រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

«រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នឹងតែងតាំងមន្រ្តីថ្មី ផ្អែកលើសមត្ថភាពនិងការបំពេញការងារប្រកបដោយវិជ្ជាជីវៈ» Royal Academy of Cambodia is to re-appoint the officials based on their capabilities and professionalism.

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍យ៉ាងដូច្នេះ នៅក្នុងឱកាសដែលឯកឧត្ដមបានអញ្ជើញជាអធិបតី ក្នុងកិច្ចប្រជុំរួមរបស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដែលបានប្រព្រឹត្តទៅនៅរសៀលថ្ងៃពុធ ១១រោច ខែមាឃ ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស. ២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១៩ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ នៅវេលាម៉ោង ២:៣០ នាទីរសៀល នៅសាលប្រជុំអគារឥន្ទ្រទេវី នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។

ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានគូសបញ្ជាក់ថា ក្រោយក្រុមប្រឹក្សាភិបាលនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជារៀបចំរួច រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជានឹងធ្វើការតែងតាំងតំណែងប្រធានវិទ្យាស្ថាននិងស្ថាប័នឧបសម្ព័ន្ធនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាជាថ្មី ស្របតាមព្រះរាជក្រឹត្យ នស/រកត/១២១៩/១៩៦២ ស្ដីពី ការបង្កើតរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ជាគ្រឹះស្ថានសាធារណៈរដ្ឋបាល។ ជាមួយគ្នានេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ក៏បានក្រើនរំឭកថា ប្រធានវិទ្យាស្ថាននីមួយៗ ត្រូវតែស្នើតែងតាំងមន្ត្រីរាជការក្រោមឱវាទជាប្រធាននាយកដ្ឋានត្រូវធ្វើឡើងឱ្យស្របតាមសមត្ថភាពនិងឧបនិស្ស័យ ហើយដាច់ខាតពុំត្រូវស្នើតែងតាំងមន្ត្រីណាម្នាក់ដែលអសកម្ម និងមិនបានបំពេញការងារតាមក្រមវិជ្ជាជីវៈជាអ្នកស្រាវជ្រាវនោះឡើយ។

លើសពីនេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យបានសង្កត់ធ្ងន់ថា ចំពោះមន្ត្រីរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជារូបណាក៏ដោយ ដែលអសកម្មក្នុងការបំពេញការងារបច្ចុប្បន្ន នឹងមិនត្រឹមតែពុំត្រូវបានស្នើសុំតែងតាំងឋានៈនោះទេ តែក៏ត្រូវប្រឈមនឹងកាត់ផ្ដាច់អត្ថប្រយោជន៍ដទៃផ្សេងទៀតក្នុងនាមជាមន្ត្រីរាជការនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាផងដែរ ប្រសិនបើមន្ត្រីរូបនោះពុំបានបំពេញការងារប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព សម្រាប់ស្ថាប័នស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់របស់ជាតិខ្មែរមួយនេះទេ៕

——-

(Royal Academy of Cambodia): His Excellency Academician Sok Touch, the President of Royal Academy of Cambodia has made such a remark in the occasion of presiding over the RAC’s meeting conducted on Wednesday, 19 February 2020, at 2:30 p.m. in the Intradevi Meeting Hall of RAC.

H.E Academician Sok Touch stated that after the RAC’s Board of Trustees has been set up, RAC will organize the re-appointment of the positions of the director generals of the institutes and institutions under RAC’s supervision in accordance with the Royal Decree NS/RKT/1219/1962 on the Establishment of the Royal Academy of Cambodia as a Public Administration Institution. Meanwhile, H.E Academician also reminded each director general of the institutes must be proposed for civil servants under the supervision of the department director general and must be conducted in terms of their capacities and interests, and must not propose for any official’s appointment who is passive and does not complete his or her in the name of a professional researcher.

Moreover, H.E Academician also emphasized that for any RAC official who is inactive in the present work will not be proposed for appointment at all but will be faced to cutting other benefits in the name of a civil servant in RAC if that official does not complete his or her work effectively for this Cambodian senior research institution.

RAC Media | Lim Sovannarith 

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 20 កុម្ភៈ 2020 ម៉ោង 03:14 PM

«កិច្ចប្រជុំដើម្បីពិនិត្យ ពិភាក្សា និងអនុម័តបច្ចេកសព្ទបរិស្ថាននិងធនធានធម្មជាតិ »

កាលពីរសៀលថ្ងៃពុធ ១១រោច ខែមាឃ ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស.២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១៩ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរ ក្រោមអធិបតីភាពឯកឧត្តមបណ្ឌិត ហ៊ាន សុខុម បានបើកកិច្ចប្រជុំដើម្បីពិនិត្យ ពិភាក្សា និងអនុម័តបច្ចេកសព្ទបរិស្ថាននិងធនធានធម្មជាតិ ស្នើដោយក្រសួងបរិស្ថានបានចំនួន៥ពាក្យ ដែលមានសេចក្តីពន្យល់លម្អិតដូចខាងក្រោម៖

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 20 កុម្ភៈ 2020 ម៉ោង 12:08 PM

«ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ ជាប់ឆ្នោតជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាភិបាលរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា តំណាងបុគ្គលិករាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា អាណត្តិទីមួយ»

ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ ជាប់ឆ្នោតជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាភិបាលរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា តំណាងបុគ្គលិករាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា អាណត្តិទីមួយ»

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានជាប់ឆ្នោតជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាភិបាលរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា តំណាងបុគ្គលិកនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា អាណត្តិទីមួយ ដែលមានរយៈពេល៣ឆ្នាំ។ នៅក្នុងចំណោមបេក្ខជនចំនួន៥នាក់ បានឈរឈ្មោះជាតំណាងបុគ្គលិករាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងចំនួនសន្លឹកឆ្នោតក្នុងធុងឆ្នោត ១៤០សំឡេង (សន្លឹកឆ្នោតបានការ ១៣៦សំឡេង និងមិនបានការ ៤សំឡេង) ឯកឧត្តមយង់ពៅ ទទួលបានការគាំទ្រ ៥៩សំឡេង ឈ្នះដាច់ខាត ខណៈពេលដែលបេក្ខជន ៤រូបទៀត ទទួលបានតែ ២៣សំឡេង ២០សំឡេង ១៨សំឡេង និងតិចបំផុត ១៦សំឡេង។

ការបោះឆ្នោតនេះ រៀបចំឡើងប្រកបដោយតម្លាភាព សេរី និងយុត្តិធម៌ត្រឹមត្រូវ នៅរសៀលថ្ងៃពុធ ១១រោច ខែមាឃ ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស.២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១៩ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ ក្រោមអធិបតីភាពឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងជាប្រធានគណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោត ដោយមានការចូលរួមឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត លោកជំទាវបណ្ឌិត សាស្ត្រាចារ្យ អស់លោក លោកស្រីបណ្ឌិត លោក លោកស្រី អ្នកនាង និងកញ្ញាដែលជាមន្ត្រីរាជការចំណុះរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា សរុបចំនួន ១៥០នាក់។

នៅក្នុងដំណើរការនៃការបោះឆ្នោត ប្រធានគណៈកម្មការរៀបចំ បានអនុញ្ញាតឱ្យបេក្ខជនឈរឈ្មោះទាំង៥រូបឡើងធ្វើការបង្ហាញអំពីផែនការការងារ និងគោលបំណងរបស់ខ្លួនរៀងខ្លួន រយៈពេល១៥នាទី សម្រាប់បេក្ខជនម្នាក់ៗ នៅចំពោះមុខមន្ត្រីរាជការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាទាំងអស់ ដែលកំពុងមានវត្តមាននៅសាលសន្និសីទ អាគារឥន្ត្រទេវី។ ការបង្ហាញនេះ គឺមានគោលបំណងសំខាន់ ដើម្បីឱ្យអ្នកចូលរួមបោះឆ្នោតទាំងអស់ ធ្វើការសម្រេចជ្រើសរើសបេក្ខជនម្នាក់ក្នុងចំណោមបេក្ខជនឈរឈ្មោះទាំង០៥រូប ដើម្បីក្លាយជាតំណាងបុគ្គលិករាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ធ្វើជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាភិបាលរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ប្រកបដោយតម្លាភាព សេរី និងយុត្តិធម៌ត្រឹមត្រូវតាមលក្ខណៈប្រជាធិបតេយ្យ។

ក្រោយពីទទួលបានលទ្ធផលសំឡេងឆ្នោតគាំទ្រ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ ជា តំណាងបុគ្គលិកនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នឹងក្លាយជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាភិបាលរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា អាណត្តិទីមួយ បានមានប្រសាសន៍ប្តេជ្ញាយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការការពារផលប្រយោជន៍ឱ្យបុគ្គលទាំងអស់ និងរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដោយជំរុញការបង្កើនសមត្ថភាពស្រាវជ្រាវរបស់មន្ត្រីរាជការ និងផលប្រយោជន៍រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។

សូមជម្រាបជូនថា ការរៀបចំបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាភិបាលរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា តំណាងបុគ្គលិកនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជានាពេលនេះធ្វើឡើងស្របតាមព្រះរាជក្រឹត្យលេខ នស/រកត/១២១៩/១៩៦២ ចុះថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ១កើត ខែបុស្ស ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស.២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ ដែលប្រែក្លាយរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា (រ.ប.ស.ក.) ជាគ្រឹះស្ថានសាធារណៈរដ្ឋបាល។

សូមជម្រាបជូនផងដែរថា ផ្អែកតាមមាត្រា១១និង១២ នៃព្រះរាជក្រឹត្យលេខ នស/រកត/១២១៩/១៩៦២ ចុះថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ១កើត ខែបុស្ស ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស.២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ ក្រុមប្រឹក្សាភិបាលនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា មានសមាសភាពចំនួន៧រូបដូចតទៅ៖

១. តំណាងទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ១រូប ជាប្រធាន

២. តំណាងក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ ១រូប សមាជិក

៣. តំណាងក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ ១រូប សមាជិក

៤. តំណាងក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ១រូប សមាជិក

៥. តំណាងក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ១រូប សមាជិក

៦. ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ១រូប សមាជិក

៧. តំណាងបុគ្គលិកនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ១រូប ជាសមាជិកស្វ័យប្រវត្តិ។

