រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

តើពិភពលោកទទួលបានមេរៀនអ្វីខ្លះអំពី «កូវីដ-១៩»? ដោយ៖បណ្ឌិត ឈត ប៊ុនថង សាស្ត្រាចារ្យទស្សនវិជ្ជានៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា

ឆ្លងកាត់បាតុភូតធម្មជាតិ និងបាតុភូតសង្គមរាប់មិនអស់ ទាំងល្អ ទាំងអាក្រក់ នាពេលកន្លងមក ខ្ញុំបានមើលឃើញថាអត្ថិភាព ការរស់នៅ ជីវិត ឬវាសនារបស់ប្រជាជាតិឬរដ្ឋនីមួយៗនៅលើពិភពលោកនេះ ពិតជាជាប់ទាក់ទងគ្នាដោយមិនអាចប្រកែកបាន។ ជាក់ស្ដែង ឆ្លងកាត់ហានិភ័យសាកលជាបន្តបន្ទាប់ ដូចជា ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ការកើនឡើងនូវកម្ដៅនៃភពផែនដី ការបំពុលបរិស្ថាន(ការបំពុលបរិយាកាសឬខ្យល់) ការបំផ្លាញស្រទាប់អូហ្សូន ការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ រលកយក្សស៊ូណាមិ ខ្យល់ព្យុះ ទឹកជំនន់ វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចសាកល ការប្រែប្រួលតម្លៃប្រេងឬទំនិញសំខាន់ៗ​លើទីផ្សារអន្តរជាតិ ការរត់ប្រណាំងខាងសព្វាវុធនិងយោធា ការប្រកួតប្រជែងរបស់មហាអំណាចដើម្បីក្លាយជាអ្នកទីមួយលើការរៀបចំសណ្ដាប់ធ្នាប់ពិភពលោក ភេរវកម្មអន្តរជាតិ សង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសមហាអំ​ណាច សង្គ្រាមលោក រួមទាំងជំងឺឆ្លងរាតត្បាតសាកល ដូចជា ជំងឺអេដស៍ ផ្ដាសាយបក្សី ផ្ដាសាយជ្រូក អេបូឡា ជំងឺ​សារ និងជំងឺកូវីដ១៩ ជាដើម សុទ្ធតែបានប៉ះពាល់ដល់សង្គមមនុស្សលើពិភពលោកស្ទើរគ្រប់វិស័យ ដូចជា ការធ្វើដំណើរ ទេសចរណ៍ ពាណិជ្ជកម្ម សេដ្ឋកិច្ច ផលិតកម្ម ការងារ ជីវភាពរស់នៅ ការអប់រំ កីឡា ជាដើម។

តាមរយៈជំងឺឆ្លងផ្សេងៗ ជាពិសេស ជំងឺកូវីដ១៩ យើងអាចទាញបាននូវមេរៀនដូចខាងក្រោម៖

១-​ ការរីកចម្រើនខាងវិទ្យាសាស្ដ្រតែមួយគត់មិនអាចដោះស្រាយបញ្ហារបស់មនុស្សបានទេ។

២- ការរីកចម្រើនខាងវេជ្ជសាស្ដ្រតែមួយគត់ ក៏មិនអាចដោះស្រាយបញ្ហាខាងសុខភាពបានដែរ ប្រសិនបើមិនមានការចូលរួមពីមនុស្ស លើសពីនេះទៀត មនុស្សមិនព្រមផ្លាស់ប្ដូរទម្លាប់និងប្រពៃណីខ្លះ ព្រមទាំងមិនមានការអត់ធ្មត់ មិន​គោរវិន័យនិងច្បាប់។

៣-ប្រទេសមហាអំណាចនានា ទោះបីជាមានការអភិវឌ្ឍយ៉ាងក៏ដោយ ក៏មិនអាចដោះស្រាយបញ្ហា ជាពិសេស បញ្ហាសាកលតែឯកឯងបានដែរ គឺតែងតែត្រូវការជំនួយឬការពឹងពាក់គ្នាទៅវិញទៅមក ដូចជា ករណី ចិន អ៊ីតាលី និងអា​ម៉េរិក ជាដើម។

៤- ប្រទេសទាំងអស់នៅលើពិភពលោក ពិតជាមិនអាចគេចផុតពីហានិភ័យសាកលបានទេ ទោះបីជាហានិភ័យនោះកើតឡើងពីធម្មជាតិ ឬបង្កឡើងដោយមនុស្សក៏ដោយ។ ហេតុនេះ មនុស្សគួរបញ្ឈប់ការផលិត ការរក្សាទុក និងការប្រើប្រាស់អាវុធមហាប្រល័យ ដែលអាចបន្ថែមលើហានិភ័យបែបធម្មជាតិដែលយើងមិនអាចជៀសផុត។ បើមិនដូច្នោះទេ ពិភពលោកនឹងគ្មានអ្នកឈ្នះទេ គឺមានតែអ្នកចាញ់ និងមានតែបង្កមហន្តរាយដល់មនុស្សជាតិប៉ុណ្ណោះ។

៥.-ប្រទេសទាំងអស់នៅលើពិភពលោក សូម្បីតែប្រទេសដែលមានការរីកចម្រើនខាងវិទ្យាសាស្ត្រ ការសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីភពផ្សេងៗ ឬយានអវកាសក៏ដោយ ក៏មិនទាន់មានជម្រើសណាផ្សេងអាចទៅរស់នៅក្រៅពីភពផែនដីនេះដើម្បីបញ្ចៀសហានិភ័យសាកលបានដែរ។ ដូច្នេះ សូមរួមគ្នារក្សាសុវត្ថិភាពរបស់ភពផែនដី កុំនាំគ្នាបំផ្លាញភពផែនដីនេះ។

៦- ប្រទេសដែលមានអាវុធមហាប្រល័យ ក៏មិនអាចយកមកទប់ទល់ជាមួយជំងឺឆ្លងបានដែរ ហើយសូម្បីតែព្រះឬអាទិទេពដែលមនុស្សជឿថាខ្លាំងនិងពូកែ ក៏មិនអាចជួយអ្នកដើរតាមព្រះឱ្យគេចផុតពីជំងឺឆ្លងដ៏សាហាវនេះបានដែរ។

៧- ការដាក់ប្រទេសមួយក្នុងគ្រាអាសន្ន មិនមែនចេះតែឡើងដោយប្រថុយប្រថានទេ ហើយក៏មិនត្រូវរឹតបណ្តឹងហួស​ហេតុដែរ ដូចជាករណីប្រទេសឥណ្ឌា ជាដើម ដែលអនុញ្ញាតឱ្យនគរបាលឬទាហានប្រើប្រាស់ដំបងវាយប្រជាពលរដ្ឋដែលល្មើសនឹងបម្រាមរបស់អាជ្ញាធរ ដូចសត្វ រហូតដល់មានការវាយតបតពីប្រជាពលរដ្ឋវិញ។ ប៉ុន្តែ ការដាក់បម្រាម​ក៏មិនត្រូវធូរលុងពេកដែរ ដូចករណី ប្រទេសអ៊ីតាលី ជាដើម ដែលប្រជាពលរដ្ឋមិនស្ដាប់ការណែនាំនិងការ​ហាម​ប្រាមរបស់អាជ្ញាធរ ដែលទីបំផុត ធ្វើឱ្យមានការរីករាលដាលជំងឺកូវីដ១៩កាន់តែខ្លាំងដែលបណ្ដាឱ្យមានអ្នកឆ្លងច្រើន និងអ្នកស្លាប់ក៏ច្រើនជាងគេនៅលើពិភពលោក។

៨- អ្នកនយោបាយនៅលើពិភពលោក ទាំងក្របខណ្ឌអន្តរជាតិ និងក្របខណ្ឌជាតិ បើទោះបីជាពិភពលោក ឬប្រទេសរបស់ខ្លួនកំពុងរងការវាយប្រហារពីហានិភ័យបង្កឡើងដោយជំងឺឆ្លងក៏ដោយ ក៏ពួកគេនៅតែឆ្លៀតកេងចំណេញខាងនយោបាយដែរ ដូចជា ករណី អ្នកនយោបាយរបស់អាម៉េរិកនិងចិន និងអ្នកនយោបាយផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសមួយចំនួន ជាដើម តែងតែវាយប្រហារគ្នាពាក់ព័ន្ធនឹងជំងឺកូវីដ១៩។

៩- ជំងឺឆ្លងរាលដាលជាសាកល គឺជាជំងឺកាចសាហាវដែលឆ្លងរាលដាលមិនរើសមុខ ភេទ ពណ៌សម្បុរ វណ្ណៈ ឋានៈ តួ​នា​ទី អ្នកមាន អ្នកក្រ ប្រទេសធំ និងប្រទេសតូចឡើយ។

១០- កូវីដ១៩ គឺជាសារមួយប្រាប់ពិភពលោកថា ត្រូវតែចងចាំងថា ធនធានធម្មជាតិមានចំនួនកំណត់ ការរីកចម្រើនរបស់​ពិភពលោកក៏មានព្រំដែនដែរ ឯជំងឺឆ្លងរាលដាលជាសាកលនឹងមានជាបន្តបន្ទាប់ ថ្ងៃណាមួយពិភពលោកនឹង​ជួបវិបត្តិធំជាងនេះ ហើយពេលនោះ តើយើងអាចនឹងវិលទៅរស់នៅក្នុងសភាពបុរាណវិញបានដែរឬអត់? តើយើងបានគិតនិងត្រៀមអំពីលទ្ធភាពនេះដែរឬទេ?

ម្យ៉ាងទៀត COVID-19 ក៏ជាវិញ្ញាសាដ៏ធំមួយសម្រាប់សាកល្បងថាតើ៖

១- វិស័យសុខាភិបាលរបស់ពិភពលោករីកចម្រើននិងរឹងមាំកម្រិតណា

២- ពិភពលោកចេះរួមគ្នាដោះស្រាយបញ្ហាសាកលដែរឬទេ

៣- ពិភពលោកចេះជួយគ្នាក្នុងគ្រាមានអាសន្នដែរឬអត់

៤- ពិភពលោក មានសមត្ថភាពកម្រិតណាក្នុងការទប់ស្កាត់និងការដោះស្រាយគ្រោះអាសន្ន ហានិភ័យ បញ្ហាសាកល និង​វិបត្តិរួម

៥- ពិភពលោកមានបទពិសោធនិងបានត្រៀមខ្លួនកម្រិតណាសម្រាប់ទប់ទល់ហានិភ័យ និងដោះស្រាយវិបត្តិសាកល

៦- ការរីកចម្រើនខាងវិទ្យាសាស្ត្រ និងបច្ចេកវិទ្យា ជាពិសេស បច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មាន ឬឧស្សាហកម្ម ៤.០ អាចជួយ​សម្រួលអ្វីខ្លះដល់កិច្ចការរបស់មនុស្សក្នុងពេលដែលមនុស្សភាគច្រើនមិនអាចចេញទៅរៀន ឬធ្វើការងារដោយផ្ទាល់ដល់ទីកន្លែងបាន

៧- ប្រទេសនីមួយៗមានការរីកចម្រើនខាងសេដ្ឋកិច្ចកម្រិតណា, អាចពឹងពាក់ខ្លួនឯងដោយមិនពឹងផ្អែកប្រទេសដទៃបានកម្រិតណា, រយៈពេលប៉ុន្មាន

៨- ពិភពលោកអាចវិលទៅរស់នៅបែបបុរាណបានដែរឬអត់

៩- ពិភពលោក អាចស្វែងរកការណ៍ពិតអំពី COVID-19 បានដែរឬទេ (កើតឡើងដោយធម្មជាតិ ឬបង្កើតឡើងដោយមនុស្ស)

សរុបមក យើងអាចនិយាយបានថា សុខទុក្ខរបស់មនុស្សនៅក្នុងពិភពលោកនេះ ពិតជាប់ទាក់ទងគ្នានិងពឹងអាស្រ័យគ្នា​ទៅវិញទៅមកដោយខានមិនបាន ទោះបីជាប្រទេសធំ ប្រទេសតូច, ប្រទេសអភិវឌ្ឍ ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ និងប្រទេស​ក្រីក្រក៏ដោយ។ ឆ្លងកាត់ហានិភ័យសាកលជាបន្តបន្ទាប់ ទាំងហានិភ័យដែលបង្កដោយធម្មជាតិ និងហានិភ័យដែលបង្កឡើងដោយមនុស្ស សុទ្ធតែផ្ដល់ផលប៉ះពាល់ដល់សង្គមមនុស្សស្ទើរគ្រប់វិស័យ ដែលធ្វើឱ្យមនុស្សមានការ​ភ័យខ្លាច បាត់បង់សុខភាព សុខុមាលភាព ផាសុកភាព សុវត្ថិភាព ការងារ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច សន្តិសុខ សណ្ដាប់ធ្នាប់ សន្តិភាព និងសុខដុមសាកល។

ហេតុនេះ ពិភពលោក ជាពិសេស មហាអំណាច គួរតែដឹងហើយថា ពួកគេបានដើរមកដល់ចំណុចមួយដែលគ្មានអ្នក​ណា​អាចយកឈ្នះដាច់តែឯងបាននោះទេ។ ពួកគេគួរតែគោរពស្មារតីនៃទស្សនវិជ្ជាឈ្នះ-ឈ្នះ ដែលមនុស្សឈ្នះទាំងអស់គ្នា ជួយគ្នាទៅវិញទៅមក ចែករំលែកគ្នា គោរពគ្នាទៅវិញទៅមក បំពេញបន្ថែមឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមក និងរស់នៅក្នុង​សហអត្ថិភាព សន្តិភាពសាកល ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយនិរន្តរភាព និងសុខដុមសាកល។ បើពួកគេនៅតែបន្តប្រ​កួត​ប្រជែងគ្នាតាមវិធីមិនល្អ មិនព្រមរួមគ្នាដោះស្រាយវិបត្តិរួម ទាំងវិបត្តិបង្កឡើងដោយធម្មជាតិ និងវិបត្តិបង្កឡើងដោយ​មនុស្សទេ ទីបំផុតគឺគ្មានភាគីណាមួយជាអ្នកឈ្នះនោះទេ គឺមានតែអ្នកចាញ់ទាំងអស់គ្នា និងមានតែការបង្កមហន្តរាយដល់ពិភពលោកតែប៉ុណ្ណោះ៕

RAC Media 

ប្រភព៖ វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា 

  ថ្ងៃអង្គារ, 31 មីនា 2020 ម៉ោង 05:05 PM

«គ្រឿងតុបតែងលម្អតួសម្តែងនៅក្នុងល្ខោនបាសាក់ខ្មែរ» ស្រាវជ្រាវដោយ៖ លោកស្រី សរ សិលា និងលោកស្រី យ៉ាន់ វិភារតន៍ មន្ត្រីស្រាវជ្រាវនៃវិទ្យាស្ថានវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ

  ថ្ងៃសៅរ៍, 28 មីនា 2020 ម៉ោង 08:07 PM

ការជួសជុលទំនាក់ទំនងអាម៉េរិក-អាស៊ាន ដោយ៖ លោក អ៊ុច លាង នាយកដ្ឋានសិក្សាអាស៊ី អាហ្វ្រិក និងមជ្ឍឹមបូព៌ានៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា នៃរាជ​បណ្ឌិត្យ​ស​ភាកម្ពុជា

