រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

«ស្ថានភាពនយោបាយនៅម៉ាឡេស៊ីក្រោយការចាកចេញរបស់មហាធៀរ មហាម៉ាត់» ដោយ៖ លោក អ៊ុច លាង នាយកដ្ឋានសិក្សាអាស៊ី អាហ្វ្រិក និងមជ្ឍិមបូព៌ា នៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

ការលាលែងពីតំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់លោក មហាធៀរ មហាម៉ាត់ កាលពីចុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ បានធ្វើឱ្យស្ថានភាពនយោបាយនៅម៉ាឡេស៊ីមានភាពមិនច្បាស់លាស់។ វិបត្តិគ្មានគណៈរដ្ឋមន្ត្រីរយៈពេលខ្លីរបស់ម៉ាឡើស៊ីនេះនាំឱ្យមានការសង្ស័យថាវាជាយុទ្ធសាស្ត្ររបស់លោក មហាធៀរ មហាម៉ាត់ ក្នុងការរំលាយគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ដើម្បីបំភ្លេចចោលនូវការសន្យារបស់ខ្លួនក្នុងការផ្ទេរតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីឱ្យលោក អានវ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម ហើយខ្លួនលោកផ្ទាល់នឹងវិលត្រឡប់មកកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីជាថ្មីម្តងទៀត។ តែទីបំផុតទៅ ទាំងលោក មហាធៀរ មហាម៉ាត់ ទាំងលោក អានវ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម មិនត្រូវបានព្រះមហាក្សត្រម៉ាឡេស៊ីតែងតាំងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មីទេ។ លោក មូយីដឌីន យ៉ាស៊ីន (Muhyiddin Yassin) ដែលគេស្គាល់ថា ធ្លាប់ជាមនុស្សស្និទ្ធនឹងលោក លោក មហាធៀរ មហាម៉ាត់ ដែរនោះ ត្រូវបានព្រះមហាក្សត្រម៉ាឡេស៊ីតែងតាំងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី។ តើស្ថានភាពនយោបាយនៅម៉ាឡេស៊ីនឹងទៅជាយ៉ាងណា? តើវិបត្តិគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនេះនឹងនាំទៅដល់ការបោះឆ្នោតមុនអាណត្តិដែរឬទេ?

ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ជារាជាណាចក្រសហព័ន្ធអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ព្រះមហាក្សត្រជាអ្នកជ្រើសរើសបេក្ខជននាយករដ្ឋមន្រ្តី ទៅតាមការស្នើរបស់គណបក្សនយោបាយនានាមុននឹងដាក់ឈ្មោះបេក្ខជននាយករដ្ឋមន្រ្តីនោះទៅឱ្យសភាជាអ្នកបោះឆ្នោតគាំទ្រ។ បេក្ខជនដែលបានទទួលសំឡេងគាំទ្រភាគច្រើនស្មើ្៥០%+១ ឬ ស្មើ១១២សំឡេង ក្នុងចំណោមសំឡេងសរុបនៅក្នុងសភាដែលមានអាសនៈចំនួន២២២ នោះទើបអាចក្លាយជានាយករដ្ឋមន្រ្តី។

តាមការផ្សាយរបស់វិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ (RFI) បានឱ្យដឹងថា កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ កន្លងទៅ លោក មហាធៀរ មហាម៉ាត់ បានលាលែងពីតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែលលោកបានជាប់បោះឆ្នោតកាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៨។ ការទទួលបានតំណែងរបស់លោក មហាធៀរ ក៏ដោយសារតែមានការចាប់ដៃរួមគ្នាក្នុងសម្ព័ន្ធបក្សប្រឆាំងដែលហៅ «កតិកសញ្ញានៃក្តីសង្ឃឹម» រវាងលោក មហាធៀរ និងលោក អ៊ីប្រាហ៊ីម ទើប គាត់បានជ័យជម្នះធំធេងនាការបោះឆ្នោតសភាក្នុងខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៨។ លោក មហាធៀរ បានសន្យាថា នឹងប្រគល់តំណែងនាយករដ្ឋមន្រ្តីទៅឱ្យលោក អ៊ីប្រាហ៊ីម ក្រោយពីលោកកាន់តំណែងនេះបាន ១ឆ្នាំ ឬ២ឆ្នាំ។ ការសន្យាប្រគល់តំណែងទៅឱ្យលោក អ៊ីប្រាហ៊ីម ត្រូវធ្វើនៅឆ្នាំ២០២០នេះ ប៉ុន្តែ ម៉ាឡេស៊ីបែរជាត្រូវធ្លាក់ក្នុងវិបត្តិនយោបាយ ដោយសារការប្រកាសចុះចេញពីតំណែងនាយករដ្ឋមន្រ្តីរបស់លោក មហាធៀរ មហាម៉ាត់ ក្រោយពីក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្តក្នុងរដ្ឋាភិបាលចម្រុះ បានព្យាយាមរារាំង លោក មហាធៀរ មិនឱ្យទទួលយកលោក អាន់វ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម ជាអ្នកស្នងតំណែង ដូចដែលលោក មហាធៀរបានសន្យា។ លោក អ៊ីប្រាហ៊ីម បានចាត់ទុកទង្វើរបស់ក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្តជាការប៉ុនប៉ងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលចម្រុះ និងបានលើកឡើងពីទង្វើក្បត់ពាក្យសន្យា។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ការលាចុះពីតំណែងរបស់លោក មហាធៀរ កំពុងរុញច្រាននយោបាយម៉ាឡេស៊ីឱ្យធ្លាក់ក្នុងភាពស្រពិចស្រពិល និងត្រូវជាប់គាំង។ ប៉ុន្តែ លោក មហាធៀរ នៅតែត្រូវបានព្រះមហាក្សម៉ាឡេស៊ី ព្រះចៅ អាប់ឌុលឡាហ៍ ប៊ីលឡាហ៍ ហ្សាហ៍ (Abdullah Ri’ayatuddin Al-Mustafa Billah Shah) សម្រេចឱ្យលោកធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រីបណ្ដោះអាសន្នសិនទម្រាំជ្រើសរើសបាននាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី ហើយការសម្រេចបែបនេះ គឺស្របទៅនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញម៉ាឡេស៊ី មាត្រា៤៣ ដែលបានបញ្ជាក់ថា នាយករដ្ឋមន្ត្រីស្តីទី ឬបណ្តោះអាសន្ន នឹងត្រូវកាន់តំណែងយ៉ាងយូរបំផុតរយៈពេល១០ថ្ងៃ រហូតដល់គណៈរដ្ឋមន្ត្រី ព្រមទាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មីត្រូវបានជ្រើសតាំង។

មួយថ្ងៃក្រោយការលាលែងពីតំណែងរបស់លោក មហាធៀ មហាម៉ាត់ ការជ្រើសរើសនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី ក៏បានចាប់ផ្ដើម។ នៅថ្ងៃទី២៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ មហាក្សត្រម៉ាឡេស៊ី បានកោះហៅសមាជិកសភាទាំងអស់ទៅកាន់រាជវាំងដើម្បីសាកសួរពីលទ្ធភាពក្នុងការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មី។

ក្រោយជំនួបពិភាក្សាជាមួយសមាជិកសភាទាំង២២២រូប ដែលរួមមានទាំងលោក មហាធៀរ ផងនោះ ទីបំផុត ព្រះមហាក្សត្រម៉ាឡេស៊ី បានប្រកាសតែងតាំងលោក មូយីដឌីន យ៉ាស៊ីន (Muhyiddin Yassin) ជានាយករដ្ឋមន្រ្តីថ្មីជំនួស លោក មហាធៀរ មហាម៉ាត់ ដែលបានលាចុះពីតំណែងកាលពីថ្ងៃទី២៤ កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ កន្លងទៅ។