តំណាងបុគ្គលិកនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា១រូបជាសមាជិកស្វ័យប្រវត្តិនៃក្រុមប្រឹក្សាភិបាលដែលត្រូវបានជ្រើសរើសដោយការបោះឆ្នោតពីក្នុងចំណោមបុគ្គលិកអចិន្ត្រៃយ៍នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា សម្រាប់អាណត្តិ៣ឆ្នាំ៕

RAC Media | រឿន ភីរុន

RAC Media | រឿន ភារុន

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 20 កុម្ភៈ 2020 ម៉ោង 11:58 AM

តើមានអ្វីកើតឡើងចំពោះអង់គ្លេសនិងសហភាពអឺរ៉ុបបន្ទាប់ពី BREXIT? ដោយ៖ លោក ហ៊ាន ស្រស់ និងលោក សួន សុភា វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

តើហេតុអ្វីបានជាចក្រភពអង់គ្លេសចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុប? តើការចាកចេញរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសពីសហភាពអឺរ៉ុប នឹងធ្វើឱ្យចក្រភពអង់គ្លេសខ្លួនឯងនិងសហភាពអឺរ៉ុបប្រឈមនឹងបញ្ហាអ្វីខ្លះ? តើសហភាពអឺរ៉ុបនឹងមានលក្ខណៈដូចម្តេច? តើប្រទេសណាខ្លះនឹងអាចយកគំរូតាមចក្រភពអង់គ្លេស? ទាំងនេះសុទ្ធតែជាសំណួរចាក់ស្រេះដែលត្រូវបានចោទសួរឡើងតាំងពីចរន្តនៃការប៉ុនប៉ងចាកចេញរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសពីសហភាពអឺរ៉ុប ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ២០១៤-២០១៦ មកម្ល៉េះ។

ដោយធ្លាប់ជាប្រទេសម្ចាស់អាណានិគម ចក្រភពអង់គ្លេសប្រហែលជាថប់ដង្ហើមជាមួយនឹងការរឹតត្បិតនិងចំណងកាតព្វ កិច្ចនៃប្រព័ន្ធច្បាប់របស់សហភាពអឺរ៉ុបដ៏ញឹកល្អិតស្ទើររើខ្លួនមិនរួច ផ្គួបផ្សំជាមួយវិបត្តិជាបន្តបន្ទាប់ ដូចជា វិបត្តិធានាគារកណ្តាលរបស់អឺរ៉ុប អត្រាគ្មានការងារធ្វើកើនឡើងខ្ពស់នៅក្នុងប្រទេសក្រិកនិង អេស្ប៉ាញ ជនអន្តោប្រវេសន៍មកពីប្រទេសប៊ុលហ្គារី​និងរ៉ូម៉ានី ជាពិសេស វិបត្តិជនភៀសខ្លួនស៊ីរីដែលហូរចូលមកអឺរ៉ុប ព្រមទាំងមានការចំណាយថវិកាប្រចាំឆ្នាំជាង១០ពាន់លានផោនដែលត្រូវបង់ឱ្យសហភាពអឺរ៉ុប ដែលជាតួលេខច្រើនជាងអ្វីដែលអង់គ្លេសបានទទួលពីអឺរ៉ុប ប្រហែល​​ជាហេតុផលទាំងដែលធ្វើឱ្យចក្រភពអង់គ្លេសមិនពេញចិត្តក្នុងនាមជាសមាជិកនៃសហភាពអឺរ៉ុប បើទោះបីជាប្រទេសនេះធ្លាប់ជាសមាជិកនៃសហគមន៍អឺរ៉ុបឬសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអឺរ៉ុបតាំងពីឆ្នាំ១៩៧៣ មកក៏ដោយ។

និន្នាការប៉ុនប៉ងចាកចេញរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសពីសហភាពអឺរ៉ុបឬហៅកាត់ជាភាសាអង់គ្លេសថា Brexit នោះបានលេចឡើងក្នុងឆ្នាំ២០១៤ ពេលនោះ នាយករដ្ឋមន្រ្តីអង់គ្លេស លោក ដេវីដ កាមេរូន(David Cameron) មានបំណងបង្រួបបង្រួមអ្នកបោះឆ្នោតប្រឆាំងនឹងជនអន្តោប្រវេសន៍នៅក្នុងគណបក្សរបស់លោក ព្រោះតែលោកបារម្ភពីការឈ្នះឆ្នោតរបស់គណបក្សចក្រភពអង់គ្លេសឯករាជ្យនិយមស្តាំ។ លោកបានសន្យាថា នឹងធ្វើប្រជាមតិមួយស្តីពីការចាកចេញរបស់អង់​គ្លេស​ពីសហភាពអឺរ៉ុបប្រសិនបើគាត់ឈ្នះការបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០១៥។

ការបោះឆ្នោតប្រជាមតិមួយអំពី Brexit ត្រូវបានធ្វើឡើងនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី២៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៦ នៅពេលអ្នកបោះឆ្នោតត្រូវបានគេសួរសំណួរតែមួយប៉ុណ្ណោះ - ថាតើចក្រភពអង់គ្លេសគួរតែចាកចេញឬបន្តស្ថិតនៅក្នុងសហភាពអឺរ៉ុប។ អ្នកបោះឆ្នោតចំនួន៥១.៩% បានបោះឆ្នោតគាំទ្រក្រុមចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុប ខណៈពលរដ្ឋចំនួន៤៨.១% បោះឆ្នោតគាំទ្របន្តជាសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុប ក្នុងចំណោមអ្នកដែលទៅបោះឆ្នោតសរុបមានចំនួន៧១.៩% នៃចំនួនអ្នកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតសរុប។ ជាមួយនឹងជ័យជម្នះទាំងប្រផិតប្រផើយសម្រាប់ការចាកចេញនេះ ចក្រភពអង់គ្លេសបានក្លាយជារដ្ឋសមាជិកអឺរ៉ុបទីមួយ ដែលបានចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុប បន្ទាប់ពីបានរួមសុខទុក្ខជាមួយសហភាពអឺរ៉ុបអស់រយៈពេលជាង៤៧ឆ្នាំមកនេះ។ ប៉ុន្តែចក្រភពអង់គ្លេសមិនបានចាកចេញភ្លាមៗទេ, ដំណើរការចរចាសម្រាប់ការចាកចេញនេះត្រូវអូសបន្លាយអស់រយៈពេលជាងបីឆ្នាំ។

ទីបំផុតទៅ នៅម៉ោង១១:០០នាទីយប់ (ម៉ោងនៅទីក្រុងឡុងដ៍) ថ្ងៃទី៣១ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០ Brexit បានកើតឡើងជាផ្លូវការ។ នាយករដ្ឋមន្រ្តីចក្រភពអង់គ្លេសចំនួនបីរូប គឺលោក ដេវីដ កាមេរូន លោកស្រី ថេរ៉ា ម៉េយ៍ និងចុងក្រោយគឺលោក បូរីស ចនសុន បានខិតខំប្រឹងប្រែងចរចាជាបន្តបន្ទាប់រហូតទទួលបានការគាំទ្រពីសភាអង់គ្លេស ក៏ដូចជាសភាសហភាពអឺរ៉ុប ដែលធ្វើឱ្យចក្រភពអង់គ្លេសទទួលបានជោគជ័យក្នុងការចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុប។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ចក្រភពអង់គ្លេសនឹងត្រូវស្ថិតនៅក្នុងរយៈពេលអន្តរកាលរហូតដល់ថ្ងៃទី៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ​២០២០។ ក្នុងរយៈពេល១១ខែនេះ ចក្រភពអង់គ្លេសនៅតែជាសមាជិកមានតែឈ្មោះក្នុងសហភាពអឺរ៉ុប និងលែងមានតំណាងព្រមទាំងមិនអាចចូលរួមនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំរបស់សហភាពអឺរ៉ុបទៀតនោះទេ។ ប៉ុន្តែ ចក្រភពអង់គ្លេសនៅមានសិទ្ធិចរចាអំពីអនាគតនៃទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប។ កិច្ចចរចាជាផ្លូវការនឹងត្រូវចាប់ផ្ដើមធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី០៣ ខែមីនាខាងមុខនេះតទៅ ហើយក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ ភាគីទាំងពីរនឹងដាក់ចេញនូវចំណុចអាទិភាពរៀងៗខ្លួន ព្រមទាំងកំណត់អ្វីដែលជាបន្ទាត់ក្រហមរបស់ពួកគេផងដែរ។

ការចាកចេញរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសពីសហភាពអឺរ៉ុប ធ្វើឱ្យអង់គ្លេសអាចបើកផ្លូវក្នុងការពង្រីកទីផ្សារពាណិជ្ជកម្មថ្មីទូទាំងពិភពលោក។ ក្រុមហ៊ុនផលិតរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសនឹងមិនត្រូវបានកំណត់ក្នុងការចរចាពាណិជ្ជកម្ម តាមរយៈសហភាពអឺរ៉ុបទៀតឡើយ ហើយនឹងអាចធ្វើកិច្ចព្រមព្រៀងដោយផ្ទាល់ជាមួយប្រទេសផ្សេងទៀត ស្របពេលដែលបច្ចុប្បន្ននេះ ចក្រ ភពអង់គ្លេសកំពុងតែកំណត់គោលដៅនៃភាពជាដៃគូប្រកបដោយមហិច្ឆតាជាមួយ ប្រទេសអូស្ត្រាលី ចិន កាណាដា និងជប៉ុន។ ជាមួយគ្នានេះដែរ នឹងបើកឱកាសថ្មីសម្រាប់ក្រុមហ៊ុនផលិតរបស់ ចក្រភពអង់គ្លេសក្នុងការលក់ផលិតផលរបស់ពួកគេនៅទូទាំងពិភពលោក។ ការស្វែងរកវត្ថុធាតុដើមរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសនិងការលក់ផលិតផលនៅក្នុងប្រទេសនឹងអាចឈានដល់ទីផ្សារក្នុងល្បឿនលឿនជាងមុន។ ខ្សែចង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់នឹងមានរយៈពេលខ្លីជាងមុន ដែលនាំឱ្យមានការគ្រប់គ្រងបានកាន់តែល្អប្រសើរ។

