រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

«ឧទ្យានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា តេជោ សែន ប្ញស្សីត្រឹប៖ សមិទ្ធផល២ឆ្នាំ ក្រោយសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន អញ្ជើញជាអធិបតីដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ដាំដើមឈើ»

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅថ្ងៃទី១៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០នេះ គឺជាខួប២ឆ្នាំ (២០១៨-២០២០)ដែលសម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានអញ្ជើញជាអធិបតីភាពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ក្នុងពិធីដាំដើមឈើនៅឧទ្យានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា តេជោ សែន ប្ញស្សីត្រឹប ខេត្តព្រះវិហារ។ សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រី នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានអញ្ជើញជាអធិបតីភាពដ៏ខ្ពង់ក្នុងពីធីដាំដើមឈើ នៅឧទ្យានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា តេជោសែនប្ញស្សីត្រឹប ដែលស្ថិតនៅឃុំឆែប២ ស្រុកឆែប ខេត្តព្រះ​វិហារ​​កាលពីព្រឹកថ្ងៃសុក្រ៤កើត ខែជេស្ឋ ឆ្នាំច សំរឹទ្ធិស័ក ព.ស២៥៦២ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៨កន្លងទៅ។

នៅក្នុងរយៈកាល២ឆ្នាំកន្លងមកនេះ ឧទ្យានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា តេជោ សែន ប្ញស្សីត្រឹប ត្រូវបានប្រែក្លាយកាលានុវត្តភាពជាតំបន់អភិរក្ស និងអភិវឌ្ឍន៍ដែលបម្រើដល់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវជូនសង្គមជាតិយ៉ាងមានសក្តានុពលប្រកបដោយនិរន្តភាព។ បន្ថែមលើសពីនេះទៀត ឧទ្យាននេះមានតំបន់ជីវចម្រុះ និងសក្តានុពល ជាច្រើនដូចជា ធនធានព្រៃ​ឈើ សត្វព្រៃ វត្ថុបុរាណ ដែលអាចបម្រើដល់មុខងារក្នុងបរិស្ថានព្រៃឈើវប្បធម៌ ប្រវត្តិសាស្ត្រ និងទេសចរណ៍ព្រៃភ្នំធម្មជាតិដ៏ទាក់ទាញគួរជាទីមនោរម្យ។

គម្រោងអភិរក្ស អភិវឌ្ឍន៍ និងសិក្សាស្រាវជ្រាវសំខាន់ៗដែលទទួលបានការគាំទ្រពីរាជរដ្ឋាភិបាលបាននិងកំពុងទ​ទួល​បានសមិទ្ធផលផ្លែផ្លាជូនជាតិ និងប្រជាជនគួរឱ្យមោទន។ គម្រោងរៀបចំផែនការមេសំខាន់ៗទាំងនោះរួមមាន ៖

- ការចិញ្ចឹមគោទឹកដោះ (ផលិតចេញជា ទឹកដោះគោស្រស់សុទ្ធ ១០០ភាគរយ មានឈ្មោះថា «ទឹកដោះគោតេជោសែន ប្ញស្សីត្រឹប ដែលបានចូលក្នុងទីផ្សារទូទាំងប្រទេសកម្ពុជាដោយមានការចាប់អារម្មណ៍គាំទ្រពីសាធារណជនជាតិ និងអន្តរ​​ជាតិនៅទូទាំងប្រទេស)។ កសិដ្ឋានចិញ្ចឹមគោរឹតយកទឹកដោះស្រស់ៗ គឺជាផ្នែកមួយនៃការបង្កើតឱកាសការងារជូនប្រជាជនក្នុងសហគមន៍នៅខេត្តព្រះវិហារដំបូងគេ។ តាមគម្រោងផែនការរយៈពេល ១០ឆ្នាំ នៃការបង្កើតកសិដ្ឋាននៅ​លើវិសាលភាពផ្ទៃដី ៧០ហិកតា គឺត្រូវរៀបចំការចិញ្ចឹមមេគោទឹកដោះចំនួន ២០០០ ក្បាល។ គិតមកទល់ពេលនេះ កសិដ្ឋានបានអនុវត្តជំហានដំបូងនៅលើវិសាលភាពផ្ទៃដីចំនួន ៣២ហិកតា ដំណើរបានប្រមាណ ២ឆ្នាំកន្លះមកហើយ ដើម្បីទាញយកទឹកដោះស្រស់១០០ភាគរយ។

- គម្រោងគ្រប់គ្រងអភិរក្សព្រៃឈើ សត្វព្រៃនិងបរិស្ថាន (ដាំដើមឈើ១លានដើមឡើងវិញ និងរៀបចំប្រព័ន្ធនិងលក់​កាបូនព្រៃឈើ និងអភិរក្សសត្វព្រៃជាដើម)។

- គម្រោងអភិរក្សកេរដំណែលវប្បធម៌ប្រវត្តិសាស្រ្តនិងបុរាណវិទ្យា (ស្រាវជ្រាវនិងចងក្រងកេរតំណែលរូបី និងអរូបី រៀបចំផែនទីឡបុរាណ ជ័រច្បោះ ភូមិបុរាណ ត្រពាំបុរាណ ចំការបុរាណ ផ្លូវបុរាណ តំបន់នេសាទ អ្នកតារៀប​ចំសារមន្ទីរនៅហ្នឹងកន្លែង និងអគារសារមន្ទីរ) ។

- គម្រោងងអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធក្នុងតំបន់ឧទ្យាន (សាងសង់ផ្លូវ ម៉ូតែល ផ្ទះដើមឈើ និងសំណង់បម្រើវិស័យទេសចរណ៍ជាដើម)។

- គម្រោងអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ (បង្កើតសួនសត្វ សួនផ្កា រៀបចំទេសចចរណ៍សហគមន៍ ទេសចរណ៍វប្បធម៌ និងទេស​ចរណ៍ធម្មជាតិ ផលិតផលទេសចរណ៍ ទេសចរណ៍កសិដ្ឋាន និងទេសចរណ៍សិប្បនិម្មិតជាដើម)។

- គម្រោងកសិដ្ឋាននិងរោចក្រផលិត (ចិញ្ចឹមសត្វគោសាច់ គោទឹកដោះ ពពែ មាន់ ឃ្មុំ ថ្នាលដាំបន្លែធម្មជាតិ កសិកម្មឆ្លាត ដំណាំហូបផ្លែ រោងចក្រផលិតទឹកដោះគោ វេចខ្ចប់ផលិតផលកសិកម្ម ចំណីសត្វ និងឫស្សីផ្អែមជាដើម)។

- គម្រោងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ (រោងសិប្បកម្ម ហត្ថកម្ម ចិញ្ចឹមសត្វ ការដាំដុះ ការបែងចែកពូជបន្លែ ឈើហូបផ្លែ និង​សត្វជាដើម)។

- និងគម្រោងមជ្ឈមណ្ឌលពិសោធន៍ អនុវត្ត និងស្រាវជ្រាវ (មណ្ឌលពិសោធន៍ពូជផ្កា រុក្ខជាតិ សត្វស្លាប សត្វចតុបាទ និងសត្វល្អិត និងជាកន្លែងស្រាវជ្រាវសរសេរនិក្ខេបបទរបស់និស្សិត និងអ្នកស្រាវជ្រាវជាដើម)។

នៅក្នុងឱកាសអញ្ជើញជាអធិបតីភាពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ក្នុងពិធីដាំដើមឈើនៅឧទ្យានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា តេជោ សែន ប្ញស្សី​ត្រឹប សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានសម្តែងអារម្មណ៍រីករាយជាពន្លឹកដែលមានវត្តមានមកលើទឹកដីនៃស្រុកឆែប ខេត្តព្រះវិហារ ជាលើកទី៣។ សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍ចាត់ទុកឧទ្យានរាជ​បណ្ឌិត្យ​​សភាកម្ពុជា តេជោ សែន ប្ញស្សីត្រឹប ថា ឧទ្យាននេះមិនគ្រាន់តែជាគោលដៅសំរាប់អភិរក្សប៉ុណ្ណោះនោះទេ វាថែមទាំងជាតំបន់មួយសម្រាប់ធ្វើសិក្សាស្រាវជ្រាវទៀតផង ព្រោះជាតំបន់នេះជាកេរមរតកប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ប្រទេសកម្ពុជា។

លើសពីនេះ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍សង្ឃឹមយ៉ាងមុតមាំថា បន្ទាប់ពីមានការអភិរក្ស និងអភិ​វឌ្ឍន៍​រួច ឧទ្យាននេះនឹងទទួលបាននូវភាពទាក់ទាញជាក់ជាមិនខាន ពីព្រោះជាកន្លែងអភិរក្សផង និងជាកន្លែងស្រាវ​ជ្រាវ និងទាក់ទាញទេសចរណ៍តាមបែបធម្មជាតិ និងប្រវត្តិសាស្ត្រយ៉ាងមានសក្តានុពល។ ឱកាសនោះ សម្តេច​តេជោ ហ៊ុន សែន បានអញ្ជើញផ្តល់កិត្តិយសដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ដាំដើមឈើប្រភេទឈើក្រញូង ជានិមិ្មតរូប អនុស្សាវវរីយ៍នៅក្នុងឧទ្យាន​នេះ ហើយក៏មានមន្ត្រីរាជរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួន ព្រមទាំងប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនបានចូលរួមដាំដើមឈើ នៅ​ក្នុងឧទ្យានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា តេជោ សែន ប្ញស្សីត្រឹប ក្នុងបរិយាកាសរីករាយក្រៃលែងផងដែរ។

សូមជម្រាបជូនថា ក្រោមទស្សនវិស័យ និងចក្ខុវិស័យការដឹកនាំវែងឆ្ងាយរបស់ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បច្ចុប្បន្ននេះ ឧទ្យានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា តេជោ សែន ប្ញស្សីត្រឹប ត្រូវបានប្រែក្លាយកាលានុវត្តភាពជាតំបន់អភិរក្ស និងអភិវឌ្ឍន៍ដែលបម្រើដល់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវជូនសង្គមជាតិយ៉ាងមានសក្តា​នុ​ពល​ប្រកបដោយនិរន្តភាព ដូចទស្សនដឹកនាំរបស់ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ដែលបានលើកឡើងថា រាជ​បណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាទ្រឹស្តីផ្សារភ្ជាប់នឹងការអនុវត្ត ចងភ្ជាប់ដោយលទ្ធផល ហើយត្រូវមានក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈ។

គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា ឧទ្យានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា តេជោ សែន ប្ញស្សីត្រឹប មានផ្ទៃដីសរុបចំនួន ១១៤.៣៥​គីឡូ​  ម៉ែត្រការ៉េ ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយព្រះរាជក្រឹត្យលេខ នស/ រកត/០៤១៤/៤៣៦ ចុះថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ​២០១៤ ស្ថិតនៅក្នុងឃុំឆែបមួយនិងឃុំឆែបពីរ ស្រុកឆែប ខេត្តព្រះវិហារ ៕

RAC Media| រឿន ភារុន

  ថ្ងៃចន្ទ, 18 ឧសភា 2020 ម៉ោង 12:30 PM

ឧស្សាហកម្មសណ្ឋាគារនិងភោជនីយដ្ឋានកម្ពុជាក្នុងដំណាក់កាលកូវីដ ១៩ ដោយ៖ លោក ហៃ សុគន្ធា មន្រ្តីស្រាវជ្រាវវិទ្យាស្ថានមនុស្សសាស្រ្តនិងវិទ្យាសាស្រ្តសង្គមនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

RAC Media

ប្រភព៖ វិទ្យាស្ថានមនុស្សសាស្រ្តនិងវិទ្យាសាស្រ្តសង្គម

  ថ្ងៃចន្ទ, 18 ឧសភា 2020 ម៉ោង 12:05 PM

សេដ្ឋកិច្ចនិងទេសចរណ៍កម្ពុជាក្នុងដំណាក់កាលជំងឺកូវីដ១៩ ដោយ៖ លោក ហេង សុភីមន្រ្តីស្រាវជ្រាវវិទ្យាស្ថានមនុស្សសាស្រ្តនិងវិទ្យាសាស្រ្តសង្គមនៃរាជ​បណ្ឌិត្យ​សភាកម្ពុជា

កូវីដ១៩ ជំងឺរាតត្បាតសាកលបាននឹងកំពុងរីករាលដាលលើ២១០ប្រទេសនិងដែនដី។ ថ្ងៃទី១១ខែឧសភា ឆ្នាំ២០ ២០នេះមានអ្នកឆ្លងរហូតដល់៤,១៨១,០២១នាក់ អ្នកស្លាប់ចំនួន២៨៣,៨៦៨នាក់និងអ្នកព្យាបាលជាសះស្បើយ​​​​ចំនួន១,៤៩៣,៨៦៨នាក់[១]។ វាជាពេលវេលាដែលមិនប្រាកដប្រជា ហើយបញ្ហាប្រឈមនាពេលនេះគឺយើងមិនអាចដឹងអំពីជម្រៅនិងរយៈពេលនៃវិបត្តិនេះនៅឡើយទេ។ ដូច្នេះទំហំនៃភាពស្មុគស្មាញនៃវិបត្តិជំងឺកូវីដ ១៩​ក៏នៅមិនទាន់ប្រាកដប្រជាដូចគ្នា។ កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរជាងនេះទៅទៀតផលប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចសង្គម និងជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋបង្កមកពីជំងឺរាតត្បាតកូវីត១៩កាន់តែអាក្រក់ទៅៗ។

ក្នុងរបាយការណ៍របស់មូលនិធិរូបិយវត្ថុពិភពលោកដែលចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី១៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២០ បានឱ្យដឹងថា សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ីទំនងជាមិនមានកំណើនឡើយនៅឆ្នាំ២០២០។ លោក Changyong Rhee ប្រធាន នាយកដ្ឋានអាស៊ី-ប៉ាស៊ីហ្វិកនៃមូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិបានថ្លែងថា អ្នកធ្វើគោលនយោបាយគួរកំណត់គោលដៅ គាំទ្រដល់ក្រុមហ៊ុននិង​ក្រុមគ្រួសារទាំងឡាយណាដែលរងគ្រោះខ្លាំងដោយបម្រាមធ្វើដំណើរ គោលនយោបាយ គម្លាតសុវត្ថិភាពនិងវិធានការទាំងឡាយណាដែលរាំងខ្ទប់ការឆ្លងរបស់ជំងឺកូវីដ១៩។ លោកបន្ថែមទៀតថា «សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកនៅពេលនេះមានបញ្ហាប្រឈមនិងភាពមិនប្រាកដប្រជាខ្ពស់។ ចំណែកតំបន់អាស៊ី-ប៉ាស៊ីហ្វិក ក៏នឹងមិនអាចចៀសផុតបានដែរ។ ផលប៉ះពាល់នៃជំងឺកូវីតនឹងមានលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរប៉ះពាល់ដល់មនុស្សគ្រប់រូបនិង មិនដែលធ្លាប់មានពីមុនមក»។

បើទោះបីជាសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ីទទួលផលប៉ះពាល់តិចជាងតំបន់ដ៏ទៃមែន តែការព្យាករណ៍នេះមានសភាពធ្ងន់ធ្ងរជាងពេល​មុន។ ជាក់ស្តែងបើធៀបទៅនឹងអំឡុងពេលមានវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុពិភពលោក សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ីមានកំណើន ៤,៧% និងក្នុងពេលមានវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុអាស៊ីនៅចុងឆ្នាំ១៩៩០ សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ីមានកំណើន១,៣ %។

ទោះជាយ៉ាងណាក្តី មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិព្យាករថានៅឆ្នាំក្រោយកំណើនសេដ្ឋកិច្ចនៅអាស៊ីអាច នឹងកើនឡើង ៧,៦ភាគរយវិញ ដោយរំពឹងថាគោលនយោបាយទប់ស្កាត់ការឆ្លងជំងឺទទួលបានជោគជ័យ ប៉ុន្តែបន្ថែមថាការព្យាករណ៍នេះមានភាពមិនប្រាកដប្រជាខ្ពស់។ ខុសពីវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុសាកលនៅឆ្នាំ២០០៨ដែល បណ្តាលមកពីការដួលរលំរបស់​​បណ្តាញហិរញ្ញវត្ថុសាកល Lehman Brothers ជំងឺរាតត្បាតនេះប៉ះពាល់ដោយ ផ្ទាល់ដល់វិស័យសេវាកម្ម ដោយ​បង្ខំឱ្យមនុស្សនៅផ្ទះនិងបិទអាជីវកម្ម[២]។