លោក មូយីដឌីន យ៉ាស៊ីន មានអាយុ៧២ឆ្នាំ និងជាអតីតរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃ បានស្បថចូលកាន់តំណែងកាលពីថ្ងៃអាទិត្យ ទី១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០។ ការឡើងកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្រ្តីរបស់លោក មូយីដឌីន យ៉ាស៊ីន ពេលនេះ មិនត្រឹមតែជាការបិទបញ្ចប់សករាជនៃការកាន់អំណាចរបស់លោក មហាធៀរ មហាម៉ាត់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ ក៏ជាការបិទបញ្ចប់ទាំងស្រុងនូវសំណាងរបស់លោក អាន់វ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម ដែលត្រូវស្នងតំណែងពី មហាធៀរ មហាម៉ាត់ តាមការសន្យាផងដែរ។

តាមបណ្តាញព័ត៌មាន Channel News Asia (CNA) បានបញ្ជាក់ថា ក្រោយការស្បថចូលកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្រ្តីថ្មី កិច្ចប្រជុំ លើកដំបូងនៃសម័យប្រជុំលើកទី៣របស់រដ្ឋសភានីតិកាលទី១៤ ដែលដំបូងឡើយគ្រោងនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី០៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ ដើម្បីបោះឆ្នោតរកសំឡេងគំាទ្រភាគច្រើន ក្នុងការបញ្ជាក់ថា លោក មូយីដឌីន យ៉ាស៊ីន អាចអង្គុយលើកៅអីជានាយករដ្ឋមន្ត្រីដែរឬក៏បែបណា។ ប៉ុន្តែត្រូវបានពន្យាពេលរហូតដល់ថ្ងៃទី១៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០ វិញតាមការស្នើសុំពីសំណាក់នាយករដ្ឋមន្រ្តីថ្មី។ បើតាមច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញម៉ាឡេស៊ី សមាជិកសភារូបណាដែលអាចប្រមូលសំឡេងគំទ្របានលើសពាក់កណ្ដាលនៃសមាជិកសភាទាំងអស់ (៥០%+១) ទើបអាចបង្កើតរដ្ឋាភិបាលបាន។

ដូច្នេះ ស្ថានភាពនយោបាយរបស់ម៉ាឡេស៊ីនឹងត្រូវអូសបន្លាយជាង២ខែទៅមុខទៀត ដើម្បីអាចឈាន ទៅបង្កើតរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់មួយបាន។ លោក មូយីដឌីន យ៉ាស៊ីន ត្រូវរកសំឡេងគាំទ្រពីសមាជិកសភាទាំងអស់ឱ្យបានយ៉ាងហោចណាស់១១២សំឡេងគឺ៥០%+១ លើចំនួនសមាជិកសភាសរុប២២២រូប ទើបអាច បង្កើតរដ្ឋាភិបាលបាន។ ប៉ុន្តែ ប្រសិនបើលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី មូយីដឌីន យ៉ាស៊ីន មិនអាចទទួលបានសំឡេងគាំទ្រ ភាគច្រើននៅសភាទេ នោះការបោះឆ្នោតមុនកាលកំណត់នឹងត្រូវរៀបចំសាជាថ្មីនៅម៉ាឡេស៊ី។ ហេតុនេះ ជារួមស្ថានការណ៍វិវត្តខាងនយោបាយរបស់ម៉ាឡេស៊ី នៅបន្តស្ថិតក្នុងភាពមិនច្បាស់លាស់ទាំងតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី ទាំងគណៈបក្សដែលនឹងទទួលបានសំឡេងគាំទ្រភាគច្រើនដែលអាចឈានទៅរៀបចំរដ្ឋាភិបាលថ្មីបាន៕ 

  ថ្ងៃអង្គារ, 10 មីនា 2020 ម៉ោង 04:40 PM

«ស្ថានភាពនៃទំនាក់ទំនងអាស៊ាន-សហរដ្ឋអាម៉េរិក» ដោយ៖ បណ្ឌិត តឹក មេង នាយកដ្ឋានសិក្សាអាម៉េរិក អាម៉េរិកឡាទីន និងអូសេអានី

សហរដ្ឋអាម៉េរិកបានក្លាយជាដៃគូ​ចរចា​របស់អាស៊ាន​ចាប់តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៧៧ ពោលគឺបន្ទាប់ពីអាស៊ាន​បានបង្កើត​បាន​១០ឆ្នាំ​មកម្ល៉េះ។ ទំនាក់ទំនង​រវាង​សហរដ្ឋ​អាម៉េរិក​និង​អាស៊ាន​មានការ​អភិវឌ្ឍ​និង​ជិតស្និទ្ធ​ជាលំដាប់​រហូត​ក្លាយ​ជាដៃគូ​សហប្រតិបត្តិការដែល​មិនអាច​កាត់ផ្ដាច់​បាន។ នៅក្នុងបរិបទ​នៃកំណើន​ការប្រកួតប្រជែង​និងភាព​មិនប្រាកដ​ប្រជាខាង​ភូមិសាស្រ្តនយោបាយ ដែលបានបង្កឡើង​ដោយការប្រកួត​ប្រជែង​កាន់តែខ្លាំង​រវាងមហា​អំណាច សង្គ្រាម​ពាណិជ្ជកម្ម និន្នាការ​គាំពារនិយម​និង​ចរន្តប្រឆាំងនឹង​សាកលភាវូបនីយកម្ម សហរដ្ឋអាម៉េរិក រឹតតែត្រូវការ​អាស៊ាន។ ប៉ុន្តែ សហរដ្ឋអាម៉េរិក​ក្រោមរដ្ឋបាលលោក ដូណាល់ ត្រាំ ត្រូវបានគេ​មើលឃើញ​ថាហាក់ដូចជា​មិនសូវ​ផ្តល់សារៈសំខាន់​ចំពោះ​អាស៊ាន​ដោយសារ​តែលោកមិន​ចូលរួមក្នុង​ជំនួប​កំពូល​អាស៊ាន​ចំនួន​ពីរលើក​ជាប់ៗគ្នា។ តើទំនាក់ទំនង​រវាងសហរដ្ឋ​អាម៉េរិក​និង​អាស៊ានពិត​ជាធ្លាក់ចុះឬ?

ទំនាក់ទំនងរវាងអាស៊ាននិងសហរដ្ឋអាម៉េរិកបានបង្កើត​ឡើងតាំងពីឆ្នាំ១៩៧៧ ដោយសហរដ្ឋអាម៉េរិកស្ថិតនៅជាដៃគូសន្ទនារបស់អាស៊ាន។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក សហរដ្ឋអាម៉េរិកបានបន្តពង្រឹងនិងពង្រីកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយអាស៊ានដោយ​បង្កើតឡើង​នូវកិច្ចប្រជុំនិងពិភាក្សា​ជាច្រើនកម្រិត ដើម្បីផ្លាស់ប្តូរមតិ​យោបល់គ្នាជុំវិញ​បញ្ហានយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងសន្តិសុខ ជាដើម។ រហូតដល់ដើម​ទសវត្សរ៍ឆ្នាំ​១៩៩០ ទើបភាគីទាំងពីរបានផ្តល់ អាទិភាពលើ​កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ​ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម ហិរញ្ញវត្ថុ ថាមពល ការដឹកជញ្ជូន ធនធានមនុស្ស សន្តិសុខស្បៀង និងជំរុញការផ្ទេរបច្ចេកវិទ្យាជាមួយគ្នា ជាដើម។

នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៥ កិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាន និងសហរដ្ឋអាម៉េរិក​ត្រូវបានរៀបចំ​ធ្វើឡើង​នៅក្នុងទីក្រុងញូវយ៉ក ដោយ​ភាគីទាំងពីរបានឯកភាពគ្នាចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយ ដែលជាផែនទីចង្អុលផ្លូវសម្រាប់ពង្រឹងនិងពង្រីកភាពជា​ដៃ​គូរួមគ្នា។ នៅឆ្នាំ២០០៦ អាស៊ាននិងសហរដ្ឋអាម៉េរិក បានរួមគ្នាអនុម័តនូវផែនការសកម្មភាពសម្រាប់លើកកម្ពស់ភាពជាដៃគូ​និងការកែសម្រួលឡើងវិញនូវចំណុចអាទិភាពសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្រោមភាពជាដៃគូអាស៊ាននិងសហរដ្ឋអាម៉េរិក ហើយពីរឆ្នាំក្រោយមក មានសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយទៀតស្តីពី «ការពង្រីកភាពជាដៃគូសហរដ្ឋអាម៉េរិក-អាស៊ាន ដើម្បី​រក្សាសន្តិភាពនិងវិបុលភាព» ត្រូវបានភាគីទាំងពីរអនុម័តរួមគ្នា។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមនោះបានកំណត់យ៉ាងច្បាស់អំពីវិធានការ​សំខាន់ៗ​និងចំណុចអាទិភាពមួយចំនួន ដែលអាចពង្រឹងភាពជាដៃគូអាស៊ាននិងសហរដ្ឋអាម៉េរិកបានក្នុងទំនាក់ទំនងទាំងបួន គឺនយោបាយ សន្តិសុខ សេដ្ឋកិច្ច សង្គម-វប្បធម៌ ព្រមទាំងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអភិវឌ្ឍផងដែរ។