ទំនាក់ទំនងរវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងអាស៊ាននៅឆ្នាំ២០១៥ ដោយពឹងផ្អែកលើចំណុចសំខាន់ចំនួន ពីរ៖ ទីមួយ គឺ​គោល​​នយោបាយយុទ្ធសាស្ត្រប្រទាក់ក្រឡាគ្នារវាងសេដ្ឋកិច្ចនិងនយោបាយ និងទីពីរ គឺការខិតខំប្រឹងប្រែងរួមនិងជាសាធារណៈរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក ដើម្បីបង្ហាញឱ្យឃើញថា អាស៊ានគឺជាដៃគូសហប្រតិបត្តិការដ៏សំខាន់មួយនៅក្នុងតំបន់។ ការគោរពរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកចំពោះមជ្ឈភាពអាស៊ានគឺជាការទទួលស្គាល់គុណតម្លៃដែលទ្រទ្រង់ដល់ចក្ខុវិស័យមជ្ឈភាពអាស៊ាន រួមមាន នីតិរដ្ឋ, ការទូត, សេរីភាពក្នុងការធ្វើនាវាចរណ៍ និងការអត់ធ្មត់ ដែលនឹងជួយដល់ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនក្នុងការសម្រេចគោលដៅយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ខ្លួន។

គោលនយោបាយរបស់រដ្ឋបាល Obama មិនដំណើរការ​ហើយអាស៊ានក៏មិនត្រូវបានធានាចំពោះផលប្រយោជន៍សហរដ្ឋអាម៉េរិកនៅក្នុងអង្គការតំបន់នេះដែរ។ ប៉ុន្តែ វិធីសាស្ត្រទ្វេទិសបានលេចចេញឡើងនៅឆ្នាំ២០១៦ គឺគោលនយោ​បាយដែលមានភាពប្រទាក់ក្រឡាគ្នា និងការចូលរួមរបស់សាធារណៈជន បានបង្ហាញឱ្យឃើញមាគ៌ាច្បាស់លាស់មួយឆ្ពោះទៅមុខ ។

ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៦មក អ្វីៗបានប្រែទៅជាអាក្រក់បំផុត។ ទីមួយ៖ ការសម្រេចចិត្តរបស់លោកប្រធានាធិបតីអាម៉េ​រិក Donald Trump ក្នុងការដកខ្លួនចេញពីភាពជាដៃគូនៃអន្តរប៉ាស៊ីហ្វិក បានកាត់ផ្តាច់គោលនយោបាយយុទ្ធសាស្ត្រដែល​មានភាពប្រទាក់ក្រឡាគ្នា ដែលបានបង្កើតឡើងក្នុងសម័យលោក Obama។ លោក Trump បានចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-សហរដ្ឋអាម៉េរិក លើកទី៥ នៅទីក្រុងម៉ានីល ប្រទេសហ្វីលីពីន ក្នុងឆ្នាំ២០១៧ និងបានផ្សព្វ​ផ្សាយ​​ពីទស្សនវិស័យថ្មីរបស់លោកស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិកសេរីនិងបើកចំហ។ ប៉ុន្តែគោលនយោបាយនេះនៅមានភាពខ្វះ​ខាតនៅឡើយ។ ទីពីរ៖ នៅពេលដែលក្របខណ្ឌគោលនយោបាយសម្រាប់ការចូលរួមរបស់អាម៉េរិកជាមួយអា​ស៊ាន​​បានបែកបាក់គ្នាបណ្តាលឱ្យកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីគាំទ្រដល់មជ្ឈភាពអាស៊ាន និងការបង្ហាញពីសារៈសំខាន់របស់​អាស៊ានចំពោះ សហរដ្ឋអាម៉េរិកក៏ត្រូវបានបញ្ចប់ផងដែរ។

លោក Trump បានគេចវេះមិនចូលរួមកិច្ចប្រជុំអាស៊ាន-អាម៉េរិច ឆ្នាំ២០១៨ និង២០១៩។ លោកអនុប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិក Mike Pence បានចូលរួមក្នុងឆ្នាំ២០១៨ ហើយទីប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិ លោក Robert O’Brien បានចូលរួមនៅឆ្នាំ ២០១៩ ក្នុងជំហានមួយដែលត្រូវបានគេមើលឃើញថា ជាការបោះបង់ចោលមេដឹកនាំអាស៊ាន។ មេដឹក​នាំអាស៊ានភាគច្រើនបានបដិសេធមិនជួបជាមួយលោក Robert O’Brien ក្រោមហេតុផលកិច្ចប្រជុំជាមួយដៃគូដែលមានឋានៈមិនស្មើគ្នាដែលធ្វើពួកគេអន់និងបង្ហាញពីភាពទន់ជ្រាយ។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៧មក ជំហររបស់ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាម៉េរិកប្រចាំអាស៊ាននៅតែមិនទាន់មានភាពច្បាស់លាស់នៅឡើយ។

ជាលទ្ធផល ទស្សនៈចំពោះសហរដ្ឋអាម៉េរិកនៅក្នុងតំបន់ត្រូវបានគេមើលឃើញថាមានការធ្លាក់ចុះយ៉ាងឆាប់រហ័ស។ តាមរបាយការណ៍អង្កេតអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឆ្នាំ២០២០ បានបង្ហាញថា ទំនុកចិត្តនៅក្នុងតំបន់ទៅលើសហរដ្ឋអាម៉េរិកស្ថិតក្នុងកម្រិតទាប។ សហរដ្ឋអាម៉េរិកត្រូវបានគេមើលឃើញថាកាន់តែមានភាពខុសប្រក្រតី និងគិតតែពីផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន។ ចំណែកប្រទេសចិនពេលនេះត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាតួអង្គយុទ្ធសាស្រ្ត ដ៏មានឥទ្ធិពលបំផុតនៅក្នុងតំបន់ ហើយឧត្តមភាពរបស់ចិននេះក៍ត្រូវបានគេមើលឃើញថា​ជាការគួរឱ្យព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង ប្រសិនបើសមាជិកអាស៊ានត្រូវបានបង្ខំឱ្យជ្រើសរើសរវាងចិននិងសហរដ្ឋអាម៉េរិកខណៈដែលសមាជិកអាស៊ានភាគច្រើនឈរ​ខាង​ចិន​។

ស្ថានការណ៍ខាងលើនេះផ្តល់នូវបរិបទមួយដែលជំរុញឱ្យមានកិច្ចប្រជុំកំពូលពិសេសថ្មីមួយ ដែលរៀបចំឡើងដោយលោក Trump។ កិច្ចប្រជុំកំពូលពិសេសនេះគ្រោងធ្វើឡើងដើម្បីប៉ះប៉ូវទំនាក់ទំនងដែលមិនដំណើរការ។ មានភាពមិនច្បាស់លាស់ថាតើមេដឹកនាំអាស៊ាននឹងចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលពិសេសថ្មីនេះឬយ៉ាងណា។ នៅគ្រាដំបូង មានតែប្រទេស​កម្ពុជា, ឡាវ, សឹង្ហបូរី, ថៃ, និងវៀតណាម តែប៉ុណ្ណោះ ដែលមេដឹកនាំរបស់ពួកគេយល់ព្រមថានឹងចូលរួម។ បន្ទាប់មក មានប្រទេសទាំងអស់ចូលរួម តែលើកលែងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និងហ្វីលីពីន មិនចូលរួម។ តែកិច្ចប្រជុំកំ​ពូល​នេះត្រូវបានពន្យារពេលវិញដែលបណ្តាលមកពីការផ្ទុះឡើងនៃវីរ៉ុស COVID-១៩ ហើយក៏បានផ្តល់ឱកាសល្អដល់សហរដ្ឋអាម៉េរិក ដើម្បីពិចារណារកនូវអ្វីដែលចាំបាច់ ដើម្បីធ្វើឱ្យមានស្ថេរភាពជាមុន ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងវិញនូវទំនាក់ទំនងរវាងអាស៊ាន- អាម៉េរិក។

សម្រាប់សហរដ្ឋអាម៉េរិក វាជាគ្រោះថ្នាក់មួយដែលយល់ថាកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានជាការវិនិយោគពេលវេលាអត់ប្រយោជន៍ដោយមិនបានចាត់ទុកថាជាការគូសវាសចក្ខុវិស័យវែងឆ្ងាយ។ ការប្រញាប់ប្រញាល់ជួសជុល ទំនាក់ទំនងនេះអាចធ្វើឱ្យខូចទំនាក់ទំនងកាន់តែខ្លាំងទៅវិញទេ ប្រសិនបើសមាជិកអាស៊ានយល់ថា កិច្ចប្រជុំកំពូលនេះជាកិច្ចអន្តរការណ៍។ លោក Trump សង្ឃឹមថាអាចជួសជុលទំនាក់ទំនងនេះឱ្យបានឆាប់រហ័ស។ ប៉ុន្តែកិច្ចប្រជុំអាស៊ានមិនសូវនិ​យាយ​អំពី «កិច្ចព្រមព្រៀង» ប៉ុន្តែ ជារបៀបដ៏សំខាន់ដែលអាស៊ានបង្ហាញពីឯកភាពនិងមជ្ឈភាពរបស់ខ្លួន។ អ្នកចូលរួមត្រូវបង្ហាញការគោរពរបស់ខ្លួនចំពោះតំបន់ ចំពោះមេដឹកនាំ និងមជ្ឈភាពអាស៊ានតាមរយៈការចូលរួមរយៈពេលវែង។

ដើម្បីធានាថាវិធីសាស្រ្តទី២នេះត្រូវបានរក្សា នោះត្រូវធ្វើកិច្ចការសំខាន់ៗចំនួន៣ ហើយកិច្ចការទាំង នោះត្រូវមានការរួមបញ្ចូលជាមួយគោលនយោបាយថ្មី ទី១៖ Trump គួរតែប្តេជ្ញាចិត្តជាសាធារណៈក្នុងការចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអា​ស៊ាន-អាម៉េរិកនាពេលអនាគត, ទី២៖ កិច្ចប្រជុំកំពូលពិសេសអាម៉េរិក-អាស៊ានដែលរៀបចំឡើងដោយសហរដ្ឋអា​ម៉េរិក គួរតែកើតឡើងជាប្រចាំ។ សហរដ្ឋអាម៉េរិកត្រូវបន្តប្តេជ្ញាចិត្តស្វាគមន៍មេដឹកនាំអាស៊ាន មកកាន់សហរដ្ឋអា​ម៉េ​រិកនឹងពង្រឹងនូវទស្សនៈដែលថាទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនគោរពអាស៊ាន,ទី៣៖ គួរតែមានការគាំទ្រជាប្រចាំនិងជាសាធារ​ណៈ​​សម្រាប់ការយល់ដឹងរបស់អាស៊ានអំពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក។

ការធ្វើការជាមួយអាស៊ាននឹងមានភាពស្មុគស្មាញជានិច្ច។ ការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុងរបស់អាស៊ាន មានន័យថា វាពិបាកនឹងមើលឃើញថាអាស៊ាននឹងក្លាយជាសម្ព័ន្ធមិត្តពិតប្រាកដរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក។ ជាញឹកញយ អាស៊ានមានការលំបាកក្នុងការថ្លែងយោបល់របស់ខ្លួនជាច្រើនដែលមានតែនៅលើក្រដាស។ ប៉ុន្តែ អាស៊ានមិនមែនគ្មានសារៈសំខាន់នោះទេ។ ក្នុងនាមជាតួអង្គតំបន់មួយ អាស៊ាននិងសមាជិករបស់ខ្លួន គឺជាភ័ស្តុតាងមួយបង្ហាញថា គុណតម្លៃនៃមជ្ឈភាពអាស៊ានដែលកំពុងត្រូវបានលើកកម្ពស់ គឺមិនត្រូវបានកំណត់ដោយឥទ្ធិពលខាងក្រៅនោះទេ។ ការណ៍នេះអនុញ្ញាតឱ្យសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងប្រទេសផ្សេងៗជួយគាំទ្រដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងម្ចាស់ស្រុកដើម្បីបង្កើតគោលនយោបាយក្នុងតំបន់ជា​ជាង​​គ្រាន់តែលើកកម្ពស់ស្តង់ដាខាងក្រៅរបស់ពួកគេដែលផ្ទុយពីបំណងប្រាថ្នារបស់ម្ចាស់ស្រុក។

លើសអ្វីៗទាំងអស់ នេះជាផលប្រយោជន៍ប្រកបដោយសក្តានុពលក្នុងការធ្វើការជាមួយអាស៊ាន។ ការទទួលស្គាល់​ផល​អត្ថប្រយោជន៍នេះមិនមែនគ្រាន់តែជាបញ្ហាគោលនយោបាយថ្មីប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែត្រូវបង្ហាញឱ្យឃើញរូបភាពជាក់ស្តែងជាប់ជាប្រចាំនៃការចូលរួមនិងការអត់ធ្មត់។ ទាំងនេះមិនមែនជាចំណុចសំខាន់នៃវិធីសាស្រ្តបច្ចុប្បន្នរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកចំពោះតំបន់អាស៊ាននោះទេ៕

RAC Media

ប្រភព៖ វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា

  ថ្ងៃសៅរ៍, 28 មីនា 2020 ម៉ោង 04:49 PM

ស្ថានភាពកូវីដ-១៩ នៅកម្ពុជានិងបញ្ហាប្រឈមនានា ដោយ៖ លោក ធន ឆាយពិសិដ្ឋ នាយកដ្ឋាននយោបាយអន្តរជាតិនិងសន្តិសុខអន្តរជាតិ នៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជានៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

កូវីដ-១៩ ជាឈ្មោះវីរុសកូរ៉ូណាប្រភេទថ្មី ដែលមកទល់ពេលនេះបានចម្លងរាលដាលស្ទើរតែពេញពិភពលោកទាំង​មូល ដោយមានចំនួនអ្នកឆ្លងជាងប្រាំសែននាក់ និងស្លាប់ដល់ទៅជាងពីរម៉ឺននាក់ឯណោះ។ ដើមឡើយមេរោគនេះ គេ​ថាចេញប្រភពមកពីប្រទេសចិន តែពេលនេះចិនបែរជាថាអាម៉េរិកជានាំមេរោគនេះមកចិនទៅវិញតាមរយៈប្រតិ​ភូ​យោ​​ធាអាម៉េរិក។ កូវីដ-១៩ ជារបស់ចិនឬអាម៉េរិកមិនសំខាន់ទេ បញ្ហាសំខាន់នៅពេលនេះគឺការទប់ស្កាត់ការរាល​ដាល​នៃជំងឺនេះ និងការព្យាបាលអ្នកដែលបានឆ្លងមេរោគនេះ។

