រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

ប្រជុំដើម្បីពិនិត្យ ពិភាក្សានិងអនុម័តបច្ចេកសព្ទរបស់គណ:កម្មការភាសាវិទ្យា

កាលពីរសៀលថ្ងៃអង្គារ ៤រោច ខែជេស្ឋ ឆ្នាំជូត ទោស័ក ព.ស.២៥៦៤ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៩ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរ ក្រោមអធិបតីភាពឯកឧត្តមបណ្ឌិត ជួរ គារី បានបើកកិច្ចប្រជុំដើម្បីពិនិត្យ ពិភាក្សានិងអនុម័តបច្ចេកសព្ទរបស់គណ:កម្មការភាសាវិទ្យា ដោយអនុម័តពាក្យបានចំនួន៤ ដែលមានសេចក្តីពន្យល់លម្អិតដូចខាងក្រោម៖

RAC Media

ប្រភព៖  ក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរ

  ថ្ងៃពុធ, 10 មិថុនា 2020 ម៉ោង 10:00 AM

បេសកកម្មសិក្សាស្រាវជ្រាវស្តីពី «អត្តសញ្ញាណបដិមាទោល ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧» នៅប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ

ថ្ងៃសៅរ៍ ១រោច ខែជេស្ឋ ឆ្នាំជូត ទោស័ក ព.ស ២៥៦៤ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៦ ខែមថុនា ឆ្នាំ២០២០ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានដឹកនាំមន្រ្តីជំនាញផ្នែកប្រវត្តិសាស្ត្រ បុរាណវត្ថុវិទ្យា និងវប្បធម៌វិទ្យាដែលមានលោកបណ្ឌិត ផុន កសិកា, លោក សួ ប៉ុណ្ណារ៉ាត់, កញ្ញា តាកេត ស័កដា, លោក រឿន ភារុន និង លោកស្រី ម៉ិល វាសនា ចុះសិក្សាស្រាវជ្រាវគម្រោងស្ដីពី «អត្តសញ្ញាណបដិមាទោល ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧» នៅប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ ក្នុងគោលបំណងសិក្សាស្វែងយល់បន្ថែមពីចម្លាក់រូបព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧, សិក្សាកំណត់អត្តសញ្ញាណជាក់លាក់នៃចម្លាក់រូបព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ដែលឆ្លាក់នៅលើថែវប្រាសាទ ដើម្បីឈានទៅសិតបដិមាទោលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ធ្វើពីស្ពាន់។

ប្រាសាទបន្ទាយឆ្នារ មានទីតាំងស្ថិតនៅ ភូមិបន្ទាយឆ្មារ ឃុំបន្ទាយឆ្មារ ស្រុកថ្មពួក ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ។ ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារជាប្រាសាទដែលត្រូវបានកសាងឡើងពីចុងសតវត្សរ៍ទី១២ដល់ដើមសតវត្សរ៍ទី១៣ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ដើម្បីឧទ្ទិសដល់បុត្រា នាម ស្រិន្ទ្រកុមារ និងមេទ័ព៤នាក់របស់ព្រះអង្គដែលបានពលីជីវិតនៅក្នុងសមរភូមិកំចាត់ចាមនៅឆ្នាំ១១៧៧។

ការសិក្សាស្រាវជ្រាវនៅលើកនេះ ក្រុមការងារផ្ដោតលើការចុះកូដរូបព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ដែលឆ្លាក់នៅតាមថែវ ដោយចែកទៅតាមទិស និង ស្លាប។ ឧទាហរណ៍នៅថែវខាងកើតត្រូវចែកជាថែវខាងកើតស្លាបខាងជើង និងថែវខាងកើតស្លាបខាងត្បូង។ រីឯ ទិសផ្សេងៗទៀតក៏ចែកទៅតាមទិស និងស្លាបដែរ។ ការចុះកូដគឺយកតាមប្រព័ន្ធអន្ដរជាតិ ដោយប្រើជាអក្សរឡាតាំង ដើម្បីឱ្យងាយស្រួលក្នុងបញ្ចូលក្នុងប្រព័ន្ធទិន្នន័យរួម និងស្ថាប័នជាតិ និង អន្ដរជាតិផ្សេងៗអាចយកប្រើបាន។ លេខកូដដែលប្រើគឺ BTC-20-ESG-01 (Banteay Chhmar-2020-East South Gallery-01, ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ-២០២០-ថែវខាងកើតស្លាបខាងត្បូង-០១)។ លេខរូបគឺរាប់ពីលេខ០១ រហូតដល់រូបចុងក្រោយ។