នៅថ្ងៃទី២១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៥ នាកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន និងសហរដ្ឋអាម៉េរិក នៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ភាគីទាំងពីរបានឯកភាពគ្នាចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមដើម្បីដំឡើងកម្រិតទំនាក់ទំនងទៅជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រ ដែលមានន័យថា ទំនាក់ទំនងអាស៊ាន និងសហរដ្ឋអាម៉េរិក ឈានមកដល់កម្រិតថ្មី ដែលមានភាពរឹងមាំ និងកាន់តែស៊ីជម្រៅជាងពេលណាៗទាំងអស់។ ស្របពេលដែលអាស៊ានបានចាប់ផ្តើមដំណើរការសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចជាផ្លូវការ ភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រថ្មីអាស៊ាន និងសហរដ្ឋអាម៉េរិកនេះបានចូលរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការត្រួសត្រាយផ្លូវសម្រាប់ភាគីទាំងពីរ ពង្រឹងនិងពង្រីកចំណងមិត្តភាពឱ្យកាន់តែស្អិតរមួតជាមួយគ្នា។

សហរដ្ឋអាម៉េរិកជាទីផ្សារធំសម្រាប់ផលិតផលអាស៊ាន ចំណែកឯអាស៊ានវិញក៏ជាទីផ្សារធំសម្រាប់ផលិតសហរដ្ឋអាម៉រិកផងដែរ ព្រោះអាស៊ានមានប្រជាជនប្រហែល៦៦០លាននាក់ ហើយភាគច្រើនជាក្មេងៗ។ ចំណែកឯទំហំសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ានវិញស្ថិតនៅលំដាប់ទី៧នៃពិភពលោក ហើយផលិតផលរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកបានក្លាយជាផលិតផលដ៏ពេញនិយមនៅក្នុងទីផ្សារអាស៊ានផងដែរ។ បើយោងតាមរបាយការណ៍របស់ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាម៉េរិក ទីផ្សារអាស៊ានបានជួយគាំទ្រដល់ការងារប្រជាជនសហរដ្ឋអាម៉េរិកជាងកន្លះលាននាក់ឯណោះ។ សហរដ្ឋអាម៉េរិកជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំមួយរបស់អាស៊ាន ហើយក៏ជាទីផ្សារធំទី៣សម្រាប់ផលិតផលអាស៊ាន ចំណែកឯអាស៊ានវិញ ក៏ជាទីផ្សារធំទី៤សម្រាប់ផលិតផលសហរដ្ឋអាម៉េរិកនៅក្នុងពិភពលោកផងដែរ។

ក្រៅពីវិស័យសេដ្ឋកិច្ច អាស៊ានក៏ជាតួអង្គសំខាន់ដែលសហរដ្ឋអាម៉េរិកអាចធ្វើកិច្ចសហការបានក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាសន្តិសុខក្នុងតំបន់ជាច្រើន។ សហរដ្ឋអាម៉េរិកមិនអាចដោះស្រាយបញ្ហានានាបានឡើយ បើគ្មានកិច្ចសហការជាមួយអាស៊ានទេនោះ ដូចជា បញ្ហាសន្តិសុខ ភេរវកម្ម ហិង្សាជ្រុលនិយម ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ បញ្ហាបំពុលបរិស្ថាន ថាមពល សន្តិសុខអ៊ិនធឺណែត ការជួញដូរមនុស្ស ការជួញដូរសត្វព្រៃ ការជួញដូរព្រៃឈើខុសច្បាប់ ការជួញដូរអាវុធ ការនេសាទខុសច្បាប់ ការសាយភាយអាវុធមហាប្រល័យ និងចុងក្រោយបញ្ហាជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង។

មកដល់ឆ្នាំ២០១៦ គេសង្កេតឃើញថា សហរដ្ឋអាម៉េរិក បានប្រឹងប្រែងយ៉ាងខ្លាំងដើម្បីពង្រឹង និងពង្រីកទំនាក់ទំនងជាមួយរដ្ឋអាស៊ាននានា ព្រោះដើម្បីយកតំបន់អស៊ាន ជាខែលរក្សាតុល្យភាពអំណាចខ្លួននៅតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិ្រក។ ម្យ៉ាងទៀត សហរដ្ឋអាម៉េរិក ចង់ទប់ទល់នឹងការកើនឡើងនូវឥទ្ធិពលរបស់មហាយក្សចិន ជាពិសេសតាមរយៈយុទ្ធសាស្ត្រគម្រោងការមហិច្ឆតាប្រចាំសតវត្ស ខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវរបស់ចិន ដែលបានដាក់ចេញកាលពីឆ្នាំ២០១៣ ហើយនៅឆ្នាំ២០១៧ សហរដ្ឋអាម៉រិកបានដាក់ចេញនូវយុទ្ធសាស្ត្រឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិកសេរី និងបើកចំហផងដែរ។

ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៨មក ទំនាក់ទំនងអាស៊ាននិងសហរដ្ឋអាម៉េរិក មើលទៅហាក់ដូចជាធ្លាក់ចុះបន្តិច ដោយសារតែអវត្តមានម្តងហើយម្តងទៀតនៃប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិកក្នុងជំនួបកំពូលអាស៊ាន-សហរដ្ឋអាម៉េរិកទាំងនៅសិង្ហបូរី ឆ្នាំ២០១៨និងនៅថៃ ឆ្នាំ២០១៩។ ក្នុងជំនួបកំពូលនាប្រទេសសិង្ហបុរី ឆ្នាំ២០១៨ លោកប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិកដែលជាតួអង្គដ៏សំខាន់ម្នាក់ បានលុបចោលការចូលរួមក្នុងជំនួបកំពូលនៅនាទីចុងក្រោយដោយគ្រាន់តែបញ្ជូនអនុប្រធានាធិបតីមកចូលរួមជំនួស។ នៅឆ្នាំ២០១៩ ប្រទេសថៃ បានធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះរៀបចំកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន ដោយចាប់ផ្តើមពីថ្ងៃទី២-៤ ខែវិចិ្ឆកា ហើយនៅក្រៅពីកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានក៏នៅមានគម្រោងជំនួបជាលក្ខណៈទ្វេភាគីឬត្រីភាគីជាច្រើនផ្សេងទៀតជាមួយសហរដ្ឋអាម៉េរិក តែនៅទីបំផុត លោក ដូណាល់ ត្រាំ មិនបានមកចូលក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលនោះទេ ដោយបានបញ្ជូនត្រឹមទីប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិថ្មី គឺលោក Robert O’Brien និងរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម លោក Wilbur Ross ឱ្យមកចូលរួម។

ដើម្បីប៉ះប៉ូវការខកខានរបស់ខ្លួនក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-សហរដ្ឋអាម៉េរិកនៅប្រទេសថៃកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៩ ដែលប្រទេសថៃជាប្រធានអាស៊ាននោះ ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិកលោក ដូណាល់ ត្រាំ បានអញ្ជើញមេដឹកនាំអាស៊ានទៅចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាម៉េរិក-អាស៊ានពិសេស ដែលគ្រោងនឹងធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី១៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ ក្នុងទីក្រុងឡាវេហ្គាស (Las Vegas) រដ្ឋនេវ៉ាដា (Nevada)។ ក្នុងកិច្ចប្រជុំពីរថ្ងៃរបស់ខ្លួននៅថ្ងៃទី១៧ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០ ក្រុមរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ានរួមទាំងកម្ពុជាផង បានស្វាគមន៍ការអញ្ជើញរបស់លោកប្រធានាធិបតីអាម៉េរិក ដូណាល់ ត្រាំ ចំពោះមេដឹកនាំអាស៊ានដើម្បីចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាម៉េរិក-អាស៊ានពិសេសលើកទី៨។ ប៉ុន្តែ នៅថ្ងៃទី១៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ សហរដ្ឋអាម៉េរិកបានលើកពេលប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-អាម៉េរិក ដែលគ្រោងធ្វើនៅទីក្រុងឡាសវេហ្គាស (Las Vegas) នោះ ក្រោមហេតុផលការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ (COVID-19) និងការបដិសេធមិនចូលរួមរបស់មេដឹកនាំនៃរដ្ឋជាសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួន។