តាមរបាយការណ៍ពីអង្គការទេសចរណ៍ពិភពលោកបានឱ្យដឹងថា នាអំឡុងឆ្នាំ២០២០នេះភ្ញៀវទេសចរ ទូទាំងពិភព​លោកនឹងមានការធ្លាក់ចុះពី២០% ទៅ៣០% ពោលគឺធ្លាក់ចុះពីកំណើនដែលបានប៉ាន់ស្មាន ពី៣% ទៅ៤% នាដើម​ខែមករាឆ្នាំ២០២០។ នេះអាចបណ្តាលឱ្យខាតបង់ពី៣០ទៅ៥០ពាន់លានដុល្លារអាម៉េរិក ក្នុងការ ចំណាយរបស់ភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិម[៣]។បើធៀបនឹងផលប៉ះពាល់នៃការវាយប្រហារអគារពាណិជ្ជកម្មសហរដ្ឋ អាម៉េរិកក្នុងឆ្នាំ២០០១ ការផ្ទុះឡើងនៃជំងឺសារកាលពីឆ្នាំ២០០៣ និងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចសាកលឆ្នាំ២០០៩ វិបត្តិលើក នេះគឺធំជាង ព្រមទាំងមិនទាន់អាចប៉ាន់ស្មាននៅពេលណាដែលនឹងត្រូវបញ្ចប់។

តារាងទី១៖ ការប៉ាន់ស្មាននៃការធ្លាក់ចុះនៃភ្ញៀវទេសចរពិភពលោកក្នុងឆ្នាំ២០២០

​​​​​​​​​​​​                                                                 ​ ប្រភព៖ UNWTO

កំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាសម្រេចបានក្នុងអត្រា៧ភាគរយនៅឆ្នាំ២០១៨ និងឆ្នាំ២០១៩ ប៉ុន្តែចាប់តាំងពីការ រាតត្បាតជំងឺកូវីដ១៩នៅប្រទេសចិនកាលពីដើមខែឆ្នូ ឆ្នាំ២០១៩និងបន្តរាលដាលនៅជុំវិញពិភពលោក បានបង្កឱ្យសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកជាប់គាំងស្ទើរគ្រប់វិស័យ ដោយរួមទាំងសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាក៏រងផលប៉ះពាល់ដែរ។

«តាមការព្យាកររបស់យើង អត្រាកំណើន GDP កម្ពុជានឹងធ្លាក់ចុះដល់១,៥ ភាគរយក្នុងឆ្នាំ ២០២០»នេះបើតាមលោក Changyong Rhee ប្រធាននាយកដ្ឋានអាស៊ី-ប៉ាស៊ីហ្វិកនៃមូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ(IMF) ហើយលោកបានបន្ថែមថាកំណើនសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ីនៅឆ្នាំ២០២០ នឹងមិនមានកំណើនជាលើកដំបូងក្នុងរយៈពេល៦០ឆ្នាំចុងក្រោយ។ ការរងគ្រោះមិនធ្លាប់មានពីមុនមកនេះបណ្តាលមកពីវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩ ដែលប៉ះពាល់ដល់ វិស័យសេវាកម្មនិងការនាំចេញទៅកាន់ទីផ្សារចម្បងៗ[៤]។

វិធានការមួយចំនួនដែលរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានដាក់ចេញ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩ មានដូចជាការបិតសាលារៀន ក្លឹបកំសាន្ត ឌីស្តូថេក ការ៉ាអូខេ ក្លឹបហាត់ប្រាណ និងការជួបជុំសាសនាជាដើម។ រដ្ឋាភិបាលក៏បាន​ហាម​ទិដ្ឋាការពីបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនក្នុងការចូលមកប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងនោះរួមមានបារាំង អាល្លឺម៉ង់ អ៊ឺរ៉ង់ អ៊ីតាលី អេស្ប៉ាញ និងសហរដ្ឋអាម៉េរិក ក្នុងន័យតែមួយគត់គឺទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលនៃជំងឺ កូវីដ១៩ចូលក្នុងសហគមន៍។ វិធានការនេះត្រូវបានសាទរពីមហាជននឹងប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ។ ជាលទ្ធផលនៅកម្ពុជា មានករណីឆ្លងតែ១២២នាក់ប៉ុណ្ណោះ ព្យាបាលជាមានចំនួន១២០នាក់និងមិនមានអ្នកស្លាប់ទេ។ អាត្រានេះ បានធ្វើឱ្យកម្ពុជាមានការព្យាបាលជា​សះ​​ស្បើយច្រើនជាងគេ បើធៀបក្នុងប្រទេសដែលជាសមាជិកក្នុងសហគមន៍ អាស៊ាន។

តាមរបាយការណ៍របស់រដ្ឋលេខាធិការដ្ឋានអាកាសចរណ៍ស៊ីវិលបានឱ្យដឹងថា តួលេខនៅខែកុម្ភៈឆ្នាំ ២០២០ អ្នកដំណើរ​​តាមជើងយន្តហោះថយចុះ២០ភាគរយ នៅខែមីនាថយចុះជាង៥០ភាគរយ ហើយ​ឈានចូល ដល់ខែមេសាឆ្នាំ​២០២០ថយចុះយ៉ាងគំហុក រហូតដល់ទៅ៩០ភាគរយ។ នៅសល់៨ទៅ៩ភាគរយនៃដំណើរមក ដល់ពេលនេះភាគច្រើន​គឺមកពីកូរ៉េ ជប៉ុន និងចិន។ ក្រុមហ៊ុនហោះហើរបរទេសនៅកម្ពុជាទាំងអស់ចំនួន៣៩ក្រុមហ៊ុន ភាគច្រើនគឺបានផ្អាកការហោះហើរ នៅសល់តែចន្លោះ៨ទៅ១០ភាគរយតែប៉ុណ្ណោះដែលនៅបន្តការហោះហើរ។ មិនមែនតែកម្ពុជាទេ ពិភពលោកទាំងមូលតែម្តងដែលរងផលប៉ះពាល់លើការបាត់បង់អ្នកធ្វើដំណើរតាមជើងហោះ ហើរដោយ​សារ​កូវីដ​១៩។ មានមូលហេតុធំៗ២យ៉ាងក្នុងបញ្ហានេះគឺ ទី១អ្នកដំណើរមិនហ៊ានធ្វើដំណើរដោយ ខ្លួនឯង ទី២ប្រទេសខ្លះបានបិទប្រទេសរបស់ខ្លួនមិនឱ្យមានការធ្វើដំណើរចេញចូល[៥]។

តាមរបាយការណ៍ស្ថិតិទេសចរណ៍កម្ពុជានា៣ខែដើមឆ្នាំ២០២០ បានឱ្យដឹងថាភ្ញៀវទេសចរដែលបាន ចូលមកប្រទេសកម្ពុជាមានចំនួន១,១៥៥,២២៦នាក់ថយចុះ-៣៨.១% បើធៀបនឹង៣ខែដើមឆ្នាំ២០១៩មាន ចំនួន​១,៨​៧៧,៨៥៣នាក់។ ភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិចូលតាមផ្លូវអាកាសមានចំនួន ៦៦៣,៦៤១នាក់ក្នុងរយៈពេល ៣​ខែ​ដើមឆ្នាំ២០២០ធ្លាក់ចុះ-៤៨.៩% បើធៀបនឹង៣ខែដើមឆ្នាំ២០១៩មានចំនួន១,២៩៩,១២២នាក់។ ភ្ញៀវ ទេសចរ​​​​អន្តរជាតិចូលតាមផ្លូវគោកនិងផ្លូវទឹកក្នុងអំឡុង៣ខែដើមឆ្នាំ២០២០ មានចំនួន៤៩១,៥៨៥នាក់ ធ្លាក់ចុះ​-១៥.១% បើធៀបនឹង៣ខែដើមឆ្នាំ២០១៩មានចំនួនភ្ញៀវទេសចរ៥៧៨,៧៣១នាក់ ។ ភ្ញៀវទេសចរ អន្តរ​ជាតិនិង​បន្តធ្លាក់ចុះទៀតក្នុងអំឡុងខែមេសានិងឧសភាឆ្នាំ២០២០ នេះបើតាមការលើកឡើងពីមន្រ្តី អាកាសចរ ស៊ីវិល ព្រម​ទាំងទិន្ន័យភ្ញៀវចូលទស្សនាតំបន់អង្គរចេញដោយអាជ្ញាធរអប្សារា។

តារាងទី២៖ ស្ថិតិភ្ញៀវទេសចរបរទេសមកកម្ពុជាក្នុងខែមករា-មីនាឆ្នាំ២០២០

                                                         ប្រភព៖ ក្រសួងទេសចរណ៍

វិបត្តិនៃជំងឺកូវីដ១៩ បានធ្វើឱ្យអាជីវកម្មទេសចរណ៍ទាំងឡាយនៅទូទាំងប្រទេសត្រូវបានផ្អាកដំណើរការ និង បិទបញ្ចប់​អាជីវកម្មមានចំនួនសរុប២,៨៦៥ទីតាំង ដោយបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ការងាររបស់បុគ្គលិកចំនួន៤៦,៣៦៩ នាក់ ចំណែកឯមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរណ៍ដែលបានព្យួរអាជ្ញាបណ្ណទេសចរណ៍មានចំនួនសរុប ៩៦នាក់។

បើតាមឯកឧត្តម ថោង ខុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងទេសចរណ៍ ដែលបានថ្លែងប្រាប់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាន នាថ្ងៃទី ២៩ខែមេសា​កន្លងទៅនេះបានឱ្យដឹងថា «គិតត្រឹមថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២០ អាជីវកម្មទេសចរណ៍ដែលត្រូវ បានបិទ​(បិទដោយការផ្អាកដំណើរការនិងបិទបញ្ចប់អាជីវកម្ម)នៅទូទាំងប្រទេស មានចំនួនសរុប២,៨៦៥ទីតាំង ស្មើនឹង​២៩.​៥៧%ធៀបនឹងទីតាំងអាជីវកម្មទេសចរណ៍សរុបដែលមាន៩,៦៨៩ទីតាំង (សណ្ឋាគារ ផ្ទះសំណាក់ ភោជនីយដ្ឋាន ម៉ាស្សា ស្ប៉ា ទីភ្នាក់ងារទេសចរណ៍ ខារ៉ាអូខេ រង្គសាល ឌីស្កូតែក បៀហ្គាឌិន និងកីឡាទេសចរណ៍) និងប៉ះពាល់ដល់បុគ្គលិកចំនួន៤៦,៣៦៩នាក់ស្មើនឹង៤២.៦% ធៀបនឹងបុគ្គលិកសរុប១០៨,៨៤៧នាក់ និង មគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរណ៍ព្យួរអាជ្ញាបណ្ណទេសចរណ៍សរុបចំនួន៩៦នាក់ស្មើនឹង១.៥% ធៀបនឹងចំនួនមគ្គុទ្ទេសក៍ ទេសចរណ៍សរុប៦,៤១៦ នាក់»

* ចំពោះសេវាកម្មស្នាក់នៅផ្នែកសណ្ឋាគារ ត្រូវបានបិទនៅទូទាំងប្រទេសមានចំនួន២៨២សណ្ឋាគារ (១៥,​៤៨៨​បន្ទប់) ស្មើនឹង២៧% ធៀបនឹងចំនួនសណ្ឋាគារសរុបដែលមាន១,០៤៤ទីតាំង(៤៨,៧៩១បន្ទប់) និងប៉ះពាល់បុគ្គលិក១៦,២០៣នាក់ស្មើនឹង៤១% ធៀបនឹងបុគ្គលិកសរុប៣៩,១៥១ នាក់។

* ចំពោះផ្ទះភ្ញៀវ(ផ្ទះសំណាក់)ត្រូវបានបិទនៅទូទាំងប្រទេសមានចំនួន៤០៥ទីតាំង(៥,៦៤៤បន្ទប់) ស្មើនឹង១៥% ធៀបនឹងចំនួនផ្ទះភ្ញៀវសរុបដែលមាន២,៦៤៣ទីតាំង(៣៤,៩៥៧បន្ទប់) និងប៉ះពាល់បុគ្គលិក ២,០៨៧នាក់ស្មើនឹង១៩.៥% ធៀបនឹងបុគ្គលិកសរុប១០,៦៦៩ នាក់។

* ចំពោះភោជនីយដ្ឋាន ត្រូវបានបិទនៅទូទាំងប្រទេសមានចំនួន៣៧១ទីតាំង(១៧,០២៧កៅអី) ស្មើនឹង ១០.៨% ធៀបនឹងចំនួនភោជនីយដ្ឋានសរុបដែលមាន៣,៤១៥ទីតាំង(១៦៧,៦៣៨កៅអី)ប៉ះពាល់បុគ្គលិក ចំនួន​៣,២​០១នាក់ ស្មើនឹង១១.១១% ធៀបនឹងបុគ្គលិកសរុប២៨,៧៣៨ នាក់។

* ចំពោះទីភ្នាក់ងារទេសចរណ៍ ត្រូវបានបិទនៅទូទាំងប្រទេសមានចំនួន៤៧ទីតាំងស្មើនឹង៦.៤៧% ធៀបនឹងចំនួនអាជីវកម្មទីភ្នាក់ងារទេសចរណ៍សរុប៧២៦ទីតាំង ប៉ះពាល់បុគ្គលិក២០៨នាក់ស្មើនឹង៦%ធៀបនឹង បុគ្គលិកសរុប​៣,៤៤៤ នាក់។

* ចំពោះមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរណ៍ បានព្យួរអាជ្ញាបណ្ណទេសចរណ៍នៅទូទាំងប្រទេសមានចំនួន៩៦នាក់ ស្មើនឹង១.៥% ធៀប​នឹងចំនួនមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរណ៍សរុប៦,៤១៦នាក់។

* ចំពោះសេវាកម្សាន្តទេសចរណ៍មនុស្សពេញវ័យ(ខារ៉ាអូខេ រង្គសាលឌីស្កូតែក បៀហ្គាឌិន)ត្រូវបានបិទ អាជីវកម្មទាំងស្រុងនៅទូទាំងប្រទេសមានចំនួន១,១៤៧ទីតាំង ប៉ះពាល់បុគ្គលិកសរុប១៨,២០៤នាក់។ ប្រភេទ សេវាកម្មខារ៉ាអូខេត្រូវបានបិទនៅទូទាំងប្រទេសមានចំនួន៨៨០ទីតាំង(ស្មើនឹង១០០%) និងប៉ះពាល់បុគ្គលិក សរុប១៤,១៦១នាក់ ប្រភេទសេវាកម្មរង្គសាលឌីស្កូតែកត្រូវបានបិទនៅទូទាំងប្រទេសមានចំនួន២០០ទីតាំង (ស្មើនឹង១០០%)និងប៉ះពាល់​​បុគ្គលិកសរុប៣,០៧៨នាក់ ប្រភេទសេវាកម្មបៀហ្គាឌិនត្រូវបានបិទនៅទូទាំង ប្រទេសមានចំនួន​៦៧ទីតាំង​(ស្មើនឹង ១០០%) និងប៉ះពាល់បុគ្គលិកសរុប៩៦៥ នាក់។

* ចំពោះសេវាកម្មស្ប៉ានិងម៉ាស្សាត្រូវបានបិទនៅទូទាំងប្រទេសមានចំនួន៥៩០ទីតាំង(៤,៦៤៤គ្រែ) ស្មើនឹង៨៨%​ធៀប​នឹងចំនួនអាជីវកម្មស្ប៉ានិងម៉ាស្សាសរុបដែលមាន៦៦៨ទីតាំង(៥,២៩៣គ្រែ) ប៉ះពាល់បុគ្គលិក ចំនួន​៥,​៩៤៨​នាក់​ស្មើនឹង៩៥% ធៀបនឹងបុគ្គលិកសរុប៦,២៤៧ នាក់។

