប្រមាណចំពោះការផ្លាស់ប្ដូរនៅក្នុងរយៈពេល៤ឆ្នាំបន្ទាប់ផងដែរ ពោល កម្ពុជាត្រូវរក្សាលទ្ធភាពនិងជំហរដែលអាចបន្តការចរចាបន្ថែមទៀត នៅក្នុងអាណត្តិដឹកនាំរបស់ប្រធានាធិបតីបន្ទាប់ ដោយមិនគួរប្រកាន់ជំហរស្របតាមទាំងស្រុង ដើម្បីផ្គាប់ចិត្តរដ្ឋបាលលោកដូណាល់ ត្រាំ ទាំងស្រុងនោះទេ។ នៅក្នុងការចរចាជាមួយនឹងមន្ត្រីរដ្ឋបាលលោក ដូណាល់ ត្រាំ នាពេលដ៏ខ្លីខាងមុខនេះ កម្ពុជាគួរតែរក្សាចន្លោះមួយនៅក្នុងការចរចា ដោយមិនត្រូវប្រកាន់ជំហររឹងត្អឹងពេក ឬក៏ទោរទន់តាមការដាក់សម្ពាធពីភាគីម្ខាងទៀតទាំងស្រុងនោះទេ។ ជាការពិតណាស់ ទោះបីជាបេក្ខភាពប្រធានាធិបតីថ្មីរូបណាឡើងមកកាន់អំណាចបន្តនៅអាណត្តិបន្ទាប់ក្ដី មេដឹកនាំសហរដ្ឋអាម៉េរិកបន្ទាប់ នឹងបន្តពិនិត្យលទ្ធភាពដើម្បីទាញយកផលចំណេញ ពីស្ថានភាពជាបច្ចុប្បន្នភាពក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងបណ្ដាប្រទេសទាំងឡាយ ដូចជាស្ថានភាព ដែលជាវិបាកក្រោយការប្រកាសសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មរវាងអាម៉េរិកនិងចិន ដែលផ្ដើមឡើងនៅក្នុងអាណត្តិទីមួយរបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ ជាឧទាហរណ៍ស្រាប់ជាដើម។
ជាមួយគ្នានេះដែរ សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលស្ថិតនៅក្នុងបញ្ជីនៃការដំឡើងពន្ធគយលើមុខទំនិញនាំចូលទៅសហរដ្ឋអាម៉េរិកនោះ ពិតជាពិបាកចៀសផុតពីការប្រឈមនឹងរបាំងពន្ធគយនេះណាស់ ទោះបីជារាជរដ្ឋាភិបាលបានជូនដំណឹងអំពីឆន្ទៈនៃការបញ្ចុះអត្រាពន្ធសម្រាប់មុខទំនិញអាម៉េរិក ដែលនាំចូលមកកម្ពុជាតាមរយៈការបង្កើតក្រុមការងារដើម្បីចរចាក៏ដោយ ក៏ទំនិញកម្ពុជា អាចនឹងត្រូវបានដំឡើងពន្ធបន្ថែមលើអត្រាពន្ធបច្ចុប្បន្នក៏ដោយក្ដី។ ប្រការនេះ នឹងបង្កផលវិបាកមួយចំនួនដូចជា ការបាត់បង់ភាពប្រកួតប្រជែងនៃទំនិញរបស់កម្ពុជាក្នុងទីផ្សារអាម៉េរិក ការធ្លាក់ចុះនូវចំណូលពីការនាំចេញដោយសារការបញ្ជាទិញអាចនឹងត្រូវកាត់បន្ថយ និងការប៉ះពាល់ដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចក្នុងកម្រិតណាមួយជាដើម។ នៅចំពោះមុខស្ថានការណ៍នេះ រាជរដ្ឋាភិបាលគួរតែចាត់វិធានការបន្ថែមទៀត ដើម្បីកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់ដែលមានដូចជា ការបន្តយុទ្ធសាស្ត្រនៅក្នុងការបន្ទាបតម្លៃមូលដ្ឋានផលិតកម្មក្នុងស្រុក (ដូចជាថ្លៃអគ្គិសនី តម្លៃដឹកជញ្ជូនផលិតផល និងការអនុគ្រោះផ្សេងៗដល់រោងចក្រ/សហគ្រាសសម្រាប់ការនាំចេញ) ការពង្រឹងប្រសិទ្ធភាពនៃយន្តការគាំទ្រដល់រោងចក្រ/សហគ្រាសក្នុងស្រុក ការបន្តធ្វើពិពិធកម្មមុខទំនិញនាំចេញនិងទីផ្សារគោលដៅបន្ថែម ការបន្តពង្រឹងអភិវឌ្ឍមូលធនមនុស្ស និងពលកម្មជំនាញដើម្បីទាក់ទាញការវិនិយោគ និងការពង្រឹងយុទ្ធនាការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងអំពើពុករលួយឱ្យកាន់តែសកម្ម និងមានប្រសិទ្ធភាពបន្ថែមទៀត។
ម្យ៉ាងវិញទៀត កម្ពុជាក៏គួរតែពិនិត្យពិចារណាទៅលើការបង្កើនចំណូលរដ្ឋពីប្រភពចំណូលសំខាន់ៗបន្ថែមទៀត ដោយពុំគួររំពឹងតែលើពន្ធគយពេកនោះទេ ព្រោះបណ្ដាប្រទេសរីកចម្រើនជាច្រើន ដែលជាប្រទេសអ្នកផលិតរបស់ពិភពលោកបានផ្ដោតលើការពង្រឹងការប្រមូលចំណូលផ្សេងបន្ថែមពីការនាំចេញ និងចំណូលពន្ធដារនៅក្នុងមុខចំណូលជាច្រើនផ្សេងៗទៀត។ ត្រង់ចំណុចនេះ គេអាចកត់សម្គាល់ឃើញថា ការប្រមូលចំណូលថវិកាជាតិនៅកម្ពុជា នៅមានកម្រិតនៅឡើយ បើធៀបទៅនឹងខ្លឹមសារដែលបានកំណត់នៅក្នុងច្បាប់ជាធរមាន។ ការពង្រឹងការប្រមូលចំណូលរដ្ឋនៅត្រង់នេះមិនមែនជាការបង្កើតពន្ធថ្មីនោះទេ ប៉ុន្តែគឺជាការបង្កើនប្រសិទ្ធភាព និងការចាប់ផ្ដើមជំរុញអនុវត្តកាតព្វកិច្ចបង់ពន្ធ ទៅលើប្រភេទមួយចំនួន ដែលរដ្ឋបានអនុគ្រោះឬលើកលែងរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។ ពោលគឺនៅមានមុខចំណូលពន្ធជាច្រើនទៀតដែលរាជរដ្ឋាភិបាលអាចចាប់ផ្ដើមប្រមូលក្នុងដំណាក់កាលចាប់ផ្ដើម (ស្ថិតក្នុងកម្រិតអនុគ្រោះណាមួយ) ដើម្បីឈានទៅប្រមូលពន្ធក្នុងពេញលេញនាពេលអនាគតខាងមុខ៕
RAC Media
ថ្ងៃចន្ទ, 07 មេសា 2025 ម៉ោង 06:02 PM
(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅថ្ងៃសុក្រ ៧កើត ខែចេត្រ ឆ្នាំរោង ឆស័ក ពុទ្ធសករាជ ២៥៦៨ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥នេះ រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានរៀបចំពិធីអបអរសាទរបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីជាតិខ្មែរ ឆ្នាំម្សាញ់ សប្ដស័ក ព.ស. ២៥៦៩ ដោយមានការអញ្ជើញចូលរួមពីសំណាក់ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ លោកជំទាវបណ្ឌិតសភាចារ្យ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត ជាថ្នាក់ដឹកនាំ និងលោកបណ្ឌិត លោកស្រីបណ្ឌិត លោក លោកស្រី ជាមន្ត្រីរាជការ និងបុគ្គលិក ព្រមទាំងសិស្សនិស្សិតទាំងអស់នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។
នៅក្នុងឱកាសរៀបចំពិធីអបអរសាទរបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីជាតិខ្មែរ ឆ្នាំម្សាញ់ សប្ដស័ក ព.ស. ២៥៦៩ នាព្រឹកនេះ មានការរៀបចំបូជាទៀនធូប ផ្កាភ្ញី គ្រឿងសក្ការៈនានា ថ្វាយព្រះរតនត្រៃ និងបាននិមន្តព្រះសង្ឃចំនួន ៥អង្គ ដើម្បីចម្រើនព្រះបរិត្ត ស្វាធ្យាយជយន្តោ ពុទ្ធជ័យមង្គល បួងសួងសុំសេចក្ដីសុខចម្រើន និងជោគជ័យនៅក្នុងការបំពេញភារកិច្ចការងារសម្រាប់សង្គមជាតិ ជូនដល់ថ្នាក់ដឹកនាំ មន្ត្រីរាជការ និងបុគ្គលិកទាំងអស់នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។
ក្នុងឱកាសរៀបចំធ្វើបុណ្យតាមប្រពៃណីជាតិខ្មែរ និងតាមលម្អានព្រះពុទ្ធសាសនា ថ្នាក់ដឹកនាំ មន្ត្រីរាជការ និងបុគ្គលិក ព្រមទាំងសិស្សនិស្សិតទាំងអស់នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានប្រគេននូវទេយ្យវត្ថុ និងបវារណាចតុបច្ច័យ ថ្វាយចំពោះព្រះសង្ឃ គ្រប់អង្គជាកិច្ចបំពេញកុសលផលបុណ្យ។
នៅក្នុងពិធីអបអរសាទរបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីជាតិខ្មែរ នៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នៅក្នុងពេលរសៀលនឹងមានការសម្ដែងរបាំត្រុដិ ដែលជារបាំប្រជាប្រិយដ៏សំខាន់ខ្មែរនៅក្នុងឱកាសពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំប្រពៃណីជាតិខ្មែរ ដែលតាមជំនឿរបស់ដូនតាខ្មែរ ការសម្ដែងរបាំប្រជាប្រិយមួយប្រភេទនេះ ធ្វើឡើងដើម្បីជាការឧបកិច្ចបណ្ដេញឧបទ្រពចង្រៃ និងទទួលយកសិរីសួស្ដីនៅក្នុងឱកាសឆ្លងឆ្នាំចាស់ ផ្លាស់ចូលឆ្នាំថ្មី។
ជាមួយគ្នានេះ នៅពេលអាហារថ្ងៃត្រង់ ក៏មានការរៀបចំពិសារនំបញ្ចុក ដែលជាអាហារបែបប្រពៃណី និងចំណីអាហារសាមញ្ញៗបែបខ្មែរ ដែលមាននៅក្នុងជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដើម្បីរំឮកអនុស្សាវរីយ៍សម្រាប់មនុស្សវ័យកណ្ដាល និងវ័យចំណាស់ បង្កើននិងបង្ហាញពីភាពស្និទ្ធស្នាល សា្មរតីភាតរភាព និងសាមគ្គីភាពរវាងថ្នាក់ដឹកនាំ មន្ត្រីរាជការនិងបុគ្គលិក ក៏ដូចជាមួយនឹងសិស្ស និស្សិតជាយុវជនជំនាន់ក្រោយផងដែរ។
បន្ថែមពីនេះទៀត នៅក្នុងពិធីអបអរសាទរបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីជាតិខ្មែរ ឆ្នាំម្សាញ់ សប្ដស័ក ព.ស. ២៥៦៩ ដែលប្រារព្ធធ្វើឡើងរយៈពេលមួយថ្ងៃពេញនេះ ក៏មានការរៀបចំលេងល្បែងប្រជាប្រិយតាមប្រពៃណី និងទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរជាច្រើនដូចជា ល្បែងទាញព្រ័ត្រ វាយក្អម លាក់កូនខ្លែង ដណ្ដើមស្លឹកឈើ ចោលឈូង បោះអង្គុញ លាក់កន្សែង រុញអង្រែ ស្ដេចចង់ និងទូលក្អមផងដែរ ដើម្បីថែរក្សានិងអភិរក្សល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ តាមរយៈការជំរុញចលនាមហាជន ពិសេសយុវជនខ្មែរជំនាន់ក្រោយឱ្យដិតដាមចងចាំ និងប្រតិបត្តិបានខ្ជាប់ខ្ជាប់ និងជាប់លាប់ នៅក្នុងឱកាសពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំប្រពៃណីជាតិខ្មែរជារៀងរាល់ឆ្នាំជាបន្តបន្ទាប់ ខណៈបច្ចុប្បន្នមានយុវជនខ្មែរមួយចំនួនតូច មានទំនោរទៅរកការលេងកម្សាន្តតាមបែបមិនសមរម្យមួយចំនួន ដែលមានលក្ខណៈភ្លើតភ្លើនភ្លេចខ្លួន និងប្រាសចាកពីប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ដ៏ល្អផូរផងដែលដូនតាខ្មែរបានបន្សល់ទុក៕
RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ | នាយកដ្ឋានទំនាក់ទំនងសាធារណៈ និងពិធីការ
ថ្ងៃសុក្រ, 04 មេសា 2025 ម៉ោង 12:53 PM
(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជានឹងរៀបចំ វេទិកាពិសេសស្តីពី «មិត្តភាពដែកថែបកម្ពុជាចិន ក្នុងយុគសម័យថ្មី កិច្ចសហប្រតិបត្តិការឈ្នះ-ឈ្នះ និងវិបុលភាពរួម» ដែលកម្មវិធីនេះ នឹងប្រព្រឹត្តិទៅនៅថ្ងៃទី៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥ខាងមុខ នៅសាលទន្លេសាប អគារខេមរវិទូនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា រាជធានីភ្នំពេញ ។
វេទិកាពិសេសនេះ នឹងរៀបចំឡើងដោយ មានការអញ្ជើញចូលរួមសុន្ទរកថាស្វាគមន៍ដោយឯកឧត្តមបណ្ឌិត គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងទទួលបានការអញ្ជើញថ្លែងសុន្ទរកថាគន្លឹះបើកវេទិកាដោយឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។ ជមួយគ្នានេះ នៅចុងបញ្ចប់នៃវេទិកា ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នឹងអញ្ជើញជាអធិបតីថ្លែងសុន្ទរកថាគន្លឹះបិទវេទិកាផងដែរ។
ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានថ្លែងគូសបញ្ជាក់ថា វេទិកានេះនឹងដើរតួនាទីជាថ្នាលដ៏សំខាន់សម្រាប់ការវិភាគស៊ីជម្រៅ និងការផ្លាស់ប្តូរប្រកបដោយអត្ថន័យ អំពីការវិវត្តនៃទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជានិងចិន។ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតបន្តថា វេទិកាពិសេសនេះនឹងបង្ហាញពីលក្ខណៈពិសេសទំនាក់ទំនង យូរអង្វែងនិងជាយុទ្ធសាស្ត្ររវាងកម្ពុជានិងចិន ដែលត្រូវបានពង្រឹងតាមរយៈកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច ការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងការទូតវប្បធម៌។ ការចូលរួមចំណែកដ៏មានសំខាន់របស់សហគ្រាសចិនក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកម្ពុជា ក៏នឹងត្រូវបានបញ្ជាក់យ៉ាងលម្អិតផងដែរ។
វេទិកាពិសេស ស្តីពី «មិត្តភាពដែកថែបកម្ពុជា-ចិន ក្នុងយុគសម័យថ្មី : កិច្ចសហប្រតិបត្តិការឈ្នះ-ឈ្នះ និងវិបុលភាពរួម» មានគោលបំណងសំខាន់ៗចំនួន ៥ ដូចខាងក្រោម៖
• ពិនិត្យមើលសមិទ្ធផលសំខាន់ៗដែលកើតចេញពីមិត្តភាពកម្ពុជា-ចិន ក្នុងរយៈពេលជាប៉ុន្មានទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ។
• វាយតម្លៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការកាន់តែជិតស្និទ្ធលើវិស័យនយោបាយ សន្តិសុខ សេដ្ឋកិច្ច សង្គម-វប្បធម៌រវាងប្រទេសទាំងពីរ និងទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជននិងប្រជាជនទាំងពីរ។
• វិភាគអនុភាពខាងក្រៅដែលបង្កជាឧបសគ្គចំពោះមិត្តភាពដែកថែបនិងមិនអាចបំបែកបាន រវាងកម្ពុជានិងចិន។
• បង្កើតវេទិកានៃការផ្លាស់ប្តូរបណ្ឌិតសភាដ៏មានកិត្យានុភាពសម្រាប់អ្នកជំនាញ បញ្ញវន្ត អ្នករៀបចំគោលនយោបាយ និងអ្នកតំណាងធុរកិច្ចមកពីប្រទេសកម្ពុជានិងចិន ដើម្បីចែករំលែកទស្សនៈនិងការយល់ដឹងរបស់ពួកគេពាក់ព័ន្ធនឹងទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិន។
• រួមចំណែកពង្រឹងនិងពង្រីកមិត្តភាពនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការយូរអង្វែងរវាងកម្ពុជានិងចិន។
ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត គិន ភា បានបង្ហាញការរំពឹងថា វេទិកាពិសេសនេះនឹងជំរុញការយល់ដឹងកាន់តែស៊ីជម្រៅអំពីទិដ្ឋភាពប្រវត្តិសាស្ត្រ នយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចនៃភាពជាដៃគូទ្វេភាគីរវាងទាំងពីរ ជាពិសេសក្នុងបរិបទនៃការផ្លាស់ប្តូរនិទានកថាភូមិសាស្ត្រនយោបាយ។ វេទិកានេះនឹងផ្តល់ការយល់ដឹងពីអ្នកជំនាញអំពីរបៀបដែលប្រទេសទាំងពីរអាចបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការបន្ថែមទៀត ទន្ទឹមគ្នានឹងការដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមខាងក្រៅ និងបំភ្លឺការយល់ខុសទាក់ទងនឹងទិសដៅគោលនយោបាយការបរទេសរបស់កម្ពុជាក្រោមការដឹកនាំរបស់សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ដោយបញ្ជាក់ជាថ្មីពីការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់កម្ពុជាចំពោះវិធីសាស្រ្តការទូតប្រកបដោយតុល្យភាព និងឯករាជ្យ។ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតបានគូសបញ្ជាក់បន្ថែមថា «ព្រឹត្តិការណ៍នេះនឹងរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការពង្រឹងទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជន និងប្រជាជន ជំរុញការផ្លាស់ប្តូរការសិក្សាស្រាវជ្រាវនិងគោលនយោបាយ ព្រមទាំងពង្រឹងចក្ខុវិស័យរយៈពេលវែងសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការឈ្នះ ឈ្នះ និងវិបុលភាពរួមរវាងកម្ពុជា និងចិនក្នុងយុគសម័យថ្មី»។
សូមជម្រាបជូនថា វេទិកាពិសេស ស្តីពី «មិត្តភាពដែកថែបកម្ពុជា-ចិន ក្នុងយុគសម័យថ្មី : កិច្ចសហប្រតិបត្តិការឈ្នះ-ឈ្នះ និងវិបុលភាពរួម» នឹងប្រព្រឹត្តទៅរយៈពេលមួយព្រឹកពេញ ដោយប្រមូលផ្តុំវាគ្មិនមកពីធនាគារខួរក្បាល តំណាងក្រសួងការបរទេសនិងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ តំណាងក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម និងតំណាងក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា(CDC)នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងតំណាងសហគ្រាស សំខាន់ៗរបស់ចិននៅកម្ពុជា។វេទិកានេះនឹងអញ្ជើញអ្នកចូលរួមប្រមាណ ១០០ នាក់មកពីស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាល អ្នកជំនាញ និស្សិត និងតំណាងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅកម្ពុជា៕
RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ
ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 03 មេសា 2025 ម៉ោង 01:16 PM
នៅក្នុងឱកាសដែលសម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន ប្រធានព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជា និងជាប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងក្រុមគ្រួសារ មានមរណទុក្ខ ដោយសារការបាត់បង់មរណភាពរបស់ឯកឧត្ដម ឧកញ៉ា ឧត្ដមមេត្រីវិសិដ្ឋ ហ៊ុន សាន គណបក្សនយោបាយមាននិន្នាការប្រឆាំងចំនួន២ ក្នុងសម្ព័ន្ធឆ្ពោះទៅអនាគត គឺគណបក្សភ្លើងទៀន និងគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ បានយកកម្រងផ្កាទៅរំលែកមរណទុក្ខជាមួយក្រុមគ្រួសារសម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន ប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ បន្ថែមពីនេះ គណបក្សប្រឆាំងផ្សេងទៀតក៏បានធ្វើលិខិតចូលរួមសម្ដែងមរណទុក្ខផងដែរ ចំពោះការបាត់បង់បងប្រុសបង្កើតរបស់សម្ដេចប្រធានគណបក្ស។ ចំពោះករណីនេះ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ អ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ បានកត់សម្គាល់ថា ការចូលរួមរំលែកទុក្ខពីសំណាក់គណបក្សភ្លើងទៀន និងគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ ទៅកាន់សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន និងក្រុមគ្រួសារ ចំពោះមរណភាពរបស់ឯកឧត្ដម ឧកញ៉ា ឧត្ដមមេត្រីវិសិដ្ឋ ហ៊ុន សាន គឺជាឥរិយាបថនយោបាយដ៏ល្អមួយ ដែលបានឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីវប្បធម៌នៅក្នុងសង្គមខ្មែរពិតប្រាកដ ដែលនៅក្នុងសង្គមខ្មែរ តែងតែមានការចែករំលែកសេចក្ដីសុខ និងសេចក្ដីទុក្ខគ្នាទៅវិញទៅមក ពិសេសនៅក្នុងឱកាសមរណទុក្ខ។ ដូច្នេះហើយ ការចូលរួមរបស់គណបក្សទាំងពីរ បានបង្ហាញថា ទោះបីជាអ្នកនយោបាយគណបក្សទាំងពីរ ដែលស្ថិតនៅក្នុងសម្ព័ន្ធភាពប្រឆាំងរាជរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងទស្សនៈនយោបាយក៏ដោយក្ដី ក៏អ្នកនយោបាយនៃគណបក្សទាំងពីរបានយល់ដឹងអំពីវប្បធម៌ និងទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ ហើយនៅក្នុងករណីលើកនេះ អ្នកនយោបាយគណបក្សប្រឆាំងទាំងពីរពុំបានប្រកាន់ទស្សនៈប្រឆាំងប្ដូរផ្ដាច់នៅក្នុងនយោបាយ មកលូកឡំនៅក្នុងប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ឡើយ។ ចំណុចនេះ បានឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីឥរិយាបថថ្មីមួយ ដែលអ្នកនយោបាយខ្មែរពិតជាយល់ដឹង និងចេះរស់នៅក្នុងទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីយោគយល់ និងចែករំលែកសេចក្ដីទុក្ខគ្នា។
បើតាមលោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ ប្រការនេះបានបង្ហាញរូបភាពថា អ្នកនយោបាយខ្មែរនៅក្រៅរដ្ឋាភិបាល បានចាប់ផ្ដើមសម្របខ្លួនទទួលយកប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ ក្នុងនាមប្រជាជាតិខ្មែរដូចគ្នា ជាជាងការប្រកាន់ជំហរប្រឆាំងឬយកគ្នាជាគូបដិបក្ខនៅគ្រប់ទិដ្ឋភាព និងគ្រប់ពេលវេលាដូចពេលកន្លងមក។