សរុបមក ទំនាក់ទំនងរវាងអាស៊ាននិងសហរដ្ឋអាម៉េរិក បានចាប់ផ្តើមដំបូងជាដៃគូសន្ទនា តែក្រោយមក បានប្រែក្លាយជាទំនាក់ទំនងសហប្រតិបត្តិការលើផ្នែកនយោបាយ សន្តិសុខ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម-វប្បធម៌ ព្រមទាំងជំរុញការអភិវឌ្ឍផងដែរ។ ហើយមកដល់ឆ្នាំ២០១៥ ភាគីទាំងពីរបានឈានមកដល់ទំនាក់ទំនងយុទ្ធសាស្រ្ត និងស៊ីជម្រៅលើផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម ហិរញ្ញវត្ថុ ថាមពល ការដឹកជញ្ជូន ធនធានមនុស្ស សន្តិសុខស្បៀង និងជំរុញការផ្ទេរបច្ចេកវិទ្យាជាមួយគ្នា។

មកដល់រដ្ឋបាលរបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ ជាប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិក ទំនាក់ទំនងរវាងអាស៊ាន​និងសហរដ្ឋអាម៉េរិក មើលទៅហាក់ដូចជាធ្លាក់ចុះ​បន្តិចដោយសារតែអវត្តមាន​របស់លោកចំនួនពីរលើក​ក្នុងជំនួបកំពូលអាស៊ាន-សហរដ្ឋអាម៉េរិក ដែលនាំឱ្យគេគិតថាលោកប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ ឱ្យតម្លៃមកលើអាស៊ានតិចពេក ជាពិសេសការលុបចោលនូវកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-អាម៉េរិក ដែលគ្រោងធ្វើនៅ​ខែមីនាឆ្នាំ២០២០ នៅទីក្រុងឡាវេហ្គាស (Las Vegas) នោះ។ ប៉ុន្តែ ក្នុងបរិបទបច្ចុប្បន្ន ទំនាក់ទំនងរវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងអាស៊ានមិនអាចធ្លាក់ចុះបានទេ គឺរីកចម្រើនទ្វេឡើងនិងជាដៃគូដែលមិនអាចកាត់ផ្ដាច់បាន ទាំងក្របខណ្ឌនយោបាយ សន្តិសុខ យុទ្ធសាស្ត្រ ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ ជាពិសេស វិស័យសេដ្ឋកិច្ច ព្រោះសេដ្ឋកិច្ចសំខាន់របស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក គឺពឹងលើពាណិជ្ជកម្មក្រៅប្រទេស ជាពិសេសនៅតំបន់អាស៊ាន ដែលសហរដ្ឋអាម៉េរិកគិតថា អាស៊ានគឺជាទីកន្លែងផលិតទំនិញរបស់ខ្លួនយ៉ាងសំខាន់នៅលើពិភពលោក។ ម៉្យាងវិញទៀត អាស៊ានក៏ជាទីផ្សារសំខាន់សម្រាប់សហរដ្ឋអាម៉េរិក ព្រោះប្រជាពលរដ្ឋអាស៊ាន មានប្រមាណដល់ទៅជាង៦០០លាននាក់៕

  ថ្ងៃអង្គារ, 10 មីនា 2020 ម៉ោង 04:20 PM

ឯកសារជំនួយស្មារតី ស្តីពី «ទំនាក់ទំនងប្រទេសកម្ពុជា-ប្រទេសជប៉ុន» ដោយ៖ ផាញ់ សារឿន មន្ត្រីខុទ្ទកាល័យរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

  ថ្ងៃអង្គារ, 10 មីនា 2020 ម៉ោង 03:11 PM

«ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច អញ្ជើញដឹកនាំកិច្ចប្រជុំពិនិត្យដើម្បីពិនិត្យភារកិច្ចការងារ និងការស្រាវជ្រាវរបស់មន្ត្រីរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា»

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃអង្គារ ២រោច ខែផល្គុន ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស.២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១០ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងជាអនុប្រធានប្រចាំក្រុមប្រឹក្សាបណ្ឌិតសភាចារ្យបានអញ្ជើញដឹកនាំកិច្ចប្រជុំជាមួយមន្ត្រីរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដើម្បីពិនិត្យពិភាក្សាការបំពេញភារកិច្ចការងាររបស់មន្ត្រីរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងការស្រាវជ្រាវរបស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។

កិច្ចប្រជុំដែលត្រូវបានប្រព្រឹត្តទៅនៅសាលប្រជុំវិទ្យាស្ថានខុងជឺ មានរបៀបវារៈរួមមាន៖

១. ការបំពេញភារកិច្ចការងាររបស់មន្ត្រីរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

២. ដំណើរការស្រាវជ្រាវ

៣. បញ្ហាផ្សេងៗ។

សូមជម្រាបជូនថា រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា (រ.ប.ស.ក.) ជាគ្រឹះស្ថានសាធារណៈរដ្ឋបាលស្ថិតក្រោមអាណាព្យាបាលបច្ចេកទេសនៃទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនិងស្ថិតក្រោមអាណាព្យាបាលហិរញ្ញវត្ថុនៃក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ។ ហើយ រ.ប.ស.ក. មានបេសកកម្មដឹកនាំគ្រប់គ្រង អភិវឌ្ឍការសិក្សាស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្រ្ត បច្ចេកវិទ្យា បច្ចេកទេស បណ្តុះបណ្តាល និងអភិវឌ្ឍធនធានបញ្ញាញាណជាន់ខ្ពស់របស់ជាតិ។

ផ្អែកតាមព្រះរាជក្រឹត្យលេខ នស/រកត/១២១៩/១៩៦២ ចុះថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ១កើត ខែបុស្ស ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស.២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា មានភារកិច្ចជាអាទិ៍ដូចតទៅ៖

- គ្រប់គ្រងនិងពង្រីកការស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្រ្តលើគ្រប់វិស័យ

- ធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើផ្នែកស្រាវជ្រាវជាមួយក្រសួង ស្ថាប័ន អង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិ ព្រមទាំងដៃគូអភិវឌ្ឍនានាដែលមានគោលបំណងដូចគ្នា

- រៀបចំវេទិកាវិទ្យាសាស្រ្តលើគ្រប់វិស័យដើម្បីផ្តល់ធាតុចូលក្នុងការរួមចំណែកអភិវឌ្ឍប្រទេស

- បណ្តុះបណ្តាលដើម្បីអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្សលើគ្រប់វិស័យ

- ប្រមូល ចងក្រង បោះពុម្ពផ្សាយ និងតម្កល់ឯកសារ ស្នាដៃស្រាវជ្រាវនិងរបកគំហើយនានា

- ប្រមូលផ្តុំកម្លាំងបញ្ញាញាណរបស់ជាតិនិងអន្តរជាតិ ដើម្បីជំរុញការអភិវឌ្ឍប្រទេស

- លើកសំណើជូនគ្រឿងឥស្សរិយយសឬគោរមងារវិទ្យាសាស្រ្តដល់ឥស្សរជនឆ្នើមជាតិនិងអន្តរជាតិ

- អភិរក្សនិងអភិវឌ្ឍការប្រើប្រាស់ភាសានិងអក្សរខ្មែរប្រកបដោយនិរន្តរភាព ព្រមទាំងរក្សាបាននូវអត្តសញ្ញាណជាតិខ្មែរ