* ចំពោះអាជីវកម្មកីឡាទេសចរណ៍ (កីឡាប៊ូលីង អាងហែលទឹក ទូកកៃយ៉ាក់ បាឡុងបង្ហោះ ស្នូកឃ័រ ម៉ាស៊ីនហ្គេម) ត្រូវបានផ្អាកបណ្តោះអាសន្ននៅទូទាំងប្រទេសមានចំនួន២៣ទីតាំងស្មើនឹង៥០%ធៀបនឹងចំនួន អាជីវកម្មកីឡាទេស​​ចរណ៍សរុប៤៦ទីតាំង និងប៉ះពាល់បុគ្គលិក៥១៨នាក់ស្មើនឹង២២%ធៀបនឹងបុគ្គលិកសរុប ២,៣​២២​នាក់​[៧]។

បន្ថែមលើនេះទៀត ប្រជាពលរដ្ឋដែលកំពុងមានមុខរបរក្នុងលក្ខណៈជាសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធដូចជា អ្នករត់ ម៉ូតូកង់បី នឹងអ្នកលក់ដូរកំបិកកំប៉ុក រទេះរុញ នៅរាជធានីភ្នំពេញ ខេត្តសៀមរាប និងខេត្តព្រះសីហនុក៏កំពុងប្រឈម នឹងបញ្ហាថវិកានេះខ្លាំងដែរ។ នៅខេត្តសៀមរាបនិងខេត្តព្រះសីហនុពួកគេរកចំណូលបានម្នាក់ក្នុងមួយថ្ងៃជាមធ្យម ១ម៉ឺនរៀលប៉ុណ្ណោះ ខណៈលើកមុនចំណូលពួកគាត់ម្នាក់ក្នុង១ថ្ងៃយ៉ាងតិចបំផុតចំនួន៦ម៉ឺនរៀលគឺស្មើនឹង១៥ ដុល្លារ។ ដោយ​ឡែក​​​នៅភ្នំពេញវិញក្នុងមួយថ្ងៃពួកគេរកបានប្រមាណ២០ដុល្លារ តែពេលនេះបានធ្លាក់មកនៅត្រឹម ៣ម៉ឺនរៀលជាមធ្យម[៨]។ នេះមិនទាន់គិតពីអ្នកលក់វត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ផ្សេងៗ ក៍ដូចជាកម្មកររោងចក្រដែលត្រូវបាន ព្យួរការងារឬក៏បានបិទជាបន្តបន្ទាប់កន្លងមក។

ផលប៉ះពាល់ដែលបណ្តាលមកពីកូវីដ១៩ មានលក្ខណៈធំធេងទៅលើសេដ្ឋកិច្ចសង្គមជាច្រើនទៀត ។ សាលាត្រូវបានបិត ដោយក្រសួងអប់រំតម្រូវឱ្យសាលាទាំងនោះបង្រៀនតាមលក្ខណៈបច្ចេកវិទ្យាអនឡាន (E-Learning)។ មាតាបិតាសិស្សមួយចំនួនត្រូវជួបបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចមួយផ្នែក រីឯមួយផ្នែកទៀតត្រូវឆ្លៀតដើម្បីបង្ហាត់បង្ហាញ កូនតូចរបស់ខ្លួនក្នុងការរៀនតាមអនឡាននេះ ពួកគេនៅតូចមិនទាន់អាចធ្លាប់ទៅនឹងវិធីបង្រៀនតាមលក្ខណៈ បច្ចេកវិទ្យានេះទេ ដែលជាផលលំបាកមួយសម្រាប់មាតាបិតាគ្រប់រូប។ ប្រសិនបើឪពុកម្តាយទាំងនោះមានចំណេះ សមល្មមដើម្បី​បង្ហាត់បង្ហាញកូនទាំងនោះមិនថ្វីទេ ប៉ុន្តែបើពួកគាត់ពុំសូវយល់ពីការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យានោះនឹងជួប ការលំបាកកាន់តែខ្លាំងឡើងថែមទៀត។ ផលលំបាកមួយទៀតនោះគឺសម្រាប់សិស្សក្រីក្រនៅទីជនបទដាច់ ស្រយាលដែលគ្មានទូរទស្សន៍ គ្មានអ៊ិនធើណែតសម្រាប់ការសិក្សាពីចំងាយតាមលក្ខណៈបច្ចេកវិទ្យាទំនើបនេះ បានធ្វើអោយប៉ះពាល់​​ដល់ការសិក្សារបស់ពួកគេជាខ្លាំង។

ក្នុងកាលៈទេសៈដ៏លំបាកនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់ក្នុងការទប់ស្កាត់ការរីករាល ដាលនៃជំងឺ​កូវីដ១៩។ ជំហានដំបូងគឺការចាត់វិធានការទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលនៅក្នុងសហគមន៍។ បន្ទាប់មក គឺការគិតគូរដោះស្រាយពីផលប៉ះពាល់ផ្សេងៗមកលើសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គម។ រាជរដ្ឋាភិបាលបានត្រៀមកញ្ចប់ថវិកា ៣០០លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់បម្រុងជួយគាំពារសង្គម និងសន្តិសុខស្បៀងក្នុងអំឡុងពេលវិបត្តិកូវីដ ១៩។ ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច​​បានបញ្ចេញ «កញ្ចប់ជំនួយសហគ្រិនខ្មែរ» ជួយសម្រួលដល់សហគ្រាសធុនតូចនិងមធ្យម និងធុរកិច្ចបង្កើតថ្មី។ រាជរដ្ឋាភិបាលបានបង្កើតឲ្យមានធនាគារសហគ្រាសធុនតូចនិងមធ្យម (SMEs Bank) ដើម្បីសម្រាប់ផ្តល់ប្រាក់កម្ចី​ដល់ម្ចាស់សហគ្រាសធនតូចនិងមធ្យមដែលមានអត្រាការទាប ផ្តល់ជូនដល់អ្នកវិនិយោគ លើវិស័យ​SMEs​ត្រឹម​តែ៧ភាគរយក្នុង១ឆ្នាំ ខណៈដែលមានដើមទុនដំបូងរបស់ធនាគារមានចំនួន១០០លាន ដុល្លារ។ រហូតមកដល់ពេលនេះមានសេចក្ដីរាយការណ៍ថាមានធនាគារចំនួន៣៣ទៀតបានបរិច្ចាគជួយដល់ធនាគារ SMEs។ ដូច្នេះធនាគារ​SMEs​​មានទុនចូលដល់១៥០លានដុល្លារ ដែលផ្ដល់ឲ្យកម្ចីក្នុងអត្រាការប្រាក់៧ភាគរយ។ ចំពោះឥណ​ទាន​នេះផ្ដល់ឱកាសឲ្យម្ចាស់សហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យមទទួលឥណទានទុនបង្វិល២០ម៉ឺនដុល្លារ ហើយចំពោះការវិនិយោគទៅ​លើ​គ្រឿងម៉ាស៊ីន បានរហូតដល់៣០ម៉ឺនដុល្លារក្នុងមួយក្រុមហ៊ុន ។ រាជរដ្ឋាភិបាលក៏ បានគិតគូរទៅដល់អ្នកដែលធ្វើការក្នុងសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធផងដែរតាមរយៈមូលនិធិជួយសង្គម ទៅលើពលរដ្ឋ ដែលមានបណ្ណ័ក្រីក្រនិង​ជនដែលងាយ​រងគ្រោះ។

រីឯវិស័យទេសចរណ៍រាជរដ្ឋាភិបាលក៏បានដាក់ចេញនូវវិធានការជាអទិភាពជាបន្តបន្ទាប់ ដើម្បីសម្រាលការ លំបាកនិង​ជួយដល់វិស័យឯកជន កម្មករនិយោជិតដែលទទួលរងផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរពីវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩។ ម្ចាស់អាជីវកម្មសណ្ឋាគារ ផ្ទះសំណាក់ ភោជនីយដ្ឋាន និង ទីភ្នាក់ងារទេសចរណ៍ដែលបានព្យួរឬនឹងត្រូវព្យួរដាក់ពាក្យ ស្នើសុំព្យួរកិច្ចសន្យាការងារនៅក្រសួងការងារនិងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ ឬតាមរយៈមន្ទីរការងារនិងបណ្តុះបណ្តាល វិជ្ជាជីវៈរាជ​ធានី-​ខេត្ត នឹងទទួលបានប្រាក់ឧបត្ថម្ភ៤០ដុល្លារអាម៉េរិកក្នុងមួយខែ សម្រាប់រយៈពេលពីរខែពីរាជ រដ្ឋាភិបាល ដោយមិន​ភ្ជាប់លក្ខខណ្ឌតម្រូវឱ្យកម្មករនិយោជិតចូលរួមវគ្គបណ្តុះបណ្តាលជំនាញទន់ (Soft Skills) រយៈពេលខ្លីដែលមានក្នុងវិធានការអន្តរាគមន៍ជុំទី១និងជុំទី២នោះទេ។ ចំពោះមុខអនុវត្តតែរាជធានីភ្នំពេញ ខេត្ត សៀមរាប ខេត្តព្រះ​សី​ហនុ ខេត្តកែប និងខេត្តកំពត និងចំពោះតែអាជីវកម្មដែលបានដាក់ពាក្យព្យួរកិច្ចសន្យា ការងារស្របតាមការណែនាំរបស់ក្រសួងការងារនិងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈតែប៉ុណ្ណោះ។

ស្របពេលនឹងស្ថានភាពនៅទំនេររបស់កម្មករនិយោជិត និងដើម្បីប្រែក្លាយស្ថានភាពប្រឈមបច្ចុប្បន្ន ជាឱកាសក្នុងការពង្រឹងនិងអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពអ្នកជំនាញទេសចរណ៍និងសិស្សនិស្សិត ក្រសួងទេសចរណ៍បាននិង កំពុងជំរុញ​រៀប​​​ចំ​កម្មវិធីសិក្សាជំនាញវិជ្ជាជីវៈទេសចរណ៍តាមអនឡាញ សម្រាប់អ្នកបម្រើការនៅក្នុងវិស័យទេសចរណ៍ក៏ដូចជាសម្រាប់សិស្សនិស្សិតដែលសិក្សានៅតាមគ្រឹះស្ថានអប់រំ និងបណ្តុះបណ្តាលជំនាញទេសចរណ៍ និងបដិសណ្ឋារកិច្ចនិងសាលាបណ្តុះបណ្តាលជំនាញវិជ្ជាជីវៈទេសចរណ៍ អាចសិក្សានៅគ្រប់ទីកន្លែងនិងគ្រប់ពេល វេលាបាន។

ក្នុងស្ថានភាពពិភពលោក ក៏ដូចជាកម្ពុជាកំពុងប្រឈមនឹងការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩ ធនាគារជាតិ នៃកម្ពុជាស្នើ​សុំឱ្យគ្រឹះស្ថានធនាគារ និងហិរញ្ញវត្ថុទាំងអស់ផ្ដល់ការអនុគ្រោះបន្ថែមដល់អតិថិជនដើម្បីជួយសម្រាល បន្ទុករបស់ពួកគាត់ ជាពិសេសបន្ធូរបន្ថយកម្រៃសេវាផ្សេងៗពាក់ព័ន្ធនឹងឥណទាន ឬលើកលែងការផាកពិន័យផ្សេងៗ ចំពោះអតិថិជនរបស់ខ្លួនរហូតដល់ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២០ខាងមុខនេះ[១០]។

ទោះបីជាមានការយកទុកដាក់ពីរាជរដ្ឋាភិបាល ក្នុងការទប់ទល់និងវិបត្តិផ្សេងៗកើតឡើងដោយជំងឺកូវីដ ១៩យ៉ាង​ណា​ក្តី ក៏ក្រុមហ៊ុនធុរកិច្ចជាច្រើនកំពុងប្រឈមមុខនឹងការជិតដួលរលំទាំងស្រុង បន្ទាប់ពីពួកគាត់បាន ព្យាយាមបន្តដំណើរការ​អជីវកម្ម ចាប់តាំងពីមានការធ្លាក់ចុះប្រាក់ចំណូលយ៉ាងធំធេង ចាប់តាំងពីដើមឆ្នាំ២០២០ កន្លងទៅ នេះបើតាម​(លិខិត​របស់ក្រុមហ៊ុនធុរកិច្ចផ្ញើជូនទៅប្រធានសភាពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃទី២៤ខែ មេសាឆ្នាំ២០២០)។ លិខិតនេះបន្តទៀតថាទោះបីជារាជរដ្ឋាភិបាលនិងធនាគារជាតិកម្ពុជាបានជំរុញឱ្យម្ចាស់ជួល អចលនទ្រព្យនិងគ្រឹះស្ថាន​ហិរញ្ញ​​វត្ថុផ្តល់ការគាំទ្រ និងភាពបត់បែនកាន់តែច្រើនដល់ផ្នែកឯកជនយ៉ាងណា ក្តីប៉ុន្តែម្ចាស់ជួលអចលនទ្រព្យ និងស្ថាប័ន​​ទាំងនោះភាគច្រើនបដិសេធមិនអនុវត្តតាមការអំពាវនាវនេះឡើយ ដោយ សារតែការរំពឹងទុកមានលក្ខណៈមិន​ស្របតាមភាពជាក់ស្តែង។ ជាសំណូមពរក្រុមហ៊ុនធុរកិច្ចទាំងនោះបានស្នើ ដល់រាជរដ្ឋាភិបាលមេត្តាផ្តល់មូលនិធិចាំបាច់ដល់គ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុនិងធានាឥណទានអនុគ្រោះ ដើម្បីទប់ទល់នឹង ហានិភ័យនេះ[១១]។ វិធានការពិសេសទាំងនេះរួមមាន (ឥណទានដែលធានាដោយរាជរដ្ឋាភិបាលនិងការលើកលែង សារពើរពន្ធ) គឺជាមធ្យោបាយតែមួយ គត់ដើម្បីសង្គ្រោះសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជាដែលកំពុងតែលិចលង់ តាមរយៈកិច្ច ខិតខំប្រឹងប្រែងរួមរបស់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់។ រាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវជួយតាមរយៈការផ្តល់ការធានាចាំបាច់សម្រាប់ ឥណទាននិងលើកលែងចោលនូវចំណូល សារពើពន្ធ រីឯវិស័យឯកជនត្រូវជួយតាមរយៈការធ្វើកិច្ចសន្យាបំណុល និងប្តេជ្ញារក្សាចំនួនបុគ្គលិករបស់ខ្លួន ហើយជាការឆ្លើយតបបុគ្គលិកត្រូវជួយតាមរយៈការធ្វើការងារមិនពេញម៉ោង ។

មិនខុសគ្នាពីក្រុមហ៊ុនធុរកិច្ចជាតិនិងអន្តរជាតិ ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាប្រមាណជា២លាន៥សែននាក់ កំពុង ជាប់បំណុលក្នុងធនាគារឬគ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុជាមួយអាត្រាកម្ចីជាមធ្យម៣៨០០ដុល្លារ។ គិតត្រឹមថ្ងៃទី០៩ខែ ឧសភាកន្លងទៅនេះមានប្រជាពលរដ្ឋជាអតិថិជនរបស់គ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុប្រមាណជា១០០,០០០នាក់ ដែលបាន ដាក់ពាក្យរៀបចំឥណ​ទាន​ឡើងវិញ បន្ទាប់ពីមានការណែនាំពីធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា[១២]។រាជរដ្ឋាភិបាលនិង ធនាគារជាតិកម្ពុជាគួរស្វែង​រកវិធីដែលជាក់លាក់ច្បាស់លាស់ងាយយល់ ដាក់ជូនស្ថានប័នធនាគារឯកជនក៏ដូចជា គ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុទាំងឡាយ ដោះ​ស្រាយបញ្ហាប្រឈមដែលពលរដ្ឋកំពុងជួបប្រទះឈរលើស្មារតីឈ្នះទាំងអស់គ្នា។ ជឿជាក់ថាទាំងរាជរដ្ឋា​ភិ​បាល វិស័យឯកជន និងប្រជាពលរដ្ឋទូទៅនឹងឆ្លងផុតគ្រាលំបាកនេះនាពេលដ៏ខ្លីខាងមុខ។