សម្រាប់កម្ពុជាដែលជាប្រទេសតូចនិងមានធនធានមានកម្រិត ទាំងធនធានមនុស្សនិងសម្ភារៈ វាមិនមែនជារឿងងាយស្រួលក្នុងការធ្វើកិច្ចការនេះទេ។ ដូច្នេះ រដ្ឋត្រូវតែពិនិត្យមើលស្ថានភាពដែលអាចនឹងកើតមានជាមុនឱ្យបានហ្មត់ចត់ រួចគិតគូរនិងរៀបចំផែនការយ៉ាងល្អិតល្អន់ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមដែលអាចនឹងកើតចេញពីជំងឺបង្កដោយវីរុសកូវីដ-១៩នេះ ទាំងខាងសុខភាព សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម។

ការរីករាលដាលជំងឺបង្កដោយវីរុសកូវីដ-១៩ នៅតែមានអ្នកឆ្លងថ្មីកើនឡើងឥតឈប់ឈរ លក្ខណៈជាក្រុម ជាពិ​សេស ក្រុមខ្មែរឥស្លាមដែលត្រឡប់មកពីការចូលរួមពិធីសាសនានៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និងក្រុមទេសចរបារាំង តែការចម្លងពីអ្នកមានសម្ព័ន្ធភាពជាមួយអ្នកផ្ទុកវីរុសដើមមកសហគមន៍ នៅមិនទាន់មានតួលេខខ្ពស់នៅឡើយទេ ប៉ុន្តែវាមិនឆ្លុះបញ្ចាំងថាគ្មានការចម្លងនោះទេ ព្រោះតាមបទពិសោធពីប្រទេសផ្សេងៗ លទ្ធភាពអាចទៅរួចក្នុងកម្រិតខ្ពស់ដែលថា អ្នកដែលបានឆ្លងមេរោគនេះរួចហើយ ប៉ុន្តែពួកគេមិនទាន់មានអាការៈបង្ហាញពីការឆ្លង វីរុសកូវីដ-១៩នៅឡើយ ដែល​ជាហេតុនាំឱ្យអ្នកជំងឺក៏មិនដឹងថាខ្លួនកើតជំងឺនេះ ទន្ទឹមគ្នានោះពួកគេក៏បានចម្លងទៅអ្នកដទៃដោយមិនដឹងខ្លួន។

នៅចំពោះមុខ កម្ពុជាកំពុងប្រឈមនឹងបញ្ហាដែលចេញពីការរាតត្បាតនៃជំងឺបង្កដោយវីរុសកូវីដ-១៩ គឺទាំងផ្នែកសុខា​ភិបាល សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមកិច្ច។ លើវិស័យសុខាភិបាលកម្ពុជា ប្រឈមនឹងការខ្វះខាតទាំងសម្ភារៈនិងធនធានមនុស្ស ពោលគឺអ្នកប្រយុទ្ធជួរមុខ។ នាអនាគត បើចំនួននៃកំណើននៃការឆ្លងចេះតែកើនឡើងជាបន្តបន្ទាប់ វាច្បាស់ណាស់ថាយើងខ្វះខាតធនធានសេដ្ឋកិច្ច យើងមិននិយាយដល់សេដ្ឋកិច្ចថ្នាក់ជាតិទេ យើងគ្រាន់តែគិតអំពីអ្នករកព្រឹកចាយល្ងាច នៅពេលដែលស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចជាប់គាំង គ្មានការងារធ្វើ គ្មានការលក់ដូរកំប៉ិកកំប៉ុក (ព្រោះមនុស្សនាំគ្នាទិញរបស់ស្តុកច្រើន លែងសូវហូបចំណីខាងក្រៅ) តើរាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវរកមធ្យោបាយជួយពួកគាត់ដូចម្ដេច? ក្រៅពីសេដ្ឋកិច្ច បញ្ហាសង្គមក៏តាមមកពីក្រោយដែរ នេះជាកង្វល់ដ៏ធំនិងដ៏ឈឺក្បាលសម្រាប់រដ្ឋាភិបាល។

បទពិសោធនៅអ៊ីតាលី ជាអ្វីដែលកម្ពុជាត្រូវតែរៀនសូត្របានដើម្បីបញ្ចៀសស្ថានភាពដូចដែលអ្វីបានកើតមាននៅប្រទេសនោះ។ ការទប់ស្កាត់ការរាតត្បាតនៃជំងឺបង្កដោយវីរុសកូវីដ១៩ មិនពឹងតែលើក្រុមគ្រូពេទ្យមានសមត្ថភាពប៉ុណ្ណោះទេ វាអាស្រ័យលើការដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយដ៏មានប្រសិទ្ធភាពផងដែរ។

មកទល់ពេលនេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានដាក់ចេញនូវវិធានការជាបន្តបន្ទាប់ដើម្បីទប់ទល់នឹងការឆ្លងរាលដាលជំងឺបង្កដោយវីរុសកូវីដ១៩ ដូចជា វិស្សមកាលតូចមុនវេលាមកដល់ ការអនុញ្ញាតឱ្យមន្ត្រីអាចធ្វើការអនឡាញពីផ្ទះរបស់ខ្លួន ការលុបចោលកម្មវិធីជំនួបនិងកិច្ចប្រជុំនានារបស់រដ្ឋនិងវិស័យឯកជន ការហាមពលរដ្ឋខ្មែរមិនឱ្យធ្វើដំណើរទៅក្រៅ​ប្រទេស និងការដាក់មន្ត្រីរាជការនិងពលរដ្ឋទាំងឡាយណាដែលទើបវិលត្រឡប់ពីបរទេសឱ្យនៅដាច់ដោយ​ឡែក​រយៈពេល១៤ថ្ងៃ។ ក្រៅពីបិទសាលារៀន រាជរដ្ឋាភិបាលបានបន្តបិទរាល់ការជួបជុំផ្សេងៗ ដូចជា ការបិទកន្លែង ក្លិបកម្សាន្ត ខារ៉ាអូខេ បៀកាឌិន និងការហាមមិនឱ្យមានការចូលរួមទស្សនាផ្ទាល់នូវការប្រគុំតន្រ្តី ការទស្សនាផ្ទាល់នូវការប្រកួតកីឡា ការជួបជុំខាងពិធីសាសនាផ្សេងៗទៀត។

ការបិទកន្លែងកំសាន្ត កន្លែងប្រមូលផ្ដុំនានា គឺជាវិធានការដែលត្រូវតែអនុវត្តឱ្យបានដាច់ខាត ព្រោះថាទីកន្លែងទាំងនេះអាចជាប្រភពចម្លងដ៏ធំ ប្រសិនបើមិនទប់ស្កាត់ឱ្យដាច់ខាត ឬដាក់វិធានការរំលត់ភ្លើងមុនមានផ្សែងទេ នោះអាចនឹងបណ្ដាលឱ្យមានការរាតត្បាតទ្រង់ទ្រាយធំ ដែលហួសពីសមត្ថភាពយើងអាចទប់ទល់បាន ពេលនោះចង់យំ ក៏យំមិនចេញ ព្រោះអ្វីៗវាជ្រុលហួសទៅហើយ។

ក្រៅអំពីបញ្ហាដែលមានក្នុងស្រុកស្រាប់ ពេលនេះយើងកំពុងប្រឈមនឹងបញ្ហាដែលមកពីខាងក្រៅមួយទៀតដ៏ធំ គឺថានៅប្រទេសថៃពេលនេះ មានអត្រាការឆ្លងវីរុសកូវីដ ១៩ ឡើងដល់រាប់រយករណី ដែលទីតាំងឆ្លងភាគច្រើន គឺនៅតាម​​​សង្វៀនកីឡា ក្លិប បារ ហាងអាហារ និងទីតាំងដែលមានការប្រមូលផ្តុំផ្សេងៗ ពោលគឺមានការឆ្លងពីម្នាក់ទៅម្នាក់ក្នុងសហគមន៍តែម្ដង។ ពលករខ្មែរយើងនៅប្រទេសថៃជាច្រើនម៉ឺននាក់ កំពុងធ្វើការនិងប្រកបអាជីពនៅតាមតំបន់ដែល​​កំពុងមានការរាលដាលកូវីដ ១៩ទាំងនោះ។ ដូច្នេះ ពួកគេអាចងាយនឹងឆ្លងវីរុសនេះខ្លាំងណាស់ ហើយពេលនេះពួកគេកំពុងតែធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ជាបណ្ដើរៗ ដែលពួកគេអាចនាំជំងឺនោះចូលមកក្នុងស្រុកនិងចម្លងមកដល់​សហ​គមន៍។ នេះជាក្ដីបារម្ភមួយដ៏ធំ ដែលអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ឱ្យបានខ្លាំងបំផុត។

ការស្នើឱ្យពួកគាត់កុំវិលត្រឡប់មកកាន់ប្រទេសកំណើតវិញ ស្ទើរតែជារឿងដែលមិនអាចធ្វើទៅរួច ពីព្រោះពលករខ្មែរដែលធ្វើការនៅប្រទេសថៃពួកគេភាគច្រើនគ្មានប្រាក់សន្សំច្រើនទេ។ ដូច្នេះ នៅពេលពួកគេគ្មានការងារធ្វើ ពួកគេមិនមានប្រាក់ចំណូលសម្រាប់ការចំណាយប្រចាំថ្ងៃទេ ហេតុនេះ ពួកគេគ្មានជម្រើសអ្វីក្រៅពីត្រឡប់មកមាតុភូមិកំ​ណើត​​វិញទេ។ ជាការប្រមើលទុក រដ្ឋាភិបាលត្រូវតែគិតប្រមើលដល់ចំនួនដ៏ច្រើនបំផុតរបស់ពលករ ដែលត្រូវធ្វើមាតុភូ​មិនិវត្តន៍ និងរកវិធានការដើម្បីអាចគ្រប់គ្រងបញ្ហានេះបាន។ ចំពោះវិធានការចំពោះមុខ រដ្ឋាភិបាលបានធ្វើសេចក្ដីអំពាវនាវអ្នកធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ពីប្រទេសថៃទាំងអស់ត្រូវដាក់ខ្លួនឱ្យនៅដាច់ដោយឡែករយៈពេល១៤ថ្ងៃ ដោយមិនត្រូវមានទំនាក់ទំនងជាមួយក្រុមគ្រួសារនោះទេ ព្រមទាំងចាត់ឱ្យអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានក្ដាប់ព័ត៌មានអំពីអ្នកធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ទាំងអស់ទូទាំងប្រទេស ដើម្បីស្នើឱ្យពួកគេអនុវត្តទៅតាមសេចក្ដីណែនាំរបស់ក្រសួងសុខាភិបាល។ មែនទែនទៅ វិធានការបែបអំពាវឬស្នើសុំ វាសឹងតែជាវិធានការដែលមិនមានប្រសិទ្ធភាពនោះទេ ព្រោះថារយៈពេល​១៤ថ្ងៃជារយៈពេលមួយដ៏យូរ ប្រជាពលករភាគច្រើនលើសលុបមានផ្ទះសម្បែងតូចដែលមិនអាចឱ្យពួកគាត់អាចរក្សាខ្លួននៅតែឯងបាន និងបញ្ហាសំខាន់តាមរយៈបទពិសោធឥរិយាបថរបស់ប្រជាជននៅប្រទេសផ្សេងៗ គឺពួកគេមិនគិតថាខ្លួនមានផ្ទុក វីរុសកូវីដទេ ហេតុនេះពួកគេនៅតែបន្តទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកដទៃ។

នៅចំពោះមុខវិបត្តិដែលគេពិបាកទស្សន៍ទាយអំពីភាពធ្ងន់ធ្ងរមួយ វាទាមទារឱ្យកម្ពុជាត្រៀមខ្លួនឱ្យបានមុនស្ថានការណ៍​​យ៉ាងតិចពីរបីជំហាន បើមិនដូច្នោះទេ សោកនាដកម្មដែលមិនអាចប៉ាន់ស្មាន ដូចមានបទពិសោធរបស់ប្រទេស​អ៊ីតា​លី និងបណ្ដាប្រទេសនៅតំបន់អឺរ៉ុបស្រាប់ ដែលមកទល់ពេលនេះមានមនុស្សស្លាប់ដល់រាប់ពាន់នាក់ បើទោះបី​ជាប្រទេសទាំងនោះមានវិស័យសុខាភិបាលជឿនលឿនក៏ដោយ។ សព្វថ្ងៃ សូម្បីប្រទេសមួយចំនួននៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ក៏កំពុងស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពពិបាកនឹងទប់ទល់ ដូចជាម៉ាឡេស៊ីជាដើម រហូតដល់ថ្នាក់ប្រើច្បាប់អាជ្ញាសឹក ប្រទេស​ថៃចាប់ផ្ដើមបិទទីក្រុងបាងកក បន្ទាប់មកបិទប្រទេសទាំងមូល ដើម្បីទប់ទល់ជាមួយវីរុសដែលរាតត្បាតយ៉ាង​លឿននេះ។ ក្នុងន័យនេះ កម្ពុជាត្រូវមានគោលនយោបាយជាក់លាក់និងទូលំទូលាយ ហើយលម្អិតនៅក្នុងការដោះស្រាយ​​បញ្ហានេះ យកល្អគួរប្រើដំណោះស្រាយដែលធំជាងស្ថានការណ៍ បើមិនដូច្នោះទេ យើងមិនអាចបញ្ចៀសបញ្ហាបានឡើយ៕

RAC Media

ប្រភព៖​វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជានៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

  ថ្ងៃសៅរ៍, 28 មីនា 2020 ម៉ោង 01:05 PM

នយោបាយភាសា ៖ បរិបទ កម្ពុជា សិង្ហបុរី និង ចិន politics of language: Context in Cambodia, Singapore and China ដោយ៖ បណ្ឌិត វង្ស មេង អនុប្រធានវិទ្យាស្ថានភាសាជាតិនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

  ថ្ងៃសុក្រ, 27 មីនា 2020 ម៉ោង 12:19 PM

ហេតុអ្វីបានជាលោក ពូទីនមិនអាចចូលនិវត្តន៍បាន? លោកមានសត្រូវច្រើន និងមានមិត្តភក្តិជិស្និទ្ធជាច្រើនទៀតដែលត្រូវពឹងផ្អែកលើរូបលោក ប្រែសម្រួលដោយ៖ លោក ហ៊ាន ស្រស់

បន្ទាប់ពីក្លាយជាប្រធានាធិបតីក្នុងឆ្នាំ២០០០ ដែលពេលនោះ លោក Vladimir Putin ទើបតែមានអាយុ៤៨ឆ្នាំ ប្រធានាធិបតិរូបនេះបានសញ្ជឹងគិតថា តើថ្ងៃណាមួយ តើគាត់នឹងចាកចេញពីមុខតំណែងដោយរបៀបណា? កំពុងជិះឡានប្រធានាធិបតីពេញទីក្រុងមូស្គូនៅពេលរាត្រី គាត់បានប្រាប់អ្នកសម្ភាសគាត់ថា«ខ្ញុំសង្ឃឹមថាថ្ងៃណាមួយខ្ញុំនឹងត្រឡប់ទៅរកជីវិតធម្មតាវិញ ហើយខ្ញុំនឹងមានពេលសម្រាប់ជីវិតឯកជនរបស់ខ្ញុំ។ ខ្ញុំមិនអាចនិយាយថាជីវិតរាជានិយមបានបណ្តុះស្មារតីរបស់ខ្ញុំនោះទេ។ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឯណោះវិញទេ ដែលអាចឋិតឋេរបានយូរអង្វែងជាង។