ខណៈដែលអ្នកនយោបាយខ្មែរបានបង្ហាញភាពចុះសម្រុងនៅក្នុងប្រពៃណី និងទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ លោកបណ្ឌិត បានកត់សម្គាល់ថា ការធ្វើនយោបាយគួរតែបន្តប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍ប្រជែងគ្នានៅក្នុងទស្សនៈនយោបាយអភិវឌ្ឍជាតិ ជាជាងការប្រកាន់គ្នាជាសត្រូវស៊ីសាច់ហុតឈាមគ្នា។ លោកបណ្ឌិតបន្តថា នៅពេលប្រកួតប្រជែងដើម្បីស្វែងរកការគាំទ្រ អ្នកនយោបាយគួរបង្ហាញគោលនយោបាយ និងទស្សនៈនយោបាយ ដែលគណបក្សរៀងៗខ្លួនបានលើកឡើង តែពេលវេលាផ្សេងៗទៀតដូចជាពេលវេលាធ្វើបុណ្យទាន ឬក្នុងឱកាសមរណទុក្ខ បុណ្យប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ផ្សេងៗ អ្នកនយោបាយខ្មែរគួរតែយោគយល់និងអត់ឱនឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមក ហើយសម្ដែងមរណទុក្ខ ឬជូនពរគ្នាទៅវិញទៅមកដើម្បីបង្ហាញសាមគ្គីភាព និងភារតភាពក្នុងនាមជាប្រជាជាតិដែលមានឈាមជ័រតែមួយ។ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានលើកឧទាហរណ៍ ឥរិយាបថនយោបាយដែលតួនយោបាយពីរូបគឺសម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន និងលោក សម រង្ស៊ី ធ្លាប់បានដឹកដៃគ្នាទៅចូលរួមព្រឹត្តិការណ៍អង្គរសង្ក្រាន្តនៅខេត្តសៀមរាប និងធ្លាប់ពិសារអាហារនៅតុរួមគ្នានាពេលកន្លងជាដើម សុទ្ធសឹងតែជាឥរិយាបថល្អ ដែលគប្បីរំឮកឡើងវិញនៅពេលនេះ។
លោកបណ្ឌិតបានបញ្ជាក់បន្ថែមទៀតថា “ពេលធ្វើនយោបាយ អ្នកនយោបាយអាចធ្វើទៅ ឆ្លុះបញ្ចាំងទៅនូវទស្សនៈនយោបាយរៀងៗគ្នា គោលនយោបាយផ្សេងៗគ្នា បង្ហាញភាពល្អរៀងៗខ្លួនទៅ រីឯពេលវេលាធ្វើបុណ្យទានតាមប្រពៃណីខ្មែរ ទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ យើងគួរតែបង្ហាញនូវភាពចុះសម្រុងនៃខ្មែរ ភាពចុះសម្រុងនៃអារ្យធម៌ខ្មែរ ភាពចុះសម្រុងនៃសង្គមខ្មែរ ដែលនាំមកនូវភាពសុខដុមរមនាទាំងអស់គ្នា”។ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានសង្កត់ធ្ងន់បន្ថែមថា ប្រសិនបើអ្នកនយោបាយចេះបែងចែក រវាងពេលវេលានយោបាយ និងពេលវេលាចុះសម្រុងគ្នាធ្វើបុណ្យទាន ឬរំលែកមរណទុក្ខចំពោះគ្នា នោះសង្គមជាតិខ្មែរ នឹងមានវឌ្ឍនភាពល្អជាងនេះបន្ថែមទៀត។ ត្រង់ចំណុចនេះ លោកបណ្ឌិតបានបន្តថា ការលើកឡើងខាងលើ មិនមែនមានន័យថា មិនត្រូវមានអ្នកនយោបាយប្រឆាំងនោះទេ ប៉ុន្តែគួរតែប្រឆាំងនៅក្នុងទស្សនៈនយោបាយ និងគោលនយោបាយ ប៉ុន្តែភាពរួមគ្នានៃប្រជាជាតិខ្មែរ គួរតែមានអត្ថិភាពនៅក្នុងឱកាសបុណ្យទានជាដើម។
RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ
ថ្ងៃពុធ, 02 មេសា 2025 ម៉ោង 04:16 PM
រាត្រីថ្ងៃសៅរ៍ ១កើត ខែចេត្រ ឆ្នាំរោង ឆស័ក ព.ស.២៥៦៨ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៣០ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ជាវេលាដ៏សែនខ្សឹកខ្សួលរំជួលចិត្តនិងស្តាយស្រណោះរកអ្វីមកប្រៀបផ្ទឹមពុំបានសម្រាប់ក្រុមគ្រួសារ សាច់ញាតិ សិស្សគណ បញ្ញវន្ត និងមិត្តភក្តិ ដែលបណ្ឌិតសភាចារ្យ ព្រុំ ម៉ល់ អតីតប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានទទួលមរណភាពក្នុងជន្មាយុ៩២ឆ្នាំ ដោយជរាពាធ។
មរណភាពរបស់បណ្ឌិតសភាចារ្យ ព្រុំ ម៉ល់ គឺជាការបាត់បង់អ្នកប្រាជ្ញភាសាវិទ្យាមួយរូបដ៏សំខាន់របស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ក៏ដូចជារបស់ជាតិខ្មែរយើងទាំងមូល។ បណ្ឌិតសភាចារ្យ ព្រុំ ម៉ល់ គឺជាអ្នកប្រាជ្ញខ្មែរមួយរូប ដែលមានការទទួលស្គាល់ពីស្រទាប់បញ្ញវន្តជាតិនិងអន្តរជាតិ ក៏ដូចជាមជ្ឈដ្ឋានសិស្សនិស្សិតរបស់លោក និងទទួលបាននូវការកោតស្ញប់ស្ញែងយ៉ាងក្រៃលែងចំពោះចំណេះដឹង ស្នាដៃ ទេពកោលសល្យ និងជំនាញភាសាវិទ្យារបស់លោក ដែលលំបាកនឹងរកអ្នកប្រដូចបាន។ បណ្ឌិតសភាចារ្យ ព្រុំ ម៉ល់ បានខិតខំប្រឹងប្រែងពេញមួយជីវិតដោយមិនខ្លាចនឿយហត់រហូតដល់ដង្ហើមចុងក្រោយ ដើម្បីបុព្វហេតុភាសានិងអក្សរសាស្ត្រជាតិយើង។
ស្នាដៃចុងក្រោយរបស់លោកមុនលោកទទួលមរណភាព គឺ «វចនានុក្រមភាសាខ្មែរបច្ចុប្បន្ម ភាគទី១ ក-ន ចេញផ្សាយគ្រាទី២ ឆ្នាំ២០២២»។ វចនានុក្រមភាសាខ្មែរបច្ចុប្បន្នរបស់លោក ពិតជាមានសារៈប្រយោជន៍យ៉ាងធំធេងក្នុងការអភិរក្សនិងអភិវឌ្ឍន៍ភាសានិងអក្សរសាស្ត្រជាតិយើង និងពិតជាបានរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការធ្វើឱ្យមានភាពសម្បូរណ៍បែបនូវវចនានុក្រមភាសាខ្មែរ ព្រមទាំងជាឯកសារយោងដ៏សំខាន់ក្នុងការសរសេរនិងការអានភាសាខ្មែរយើងឱ្យបានត្រឹមត្រូវនិងមានឯកលក្ខណភាព។
ទោះបីជាមានវ័យជរាណាស់ទៅហើយក្តី លោកនៅតែខិតខំរៀបចំបន្ត «វចនានុក្រមភាសាខ្មែរបច្ចុប្បន្ន ភាគីទី២» ទៀត តែមជ្ជុរាជឫស្យាមិនទុកពេលវេលាឱ្យលោកសម្រេចស្នាដៃរបស់លោកឱ្យចប់សព្វគ្រប់ឡើយ។ ជារឿយៗ លោកតែងតែណែនាំទូន្មានប្រៀនប្រដៅក្រុមការងារដែលជាសិស្សគណរបស់លោកឱ្យខិតខំក្រេបជញ្ជក់ចំណេះដឹងនិងបន្តស្នាដៃពីលោក។
មុនពេលទទួលមរណភាព លោកមិនបានដេកដួលចូលព្យាបាលជំងឺនៅមន្ទីរពេទ្យណាមួយឡើយ។ លោកនៅតែអង្គុយធ្វើការជាមួយសិស្សគណរបស់លោករហូតដល់ថ្ងៃផុតដង្ហើម។ គ្រប់វិនាទី លោកតែងតែរំពៃនឹងការងាររបស់លោកមិនដែលខានឡើយ។ លោកគឺជាអ្នកប្រាជ្ញមួយរូបដែលប្រជាជាតិខ្មែរទាំងមូលគួរតែចងចាំនិងផ្តល់តម្លៃចំពោះគុណបំណាច់ដ៏ធំធេងនិងគំរូវីរភាពដ៏ឧដុង្គឧត្តមរបស់លោក។
សារជាតិជាបញ្ញវន្តដែលស្លុងអារម្មណ៍តែនឹងការងារ រូបលោកមានវេទយិតភាពនយោបាយតិចតួចណាស់ ម្ល៉ោះហើយការលាដោយគ្មានថ្ងៃត្រឡប់របស់រូបលោកពីលោកយើងនេះ មិនមានមនុស្សច្រើនចាប់អារម្មណ៍ទេ ក្រៅតែពីសិស្សគណ បញ្ញវន្ត និងមិត្តភក្តិមួយចំនួនតូចដែលគោរព ស្រឡាញ់ និងរាប់អានរូបលោក។ ពិធីបុណ្យសពរបស់លោកបានប្រព្រឹត្តទៅយ៉ាងសាមញ្ញដោយមានភ្ញៀវពន្លឺមួយចំនួនចូលរួម ហើយក៏មិនមានគ្រឿងឥស្សរយយសអ្វី ត្រូវបានផ្តល់ជូនលោក ជាកិច្ចបច្ឆាមរណៈដែរ។
ក្នុងវិស័យភាសានិងអក្សរសាស្ត្រជាតិ រូបលោកប្រៀបដូចជាគ្រឹះផ្ទះដែលនៅកប់យ៉ាងជ្រៅនៅក្នុងដី សម្រាប់ទ្រទ្រង់តួផ្ទះដែលកំបាំងពីភ្នែកអ្នកផង ម្ល៉ោះហើយគ្រឹះដ៏រឹងមាំនេះ មិនបានបញ្ចេញសម្រស់ដូចហោជាងឬក្បាច់រចនាលម្អខាងក្រៅទេ។ នៅពេលមនុស្សភាគច្រើនចាប់អារម្មណ៍តែទៅលើទម្រង់ខាងក្រៅ គេនឹងភ្លេចគិតដល់ខ្លឹមសារខាងក្នុង ដូចគ្នានឹងការណ៍ដែលមនុស្សសរសើរតែរសផ្អែមនៃនំ ភ្លេចនឹកដល់គុណស្ករ។