នាយករដ្ឋមន្ត្រីអង់គ្លេសលោក បូរីស ចនសុន ធ្លាប់បានអះអាងថា Brexit គឺជាឱកាសសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំមួយសម្រាប់ចក្រភពអង់គ្លេស។ សម្រាប់លោក បូរីស ចនសុន ការលែងលះពីសហភាពអឺរ៉ុប គឺជាការនាំយកមកវិញនូវភាពម្ចាស់ការរបស់ចក្រ ភពអង់គ្លេស។ ការចាកចេញនេះ គឺជាឱកាសសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំមួយ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យចក្រភពអង់គ្លេសមាន លទ្ធភាពធ្វើអ្វីដែលចក្រភពអង់គ្លេសមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យធ្វើអស់ជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ។

ទន្ទឹមនឹងមានផលវិជ្ជមាន ចក្រភពអង់គ្លេសក៏នឹងប្រឈមនឹងផលអវិជ្ជមានដែរ ដូចជា អត្រាពន្ធគយទូទៅរបស់សហភាព​អ៊ឺរ៉ុប នឹងត្រូវអនុវត្តចំពោះការនាំចេញពីចក្រភពអង់គ្លេស ដែលនាំឱ្យមានការកើនឡើងនូវថ្លៃដើម។ បុគ្គលិកនៃប្រទេសសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុបមួយចំនួនអាចនឹងផ្លាស់ទីលំនៅចេញពីចក្រភពអង់គ្លេស ដែលនាំឱ្យមានលំហូរបុគ្គិលកចេញពីចក្រភពអង់គ្លេស ជាហេតុធ្វើឱ្យមិនមានប្រសិទ្ធិភាពសម្រាប់ក្រុមហ៊ុនផលិតនៅចក្រភពអង់គ្លេស។ ការផ្លាស់ប្តូរណាមួយនៅក្នុងគោលនយោបាយជាតិនឹងជះឥទ្ធិពលដល់សកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលអាចនាំឱ្យកើតមានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ វានឹងនាំមកនូវការផ្លាស់ប្តូរសំខាន់ៗនៃសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចក្រភពអង់គ្លេស។ ទាំងអស់នេះវានឹងបង្កើតឱ្យមានអារម្មណ៍អសន្តិសុខទោះតិចឬច្រើនក្តីក្នុងចំណោមពាណិជ្ជករនិងអ្នកផលិតរបស់ចក្រភពអង់គ្លេស។ ទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មជាមួយអឺរ៉ុបនឹងមានការប្រែប្រួល។ ការនាំចេញរបស់អង់គ្លេសគឺមានចំនួនស្មើនឹង១២.៦% នៃផលិត​ផល​សរុបក្នុងស្រុក។ ចំពោះវិស័យសំខាន់ៗ ដូចជា វិស័យសេវាកម្មហិរញ្ញវត្ថុនិងធានារ៉ាប់រង, វិស័យរថយន្ត វិស័យគីមីនិង​ឱសថ វិស័យអាវកាស វិស័យទំនិញមូលធននិងគ្រឿងម៉ាស៊ីន, វិស័យម្ហូបអាហារ ភេសជ្ជៈ និងថ្នាំជក់ និងវិស័យសេវាកម្មជំនាញវិជ្ជាជីវៈ ក៏អាចនឹងមានផលប៉ះពាល់ផងដែរ។ ដោយឡែកជនជាតិអង់គ្លេសដែលកំពុងរស់នៅក្នុងសហភាពអឺរ៉ុបអាចនឹងរងផលប៉ះពាល់ផងដែរ។

ចំពោះទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិរបស់ចក្រភពអង់គ្លេស មានបណ្តាញធំៗចំនួន៣ គឺសហភាពអឺរ៉ុបជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ច សហ​រដ្ឋអាមេរិកជាដៃគូសន្តិសុខ និងទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីព្រមទាំងស្ថាប័នអន្តរជាតិសំខាន់ៗដទៃទៀត។ ដោយឡែក នាពេលបច្ចុប្បន្ន សហរដ្ឋអាមេរិកងាកមកអាស៊ី។ ដូច្នេះ ចក្រភពអង់គ្លេសអាចលែងជាដៃគូសំខាន់ទៀតហើយ សម្រាប់សហរដ្ឋ​​ អា​មេរិក និងសម្រាប់យុទ្ធសាស្រ្តឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក។

បើយើងក្រឡេកមកមើលសហភាពអឺរ៉ុបឯណោះវិញ តើនឹងមានបញ្ហាប្រឈមអ្វីខ្លះក្រោយការចាកចេញរបស់ចក្រភពអង់​គ្លេស ហើយប្រទេសណាខ្លះអាចនឹងយកគំរូតាមចក្រភពអង់គ្លេស? សហភាពអឺរ៉ុបក៏អាចជួបបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួនដែរ ដូចជា ការបាត់បង់ថវិកាដែលបានមកពីការបង់វិភាគទានរបស់ចក្រភពអង់គ្លេស ក៏ដូចជាភាពចលាចលខាងទីផ្សារហិរញ្ញវត្ថុ ការបាត់បង់សាមគ្គីភាព ការផ្លាស់ប្តូរគោលនយោបាយ ការផ្លាស់ប្តូរមនោគមន៍វិជ្ជា ដោយសារតែអវត្តមានរបស់អង់​គ្លេស​អាចនឹងប៉ះពាល់ដល់តុល្យភាពមនោគមវិជ្ជានៅក្នុងស្ថាប័នសហភាពអឺរ៉ុប។ ដោយឡែកគោលនយោបាយការបរទេសរបស់សហភាពអឺរ៉ុប អាចមានឥទ្ធិពលតិចជាងមុន បើគ្មានចក្រភពអង់គ្លេសទេ ព្រោះចក្រភពអង់គ្លេសគឺប្រទេសសមាជិកដ៏សំខាន់សម្រាប់សហភាពអឺរ៉ុបក្នុងវិស័យកិច្ចការបរទេសនិងការពារជាតិ ដែលមានសមត្ថភាពស៊ើបការណ៍សម្ងាត់ មានអំណាចទន់ និងមានបណ្តាញការទូតខ្លាំង។ ទន្ទឹមនឹងនេះ អ្វីដែលជាបញ្ហាប្រឈមមួយទៀតសម្រាប់សហ​ភាពអឺរ៉ុប គឺគំរូ Brexit អាចនឹងឆ្លងរាលដាលដល់សមាជិកសហភាពអឺរ៉ុបដទៃទៀត ដូចជា អ៊ីតាលី, ប៉ូឡូញ, ហូឡង់, ហុងគ្រី និងដាណាម៉ាក ជាដើម ជាពិសេស អ៊ីតាលី ដែលអាចនឹងយកគំរូតាមចក្រភពអង់គ្លេសដ្បិតនិន្នាការស្តាំនិយមកំពុងតែរីកដុះដាលខ្លាំងនៅក្នុងប្រទេសនេះ។

ការចាកចេញរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសពីសហភាពអឺរ៉ុប ថ្វីបើជាសិទ្ធិស្វ័យសម្រេចរបស់ប្រជាជនអង់គ្លេស ខ្លួនឯង ប៉ុន្តែ វាបង្ហាញពីនិន្នាការឯតោភាគីនិយមនិងការគាំពារនិយម ដើរបញ្ច្រាស់ចរន្តសាកលភាពវូបនីយកម្មនិងនិន្នាការពហុភាគីនិយម។ បច្ចុប្បន្ន ប្រជាជាតិមួយចំនួនហាក់ដូចជាអាត្មានិយមជាងមុន គិតគូរតែផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន បោះបង់នូវកាតព្វកិច្ចមួយចំនួនសម្រាប់ភពផែនដីនិងមនុស្សជាតិ។ Brexit ជាមេរៀនមួយដែលអាស៊ាន ត្រូវចៀសវាងឱ្យបាន ដើម្បីកុំឱ្យជួបបញ្ហាដូចសហភាពអឺរ៉ុប។ ដូច្នេះ អាស៊ានត្រូវបន្តរិតចំណងសាមគ្គីភាព មិត្តភាព កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងសមា​ហរណកម្មតំបន់ និងរក្សាឱ្យបាននូវមជ្ឈភាពរបស់ខ្លួន ព្រមទាំងយន្តការនៃការសម្រេចចិត្តដោយកុងសង់ស៊ូស៕

RAC Media

ប្រភព៖ វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជានៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។

  ថ្ងៃសុក្រ, 14 កុម្ភៈ 2020 ម៉ោង 04:57 PM

«១៤ កុម្ភៈ ឆ្នាំនេះ កម្ពុជាជូនសេចក្តីស្រឡាញ់ទៅពិភពលោក»

នាថ្ងៃទិវានៃក្តីស្រឡាញ់ ថ្ងៃទី១៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០នេះ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា​​បាន​​ផ្តល់​កាដូ​នៃ​ក្តី​ស្រឡាញ់​ដ៏​រំភើបរីក​រាយ​ចំពោះអ្នកដំណើរ​នៅលើ​នាវា Westerdam ចំនួន២២៥៧នាក់ (ភ្ញៀវ១៤៥៥នាក់ និងបុគ្គលិកនាវា៨០២នាក់) ដែលបានចេញដំណើរពីទីក្រុងហុងកុង ប្រទេសចិន កាលពីថ្ងៃទី០១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ ប៉ុន្តែត្រូវបានអាជ្ញាធរ​​កោះ​តៃវ៉ាន់ ហ្វីលីពីន ជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង កោះហ្គាំ(អាម៉េរិក) និងប្រទេសថៃ បដិសេធមិនអនុញ្ញាតឱ្យចូលចតក្នុងតំបន់របស់ខ្លួន ដោយសារការព្រួយបារម្ភថា ក្នុងចំណោមមនុស្សរាប់ពាន់នាក់នៅលើនោះ អាចមានផ្ទុកវីរុសកូរ៉ូណាថ្មី (Covid-19)។ សកម្មភាពរបស់ព្រះរាជាណាកម្ពុជានាពេលនេះ បានធ្វើឱ្យប្រជាជន មេដឹកនាំប្រទេស ស្ថានទូតបរទេស ប្រធានអង្គការជាតិ-អន្តរជាតិ តំណាងពិសេសរបស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​នានា​ជុំវិញ​ពិភពលោក​ បានមើលឃើញផ្ទាល់ភ្នែក និង​បានថ្លែងសាទរ​ស្ទើរគ្រប់ទិសទី​ចំពោះ​សកម្មភាពជួយគ្នាក្នុងអាសន្ន​ប្រកប​ដោយទឹកចិត្តមនុស្សធម៌របស់កម្ពុជា។

ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានធ្វើឱ្យប្រជាជនទូទាំងពិភពលោករំភើបជាពន់ពេកស្ទើរតែទប់​ទឹក​ភ្នែក​ពុំបាន​តាម​រយៈសកម្មភាព​មនុស្សធម៌ដែល​ត្រូវបានសារព័ត៌មានជាតិ និងអន្តរជាតិធំៗចុះផ្សព្វផ្សាយ ការបញ្ចេញមតិតាមបណ្តាញសង្គមនានា អំពីសកម្មភាពទទួលអនុញ្ញាតឱ្យនាវា Westerdam ដែលមានផ្ទុកអ្នកដំណើរចំនួន ២២៥៧នាក់ ចូលចត ចំពេលវេលានៃទិវានៃក្តីស្រឡាញ់ ថ្ងៃទី១៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០​នេះ។

ពួកគេបានផ្សព្វផ្សាយយ៉ាងទូលំទូលាយនៅទូទាំងពិភពលោកអំពីសកម្មភាពរបស់ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល​នៃព្រះរាជាណា ចក្រ​កម្ពុជា សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ដែលបានអញ្ជើញជាអធិបតីដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ ផ្តល់ជូនក្រមា បាច់ផ្កា​ដែល​ជាសារបង្ហាញ​ការ​ស្វាគមន៍ និងក្តីស្រឡាញ់យ៉ាងកក់ក្តៅ ចំពោះអ្នកដំណើរ​ក្មេង-ចាស់ ទាំង​២២៥៧នាក់​ដោយផ្ទាល់។ ពួកគេបាន​មើលឃើញផ្ទាល់ភ្នែកថា នាវាកម្សាន្តខ្នាតយក្ស​ដែលជាប់គាំងកណ្តាលមហាសាគរ​ ដោយសារការភ័យខ្លាច​វីរុស ត្រូវ​បានប​ញ្ចប់ដោយស្នាមញញឹម​ជាមួយផ្កាកុលាបនៅកម្ពុជា។

នៅក្នុងអំឡុងពេលទទួលស្វាគមន៍ដោយផ្ទាល់នៅកំពង់ផែក្រុងព្រះសីហនុ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍​បញ្ជាក់​ថា៖ «ប្រសិនបើមានអ្នកជំងឺនៅលើនាវា ខ្ញុំនឹងធ្វើយ៉ាងលឿន​បំផុតតាម​ដែល​អាច​ធ្វើទៅបាន… តើយើងឱ្យ​អ្នកជំងឺស្លាប់​នៅលើនាវា​នេះ ដែលត្រូវទម្លាក់ចោលសាកសពលើសមុទ្រ ឬត្រូវទុកលើនាវា។ នេះជាបញ្ហា​ដែលត្រូវមើល​ឃើញ​អំពីការទទួលខុសត្រូវ​របស់​ពិភពលោក ក៏ដូចជា​ការទទួលខុសត្រូវរបស់យើង​ក្នុងនាម​ជា​សមាជិករបស់​សហគមន៍​អន្តរជាតិ»។

បន្ថែម​លើសពីនេះ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍លើកឡើងអំពីគុណភាពសម្បត្តិនៃសន្តិភាពដែលអាចនាំកម្ពុជាមានលទ្ធភាពទទួលអនុញ្ញាតឱ្យនាវាទេសចរណ៏ខ្នាតយក្សចូលចតដោយសុវត្ថិភាពហើយអាចជួយសម្របសម្រួលអ្នកដំណើរទាំងអស់ឱ្យផ្ទេរពីនាវាខ្នាតយក្សទៅអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិ​ ដើម្បី ហោះហើរ​តាម​យន្តហោះ​ទៅកាន់​ប្រទេស​រៀងៗ​ខ្លួន​របស់​ពួកគេវិញ។

ជាងនេះទៀត ថ្លែងដោយទឹកមុខញញឹមរីករាយ និងមោទកភាព សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានប្រកាស​អនុញ្ញាត​ឱ្យភ្ញៀវ​ចាក​ចេញ​ពី​លើ​នាវា Westerdam ហើយស្វាគមន៍ចំពោះដំណើរកម្សាន្ត ទស្សនកិច្ចសិក្សានៅក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ និងសៀមរាប​ដោយ​ក្តី​រីករាយ​ជានិច្ច។ ទន្ទឹមនឹងនេះដែរ សម្ដេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានណែនាំឱ្យម្ចាស់សណ្ឋាគារ និង​ភោជនីយដ្ឋាន​ទាំងអស់​មិន​ត្រូវ​រើសអើង​ចំពោះពួកគេ​ឡើយ។ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រី ក៏បានជូនពរ​ដល់ភ្ញៀវ​ទេចរណ៍​ទាំងអស់​ជួប​តែ​សេចក្តីសុខ សេចក្តីចម្រើនគ្រប់ៗគ្នា ជាពិសេសនៅក្នុងថ្ងៃបុណ្យនៃក្តីស្រឡាញ់ថ្ងៃនេះ។

សូមជម្រាបថា នាវាទេសចរណ៍ Westerdam ដឹកមនុស្សសរុប ២២៥៧នាក់ ក្នុងនោះអ្នកដំណើរ១៤៥៥នាក់ និង​បុគ្គលិក​កប៉ាល់​ចំនួន ៨០២នាក់ បានចាកចេញ​ពីទីក្រុង​ហុងកុង ប្រទេសចិន កាលពីថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ ប៉ុន្តែនាវានេះ ត្រូវបានអាជ្ញាធរកោះតៃវ៉ាន់ ហ្វីលីពីន ជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង កោះហ្គាំ(អាមេរិក) និងប្រទេសថៃ បដិសេធមិន​ឱ្យ​ចូលចតឡើយ ដោយសារតែការព្រួយបារម្ភថា ក្នុងចំណោមមនុស្សរាប់ពាន់នាក់​នៅលើនាវានោះ អាចមានផ្ទុកវីរុសកូរ៉ូណា​ថ្មី (Covid-19)។ នាវាទេសចរណ៍ខ្នាតយក្សនេះ ផ្ទុកអ្នកទេសចរណ៍ចំនួន ៤១ជាតិសាសន៍ ក្នុងនោះជនជាតិអាមេរិក​ច្រើនជាងគេ មានចំនួនរហូតដល់ ៦៥១នាក់ ជនជាតិកាណាដា ២៧១នាក់ អង់គ្លេស ១២៧នាក់ ជនជាតិខ្មែរដែលចូលសញ្ជាតិកាណាដា ចំនួន៥នាក់ និងជាតិសាសន៍ដទៃ៕

RAC Media | រឿន ភារុន

  ថ្ងៃសុក្រ, 14 កុម្ភៈ 2020 ម៉ោង 04:22 PM

«ការសម្លឹងមើលរបស់ពិភពលោកទៅលើចិនក្រោយការផ្ទុះមេរោគ COVID-19 » ដោយ៖ លោក អ៊ុច លាង នាយកដ្ឋានសិក្សាអាស៊ី អាហ្វ្រិក និងមជ្ឈិមបូព៌ានៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

វីរុសកូរ៉ូណាថ្មី ឬហៅជាផ្លូវការថា COVID-2019 ដែលបានផ្ទុះឡើងដំបូងចេញពីទីក្រុងវូហាន នៃខេត្តហូប៉ី ភាគកណ្តាល ប្រទេសចិនកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៩កន្លងមកនេះ បានបង្កនូវផលវិបាកជាច្រើន ទាំងវិស័យសុខភាពសាធារណៈ សេដ្ឋ​កិច្ច និងសង្គម។ ការរាតត្បាតបានកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័ស។ គិតមកទល់ថ្ងៃទី១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០នេះ មានចំនួន​អ្នកឆ្លងមេរោគនេះប្រមាណជាង ៦០,០០០ នាក់ និងអ្នកស្លាប់មានជាង ១,០០០នាក់ ហើយបានរាលដាលដល់ជិត​​៣០​ប្រទេស​ ដែលក្នុងនោះក៏មានកម្ពុជាផងដែរ។ ការរីករាលដាលមេរោគកូរ៉ូណាប្រភេទថ្មី ឬ COVID-2019នេះ មិន​ត្រឹម​តែ​ធ្វើ​ឱ្យ​ប៉ះ​ពាល់​ដល់សេដ្ឋកិច្ច និងអាយុជីវិតមនុស្ស ប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ ក៏កំពុងបង្កបញ្ហាមួយដ៏ធំផងដែរ នោះគឺការរើស​អើង​លើ​ជនជាតិចិន ឬអ្នកមានដើមកំណើតចិន។

ការរើសអើងជនជាតិចិនបានកើតឡើងនៅបណ្តាប្រទេសមួយចំនួន។ យោងតាមការផ្សាយរបស់ BBC នៅសង្កាត់ចិនក្នុងទីក្រុងឡុងដ៍ ជាទីដែលម្ចាស់ភោជនីយដ្ឋានជាពលរដ្ឋអង់គ្លេសដើមកំណើតចិន បានត្អូញត្អែរពីភាពស្ងប់ស្ងាត់ភ្ញៀវខុសពីធម្មតាចាប់តាំងពីការឆ្លងដំបូងនៃវីរុសកូរ៉ូណា ដែលត្រូវបានគេរាយការណ៍ជាលើកដំបូងនៅចក្រភពអង់គ្លេស។ នៅប្រទេស​​ជប៉ុន មានស្លាកសញ្ញាសរសេរថា “Chinese Don't Come To Japan” នៅលើបណ្តាញសង្គម Twitter។ នៅសិង្ហ​បុរី ប្រជាជនរាប់ម៉ឺននាក់បានចុះហត្ថលេខាលើញត្តិអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលហាមឃាត់ជនជាតិចិនមិនឱ្យចូលប្រទេស​របស់ខ្លួន។ នៅហុងកុង កូរ៉េខាងត្បូង និងវៀតណាម តាមហាងអាជីវកម្មនានា បានបង្ហាញសញ្ញាថា អតិ​ថិ​ជន​ចិន​ដីគោកមិនស្វាគមន៍ទេ។ល។