២០ឆ្នាំទៅមុខទៀត លោកពូទីននឹងនៅឆ្ងាយពីជីវិតប្រធានាធិបតីប្រកបដោយសន្តិភាពជាងពេលណាៗទាំងអស់។ នៅថ្ងៃទី១០ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ សភាឌូម៉ារបស់រុស្ស៊ីបានបោះឆ្នោតអនុម័តការផ្លាស់ប្តូររដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលស្នើឡើងដោយលោកពូទីន ហើយបានបន្ថែមចំនួនអាណត្តិដែលអាចឱ្យគាត់ធ្វើជាប្រធានាធិបតីតទៅទៀត។ នៅក្រោមប្រព័ន្ធបច្ចុប្បន្ននេះគាត់នឹងត្រូវចប់អណត្តិនៅឆ្នាំ២០២៤ និងមិនអាចឈរឈ្មោះបានទៀតទេ។ ឥឡូវនេះគាត់អាចបន្តរហូតដល់ឆ្នាំ ២០៣៦ ហើយប្រហែលជាយូរជាងនេះ។

មួយរយៈនេះលោកពូទីនបានរិះរកវិធីសាស្រ្តផ្សេងៗក្នុងការរក្សាអំណាច ដូចជា ការរួមបញ្ចូលប្រទេសរុស្ស៊ីជាមួយបេឡារុសដើម្បីបង្កើតប្រទេសថ្មីមួយដើម្បីគ្រប់គ្រង, ជាប្រធានឧត្តមក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋដែលជាអំណាចកំពូល, ឬអាចក្លាយជានាយករដ្ឋមន្រ្តីនៅក្នុងប្រព័ន្ធសភាថ្មីនេះ។ នៅទីបំផុតលោកបានជ្រើសរើសវិធីដ៏សាហាវ ហើយក៏សាមញ្ញដែរ គឺការផ្លាស់ប្តូររដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលផ្តល់ជម្រើសឱ្យខ្លួនគាត់អាចកាន់អំណាចបន្តទៀត។ នៅក្នុងបញ្ហានេះ លោក ពូទីន មើលទៅហាក់ដូចជាកំពុងដើរតាមគន្លងរបស់អ្នកកាន់អំណាចផ្តាច់ការពីរឬបីនាក់នៅអាស៊ីកណ្តាលក្រោយសហភាពសូវៀតដួលរលំ។ នេះបើតាម លោក Kirill Rogov អ្នកវិភាគនយោបាយបានសង្កេតឃើញ។

ការធ្វើវិសោធនកម្មផ្សេងទៀតរបស់លោក ពូទីន បានដកយកអំណាចសភានិងតុលាការ ហើយតែងតាំងគាត់ជា«ប្រមុខរដ្ឋ» តែជា«ប្រមុខរដ្ឋកាន់អំណាច» ដោយផ្តល់ឱ្យគាត់ជាអ្នកសម្របសម្រួលអំណាចសាធារណៈទាំងអស់និងបញ្ជាក់ថាគាត់មានឥទ្ធិពលនៅក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការ។ នេះដូចអ្វីដែលលោក Rogov បានពន្យល់។ ការក្តោបអំណាចយ៉ាងណែនក្នុងដៃនេះ ត្រូវបានធ្វើឡើងតាមរយៈភាសារបស់ព្រះជាម្ចាស់ ប្រពៃណី គ្រួសារដែលផ្សំឡើងភេទផ្ទុយគ្នា និងមហាជ័យជំនះរបស់ប្រទេសរុស្ស៊ីក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី២ (ដែលប្រទេសរុស្ស៊ីនឹងប្រារព្ធខួបលើកទី៧៥ នៅថ្ងៃទី៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០ខាងមុខនេះ)។

ដូចមេដឹកនាំអត្តាធិបតេយ្យជាច្រើនទៀតដែរ លោក ពូទីន បានលើកឡើងថា គាត់ចាំបាច់ត្រូវតែមានអំណាចបន្តទៀត ដើម្បីធានាស្ថិរភាពនយោបាយ។ ជាក់ស្តែង នៅក្នុងសប្តាហ៍ទី២នៃខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ គាត់បានលើកយកបញ្ហានៅក្នុងទីផ្សារប្រេង មេរោគថ្មី(ជំងឺកូវីដ-១៩) និងការគំរាមកំហែងពីសត្រូវទាំងក្នុងនិងខាងក្រៅ ដើម្បីប្រើប្រាស់ជាបញ្ហាដែលនាំឱ្យមានអស្ថិរភាព។ លោកបានប្រាប់សភាឌូម៉ាថា«ពួកគេកំពុងរង់ចាំមើលបំណាំរបស់យើង ដូចជា កំហុស ឬការធ្លាក់ចុះ ការបាត់បង់ស្មារតី ឬអ្វីមួយដែលកាន់តែអាក្រក់ជាងនេះ, ការធ្វើឱ្យមានការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុង ដែលជួនកាលពួកគេត្រូវបានញុះញង់ និងថែមទាំងបានទទួលហិរញ្ញប្បទានពីបរទេសទៀតផង»។

លោកពូទីនបានបន្ថែមថា នៅក្នុងសប្តាហ៍ទី២នៃខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ នេះ តម្លៃប្រេងបានធ្លាក់ចុះចំនួន៣០%។ ប្រទេសរុស្ស៊ីបាននាំចេញប្រេងនិងឧស្ម័នយ៉ាងច្រើននិងផលិតបានមួយភាគបីនៃផលិតផលដុលក្នុងស្រុក(GDP)។ទោះជាយ៉ាងណា ក៏ប្រទេសរុស្ស៊ីនៅតែពឹងផ្អែកលើអ៊ីដ្រូកាបូនភាគច្រើន ដែលនេះគឺជាជាកំហុសរបស់លោកពូទីន។ ក្នុងទស្សនវិស័យរបស់គាត់ដែលប៉ុនប៉ងធ្វើពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ច មិនអាចសម្រេចទៅបានច្រើនបំផុតតាមអ្វីដែលវាគួរទទួលបាននោះទេ។

លោកពូទីនបានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា ពិភពលោកពោរពេញទៅដោយព្យុះភ្លៀង ដែលធ្វើឱ្យរូបលោកត្រូវបោះបង់តំណែងប្រធានាធិបតីនេះចោល។ អតីតភ្នាក់ងារសម្ងាត់KGB បានកំណត់តួនាទីរបស់គាត់ មិនត្រឹមតែជាអ្នកការពាររដ្ឋធម្មនុញ្ញប៉ុណ្ណោះ​ទេ(តាមពិតគាត់កំពុងសរសេរឡើងវិញយ៉ាងមមាញឹក) ប៉ុន្តែគាត់ក៏ជាអ្នកធានាសន្តិសុខ ស្ថិរភាពក្នុងស្រុកនិងការអភិវឌ្ឍ​ជាបន្តបន្ទាប់របស់ប្រទេសមួយនេះ ពីព្រោះ ប្រទេសរុស្ស៊ីក៏មានចំណែករបស់ខ្លួននៃការធ្វើបដិវត្តន៍ដែរ។ វាស្ទើរតែមិនចាំបាច់​និយាយថា គាត់គឺជាមនុស្សតែម្នាក់គត់ដែលមានសមត្ថភាពបញ្ចៀសគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិតបែបនេះបាននោះទេ។ ទោះបីត្រូវគេនិយាយយ៉ាងដូច្នេះក៏ដោយ និងគ្មាននរណាម្នាក់ក្រៅពីលោកស្រី Valentina Tereshkova ជាអវកាសយានិកសូវៀតដ៏ល្បីល្បាញ ដែលឥឡូវនេះគាត់បានក្លាយសមាជិកសភាដែលមានអាយុ៨៣ឆ្នាំ។ លោកស្រីត្រូវបានគេផ្តល់តួនាទីឱ្យបញ្ចេញសម្លេងចំពោះការធ្វើសំណើឡើងវិញ ដែលត្រូវបានយល់ព្រមដោយប្រធានាធិបតី និងសភាឌូម៉ា។

ទាំងអស់នេះគឺជាផ្នែកមួយនៃប្រតិបត្តិការពិសេសដែលលោក ពូទីន បានចាប់ផ្តើមនៅពាក់កណ្តាលខែមករា ឆ្នាំ២០២០នេះ ខណៈដែលលោកបានប្រកាសផែនការដំបូងសម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូររដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ដំណើរការនេះមានលក្ខណៈមិនច្បាស់លាស់និងរហ័ស​ពេក។ ការធ្វើបែបនេះ វាហាក់ដូចជារចនាបថមួយរបស់អតីតភ្នាក់ងារសម្ងាត់KGB ដែលបានរៀបចំប្រតិបត្ដិការពិសេសក្នុងការឡើងកាន់អំណាចរបស់គាត់នៅក្នុងវិមានក្រឹមឡាំង។ នៅក្នុងសុន្ទរកថារបស់លោកពេលឡើងកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីកាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩៩ ដែលបានថ្លែងទៅកាន់ភ្នាក់ងារសម្ងាត់FSB(ពីមុនហៅថាភ្នាក់ងារសម្ងាត់KGB)ថា «ភ្នាក់ងារសម្ងាត់​ FSB មួយក្រុមដែលត្រូវបានចាត់តាំងឱ្យធ្វើការងារសម្ងាត់នៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធរុស្ស៊ីកំពុងបំពេញភារកិច្ចរបស់ខ្លួនដោយជោគជ័យ»។ ហើយនៅឆ្នាំបន្ទាប់ក៏គាត់បានក្លាយជាប្រធានាធិបតី។

ចាប់តាំងពីពេលនោះមក គាត់បានដឹកនាំប្រតិបត្តិការពិសេសផ្សេងទៀត ដូចជា ការបញ្ចូលតំបន់គ្រីមៀជាឧបសម្ព័ន្ធនិងការឈ្លានពានប្រទេសអ៊ុយក្រែនក្នុងឆ្នាំ២០១៤។ ទាំងនេះមិននិយាយពីការដកហូតក្រុមហ៊ុនប្រេងនិងឧស្ម័នយូកូស(Youkos)ក្នុងឆ្នាំ២០០៤-០៦ផង។ ប្រតិបត្ដិការនីមួយៗត្រូវបានធ្វើយ៉ាងម៉ត់ចត់តាមនិតិវិធីច្បាប់ដូចជា ការដាក់ឱ្យធ្វើប្រជាមតិនៅតំបន់គ្រីមេ ឬការបង្ហាញពីការជំនុំជម្រះក្តីទៅលើក្រុមហ៊ុនប្រេង និងឧស្ម័នយូកូស។ រីឯ ការផ្លាស់ប្តូររដ្ឋធម្មនុញ្ញ ក៏មិនខុសគ្នាដែរ។

លោកពូទីនមានប្រសាសន៍ថា ការផ្លាស់ប្តូរនេះនឹងចូលជាធរមាន លុះត្រាតែមានការយល់ព្រមពីតុលាការធម្មនុញ្ញ(ដែលលោកជាអ្នកគ្រប់គ្រង) និងដោយមានការយល់ព្រមពីប្រជាជនរុស្ស៊ីផងដែរ។ ប្រជាជនរុស្សីនឹងបោះឆ្នោតដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី២២ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២០ ខាងមុខនេះ ដែលជាថ្ងៃកំណើតរបស់លោក លេនីន ជាស្ថាបនិកនៃសហភាពសូវៀត ដែលសាក​សព​របស់លោកស្ថិតក្នុងវិហារមួយនៃទីលានក្រហមប្រទេសរុស្ស៊ី។ ការបោះឆ្នោតនេះមិនមែនជាការធ្វើប្រជាមតិទេ ហើយក៏មិន​មែនជាការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសដែរ ហើយដំណើរការទាំងមូល មើលទៅដូចជាពាក់កណ្តាលការបោះឆ្នោត និងពាក់កណ្តាលការធ្វើ​ប្រជាមតិដែលធ្លាប់បានធ្វើនៅតំបន់គ្រីមៀ(Crimea)។ ជាការណ៍ពិត លោក ពូទីន ត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងចុះហត្ថលេខាលើ​ការ​ធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់គាត់នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០កន្លងទៅនេះ ដែលជាខួបលើកទី៦នៃការបញ្ចូលតំបន់​គ្រីមៀជាឧបសម្ព័ន្ធដោយខុសច្បាប់។

ខណៈដែលបំណងរបស់លោក ពូទីន ក្នុងការកាន់អំណាច ហាក់មិនមានអ្វីគួរឱ្យសង្ស័យនោះទេ ការកំណត់ពេលវេលា និងការដាក់ចេញនូវការប្រញាប់អំពីការផ្លាស់ប្តូររដ្ឋធម្មនុញ្ញត្រូវបានលាតត្រដាង និងកំពុងត្រូវទទួលរងការរិះគន់។ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោកស្រី Ekaterina Schulmann យល់ថា នេះជាផ្នែកមួយនៃអារម្មណ៍របស់ឥស្សរជនរុស្ស៊ីដែលកំពុងមានអារម្មណ៍​ភ័យព្រួយពីអនាគតរបស់ពួកគេ។ មិត្តភក្តិជិតស្និទ្ធរបស់លោក ពូទីនពឹងផ្អែកលើគាត់ ក៏ព្រោះតែតំណែងរបស់ពួកគេ។ ភាពមិនប្រាកដប្រជាអំពីផែនការរបស់លោក ពូទីន ធ្វើឱ្យមិត្ដភក្តិជិតស្និទ្ធរបស់គាត់ភ័យខ្លាចបាត់បង់ប្រាក់កាស ស្ថានភាពមុខតំណែង និងសេរីភាពក៏អាចថាបានដែរ។

លោកស្រីបានគិតថា គោលដៅរបស់លោក ពូទីន គឺចង់លុបបំបាត់ហានិភ័យដែលពួកវរជនអាចនឹងយល់ព្រមឱ្យមានអ្នកបន្ត​វេន​ពីគាត់។ កិច្ចព្រមព្រៀងបែបនេះ ប្រហែលជានឹងធ្វើឱ្យលោក ពូទីន ក្លាយជាមនុស្សបរាជ័យ។ លោក Sergei Sobyanin អភិបាល​ក្រុងម៉ូស្គូបានកត់សម្គាល់នៅលើគេហទំព័រផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោកថា «ប្រធានាធិបតីដែលមិនអាចឈរឈ្មោះសម្រាប់អាណត្តិ​មួយផ្សេងទៀតបានគឺមិនអាចចាត់ជាបុរសខ្លាំងតាមធម្មជាតិនោះទេ។ ការហាមឃាត់លើការជាប់ឆ្នោតជាថ្មីគឺជាកត្តា​អស្ថិរភាពទាំងនៅក្នុងគោលនយោបាយក្នុងស្រុកនិងបរទេស។