រូបំ ទុក្ខំ អនិច្ចំ អនត្តា ជាក្រឹត្យក្រមធម្មជាតិមិនអាចគេចផុតឡើយ។ ការបាត់បង់រូបលោកគ្មានថ្ងៃវិលត្រឡប់នេះធ្វើឱ្យយើងខ្សឹកខ្សួលរំជួលចិត្តនិងស្តាយស្រណោះរកអ្វីមកប្រៀបផ្ទឹមពុំបាន តែយើងគ្មានអ្វីតបស្នងលោកទេ មានតែការប្តេជ្ញារៀនសូត្រតាមគំរូវីរភាពដ៏ឧដុង្គឧត្តមរបស់លោក និងលំឱនកាយវាចាចិត្ដគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធលោក និងសូមឧទ្ទិសបួងសួងដល់ដួងវិញ្ញាណក្ខន្ធរបស់លោកបានយោនយកកំណើតកើតក្នុងទីដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់នាឋានបរមសុខកុំបីឃ្លៀងឃ្លាតក្លាយជាបការៈដទៃឡើយ៕
RAC Media | នាយកដ្ឋានទំនាក់ទំនងសាធារណៈ និងពិធីការ
ថ្ងៃចន្ទ, 31 មីនា 2025 ម៉ោង 06:40 AM
ឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួររបស់អ្នកសារព័ត៌មានអំពីករណីបញ្ហាកោះគុជ (ថៃហៅថាកោះគុត) លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ អ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ បានគូសបញ្ជាក់ថា ចំពោះបញ្ហាអធិបតេយ្យទៅលើកោះគុជនេះ កម្ពុជាមិនអាចប្រើប្រាស់យន្តការតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិបាននោះឡើយ ព្រោះករណីកោះគុជ (ថៃហៅថាកោះគុត) ខុសប្លែកពីករណីប្រាសាទព្រះវិហារ ទាំងទិដ្ឋភាពប្រវត្តិសាស្ត្រ ទិដ្ឋភាពច្បាប់ និងទិដ្ឋភាពជាក់ស្ដែង។ លោកបណ្ឌិតបានលើកឡើងថា លោកពុំយល់ស្របនឹងការការជំរុញទាមទារពីសំណាក់បក្សប្រឆាំង ឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាប្ដឹងករណីអធិបតេយ្យភាពលើកោះគុជទៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិទីក្រុងឡាអេនោះឡើយ ព្រោះការប្ដឹងទៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិនៅក្នុងសំណុំរឿងកោះគុជនោះ មិនមានផលចំណេញអ្វីសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជានោះឡើយ។ លោកបណ្ឌិតបានបញ្ជាក់ថា គេត្រូវឈ្វេងយល់ឱ្យបានច្បាស់លាស់ និងស៊ីជម្រៅ ទៅលើ សន្ធិសញ្ញា បារាំង-សៀម ឆ្នាំ១៩០៤ និង ឆ្នាំ១៩០៧ ស្ដីពី ការកំណត់ព្រំដែនគោករវាងប្រទេសសៀម និងប្រទេសកម្ពុជាដែលស្ថិតនៅក្រោមអាណានិគមបារាំងនាសម័យនោះ។ លោកបណ្ឌិតបានបន្តទៀតថា សន្ធិសញ្ញាដែលបារាំងក្នុងនាមជាប្រទេសម្ចាស់អាណានិគមបានចុះហត្ថលេខា មានខ្លឹមសារគតិយុត្តិគ្រប់គ្រាន់នៅក្នុងការកំណត់ព្រំដែនអន្តរជាតិរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។
លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានជំរុញឱ្យអ្នកនយោបាយ និងអ្នកវិភាគទាំងឡាយ ព្យាយាមសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងឈ្វេងយល់ឱ្យបានជាក់លាក់ទៅលើរាល់លិខិត ឯកសារ និងបទដ្ឋានគតិយុត្តិផ្សេងៗពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាអធិបតេយ្យភាពរបស់ជាតិ ជាជាងការប្រើប្រាស់បញ្ហាព្រំដែននិងអធិបតេយ្យភាពជាតិ ធ្វើជាឆ្នួនបញ្ឆេះកំហឹងប្រជាពលរដ្ឋឱ្យមានការខឹងស្អប់ ឬប្រឆាំងនឹងរាជរដ្ឋាភិបាល ដែលបាននិងកំពុងខិតខំប្រឹងប្រែងការពារអធិបតេយ្យភាព និងផលប្រយោជន៍ជាតិ តាមគ្រប់រូបភាព ទាំងនៅលើមូលដ្ឋានលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិនានា និងទាំងនៅក្នុងយន្តការចរចាទ្វេភាគីរវាងស្ថាប័នជំនាញនៃប្រទេសទាំងពីរ ក៏ដូចជាការខិតខំការពារ និងរក្សាឱ្យបានរឹងមាំនូវសន្តិភាព ស្ថិរភាព កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងការអភិវឌ្ឍតាមបណ្តាព្រំដែន ដែលមានគណៈកម្មាធិការព្រំដែនទូទៅ កម្ពុជា-ថៃ (General Border Committee: GBC) ជាដើម។
សម្រាប់លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ នៅពេលដែលអ្នកនយោបាយបានជ្រួតជ្រាបអំពីស្ថានភាពជាក់ស្ដែង ទិដ្ឋភាពប្រវត្តិសាស្ត្រ និងខ្លឹមសារនៃឯកសារគតិយុត្តិពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាព្រំដែនកម្ពុជាជាមួយប្រទេសជិតខាងច្បាស់លាស់ និងប្រាកដប្រជាហើយ នោះគេនឹងអាចសម្រេចចិត្តជ្រើសរើសយកសេនារីយ៉ូណាមួយ ដែលសមស្របនិងធានាបាននូវឧត្ដមប្រយោជន៍ជាតិ។ លោកបណ្ឌិតបានបន្ថែមទៀតថា ទាំងអ្នកនយោបាយ និងអ្នកវិភាគទាំងឡាយ មិនគួរយកបញ្ហាព្រំដែន ធ្វើជាប្រធានបទសម្រាប់របៀបវារៈនយោបាយបម្រើប្រយោជន៍សួនតួ ឬដើម្បីតែប្រជាប្រិយភាពនិងការគាំទ្រពីសំណាក់មហាជននោះទេ ព្រោះការពិតនៅតែជាការពិត ហើយប្រវត្តិសាស្ត្រនឹងឆ្លុះបញ្ចាំង អំពីចេតនាទុច្ចរឹតរបស់បុគ្គលទាំងឡាយណា ដែលលះបង់ប្រយោជន៍ជាតិ រួចក្រសោបយកតែផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានអំពាវនាវឱ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ អ្នកនយោបាយ និងអ្នកធ្វើអត្ថាធិប្បាយទាំងអស់ ត្រូវមានជំហររួមគ្នាក្នុងបញ្ហាអធិបតេយ្យភាពនិងបូរណភាពជាតិ ដូចសុភាសិតខ្មែរបានលើកឡើងថា «ចង្កឹះមួយបាច់ គេកាច់មិនបាក់» និង «ឈ្លោះគ្នាក្នុងគ្រួសារ ដូចស្រាតកាយាបង្ហាញញាតិ ឈ្លោះគ្នាក្នុងសង្គមជាតិ ដូចលាតកំណត់បង្ហាញចោរ»។ លោកបណ្ឌិតបានថ្លែងសង្កត់ធ្ងន់ថា នៅក្នុងកិច្ចការដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែន ទាមទារឱ្យមេដឹកនាំយល់ច្បាស់ពីស្ថានការណ៍ពិតប្រាកដ ច្បាស់លាស់អំពីលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិ ក៏ដូចជាមានយុទ្ធសាស្ត្រនៅក្នុងចរចាជាក់លាក់ ហើយនៅក្នុងករណីជាច្រើនមេដឹកនាំមានភាពចាំបាច់ក្នុងការថែរក្សាអាថ៌កំបាំង និងលទ្ធភាពយកប្រៀបមួយចំនួនទៅលើដៃគូ ដែលគេមិនអាចប្រកាសជាសាធារណៈ។ លោកបណ្ឌិតបានជំរុញឱ្យអ្នកនយោបាយ ក៏ដូចជាអ្នកធ្វើអត្ថាធិប្បាយទាំងឡាយ ពិនិត្យលទ្ធភាព ដើម្បីផ្ដល់យោបល់ក្នុងន័យស្ថាបនា ដើម្បីរួមចំណែកថែរក្សានិងការពារឧត្ដមប្រយោជន៍ជាតិ ជាជាងក្រសោបយកតែជ្រុងដែលខ្លួនអាចកេងយកផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនបាន៕
RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ
ថ្ងៃចន្ទ, 31 មីនា 2025 ម៉ោង 10:56 AM
ថ្នាក់ដឹកនាំនិងមន្រ្តីរាជការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាទាំងអស់មានទុក្ខជាទម្ងន់ដោយឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ព្រំ ម៉ល់ សមាជិកពេញសិទ្ធិនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ទីប្រឹក្សារាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងជាអតីតប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរ បានទទួលមរណភាពនៅថ្ងៃសៅរ៍ ១កើត ខែចេត្រ ឆ្នាំរោង ឆស័ក ពុទ្ធសករាជ ២៥៦៨ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ វេលាម៉ោង៩និង១៥នាទីយប់ ដោយរោគាពាធក្នុងជន្មាយុ៩២ឆ្នាំ។ មរណភាពរបស់ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ព្រំ ម៉ល់ គឺជាការបាត់បង់ស្វាមី ឪពុក ជីតា ដ៏ឧត្តុង្គឧត្តមប្រកបដោយព្រហ្មវិហារធម៌និងជាជំហរគ្រឹះនៃគ្រួសារ ពិសេសគឺជាការបាត់បង់នូវបញ្ញវន្តជំនាញអក្សរសាស្រ្តជាតិដ៏ឧត្តុងឧត្តម ដែលជាធនធានមនុស្សដ៏កម្រមួយរូបរបស់ប្រជាជាតិកម្ពុជាយើងទាំងមូល។
សពរបស់ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ព្រំ ម៉ល់ តម្កល់ទុករៀបចំប្រារព្ធពិធីបុណ្យនៅភូមិព្រែកហូរកើត សង្កាត់ព្រែកហូរ ក្រុងតាខ្មៅ ខេត្តកណ្តាល។
ដំណឹងមរណភាពនេះ ចាត់ទុកជាការគោរពជូនដំណឹងដល់ថ្នាក់ដឹកនាំនិងមន្ត្រីរាជការគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ទាំងអស់ ក៏ដូចជាញាតិមិត្តជិតឆ្ងាយនៃសពជ្រាបជាដំណឹង។
ថ្ងៃអាទិត្យ, 30 មីនា 2025 ម៉ោង 07:38 AM
ឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួររបស់អ្នកសារព័ត៌មាន ពាក់ព័ន្ធនឹងការបង្កើតចលនាដែលលោក សម រង្ស៊ី អះអាងថាជា ចលនាជាតិតស៊ូ នោះ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ អ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយបានគូសបញ្ជាក់ថា ការបង្កើតចលនានេះ ផ្ទុយទៅនឹងច្បាប់ដែលមានជាធរមាននៅកម្ពុជា ហើយទំនងជានឹងមិនមានឥទ្ធិពលអ្វីគួរឱ្យកត់សម្គាល់ទៅលើស្ថានភាពនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានោះទេ បើយោងទៅលើប្រជាប្រិយភាព និងជំនឿរបស់ប្រជាពលរដ្ឋឬអ្នកគាំទ្រទៅលើរូបលោកនិងក្រុមរបស់លោក។ លោកបណ្ឌិតបានបន្តថា បើគេពិនិត្យមើលទៅលើសមាសភាពនៃចលនានេះ ហាក់ពុំមានទម្ងន់នោះឡើយ ពោលគឺគ្រាន់តែជាការបង្កើតចលនាមួយ ដែលលោក សម រង្ស៊ី រំពឹងថារុញឱ្យមានចរន្តនយោបាយមួយកើតឡើងតាមការស្រមើលស្រមៃរបស់លោកតែប៉ុណ្ណោះ។ លោកបណ្ឌិតបានកត់សម្គាល់ថា លោក សម រង្ស៊ី អតីតមេដឹកនាំអតីតគណបក្សប្រឆាំង តែងតែព្យាយាមបង្កើត ចលនានៅក្នុងទម្រង់និងឈ្មោះផ្សេងៗគ្នា បើទោះបីជាកន្លងមកគ្មានបានលទ្ធផលជាដុំកំភួនអ្វីក៏ដោយក្ដី។
លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានគូសបញ្ជាក់បន្ថែមទៀតថា អ្វីមួយដែលអតីតអ្នកនយោបាយប្រឆាំងរូបនេះ ហៅថា ចលនាជាតិតស៊ូ នឹងមិនមានឥទ្ធិពលជាដុំកំភួនអ្វី ទៅលើនយោបាយនៃប្រទេសកម្ពុជានោះឡើយ ក៏ព្រោះថា ចលនានេះ គឺជាចលនាមួយដែលបង្កើតឡើងដើម្បីឱ្យគេបានឮសម្លេងនយោបាយរបស់ខ្លួន ដោយក្រោយចលនាមួយបរាជ័យ អ្នកនយោបាយប្រឆាំងក៏ព្យាយាមប្រកាសបង្កើតចលនាមួយផ្សេងទៀតឥតឈប់ឈរ ដែលនៅតែមិនអាចសម្រេចតាមគោលបំណង និងមហិច្ឆតានយោបាយរបស់លោក សម រង្ស៊ី តែប៉ុណ្ណោះ។ លោកបណ្ឌិតបានបន្តថា ចលនាជាតិតស៊ូ របស់លោក សម រង្ស៊ី ក្រៅតែពីជាចលនាដែលមិនមានតម្លៃគតិយុត្តិ (ប្រាសចាករដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់ជាធរមាន) របស់កម្ពុជា ចលនានេះក៏ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយសារតែផលប្រយោជន៍នយោបាយសួនតួ នៃអតីតប្រធានអតីតគណបក្សប្រឆាំង ដែលចង់បន្តជីវិតនយោបាយប្រឆាំង និងជាការសម្លឹងមើលផលប្រយោជន៍ថវិកាបន្តិចបន្តួចពីការកៀងគរពីសំណាក់អ្នកគាំទ្រមួយចំនួនតូច ដែលហាក់នៅសង្ឃឹមលើនយោបាយគ្មានមូលដ្ឋានរបស់លោក សម រង្ស៊ី និងក្រុមរបស់លោកតែប៉ុណ្ណោះ។
ទោះជាយ៉ាងណា លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានជំរុញឱ្យអ្នកគាំទ្រដែលនៅក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុកទាំងអស់ គប្បីពិចារណាឱ្យបានស៊ីជម្រៅ ផ្អែកលើហេតុផល និងបទពិសោធន៍និងផលវិបាកដែលអ្នកគាំទ្រនិងដើរតាមគន្លងនយោបាយដ៏ស្រពិចស្រពិលរបស់លោក សម រង្ស៊ី នាពេលកន្លងមកនេះ។ ចំពោះការថ្លែងអះអាងរបស់អតីតមេដឹកនាំនយោបាយប្រឆាំង ដែលថា ចលនានេះបង្កើតឡើងដើម្បីទាមទារ និងស្វែងរកសន្តិភាពពិតប្រាកដនៅកម្ពុជានោះ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ យល់ឃើញថា ការគិតរបស់លោក សម រង្ស៊ី និងក្រុមរបស់លោក ហាក់ស្ថិតនៅឆ្ងាយពីស្ថានភាពពិតប្រាកដនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ខណៈដែលពលរដ្ឋខ្មែរដែលរស់នៅក្នុងប្រទេស កំពុងតែរីករាយពីការទទួលបានសមិទ្ធផលជាផ្លែផ្កាជាច្រើនពីកត្តាសុខសន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍឆ្ពោះទៅមុខនៃសង្គមនិងសេដ្ឋកិច្ចជាតិ។ ត្រង់ចំណុចនេះ លោកបណ្ឌិត បានបញ្ជាក់បន្ថែមទៀថា ទំនងបណ្ដាលមកពីលោក សម រង្ស៊ី បានចាកចេញពីប្រទេសអស់រយៈពេលយូរពេក ជាហេតុធ្វើឱ្យលោកពុំបានដឹងថា ពលរដ្ឋកំពុងតែត្រេកអរនៅក្នុងសង្គមសន្តិភាព តែបែរជាអ្នកនយោបាយប្រឆាំងរូបនេះ អំពាវនាវឱ្យពលរដ្ឋក្រោកឡើងស្វែងរកសន្តិភាពទៅវិញ។ សន្តិភាពដែលមានមូលដ្ឋានពីការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស និងឈានទៅសម្រេចបានសន្តិភាពពេញលេញនយោបាយឈ្នះឈ្នះនៅឆ្នាំ១៩៩៨ គឺជាសន្តិភាពដែលទទួលបានកម្រ និងដែលប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរបានទទួលស្គាល់គុណបំណាច់របស់មេដឹកនាំកម្ពុជា នៅក្នុងការស្វែងរកសុខសន្តិភាពជូនជាតិនិងប្រជាជននោះ ពិតជាសន្តិភាពដែលមនុស្សទូទៅប្រាថ្នាចង់បាន និងចង់ថែរក្សាឱ្យខាងតែបាន។
បើតាមលោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ ការអំពាវនាវខាងលើរបស់លោក សម រង្ស៊ី មិនត្រឹមតែបង្ហាញអំពីការភ័ន្តច្រឡំ និងវាយម្លៃស្ថានភាពខុសពីការពិតជាក់ស្ដែងប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែការអំពាវនាវនេះ ក៏បានប្រាសចាកអំពីឆន្ទៈ និងការចង់បានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជាទូទៅផងដែរ។ ហេតុនេះហើយ ការប្រកាសបង្កើតចលនាជាតិតស៊ូ ដែលលោក សម រង្ស៊ី អះអាងថាធ្វើឡើងដើម្បីស្វែងសន្តិភាពជូនប្រជាជនកម្ពុជានោះ គ្រាន់តែជាផ្សែងដែលបកកាត់មុខមហាជន ដែលគេមិនត្រឹមតែដើរទៅតាមផ្សែងនោះប៉ុណ្ណោះទេ តែថែមទាំងព្យាយាមចៀសចេញ ឬបកឱ្យផ្សែងនោះឆាប់ផុត ដើម្បីស្រូបយកនូវបរិយាកាសខ្យល់បរិសុទ្ធដែលគ្មានវត្តមានផ្សែងភ្លើងនោះថែមទៀតផង។
បន្ថែមពីនេះ លោកបណ្ឌិតក៏បានថ្លែងអំពាវនាវដល់ពលរដ្ឋក្នុងនិងក្រៅប្រទេសមួយចំនួនតូច ដែលធ្លាប់បានលង់ជឿ ឬបន្តលង់ជឿដោយងងុបងងល់នឹងនយោបាយដុតបញ្ឆេះប្រទេសជាតិរបស់ក្រុមប្រឆាំង ត្រូវគិតគូរពិចារណាឱ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងចៀសវាងពីការចូលរួមនៅក្នុងចលនាដែលមានត្រឹមរូបភាពជាអ្នកប្រឆាំងជ្រុលនិយម ងាកមកផ្ដោតលើការចូលរួមកសាងសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាល ក្នុងនាមជាកោសិកាល្អរបស់សង្គមជាតិ ជាជាងការភ្ជាប់ខ្លួនជាមួយនឹងទណ្ឌិត ដែលតែងតែគិតគូររិះរកវិធីសាស្ត្រដុតបំផ្លាញប្រទេសជាតិខ្លួន។ ការចូលរួមនៅក្នុងចលនា ឬការអំពាវនាវណាមួយរបស់ទណ្ឌិត ឬអតីតអ្នកនយោបាយប្រឆាំង ហើយធ្វើសកម្មភាពប្រាសចាកពីច្បាប់ជាធរមានរបស់ប្រទេស នោះរាជរដ្ឋាភិបាលពិតជាមានភាពចាំបាច់នៅក្នុងការចាត់វិធានការ បង្ក្រាបនិងទប់ស្កាត់សកម្មភាពដែលបង្កអសន្តិសុខ និងប៉ះពាល់ដល់សណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈជាក់ជាពុំខាន៕
RAC Media
ថ្ងៃសុក្រ, 28 មីនា 2025 ម៉ោង 04:34 PM
(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ១៤រោច ខែផល្គុន ឆ្នាំរោង ឆស័ក ព.ស. ២៥៦៨ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២៧ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ វិទ្យាស្ថានជីវសាស្ត្រ វេជ្ជសាស្ត្រ និងកសិកម្ម នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានរៀបចំសិក្ខាសាលា ស្ដីពី «ការអភិរក្សជីវៈចម្រុះនិងការលើកកម្ពស់ជីវភាពរស់នៅប្រកបដោយចីរភាព ក្នុងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីព្រៃកោងកាងខេត្តកោះកុង» ក្រោយការសិក្សាស្រាវជ្រាវពីប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីព្រៃកោងកាងក្នុងតំបន់ពាក្យក្រសោបនិងតំបន់រ៉ាមសារកោះកាពិ ខេត្តកោះកុង។
សិក្ខាសាលាដ៏មានសារៈសំខាន់នាព្រឹកនេះ បានចាប់ផ្ដើមដោយមានការចាក់បញ្ចាំងវីដេអូឯកសារខ្លី អំពីដំណើរការសិក្សាស្រាវជ្រាវពីប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីព្រៃកោងកាងក្នុងតំបន់ពាក្យក្រសោបនិងតំបន់រ៉ាមសារកោះកាពិ ខេត្តកោះកុង និងមានការអញ្ជើញថ្លែងចំណាប់អារម្មណ៍បើកដោយឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ព្រមទាំងមានការថ្លែងសុន្ទរកថាបិទ ពីសំណាក់ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាផងដែរ។
វាគ្មិនជំនាញដែលអញ្ជើញធ្វើបទបង្ហាញក្នុងសិក្ខាសាលានាឱកាសនេះរួមមាន៖
១. លោកស្រីបណ្ឌិត ហ៊ន សុទ្ធនា ប្រធាននាយកដ្ឋានស្ដីទី នៃនាយកដ្ឋានបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ បកស្រាយលើប្រធានបទស្ដីពី «ស្ថានភាពព្រៃកោងកាងខេត្តកោះកុង»
២. លោកបណ្ឌិត តាំង ស៊ិន ប្រធាននាយកដ្ឋានស្ដីពី នៃនាយកដ្ឋានវិទ្យាសាស្ត្រកសិកម្ម បកស្រាយលើប្រធានបទស្ដីពី «ស្ថានភាពទូទៅនៃតំបន់ការពារធម្មជាតិពាមក្រសោប និងតំបន់រ៉ាមសារកោះកាពិ»
៣. លោក ព្រំ ចន្ទន៍រដ្ឋា មន្ត្រីនាយកដ្ឋានមន្ទីរពិសោធន៍ បកស្រាយលើប្រធានបទស្ដីពី «ជីវចម្រុះ និងបញ្ហាប្រឈម»៕
RAC Media | នាយកដ្ឋានទំនាក់ទំនងសាធារណៈ និងពិធីការ
ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 27 មីនា 2025 ម៉ោង 02:43 PM
(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នាឱកាសថ្លែងសុន្ទរកថាស្វាគមន៍ ក្នុងកម្មវិធីបើកវេទិកាកម្រិតខ្ពស់នៃធនាគារខួរក្បាលកម្ពុជា-ចិន លើកទី៤ ស្ដីពី«ក្របខណ្ឌកិច្ចសហប្រតិបត្តិការត្បូងពេជ្រ: ទំព័រថ្មីនៃសហគមន៍កម្ពុជា-ចិន ដែលមានអនាគតរួមគ្នាក្នុងយុគសម័យថ្មី» ដែលបានចាប់ផ្ដើមកាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានថ្លែងថា វេទិកានេះគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយនៅក្នុងទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរបស់យើង។ ចាប់តាំងពីត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ២០១៩ វេទិកាកម្រិតខ្ពស់នៃធនាគារខួរក្បាលកម្ពុជា-ចិន បានដើរតួនាទីជាមជ្ឈមណ្ឌលនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការផ្នែកបញ្ញាញាណ និងជំរុញកិច្ចសន្ទនារវាងបញ្ញវន្ត អ្នករៀបចំគោលនយោបាយ និងអ្នកដឹកនាំគំនិតនៃប្រទេសទាំងពីរ។
ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត បានគូសបញ្ជាក់ថា ការរៀបចំវេទិកាកម្រិតខ្ពស់នៃធនាគារខួរក្បាលនេះ គឺជាការបញ្ជាក់ឡើងវិញនូវការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ស្ថាប័នស្រាវជ្រាជាន់ខ្ពស់នៃប្រទេសទាំងពីរ កម្ពុជា-ចិន ក្នុងការប្រែក្លាយគំនិតដែលជាចក្ខុវិស័យទៅជាយុទ្ធសាស្ត្រជាក់ស្តែងដែលអាចអនុវត្តបាន ដែលផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់សង្គមយើង និងរួមចំណែកដល់ស្ថិរភាពតំបន់និងពិភពលោក។ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតបន្តថា វេទិកានេះដើរតួនាទីលើសពី កិច្ចការគរុសភា តែវាគឺជាធាតុផ្សំដ៏សំខាន់នៃកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងការទូតរបស់យើង។
កម្ពុជានិងចិនបានចងភ្ជាប់ដោយចំណងប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ស៊ីជម្រៅប្រកបដោយការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមកនិងសាមគ្គីភាព។ ការណ៍នេះអាចឆ្លុះបញ្ចាំងតាមរយៈការគាំទ្ររបស់ប្រទេសចិនក្នុងអំឡុងពេលនៃកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងកសាងសន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍរបស់កម្ពុជា និងការបន្ស៊ីគ្នារវាងគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវាត់និងផ្លូវ (BRI) របស់ចិន និងយុទ្ធសាស្ត្រចតុកោណគ្រប់ដំណាក់កាល និងយុទ្ធសាស្ត្របញ្ចកោណដំណាក់កាលទី១ និងការពង្រឹងភាពជាដៃគូរវាងប្រទេសទាំងពីរ ដែលបង្ហាញពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការត្បូង-ត្បូងប្រកបដោយជោគជ័យ (South-South Cooperation)។
ក្របខណ្ឌនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការឆកោណត្បូងពេជ្រ ដែលបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ២០២៣ បានពង្រឹងបន្ថែមទៀតនូវកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរបស់យើងលើវិស័យអាទិភាពចំនួនប្រាំមួយ រួមមាន កិច្ចសហប្រតិបត្តិការផ្នែកនយោបាយ សមត្ថភាពផលិតកម្ម កសិកម្ម ថាមពល សន្តិសុខ និងការផ្លាស់ប្តូររវាងប្រជាជននិងប្រជាជន។ គំនិតទាំងនេះមិនមែនគ្រាន់តែជាបញ្ញត្តិអរូបីប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែជាគំនិតផ្តួចផ្តើមជាក់ស្តែង ដូចជា របៀងឧស្សាហកម្មនិងបច្ចេកវិទ្យាក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ ដែលត្រូវបានគេដាក់ចក្ខុវិស័យថាជា «ទីក្រុងសិនចិន (Shenzhen) ទីពីរ» និងរបៀងមច្ឆានិងអង្ករនៅភាគពាយ័ព្យនៃប្រទេសកម្ពុជា ដែលនឹងលើកកម្ពស់ផលិតភាពកសិកម្ម និងនិរន្តរភាពអេកូឡូស៊ី។ បន្ថែមពីនេះ កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីកម្ពុជា-ចិន ការនាំចេញកសិផលដែលមានគុណភាពខ្ពស់ និងការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសរបស់ចិននៅកម្ពុជា បង្ហាញពីឥទ្ធិពលជាក់ស្តែងនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងប្រទេសយើងទាំងពីរ។
ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតបានបន្ថែមទៀតថា ក្នុងនាមជាស្ថាប័នគំនិត តួនាទីរបស់យើងលាតសន្ធឹងហួសពីការវិភាគធម្មតាៗ ដោយស្ថាប័នស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់នៃប្រទេសទាំងពីរ គឺជានិម្មាបនករ (Architect) នៃគំនិតនិងជាអ្នកសម្របសម្រួលនៃការសន្ទនា ហើយវេទិកាកម្រិតខ្ពស់នៃធនាគារខួរក្បាលកម្ពុជា-ចិន លើកទី៤ បានរំលេចឱ្យឃើញតួនាទីជាក់ស្ដែងរបស់ស្ថាប័នទាំងពីរ ក្នុងការជំរុញ ការសន្ទនាតាមរយៈការធ្វើឱ្យមានការជួបជុំគ្នារវាងអ្នកជំនាញជាន់ខ្ពស់មកពីប្រទេសទាំងពីរ ដើម្បីពិភាក្សាលើប្រធានបទសំខាន់ៗ ដូចខាងក្រោម៖
- ប្រធានបទវគ្គទី១ នឹងពិនិត្យមើលកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងតំបន់និងសកល និង ការគាំទ្រដ៏រឹងមាំនិងការចូលរួមយ៉ាងសកម្មរបស់កម្ពុជាក្នុងគំនិតផ្តួចផ្តើមអភិវឌ្ឍន៍សកល និងគំនិតផ្តួចផ្តើមសន្តិសុខសកលរបស់ប្រទេសចិន។
- ប្រធានបទវគ្គទី២ នឹងពិភាក្សាអំពី «របៀងមច្ឆានិងអង្ករ» និង «របៀងអភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្ម» ៖ សន្ទុះថ្មីសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការកសិកម្ម ឧស្សាហកម្ម និងពាណិជ្ជកម្ម។
- ប្រធានបទវគ្គទី៣ នឹងផ្តោតទៅលើការផ្លាស់ប្តូររវាងប្រជាជននិងប្រជាជនកម្ពុជា-ចិន ការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ និងការយល់ដឹងអំពីអរិយធម៌។
RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ
ថ្ងៃពុធ, 26 មីនា 2025 ម៉ោង 08:40 PM
សេចក្ដីជូនដំណឹង ស្តីពី"ការអញ្ជើញចូលរួមដេញថ្លៃ ការផ្គត់ផ្គង់ប្រេងឥន្ធនៈប្រចាំឆ្នាំ២០២៤ សម្រាប់ជរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ចាប់ពីថ្ងៃទី១៨ មេសា ឆ្នាំ២០២៤។ *ចាប់ទទួលលក់ពាក្យដេញថ្លៃពីថ្ងៃនេះតទៅ រហូតដល់ថ្ងៃទី១៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ វេលាម៉ោង ១០.៣០នាទីព្រឹក។ ទូរសព្ទទំនាក់ទំនង : ០២៣ ៨៩០ ១៨០។
ថ្ងៃចន្ទ, 08 មេសា 2024 ម៉ោង 02:35 PM
សេចក្ដីជូនដំណឹង ស្តីពីការ ចូលរួមដេញថ្លៃ ផ្គត់ផ្គង់សម្ភារៈអេឡិចត្រូនិកសម្រាប់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ចាប់ពីថ្ងៃទី៥ មិថុនា ឆ្នាំ២០២៣។ *កាលបរិច្ឆេទឈប់ទទួលពាក្យដេញថ្លៃ៖ ថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ វេលាម៉ោង ១០.៣០នាទីព្រឹក។ ទូរសព្ទទំនាក់ទំនង : 012 78 36 46។
ថ្ងៃសុក្រ, 02 មិថុនា 2023 ម៉ោង 09:21 PM
វគ្គសិក្សាថ្មី សម្រាប់ឆ្នាំសិក្សាថ្មី ឆ្នាំ២០២២-២០២៣ ! សម្រាប់ថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់ និងថ្នាក់បណ្ឌិត នៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ចាប់ផ្តើមទទួលចុះឈ្មោះហើយ.... ព័ត៌មានលម្អិត សូមទាក់ទងមជ្ឈមណ្ឌលបណ្តុះបណ្តាលនិងស្រាវជ្រាវនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា (អគារឥន្រ្ទទេវី) ឬតាមរយៈទូរសព្ទ៖ 067-811-667 / 010-268-797 / 099-238-677 / 097 728 4444
ថ្ងៃចន្ទ, 22 សីហា 2022 ម៉ោង 03:11 PM