នៅប្រទេសបារាំងឯណោះវិញ បើតាមការផ្សាយរបស់វិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ ក៏មានគំនិតម៉ៃនិងការរើសអើងប្រកាន់ពូជសាសន៍​អាស៊ីកាន់តែខ្លាំងឡើងផងដែរ។ ខ្លះសម្លឹងមើលពូជសាសន៍អាស៊ីក្នុងក្រសែភ្នែកស្អប់ខ្ពើម ខ្លះឡែបខាយពាក្យសំដីបែបមាក់ងាយ បែបសើចចំអក ខ្លះបដិសេធមិនចាប់ដៃជាកិច្ចស្វាគមន៍ ខ្លះមិនព្រមថើបថ្ពាល់ ដែលជាប្រពៃណីបារាំងនៅពេលជួបគ្នា ខ្លះដើរគេច ឬដើរថយនៅពេលឃើញជនជាតិអាស៊ីនៅតាមដងផ្លូវ ឬនៅពេលឡើងឡានក្រុងរួមគ្នា។ល។និង។ល។ ទាំងនេះសុទ្ធសឹងជាអ្វីដែលពលរដ្ឋក្នុងសហគមន៍អាស៊ី នៅប្រទេសបារាំងបានជួបប្រទះនារយៈពេល​ប៉ុន្មានថ្ងៃចុងក្រោយនេះ។ មិនថាអ្នកមានសញ្ជាតិបារាំង សញ្ជាតិ ខ្មែរ ចិន ចាម វៀតណាម ឬថៃទេ ឱ្យអ្នកមានប្រភព​មកពីអាស៊ី អ្នកនឹងត្រូវគេដៀង ឌឺដង ជាងពេលណាៗទាំងអស់។

ជនរងគ្រោះដោយផ្ទាល់និងដោយប្រយោលច្រើនឡើងៗបាននាំគ្នាបង្ហោះសារជាមួយនឹងពាក្យ #JeNeSuisPas​UnVirus​ (ខ្ញុំមិនមែនជាវីរុស) ដើម្បីបញ្ជាក់អំពីការលេចឡើងជាថ្មីនៃចរន្តប្រកាន់ពូជសាសន៍រើសអើងជនជាតិអាស៊ី។ កូនសិស្សសាលាបីនាក់ ជាដើមកំណើតអាស៊ី មានអាការៈមិនស្រួលខ្លួនបន្តិច ត្រូវបានសិស្សធំៗវាយធ្វើ​បាបដោយគិត​ថា​ជាជនជាតិចិននាំមេរោគកូរ៉ូណាថ្មីមកបារាំង។ នេះបើតាមសាក្សីម្នាក់ដែលរៀបរាប់បង្ហោះក្នុងប្រព័ន្ធ​សង្គម។

ផ្ទុយពីនិន្នាការខាងលើ ប្រទេសកម្ពុជាដែលរកឃើញមានវីរុសកូរូណាមួយករណីទៅលើជនជាតិចិន ហើយក្រោយមកត្រូវបានព្យាបាលជាសះស្បើយ សម្តេចនាយករដ្ឋមន្រ្ដី ហ៊ុន សែន សម្រេចមិនជម្លៀសប្រជាជនកម្ពុជាចេញពីក្រុងវូហាននិង​​ចិននោះទេ គឺធ្វើតាមបទពិសោធន៍ និងបង្ហាញពីសាមគ្គីភាពជាមួយចិន ដែលនេះជាការអាចជួយទៅបានរបស់កម្ពុជា។ សម្តេចនាយករដ្ឋមន្រ្ដីបានសង្កត់ធ្ងន់សុភាសិតប្រចាំប្រទេសមួយជូនសាធារណជនជុំវិញករណីវីរុសកូរូណាវាយ​លុក​សុខ​ភាពសាធារណៈពិភពលោកថា ស្រលាញ់គ្នាក្នុងគ្រាក្រ ស្គាល់មិត្តល្អពេលជួបទុក្ខលំបាក។

ចំពោះមុខការរើសអើងដ៏គួរឱ្យបារម្ភនេះ នៅថ្ងៃទី០៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ អគ្គលេខាធិការនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ លោក អាន់តូនីញ៉ូ ហ្គួទែរែស (Antonio Guterres) បានបង្ហាញក្ដីព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង ពីលទ្ធភាពនៃការផ្ទុះឡើងនូវទង្វើរើសអើងប្រឆាំងនឹងក្រុមមនុស្សមួយចំនួន។ ប្រមុខដឹកនាំអង្គការសហប្រជាជាតិរូបនេះបានគូសបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះថា «វាពិតជាងាយស្រួល ក្នុងការចូលទៅកាន់ទស្សនៈ ដែលមាននិន្ននាការបែបរើសអើង... ប៉ុន្តែ និន្ននាការទាំងនេះ គឺជាការរំលោភលើសិទ្ធិមនុស្ស ហើយវានឹងនាំទៅរកការមើលងាយជនគ្មានកំហុសដោយសារតែជាតិសាសន៍របស់ពួកគ»។

ដើម្បីទប់ស្កាត់ការរើសអើងនេះ លោក ម៉ៃខឺល រីយ៉ាន (Michael Ryan) នាយកប្រតិបត្តិផ្នែកសុខភាព និងសង្រ្គោះបន្ទាន់​របស់អង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO) បានលើកឡើងនៅក្នុងទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានស៊ីនហួរថា មិនគួរតែមាន​ការរើសអើងណាមួយឡើយពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងវីរុសកូរ៉ូណាប្រភេទថ្មីនេះទេ។ លោកក៏បានបន្ថែមថា វាគឺជាការទទួលខុសត្រូវរបស់យើងទាំងអស់គ្នា ដើម្បីធានាថា ពុំមានការរើសអើងក្នុងទម្រង់ណាមួយឡើយទាក់ទងទៅនឹងវីរុសកូរ៉ូណាថ្មីនេះ ព្រោះ​វាជារឿងមិនចាំបាច់ និងមិនអាចជួយអ្វីបាននោះទេ។ លោក Ryan បានគូសបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលទាំងឡាយ មានតួនាទីអប់រំប្រជាជនរបស់ខ្លួនជុំវិញការរើសអើង។ វាជាការទទួលខុសត្រូវដ៏សំខាន់មួយ។

ចំណែកឯមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ម្នាក់ទៀតរបស់អង្គការអង្គការសុខភាពពិភពលោក គឺលោកស្រី ម៉ារៀ វ៉ាន កឺខូវ (Maria Van Kerkhove) ក៏បានបង្ហាញក្តីកង្វល់ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ដោយផ្តោតទៅលើឈ្មោះរបស់វីរុស។ លោកស្រីបានបញ្ជាក់ថា អង្គ​ការ​សុខភាពពិភពលោក បានផ្តល់ឈ្មោះបណ្តោះអាសន្នហៅថា 2019-nCoV សម្រាប់វីរុសកូរ៉ូណាប្រភេទថ្មីនេះ ដើម្បីធា​នា​​ថាពុំមានទីតាំងណាមួយត្រូវយកទៅភ្ជាប់ជាមួយវីរុសនេះឡើយ បើទោះបីជាវាបានផ្ទុះចេញពីក្នុងប្រទេសចិនក៏​ដោយ​។​

សរុបមក ជំងឺឆ្លងគ្មានព្រំដែនទេ ហើយក៏គ្មានប្រទេសណាមួយឬជនជាតិណាមួយចង់ឱ្យវាកើតឡើងដែរ។ ការរើសអើងប្រទេសណាមួយឬជនជាតិណាមួយដោយសារតែជំងឺឆ្លង ហើយមិនព្រមរួមដៃគ្នាប្រយុទ្ធប្រឆាំង គឺជាអំពើអមនុស្សធម៌និងខ្វះការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។ ទន្ទឹមនឹងនោះ ប្រទេសចិននិងជនជាតិចិន មិនគួរជាកម្មវត្ថុនៃការរើសអើងនោះទេ។ ពិភព​លោក​ទាំងមូលត្រូវតែពួតដៃគ្នាបន្ថែមទៀត ក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងការរីករាលដាលនៃវីរុសដ៏កាចសាហាវនេះ សម​ដូចប្រសាសន៍របស់ប្រធានអង្គការ WHO លោក Ghebreyesus ដែលបានថ្លែងចំពោះរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងសម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថា ការត្រួសត្រាយផ្លូវដល់នាវាទេសចរណ៍ Westerdam នេះ ជាសកម្មភាពមួយដើម្បី​ទប់ស្កាត់ភាពវិលវល់និងអារម្មណ៍ភ័យខ្លាច។ ការបោះជំហានរបស់ប្រទេសកម្ពុជា គឺជាសកម្មភាពស្វាគមន៍មួយចំពោះសាមគ្គីភាព ខណៈពេលដែលពិភពលោកនៅតែមានឱកាសជានិច្ចក្នុងការបញ្ឈប់ការរីករាលដាលនៃវីរុស COVID-2019។ ការផ្ទុះវីរុសនេះអាចនាំឱ្យយើងស្គាល់មនុស្សល្អនិងអាក្រក់។ ផ្ទុយទៅនឹងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់យើងដើម្បីប្រយុទ្ធ​ COVID-2019 ការកើតមានភាពវិលវល់អាចត្រឹមតែធ្វើឱ្យយើងបាត់បង់ការយកចិត្តទុកដាក់និងបង្វែរមនុស្ស​ឱ្យ​ប្រឆាំងគ្នាប៉ុណ្ណោះ៕

RAC Media

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 13 កុម្ភៈ 2020 ម៉ោង 06:43 PM

«ប្រជុំដើម្បីពិនិត្យ ពិភាក្សា និងអនុម័តបច្ចេកសព្ទបរិស្ថាននិងធនធានធម្មជាតិ »

កាលពីរសៀលថ្ងៃពុធ ៤រោច ខែមាឃ ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស.២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរ ក្រោមអធិបតីភាពឯកឧត្តមបណ្ឌិត ហ៊ាន សុខុម បានបើកកិច្ចប្រជុំដើម្បីពិនិត្យ ពិភាក្សា និងអនុម័តបច្ចេកសព្ទបរិស្ថាននិងធនធានធម្មជាតិ ស្នើដោយក្រសួងបរិស្ថានបានចំនួន៣ពាក្យ ដែលមានសេចក្តីពន្យល់លម្អិតដូចខាងក្រោម៖

RAC Media

ប្រភព៖ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរ

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 13 កុម្ភៈ 2020 ម៉ោង 02:31 PM

សញ្ញាណនៃវប្បធម៌វិទ្យា An Inroduction to Culturology ដោយ៖ ប្រែង ពិសិដ្ឋ និង ម៉ិល វាសនា វិទ្យាស្ថានវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា​​

RAC Media

ប្រភព៖ វិទ្យាស្ថានវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ

  ថ្ងៃពុធ, 12 កុម្ភៈ 2020 ម៉ោង 09:51 PM

«ផលប៉ះពាល់នៃមេរោគកូរ៉ូណាមកលើវិស័យសេដ្ឋកិច្ចនិងទេសចរណ៍ពិភពលោក» ដោយបណ្ឌិត ហុង វណ្ណៈ នាយកដ្ឋានសេដ្ឋកិច្ចអន្តរជាតិ នៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

(រូបភាពពី METRO News)

ការកើតឡើង និងការរីករាលដាលនៃមេរោគកូរ៉ូណា តាំងពីចុងឆ្នាំ២០១៩ មកទល់បច្ចុប្បន្ន កំពុងតែបង្កើតឱ្យមានបញ្ហាជាច្រើនដល់ពិភពលោក ទាំងសុខភាពសាកល ទាំងសេដ្ឋកិច្ច ទេសចរណ៍ និងវិស័យផ្សេងៗទៀតយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ ក្នុងចំណោមផលប៉ះពាល់ទាំងអស់ យើងសង្កេតឃើញថា មានការប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងលើសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក ជាពិសេស ប្រទេសចិនខ្លួនឯងដែលជាប្រភពនៃការកើតមានមេរោគនេះ។ តើផលប៉ះពាល់នេះមានស្ថានភាពបែបណា? តើប្រទេសដែលមានផលប៉ះពាល់ទាំងនោះ មានវិធានការបែបណាខ្លះដើម្បីទប់ទល់នឹងសភាពការណ៍នេះ?