ផ្ទុយទៅវិញ សកម្មភាពមិនជាក់លាក់ និងមិនគួរឱ្យទុកចិត្តរបស់លោក ពូទីន ប្រកបដោយហានិភ័យ ក្នុង រយៈពេលប៉ុន្មានខែកន្លងមកនេះ ពិតជាបានធ្វើឱ្យសាធារណជនមានអារម្មណ៍ចម្លែកក្នុងចិត្ត។ ការណ៍ពិតគាត់ចង់បង្ខំឱ្យប្រជាជនរុស្ស៊ីទទួលយកផែនការ​របស់គាត់ នោះមិនមានន័យថា គាត់នឹងទទួលបានជោគជ័យនោះទេ។ មានប្រទេសពីរ ឬបីតែប៉ុណ្ណោះដែលមានសមត្ថភាព​ធ្វើឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលដូចប្រទេសរុស្ស៊ី។ ការក្តោបអំណាចរបស់គាត់ដែលកំពុងកើតឡើងនេះ ចំពេលដែលសេដ្ឋកិច្ចនៅទ្រឹង និងអំពើពុករលួយកំពុងរីករាលដាល។

ក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំចាប់តាំងពីការបោះឆ្នោតថ្មីបំផុតរបស់លោក ពូទីន នៅខែមីនា ឆ្នាំ២០១៨ ការជឿទុកចិត្តលើរូបគាត់បានធ្លាក់ចុះពី៦០%មកត្រឹម៣៥%។ ដំណើរទៅបរទេសរបស់លោក ពូទីន លែងធ្វើឱ្យសាធារណជនចាប់អារម្មណ៍។ សូម្បីតែការប្រឆាំង​​នឹង​អាម៉េរិក ដែលជាជំហរមួយនៃមនោគមវិជ្ជារបស់គាត់ ក៏កំពុងស្ថិតក្នុងសភាពនឹងថ្កល់ដែរ។ នេះហើយជាមូលហេតុដែល​ការបោះឆ្នោតដែលគាត់បានសន្យានៅថ្ងៃទី២២ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២០ខាងមុខនេះ ទំនងជាអាចមានការបោះឆ្នោតក្លែង​ក្លាយ​​ក៏ថាបាន។ ការប្រមូលផ្តុំប្រឆាំងនឹងការផ្លាស់ប្តូរររដ្ឋធម្មនុញ្ញនោះទំនងជាត្រូវហាមឃាត់ ដោយសារតែការឆ្លងមេរោគ​ជំងឺ​កូវីដ-១៩ ដែលងាយនឹងឆ្លងក្នុងចំណោមមនុស្សច្រើន។

លោកស្រី Ella Paneyakh ជាសង្គមវិទូរុស្ស៊ី បានអះអាងថា វិមានក្រឹមឡាំងបានបាត់បង់ទំនាក់ទំនងជាមួយសង្គមហើយ។ ច្រក​ទាំងឡាយនៃបណ្តាញទំនាក់ទំនងត្រូវបានកាត់បន្ថយក្នុងការឃោសនាផ្សព្វផ្សាយ ដែលកំពុងតែបាត់បង់ប្រសិទ្ធភាព។ សូម្បី​តែការប្រើប្រាស់ទឹកលុយដើម្បីទិញទឹកចិត្តប្រជាជន ក៏ហាក់ដូចជាលែងមានប្រសិទ្ធភាពដែរ។

ឧបករណ៍តែមួយគត់ដែលប្រើប្រាស់បាន គឺការបង្ក្រាបដោយកម្លាំង ដែលរដ្ឋាភិបាលធ្លាប់បានប្រើប្រាស់រួចហើយ។ លោកស្រី Paneyakh មានប្រសាសន៍ថា «រដ្ឋមានសក្តានុពលជាច្រើនសម្រាប់ការបង្ក្រាប ហើយការបង្រ្កាបនេះអាចនឹងត្រូវប្រើម្តងហើយម្តង​ទៀត លុះត្រាតែរដ្ឋជួបនឹងបញ្ហាដែលមិនអាចដោះស្រាយបានដោយសន្តិវិធី»។ រដ្ឋប្រហាររដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងការពឹងផ្អែកទាំង​ស្រុងរបស់លោក ពូទីន ការបង្ក្រាបដោយកម្លាំងជាជាងការផ្តល់ការគាំទ្រ ឬការប្រកួតប្រជែងដោយឃោសនាអំពីតម្លៃខ្លួនរបស់គាត់ គឺជាជាកត្តាដែលនាំឱ្យមានការកាត់បន្ថយឱកាសនៃការផ្ទេរអំណាចប្រកបដោយភាពត្រឹមត្រូវ ហើយវានឹងបង្កើន​ហានិភ័យ​នាំឱ្យមានអំពើហិង្សានៅក្នុងប្រទេសរុស្ស៊ី។ ទាំងអស់នេះហើយដែលគេហៅថាការរក្សាស្ថិរភាពនយោបាយរបស់លោក ពូទីន៕

  ថ្ងៃពុធ, 25 មីនា 2020 ម៉ោង 05:27 PM

«ស្ថានភាពទំនាក់ទំនងអ៊ីរ៉ង់ និងសហរដ្ឋអាម៉េរិក» ដោយ ៖ បណ្ឌិត តឹក មេង នាយកដ្ឋានសិក្សាអាម៉េរិក អាម៉េរិកឡាទីន និងអូសេអានី

អ៊ីរ៉ង់ និងសហរដ្ឋអាម៉េរិក បានចាប់ផ្តើមមានទំនាក់ទំនងនឹងគ្នានៅឆ្នាំ១៩៥៣ តែទំនាក់ទំនងនេះពុំសូវមានភាពល្អូកល្អើននឹងគ្នាប៉ុន្មានទេ។ ក្រោយពីបដិវត្តន៍អ៊ិស្លាម អ៊ីរ៉ង់ទទួលបានជោគជ័យលើរបបស្តេច មហាម៉េដ រីហ្សា ផាហាវី(Mohammad Reza Pahlavi) នៅនៅថ្ងៃទី៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៧៩មក មានបាតុកម្មមួយដែលមាននិស្សិតអ៊ីរ៉ងជាច្រើននាក់បានចូលរួមធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំងនឹងសហរដ្ឋអាម៉េរិក ដោយទាមទាឱ្យសហរដ្ឋអាម៉េរិកធ្វើបត្យាប័ន ស្តេច មហាម៉េដ រីហ្សា ផាហាវី(Mohammad Reza Pahlavi)មកប្រទេអ៊ីរ៉ង់វិញ។

ក្រុមបាតុករអ៊ីរ៉ង់ បានឡោមពទ្ធ័ពីមុខស្ថានទូតសហរដ្ឋអាម៉េរិក ប្រចាំនៅប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ ហើយបានសម្រុកចូលទៅក្នុងស្ថានទូត ដោយចាប់មន្រ្តី និងបុគ្គលិកទូតចំនួន៥២នាក់ធ្វើជាចំណាប់ខ្មាំងអស់រយៈពេល៤៤៤ថ្ងៃ។ ក្រោយហេតុការណ៍នេះ បានជំរុញឱ្យសហរដ្ឋអាម៉េរិកផ្តាច់ទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយប្រទេសអ៊ីរ៉ង់តាំងពីពេលនោះរហូតមកទល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ ដើម្បីបង្ខំឱ្យអ៊ីរ៉ង់ដោះលែងមន្រ្តី និងបុគ្គលិកទូតរបស់ខ្លួនចំនួន៥២នាក់នោះ សហរដ្ឋអាម៉េរិក បានចេញក្រឹត្យមួយដាក់ទណ្ឌកម្មលើសេដ្ឋកិច្ចអ៊ីរ៉ង់ ព្រមទាំងបង្កកទ្រព្យធនអ៊ីរ៉ង់នៅបរទេសទាំងអស់។ តែដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះភាគីទាំងពីរបានចាប់ផ្តើមចរចានឹងគ្នារហូតដល់ថ្ងៃទី១៩ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៨១ទើបមានកិច្ចព្រមព្រៀងមួយបានកើតឡើង ហើយភាគីទាំងពីរបានឯកភាពគ្នា ដោយខាងអ៊ីរ៉ង់ព្រមដោះលែងមន្រ្តី និងបុគ្គលិកទូតចំនួន៥២រូបនោះ ចំណែកសហរដ្ឋអាម៉េរិកវិញព្រមទទួលយកលក្ខខណ្ឌទាំងបួនរបស់អ៊ីរ៉ង់ គឺប្រគល់ទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ស្តេច មហាម៉េដ រីហ្សា ផាហាវី(Mohammad Reza Pahlavi) មកឱ្យអ៊ីរ៉ង់វិញ ឈប់បង្កកទ្រព្យធនអ៊ីរ៉ង់នៅបរទេសទាំងអស់ មិនទារសំណងខូចខាតពីអ៊ីរ៉ង់ និងមិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងអ៊ីរ៉ង់។

ទំនាក់ទំនងរវាងអ៊ីរ៉ង់ និងសហរដ្ឋអាម៉េរិកតាំងពីពេលនោះមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គ្មានភាពធូរស្បើយឡើយ ព្រោះការចាប់មន្រ្តី និងបុគ្គលិកទូតដែលគ្មានកំហុសធ្វើជាចំណាប់ខ្មាំង និងថតបង្ហាញសាធារណជនតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ គឺពិតជារូបភាពដ៏អាម៉ាស់ និងជាការបំបាក់មុខសហរដ្ឋអាម៉េរិកខ្លាំងណាស់ ដែលពុំធ្លាប់កើតមានឡើយនៅក្នុងសកលលោកយើងនេះ ហើយទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន បានចាត់ទុកអ៊ីរ៉ង់ថាជាប្រទេសដ៏គ្រោះថ្នាក់ និងគួរឱ្យស្អប់ខ្ពើម។ ក្រោយមក មានអ្នកដឹកនាំជាន់ខ្ពស់មួយចំនួននៃប្រទេសទាំងពីរ ចង់បើកទំព័រទំនាក់ទំនងអ៊ីរ៉ង់-អាម៉េរិកជាថ្មីឡើងវិញ ដោយចាត់ទុកឱ្យរឿងចាស់ឱ្យកន្លងហួសតាមពេលវេលា ដែលមានជាអាទិ៍អតីតប្រធានាធិបតីអ៊ីរ៉ង់ លោកមហាម៉េដ ខាតាមី (Mohammad khatami) និងអតីតប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិក លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា ជាដើម។

នៅឆ្នាំ២០១៧ ទំនាក់ទំនងអ៊ីរ៉ង់ និងសហរដ្ឋអាម៉េរិក កាន់តែមានភាពតានតឹងឡើងខ្លាំង បន្ទាប់ពីប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិកលោកដូណាល់ ត្រាំ បានសម្រេចចិត្តដកខ្លួនចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់ ឆ្នាំ២០១៥ ដោយឯកតោភាគី និងបានដាក់ទណ្ឌកម្មជាថ្មីមកលើប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ឡើងវិញ។ ហើយភាពតានតឹងនេះបានកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់រវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិក និងអ៊ីរ៉ង់ បន្ទាប់ពីមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់នៃប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ គឺលោក អាយ៉ាតូឡាស់ អាលី ខេមមីណេ (Ayatollah Ali Khamenei) បានបដិសេធការចរចាជាមួយរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាម៉រិកលើបញ្ហាតានតឹងចុងក្រោយរវាងប្រទេសទាងពីរ ដែលសហរដ្ឋអាម៉េរិកចង់ទាមទារឱ្យប្រទេសអ៊ីរ៉ង់កាត់បន្ថយការផលិតមីស៊ីល លុបចោលកម្មវិធីអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ដែលទីក្រុងតេអេរ៉ង់អះអាងថា ជាអាវុធការពារសន្ដិភាព និងជាកម្មវិធីយុទ្ធសាស្រ្ដតំបន់របស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ។ ចំណែកលោក ដូណាល់ ត្រាំ បានថ្លែងឱ្យដឹងថា សហរដ្ឋអាម៉េរិក បានត្រៀមនូវកម្លាំងកងទ័ពដ៏មហិមា ទៅប្រឈមនឹងអ៊ីរ៉ងនៅមជ្ឈិមបូព៌ា ដោយសហរដ្ឋអាម៉េរិកបានបញ្ចូនកងទ័ពទៅតាំងមូលដ្ឋាននៅតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា ដែលមានចំនួនសរុបជាង៦០០០នាក់ ព្រមទាំងយន្ដហោះចម្បាំង នាវាមុជទឹក និងនាវាពិឃាជរាប់សិបគ្រឿងទៀត។

ភាពតានតឹងរវាងប្រទេសទាំងពីរចេះតែបន្តទៅមុខ បន្ទាប់ពីពួកឧទ្ទាមយេមែនដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តអ៊ីរ៉ង់បានវាយប្រហារបំពង់នាំប្រេងធុរកិច្ចរបស់ប្រទេសអារ៉ាប់ប៊ីសាអូឌីត និងបានប៉ុនប៉ងវាយទៅលើនាវាដឹកប្រេងចំនួនបួនគ្រឿងរបស់អារ៉ាប់ប៊ីសាអូឌីត ដែលនាំចូលទៅសហរដ្ឋអាម៉េរិក ត្រូវបានបំផ្លាញនៅលើឈូងសមុទ្រពែក្ស។ នៅថ្ងៃទី៣ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០ កងទ័ពសហរដ្ឋអាម៉េរិកដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ បានវាយប្រហារលើក្បួនរថយន្តមួយនៅអាកាសយានដ្ឋានក្រុងបាកដាត ដោយបានសម្លាប់ឧត្តមសេនីយ៍ជាន់ខ្ពស់អ៊ីរ៉ង់មួយរូប គឺលោក កាសឹម សូឡីម៉ានី (Qasem Soleimani) និងមេបញ្ជាការកងស្វ័យត្រានអ៊ីរ៉ាក់ លោកអាប៊ូ ម៉ាឌី អាល់ មូហានឌីស ហើយភ្លាមៗនោះអ៊ីរ៉ង់ បានគំរាមសងសឹកប្រឆាំងនឹងសហរដ្ឋអាម៉េរិកវិញ។ សូមបញ្ជាក់ថា លោកឧត្តមសេនីយ៍ កាសឹម សូឡីម៉ានី ទៅប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ក្នុងខណៈមានការវាយប្រហារនោះ គឺដើម្បីចូលរួមក្នុងការចរចានយោបាយបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មីអ៊ីរ៉ាក់។ លោក កាសឹម សូឡីម៉ានី (Qasem Soleimani) ក៏ជាអ្នកចូលរួមបង្កើតកងកម្លាំងស្វ័យត្រានអ៊ីរ៉ាក់ដើម្បីប្រយុទ្ធទល់នឹងពួកជីហាតនៃអង្គការរដ្ឋអ៊ីស្លាម ហើយក៏ជាអ្នកបានដើរតួនាទីយ៉ាងសកម្មក្នុងការជួយដល់ចលនាហេស្បូឡានៅលីបង់ដែរ។