តាមការចុះលេខកូដដោយក្រុមការងារ រូបចម្លាក់ដែលសង្ស័យថាជា ព្រះរូបព្រះបាទជ័វរ្ម័នទី៧ មានចំនួន ២២ ដែលសល់ពីការរលំបែកបាក់។

ក្រុមការងារក៏បានថតរូប 3D និង Photogrammetry នៅគ្រប់ថែវទាំងអស់សម្រាប់វិភាគរូបមួយផែនៗឱ្យបានល្អិតល្អន់។

ក្រុមការងារក៏ពិពណ៌នារូបនីមួយៗ ទាក់ទងនឹងឥរិយាបថ, ជំហរ, កាយវិការ, គ្រឿងពាក់គ្រង, មកុដ, កេតនភណ្ឌស្ដេច, ទេសកាល និង ព្រឹត្តិការណ៍ទាក់ទងនឹងរូបចម្លាក់។ រូបទាំងអស់នឹងបញ្ចូលក្នុងទិន្នន័យដែលមានបង្ហាញលេខកូដ, រូបថត និង ការពណ៌នាអំពីរូប។

ក្នុងបេសកកម្មលើកនេះដែរ ក្រុមទូរទស្សន៍ PNN ក៏បានចុះមកធ្វើបទយកការណ៍អំពី ការសិក្សាស្រាវជ្រាវកំណត់អត្តសញ្ញាណបដិមាព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ដល់ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ។

RAC Media | តាកេត ស័កដា

  ថ្ងៃអង្គារ, 09 មិថុនា 2020 ម៉ោង 05:07 PM

សង្រ្គាមត្រជាក់សម័យថ្មី ដោយ៖ លោក ធន ឆាយពិសិដ្ឋ មន្រ្តីស្រាវជ្រាវនៃនាយកដ្ឋាននយោបាយនិងសន្តិសុខអន្តរជាតិ នៃ​វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា

ពាក្យថា«សង្រ្គាមត្រជាក់» ត្រូវបានប្រើជាដំបូងនៅឆ្នាំ១៩៤៥ ដោយអ្នកនិពន្ធអង់គ្លេសម្នាក់ឈ្មោះថា George Orwell ដោយសំដៅទៅលើស្ថានភាពនៃការប្រឈមមុខដាក់គ្នាជាប្រចាំរវាងរដ្ឋនិងរដ្ឋ ក៏ប៉ុន្តែ មិនឈានដល់ការផ្ទុះសង្រ្គាមក្តៅនឹងគ្នាដោយផ្ទាល់ទេ។ ក្រោយមក ជាពិសេស នៅក្រោយសង្រ្គាមលោកលើកទី២ ពាក្យថា«សង្រ្គាមត្រជាក់​»​នេះ ត្រូវបានគេយកមកប្រើជាទូទៅដើម្បីសំដៅលើការប្រឈមមុខដាក់គ្នារវាងមហាអំណាចធំៗទាំងពីរ គឺសហរដ្ឋអាម៉េរិក និងសហភាពសូវៀត។