បើ​យោងតាមអង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO) បានប្រកាសជាផ្លូវការថា ការកើតមាននូវមេរោគកូរ៉ូណា គឺជា «ភាពអាសន្នសុខភាពពិភពលោក» ដែលជាបញ្ហាគ្រោះថ្នាក់ដំបូងបង្អស់នៃយុគសម័យថ្មីក្នុងដើមឆ្នាំ២០២០នេះ។ ផលប៉ះពាល់មេរោគនេះ កំពុងតែរីករាលដាលពាសពេញពិភពលោកទាំងក្នុងទិដ្ឋភាពទីផ្សារពិភពលោក ទាំងលើទិដ្ឋភាពភូមិសាស្ត្រនយោបាយផងដែរ។ យោងតាមសារព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃចិន ចេញផ្សាយថ្ងៃទី១១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ បានបង្ហាញថា មានចំនួនមនុស្សស្លាប់ដោយសារមេរោគនេះបានកើនឡើងដល់ ជាងមួយពាន់នាក់ អ្នកឆ្លងមេរោគនេះមានជាងបួនម៉ឺននាក់ ក្នុងប្រទេសជិត៣០។ អង្គការសុខភាពពិភពលោកបានដាក់ឈ្មោះវីរុសផ្លូវដង្ហើមកូរ៉ូណានេះទៅជា ខូវីដ-១៩ (COVID-19) វិញ និងត្រូវបានប្រកាសឱ្យប្រើប្រាស់ជាលក្ខណៈសាកល។

ផលប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក អាចនឹងរីកធំឡើងៗដែលមិនទាន់ប៉ាន់ស្មានបានពិតប្រាកដឡើយ ពិសេស វាកើតឡើងស្របពេលដែលសេដ្ឋកិច្ចចិនកំពុងធ្លាក់ចុះ ខណៈពេលដែលក្រុមហ៊ុនអាម៉េរិកមួយចំនួននិងបណ្តាប្រទេសផ្សេងទៀតកំពុងផ្លាស់ប្តូរខ្សែផ្គត់ផ្គង់ពីប្រទេសចិនទៅកន្លែងផ្សេងទៀតដោយសារពន្ធថ្មី និងភាពតានតឹងខាងពាណិជ្ជកម្ម។ វីរុសនេះក៏បានដើរតួជាអង្គរំខានមួយផ្សេងទៀតសម្រាប់ក្រុមហ៊ុនដើម្បីធ្វើពិពិធកម្មខ្សែផ្គត់ផ្គង់របស់ពួកគេឱ្យកាន់តែឆាប់រហ័ស។ បន្ទាប់ពីកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មដំណាក់កាលទី១ រវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងចិន ការឆ្លងមេរោគនេះ ក៏ធ្វើឱ្យអន្តរាយដល់សុទិដ្ឋិនិយមពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគី ដែលបានជះឥទ្ធិពលដល់ទីផ្សារផងដែរ ពោលបានផ្លាស់ប្តូរ និងបានបង្កើនអត្រានៃការធ្លាក់ចុះនៃទីផ្សារពិភពលោកក្នុងឆ្នាំ ២០២០។ ធនាគារពិភពលោកនឹងកែប្រែឡើងវិញ នូវការព្យាករណ៍កំណើនសេដ្ឋកិច្ចសកលរបស់ខ្លួនថា នឹងធ្លាក់ចុះដោយសារការផ្ទុះឡើងនៃមេរោគ និងជំងឺ ខូវីដ-១៩ថ្មី ដោយសារតែបណ្តាញផ្គត់ផ្គង់សាកល។ ទំនិញចិនជាច្រើនបានចេញទៅកាន់ពិភពលោក តាមរយៈយន្តហោះដែលដឹកអ្នកដំណើរនិងទំនិញ ហើយក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍នៅទូទាំងពិភពលោកបានផ្អាកការហោះហើរទៅកាន់និងពីប្រទេសចិន ចំណែកឯប្រទេសជិតខាងមួយចំនួនរបស់ចិនក៏បានបិទព្រំដែនរបស់ខ្លួន។ ទស្សនវិស័យសេដ្ឋកិច្ចរបស់ធនាគារពិភពលោកបានព្យាករណ៍ថា សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកនឹងកើនឡើងដល់ ២,៥% នៅឆ្នាំនេះបើធៀបនឹង២,៤%កាលពីឆ្នាំ២០១៩។

ប្រសិនបើវិបត្តិនេះនឹងអូសបន្លាយរយៈពេលមួយខែឬច្រើនខែទៅមុខទៀត នោះសេដ្ឋកិច្ចចិនអាចនឹង ធ្លាក់ចុះពី ២% ភាគរយនៃកំណើនដល់ ៤% ឬទាបជាងនេះ។ គួររំលឹកដែរថា ផលប៉ះពាល់លើសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកមានច្រើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់ជាងអំឡុងពេលនៃការរីករាលដាលនៃជំងឺរាតត្បាតកាលពីឆ្នាំ២០០៣ ដែលត្រូវបានគេប៉ាន់ស្មានថា បានបង្កឱ្យមានការខាតបង់សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកចំនួន៤០ពាន់លានដុល្លារ និងកើនឡើង០,១% នៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបរបស់ពិភពលោក។ ជាមួយនេះដែរ រដ្ឋាភិបាលចិនបានបញ្ចេញប្រាក់ជាង៥០ពាន់លានដុល្លារ ដើម្បីស្តារសេដ្ឋកិច្ចចិនឡើងវិញ ប៉ុន្តែមិនបានកំណត់ថា លើវិស័យណាជាអាទិភាពទេ។

ការឆ្លងមេរោគខូវីដ១៩ថ្មីនេះ ក៏បានប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងលើវិស័យទេសចរណ៍ពិភពលោកផងដែរ ពោលគឺមានចំនួន ១០,៤% នៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP) និង១០% នៃនិកម្មភាពសាកលលោក។ ដូច្នេះ ស្ថានភាពនេះអាចដើរផ្ទុយនឹងការព្យាកររបស់អង្គការទេសចរណ៍អង្គការសហប្រជាជាតិ (UNWTO) ដែលបានព្យាករតាំងពីឆ្នាំ២០១៩ ថាទេសចរណ៍ពិភពលោកនឹងកើនឡើងពី ៣-៤% ក្នុងឆ្នាំ២០២០។ ចំណែកទីផ្សារទេសចរណ៍ចិនដែលមានភាពទាក់ទាញខ្លាំងសម្រាប់ពិភពលោក តួយ៉ាងទេសចរចិនប្រមាណ ១៦៣លាននាក់ ក្នុងឆ្នាំ២០១៨ មានចំនួនជិត ១ ភាគ ៣ នៃការលក់រាយនូវកញ្ចប់នៃការធ្វើដំណើរទូទាំងពិភពលោក ត្រូវបានកាត់បន្ថយយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់។ គួររំលឹកថា ប្រទេសថៃទទួលទេសចរចិនប្រមាណ១០លាននាក់ក្នុងរយៈពេល២ទៅ៣ឆ្នាំជាប់ៗគ្នានេះ ប្រទេសវៀតណាមទទួលទេសចរចិនចំនួនប្រមាណ ៦លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំៗ ដូចនេះ វត្តមាននៃមេរោគកូរ៉ូណាក្នុងដើមត្រីមាសឆ្នាំ២០២០ បានប៉ះពាល់ដល់វិស័យទេសចរណ៍ពិភពលោក ស្ទើរតែទាំងស្រុង។ ឧទាហរណ៍ប្រទេសថៃបានកាត់បន្ថយការព្យាករណ៍ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបឆ្នាំ២០២០ របស់ខ្លួន ហើយត្រៀមការខាតបង់ប្រាក់ចំណូលដែលបានរំពឹងទុកប្រមាណ ១,៦ពាន់លានដុល្លារ ក្រោយមានវិធានការរឹតបន្តឹងការធ្វើដំណើរបន្តរយៈពេល ៣ ខែទៀត។

បើពិនិត្យមើលវិស័យទីផ្សារហិរញ្ញវត្ថុវិញ យើងសង្កេតឃើញថា មានវិបត្តិច្រើនហួសពីការរំពឹងគិត។ ទីផ្សារភាគហ៊ុនបានធ្លាក់ចុះដំបូងនៅអាស៊ី ប៉ុន្តែ ទីផ្សារផ្សេងទៀតនៅអឺរ៉ុប និងអាម៉េរិកកំពុងមានដំណើរការល្អ មិនទាន់ជួបបញ្ហានៅឡើយ។ ក្នុងពេលនេះសន្ទស្សន៍ហង្សសេងបានបាត់បង់ប្រហែល ៦% ការខាតបង់គឺតិចតួចជាង ១% ការខាតបង់ត្រូវបានគេមើលឃើញនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០ ដូចជា រតនាគារសហរដ្ឋអាម៉េរិក ធ្លាក់ចុះក្រោម ១,៦%។ លើសពីនេះទៅទៀតប្រាក់ដុល្លារអាម៉េរិកនិងប្រាក់យ៉េនជប៉ុនបានកើនឡើង ខណៈរូបិយប័ណ្ណចិន និងតម្លៃប្រេងកាតកំពុងចុះខ្សោយ។