បន្ទាប់មកយើងឃើញមានប្រតិកម្មអន្តរជាតិចម្រុះបានធ្វើការបរិហារលើទង្វើរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក ហើយបានការអំពាវនាវឱ្យមានភាពអត់ធ្មត់ និងស្ងប់ស្ងាត់ ព្រមទាំងសំដែងក្តីបារម្ភចំពោះផលវិបាកដែលអាចកើតមានឡើងនៅក្នុងតំបន់ទាំងមូល។ ប្រទេសរុស្ស៊ីបានមើលឃើញថា ទង្វើរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកគឺជាការបង្កើនភាពតានតឹងនៅក្នុងតំបន់ដែលកំពុងតានតឹងស្រាប់។ ហើយចំណែកឯប្រទេសចិនវិញបានស្នើឱ្យភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ជាពិសេស សហរដ្ឋអាម៉េរិករក្សានូវភាពស្ងៀមស្ងាត់ខ្ពស់បំផុត។

នៅថ្ងៃទី៨ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០ អ៊ីរ៉ង់បានបើកការវាយប្រហារសងសឹកទៅលើសហរដ្ឋអាម៉េរិវិញ ដោបានបាញ់មីសីលចំនួន២២គ្រាប់ទៅលើមូលដ្ឋានកងទ័ពសហរដ្ឋអាម៉េរិក នៅប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ ដោយមីស៊ីលបាលីស្ទីកចំនួន១៧គ្រាប់ បានធ្លាក់លើមូលដ្ឋានទ័ពនៅ Ain al Assad នៅភាគខាងលិចអ៊ីរ៉ាក់ និង៥គ្រាប់ទៀតបានធ្លាក់នៅតំបន់ Erbil ភាគខាងជើងអ៊ីរ៉ាក់។ ចំពោះកាវាយប្រហារនេះមានការអះអាងខុសៗគ្នា។ អ៊ីរ៉ង់ថា កងទ័ពអាម៉េរិកចំនួន៤០នាក់បានស្លាប់ រងរបួសមួយចំនួន និងខូចខាតសម្ភារៈសឹកមួយចំនួនផងដែរ។ ចំណែកឯសហរដ្ឋអាម៉េរិក ថា កងទ័ពរបស់ខ្លួនគ្មានស្លាប់ និងគ្មានខូចខាតសម្ភារៈសឹកជាដុំកំភួនអ្វីទេ។

ជារួមទំនាក់ទំនងរវាងអ៊ីរ៉ង់និងសហរដ្ឋអាម៉េរិក ជាទំនាក់ទំនងបង្ហាញឱ្យឃើញនូវភាពតានតឹង ភាពអាប់អួរ ជាមួយគ្នាតាំងពីដំបូងរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ហើយជាពិសេសក្នុងពេលថ្មីៗនេះ ដោយសាររដ្ឋបាលលោក ដូណាល់ ត្រាំ បានដកខ្លួនចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លែអ៊ែអ៊ីរ៉ង់ឆ្នាំ២០១៥ ដោយឯកតោភាគី និងការដាក់ទណ្ឌកម្មដ៏ធ្ងន់មកលើប្រទេសអ៊ីរ៉ង់។ ហើយម្យ៉ាងទៀតដោយលោក ដូណាល់ ត្រាំ គិតតែផលប្រយោជន៍សហរដ្ឋអាម៉េរិកជាធំ ដោយមិនសូវផ្តល់តម្លៃទៅលើទំនាក់ទំនងល្អជាមួយនឹងសមភាគី ដែលខ្លួនយល់ថានាំឱ្យសហរដ្ឋអាម៉េរិកខាតផលប្រយោជន៍ឡើយ៕

  ថ្ងៃពុធ, 25 មីនា 2020 ម៉ោង 04:30 PM

«ការរាតត្បាតនៃកូវីដ-១៩ ជះឥទ្ធិពលដល់សហគមន៍នយោបាយ-សន្តិសុខអាស៊ាន» ដោយ៖ លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា នាយកដ្ឋាននយោបាយ និងសន្តិសុខអន្តរជាតិ វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា

នៅថ្ងៃទី៨ ខែសីហា ឆ្ឆាំ១៩៦៧ រដ្ឋចំនួនប្រាំបានបង្កើតអង្គការតំបន់មួយឈ្មោះថា សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគេ្នយ៍ហៅកាត់ ថា អាស៊ាន នៅទីក្រុងបាងកក ប្រទេសថៃ។ តាមរយៈការប្រកាសជាផ្លូវការនូវសេចក្តីថ្លែងការអាស៊ាន។ អង្គការតំបន់នេះមានសក្តានុពលគួឱ្យទាក់ទាញ និងមានធម្មនុញ្ញរបស់ខ្លួន ដែលចែកចេញជា១៣ជំពូក និងមានចំនួន៥៥មាត្រា ដែលផ្តោតសំខាន់លើការកសាងសហគមន៍អាស៊ានមួយប្រកបដោយសសរស្តម្ភបីជាមូលដ្ឋាន។ បច្ចុប្បន្ន អាស៊ានមិនត្រឹមតែកំពុងប្រឈមនឹងរលកឥទ្ធិពលមហាអំណាចនានាក្នុងតំបន់និងសាកលោកប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏កំពុងប្រឈមនឹងបញ្ហានៃការរាតត្បាររបស់ កូវីដ-១៩ផងដែរ។ តើបញ្ហាកូវីដ-១៩នេះអាចរាតត្បាតអ្វីខ្លះក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងរដ្ឋជាសមាជិករបស់អង្គការតំបន់មួយនេះ?

នៅក្នុងបុព្វកថានៃធម្មនុញអាស៊ាន បណ្តារដ្ឋសមាជិកបានប្តេជ្ញាចិត្តអនុវត្តនូវកាតព្វកិច្ចជាច្រើនគួរឱ្យគួរកោតសរសើរ មានជាអាទិ៍ «យើងជាប្រជាជននៃរដ្ឋសមាជិកនៃសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគេ្នយ៍តំណាងដោយប្រមខុរដ្ឋឬរដា្ឋភិបាល... បេ្ដជ្ញាចិត្ដពង្រឹងការកសាងសហគមន៍តាមរយៈការលើកកម្ពស់កិច្ចសហប្រតិបត្ដិការនិងសមាហរណកម្មតំបន់ ជាពិសេស តាមរយៈការបង្កើតសហគមន៍អាស៊ាន ដែលរួមមានសហគមន៍នយោបាយ-សន្តិសុខអាស៊ាន សហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន និងសហគមន៍សង្គម-វប្បធម៌អាស៊ាន ដូចដែលបានចែងក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ទីក្រុងបាលីនៃកិច្ចស្រុះស្រួលអាស៊ានទី២។» ប៉ុន្តែ ទិដ្ឋភាពជាក់ស្តែងនៅពេលនេះ ការកំណត់ទិសដៅប្រែក្លាយខ្លួនទៅជាសហគមន៍អាស៊ាននៅឆ្នាំ២០១៥ គឺ ធ្វើបានតែសសរស្តម្ភមួយទេ «សហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន» ដែលហាក់ដូចជាដំណើរការមិនទាន់រលូននៅឡើយទេ។

បច្ចុប្បន្ន បើយោងតាមការចុះផ្សាយរបស់កាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍នាថ្ងៃទី១៩ ខែមីនា អង្គការសុខភាពពិភពលោកបានអំពាវនាវឱ្យមានវិធានការខ្លាំងក្លាបំផុតនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងកូរ៉ូណា។ ករណីនេះ គេមើលឃើញថា ដោយសារការឆ្លងរីក​រាល​ដាលបានកើនឡើងនៅទូទាំងតំបន់នៅក្នុងប៉ុន្មានសប្តាហ៍ថ្មីៗនេះ ជាហេតុជំរុញឱ្យប្រទេសមួយចំនួនណែនាំឱ្យចាត់វិធានការ​សំខាន់ៗជាបន្តបន្ទាប់ មានជាអាទិ៍ការបិទព្រំដែនរបស់ប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន ដោយមិនអនុញ្ញាតឱ្យក្រុមអ្នកដំណើរបរទេសចូលក្នុងប្រទេស និងការដាក់បម្រាមគោចរនៅពេលយប់រហូតដល់ការបិទសាលារៀន និងការលុបចោលព្រឹត្តិការណ៍​ការប្រកួតកីឡាធំៗជាដើម។ ប៉ុន្តែ ការឆ្លើយតបជាវិជ្ជមានរបស់បណ្តារដ្ឋសមាជិកអាស៊ានចំពោះការអំពាវនាវរបស់អង្គការ​សុខភាពពិភពលោក បានជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានដល់គោលជំហររបស់អង្គការអាស៊ានទៅវិញ។ ក្នុងន័យនេះ សហគមន៍នយោបាយ-សន្តិសុខអាស៊ានអាចជួបវិបត្តិក្នុងសហប្រតិបត្តិការក្នុងតំបន់រវាងរដ្ឋសមាជិកទាំងដប់។ យើងសង្កេតនៅពេលដែលមានការផ្ទុះ​កូវីដ-១៩នៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ីនាសប្តាហ៍កន្លងមក រដ្ឋាភិបាលម៉ាឡេស៊ីបាននិយាយថានឹងបិទព្រំដែនបណ្ដោះ​អាសន្នពីថ្ងៃ​ទី‌​១៧​ដល់ថ្ងៃ៣១ ខែមីនា។ កត្តានេះបានជះឥទ្ធិពលដល់ពលរដ្ឋម៉ាឡេស៊ីឱ្យភៀសខ្លួនទៅកាន់ប្រទេសសិង្ហបុរី ហើយរដ្ឋាភិបាលសិង្ហបុរីក៏បានបិទព្រំដែនមុនចំណាត់ការរបស់ម៉ាឡេស៊ីបានមកដល់ទៅទៀត នេះបើយោងតាមការចុះផ្សាយរបស់សារព័ត៌មាន​រ៉យទ័រ​កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០។ ដោយឡែក នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ កន្លងមក ប្រទេសវៀតណាមបានបិទព្រំដែន​ជាឯកតោភាគី និងមានវិធានការតឹងរឹងដោយតម្រូវឱ្យអ្នកដំណើរចេញពីកម្ពុជាមានលិខិតបញ្ជាក់សុខភាព ព្រមទាំងឃុំខ្លួនអ្នកទាំងនោះក្នុងកំឡុងពេល១៤ថ្ងៃ។ ជាការឆ្លើយតបវិញ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប្រកាសបិទព្រំដែនទាំងអស់វិញ លុះត្រាមានការចរចាទ្វេភាគីឡើងវិញ។ លើសពីនេះទៅទៀត ប្រទេសឡាវនិងថៃក៏មានវិធានការតឹងរឹងចំពោះជនបរទេសដែលចូលទៅប្រទេសរបស់គេរៀងៗខ្លួនដែរ ដែលក្នុងនោះ ប្រទេសថៃបានបិទព្រំដែនគោកមួយចំនួនជាមួយកម្ពុជាផងដែរ។ ការបិទព្រំដែនគោកមួយចំនួនជាបន្តបន្ទាប់នេះ គឺដើម្បីឆ្លើយតបនឹងវិធានការទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលកូវីដ-១៩។ ទន្ទឹមនឹងវិធានការចាំបាច់ទាំងនេះ បញ្ហាប្រឈមនានាក៏បានកើតឡើងដំណាលគ្នាផងដែរ គឺភាពមិនចុះសម្រុងគ្នាឬការបាត់ទំនុកចិត្តគ្នាលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដែលមានស្រាប់ដោយសារការខ្វះការផ្តល់ព័ត៌មានរវាងរដ្ឋនិងរដ្ឋសមាជិកអាស៊ាន រហូតដល់មានការលើកឡើងពីរដ្ឋមួយចំនួន ដូចជា កម្ពុជា និងម៉ាឡេស៊ី ដែលបានទទួលរងនូវវិធានការឯកតោភាគីដោយខ្វះការជូនព័ត៌មានរវាងគ្នានិងគ្នា។

កត្តាអវិជ្ជមាននៃការបាត់ទំនុកចិត្តគ្នារវាងរដ្ឋសមាជិកអាស៊ានដោយសារការខ្វះការផ្តល់ព័ត៌មានឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមកក្នុងក្របខណ្ឌទ្វេភាគី និងពហុភាគីតាមលក្ខណៈសម្បត្តិរបស់អង្គការតំបន់មួយនេះធ្វើឱ្យគេមើលឃើញពីភាពស្រពិចស្រពិលនាអនាគតកាលនៃសមាគមអាស៊ានក្នុងការប្រែក្លាយខ្លួនទៅជាសហគមន៍អាស៊ានដ៏រឹងមាំមួយ៕

  ថ្ងៃអង្គារ, 24 មីនា 2020 ម៉ោង 06:18 PM

«ការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មអាម៉េរិក-ចិនដំណាក់កាលទី១» ដោយ៖ បណ្ឌិត ឈឹម ផាន់ណា នាយកដ្ឋានសេដ្ឋកិច្ចអន្តរជាតិ វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

សហរដ្ឋអាម៉េរិកគឺជាប្រទេសមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ១ ឯប្រទេសចិនជាប្រទេសមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ២នៅលើពិភពលោក។ ប្រទេសទាំងពីរតែងតែមានការប្រកួតប្រជែងខាងទីផ្សារពាណិជ្ជកម្ម ដែលចង់ឆ្ពោះទៅកាន់តំណែងជាបងធំទី១ ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនៅលើពិភពលោក។ ដើម្បីដណ្តើមយកឈ្នះចាញ់ផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម ប្រធានាធីបតី​សហរដ្ឋអាម៉េរិក ដូណាល់ ត្រាំ បានត្រួតពិនិត្យទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មជាមួយប្រទេសចិន ហើយបានឃើញមានភាពមិនប្រក្រតី ដែលជាហេតុនាំឱ្យរដ្ឋបាលលោក ត្រាំ បានបងើ្កតគោលនយោបាយដំឡើងពន្ធដោយឯកតោភាគីចំពោះទំនិញនាំពីប្រទេស​ចិន។ ចំណែកឯប្រទេសចិនវិញ ក៏ចាប់ផ្តើមដំឡើងពន្ធទំនិញពីសហរដ្ឋអាម៉េរិកវិញផងដែរ រហូតដល់ផ្ទុះឡើងនូវសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្ម។ ដោយសារសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មនេះ បានធ្វើឱ្យអ្នកលក់ និងអ្នកទិញទំនិញ ឬសេវាកម្មនៅក្នុងប្រទេសមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចទាំងពីរ និងប្រទេសពាក់ព័ន្ធជួបប្រទះវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច ដែលជំរុញឱ្យសហរដ្ឋអាម៉េរិក និងប្រទេសចិន បានចរចាគ្នាជាច្រើនលើក រហូតដល់មានចុះហត្ថលេខាជាផ្លូវការ លើកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មដំណាក់កាលទី១។ តើរហូតមកដល់ពេលនេះការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មដំណាក់កាលទី១ រវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិក និងប្រទេសចិន ឈានដល់កម្រិតណាដែរ?

កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មដំណាក់កាលទី១ ត្រូវបានចុះហត្ថលេខាជាផ្លូវការនៅសេតវិមាន នៅថ្ងៃទី១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០ ដោយ​ប្រធានាធិបតីអាម៉េរិក ដូណាល់ ត្រាំ និងឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តីចិន លីវ ហឹ នៅក្នុងអំឡុងពេលកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ លោកប្រធានាធិបតី​អាម៉េរិក បានលើកឡើងពីកិច្ចព្រមព្រៀងនេះថា ជាជំហានដ៏សំខាន់មួយដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមកជាមួយប្រទេសចិន ឆ្ពោះទៅរកអនាគតនៃការធ្វើពាណិជ្ជកម្មប្រកបដោយយុត្តិធម៌ទៅវិញទៅមកជាមួយប្រទេសចិន។ ជាលទ្ធផល កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ លោកឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តីចិន បានផ្តល់សារលិខិតពីលោកប្រធានាធិបតីចិន ស៊ី ជិនពីង ដែលបានកោតសរសើរ​ចំពោះកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មនេះថា ជាសញ្ញាមួយដែលប្រទេសទាំងពីរអាចដោះស្រាយភាពខុសគ្នារបស់ខ្លួនតាមរយៈការសន្ទនា ដោយផ្អែកលើសមភាព និងការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក។

ដើម្បីសម្រេចបានតាមកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មដំណាក់កាលទី១ ប្រទេសមហាអំណាចទាំងពីរមានឆន្ទៈបន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹងខាងពាណិជ្ជកម្ម ដោយមិនដំឡើងពន្ធដាក់គ្នាបន្តទៀត និងព្យាយាមកាត់បន្ថយពន្ធលើទំនិញនាំចេញចូលទៅវិញទៅមក។ ក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុចិនបានប្រកាសថា ខ្លួននឹងកាត់បន្ថយពន្ធពាក់កណ្តាលលើទំនិញចំនួន ១ ៧១៧ របស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកដោយបន្ថយពន្ធលើទំនិញមួយចំនួនពី ១០ភាគរយទៅ ៥ភាគរយ និងទំនិញផ្សេងទៀតពី ៥ភាគរយទៅ ២,៥ភាគរយ ដែលបានចូលជាធរមាននៅថ្ងៃទី១៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០។ ការកាត់បន្ថយពន្ធនេះនឹងអនុវត្តចំពោះតារាងពន្ធបន្ថែមដែលមានតម្លៃ ៧៥ពាន់លានដុល្លារអាម៉េរិក។ សេចក្តីប្រកាសនេះឆ្លើយតបនឹងការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មដំណាក់កាលទី១ ដែលរដ្ឋបាលលោក ត្រាំ បានដកពន្ធគយដំបូងហើយបានចូលជាធរមានកាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០២០។ សហរដ្ឋអាម៉េរិកបានបញ្ជាក់ជាថ្មីនូវការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ខ្លួនក្នុងការកាត់បន្ថយពន្ធពី១៥ ទៅ ៧,៥ភាគរយលើផលិតផលចិនដែលមានតម្លៃ ១២០ពាន់លានដុល្លារ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ សហរដ្ឋអាម៉េរិកនឹងនៅតែទុកពន្ធគយលើផលិតផលចិនចំនួន ២៥០ពាន់លានដុល្លារអាម៉េរិកដែរ។

តាមសារព័ត៌មានចិនពេលព្រឹក ចុះផ្សាយថ្ងៃទី២១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ បានលើកឡើងថា គណៈកម្មការពន្ធរបស់ចិនបានបង្ហាញ​បញ្ជីថ្មីចំនួនពីរដើម្បីលើកលែងការនាំចូលមួយចំនួនពីសហរដ្ឋអាម៉េរិកពីពន្ធបន្ថែមរបស់ចិន។ បញ្ជីទាំងពីរនឹងមានប្រសិទ្ធភាពសម្រាប់រយៈពេលមួយឆ្នាំចាប់ពីថ្ងៃទី២៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ ដល់ថ្ងៃទី២៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១។ បញ្ជីទី១ និងទី២ នឹងលើកលែងទំនិញអាម៉េរិកចំនួន ៥៥ និង ១០ប្រភេទ រួមមាន គ្រឿងឈើ ម៉ាស៊ីនធារាសាស្ត្រ ម៉ាស៊ីនបូមទឹក ប្រេងរំអិល គ្រឿងបន្លាស់យន្តហោះ និងឧបករណ៍វេជ្ជសាស្រ្ត ដូចជា បំពង់ខ្យល់ដែលមិនរាតត្បាត និងឧបករណ៍ចាប់សីតុណ្ហភាព។

យោងតាមសេចក្តីប្រកាសរបស់គណៈកម្មការពន្ធរបស់ចិន ទំនិញចំនួន ៦៩៦ប្រភេទ របស់អាម៉េរិកនឹងត្រូវបានរួចផុតពីពន្ធគយបន្ថែមរបស់ចិន នៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាលចិនខិតខំបំពេញតាមការប្តេជ្ញាចិត្តដែលបានធ្វើនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មជាមួយសហរដ្ឋអាម៉េរិក។ ផលិតផលចំនួន ៦៩៦ប្រភេទ រួមមាន សាច់ជ្រូក សាច់គោ សណ្តែកសៀង ស្រូវសាលី ពោត ធ្យូង អេតាណុល ឧស្ម័នធម្មជាតិរាវ ប្រេងឆៅ និងឧបករណ៍ពេទ្យមួយចំនួន។ ចាប់ពីថ្ងៃទី២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ គណៈកម្មការពន្ធគយនឹងទទួលយកពាក្យសុំពីក្រុមហ៊ុនចិនដែលមានបំណងចុះកិច្ចសន្យាទិញ និងនាំចូលទំនិញពាក់ព័ន្ធពីសហរដ្ឋអាម៉េរិក។

យោងតាមកិច្ចព្រមព្រៀងសេដ្ឋកិច្ច និងពាណិជ្ជកម្មរវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងចិនដំណាក់កាលទី១ ប្រទេសចិនបានប្តេជ្ញាទិញទំនិញពីសហរដ្ឋអាម៉េរិក ៤ ប្រភេទ រួមមាន ទំនិញជាផលិតផលសម្រេច កសិផល ថាមពល និង សេវាកម្ម យ៉ាងហោចណាស់ចំនួន ២០០ពាន់លានដុល្លារអាម៉េរិកក្នុងរយៈពេល២ឆ្នាំ ពោលគឺលើសពីកម្រិតជាមូលដ្ឋាននៃការទិញទំនិញសហរដ្ឋអាម៉េរិកចំនួន ១៨៦ពាន់លានដុល្លារអាម៉េរិកក្នុងឆ្នាំ២០១៧។ ប្រភេទទំនិញទី១ ប្រទេសចិនទិញទំនិញជាផលិតសម្រេចពីសហរដ្ឋអាម៉េរិក ដូចជា គ្រឿងម៉ាស៊ីន ឧស្សាហកម្ម ឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិក និងគ្រឿងម៉ាស៊ីន ផលិតផលឱសថ យន្តហោះ (ការបញ្ជា​ទិញ​និងការដឹកជញ្ជូន) យានយន្ត ឧបករណ៍អុបទិកនិងវេជ្ជសាស្ត្រ ដែក និងដែកថែប ដែលទិញរយៈពេលពីរឆ្នាំចំនួន  ៧៧,៧​ពាន់​លានដុល្លារ ដោយនៅឆ្នាំ២០២០ ចំនួន ៣២,៩ពាន់លានដុល្លារ និងឆ្នាំ២០២១ ចំនួន ៤៤,៨ពាន់លានដុល្លារ។ ប្រភេទទំនិញ​ទី២ ប្រទេសចិនទិញដែលចិនទិញពីសហរដ្ឋអាម៉េរិក រួមមាន សណ្តែកសៀង ប្រេងកាត សាច់ កប្បាស អាហារ សមុទ្រ ស្រូវសាលី ផ្លែឈើ ដំណាប់ ពោត ម្សៅ និងទឹកឃ្មុំ ដែលទិញរយៈពេលពីរឆ្នាំចំនួន ៣២​ពាន់លានដុល្លារ ដោយនៅឆ្នាំ២០២០ ចំនួន ១២,៥​ពាន់​លានដុល្លារ និងឆ្នាំ២០២១ ចំនួន ១៩,៥ពាន់លានដុល្លារ។ ប្រភេទទំនិញទី៣ ប្រទេសចិនទិញទំនិញថាមពលពីសហរដ្ឋអាម៉េរិក រួមមាន ឧស្ម័នធម្មជាតិ ប្រេងឆៅ និងផលិតផលចម្រាញ់ធ្យូងថ្ម ដែលទិញរយៈពេលពីរឆ្នាំចំនួន ៥២,៤ពាន់លានដុល្លារ ដោយ​នៅឆ្នាំ២០២០ ចំនួន ១៨,៥ពាន់លានដុល្លារ និងឆ្នាំ២០២១ ចំនួន ៣៣,៩ពាន់លានដុល្លារ។ ប្រភេទទំនិញទី៤ ប្រទេស​ចិន​ទិញ​សេវាកម្មពីសហរដ្ឋអាម៉េរិក រួមមាន ការធ្វើដំណើរ អាជីវកម្មនិងទេសចរណ៍ សេវាកម្មហិរញ្ញវត្ថុ ការធានារ៉ាប់រង ការប្រឹក្សាយោបល់ សេវាទូរគមនាគមន៍ ការបង្ហោះទិន្នន័យ សេវាកម្មកុំព្យូទ័រ និងការគិតថ្លៃសេវាកម្មប្រើប្រាស់នៃកម្មសិទ្ធិបញ្ញា ដែល​ទិញ​រយៈ​ពេលពីរឆ្នាំចំនួន ៣៧,៩ពាន់លានដុល្លារ ដោយនៅឆ្នាំ២០២០ ចំនួន ១២,៨ពាន់លានដុល្លារ និងឆ្នាំ២០២១ ចំនួន ២៥,១​ពាន់​លានដុល្លារ។

វាជាការពិបាកក្នុងការប្រាប់ថាតើផលប៉ះពាល់នៃជំងឺកូវីដ-១៩ នឹងប៉ះពាល់ដល់កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មដំណាក់កាលទី១ ដែល​បានចូលជាធរមានយ៉ាងណានោះទេ។ ថ្មីៗនេះទីក្រុងប៉េកាំងបានបញ្ជាក់ពីចេតនារបស់ខ្លួនដើម្បីដើរតាមកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មដំណាក់កាលមួយ។ ទោះបីជាមានការព្រួយបារម្ភថា ទីក្រុងប៉េកាំងប្រហែលជាមិនអាចបំពេញតាមការប្តេជ្ញាចិត្តក្នុង​ការទិញទំនិញចំនួន ២០០ពាន់លានដុល្លារអាម៉េរិកក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំក៏ដោយ ការសន្យាភាគច្រើនត្រូវបានផ្ទុកមកវិញដោយ​មានទឹកប្រាក់ប្រហែល ៧៥ពាន់លានដុល្លារប៉ុណ្ណោះដែលត្រូវបានគ្រោងទុកនូវការទិញទំនិញសហរដ្ឋអាម៉េរិកសម្រាប់ឆ្នាំ​២០២០។ អ្នកតំណាងពាណិជ្ជកម្មអាម៉េរិក លោក រ៉ូបឺត ឡាយថាហ្យឺ និងរដ្ឋមន្រ្តីកសិកម្មលោក សូនី ផឺតឌូ បានចុះហត្ថលេខាលើលិខិត​មួយដែលសរសើរភាពរីកចម្រើនរបស់ចិនលើកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្ម និងបាននិយាយថាប្រទេសចិនរំពឹងយ៉ាងមុត​មាំ​ថានឹងបំពេញតាមលក្ខខណ្ឌនៃកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មដំណាក់កាលទី១។

សរុបសេចក្តីមក ការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មអាម៉េរិក-ចិន ដំណាក់កាលទី១ ថ្នាក់ដឹកប្រទេសមហាអំណាចទាំងពីរ ទាំងលោកប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិក ដូណាល់ ត្រាំ ទាំងលោកប្រធានាធិបតីចិន ស៊ី ជីនពីង មានការពេញចិត្តនូវលទ្ធផលនៃកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មដំណាក់កាលទី១នេះ។ ដើម្បីបំពេញបានតាមលក្ខខណ្ឌនៃកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មដំណាក់កាល​ទី១ ប្រទេសចិនប្តេជ្ញាចិត្តគោរពតាមកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ដោយបានប្តេជ្ញាកាត់បន្ថយពន្ធទំនិញពីសហរដ្ឋអាម៉េរិក និងទិញផលិត​ផល​ពីសហរដ្ឋអាម៉េរិកដែលបានអនុវត្តចាប់តាំងពីថ្ងៃទី១៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ ទោះបីជាប្រទេសខ្លួនមានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដោយ​សារ​ការឆ្លងកូវីដ-១៩ក៏ដោយ។ ចំណែកឯសហរដ្ឋអាម៉េរិកវិញ តែងតែត្រួតពិនិត្យកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្ម និងបាន​ប្តេជ្ញា​ចិត្តកាត់បន្ថយពន្ធលើទំនិញនាំចូលពីប្រទេសចិនចាប់តាំងពីដើមខែមករា ឆ្នាំ២០២០។ នៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្ម​ដំណាក់កាលទី១ មិនបានបង្ហាញពីសហរដ្ឋអាម៉េរិកទិញទំនិញពីប្រទេសចិនបន្ថែមទៀតនោះទេ ប៉ុន្តែ សហរដ្ឋអាម៉េរិក​បែរជានៅតែរក្សាទុកពន្ធគយលើផលិតផលចិនចំនួន ២៥០ ពាន់លានដុល្លារអាម៉េរិក។ ដូច្នេះ ការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មអាម៉េរិក-ចិន ដំណាក់កាលទី១ មិនទាន់រលូននោះទេ ពីព្រោះប្រទេសមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចទាំងពីរកំពុងតែត្រួតពិនិត្យមើលគ្នាទៅវិញទៅមក ថាតើប្រទេសនីមួយៗមានឆន្ទៈអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មដំណាក់កាលទី១នោះបន្តទៀតបានកម្រិតណា៕

  ថ្ងៃអង្គារ, 24 មីនា 2020 ម៉ោង 05:51 PM

ការហៅ«ជនជាតិភាគតិចចាម» ថាជា «ខ្មែរឥស្លាម» មិនមែនជាការរើសអើងទេ ដោយ៖ បណ្ឌិត ឈត ប៊ុនថង វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា

នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា មានក្រុមជនជាតិជាច្រើនបានរស់នៅនិងធ្វើសមាហរណកម្មជាមួយជនជាតិខ្មែរ ព្រមទាំងបានក្លាយជាពលរដ្ឋខ្មែរស្របច្បាប់។ ក្រុមជនជាតិទាំងនោះរួមមាន ព្នង ចារ៉ាយ ទំពួន សួយ កួយ ស្អូច កាចក់ គ្រឹង​...ចូលចិត្តរស់នៅតាមតំបន់ខ្ពង់រាប ព្រៃភ្នំ ដែលគេនិយមហៅថា«ក្រុមជនជាតិ ឬខ្មែរលើ»។ ក្រៅពីនេះក៏មានក្រុមជន​ជាតិភាគតិចដទៃទៀតដែរ ដូចជា ចិន វៀតណាម ចាម ឡាវ ថៃ ភូមា និងជនអន្តោប្រវេសន៍ដទៃទៀត។