ក្រោយសង្រ្គាមលោកលើកទី២ សហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងសភាពសូវៀត ដែលជាអ្នកឈ្នះសង្រ្គាមជាមួយគ្នា បានក្លាយគូបដិបក្ខ។ សូវៀតដែលប្រកាន់យកលទ្ធិកុម្មុយនីស្ត ចង់ឱ្យពិភពលោកស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងបែបប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចនយោបាយសង្គមនិយម រីឯសហរដ្ឋអាម៉េរិកដែលប្រកាន់យកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរី ក៏ចង់ឱ្យពិភពលោកស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងបែបប្រជាធិតេយ្យសេរីនិងប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចនយោបាយបែបមូលធននិយម ជាហេតុនាំឱ្យមានសង្រ្គាម​មនោគមវិជ្ជា ដែលយើងហៅថា«សង្រ្គាមត្រជាក់»កើតឡើង។ សង្រ្គាមនេះបានអូសបន្លាយអស់រយៈពេល​៤៦ឆ្នាំនិងបានសាយភាយពេញពិភពលោក។ សង្រ្គាមនេះចាប់ផ្ដើមលេចចេញរូបរាងច្បាស់លាស់នៅពេលមានការ​សាងសង់ជញ្ជាំងក្រុងប៊ែរឡាំងបែងចែកអាល្លឺម៉ង់ជាពីរ, សង្រ្គាមកូរ៉េ, សង្រ្គាមវៀតណាម, សង្រ្គាមអាហ្វហ្កានីស្ថាន, សង្រ្គាមនៅមជ្ឈិមបូព៌ា និងអាហ្វ្រិក ជាដើម។

សង្រ្គាមនេះ មានលក្ខណៈជាសង្រ្គាមបែបឃោសនាការ, សង្រ្គាមបែបចិត្តវិទ្យា និងសង្រ្គាមបែបតំណាង ដោយអ្នកធ្វើសង្រ្គាមពិតប្រាកដ គឺប្រទេសដែលនៅពីក្រោយខ្នងរបស់ភាគីជម្លោះម្ខាងៗ ហើយសូម្បីតែក្រុមផ្សេងៗ ឬបក្សផ្សេងៗ​នៅក្នុងប្រទេសតែមួយ ក៏បានបែងចែកគ្នាគាំទ្រមនោគមវិជ្ជាម្ខាងម្នាក់និងមានការប្រយុទ្ធគ្នាស៊ីសាច់ហុតឈាម ដោយម្ខាងដែលប្រកាន់លទ្ធិកុម្មុយនីស្ត មានសហភាពសូវៀតជាបង្អែក រីឯម្ខាងទៀតដែលប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរី មានសហរដ្ឋអាម៉េរិកជាបង្អែក ដូចជាវៀតណាមខាងជើងនិងត្បូង កូរ៉េខាងជើងនិងខាងត្បូង ក៏ដូចជា កម្ពុជាដែរដែលមានក្រុមប្រឆាំងគ្នាជាច្រើនក្រុម ហើយក្រុមទាំងអស់នេះគ្រាន់តែជាកូនអុករបស់មហាអំណាចទាំងពីរតែប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែក្រុមឬភាគីជម្លោះទាំងនោះ បានក្លាយជាជនរងគ្រោះពិតប្រាកដពីសង្រ្គាមត្រជាក់នេះ។

សង្រ្គាមត្រជាក់ដែលបង្កឡើងពីទំនាស់រវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងសហភាពសូវៀត បានបង្កឱ្យមានវិនាសកម្មជាច្រើន តាមពិតវាមិនមែនជាសង្រ្គាមមនោគមវិជ្ជាស្អីនោះទេ ប៉ុន្តែ វាគឺជាការដណ្ដើមអំណាចរវាងប្រទេសមហាអំណាចពីរដែលឈ្នះសង្គ្រាមលោកលើកទី២ជាមួយគ្នា ហើយបន្តចង់បានលេខមួយតែម្នាក់ឯងនោះ។ ជាក់ស្តែង សង្រ្គាមរវាង​អេត្យូពីនិងសូម៉ាលី ដើមឡើយ សហភាពសូវៀតគាំទ្រសូម៉ាលី និងសហរដ្ឋអាម៉េរិកគាំទ្រអេត្យូពី ហើយក្រោយមក សហភាពសូវៀតត្រឡប់មកគាំទ្រអេត្យូពី ឯសហរដ្ឋអាម៉េរិកក៏បែរទៅគំាំទ្រសូម៉ាលីវិញ ហើយប្រទេសមហាអំណាចទាំងពីរចេះតែផ្គត់ផ្គង់អាវុធទៅឱ្យពួកគេប្រយុទ្ធគ្នាទៅ។