សរុបសេចក្តីមក ផលប៉ះពាល់ដែលកើតឡើងដោយវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩ ពិតជាបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ច សង្គម ទេសចរណ៍ និងជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលពុំទាន់អាចប៉ាន់ស្មានថាពេលណាដែលត្រូវបញ្ចប់។ កិច្ចខំប្រឹងប្រែងចំពោះមុខរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលគឺការរក្សាបាននូវសេចក្តីសុខ សុវត្ថិភាពសុខភាព ទប់ស្កាត់ការរីករាល ដាលនៃ​កូវីត១៩ទៅក្នុងសហគមន៍។ជំហានជាបន្តបន្ទាប់គឺត្រូវប្រតិបត្តិឱ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួននូវវិធានការផ្សេងៗដែលបាន ចេញដោយ​​អង្គការសុខភាពពិភពលោកនិងក្រសួងសុខាភិបាលនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដូចជាការលាងដៃឱ្យ បានញឹកញាប់​​ខ្ជាប់ខ្ជួន ការរក្សាគម្លាតសុវត្ថិភាពសង្គម ការពាក់ម៉ាសនៅពេលទៅកន្លែងដែលមានមនុស្ស ច្រើននិង វិធានការចាំបាច់ផ្សេងៗមួយចំនួនទៀត។ កិច្ចប្រជុំរបស់អង្គការទេសចរណ៍ពិភពលោកនាថ្ងៃទី០៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០​តាម​រយៈប្រព័ន្ធ Video Conference ពីទីក្រុងម៉ាឌ្រីដប្រទេសអេស្ប៉ាញដោយមានការចូលរួមពីលោក ហ្ស៊ូរ៉ាប់ ផូឡូលិក សាស្វីល្លី (Zurab Pololiksashvili)អគ្គលេខាធិការអង្គការទេសចរណ៍ពិភពលោក តំណាង អង្គការសុខភាពពិភព​លោក អង្គការអន្តរជាតិផ្សេងៗនិងបណ្ដាប្រទេសជាសមាជិកជាង១០០ប្រទេសរួមទាំង កម្ពុជាផងដែរ។អ្នកជំនាញនិងអង្គការទេសចរណ៍ពិភពលោកបានបង្ហាញអំពីដំណោះស្រាយមួយចំនួន ដែលរដ្ឋជា សមាជិកអាចពិចារណាដើម្បី​ដោះ​​ស្រាយផលប៉ះពាល់លើវិស័យទេសចរណ៍ក្នុងដំណាក់កាលវិបត្តិកូវីដ១៩ និង ដំណាក់កាលក្រោយវិបត្តិ ក្នុងនោះរួម​មានការអនុវត្តវិធានសុវត្ថិភាពអនាម័យសុខភាពស្របតាមវិធាននានាណែនាំ ដោយអង្គការសុខភាពពិភពលោកតាមរយៈការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាទំនើប ការរៀបចំផែនការបន្ទាប់វិបត្តិនិងការ ប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាឌីជីថលក្នុងវិស័យ​ទេសចរណ៍កាន់តែខ្លាំងឡើង។ មិនថាវិស័យទេសចរណ៍ពិភពលោកឬ ទេសចរណ៍កម្ពុជា ក្នុងដំណាក់កាលនេះគឺឆ្លងកាត់នៅភាពលំបាកដូចគ្នា។ ដើម្បីចូលរួមទប់ស្កាត់និងដោះស្រាយ បញ្ហាប្រឈមទាំងនេះក្រសួងទេសចរណ៍នៃព្រះ​រា​ជាណាចក្រកម្ពុជាបានខិតខំប្រឹងប្រែង បង្កើតស្តង់ដាថ្មីបន្ថែម ទៀតដូចជាស្តង់ដាសេវាកម្មស្នាក់នៅ សេវាកម្មម្ហូបអា​ហារ និងសេវាកម្មទេសចរណ៍សហគមន៍-រមណីយដ្ឋាន ទេសចរណ៍ ដើម្បីបង្ហើបឱ្យមានសកម្មភាពទេសចរណ៍ឬចលនា​ទេសចរក្នុងប្រទេសឡើងវិញ ដែលធានាបាននូវសុវត្ថិភាពសុខភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនិងភ្ញៀវទេសចរទាំងអស់​គ្នាជាដាច់ខាត។ ស្តង់ដាអាជីវកម្មទេសចរណ៍ថ្មីនេះ នឹងមានការចេញប្រកាសឱ្យអនុវត្តជាផ្លូវការយ៉ាងយូរត្រឹមចុងខែឧសភាឆ្នាំ២០២០។ បន្ថែមទៀតក្រសួងក៏បាន និងកំពុងបង្កើតកម្មវិធីសិក្សាបង្រៀនជាលក្ខណៈអនឡាញ ដើម្បីពង្រឹងសមត្ថភាពធនធានមនុស្សដែលកំពុង បម្រើក្នុងវិស័យទេសចរណ៍ឱ្យកាន់តែមានសមត្ថភាពប្រសើរជាងមុន ដើម្បីត្រៀមទទួលការត្រឡប់មកវិញនៃភ្ញៀវ ទេសចរគ្រប់ជាតិសាសន៍បន្ទាប់ពីវិបត្តិកូវីដ១៩។ មជ្ឈមណ្ឌល China Ready Center ដែលមានការសហការ និងគាំទ្រពីក្រសួងទេសចរណ៍ នឹងត្រៀមបង្កើតនៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា​ដើម្បីសិក្សាស្រាវជ្រាវនិងរៀបចំ យុទ្ធសាស្រ្តថ្មីៗទទួលការត្រឡប់មកវិញនៃទេសចរចិន។ ការពង្រឹងបន្ថែមទៅ​លើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្សេងៗដូចជា ភាពស្អាតនៃផ្លូវធ្វើដំណើរ ភាពស្អាតនៃចំណីអាហារ ភាពស្អាតកន្លែងស្នាក់នៅ ភាពស្អាតនៃស្នាមញញឹមរួសរាយ រាក់ទាក់របស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ភាពស្អាតនៃតម្លៃសេវាកម្មផ្សេងៗ ភាពស្អាតនៃតំបន់​​រមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ ប្រកបដោយភាពទាក់ទាញច្នៃប្រឌិត ដែលទាំងនេះកើតឡើងពីស្ថាបន័រដ្ឋ ឯកជន សហ​គមន៍ព្រមទាំងប្រជាពលរដ្ឋ ទូទៅត្រូវតែចូលរួមទាំងអស់គ្នា ព្រមទាំងមានផែនការយុទ្ធសាស្រ្តច្បាស់លាស់ផង​ដែរ។ ក្រសួងទេសចរណ៍គួរតែ ត្រៀមកញ្ចប់ថវិកាដើម្បីត្រៀមផ្សព្វផ្សាយទេសចរណ៍កម្ពុជាទៅកាន់ពិភពលោក នៅពេលដែលវិបត្តិកូវីដ១៩បាន បញ្ចប់។ ប្រសិនបើស្ថានភាពវិបត្តិនេះនៅបន្តរយៈពេលយូរទៀតក្រសួងទេសចរណ៍កម្ពុជាគួរតែស្នើទៅអង្គការ ទេសចរណ៍ពិភពលោកដើម្បីរកចំណុចរួមមួយក្នុងការសម្រាលនិងស្រោចស្រង់ដល់វិស័យនេះ ដូចជាការចេញ បណ្ណធ្វើដំណើរដល់ពលរដ្ឋណាដែលគ្មានជំងឺកូវីដ១៩អាចធ្វើដំណើរទូទាំងពិភពលោកបាន។ វិបត្តិ​កូវីដ​១៩បាន ផ្តល់ឱកាសដល់វិស័យកសិកម្មកម្ពុជាឱ្យមានភាពប្រសើរឡើងជាងមុន ដោយរាជរដ្ឋាភិបាលបានបញ្ចេញ​​​កញ្ចប់ ថវិកាដើម្បីជួយទ្រទ្រង់ដល់វិស័យនេះឱ្យមានដំណើរការកាន់តែល្អប្រសើរដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ស្បៀងសម្រាប់​​​ប្រជាពលរដ្ឋឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់។ បន្ថែមលើនេះរដ្ឋក៏មានវិធានការផ្សេងៗក្នុងការទប់ស្កាត់ផលិតផលកសិកម្មដែលនាំចូលពីបណ្តា ប្រទេសជិតខាងផងដែរ។ វិស័យកសិកម្មនឹងកាន់តែខ្លាំងជាងមុននៅពេលដែលវិបត្តិកូវីតត្រូវបាន​​បញ្ចប់ ហើយក៏ បានផ្តល់ឱកាសការងារដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែលកំពុងតែប្រឈមនឹងបញ្ហាកូវីដ១៩នេះដែរ ប៉ុន្តែ​ទាម​​​ទារអោយស្ថាប័ន ពាក់ព័ន្ធត្រូវមានយន្តការនិងផែនការច្បាស់លាស់។ ភាពធ្លុះធ្លាយសេដ្ឋកិច្ចដែលកើតឡើងពីការនាំចូលផលិតផលកសិកម្មផ្សេងៗសម្រាប់បម្រើដល់វិស័យទេសចរណ៍នឹងត្រូវកាត់បន្ថយ នៅពេលដែលដំណើរការទេស​ចរណ៍ជាតិ និងអន្តរជាតិចាប់ផ្តើមឡើងវិញ។ បទពិសោធន៍មួយទៀតដែលបង្រៀនប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជានាអំឡុងពេលវិបត្តិកូវីដ ១៩​គឺការជំរុញឱ្យពលរដ្ឋគ្រប់រូបដើរឱ្យទាន់បច្ចេកវិទ្យា៤.០ រាប់ទាំងការធ្វើការពីចម្ងាយ ការរៀនតាម​អនឡាញ និងការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាចាំបាច់ផ្សេងៗជាច្រើនទៀត៕

                                                                    ឯកសារពិគ្រោះ

១. www.worldometers.info ចេញផ្សាយថ្ងៃទី១១ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០

២. www.thmeythmey.com/ ចុះផ្សាយថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២០

៣. World tourism organization, impact assessment of the COVID-19 outbreak on international tourism, 24 march 2020.

៤. https://thmeythmey.com/ចុះផ្សាយថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២០

៥.https://thmeythmey.com/ចុះផ្សាយថ្ងៃទី១៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២០

៦. Ministry of Tourism, tourism statistics report in March 2020

៧. http://freshnewsasia.com/ ចេញផ្សាយថ្ងៃទី២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២០

៨. http://www.rfi.fr/km ផ្សាយថ្ងៃទី ១៧ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០

៩. http://freshnewsasia.com/ផ្សាយថ្ងៃទី០៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០

១០. សេចក្តីប្រកាសរបស់ ធនាគារជាតិកម្ពុជា ចេញផ្សាយថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០

១១. http://www.rfi.fr/km/ ផ្សាយថ្ងៃទី០៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០

១២. លិខិតសមាគមន៍ក្រុមហ៊ុនធុរកិច្ចជាតិនិងអន្តរជាតិ ផ្ញើជូនប្រធានសភាពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា ចុះថ្ងៃទី ២៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២០៕

  ថ្ងៃចន្ទ, 11 ឧសភា 2020 ម៉ោង 03:20 PM

អ្នកចរចាពាណិជ្ជកម្មចិននិងសហរដ្ឋអាម៉េរិកបានពិភាក្សាគ្នា អំពីកិច្ចព្រមព្រៀងដំណាក់កាលទី១ ខណៈភាពមិនប្រាកដប្រជាបានកើតឡើង

ក្រុមមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់មកពីសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងប្រទេសចិនបានធ្វើកិច្ចសន្ទនាតាមទូរសព្ទមួយកាលពីល្ងាចថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០ ដើម្បីពិភាក្សាអំពីបញ្ហាពាណិជ្ជកម្មរួមទាំងកិច្ចព្រមព្រៀង «ដំណាក់កាលទី១» ដែលបានចុះហត្ថលេខាកាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០២០ កន្លងទៅ។ រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងរតនាគារជាតិសហរដ្ឋអាម៉េរិកលោក Steven Mnuchin និងតំណាងពាណិជ្ជកម្មសហរដ្ឋអាម៉េរិកលោក Robert Lighthizer ក៏បាននិយាយជាមួយលោក Liu He ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តីចិនអំពីបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចនិងសុខភាពសាធារណៈ។ នេះបើយោងតាមការឱ្យដឹងរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសទាំងពីរ។ កិច្ចសន្ទនាតាមទូរសព្ទនេះបានធ្វើឡើងខណៈដែលវិនិយោគិនជុំវិញពិភពលោកបានបង្ហាញពីការព្រួយបារម្ភអំពីភាពតានតឹងកើនឡើងរវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងចិនដែលជាប្រទេសមានសេដ្ឋកិច្ចធំជាងគេពីរនៅលើពិភពលោក។

ប្រទេសទាំងពីរត្រូវបានកើតមានសង្រ្គាមពាណិជ្ជកម្មជាមួយគ្នាអស់រយៈពេល ២ ឆ្នាំមកហើយ ហើយបានបន្ថែមពន្ធគយយ៉ាងច្រើនលើផលិតផលរបស់ផងគ្នាទៅវិញទៅមក មុនពេលដែលភាពតានតឹងបានផ្អាកខណៈប្រទេសទាំងពីរចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀង «ដំណាក់កាលទី១»។ ប៉ុន្តែ ទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរហាក់ដូចជាកាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺនម្តងទៀតនាប៉ុន្មានសប្តាហ៍ចុងក្រោយនេះដោយទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោននិងទីក្រុងប៉េកាំងបានឈ្លោះប្រកែកគ្នាលើបញ្ហាជាច្រើន រួមទាំងប្រភពដើមនៃវីរុសកូវីដ-១៩ ផង។

ជំងឺរាតត្បាតកូវីដ-១៩នេះក៏បានចោទជាបញ្ហាអំពីថាតើប្រទេសចិនអាចបំពេញកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួនក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀង «ដំណាក់កាលទី១» ដែលរួមមានការទិញទំនិញរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកចំនួន ២០០ពាន់លានដុល្លារបន្ថែមទៀតក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំ។ កាលពីចុងសប្តាហ៍កន្លងមកនេះ ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ បាននិយាយថា លោកនឹងបញ្ចប់កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ប្រសិនបើទីក្រុងប៉េកាំងខកខានមិនបានបំពេញកាតព្វកិច្ចទាំងនោះ។

ប៉ុន្តែ ក្នុងអំឡុងពេលនៃកិច្ចសន្ទនាតាមទូរសព្ទមួយកាលពីល្ងាចថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០កន្លងទៅនេះ ភាគីទាំងពីរបានព្រមព្រៀងគ្នាថា ទោះបីជាមានភាពអាសន្នផ្នែកសុខភាពពិភពលោកនាពេលបច្ចុប្បន្នក៏ដោយ ក៏ប្រទេសទាំងពីររំពឹងថានឹងបំពេញកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួនក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងនេះឱ្យបានទាន់ពេលវេលា។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មចិនក៏បាននិយាយផងដែរថា ប្រទេសទាំងពីរកំពុងធ្វើការដើម្បីអនុវត្តនូវអ្វីដែលមានចែងនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្ម ហើយថាប្រទេសទាំងពីរបានឯកភាពគ្នារក្សាការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាតទៅទៀត៕

ប្រែសម្រួលដោយ៖ វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា

  ថ្ងៃសៅរ៍, 09 ឧសភា 2020 ម៉ោង 10:50 AM

ទិដ្ឋភាពទូទៅនៃទំនាក់ទំនងជប៉ុន-សហរដ្ឋអាម៉េរិក ដោយ ៖ បណ្ឌិត តឹក មេង នាយកដ្ឋានសិក្សាអាម៉េរិក អាម៉េរិឡាទីន និងអូសេអានីនៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា

ទំនាក់ទំនងជប៉ុន-សហរដ្ឋអាម៉េរិ បានចាប់ផ្តើមឡើងដំបូងតាមរយៈបេសកកម្មការទូត សកម្មភាពយោធានៅចុងសត វត្សរ៍ទី១៨ និងដើមសតវត្សរ៍ទី១៩ ដោយមាននាវិករបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកពីររូបគឺលោក James Glynn និងលោក Matthew C. Perry បានធ្វើដំណើរទៅកាន់តូហ្គូហ្គាវ៉ា (Tokugawa)។ ទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរនេះបានពង្រឹងនិងពង្រីក និងរក្សាទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាបន្តបន្ទាប់ជាមួយគ្នាអស់រយៈពេលយ៉ាងយូរ។ ដើម្បីបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងល្អជាមួយគ្នា ប្រទេសជប៉ុនបានទទួលស្គាល់ការត្រួតត្រារបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកទៅលើកោះហាវ៉ៃ ហ្វីលីពីន និងប្រទេសកូរ៉េ។

នៅឆ្នាំ១៩៣១ ភាពតានតឹងបានកើនឡើងរវាងជប៉ុន និងសហរដ្ឋអាម៉េរិក បន្ទាប់ពីជប៉ុនបានចូលលុកលុយប្រទេស ចិន។ ក្រោយមកទៀត នៅឆ្នាំ១៩៣៧ មានការផ្ទុះឡើងនូវសង្គ្រាមចិន-ជប៉ុនលើកទី២ ក្នុងនោះ យើងឃើញថា សហរដ្ឋអាម៉េរិករួមជាមួយសម្ព័ន្ធមិត្ត គឺចក្រភពអង់គ្លេសនិងហូឡង់ បានកាត់ផ្តាច់ប្រេងនិងដែកថែបឈប់លក់ឱ្យប្រទេសជប៉ុន។ ចំណែកប្រទេសជប៉ុនវិញ បានឆ្លើយតបជាមួយនឹងការវាយប្រហារលើសម្ព័ន្ធមិត្តរួមទាំងការវាយប្រហារដ៏គួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលមួយទៅលើកំពង់ផែ Pearl Harbor នៅថ្ងៃទី៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៤១ ដែលបានបំផ្លាញមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹកអាម៉េរិកយ៉ាងដំណំ។ ដើម្បីបង្ខំឱ្យជប៉ុនចុះចាញ់ សហរដ្ឋអាម៉េរិកបានទម្លាក់គ្រាប់បែកតាមទីក្រុងនានារបស់ជប៉ុនជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធ ហើយចុងក្រោយបានឈានដល់ការបំផ្ទុះគ្រាប់បែកបរមាណូ នៅទីក្រុងហ៊ីរ៉ូស៊ីម៉ា និង ណាហ្គាសាគី ក្នុងខែសីហា ឆ្នាំ១៩៤៥ ។

នៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៥០និងឆ្នាំ១៩៦០ ទំនាក់ទំនងជប៉ុន-សហរដ្ឋអាម៉េរិកមានភាពល្អប្រសើឡើងវិញ ដោយជប៉ុនបានជួយផ្គត់ផ្គង់សម្ភារៈសឹកនិងស្បៀងដល់សហរដ្ឋអាម៉េរិកក្នុងសង្គ្រាមអាម៉េរិក នៅកូរ៉េ និងវៀតណាម។ ចាប់ពីចុងសតវត្សរ៍ទី២០ មក ទំនាក់ទំនងរវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងជប៉ុនបានផ្តោតជាសំខាន់ទៅលើទំនាក់ទំនងនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម សេវាកម្ម និងយោធា ដែលមានភាពរឹងមាំនិងយ៉ាងសកម្ម។ សហរដ្ឋអាម៉េរិកបានចាត់ទុកប្រ ទេសជប៉ុនជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសសម្ព័ន្ធមិត្តនានា និងជាដៃគូយុទ្ធសាស្រ្តយ៉ាងជិតស្និទ្ធបំផុត។ ការស្ទង់មតិរបស់ Pew Research Center's Global Attitudes Project នៅឆ្នាំ២០១៨ ទៅលើប្រជាជននៃប្រទេសទាំងពីរស្តីពីទំនាក់ទំនងរវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងជប៉ុន នៅឆ្នាំ២០១៨ បានបង្ហាញឱ្យឃើញថា ៧៥%នៃប្រជាជនជប៉ុន មានភាពជឿជាក់លើសហរដ្ឋអាម៉េរិក ហើយ៨១%នៃប្រជាជនសហរដ្ឋអាម៉េរិក មានភាពជឿជាក់លើប្រទេស ជប៉ុន។

ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ យើងសង្កេតឃើញថា ទំនាក់ទំនងរវាងជប៉ុន-សហរដ្ឋអាម៉េរិកកាន់តែមានភាពល្អប្រសើ និងស្និទ្ធស្នាលបំផុត ដោយនាយករដ្ឋមន្រ្តីជប៉ុន លោក ស៊ីនហ្សូ អាបេ មានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយប្រធានា ធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិក លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា និងលោក ដូណាល់ ត្រាំ ដោយមានជំនួបមិត្តភាពជាច្រើនលើកនៅសហរដ្ឋអាម៉េរិក ប្រទេសជប៉ុន និងនៅក្នុងសន្និសីទអន្តរជាតិផ្សេងៗទៀតជាច្រើន។ នៅខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៩ ប្រធានា ធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ បានក្លាយជាមេដឹកនាំបរទេសដំបូងគេដែលបានចូលជួបពិភាក្សាការងារជាមួយអធិរាជជប៉ុន Naruhito ។

ចំពោះទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសទាំងពីរមានភាពរីកចម្រើនយ៉ាងខ្លាំង ជាពិសេស រថយន្ត និងគ្រឿងអេឡិច ត្រូនិចរបស់ជប៉ុនត្រូវបានគេពេញនិយមនៅសហរដ្ឋអាម៉េរិក។ ដើម្បីឱ្យពាណិជ្ជកម្មមានភាពរលូន ប្រទេសទាំងពីរបានចរចាគ្នាជាផ្លូវការបន្ថែមទៀតនៅថ្ងៃទី៧ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៩ ដោយបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងចំនួន២ ដែលមានគោលបំណងធ្វើសេរីភាវូបនីយកម្មពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគី។ កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មរវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងជប៉ុន បានឯកភាពគ្នាកាត់បន្ថយពន្ធនិងការពង្រីកទំនិញក្នុងទំហំដ៏ធំមួយដើម្បីធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវការចូលទៅកាន់ទីផ្សារនៃប្រទេសទាំងពីរ។ កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មឌីជីថលសហរដ្ឋអាមេរិក-ជប៉ុន បានគ្របដណ្តប់លើច្បាប់ស្តីពីទិដ្ឋភាពឌីជីថលនៃពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ ហើយកិច្ចព្រមព្រៀងនេះបានចូលជាធរមាននៅថ្ងៃទី១ ខែមករា          ឆ្នាំ ២០ ២០ ដែលរដ្ឋបាល របស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ និងលោក ស៊ីនហ្សូ អាបេ បានចាត់ទុកថា ជា «ដំណាក់កាល ទី១» នៃកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មរវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងជប៉ុន ដែលមានទំហំធំទូលាយសម្រាប់អនាគត។ 

នៅឆ្នាំ២០១៨ សហរដ្ឋអាម៉េរិកបាននាំទំនិញចេញទៅប្រទេសជប៉ុន ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់សរុប ចំនួន ១២១.១ពាន់លានដុល្លារអាម៉េរិក ចំណែកជប៉ុនវិញបាននាំទំនិញទៅកាន់សហរដ្ឋអាម៉េរិក ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ចំនួន ១៧៩.១ពាន់លានដុល្លារអាម៉េរិក។ នៅឆ្នាំ២០១៨ ជប៉ុនបានធ្វើការការវិនិយោគផ្ទាល់នៅក្នុងរោងចក្រផលិតកម្មសហរដ្ឋអាម៉េរិក ដែលមានទុនវិនិយោគចំនួន ៥១ពាន់លានដុល្លារអាម៉េរិក និងបានផ្តល់ការងារចំនួន១៧០,០០០កន្លែងដល់ពលរដ្ឋសហរដ្ឋអាម៉េរិក។ ចំណែកឯនៅឆ្នាំ២០១៩ សហរដ្ឋអាម៉េរិកបាននាំទំនិញចេញទៅប្រទេសជប៉ុន ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់សរុបចំនួន ១៤៣.៦ ពាន់លានដុល្លារអាម៉េរិក ចំណែក ជប៉ុនវិញបាននាំទំនិញទៅកាន់សហរដ្ឋអាម៉េរិក ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ចំនួន ២១៨.៣ ពាន់លានដុល្លារអាម៉េរិក។

នៅក្នុងវិស័យពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសជប៉ុន និងសហរដ្ឋអាម៉េរិក យើងសង្កេតឃើញមានទំនិញសំខាន់ៗជាច្រើន ដែលប្រទេសទាំងពីរនាំចេញ-នាំចូលឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមក រួមមាន ៖ សហរដ្ឋអាម៉េរិកនាំចូលទីផ្សារជប៉ុន មានផលិត ផលកសិកម្ម ពោត សាច់គោ សាច់ជ្រូក សណ្តែកសៀង និងស្រូវសាលី។ ចំណែកឯជប៉ុន នាំចូលទីផ្សារសហរដ្ឋអាម៉េរិកមានផលិតផលកសិកម្ម គ្រឿងអេឡិចត្រូនិច រថយន្ត វាយនភណ្ឌ និងដែកថែប។

ដើម្បីជំរុញការនាំចេញឱ្យមានសក្តានុពលខ្លាំង ប្រទេសទាំងពីរបានអនុគ្រោះពន្ធគយឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមក ដូចជា ប្រទេសជប៉ុន បានយល់ព្រមកាត់បន្ថយឬលុបចោលពន្ធគយលើផលិតផលកសិកម្ម ប្រមាណ ៦០០ មុខ ដូចជា សាច់ គោ សាច់ជ្រូក ឈើ ស្រូវសាលី និងសម្រាប់ផលិតផលផ្សេងៗមានកំណត់មួយចំនួនរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកចូលទីផ្សារជប៉ុន។ ចំពោះសហរដ្ឋអាម៉េរិកវិញ បានយល់ព្រមកាត់បន្ថយឬលុបចោលពន្ធគយលើទំនិញចំនួន ២៤១ មុខ រួមមាន លើទំនិញឧស្សាហកម្ម ឧបករណ៍ម៉ាស៊ីន ប្រដាប់បញ្ចូនទួរប៊ីនកង់ដង់ គ្រឿងបន្លាស់ ឧបករណ៍ភ្លេង ផលិត ផលកសិកម្ម និងតែបៃតង ជាដើម។

នៅក្នុងវិស័យសេវាកម្មវិញ សហរដ្ឋអាម៉េរិកមានអតិរេកពាណិជ្ជកម្មសេវាកម្មទ្វេភាគីជាមួយប្រទេសជប៉ុន ព្រោះជប៉ុនគឺជាទីផ្សារដ៏សំខាន់សម្រាប់អ្នកផ្តល់សេវាកម្មរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក។ ឧទាហរណ៍ ទីផ្សារធានារ៉ាប់រងជប៉ុនធំ ជាងគេលំដាប់ទី២ នៅលើសកលលោក បន្ទាប់ពីទីផ្សារសហរដ្ឋអាម៉េរិក ដែលមានចំនួនជិត៣០% នៃការលក់ ភាគហ៊ុនរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកនៅក្នុងឧស្សាហកម្មនេះក្នុងឆ្នាំ២០១៦ ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ចំនួន ៤៨.៩ ពាន់លានដុល្លារអាម៉េរិក។

ជារួម ទំនាក់ទំនងរវាងជប៉ុន និងសហរដ្ឋអាម៉េរិកមានភាពរលូន ប៉ុន្តែ ករណីខ្លះក៏មាន ការខ្វែងគំនិត ខ្លះៗដែរ។ ទោះ បីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ចាប់ពីក្រោយសង្រ្គាមលោកលើកទី២មក ប្រទេសទាំងពីបានពង្រឹង និងពង្រីកទំនាក់ទំនងល្អជាមួយគ្នាជាលំដាប់រហូតឈានដល់ទំនាក់ទំនងយុទ្ធសាស្រ្ត និងស្អិតល្មួតលើវិស័យសំខាន់ៗ ដូចជា នយោបាយ យោ​ធា ពាណិជ្ជកម្ម និងសេដ្ឋកិច្ច ជាដើម។ ម្យ៉ាងទៀត ប្រទេសទាំងពីរបានផ្តល់ផលប្រយោជន៍ឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមកយ៉ាងច្រើនលើសលប់នៅក្នុងវិស័យពណិជ្ជកម្ម ដូចជា ក្នុងឆ្នាំ២០១៩ ជប៉ុន នាំទំនិញចេញទៅកាន់ទីផ្សារអាម៉េរិកក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ ២១៨.៣ ពាន់លានដុល្លារអាម៉េរិក ហើយសហរដ្ឋអាម៉េរិកបាននាំទំនិញចេញទៅកាន់ទីផ្សារជប៉ុនក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ ១៤៣.៦ ពាន់លានដុល្លារអាម៉េរិក។ ប្រទេសជប៉ុនត្រូវការសហរដ្ឋអាម៉េរិក ដើម្បីទប់ទល់នឹងឥទ្ធិពលរបស់ចិននៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ព្រមទាំងការគម្រាមកំហែងខាងអាវុធនុយក្លែអ៊ែពីកូរ៉េខាងជើងផងដែរ។ ចំណែក ឯសហរដ្ឋអាម៉េរិក ក៏ត្រូវការជប៉ុននៅក្នុងលំហរឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិច ដើម្បីទប់ទល់នឹងឥទ្ធិពលចិននៅអាស៊ីផងដែរ៕

RAC Media

ប្រភព៖​ វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា

  ថ្ងៃសុក្រ, 08 ឧសភា 2020 ម៉ោង 10:13 PM

ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិននៅក្នុងទសវត្សរ៍ថ្មី ដោយ៖បណ្ឌិត គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជានៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

ពិភពលោកកំពុងតែឈានចូលដល់ទសវត្សរ៍ថ្មីមួយ ហើយប្រធានបទមួយដែលអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវនៅលើពិភព​លោក​លើកយកមកពិភាក្សាគឺ អនាគតរបស់ចិននិងទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនជាមួយប្រទេសដទៃទៀត។ ឥទ្ធិពលរបស់ចិននៅកម្ពុជាបានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងអំឡុងពីរទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ ជាពិសេសកាលណាគេនិយាយពីការវិនិ​យោគ​ដោយផ្ទាល់ពីបរទេស (FDI) និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការយោធា ហើយវាក៏បណ្ដាលឱ្យមានភាពតានតឹងជាមួយ​សហ​រដ្ឋអាម៉េរិក ដែលមានការអាក់អន់ចិត្តចំពោះវត្តមានចិននៅកម្ពុជា។ ការឆ្លុះបញ្ចាំងពីនិន្នាការនេះ និងសំណួរដែល​សួរថា តើបញ្ហាប្រឈមបែបណាដែលអាចនឹងបង្ហាញឱ្យឃើញនៅទសវត្សរ៍ខាងមុខនេះ គឺជាចំណោទបញ្ហានៃអត្ថបទវិភាគខ្លីនេះ។

ទំនាក់ទំនងរវាងចិននិងកម្ពុជាកើតមានឡើងតាំងពីសតវត្សរ៍ទី១៣មកម្ល៉េះ ហើយទំនាក់ទំនងការទូតរវាងប្រទេសទាំងពីរត្រូវបានបង្កើតឡើងជាផ្លូវការនៅថ្ងៃទី១៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៥៨។ ផលប្រយោជន៍ភូមិសាស្រ្តនយោបាយរបស់ចិននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានផ្លាស់ប្ដូរយ៉ាងខ្លាំងក្រោយសង្រ្គាមត្រជាក់បានបញ្ចប់។ ទំនាក់ទំនងនេះបន្សល់ទុកនូវឥទ្ធិពលជាច្រើន ដែលអាចឆ្លុះបញ្ចាំងតាមរយៈទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធរបស់អតីតព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហនុ មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ជាច្រើនរូបនៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងសហគមន៍ជនជាតិចិននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាជាមួយប្រទេសចិន។ មានការផ្លាស់ប្ដូរទស្សនកិច្ចផ្លូវការកម្រិតខ្ពស់រវាងប្រទេសទាំងពីរត្រូវបានធ្វើឡើងយ៉ាងទៀតងទាត់។ ប្រទេសចិនបានផ្ដល់នូវជំនួយទេ្វភាគី ហើយការតភ្ជាប់សេដ្ឋកិច្ចបានបន្តរីកចម្រើនជាលំដាប់។