ឆ្លងកាត់ប្រវត្តិសាស្ត្រជាច្រើនសម័យកាល ទឹកដីកម្ពុជាដ៏ធំធេង ត្រូវបានបាត់បង់ ហើយប្រជាជាតិរបស់ខ្លួន ក៏បានបែកខ្ញែកទៅតាមទឹកដីដែលបានបាត់បង់នោះផងដែរ។ ក្នុងបំណងបង្រួបបង្រួមខ្មែរឱ្យស្រឡាញ់គ្នានិងសាមគ្គីគ្នាបើទោះ​បីជាពួកគេរស់នៅលើទឹកដីនៃដែនអធិបតេយ្យខុសគ្នាក៏ដោយ អ្នកដឹកនាំខ្មែរបានហៅប្រជាជនខ្មែរទាំងដោយភ្ជាប់ពាក្យដែលបង្ហាញទឹកដីដែលពួកគេរស់នៅជាមួយពាក្យ«ខ្មែរ» ដូចជា ខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ឬខ្មែរក្រោម(ខ្មែរដែលរស់នៅក្នុង​ដែន​​ដីកម្ពុជាក្រោម បច្ចុប្បន្នគ្រប់គ្រងដោយសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម), ខ្មែរកណ្ដាល (ខ្មែរនៅរស់នៅក្នុង​​ដែន​អធិបតេយ្យរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា) និងខ្មែរសុរិន្ទ (សំដៅយកខ្មែរដែលរស់នៅក្នុងដែនដីអតីតខេត្តមួយចំនួនរបស់ខ្មែរ ដែលបច្ចុប្បន្នគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជាណាចក្រថៃ)។

លើសពីនេះទៀត ក្នុងបំណងធ្វើសមាហរណកម្មក្រុមអន្តោប្រវេសន៍ដទៃទៀត ដូចជា ចិន វៀតណាម និង ចាម ជា​ដើម ឱ្យចូលមកក្នុងសហគមន៍ខ្មែរកាន់តែជិតស្និទ្ធ អ្នកដឹកនាំខ្មែរបានសន្មតហៅក្រុមអន្តោប្រវេសន៍ទាំងនោះថាខ្មែរចិន ខ្មែរវៀតណាម និងខ្មែរចាម ឬខ្មែរឥស្លាម ជាដើម។

ការហៅ«ជនជាតិភាគតិចចាម» ថាជា «ខ្មែរឥស្លាម» មិនមែនជាការរើសអើងទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ អ្នកដឹកនាំខ្មែរចង់ឱ្យក្រុមជាតិភាគតិចចាម បានក្លាយជាពលរដ្ឋខ្មែរស្របច្បាប់ ក្លាយជាខ្មែរតែមួយ ព្រមទាំងបានបន្សល់ទុកនូវអត្តសញ្ញាណដើមរបស់ពួគគេផងដែរ។ លក្ខណៈបែបនេះ ក៏មិនខុសពីនិយាមអន្តរជាតិដែរ ដូចជា ខ្មែរដែលបានទៅរស់នៅនិងចូលសញ្ជាតិបរទេសផ្សេងៗក៏គេហៅខ្មែរទាំងនោះថា ខ្មែរអាម៉រិកក័ង, ខ្មែរអូស្ត្រាលី ខ្មែរកាណាដា ខ្មែរបារាំង ដែរ។

បើយើងរម្លឹកអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រទៅក្រោយបន្តិច យើងនឹងបានដឹងថា ជនជាតិចាមគឺជាជនជាតិមួយពួក មានប្រភពមកពីប្រទេសចម្ប៉ា ដែលសព្វថ្ងៃបានបាត់បង់ទៅហើយ រីឯប្រជាជនចាមបានបែកខ្ញែកទៅរស់នៅក្នុងប្រទេសជាច្រើន ដូចជា វៀតណាម កម្ពុជា ថៃ ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន និងឥណ្ឌូនេស៊ី ជាដើម។ ចំពោះជនជាតិចាមដែលរស់នៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជារហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ទទួលបានសិទ្ធិស្របច្បាប់ដូចពលរដ្ឋខ្មែរដែរ ព្រមទាំងមានសិទ្ធិប្រតិបត្តិជំនឿសាសនារបស់​ខ្លួនដោយសេរីក្នុងក្របខណ្ឌនៃច្បាប់របស់កម្ពុជា។ ហើយអ្វីដែលពិសេសជាងនេះទៀតនោះ គឺថា ការហៅ​«ជន​ជាតិ​ភាគតិចចាម» ថាជា «ខ្មែរឥស្លាម» នេះ គឺជាព្រះរាជតម្រិះរបស់សម្ដេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ព្រះមរមរតនកោដ្ឋ ក្នុងសម័យសង្គមរាស្រ្តនិយម ដែលព្រះអង្គសព្វព្រះរាជហឫទ័យហៅដូច្នោះ ហើយបងប្អូនខ្មែរឥស្លាមនៅសម័យនោះក៏ពេញចិត្តនឹងការហៅដូច្នេះដែរ។

ប៉ុន្តែ ក្នុងពេលថ្មីៗនេះ ពេលដែលបងប្អូនខ្មែរឥស្លាមបានចូលរួមក្នុងសហគមន៍មូស្លីមអន្តរជាតិនៅបណ្ដាប្រទេសមួយ​ចំនួន ដូចជា ម៉ាឡេស៊ី ថៃ ជាដើម ស្រាប់តែមានគំនិតថ្មីមួយលើកឡើងថា ការហៅ «ជនជាតិភាគតិចចាម» ថាជា «ខ្មែរឥស្លាម» អាចជាការប្រឈមមុខនឹងការបាត់បង់អត្តសញ្ញាណរបស់ជនជាតិចាម។ ហេតុនេះហើយមតិមួយចំនួនតូចរបស់ក្រុមជនជាតិភាគតិចាមនៅកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន ហាក់មានទំនោរគិតថា ការហៅ«ជនជាតិភាគតិចចាម» ថាជា «ខ្មែរឥស្លាម» គឺជាពាក្យមិនល្អ និងអាចជាការរើសអើង។

លើសពីនេះទៀត ថ្មីៗបំផុតនេះ គឺក្នុងខែកុម្ភៈ និងខែមីនា ឆ្នាំ២០២០នេះ ពេលដែលបងប្អូនជនជាតិ ខ្មែរឥស្លាម ចំនួន ៧៩នាក់ បានធ្វើដំណើរទៅចូលរួមពិធីសាសនាមួយតាមប្រពៃណីរបស់ពួកមូស្លីមនៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ហើយពេលត្រឡប់មកវិញ ដោយបានឆ្លងមេរោគ COVID-19 មកជាមួយ និងបានចម្លងជាបន្តបន្ទាប់ដោយមិនដឹងខ្លួនដល់ប្រជាជននៅក្នុងសហគមន៍របស់គាត់។ ហើយម្យ៉ាងទៀត ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពបែបនេះ មានអ្នកលេងបណ្ដាញសង្គមមួយចំនួននិយាយបញ្ចេញមតិប៉ះពាល់អារម្មណ៍របស់ពួកគាត់ ទើបពួកគាត់ប្រតិកម្មថា សហគមន៍ខ្មែររើសអើងពួកគាត់ និងបាននិយាយថា ការណ៍ដែលក្រសួងសុខាភិបាលប្រកាសថា «អ្នកធ្វើតេស្ត COVID-19 វិជ្ជមាន គឺជាខ្មែរឥស្លាម» ក៏ជាពាក្យដែលធ្វើឱ្យមានការរើសអើងពួកគាត់ដែរ គួរថាត្រឹមតែខ្មែរបានហើយ ពួកគេគាត់ក៏ជាខ្មែរដែរ។

តាមពិតទៅ ពួកគាត់ មានដើមកំណើតជា «ជនជាតិចាម» ពេលត្រូវបានធ្វើសមាហរណកម្មចូលក្នុងសង្គមខ្មែរគេហៅថា «ខ្មែរឥស្លាម»។ ក្រោយមកទៀត ដោយពួកគេមានគំនិតថាចង់រក្សាអត្តសញ្ញាណរបស់ខ្លួន ចង់ឱ្យគេហៅថា «ចាម»។ ថ្មីៗបំផុតនេះ ក្នុងដំណាក់កាលរីករាលដាលជំងឺកូវីដ១៩ ដោយខ្លាចគេរើសអើង ពួកគេក៏ចង់ឱ្យហៅថា «ខ្មែរ» វិញ។ បើយើងពិនិត្យមើលដំណើរផ្លាស់ប្ដូរដែលវិលចុះវិលឡើងនេះ គឺគ្មានមូលច្បាស់លាស់ រឹងមាំ និងសមហេតុផលទេ វាគ្រាន់តែការលើកឡើងរបស់បុគ្គលមួយចំនួនតូចនៅក្នុងសហគមន៍មូស្លីមនៅកម្ពុជាតែប៉ុណ្ណោះ។

ជារួម ការហៅបងប្អូនជនជាតិភាគតិចចាម ថាជា ខ្មែរឥស្លាម ឬការប្រកាសរបស់ក្រសួងសុខាភិបាលថា បងប្អូនខ្មែរឥស្លាមដែលវិលត្រឡប់មកពីការចូលរួមពិធីសាសនាមួយនៅម៉ាឡេស៊ី «បានធ្វើតេស្ត កូវីដ១៩ វិជ្ជមាន» មិនមែនជាឥរិយាបថឬភាសារើសអើងទេ។ វាជាភាសាដែលគេប្រើជាធម្មតាសម្រាប់ការកំណត់អត្តសញ្ញាណជនជាតិនីមួយៗតែប៉ុណ្ណោះ។ ឧទាហរណ៍ «ខ្មែរឥស្លាម ១០ នាក់ បានធ្វើតេស្ត កូវីដ១៩ វិជ្ជមាន», «ជនជាតិម៉ាឡេស៊ី ៦នាក់បានធ្វើតេស្ត កូវីដ១៩ វិជ្ជមាន», «ជនជាតិបារាំង២នាក់បានធ្វើតេស្ត កូវីដ១៩ វិជ្ជមាន»។

តាមពិតទៅ ការណ៍ដែលបងប្អូនខ្មែរឥស្លាម មានអារម្មណ៍ថា បានទទួលការរើសអើងពីសហគមន៍ខ្មែរនោះ គឺបណ្តាលមកពីអ្នកលេងបណ្ដាញសង្គមមួយចំនួនបានប្រើពាក្យពេចន៍អសុរោះ និងការអត្ថាធិប្បាយមួយចំនួនដែលប៉ះពាល់ដល់អារម្មណ៍និងសេចក្ដីថ្លៃថ្នូររបស់ពួកគេ។ ជាការណ៍ពិត តាមគោលការណ៍ច្បាប់របស់កម្ពុជា ពួកគេមិនត្រូវបាន​រើស​​អើងទេ សូម្បីតែពេលដែលពួកគេបានឆ្លងកូវីដ១៩ពីម៉ាឡេស៊ីហើយក៏ដោយ ក៏ពួកគេគ្រូវបានពេទ្យខ្មែរនិងក្រសួងសុខាភិបាលកម្ពុជាយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការពិនិត្យនិងព្យាបាល ដូចជា ជនជាតិខ្មែរ និងជនជាតិបរទេសដទៃទៀតដែរ។

លើសពីនេះទៀត សូមបងប្អូនខ្មែរឥស្លាម ឬបងបង្អូនជនរួមជាតិដទៃទៀត កុំយល់ច្រឡំថា ជាការរើសអើងចំពោះការដាក់មនុស្សណាម្នាក់ឬក្រុមណាមួយដែលគេសង្ស័យថាអាចមានការឆ្លងជំងឺកូវីដ១៩ឱ្យនៅដាច់ដោយឡែក, ការព្យាបាលអ្នកជំងឺកូវីដ១៩ក្នុងបន្ទប់ដោយឡែក, ការណ៍ដែលគ្រូពេទ្យ គិលានុបដ្ឋាក គិលានុបដ្ឋាយិកា ពាក់ម៉ាស ពាក់ស្រោមដៃ និងសម្លៀកបំពាក់សុវត្ថិភាពក្នុងពេលទៅពិនិត្យនិងព្យាបាលអ្នកជំងឺកូវីដ១៩ និងការណ៍ដែលប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ ពាក់ម៉ាសក្នុងពេលបំពេញការងារ ពេលចូលទៅក្នុងទីប្រជុំជន និងឥរិយាបថមិនសូវហ៊ានស្និទ្ធស្នាលជាមួយអ្នកដែលគេសង្ស័យថា មានជាប់ពាក់នឹងកូវីដ១៩។ តាមពិត ជាគោលការណ៍ របៀបទាំងអស់នេះ គឺជាបច្ចេកទេសសុខា​ភិបាល ដែលតម្រូវឱ្យគ្រូពេទ្យ គិលានុបដ្ឋាក គិលានុបដ្ឋាយិកា និងមហាជនទូទាំងពិភពលោកប្រើប្រាស់ជាទូទៅ តាំងពីយូរណាស់មកហើយសម្រាប់ករណីមានជំងឺឆ្លង។

ជាសន្និដ្ឋាន ក្នុងសង្គមខ្មែរ មិនមានការរើសអើងជាតិសាសន៍ សហគមន៍ណាមួយ ឬសាសនាណាមួយទេ ជនជាតិទាំងអស់ដែលកំពុងរស់នៅកម្ពុជាទទួលបានសុខដុមរមនា។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ក្នុងកម្រិតបុគ្គល យើងសង្កេតឃើញថា អាចមានបុគ្គលខ្លះបានប្រើពាក្យពេចន៍អសុរោះ និងការអត្ថាធិប្បាយមួយចំនួនដែលប៉ះពាល់ដល់អារម្មណ៍និងសេចក្ដីថ្លៃថ្នូររបស់ក្រុមជនជាតិណាមួយ។ ហេតុនេះ ដើម្បីបន្តសាមគ្គីភាព សហអត្ថិភាព និងសុខដុមភាពក្នុងសង្គម​​ខ្មែរទាំងមូល សូមពលរដ្ឋខ្មែរម្នាក់ៗ ជាពិសេស អ្នកលេងបណ្ដាញសង្គម ជៀសវាងការប្រើពាក្យពេចន៍អុជអាល អសុរោះ វោហាសាស្ត្រ និងអត្ថាធិប្បាយណាមួយ ដែលនាំឱ្យប៉ះពាល់អារម្មណ៍ មានជម្លោះ អំពើហិង្សា និងការរើសអើងកើតឡើងនៅក្នុងសង្គមរបស់យើង៕

RAC Media

ប្រភព៖ វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា

  ថ្ងៃចន្ទ, 23 មីនា 2020 ម៉ោង 04:46 PM