បើយើងប្រៀបធៀបបញ្ហាជំងឺសារដែលបានកើតឡើងកាលពីចុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០០២ យើងឃើញថា ពេលនោះមានអ្នកឆ្លងជំងឺសាររហូតចំនួន៨០៩៦នាក់ អ្នកស្លាប់ចំនួន ៧៧៤នាក់ ហើយជំងឺនោះបានរាលដាលដល់ប្រទេសចំនួន២៦។ រីឯមេរោគកូរ៉ូណាវិញ លេចរូបរាងដំបូងក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ ហើយអត្រាស្លាប់ មានចំនួនច្រើនជាង។ បញ្ហាជម្ងឺសារបានធ្វើឱ្យធ្លាក់ចុះទេសចរអន្តរជាតិចំនួន ៩,៤លាននាក់ គិតជាប្រាក់ប្រហែល ៣០ទៅ៥០ពាន់លានដុល្លារ ដែលកាលណោះ ប្រទេសចិនបានទទួលទេសចរបរទេសចំនួនតែ៣៨លាននាក់ ចំណែកទេសចរចិនខ្លួនឯងបានធ្វើដំណើរទៅក្រៅប្រទេសមានចំនួន១៧លាននាក់។ បើប្រៀបធៀបជាមួយឆ្នាំ២០១៩ ប្រទេសចិនបានទទួលទេសចរអន្តរជាតិចំនួន ១៤២លាននាក់ ហើយទេសចរចិនទៅទស្សនាបរទេសចំនួន១៣៤លាននាក់ រីឯទេសចរក្នុងស្រុកមានចំនួន ៥,៥ពាន់លាននាក់។

ប្រទេសមួយចំនួននៅអាស៊ាន និងប្រទេសមួយចំនួនទៀតលើពិភពលោកបានផ្អាកជើងហោះហើរទៅកាន់ខេត្ត ហ៊ូប៉ី (Hubei) ប្រទេសចិន។ ហេតុការណ៍នេះបានធ្វើឱ្យក្រុមហ៊ុនបរទេស ក្រុមហ៊ុនចិនជាច្រើនទាំងនៅក្នុងប្រទេសចិន និងបរទេសជួបការលំបាក់ក្នុងដំណើរការផលិតកម្មរបស់ខ្លួន។ តាមការប៉ាន់ស្មានផល ប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសចិនពីជំងឺសារមានប្រហែល ១% នៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP) ក្នុងឆ្នាំ២០០៣ ចំណែកឯផលប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចពីមេរោគកូរ៉ូណាមានរហូតដល់ ១,១% នៃកម្រិតព្យាករណ៍ចំនួន៥,៨%។

ដោយឡែកផលប៉ះពាល់លើសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាវិញឃើញថា ដោយការវិនិយោគ និងពាណិជ្ជកម្មភាគច្រើនរបស់កម្ពុជា ពឹងផ្អែកទៅលើការវិនិយោគរបស់ជនជាតិចិន ដូច្នេះ ការផ្ទុះមេរោគកូរ៉ូណាថ្មីក៏បានធ្វើឱ្យមានការព្រួយបារម្ភជាខ្លាំងទាំងវិនិយោគិនក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុក ពិសេស វិនិយោគិនចិនតែម្តង។ ជារួម ចំនួនទេសចរ ការវិនិយោគលើវិស័យកសិកម្ម ឧស្សាហកម្ម សំណង់ និងអចលនទ្រព្យ នៅប្រទេសកម្ពុជា ជនជាតិចិនឈរ ក្នុងលំដាប់ថ្នាក់លេខ១ ដែលជាឆ្អឹង​ខ្នង​សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ ដូច្នេះ មេរោគកូរ៉ូណាថ្មីនេះ ពិតជាធ្វើ ឱ្យសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាប្រឈមបញ្ហាធំជាងមុន​សម្រាប់ឆ្នាំ២០២០នេះ។ ជាមួយគ្នានេះដែរ យោងតាមស្ថិតិរបស់ ក្រសួងទេសចរណ៍ បានបញ្ជាក់ថា នៅក្នុងឆ្នាំ​២០១៩ កន្លងទៅ ភ្ញៀវទេសចរចូលមកទស្សនាប្រទេសកម្ពុជា មាន ចំនួន ៦,៦លាន នាក់ ក្នុងនោះ ទេសចរជន​ជាតិ​ចិន​មានចំនួន ២,៣ លាន នាក់ ដែលចំនួននេះធ្វើឱ្យទេសចរជនជាតិចិនឈរក្នុងលំដាប់ថ្នាក់លេខ១ ពោលគឺស្មើនឹង​៣៥%នៃទេសចរសរុប ក្នុងចំណោម ១១០ សញ្ជាតិ។ ដូច្នេះ ការផ្ទុះមេរោគកូរ៉ូណា នឹងធ្វើឱ្យវិស័យទេសចរណ៍ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាជួបបញ្ហាដោយសារភ្ញៀវទេសចរភាគច្រើនបានលុបចោលការធ្វើដំណើររបស់ខ្លួនមកកាន់កម្ពុជា។

ជារួម ផលប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកដែលកើតចេញពីវីរុសកូរ៉ូណា ដែលមានប្រភពពីប្រទេសចិននេះ មានលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរជាងមេរោគផ្សេងៗ ដូចជា គ្រុនផ្តាសសាយបក្សី ជម្ងឺសារ និងហ្ស៊ីកា។ និយាយឱ្យចំទៅប្រទេសចិន ជាប្រទេសរងគ្រោះជាងគេ ហើយបានសាយភាយកាន់តែធំទៅលើពិភពលោក។ នេះឆ្លុះបញ្ជាំងឱ្យឃើញថា ភាពប្រទាក់គ្នានៃសេដ្ឋកិច្ច​ពិភពលោកមានទំនាក់ទំនងគ្នាខ្លាំងក្លា។ ម្យ៉ាងទៀត ក៏អាចនិយាយបានថា សេដ្ឋកិច្ចប្រទេសចិនបានចាក់​ស្រេះ​ពហុនិយម នៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកលើគ្រប់វិស័យ។ យើងក៏អាចនិយាយបានទៀតថា ប្រសិនបើចិនមាន​វិបត្តិ​សេដ្ឋកិច្ច សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកក៏រងផលប៉ះពាល់ដែរ។ ប្រសិនបើបញ្ហាមេរោគនេះ នៅតែរាតត្បាតបន្ត នោះការប៉ាន់​ស្មានផលប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក ក៏មានភាពមិនច្បាស់លាស់ដែរ៕

  ថ្ងៃពុធ, 12 កុម្ភៈ 2020 ម៉ោង 04:30 PM

«មេរោគកូរ៉ូណាថ្មីនិងការឆ្លើយតបរបស់ពិភពលោក» ដោយលោក ធន ឆាយពិសិដ្ឋ នាយកដ្ឋាននយោបាយនិងសន្តិសុខអន្តរជាតិ នៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

(រូបភាពកូរ៉ូណារីរុស ពី Scientist Magazine)

មេរោគកូរ៉ូណាថ្មីនេះ មានឈ្មោះជាផ្លូវការថា Covid-19 ជាមេរោគអម្បូរតែមួយជាមួយនឹងមេរោគសារ្ស៍ (SARS-CoV) កាលពី២០០២ និង មេរោគមឹរ្ស៍ (MERS-CoV) នៅឆ្នាំ២០១២។ មេរោគកូរ៉ូណាប្រភេទថ្មីនេះ គឺជាមេរោគផ្លូវដង្ហើម ដែលបានលេចរូបរាងដំបូងនៅទីក្រុងវូហាន ប្រទេសចិន ដោយបានរកឃើញក្រុមអ្នកឆ្លងមេរោគដំបូង គឺកម្មករនិងអតិថិជននៅផ្សារបោះដុំគ្រឿងសមុទ្រហួណាន។ ការរាតត្បាតលើកនេះ កើតឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័ស មកទល់ថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ មានចំនួនអ្នកឆ្លងមេរោគជាង៤ម៉ឺននាក់ និងអ្នកស្លាប់ជា១ពាន់នាក់ ហើយដែលបានរាលដាលដល់ទៅជិត៣០ប្រទេស រួមទាំងកម្ពុជាផងដែរ។

ការរាតត្បាតនៃមេរោគកូរ៉ូណាថ្មី មានផលប៉ះពាល់លើសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងធំធេងចំពោះបណ្ដាប្រទេសដែលមេរោគនេះបានចម្លងទៅដល់។ វាមិនត្រឹមតែបានបង្កផលវិបាកផ្នែកសុខភាពនិងសេដ្ឋកិច្ចនៅលើពិភពលោកប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែមេរោគនេះក៏បានថែមទាំងជះឥទ្ធិពលអាក្រក់ក្នុងសង្គមផងដែរ។ ពេលនេះចិនហាក់ដូចជាឯកោ រហូតមកដល់ពេលនេះ មានប្រទេសមួយចំនួនធំបានចាត់វិធានការរៀងៗខ្លួនដើម្បីការពារពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន ដូចជា មានការជម្លៀសប្រជាជនរបស់ខ្លួនចេញពីប្រទេសចិន និងមានការបិទជើងហោះហើរ ឬព្រំដែនជាមួយចិន រួមទាំងព្យួរការផ្តល់ទិដ្ឋាការឱ្យពលរដ្ឋចិន ជាដើម។

មេរោគកូរ៉ូណាថ្មីនេះ កំពុងមានសន្ទុះកើនឡើងពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃទាំងនៅក្នុងប្រទេសចិន ក៏ដូចជានៅបណ្ដាប្រទេសមួយចំនួនលើសាកលលោក។ ចិនធ្លាប់បានហែលឆ្លងជំងឺសារ្ស៍លើកទី១ ក្នុងឆ្នាំ២០០២ម្ដងហើយ តែលើកនេះខុសពីជំងឺសារ្ស៍ រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងបានបញ្ចេញប្រតិកម្មយ៉ាងលឿនដើម្បីប្រឆាំងនឹងមេរោគកូរ៉ូណាថ្មីនេះ។ ក្រោយពីរាលដាលយ៉ាងឆាប់រហ័ស អង្គការសុខភាពពិភពលោកក៏បានប្រកាសអាសន្នជាសាកលពីមេរោគផ្លូវដង្ហើមកូរ៉ូណានេះ ហើយថាវាអាចបង្កការប៉ះពាល់ដល់សុខភាពសាធារណៈកម្រិតពិភពលោក។