កម្ពុជានិងចិនបានមានទំនាក់ទំនងនយោបាយនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការយោធាយ៉ាងរឹងមាំ។ នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៦ ប្រទេសទាំងពីរបានព្រមព្រៀងលើកកម្ពស់ទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរបស់ខ្លួននៅក្នុងកម្រិតជាដៃគូសហប្រតិបត្តិការគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ហើយបានធ្វើឱ្យក្លាយជាដៃសហប្រតិបត្តិការយុទ្ធសាស្រ្តគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនៅក្នុងឆ្នាំ២០១០។ ជាងនេះទៅទៀង ប្រទេស​ទាំងពីរក៏បានចុះហត្ថលេខាលើ «ផែនការសកម្មភាព ឆ្នាំ២០១៩-២០២៣ ស្ដីអំពីការកសាងសហគមន៍ជោគវាសនារួមកម្ពុជា-ចិន» នៅក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ២០១៩។ ក្រោមផែនការសកម្មភាពនេះ ប្រទេសទាំងពីរបានប្ដេជ្ញាក្នុងដាក់ចេញនូវវិធានការណ៍ចំនួន៣១លើវិស័យសំខាន់ៗចំនួនប្រាំ គឺនយោបាយ, សន្ដិសុខ, សេដ្ឋកិច្ច, ទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជននិងប្រជាជន, និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការពហុភាគី។ ទោះបីជាយ៉ាងណា ទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរអាចត្រូវបានបិទបាំងដោយរបៀបវារៈនៃការអភិវឌ្ឍន៍។ ចាប់តាំងពីការចាប់ផ្តើមនៃ «គំនិតផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់និងផ្លូវ» នៅចុងឆ្នាំ ២០១៣មក ប្រទេសចិនបានដើរតួប្រកបដោយឥទ្ធិពលនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដោយប្រើប្រាស់របៀបវារៈនៃការអភិវឌ្ឍជាឧបករណ៍។

 

ប្រទេសកម្ពុជាបានចូលរួមយ៉ាងសកម្មនៅក្នុង «គំនិតផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់និងផ្លូវ» របស់ចិន ដោយជឿថា កាលានុវត្តភាពនៃការអភិវឌ្ឍដែលកើតចេញពីគំនិតផ្ដួចផ្ដើមនេះគឺវាមានភាពធំធេងណាស់។ ជាក់ស្តែង ត្រឹមចុងឆ្នាំ២០១៧ ផ្លូវថ្នល់ប្រវែងជាង ២,០០០គីឡូម៉ែត្រ ស្ពានចំនួនប្រាំពីរ និងចំណតផ្ទុកកុងទ័រន័រថ្មីមួយនៅកំពង់ផែស្វ័យតក្រុងភ្នំពេញត្រូវបានសាងសង់ឡើងក្រោមការឧត្ថម្ភរបស់ចិន។ អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិខេត្តសៀមរាប អាកាសយានដ្ឋានអន្តរ​ជាតិតារាសាគរខេត្តកោះកុង អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិខេត្តកណ្ដាល ដែលគិតជាទឹកប្រាក់សរុបប្រមាណជិត៣ពាន់​លាន​ដុល្លារអាម៉េរិកត្រូវបានអនុម័ត។ កាន់តែចាប់អារម្មណ៍ជាងនេះទៅទៀត គម្រោងផ្លូវល្បឿនលឿនភ្នំពេញ-ក្រុងព្រះសីហនុ ដែលមានតម្លៃជាង២ពាន់លានដុល្លារសហរដ្ឋអាម៉េរិក ក៏ត្រូវបានសាងសង់ដោយក្រុមហ៊ុនរដ្ឋចិន «China Communications Construction Company» ផងដែរ។ ចំណែកនៅក្នុងវ័ស័យថាមពលវិញ រោងចក្រ​វារីអគ្កិសនីក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ជាង ៧.៥ពាន់លានដុល្លារ និងរោងចក្រអគ្គិសនីដើរដោយធ្យូងថ្មមានតម្លៃ៤ពាន់លានដុល្លារត្រូវបានវិនិយោគ ខណៈដែលគម្រោងលើវិស័យកសិកម្មនិងកសិ-ឧស្សាហកម្មចំនួន២១ កំពុងតែធ្វើប្រតិបត្តិការផងដែរ។

ប្រទេសចិនក៏បានវិនិយោគក្នុងការកសាងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសខេត្តព្រះសីហនុ (SSEZ) ដែលបានទាក់ទាញក្រុមហ៊ុនជាង១០០ក្រុមហ៊ុនពីប្រទេសចិននិងប្រទេសដទៃទៀត ដែលមានការវិនិយោគសរុបជាង ៣ពាន់លានដុល្លារនៅត្រឹមឆ្នាំ២០១៧ ហើយបានបង្កើតការងារជិត ២០,០០០ កន្លែងដល់សហគមន៍ក្នុងតំបន់។ តំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសខេត្តព្រះ​​សីហនុគ្រោងបង្កើតឱ្យមានរោងចក្រចំនួន៣០០ នៅត្រឹមឆ្នាំ២០២០។ ជាងនេះទៅទៀត ក្នុងវិនិយោគរបស់​ចិន​នៅក្នុងឧស្សាហកម្មវាយណភណ្ឌនិងសម្លៀកបំពាក់ក៏បានចូលរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ចំពោះការអភវិឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកម្ពុជា តាមរយៈការបង្កើតឱកាសការងារដល់កម្មករកម្ពុជាជិតមួយលាននាក់។

យោងតាមស្ថិតិដោយចេញផ្សាយដោយក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍកម្ពុជា (CDC) ការវិនិយោគសរុបដោយផ្ទាល់ពីបរទេស (FDI) បានអនុម័តពីឆ្នាំ១៩៩៤-២០១៩ ទំហំវិនិយោគធំបំផុតគឺរបស់ប្រទេសចិន (២១.៨១%) ដែលនៅឆ្នាំដំបូងៗគឺជាប្រភពនៃការវិនិយោគចធំៗក្នុងវិស័យហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ថាមពល និងការអភិវឌ្ឍជាធនធាន រួមមានការវិនិ​យោគ​លើការដាំកៅស៊ូនិងវិស័យទេសចរណ៍។ ក្នុងឆ្នាំ២០១៩ ការអនុម័តលើការវិនិយោគបានឈានដល់ ៩.៤០​ពាន់​លានដុល្លារ ដែលក្នុងនោះចិនបានវិនិយោគដល់ទៅ ២.៧៥ពាន់លានដុល្លារ។ ចិនក៏បានសន្យាជំរុញដល់ពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីឱ្យឈានដល់ ១០ពាន់លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ហើយក៏នឹងលើកទឹកចិត្តឱ្យមានចរន្តវិនិយោគចិនកាន់តែច្រើនមកកាន់កម្ពុជា។

ត្រឹមឆ្នាំ២០១៧ ប្រទេសកម្ពុជាបានទទួលជំនួយអភិវឌ្ឍផ្លូវការ (ODA)ប្រមាណជា ៤.២ពាន់លានដុល្លារសហរដ្ឋអាម៉េរិកពីប្រទេសចិនក្នុងទម្រង់ជំនួយឥតសំណងនិងជាហិរញ្ញប្បទ្បានអនុគ្រោះ។ ជំនួយអភិវឌ្ឍផ្លូវការនេះមានគោលដៅផ្ដោតលើហេដ្ឋរចនាសម្ព័ន្ធរូបវន្ត, កសិកម្ម, សុខាភិបាល និងអប់រំ។ ប្រទេសចិនក៏ជាប្រភពចម្បងនៃបំណុល​សាធារណៈក្រៅប្រទេស (Public external debt) របស់ប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។ គិតត្រឹមឆ្នាំ២០១៧ បំណុលសាធារណៈក្រៅប្រទេសរបស់កម្ពុជាមានដល់ទៅ ៩.៦ ពាន់លានដុល្លារ ដែលក្នុងនោះ ៤២% ជាបំណុលរបស់ចិន។ ចិនបានសន្យាផ្ដល់ជំនួយឥតសំណងជាទឹកប្រាក់ប្រមាណ៦០០លានដុល្លារសហរដ្ឋអាម៉េរិកក្នុងមួយឆ្នាំគិតពីឆ្នាំ២០១៩ ដល់ឆ្នាំ២០២១។

ចំណែកក្នុងវិស័យទេសចរណ៍វិញ ក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ចំនួន១៥កំពុងប្រតិបត្តិការយ៉ាងទៀងទាត់រវាងកម្ពុជា-ចិន។ ក្នុងរយៈពេល៩ខែក្នុងឆ្នាំ២០១៩ កម្ពុជាបានទទួលភ្ញៀវទេសចរចិន ១.៨៦៤.៩៥៦ លាន់នាក់ ហើយរំពឹងថា ភ្ញៀវទេសចរចិននឹងកើនដល់២លាននាក់ត្រឹមឆ្នាំ២០២០។ ទោះយ៉ាងណា ដោយសារតែជំងឺ Covid-19 ចំនួនភ្ញៀវទេសចរ​​ចិនក្នុងរយៈពេល២ខែដំបូងក្នុងឆ្នាំ២០២០ បានថយចុះគួរឱ្យកត់សម្គាល់។

ក្នុងវិស័យអប់រំ ពីឆ្នាំ២០០៤ ដល់២០១៧ ចិនបានផ្ដល់អាហារូបករណ៍ជាង១០០០កន្លែងដល់សិស្ស-និស្សិតកម្ពុជាដើម្បីបន្តការអប់រំរបស់ពួកគេនៅក្នុងប្រទេសចិន ហើយសិក្ខាកាមជាង៧០០នាក់សម្រាប់ការបណ្ដុះបណ្ដាលរយៈពេល​ខ្លី បូករួមទាំងកម្មវិធីផ្លាស់ប្ដូរជាច្រើនទៀតនៅក្នុងផ្នែកវប្បធម៌ មន្រ្តីរាជការ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ យុវជន និងសិក្សា​ស្រាវជ្រាវដោយទទួលបានការគាំទ្រជាថវិកាពីរដ្ឋាភិបាលចិន។

នៅថ្ងៃទី៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ សម្ដេច ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្រ្តីនៃប្រទេសកម្ពុជាបានធ្វើទស្សនកិច្ចដ៏ភ្ញាក់ផ្អើលដោយ​គ្រោងឡើងតែមួយយប់ទៅកាន់ប៉េកាំងប្រទេសចិន ក្នុងអំឡុងពេលមានការផ្ទុះរាលដាលមេរោគកូរូណានៅក្នុងប្រទេសចិន។ តាមពិត សម្ដេច ហ៊ុន សែន ដើមឡើយចង់ធ្វើទស្សនកិច្ចទៅកាន់ទីក្រុងវូហាន ដែលជាទីក្រុងត្រូវដាក់ឃុំដាច់ដោយឡែកនៅពេលផ្ទុះរាលដាលមេរោគកូរូណា។ លោកប្រធានាធិបតី Xi បានប្រាប់ដល់សម្ដេច ហ៊ុន សែន នៅក្នុងជំនួបសវនាការថា មិត្តល្អជួយគ្នាក្នុងគ្រាក្រ ខណៈដែលប្រជាជនកម្ពុជាបានឈរនៅជាមួយប្រជាជនចិននៅក្នុងកាលៈ​ទេសៈដ៏ពិសេសនេះ។ នៅក្នុងសាវនាការនេះដែរ ភាគីទាំងពីរបានឯកភាពគ្នាដើម្បីបន្តការផ្លាស់ប្ដូរទស្សនកិច្ចកម្រិតខ្ពស់នៅក្នុងឆ្នាំ២០២០ ហើយនឹងបន្តលើកកម្ពស់ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិនក្នុងកម្រិតខ្ពស់ថ្មីមួយទៀត។

ជាមួយនឹងទំនាក់ទំនងជាពិសេសជាមួយចិន កម្ពុជាត្រូវបានគេមើលឃើញថា ហាក់ដូចជាពឹងផ្អែកជ្រុលលើប្រទេសចិនទាំងសេដ្ឋកិច្ចនិងនយោបាយ ហើយទំនាក់ទំនងការទូតរបស់កម្ពុជាជាមួយប្រទេសមហាអំណាចពិភពលោកដទៃទៀតមាន​ភាពស្រពេចស្រពិល ជាពិសេសជាមួយសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងសហភាពអឺរ៉ុប។ បញ្ហាសមុទ្រខាងត្បូងតែងតែជាជារបៀបវារៈចម្បងមួយក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលនិងកិច្ចប្រជុំពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗរបស់អាស៊ាន ហើយកម្ពុជាតែងត្រូវបានចោទប្រកាន់​ថាបានងាកទៅប្រទេសចិនខ្លាំងដោយសារតែនៅក្នុងឆ្នាំ២០១២ សេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមមិនអាចចេញរួចនៅ​ពេល​ដែលកម្ពុជាធ្វើជាប្រធានអាស៊ានលើកទី២។ ទន្ទឹមនឹងនេះដែរ កម្ពុជាក៏ត្រូវបានចោទប្រកាន់ថាបានចុះហត្ថលេខាដោយសម្ងាត់ជាមួយចិនដោយអនុញ្ញាតឱ្យចិនប្រើប្រាស់មូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹកផ្ដាច់មុខនៅកម្ពុជាផងដែរ។ ព័ត៌មាននេះត្រូវបានបង្ហាញចេញដោយប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនិងអ្នកការទូតបស្ចិមប្រទេសមួយចំនួន។ មន្រ្តីរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកតែងតែបង្ហាញកង្វល់របស់ខ្លួនពាក់ព័ន្ធនឹងវត្តមានយោធាបរទេសនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដោយសំដៅទៅលើប្រទេស​ចិន។ ទោះយ៉ាងណា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាតែងតែបដិសេធចំពោះការចោទប្រកាន់ និងថ្លែងថាជាព័ត៌មានក្លែងក្លាយនិងគ្មានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់។

ការវិនិយោគនិងជំនួយអភិវឌ្ឍរបស់ចិនបានរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍនិងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP) របស់កម្ពុជា។ ទោះយ៉ាងណា ក៏មានហានិភ័យនិងកង្វល់ផងដែរ ដែលកម្ពុជាត្រូវពិចារណាឱ្យបានម្មត់ចត់នៅក្នុងទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនជាមួយប្រទេសចិន ដើម្បីធានានូវបានសមិទ្ធផលឈ្នះឈ្នះក្នុងរយៈពេលយូរអង្វែង។ គុណភាព, គណនេយ្យភាព, តម្លាភាពនិងនិរន្តភាពនៃការវិនិយោគ, និងគម្រោងអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរបស់ចិន, បំណុល​ដែលកម្ពុជាជំពាក់ចិន, កង្វះខាតនៃការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាននិងសង្គម, វិធានការណ៍សុវត្ថិភាពនៃគម្រោងវិនិយោគរបស់ចិន និងភាពពឹងផ្អែកនៃសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជាទៅលើចិន គឺសុទ្ធតែជាហានិភ័យនិងកង្វល់ចម្បងៗ​ដែលត្រូវបានលើកឡើងដោយអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនិងសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួន។ ទោះយ៉ាងណា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាតែងតែងអះអាងថា រាល់គម្រោងអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនិងការវិនិយោគរបស់ចិនបានធ្វើឡើងក្នុងលក្ខណៈមួយដែលមានតម្លាភាព បើកចំហ និងបរិយាប័ន្ន ហើយបំណុលរបស់ចិនគឺនៅអាចគ្រប់គ្រងបាន។