- ស្រាវជ្រាវ អភិរក្ស និងអភិវឌ្ឍធនធានធម្មជាតិនិងវប្បធម៌

- ចូលរួមចំណែកនិងធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងការការពារកម្មសិទ្ធិបញ្ញាខាងផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្តគ្រប់វិស័យ

- ពិនិត្យនិងវាយតម្លៃស្នាដៃស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្រ្តជាន់ខ្ពស់

- អនុវត្តភារកិច្ចផ្សេងៗទៀតដែលទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនិងរាជរដ្ឋាភិបាលប្រគល់ជូន៕

RAC Media| រឿន ភារុន

  ថ្ងៃអង្គារ, 10 មីនា 2020 ម៉ោង 10:45 AM

ល្បែងនយោបាយក្នុងបញ្ហានុយក្លេអ៊ែរកូរ៉េខាងជើង ដោយ៖ ធន ឆាយពិសិដ្ឋមន្រ្តីស្រាវជ្រាវនៃនាយកដ្ឋាននយោបាយនិងសន្តិសុខអន្តរជាតិនៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា

កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍អាវុធនុយក្លេអ៊ែររបស់កូរ៉េខាងជើង គឺជាប្រធានបទដ៏ក្តៅគគុក ដែលមិនត្រឹមតែបង្កការព្រួយបារម្ភដល់ប្រទេសជិតខាងនៅឧបទ្វីបកូរ៉េប៉ុណ្ណោះទេ គឺនៅជុំវិញពិភពលោកតែម្ដង ជាពិសេស សហរដ្ឋអាម៉េរិក ព្រោះថាកូរ៉េខាងជើងត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាការគំរាមកំហែងដ៏ធំនិងមានគោលបំណងអភិវឌ្ឍអាវុធដែលអាចវាយប្រហាររយៈចម្ងាយឆ្ងាយរហូតដល់សហរដ្ឋអាម៉េរិក។ កូរ៉េខាងជើងមានកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សព្វាវុធ នុយក្លេអ៊ែរជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ ហើយក៏បានសាកល្បងសព្វាវុធនេះជាច្រើនលើកច្រើនសារមកហើយដែរ ជួនកាលត្រូវនឹងថ្ងៃប្រារព្ធពិធីសំខាន់របស់ជាតិ ឬនៅក្នុងអំឡុងពេលនៃភាពតានតឹងក្នុងតំបន់។ ក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ អ្នកជំនាញជាច្រើនយល់ឃើញថា កូរ៉េខាងជើងកំពុងមានភាពជឿនលឿនគួរឱ្យកត់សម្គាល់ ហើយដែលអាចឈានទៅសម្រេចបានដល់គោលដៅផលិតមីស៊ីលរយៈចម្ងាយឆ្ងាយ ដែលអាចបំពាក់ដោយក្បាលគ្រាប់នុយក្លេអ៊ែរ និងអាចបាញ់ដល់ផ្នែកខ្លះនៃសហរដ្ឋអាម៉េរិកបាន។

សូមរំឭកថា ការចរចាលើបញ្ហានុយក្លេអ៊ែរកូរ៉េខាងជើង គឺចាប់ផ្ដើមតាំងពីឆ្នាំ២០០៣មកម្ល៉េះ ដោយមាន៦ភាគី រួមមាន កូរ៉េខាងជើង កូរ៉េខាងត្បូង ជប៉ុន អាម៉េរិក ចិន និងរុស្ស៊ី ដើម្បីជំរុញឱ្យទីក្រុងព្យុងយ៉ាងបោះបង់កម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួន ហើយប្តូរយកមកវិញនូវជំនួយពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ប៉ុន្តែ ក្រោយមក ការចរចាត្រូវជាប់គាំងដោយនៅខែមេសា ឆ្នាំ២០០៩ ក៏មានការខ្វែងគំនិតគ្នារហូតធ្វើឱ្យកូរ៉េខាងជើងធ្វើការសាកល្បងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរម្ដងហើយម្ដងទៀត។ បញ្ហាការចរចានុយក្លេអ៊ែរនេះជាប់គាំងរហូតដល់ឆ្នាំ២០១៨ ទើបមានការចរចាដ៏សំខាន់មួយ គឺជំនួបរវាងលោក ដូណាល់ ត្រាំ ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងលោក គីម ជុងអ៊ុន ប្រធានាធិបតីកូរ៉េខាងជើង នៅក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរី ដោយបានពិភាក្សាលើប្រធានបទស្តីពីការរំសាយកម្មវិធីផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែររបស់កូរ៉េខាងជើង ការចុះសន្ធិសញ្ញាបញ្ចប់សង្គ្រាមនៅឧបទ្វីបកូរ៉េ ទណ្ឌកម្មរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ-សហរដ្ឋអាម៉េរិកទៅលើកូរ៉េខាងជើង ការធានាសន្តិសុខរបស់ប្រទេសកូរ៉ខាងជើង និងបញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសកូរ៉េខាងជើង។ ទីបំផុតជំនួបចរចា សម្រេចបានកិច្ចព្រមព្រៀងដែលមិនច្បាស់លាស់មួយ ពោលគឺជាកិច្ចព្រមព្រៀងដែលមានតែនៅលើក្រដាស។ បន្ទាប់ពីជំនួបដែលទទួលបានតែកិច្ចព្រមព្រៀងលើក្រដាស អាម៉េរិកក៏ដូចជាសហគមន៍អន្តរជាតិបានខិតខំជំរុញឱ្យមានជំនួបចរចាជាលើកទី២ ដែលបានធ្វើឡើងនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម ប៉ុន្តែ វាត្រូវបរាជ័យនិងបញ្ចប់ទៅដោយគ្មានសម្រេចបានកិច្ចព្រមព្រៀងណាមួយទាំងអស់។

អស់រយៈពេលជិត២ឆ្នាំ ដែលសហរដ្ឋអាម៉េរិកបានប្រើមធ្យោបាយខាងការទូតក្នុងការបញ្ចុះបញ្ចូលឱ្យ កូរ៉េខាងជើងបោះបង់មហិច្ឆតានុយក្លេអ៊ែរ ប៉ុន្តែ មកទល់ពេលនេះ ជំហររបស់ប្រទេសទាំងពីរនៅតែមិនផ្លាស់ប្ដូរ ជាហេតុនាំឱ្យមិនអាចសម្រេចបានកិច្ចព្រមព្រៀងអ្វីទាំងអស់។ ក្រោយមកប្រទេសស៊ុយអែត បានទទួលរៀបចំជំនួបចរចាទ្វេភាគី អាម៉េរិក កូរ៉េខាងជើង ក្នុងគោលដៅស្រោចស្រង់ឡើងវិញនូវការចរចាស្តីពីការរំសាយនុយក្លេអ៊ែរកូរ៉េខាងជើង ដែលបានជាប់គាំងអស់៧ខែមកហើយ ពោលគឺចាប់តាំងពីការចរចាជាលើកទី២រវាងលោក ដូណាល់ ត្រាំ និងលោក គីម ជុងអ៊ុន នៅប្រទេសវៀតណាម បានជួបបរាជ័យកាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៩។ នៅក្នុងជំនួបលើកនេះភាគីកូរ៉េខាងជើងបានដើរចេញពីតុចរចា ដោយសំអាងថាមិនអាចទទួលយកសំណើរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកបាន ដោយនិយាយថាអាម៉េរិកមិនបាននាំយកអ្វីថ្មីមកដាក់លើតុចរចា ក្រៅតែពីនយោបាយអរិភាពជាមួយកូរ៉េខាងជើង។ ហើយតាំងពីពេលនោះមក រដ្ឋបាលក្រុងព្យុងយ៉ាងក៏គ្មានឥរិយាបថចង់ជួបជាមួយតំណាងក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនតទៅទៀតដែរ។ ទីបំផុតកិច្ចប្រឹងប្រែងទាំងឡាយប្រៀបដូចអំបិលត្រូវទឹក គឺទទេ។ ទើបតែថ្មីៗនេះ បេសកជនពិសេសទទួលបន្ទុកបញ្ហាកូរ៉េខាងជើងនៃក្រសួងការបរទេសអាម៉េរិក បាននិយាយថា សហរដ្ឋអាម៉េរិកតៀមខ្លួនជាស្រេចបន្តការចរចាអំពីបញ្ហារំសាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរជាមួយកូរ៉េខាងជើង ប្រសិនបើទីក្រុងព្យុងយ៉ាងមានបំណងស្រដៀងគ្នា។