ភ្លាមៗក្រោយពីផ្ទុះការរាតត្បាតនៃមេរោគកូរ៉ូណា រដ្ឋាភិបាលចិនបានបញ្ជូនយន្តហោះពីរគ្រឿងទៅប្រទេសថៃនិងម៉ាឡេស៊ីដើម្បីដឹកពលរដ្ឋចិន ដែលមានផ្ទះសម្បែងនៅខេត្តហូប៉ីនិងក្នុងក្រុងវូហានឱ្យអាចត្រឡប់ទៅលំនៅដ្ឋានរបស់ខ្លួនវិញ។ ខណៈនោះ ពលរដ្ឋបរទេសដែលជាប់គាំងនៅប្រទេសចិន ក៏ត្រូវរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសនីមួយៗ បានចាត់វិធានការជម្លៀសចេញជាបន្តបន្ទាប់ និងចាត់វិធានការបង្ខាំងមនុស្សដែលជម្លៀសពីវូហានឬពីវេនហ៊្សូក្នុងរយៈពេល១៤ថ្ងៃ ដើម្បីតាមដានស្ថានភាពសុខភាព។

មកទល់ពេលនេះ ចិនបានសាងសង់រួចរាល់នូវមន្ទីរពេទ្យថ្មីមួយកន្លែង ដែលបានប្រើរយៈពេលតែ១០ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ ហើយកំពុងបន្តសាងសង់មន្ទីរពេទ្យមួយទៀត ដើម្បីទទួលព្យាបាលអ្នកផ្ទុកមេរោគកូរ៉ូណាថ្មីនេះ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏យើងនៅតែសង្កេតឃើញពីកង្វះខាត និងការលំបាកនៅក្នុងចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាលចិន ជាពិសេស ចិននៅខ្វះនិងមានតម្រូវការជាបន្ទាន់ គឺសម្ភារៈ បរិក្ខារពេទ្យ ម៉ាស់ សម្លៀកបំពាក់ និងវ៉ែនតា សម្រាប់ការពារការឆ្លងមេរោគ។ មានប្រទេសមួយចំនួន ដូចជា បារាំង អង់គ្លេស ជប៉ុន និងកូរ៉េខាងត្បូងបានបញ្ជូនសម្ភារៈពេទ្យឱ្យចិន តែនៅមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់នៅឡើយទេ។

ក្រៅពីប្រទេសចិន បណ្ដាប្រទេសនីមួយៗក៏បានធ្វើចំណាត់ការខ្លួនឯង ដើម្បីបញ្ជៀសការចម្លងមេរោគចូលស្រុកនិងជួយសង្រ្គោះពលរដ្ឋខ្លួនឯង។ វិធានការដែលគេប្រើដើម្បីបញ្ចៀសការឆ្លងរាលដាលមេរោគនេះ មានដូចជា ការបិទព្រំដែន ការបិទការចូលរបស់ពលរដ្ឋចិននិងជនបរទេសដែលបានស្នាក់នៅចិនក្នុងរយៈពេល២សប្តាហ៍ចុងក្រោយ ជាដើម។ អាមេរិកនិងជប៉ុន បានផ្តើមមុនគេក្នុងការដឹកជម្លៀសពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនចេញពីខេត្តហ៊ូប៉ីនិងវូហាន។ ក្រោយមក ប្រទេសផ្សេងៗទៀត ដូចជា អ៊ីតាលី អាល្លឺម៉ង់ កាដាណា និងបង់ក្លាដែស ជាដើម ក៏បានជម្លៀសពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនចេញពីតំបន់ដែលមានការរាលដាលជំងឺនេះដែរ។

ដោយឡែក ហុងកុង រុស្ស៊ី និងម៉ុងហ្គោលី បានបិទព្រំដែនជាមួយចិនតែម្ដង។ រុស្ស៊ី បានសម្រេចបិទព្រំដែនគោកជាប់ជាមួយចិន ចំនួនជាង ៤ពាន់គីឡូម៉ែត្រ។ ឯជប៉ុន បានហាមពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន មិនឱ្យទៅប្រទេសចិន បើមិនចាំបាច់។ ចំណាត់ការនេះ គឺនាំមុខដោយអាមេរិក ដែលហាក់ដូចជាមានការហាមឃាត់ដាច់ខាតជាងគេ។ ឯអង់គ្លេស អេស្ប៉ាញ ឥណ្ឌា កូរ៉េខាងត្បូង ក៏បានដឹកពលរដ្ឋខ្លួនត្រឡប់ចូលប្រទេសវិញដែរ។

ចំពោះបណ្ដាប្រទេសនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ សិង្ហបុរី បានប្រកាសសម្រេចបិទជើងហោះហើរទាំងអស់ដែលមានប្រភពមកពីចិន។ វៀតណាម បានប្រកាសផ្អាកការផ្តល់ទិដ្ឋាការទេសចរណ៍ដល់ជនជាតិចិន និងជនបរទេសណា ដែលបានស្នាក់នៅក្នុងប្រទេសចិនរយៈពេលពីរសប្តាហ៍ចុងក្រោយ។ ឯប្រទេសផ្សេងក៏បានជម្លៀសពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនជាបណ្ដើរៗដែរ ក៏ប៉ុន្តែ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប្រកាសពីជំហររបស់ខ្លួនថា កម្ពុជាគឺជាមិត្តដែកថែបរបស់ចិន ដោយកម្ពុជាមិនរត់ចោលចិនជាដាច់ខាត ហើយថែមទាំងបានប្រកាសមិនឱ្យនិស្សិតខ្មែរដែលកំពុងសិក្សានៅទីក្រុងវូហាន ប្រទេសចិន រត់ចោលប្រទេសចិននៅគ្រាអាសន្ននេះទៀតផង ហើយក៏គ្មានការបិទជើងយន្តហោះទៅមកប្រទេសចិនដែរ។

ដោយឡែកចំណាត់ការក្នុងការបង្កានិងទប់ស្កាត់នៅក្នុងស្រុកវិញ ក្រសួងសុខាភិបាលបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាមានសមត្ថភាពឆ្លើយតបលើមេរោគកូរ៉ូណាមិនចាញ់ប្រទេសរីកចម្រើននោះទេ។ គិតរហូតមកដល់ថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០នេះ កម្ពុជារកឃើញអ្នកឆ្លងមេរោគកូរ៉ូណាដែលជាជនជាតិចិនតែម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ ហើយក្រោមការថែទាំ និងព្យាបាលរបស់គ្រូពេទ្យកម្ពុជា ជិតពីរសប្ដាហ៍មក បុរសជនជាតិចិនរូបនេះ ត្រូវបានក្រុមគ្រូពេទ្យអនុញ្ញាតឱ្យចេញពីមន្ទីរពេទ្យបង្អែកខេត្តព្រះសីហនុ នៅព្រឹកថ្ងៃទី១០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ បន្ទាប់ពីការធ្វើតេស្ដ លើកទី៣ ដោយលទ្ធផលបង្ហាញថា លោកមិនមានមេរោគកូរ៉ូណាថ្មី នៅក្នុងខ្លួនទៀតឡើយ ហើយរូបលោកនិងក្រុមគ្រូសារ រួមមានភរិយា កូនស្រី និងកូនប្រសារ បានចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជានៅយប់ថ្ងៃទី១១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០។

ទន្ទឹមនឹងនេះ មានបុរសទេសចរជនជាតិហូឡង់ម្នាក់អាយុ៧០ឆ្នាំ ដែលបានចូលមកខេត្តព្រះសីហនុតាមកប៉ាល់ Norwaygian Jade កាលពីរសៀល ថ្ងៃទី១០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ ត្រូវបានគេសង្ស័យថា មានជំងឺកូរ៉ូណា ប៉ុន្តែ លទ្ធផលនៃការវិភាគធ្វើតេស្តលើសំណាកវត្ថុនៅវិទ្យាស្ថានប៉ាស្ទ័រកម្ពុជា បង្ហាញថា អវិជ្ជមានកូរ៉ូណាថ្មី (2019-NCov) នៅល្ងាចថ្ងៃទី១១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០។

ការរាតត្បាតនៃមេរោគកូរ៉ូណាថ្មី គឺជាក្ដីបារម្ភអំពីសន្តិសុខថ្មីមួយ វាបានក្លាយទៅជាការគំរាមកំហែងដ៏ធំលើស្ថិរភាពនិងវិបុលភាពរបស់បណ្ដាប្រទេសនៅលើពិភពលោក ជាពិសេស ចិន និងបណ្ដាប្រទេសដែលមានទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មច្រើនជាមួយចិន។ ការរាតត្បាតនៃមេរោគកូរ៉ូណាថ្មី មិនមែនមានផលប៉ះពាល់តែលើប្រទេសណាមួយទេ ពោលគឺវាមានផលប៉ះពាល់ចំពោះសន្តិសុខរបស់មនុស្សជាតិទូទាំងពិភពលោក។ សន្តិសុខរបស់រដ្ឋមួយគឺអាស្រ័យលើសន្តិសុខរបស់ពលរដ្ឋម្នាក់ៗ បើពលរដ្ឋគ្មានសន្តិសុខ នោះរដ្ឋក៏គ្មានសន្តិសុខ រដ្ឋគ្មានសន្តិសុខ ពិភពលោកក៏គ្មានសន្តិសុខ។ ដូច្នេះ ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងមេរោគរាតត្បាតថ្មីនេះ មិនមែនជាបញ្ហារបស់ចិនតែម្នាក់ឯងទេ វាគឺជាបញ្ហារបស់ពិភពលោកទាំងមូល ដែលត្រូវរួមដៃគ្នាប្រយុទ្ធឆាំងនឹងមេរោគដ៏កំណាចនេះ៕

រូបភាពពីហ្វេសប៊ុកនាយកដ្ឋានប្រយុទ្ធនឹងជំងឺឆ្លង

A photograph by the state-run newspaper China Daily showing an isolation ward in Wuhan on Thursday.​Credit...China Daily, via Reuters

  ថ្ងៃពុធ, 12 កុម្ភៈ 2020 ម៉ោង 12:08 PM