សរុបមក កម្ពុជានិងចិនមានទំនាក់ទំនងនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងសន្តិសុខរឹងមាំ ហើយប្រទេសទាំងពីរអាចបន្តភាពរីកចម្រើននេះច្រើនឆ្នាំទៅមុខទៀត។ ក្រោម «គំនិតផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់និងផ្លូវ» បច្ចុប្បន្នចិនគឺជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចនិងយុទ្ធសាស្រ្តដ៏សំខាន់បំផុតមួយរបស់កម្ពុជាលើផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម វិនិយោគ និងជំនួយអភិវឌ្ឍន៍។ ទោះជាយ៉ាងណា គម្រោងនៃ «គំនិតផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់និងផ្លូវ» នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាអាចប្រែក្លាយកាលានុវត្តភាពទៅជាបញ្ហាប្រឈមនិ​ង​ហា​និភ័យប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនបានយកពិចារណាឱ្យបានស៊ីជម្រៅ។ ដូច្នេះ កម្ពុជាត្រូវតែពង្រឹងសមត្ថភាពស្ថាប័ន អភិបាលកិច្ច ការដឹកនាំ និងធនធានមនុស្ស ក៏ដូចជាកែលម្អនិងរៀបចំក្របខណ្ឌច្បាប់និងគោលនយោបាយចាំបាច់នានា និងអនុវត្តឱ្យតឹងរ៉ឹងក្នុងការអនុវត្តគម្រោងនៃ «គំនិតផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់និងផ្លូវ» នេះ។ កម្ពុជានិងចិនត្រូវតែលើកកម្ពស់តម្លាភាពនិងការបើកចំហរ ដើម្បីធានាបាននូវការដេញថ្លៃដោយត្រឹមត្រូវ, ការប្រព្រឹត្តិទៅប្រកប​ដោយ​ទំនួលខុសត្រូវ, និងការបែងចែផលចំណេញក្នុងគម្រោងវិនិយោគ ក៏ដូចជាគុណភាពនៃគម្រោង គណនេយ្យភាពនិងនិរន្តភាព និងការផ្ទេរចំណេះដឹងនិងបច្ចេកវិទ្យាពីក្រុមហ៊ុនចិនមកឱ្យក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុកផងដែរ។

ជាងនេះទៅទៀត បញ្ហាប្រឈមដ៏ធំមួយនៅទសវត្សរ៍បន្ទាប់នៅក្នុងទំនាក់ទំនងរបស់កម្ពុជា-ចិន គឺបញ្ហាដំណោះស្រាយចំពោះជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាតែងតែគាំទ្រជំហរចិនក្នុងការជំទាស់ទៅនឹងកិច្ចចរចាពហុភាគីទាក់​ទ​ងនឹងជម្លោះដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះ ហើយក៏អំពាវនាវឱ្យរដ្ឋដែលពាក់ព័ន្ធបន្តប្រើប្រាស់យន្តការអាស៊ាន-ចិនដោយអនុវត្តដោយពេញលេញនូវសេចក្ដីសេចក្តីប្រកាសប្រតិបត្តិរបស់រដ្ឋភាគីនៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង(DOC) ហើយ​អាស៊ាននិងចិនត្រូវធ្វើការជាមួយគ្នាដើម្បីធ្វើឱ្យក្រមប្រតិបត្តិនៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង(COC)លេចចេញជារូបរាង។ ទោះជាយ៉ាងណា កម្ពុជាគួរប្រឹងប្រែងជាបន្តដើម្បីធ្វើឱ្យមានតុល្យភាពលើទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរបស់ខ្លួន និងកម្មវត្ថុនៃគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួនចំពោះប្រទេសដទៃផ្សេងទៀតរួមទាំងសហរដ្ឋអាម៉េរិកផង ដើម្បីធ្វើ​ពពិធកម្មលើដៃគូសេដ្ឋកិច្ចនិងដៃគូជាយុទ្ធសាស្រ្ត ក្នុងបុព្វហេតុនៃសន្តិសុខ អធិបតេយ្យភាព និងវិបុលភាពរបស់ខ្លួន៕

RAC Media

ប្រភព៖​ វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 07 ឧសភា 2020 ម៉ោង 01:20 PM

វិធានការបិទប្រទេស (Lockdown) និងពេលវេលានៃការវិលមករកភាពប្រក្រតី

ពេលវេលាដែលសមស្របបំផុត ដែលនឹងត្រូវសម្រួលដល់ការដកបម្រាម ឬ វិធានការបិទប្រទេសបិទខេត្ត គឺនៅពេលណាដែលអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តរកឃើញ និងប្រកាសដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់នូវវ៉ាក់សាំងការពារជំងឺកូវីដ-១៩ជាផ្លូវការ ដែលការណ៍នេះ គឺតម្រូវឱ្យមានការរង់ចាំរហូតដល់១៨ខែ ឬលើសពីនោះ។ ក្នុងន័យនេះមានន័យថា បើឆាប់បំផុត គឺ១៨ខែ ដែលរយៈពេលនេះគឺត្រូវអូសបន្លាយរហូតដល់ឆ្នាំក្រោយ។ ចំពោះការដកបម្រាមផ្សេងៗ ដែលរដ្ឋាភិបាលរបស់ប្រទេសនីមួយៗបានដាក់ចេញ គឺប្រហែលជាមិនទាន់ដល់ពេលដែលត្រូវប្រកាសដកនោះទេ។

អ្វីដែលជាក្តីបារម្មណ៍ដ៏សំខាន់ នោះគឺខ្លាចការលាប់មកវិញរបស់អ្នកជំងឺដែលធ្លាប់បានជាសះស្បើយ ហើយអាចបង្កការឆ្លងជាទ្រង់ទ្រាយធំក្នុងសង្គម សហគមន៍ ពិបាកនឹងទប់ស្កាត់ ដែលពេលថ្មីៗនេះទស្សនាវដ្តីពេទ្យ ឈ្មោះ ឡេន សេដ បានបកស្រាយ ពីការរីករាលដាលនៃជំងឺផ្លូវដង្ហើមប្រភេទថ្មីនេះ តាមបែបគណិតវិទ្យា ដែលបានសិក្សាពីលទ្ធផលនៃការរីករាលដាលនៃជំងឺនេះក្នុងប្រទេសចិន។ លទ្ធផលបង្ហាញថា ការដកបម្រាមបិទប្រទេស បិទខេត្តទាំងអស់បានធ្វើឱ្យមានការរីករាលដាលធ្ងន់ឡើងៗជាងលើកទីមួយទៅទៀត។

ចំពោះការដកបម្រាមនៅពេលនេះត្រូវបានគេមើលឃើញថា នៅមិនទាន់ដល់ពេលនៅឡើយទេ ដោយហេតុថាការបិទប្រទេស/ខេត្ត គឺមានរយៈពេលខ្លី ប្រជាជននៅមិនទាន់មានការទម្លាប់ក្នុងការរស់នៅបែបជាគ្រួសារ ដូច្នេះហើយ ឱកាសឆ្លងទៅមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ទៀត គឺមានអត្រាខ្ពស់។ នៅពេលបើកប្រទេសជាថ្មី នោះនឹងនាំឱ្យមានការនាំមកនូវជំងឺពីក្រៅចូលមកប្រទេសច្រើនជាងមុនទ្វេដង។ ក្រៅពីនេះ នៅមានករណីអ្នកផ្ទុកជំងឺ ដែលមិនទាន់មានអាការៈបង្ហាញចេញមកក្រៅ ហើយអ្នកទាំងនោះអាចនឹងចម្លងជំងឺទៅអ្នកដទៃដោយមិនដឹងខ្លួន ដែលក្នុងនោះគេអាចធ្វើចំណែកថ្នាក់ជាបីក្រុមដូចជា៖

១. អ្នកផ្ទុកហើយ តែមិនទាន់សម្តែងអាការៈ

២. អ្នកដែលមិនឆ្លងទាល់តែសោះ

៣. អ្នកឆ្លង ហើយត្រូវបានព្យាបាលជាសះស្បើយ ប៉ុន្តែអាចនឹងលាប់ ហើយបង្កការឆ្លងទៅអ្នកដទៃបាន។

សាកល្បងគិតមើលថា ការបិទប្រទេសក្នុងរយៈពេលវែង គឺវែងរហូតដល់មួយឆ្នាំ ឬមួយឆ្នាំកន្លះ គឺជារឿងមួយដែលមិនអាចធ្វើទៅបានទេ។ ក្រៅពីមិនអាចធ្វើទៅបាន ការបិទប្រទេសក្នុងរយៈពេលវែងប្រាកដជាបង្កផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់ការរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋយ៉ាងច្រើន ដែលអាចនឹងបង្ករឱ្យសេដ្ឋកិច្ចជាតិធ្លាក់ក្នុងវិបត្តិយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរទៀតផង។

ក្រោយពីបានឃើញចំពោះករណីនេះហើយ គឺគេអាចស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាល ធ្វើការបើកប្រទេស/ខេត្តវិញដោយសន្សឹមៗ ជៀសវាងបើកឆាប់ពេកដែលអាចនឹងពិបាកក្នុងការទប់ទល់នឹងស្ថានការណ៍។ ហើយការបើកប្រទេសមកវិញក៏ត្រូវធ្វើឡើងឱ្យមានតុល្យភាពរវាងការស្តារឡើងវិញនូវវិស័យសេដ្ឋកិច្ច និងបង្ការមិនឱ្យមានអ្នកផ្ទុកជំងឺថ្មីកើនឡើង។ ដោយ ឡែកសម្រាប់ប្រជាជនខ្លួនឯងផ្ទាល់ម្នាក់ក៏ត្រូវមានការផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់ក្នុងការរស់នៅរបស់ខ្លួន ដោយត្រូវទៅណាមក ណា ទោះទីជិត ឬឆ្ងាយ ត្រូវពាក់ម៉ាស់ ឧស្សាហ៍លាងសំអាតដៃ ត្រូវរក្សាគម្លាតពីគ្នាឱ្យបានសមរម្យ ពេលនៅទីប្រ ជុំជន ឬនៅតាមទីដែលមានមនុស្សអ៊ូរអរ និងត្រូវរក្សាទម្លាប់នេះឱ្យបានជាប្រចាំ ដរាបដល់ពេលដែលអ្នកវិទ្យា សាស្រ្តរកឃើញវ៉ាក់សាំងសម្រាប់ការពារកូវិត១៩នេះ។

សម្រាប់ប្រទេសចិន បម្រាបបិទប្រទេស/ខេត្ត មកដល់ពេលនេះគឺជាងបួនខែហើយ ហើយក៏នៅបន្តអនុវត្តនិងតាម ដានសភាពការណ៍ជាប្រចាំ និងមានវិធានការមួយចំនួនបន្ថែមទៀត ដូចជាការប្រើ Application តាមដានតាមខ្លួន និងតាមដានព្យាបាលអាការៈជំងឺ។ ក្រៅពីនោះតាមហាងទំនិញ ក៏ដូចជាការប្រកបរបរផ្សេងៗ គឺតម្រូវឱ្យមានការប្តូរទម្រង់ និងចាត់វិធានការរបស់ខ្លួនដូចជាៈ អតិថិជនទាំងអស់ត្រូវ ពាក់ម៉ាស់ វាស់កំដៅ និងបង្ហាញដល់អាជ្ញធរចំពោះអាការៈរបស់ខ្លួនផងដែរ ព្រោះថាបើមានការលាប់ឡើងវិញជាថ្មីគឺគេអាចនឹងដឹងអត្តសញ្ញាណ និងនាំមកមន្ទីរពេញវិញ ដើម្បីព្យាបាលទាន់ពេល៕

RAC Media

ដោយ៖ ចាន់ វណ្ឌី

  ថ្ងៃពុធ, 06 ឧសភា 2020 ម៉ោង 02:02 PM

រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងក្រសួងទេសចរណ៍ឯកភាពអនុវត្តការងាររួមគ្នាចំនួន ៤ចំណុចដើម្បីជំរុញវិស័យទេសចរណ៍នៅកម្ពុជា

(ទីស្តីការក្រសួងទេសចរណ៍)៖ នៅរសៀលថ្ងៃអង្គារ១៤កើត ខែពិសាខ ឆ្នាំជូត ទោស័ក ព.ស.២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០នេះ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យសុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានជួបពិភាក្សាការងារជាមួយឯកឧត្តមបណ្ឌិត ថោង ខុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងទេសចរណ៍ ដើម្បីពិភាក្សាការងារសហការរួមគ្នារវាងស្ថាប័នទាំងពីរ និងជំរុញវិស័យទេសចរណ៍នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។

នៅក្នុងជំនួបពិភាក្សាការងារដែលបានប្រព្រឹត្តទៅនៅទីស្តីការក្រសួងទេសចរណ៍ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យសុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងឯកឧត្តមបណ្ឌិត ថោង ខុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងទេសចរណ៍បានឯកភាពសហការអនុវត្តការងាររួមគ្នាលើចំណុចចំនួន៤រួមមាន៖

១. រៀបចំបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈលើវិស័យទេសចរណ៍តាមស្តង់ដារអាស៊ាន ដោយបណ្តុះបណ្តាលនៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ។ ដំណើរការបណ្តុះបណ្តាលនេះ នឹងអនុវត្តក្រោយពេលកូវីដ១៩ បញ្ចប់។

២. បង្កើតមជ្ឈមណ្ឌល China Ready Centre នៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។

៣. ស្ថាបន័ទាំងពីរនឹងចុះអនុស្សរណៈនៃការយោគយល់គ្នាក្នុងពេលអនាគតដ៏ខ្លីខាងមុខនេះ។

៤. ក្រសួងទេសចរណ៍និងរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នឹងបង្តើតឱ្យមាននូវការសិក្សាស្រាវជ្រាវ, បណ្តុះបណ្តាល, និងការអនុវត្តជាក់ស្តែង ទៅលើវិស័យទេសចរណ៍នេះ។

សូមជម្រាបជូនថា រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា (រ.ប.ស.ក.) ជាគ្រឹះស្ថានសាធារណៈរដ្ឋបាលស្ថិតក្រោមអាណាព្យាបាលបច្ចេកទេសនៃទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនិងស្ថិតក្រោមអាណាព្យាបាលហិរញ្ញវត្ថុនៃក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ។ រ.ប.ស.ក. មានបេសកកម្មដឹកនាំគ្រប់គ្រង អភិវឌ្ឍការសិក្សាស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្រ្ត បច្ចេកវិទ្យា បច្ចេកទេស បណ្តុះបណ្តាល និងអភិវឌ្ឍធនធានបញ្ញាញាណជាន់ខ្ពស់របស់ជាតិ។

ផ្អែកតាមព្រះរាជក្រឹត្យលេខ នស/រកត/១២១៩/១៩៦២ ចុះថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ១កើត ខែបុស្ស ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស.២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា មានភារកិច្ចជាអាទិ៍ ដូចតទៅ៖

- គ្រប់គ្រងនិងពង្រីកការស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្រ្តលើគ្រប់វិស័យ

- ធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើផ្នែកស្រាវជ្រាវជាមួយក្រសួង ស្ថាប័ន អង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិ ព្រមទាំងដៃគូអភិវឌ្ឍនានាដែលមានគោលបំណងដូចគ្នា

- រៀបចំវេទិកាវិទ្យាសាស្រ្តលើគ្រប់វិស័យ ដើម្បីផ្តល់ធាតុចូលក្នុងការរួមចំណែកអភិវឌ្ឍប្រទេស

- បណ្តុះបណ្តាល ដើម្បីអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្សលើគ្រប់វិស័យ

- ប្រមូល ចងក្រង បោះពុម្ពផ្សាយ និងតម្កល់ឯកសារ ស្នាដៃស្រាវជ្រាវនិងរបកគំហើយនានា

- ប្រមូលផ្តុំកម្លាំងបញ្ញាញាណរបស់ជាតិនិងអន្តរជាតិ ដើម្បីជំរុញការអភិវឌ្ឍប្រទេស

- លើកសំណើជូនគ្រឿងឥស្សរិយយសឬគោរមងារវិទ្យាសាស្រ្តដល់ឥស្សរជនឆ្នើមជាតិ និងអន្តរជាតិ

- អភិរក្សនិងអភិវឌ្ឍការប្រើប្រាស់ភាសា និងអក្សរខ្មែរប្រកបដោយនិរន្តរភាព ព្រមទាំងរក្សាបាននូវអត្តសញ្ញាណជាតិខ្មែរ