មែនទែនទៅ ទាំងរដ្ឋបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោននិងរដ្ឋបាលក្រុងព្យុងយ៉ាង សុទ្ធតែលេងល្បែងនយោបាយក្នុង ការចរចាជារហូត ខាងសហរដ្ឋអាម៉េរិក លោក ត្រាំ បានអះអាងម្តងហើយម្តងទៀតថា អាម៉េរិកនៅតែរក្សាជំហរប្រឆាំងទៅនឹងកូរ៉េខាងជើង ហើយអាម៉េរិកនឹងយល់ព្រមធ្វើតាមសំណើរបស់កូរ៉េខាងជើង ដរាបណាមានការរំសាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ និងត្រូវបានត្រួតពិនិត្យនិងផ្ទៀងផ្ទាត់ត្រឹមត្រូវដោយសហគមន៍អន្តរជាតិជាមុន ហើយដូចជានៅក្នុងកិច្ចប្រ ជុំណាតូនៅទីក្រុងឡុងដ៍ប្រទេសអង់គ្លេស លោក ត្រាំ បានលើកឡើងទាក់ទងនឹងកូរ៉េខាងជើងថា សហរដ្ឋអាម៉េរិកមាន «កងទ័ពដ៏មានអានុភាព» ហើយបើចាំបាច់ អាម៉េរិកនឹងប្រើកងទ័ពក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហា។

តាមពិត អ្វីដែលអាម៉េរិកពិភាក្សាជាមួយកូរ៉េខាងជើង គ្រាន់តែវិធីពន្យារពេលដើម្បីឱ្យទីក្រុងព្យុងយ៉ាង ផ្អាកសកម្មភាពនុយក្លេអ៊ែរនិងទទួលបានប្រជាប្រិយភាពពីពលរដ្ឋអាម៉េរិកតែប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែ កូរ៉េខាងជើងមិនចាញ់ល្បិចរបស់អាម៉េរិកនោះឡើយ ដោយបន្តកម្មវិធីនុក្លេអ៊ែរនិងកាំជ្រួចដដែល។ ឯមេដឹកនាំនៅទីក្រុងព្យុងយ៉ាង ក៏ត្រូវការសហរដ្ឋអាម៉េរិកធ្វើជាសត្រូវ ដើម្បីបង្ហាញពីភាពត្រឹមត្រូវនិងអង់អាចរបស់ខ្លួនក្នុងការដឹកនាំប្រទេស ហើយនឹងបន្តលេងល្បែងនយោបាយរបស់ពួកគេដែរ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត កូរ៉េខាងជើងមិនអាចបោះបង់កម្មវិធីនុយក្លែអ៊ែររបស់ខ្លួនទេ ព្រោះវាជាឧបករណ៍តែមួយគត់សម្រាប់បន្តភាពរស់រាននៃរបបគ្រប់គ្រងដ៏ឯកោមួយនេះ។

ផ្អែកតាមស្ថានភាពជាក់ស្តែង របបដឹកនាំកូរ៉េខាងជើងមានសុទិដ្ឋិនិយមខ្ពស់ថា វាដល់ពេលខ្លួនអាចក្លាយជាសមាជិកក្លិបប្រទេសនុយក្លេអ៊ែរហើយ។ កូរ៉េខាងជើងអាចផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរនិងសាកល្បងបានជោគជ័យ ហើយវាក៏គ្មានឧបសគ្គអ្វីដែលរារាំងខ្លួនមិនឱ្យក្លាយជារដ្ឋនុយក្លេអ៊ែរស្មើមុខស្មើមាត់នឹងប្រទេសប្រាំបីផ្សេងទៀតដែរ។

ក្រៅពីមហាអំណាចប្រាំដែលឈ្នះសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរ ដែលគេទទួលស្គាល់ជារដ្ឋនុយក្លេអ៊ែរស្របច្បាប់ ឥណ្ឌា ប៉ាគីស្ថាន និងអ៊ីស្រាអែល ជារដ្ឋនុយក្លេអ៊ែរមិនស្របច្បាប់ឡើយ។ មិនស្របច្បាប់ត្រង់ថា ក្រុមប្រទេសទាំងនេះព្យាយាមផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរក្រោយពេលសន្ធិសញ្ញាស្តីពីការហាមឃាត់ការសាយភាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ (NPT) បង្កើតឡើងឆ្នាំ១៩៦៨ និងចូលជាធរមានឆ្នាំ១៩៧០នោះ។ ប៉ុន្តែ ប្រទេសទាំងនេះមិនរងសម្ពាធឬទណ្ឌកម្មពី សហគមន៍អន្តរជាតិទេ ហើយវាក៏ត្រូវគេចាត់ទុករដ្ឋនុយក្លេអ៊ែរតាមស្ថានភាពជាក់ស្តែងដែរ (de facto)។ សហរដ្ឋអាម៉េរិកកាលនោះអះអាងថា ស្ថានភាពឥណ្ឌា ប៉ាគីស្ថាន និងអ៊ីស្រាអែលអាចគ្រប់គ្រងបាន ហើយវាមិនបង្កគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងដល់សន្តិភាពនិងស្ថិរភាពពិភពលោកឡើយ។

ចំណែកបញ្ហាកូរ៉េខាងជើងវិញ គឺខុសគ្នា។ ខុសគ្នាត្រង់ថា ប្រទេសកូរ៉េខាងជើងធ្លាប់ជាសមាជិកកិច្ចព្រមព្រៀង NPT។ ប៉ុន្តែ ប្រទេសនេះសម្រេចដើរចេញពីសន្ធិសញ្ញានេះនៅឆ្នាំ២០០៣ ដោយសម្ងំផលិតអាវុធទាំងខុសច្បាប់។ ឆ្នាំ ២០០៦ ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក គីម ជុងអ៊ីល កូរ៉េខាងជើងបានសម្រេចបាញ់សាកល្បងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរលើកដំបូង ទាក់ទាញទណ្ឌកម្មច្រើនសន្ធឹកពីសហគមន៍អន្តរជាតិផងដែរ។ ទណ្ឌកម្មនេះត្រូវបានគេបន្ថែមរហូតមកដើម្បីដាក់គំនាបឱ្យក្រុងព្យុងយ៉ាងប្តូរជំហរ និងបោះបង់អាវុធរបស់ខ្លួននោះ។​

ដូច្នេះ ភាគីទាំងពីរហាក់នៅឆ្ងាយពីគ្នា ពិបាកក្នុងការឈានទៅរកកិច្ចព្រមព្រៀងរួមគ្នាណាស់ លទ្ធផលជាដុំកំភួនជាដុំកំភួនណាមួយក៏ប្រហែលជាមិនអាចទៅរួចដែរ។ ស្ថានភាពនេះ បើផ្លូវការទូតមិនទទួលបានផល នោះអាចទៅរួចថា កូរ៉េខាងជើងនឹងងាកទៅចងសម្ព័ន្ធភាពកាន់តែស៊ីជម្រៅជាមួយចិននិងរុស្ស៊ី ហើយបន្តអភិវឌ្ឍកម្មវិធីអាវុធ នុយ ក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួនជាហេតុនាំឱ្យមានការគំរាមកំហែងកាន់តែធំចំពោះសន្តិសុខនៅឧបទ្វីបកូរ៉េ៕

RAC Media

ប្រភព៖ វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា

  ថ្ងៃចន្ទ, 09 មីនា 2020 ម៉ោង 04:51 PM

ទិវានារីអន្តរជាតិ International Women's Day: IWD ដោយ៖ លោកស្រីបណ្ឌិត ជា វណ្ណី

  ថ្ងៃអាទិត្យ, 08 មីនា 2020 ម៉ោង 12:23 PM

ជប៉ុនទិញកក់ពីខ្មែរ ដើម្បីកែច្នៃជាផលិតផលប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃ

(ប្រទេសជប៉ុន)៖ ប្រជាជនជប៉ុនខេត្តអយតា (Ōita) ដែលជាខេត្តអនុវត្តគោលនយោបាយចលនាភូមិមួយផលិតផលមួយរបស់ជប៉ុនបានទិញកក់ខ្មែរពីខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ដើម្បីកែច្នៃធ្វើជាផលិតផលប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃជាច្រើន។ នេះបើតាមប្រសាសន៍ឱ្យដឹងឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងអនុប្រធានប្រចាំការក្រុមប្រឹក្សាបណ្ឌិតសភាចារ្យដែលកំពុងបំពេញទស្សនកិច្ចនៅក្នុងប្រទេសជប៉ុន។

ក្នុងអំឡុងធ្វើដំណើរទស្សនកិច្ចស្វែងយល់ពីចលនាភូមិមួយផលិតផលមួយនៅខេត្តអយតាដែលជាខេត្តដែនកោះស្ថិតនៅភាគខាងត្បូងប្រទេសជប៉ុន ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានឱ្យដឹងថា ផលិតប្រើប្រាស់ដែលផលិតអំពីកក់ទាំងនេះមាន៥ផ្សេងៗគ្នា រួមមាន ស្បែកជើង កន្ទេលគ្រឿងសង្ហារឹម សម្រាប់ជូតជើង និងទ្រនាប់សម្រាប់អង្គុយ។ ផលិតផលទាំងអស់សុទ្ធសឹងតែផលិតចេញអំពីកក់ ដោយមួយគូរមានតម្លៃ៥០ដុល្លារ។ ក្រៅពីផលិតផលិតផលអំពីកក់នេះ ប្រជាជនជប៉ុនខេត្តអយតា បានផលិតផលិតផលខ្សែអំពីក្រចៅដែលមានតម្លៃថ្លថែមទៀតផង។

ពីទឹកដីជប៉ុន ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យបានមានប្រសាសន៍បញ្ជាក់ថា ប្រសិនខ្មែរយើងមានដើមក្រចៅនោះ ជប៉ុននឹងទិញពីខ្មែរយើងភ្លាម។ 

សូមបញ្ជាក់ថា តបតាមការអញ្ជើញរបស់ក្រសួងការបរទេសជប៉ុន ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងជាអនុប្រធានប្រចាំការក្រុមប្រឹក្សាបណ្ឌិតសភាចារ្យ បានអញ្ជើញទៅបំពេញទស្សនកិច្ចនៅក្នុងប្រទេសជប៉ុន រយៈពេល ៩ថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃទី១ ដល់ថ្ងៃទី៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ ដើម្បីសិក្សាស្វែងយល់អំពីស្ថាប័នស្រាវជ្រាវជប៉ុន និងតាមស្ថាប័នរដ្ឋមួយចំនួនទៀត ជាពិសេសស្វែងយល់ពីចលនាភូមិមួយផលិតផលមួយនៅខេត្តអយតា៕

  ថ្ងៃសៅរ៍, 07 មីនា 2020 ម៉ោង 09:26 AM

«សង្គមខ្មែរបច្ចុប្បន្នបានផ្តល់អាទិភាពចំពោះការបង្កើនចំនួនស្ត្រីដែលមានតួនាទីជាថ្នាក់ដឹកនាំនៅតាមវិស័យផ្សេងៗ និងគ្រប់កម្រិត»

(លោកស្រី កែវ ខេមរ៉ា ប្រធានផ្នែកបណ្ណាល័យ និងបោះពុម្ពផ្សាយ)

ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ ក្នុងឱកាសប្រារព្ធពិធីអបអរទិវាអន្តរជាតិនារី ព្រឹកមិញនេះ បានមានប្រសាសន៍ថា ថ្នាក់ដឹកនាំរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាតែងតែគាំទ្រសមាសភាពស្ត្រីដែលមានសមត្ថភាព សីលធម៌នៅក្នុងតំណែងគ្រប់គ្រងដឹកនាំ។

ជាមួយនេះដែរ លោកស្រី កែវ ខេមរ៉ា ប្រធានផ្នែកបណ្ណាល័យ និងបោះពុម្ពផ្សាយ និងជាប្រធានគណៈកម្មការការពារផលប្រយោជន៍ស្ត្រីនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានឱ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្នេះ រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាមានមន្ដ្រីនិងបុគ្គលិកនារី ចំនួន៦១នាក់ ដែលមានសមាមាត្រប្រហាក់ប្រហែលនឹង២៣,៧៣% នៃមន្ដ្រីរាជការសរុបរបស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។

លោកស្រី កែវ ខេមរ៉ា បានមានប្រសាសន៍ថា នារីនៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាជាច្រើនរូប មានសមត្ថភាព សកម្មការងារ និងបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់រួមចំណែកក្នុងសកម្មភាពដឹកនាំមួយចំនួននៅផងដែរ ដែលក្នុងនោះស្ត្រីជាច្រើនរូបកំពុងបំពេញតួនាទីក្នុងជួរអ្នកដឹកនាំ និងបំពេញតួនាទីភារកិច្ចគ្រប់គ្រងអង្គភាពចំណុះមួយចំនួននៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។ កន្លងមក លោកជំទាវបណ្ឌិតសភាចារ្យ ខ្លូត ធីតា ក៏ធ្លាប់មានតួនាទីជាប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នៅអណត្តិទី២ ពីឆ្នាំ២០០៩ ដល់ឆ្នាំ២០១៧ ផងដែរ។ ដូច្នេះ នារី មានសមត្ថភាពបំពេញភារកិច្ច និង ធ្វើកិច្ចការស្មើមុខស្មើមាត់ជាមួយបុស ឱ្យស័ក្ដិសមនឹងបរិបទនៃការលើកកម្ពស់សមភាពយេនឌ័រ របស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា៕

RAC Media | រឿន ភារុន

  ថ្ងៃសុក្រ, 06 មីនា 2020 ម៉ោង 01:31 PM

«ពាក្យថា ស្ត្រីបង្វិលជើងក្រានមិនជុំ មិនគួរកើតមានក្នុងសង្គមខ្មែរនាសម័យទំនើបនេះទេ»

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ ការលើកឡើងជាទស្សនៈ ជាគំនិត ជាពាក្យស្លោក ជាសុភាសិតថា «ស្ត្រីបង្វិលជើងក្រានមិនជុំ» គប្បីត្រូវលុបបំបាត់ចេញពីសង្គមខ្មែរនាពេលបច្ចុប្បន្នហើយ ពីព្រោះបច្ចុប្បន្ននេះ ស្ត្រីមានសមត្ថភាពសិទ្ធិ សេរីភាពពេញលេញដូចបុរសដែរ។ នេះជាប្រសាសន៍លើកឡើងរបស់ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាក្នុងឱកាសចូលរួមជាអធិបតីក្នុងពិធីអបអរសាទរខួបលើកទី១០៩ ទិវាអន្តរជាតិនារី ៨ មីនា ឆ្នាំ២០២០ នៅវិទ្យស្ថានខុងជឺ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដែលឆ្នាំ២០២០នេះ ផ្តោតលើប្រធានបទ «មានសន្តិភាព មានការលើកកម្ពស់សមភាពយេនឌ័រ»។

ថ្លែងក្នុងឱកាសអញ្ជើញជាអធិបតីក្នុងពិធីអបអរសាទរខួបលើកទី១០៩ ទិវាអន្តរជាតិនារី ៨ មីនា ឆ្នាំ២០២០ នៅព្រឹកថ្ងៃសុក្រ ១៣កើត ខែផល្គុន ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស. ២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៦ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ នៅក្នុងវិទ្យាស្ថានខុងជឺ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានមានប្រសាសន៍ថ្លែងថា បច្ចុប្បន្នភាព យើងមិនគួរលើកយកទស្សនៈ«ស្ត្រីបង្វិលជើងក្រានមិនជុំ» មកនិយាយដែលនាំឱ្យកើតមានគំនិតរើសអើងភេទ និងការបង្កហិង្សាផ្នែកគំនិត ការទាមទារសិទ្ធិ សេរីភាពរវាងបុរស និងស្ត្រីទៀតនោះទេ។

អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានមានប្រសាសន៍បញ្ជាក់បន្ថែមថា នាពេលបច្ចុប្បន្ន ស្ត្រីអាចសម្រេចកិច្ចការធំបាន ស្ត្រីអាចទទួលបានការសិក្សានៅគ្រប់កម្រិត ស្ត្រីមានសមត្ថភាព ស្ត្រីអាចយល់កាលៈទេសៈ ស្ត្រីរឹងមាំ ដើម្បីប្រឡូកចូលការងារនៅគ្រប់កម្រិតក្នុងសង្គម ដូចនេះទស្សនៈ«ស្ត្រីបង្វិល ជើងក្រានមិនជុំ» មិនកើតមាននៅក្នុងសង្គមខ្មែរបច្ចុប្បន្នទេ។

RAC Media | រឿន ភារុន

  ថ្ងៃសុក្រ, 06 មីនា 2020 ម៉ោង 01:27 PM

លោកបណ្ឌិត ផុន កសិកា ប្រធានសី្តទី និង ក្រុមស្រាវជ្រាវនៃវិទ្យាស្ថានមនុស្សសាស្ត្រនិងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គម ចុះសិក្សាស្វែងយល់ពីបច្ចេកទេសដំាបន្លែសរីរាង្គរបស់ក្រុមហ៊ុនអាគ្រីសម្បតិ្តខ្មែរ

​នៅព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ ១២កើត ខែផល្គុន ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ពុទ្ធសរាជ ២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៥ ខែមីនា​ ឆ្នាំ២០២០ លោកបណ្ឌិត​ ផុន​ កសិកា​ ប្រធា​នស្ដីទីវិទ្យាស្ថានមនុស្ស និងវិទ្យាសាស្ត្រ​សង្គម នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានដឹកនាំសមាជិកសិក្សាស្រាវជ្រាវគម្រោង ស្ដីពី «បន្លែកម្ពុជា៖ ផលិតកម្ម ចរន្តទីផ្សារ បញ្ហាប្រឈម និងដំណោះស្រាយ (Cambodia’s Vegetable: Production, Supply Chains, Challenge and Practical Resolutions) » ដែលមាន លោក ឈឿន សាវន លោក យិន ពោ​ និង លោក សាន ចេង ចុះសិក្សាស្វែងយល់ពីបច្ចេកទេស​​ដាំបន្លែសរីរាង្គដោយប្រើសំណង់គ្របទំនើប (Green house) ស្វែងយល់ពីកសិកម្មស្មាត ទីផ្សារ ដើមទុន កម្លាំងពលកម្មដែលកំពុងរៀបចំដោយក្រុមហ៊ុនអាគ្រីសម្បត្តិខ្មែរ មានទីតាំងស្ថិតនៅស្រុកកោះធំ ខេត្តកណ្ដាល។ សំណង់គ្រប (Green House) នេះ មានទំហំ ៨០ម. X ៧៦ម. ព្រមទាំងសំណង់គ្របមួយទៀត សម្រាប់បណ្ដុះកូនបន្លែត្រូវបានបំពាក់សម្រាប់ដាំបន្លែសរីរាង្គ (បន្លែសុវត្ថិភាព)។

​សូមជម្រាបថា ដោយមានការណែនាំចង្អុលបង្ហាញនិងជួយសម្របសម្រួលពីឯកឧត្តម ម៉េត​ មករា​ នាយរងខុទ្ទកាល័យ​ បញ្ជាការដ្ឋាន​អង្គរក្ស​ និងជាប្រធានក្រុមសិក្សាស្រាវជ្រាវអភិវឌ្ឍន៍បន្លែកសិកម្មធម្មជាតិ កាលពីថ្ងៃទី២៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ កន្លងទៅថ្មីៗនេះ ទើបលោកបណ្ឌិតប្រធានស្ដីទី សុំការអនុញ្ញាតចុះមកសិក្សាស្រាវ​ជ្រាវ​ផ្ទាល់ដល់ទីតាំង និងបានជួបពិភាក្សាជាមួយលោក គង់ វណ្ណៈ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាក្រុមហ៊ុនអាគ្រីសម្បតិ្តខ្មែរ និងអ្នកបច្ចេកទេសកសិកម្មជនជាតិឥណ្ឌា ព្រមទាំងអ្នកជំនាញខ្មែរចំនួន៤រូបទៀតដែលទើបបញ្ចប់ការសិក្សាជំនាញកសិកម្មនៅប្រទេសអ៊ីស្រាអែល។ ជាមួយគ្នានេះដែរ លោកបណ្ឌិតប្រធានស្តីទីបានបង្ហាញពីគម្រោងស្រាវជ្រាវរបស់វិទ្យាស្ថានមនុស្សសាស្ត្រនិងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គមនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ស្ដីពីបន្លែកម្ពុជា៖ ផលិត​កម្ម ចរន្តទីផ្សារ បញ្ហាប្រឈម និងដំណោះស្រាយ» ដែលរៀបចំឡើងក្នុងគោលបំណងវិភាគទីផ្សារបន្លែនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងរៀបចំយុទ្ធសាស្ត្រ ការផ្គត់ផ្គង់បន្លែក្នុងស្រុក ដើម្បីទប់ស្កាត់លំហូរចូលបន្លែមកពីបណ្តាប្រទេសជិតខាងដូចជា វៀតណាម ថៃ កូរ៉េ ដើម្បីធ្វើម៉េចជួយជម្រុញការដំាបន្លែរបស់ប្រជាកសិកខ្មែរ ក៏ដូចជាអនុសាស្ត្រសម្រាប់រៀបចំផែនការយុទ្ធសាស្រ្តជូនរដ្ឋាភិបាលផងដែរ។

សូមបញ្ជាក់ថា ក្រុមហ៊ុនអាគ្រីសម្បតិ្តខ្មែរ គឺជាក្រុមហ៊ុនដែលបង្កើតកសិកម្មស្មាតលើកដំបូងក្នុងការដាំបន្លែសរីរាង្គ នៅកម្ពុជា ដោយសហការជាអ្នកជំនាញបច្ចេកទេសមកពីបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនដូចជា ប្រទេសឥណ្ឌា ប្រទេសចិន ប្រទេសសឹង្ហបូរី និងនិស្សិតខ្មែរដែលបានបញ្ចប់ការសិក្សាជំនាញដាំបន្លែសរីរាង្គមកពីប្រទេសអ៊ីស្រាអ៊ែលជាដើម។ល។

បើតាមប្រសាន៍របស់លោក លោក គង់ វណ្ណៈ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាក្រុមហ៊ុន អាគ្រីសម្បតិ្តខ្មែរ បច្ចុប្បន្ននេះក្រុមហ៊ុនកំពុងសាងសង់រោងបន្លែកសិកម្មស្មាត(Green House) នេះលើផ្ទៃដីទំហំ៨៣២០ម៉ែតក្រឡា និងរោងសម្រាប់បណ្តុះបន្លែសរីរាង្គ (បន្លែសុវត្ថិភាព)ទៅតាមបច្ចេកទេស និងបទពិសោធន៍ពីបណ្តាប្រទេសដែលបានជោគជ័យកន្លងមក។

​ជាចុងក្រោយ លោក គង់ វណ្ណៈ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាបច្ចេកទេសនៃក្រុមហ៊ុន អាគ្រីសម្បត្តិខ្មែរ សូមស្វាគមន៍ និងរីករាយធ្វើកិច្ចសហប្រតិ្តការជាមួយក្រុមស្រាវជាវទៅតាមស្ថានភាពជាក់ស្តែងនៃការងារ។

​ឆ្លៀតពេលជាមួយគ្នានេះដែរ ក្រុមការងារក៏បានធ្វើការសិក្សាអង្កេតពីការដាំបន្លែរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្នុងស្រុកកោះធំ ពិសេសនៅឃុំកោះខែល ដែលប្រជាពលរដ្ឋចូលចិត្តដាំស្ពៃក្ដោប ស្បៃក្រញាញ់ ខាត់ណា ខាត់ណាផ្កា ត្រសក់ ម្រេះ និងសាលាដ ម្ទេស ជាដើម។

  ថ្ងៃសុក្រ, 06 មីនា 2020 ម៉ោង 12:51 PM