- ស្រាវជ្រាវ អភិរក្ស និងអភិវឌ្ឍធនធានធម្មជាតិ និងវប្បធម៌

- ចូលរួមចំណែក និងធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងការការពារកម្មសិទ្ធិបញ្ញាខាងផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្តគ្រប់វិស័យ

- ពិនិត្យនិងវាយតម្លៃស្នាដៃស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្រ្តជាន់ខ្ពស់

- អនុវត្តភារកិច្ចផ្សេងៗទៀតដែលទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនិងរាជរដ្ឋាភិបាលប្រគល់ជូន៕

RAC Media| រឿន ភារុន

  ថ្ងៃអង្គារ, 05 ឧសភា 2020 ម៉ោង 08:22 PM

ពាណិជ្ជកម្មចល័តរបស់មីក្រូសហគ្រាស សហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យមនៅកម្ពុជា ដោយ៖ បណ្ឌិត ព្រុំ ទេវី អនុប្រធានវិទ្យាស្ថានសង្គមសាស្រ្ត និងវិទ្យាសាស្រ្តសង្គមនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

RAC Media

ប្រភព៖ វិទ្យាស្ថានសង្គមសាស្រ្ត និងវិទ្យាសាស្រ្តសង្គម

  ថ្ងៃអង្គារ, 05 ឧសភា 2020 ម៉ោង 03:34 PM

លក្ខណៈប្រត្យក្សារម្មណ៍នៃការអនុវត្តវប្បធម៌បទដ្ឋានក្នុងសង្គមខ្មែរសម័យបច្ចុប្បន្ន ដោយ៖ លោក ខូយ សោភ័ណ មន្ត្រីលេខាធិការដ្ឋានរបស់ក្រុមប្រឹក្សាបណ្ឌិតសភាចារ្យនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

ការផ្លាស់ប្តូរនៃបរិបទថ្មីនៃពិភពលោកក្នុងសតវត្សទី២១ បានជំរុញឱ្យ មនុស្សធ្វើការផ្លាស់ ប្តូរឥរិយាបថនៃការរស់​នៅដោយបានអនុវត្តទៅតាមបទដ្ឋាននៃ សង្គមដែលតម្រូវធ្វើតាមជាការចាំបាច់ ជួនកាលបទដ្ឋាននេះបានជះឥទ្ធិពល ដោយប្រយោលលើជីវភាពរស់នៅរបស់សង្គមដោយឥត បានព្រៀងទុកតាមរយៈ បណ្តាញផ្សព្វផ្សាយទាំងឡាយ។ របៀបធ្វើការងារមនុស្សធម៌ ភាពប្រែប្រួលនៃ ការអនុវត្តប្រពៃណីនៃការរៀបការ ការបង្រៀនអំពីភាពជោគជ័យ ក្នុង​​កិច្ចការងារ និងធុរកិច្ច ការបង្រៀនអំពីការដឹកនាំ បញ្ហាផ្សេងៗទៀតមានដូចជា អំពើឃាតកម្ម អំពើផិតក្បត់ បញ្ហាកសិកម្ម ការរីករាលដាលនៃជំងឺពិភព លោកថ្មី(COvid-19) ការអនុវត្តច្បាប់ចរាចរ ជាដើមសុទ្ធតែជាកត្តាលីករ ជំរុញឱ្យមាន ការអនុវត្តនូវបទដ្ឋានរួមគ្នា ឬធ្វើការផ្លាស់ប្តូរនូវឥរិយាបថរបស់មនុស្សដើម្បីឱ្យមានសង្គតិភាពមួយរួមគ្នា។

មើលឃើញថាការងារមនុស្សធម៌សម័យបច្ចុប្បន្នមានច្រើនសណ្ឋានប្រសិនបើរាប់ទៅមាន តាំងពីស្ថានប័នរដ្ឋ ឯកជន និងជាលក្ខណៈបុគ្គលក៏មាន។ ការអនុវត្តកិច្ចការមនុស្សធម៌នេះ ជាលក្ខណៈ បង្ហាញនូវវប្បធម៌សង្រ្គោះមួយដ៏ប្រពៃដែល​អាចឱ្យមនុស្សទាំងឡាយទាំងពួងមើលឃើញហើយមានអារម្មណ៍ស្ងើចសរសើរអំពីទឹកចិត្តសប្បុរសរបស់អ្នកដែលបានធ្វើមនុស្សធម៌ចំពោះនរណាម្នាក់ ឬជនក្រខ្សត់ ណាមួយ។ ភាពក្រក្សត់ តោកយ៉ាករបស់មនុស្ស ត្រូវបានគេ​យកមក បង្ហោះ ក្នុង បណ្តាញសង្គមហើយធ្វើការផ្សព្វផ្សាយ ជាលក្ខណៈសាកល ជួនកាលមាន ការតតាំងគ្នា អំពីមតិទាំង​ឡាយ ជាលក្ខណៈបុគ្គលឬជាលក្ខណៈក្រុមចំពោះ មនុស្សធម៌ណាមួយដែលមើលទៅហាក់មិនសមរម្យ ឬធ្វើឡើងដើម្បីប្រយោជន៍ ណាមួយ ហើយធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ ដល់តម្លៃជាសារវន្តរបស់មនុស្ស ដែលយល់ថាមាន យុត្តិធម៌ មាន​សមធម៌ និងគុណធម៌ជាដើម។ បទដ្ឋាន មួយនេះ បានអនុវត្ត ជារឿយៗក្នុងសង្គម ពាណិជ្ជករខ្លះដែលបានជោគ​ជ័យ ក្នុងអាជីពរបស់ខ្លួនបាន ចាប់ផ្តើមធ្វើការមនុស្សធម៌ ជួលកាលអ្នកសារព័ត៌មាន ខ្លះដោយឈរលើ គោលការណ៍មនុស្សធម៌នេះ បានខ្នះខ្នែង ក្នុងការជំរុញ និងលើកទឹកចិត្ត ជួយជ្រុំជ្រែងប្រមែប្រមូលនូវថវិកាតាមរយៈជំនាញរបស់ខ្លួនជាដើម។

បន្ថែមពីនេះការអនុវត្តនូវប្រពៃណីក្នុងការរៀបការក្នុងសង្គមខែ្មរនាសម័យបច្ចុប្បន្នមានលក្ខណៈប្លែកៗ។ ប្រសិនបើពិនិត្យមើលមួយជ្រុងទៅក្នុងផ្នត់គំនិតរបស់ មនុស្សជនជាតិខ្មែរដែលពិនិត្យ ក្នុងការនិយាយស្តីឃើញ ថាជនជាតិនេះ សំបូរ​មនុស្សមានគំនិតអភិរក្សនូវប្រពៃណី និងទំនៀមទំលាប់ណាស់ប្រសិនបើអ្នកណា មួយធ្វើអំពើណាមួយដែលមានលក្ខណៈខុសឆ្គងនឹងផ្នត់គំនិតនៃការអភិរក្សណាមួយនោះ ក៏ប៉ុន្តែប្រសិន បើពិនិត្យមើលអំពី ការរៀបអាពាហ៍​ពិពាហ៍របស់ ជនជាតិខ្មែរ មួយចំនួនប្រសិនបើយើងពិនិត្យទៅ មើលសកម្មភាពជាក់ស្តែងហាក់ដូចជាមិនមែន ជាអ្នកអភិរក្សទេគឺជាអ្នកទទួលរង នូវឥទ្ធិពល នៃវប្បធម៌របស់ ប្រទេសមួយ ចំនួនហើយបានធ្វើការផ្លាស់ប្តូរ នូវទម្រង់នៃការអនុវត្តប្រពៃណីរបស់ខ្លួន។ តាមរយៈការផ្សព្វផ្សាយ លើបណ្តាញសង្គមនៅពេលហែរជំនួន ក្រុមយុវជនបានរាំ​រែក​ក្នុងពិធីហែរជំនួននេះ។ ឥរិយាបថនៃការផ្លាស់ប្តូរ ក្នុងការអនុវត្តនេះ ជាជំហានតំបូង នៃការផ្លាស់ប្តូរនូវទម្រង់ ក្នុងការអនុវត្តប្រពៃណី និងទំនៀមទំលាប់របស់ ជនជាតិខែ្មរ។

ការបង្រៀនអំពីភាពជោគជ័យនៃការងារនិងធុរកិច្ចជាភាពពេញនិយមរបស់មនុស្សសម័យបច្ចុប្បន្ន ដែលមនុស្សម្នាក់ប្រឹងប្រែងខិតបំពេញការងារខ្លួន។ អនុសាសន៍យ៉ាងច្រើនក្នុងការអនុវត្តនូវធុរកិច្ចដូចជា តើធ្វើដូចម្តេចដើម្បីទទួលបាន​ភាពជោគជ័យក្នុងអាជីពរបស់ខ្លួន ត្រូវបានវាគ្មិនជាច្រើនរូបយកមកធ្វើជា ប្រធានបទដើម្បីបង្ហាញអំពីទស្សនៈវិស័យនៃគំនិតដោយផ្សារភ្ជាប់នូវគំនិតទស្សនវិជ្ជា និងការអនុវត្តក្នុងអាជីពរបស់ខ្លួន ដូចជាវិធីសាស្រ្តដឹកនាំគ្រប់គ្រង ការជ្រើសរើសបុគ្គលិក យុទ្ធសាស្រ្តទីផ្សារ ដោយធ្វើការអភិវឌ្ឍ ឬធ្វើនូវបច្ចុប្បន្នភាពនៃចំណេះដឹង បុគ្គលិករបស់ខ្លួនដើម្បីឱ្យមានវិធីសាស្រ្តគ្រប់គ្រាន់ ក្នុងការពង្រឹងកិច្ចការងាររបស់ខ្លួនឱ្យបានជោគជ័យ។ សេចក្តីទាំងនេះជាមូលដ្ឋានសម្រាប់ ផ្លាស់ប្តូរការគិត ដើម្បីស្វែងយល់អំពីពិភពការងារនាយុគសម័យថ្មី ជាពិសេសទៅទៀតនោះ យុទ្ធសាស្រ្តការ​ងារ​សម័យ ឌីជីថលូបនីយកម្ម ដែលមនុស្សធ្វើការកែប្រែរបៀបធ្វើការ ទំនាក់ទំនងគ្នាតាមរយៈ ប្រព័ន្ធអ៊ីនធិណែត ឬយើងហៅផ្សេងទៀតថា «ការងារអនឡាញ»។

ការផ្សព្វផ្សាយអំពីឃាតកម្ម និងអត្តឃាតកម្ម ក្នុងបណ្តាព័ត៌មានផ្សេងៗ លើកអំពីមូលហេតុ ដែលមានអំពើឃាតនិងអត្តឃាតទាំងនេះ។ តាមការសង្កេតបច្ច័យដែលនាំឱ្យ កើតមានហេតុការណ៍ ដ៏គួរឱ្យតក់ស្លុតទាំងអស់នេះ ជាប់ទាក់ទងនឹងបញ្ហាជីវភាព ស្នេហា ដែលជំរុញឱ្យមានបញ្ហាផ្លូវចិត្តរហូតដល់ សម្រេចចិត្តសម្លាប់អ្នកដទៃ ឬខ្លួនឯងជាដើម។

បន្លែមពីនេះ អំពើផិតក្បត់នឹងការលែងលះជារឿយតែងបានផ្សព្វផ្សាយនៅក្នុងបណ្តាញសង្គមថា មូលហេតុនេះគឺបណ្តាលមកពីអំពើអនាចាររបស់មនុស្ស រោគចិត្តមានចិត្តសាវ៉ាដោយយកបញ្ហាផ្លូវភេទ ឬ ការសេពសុរា ប្រព្រឹត្តល្បែង​ស៊ីទាំងនេះ ជំរុញឱ្យស្វាមីភរិយាឈានដល់ ការលែងលះ។ ទិដ្ឋភាពនេះ ជំរុញឱ្យមានផលប៉ះពាល់ដល់កត្តាផ្លូវចិត្តរបស់មនុស្សជាពិសេសប្តី ឬប្រពន្ធ កុមារ សេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារ ការអប់រំជាដើម។

បញ្ហាកសិកម្មជាបញ្ហាដែលរដ្ឋត្រូវតែយកចិត្តទុកដាក់ឱ្យបានខ្លាំងក្លានាពេលកន្លងថ្មីៗនេះ បញ្ហាទីផ្សារកសិកម្មនៅតែជាបញ្ហាប្រឈមសម្រាប់កសិកររបស់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍមួយនេះ។ ក្នុងន័យនេះ ការរៀបចំប្រព័ន្ធទីផ្សារនៃភូមិមួយផលិតផលមួយគួរបានគិតសារជាថ្មី ឬអនុវត្តបន្តសម្រាប់បន្តនៅនិរន្តរភាពនៃផ្សារកសិកម្មកម្ពុជាឱ្យមានសក្តានុពលទៅអនាគត។ ការចូលរួមសម្រាប់វិស័យកសិកម្មនេះ តាមការយល់ឃើញ អ្នកដែលពាក់ព័ន្ធទាំងអស់គ្នាត្រូវចូលរួមអនុវត្តដោយភាពស្មោះត្រង់ក្នុងកិច្ចការនេះទើបអាចដោះស្រាយបញ្ហានេះបានល្អ មិនដូច្នោះទេ បញ្ហាទីផ្សារកិសកម្មរបស់កម្ពុជានៅតែមានបញ្ហា ប្រជាជននៅតែស្តីបន្ទោសរដ្ឋចំពោះបញ្ហានេះ។

បញ្ហាការីករាលដាលនូវជំងឺកូវីដ១៩ ដែលធ្វើឱ្យពិភពលោកមានភាពវឹកវរទាំងសេដ្ឋកិច្ច និងវប្បធម៌ និងនយោបាយ ដែលជំរុញឱ្យមានការយល់ច្រឡំរវាងគ្នានឹងគ្នាអំពីការមិនអើពើ មិនព្រមអនុវត្តនូវបទដ្ឋានណាមួយដែលមើលទៅហាក់​ដូចជានាំឱ្យខូចនូវប្រយោជន៍ ឬហេតុផលសេដ្ឋកិច្ចជាដើម។ ក្នុងន័យនេះ ការអនុវត្តនូវវិធាននេះ តម្រូវឱ្យគិតលើកត្តាមុនស្សធម៌ជាសំខាន់សម្រាប់ការចូលរួមនូវការអនុវត្តឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព ។ ជាក់ស្តែងការអនុវត្តនេះមិនត្រូវបានយល់ស្របទាំងស្រុងទេ ប៉ុន្តែដោយកិច្ចអន្តរាគមន៍ពីរដ្ឋដោយមានការបិទប្រទេសមួយអន្លើដើម្បីទប់ស្កាត់ និងដោយ​មានការចូលរួមអនុវត្តនូវវិធីការពារជំងឺរបស់អង្គការសុខភាពពិភពលោក និងក្រសួងសុខាភិបាលរបស់ប្រទេស​កម្ពុជាបានរុញឱ្យស្ថានភាពនៃការរីករាលដាលក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមានភាពធូរស្បើយ។

 សរុបមកការអនុវត្តនូវវប្បធម៌បទដ្ឋានថ្មីរបស់ប្រទេសគឺជាការធ្វើរួមគ្នាជាធ្លុងមួយដើម្បីឱ្យ ឬជាការស្វែងយល់នូវបញ្ហានោះទាំងអស់គ្នា រួចធ្វើការកែតម្រូវពីសំណាក់អ្នកច្បាប់ អ្នកនយោបាយ អ្នកសេដ្ឋកិច្ច និងអប់រំ ប្រជាជនដែលជាអ្នកអនុវត្តផ្ទាល់ដើម្បីឱ្យការអនុវត្តនោះមានប្រសិទ្ធភាព ហើយអាចទទួលយកបានទាំងអស់គ្នាដោយតុណ្ហីភាព។

RAC Media

ប្រភព៖ លេខាធិការដ្ឋានរបស់ក្រុមប្រឹក្សាបណ្ឌិតសភាចារ្យ

  ថ្ងៃចន្ទ, 04 ឧសភា 2020 ម៉ោង 05:27 PM