រហូតដល់សម័យ មីខៀល ហ្គរបាឆូហ្វ (Mikhail Gorbachev) មេដឹកនាំសហភាពសូវៀតបានយកនយោបាយកែទម្រង់​ប្រទេស ប្រែទៅជាប្រជាធិបតេយ្យ ទើបធ្វើឱ្យសង្រ្គាមត្រជាក់ត្រូវបញ្ចប់នៅឆ្នាំ១៩៩១។ សង្រ្គាមត្រជាក់ធ្វើឱ្យពិភពលោករងទុក្ខអស់រយៈពេល៤៦ឆ្នាំ។

ពីមុន គេយកមនោគមន៍វិជ្ជានយោបាយ មកធ្វើជាលេសក្នុងការធ្វើសង្រ្គាម ដែលយើងហៅថា «សង្រ្គាមត្រជាក់» បែងចែកពិភពលោកជាពីរក្រុមដោយមានមនោគមន៍វិជ្ជានយោបាយផ្ទុយគ្នាហើយបដិបក្ខគ្នា ប៉ុន្តែ សព្វថ្ងៃនេះ មនោគមន៍វិជ្ជានយោបាយលែងដើរតួនាទីជាឈ្នាន់ឱ្យប្រទេសនីមួយៗនៅលើពិភពលោកបែងចែកគ្នាទៀតហើយ ព្រោះ​ថាសូម្បីតែប្រទេសប្រកាន់របបសង្គមនិយម ក៏អនុវត្តនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចបែបមូលធននិយមដែរ។ ដូច្នេះ វាច្បាស់ណាស់ថា សង្រ្គាមត្រជាក់ជំនាន់ថ្មីនឹងមិនកើតពីទំនាស់ខាងឧត្ដមគតិទៀតទេ។ ដូច្នេះ តើសង្រ្គាមត្រជាក់សម័យថ្មីនឹង​កើតឡើងមកពីមូលហេតុអ្វី?

ពិភពលោកសព្វថ្ងៃ ខុសឆ្ងាយពិភពលោកកាលពីប៉ុន្មានទសវត្សរ៍មុន សេដ្ឋកិច្ចបានចូលមកដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងការកំណត់ភូមិសាស្រ្តនយោបាយ ក្នុងន័យនេះ មានន័យថា សង្រ្គាមត្រជាក់ថ្មីអាចកើតពីសង្រ្គាម សេដ្ឋកិច្ច ជាក់ស្ដែង ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៩ បង្កឡើងដោយប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិក ដូណាល់ ត្រាំ ដែលមានភាគីម្ខាងទៀតគឺចិន។

ការចាប់ផ្ដើមដោយសង្រ្គាមពាណិជ្ជកម្មរវាចិននិងសហរដ្ឋអាម៉េរិក ដែលធ្វើឱ្យពិភពលោក ជាពិសេស ប្រទេសសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងចិន ឬប្រទេសតូចៗ ដែលពឹងផ្អែកលើផលប្រយោជន៍ខាងសេដ្ឋកិច្ចពីប្រទេសមហាអំណាច​ទាំងពីរ ក៏ចាប់ផ្ដើមចែកបក្សចែកបក្សពួក បើទោះជាមិនទាន់បង្ហាញពីជំហរដាច់ខាតដូចសម័យកាលសង្រ្គាមត្រជាក់ក៏ដោយ ក៏យើងបានឃើញច្បាស់ពីភាពលម្អៀងរបស់ប្រទេសនីមួយៗក្នុងការជ្រើសរើសឬគាំទ្រខាងមហាអំណាចណាមួយក្នុងចំណោមមហាអំណាចទាំងពីរ។ ពីដំបូង ការបែងចែកក្រុមខាងសេដ្ឋកិច្ចហាក់ដូចជានៅមានភាពស្រពិចស្រពិល ប៉ុន្តែ មកទល់ពេលនេះ រូបភាពនោះកាន់តែបង្ហាញជាក់ច្បាស់ ដែលក្នុងនោះ យើងបានឃើញក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្តសហរដ្ឋអាម៉េរិកកំពុងឡោមព័ទ្ធចិន ដូចជាថ្មីៗនេះ មានការខិតខំទាញយកក្រុមហ៊ុនសហរដ្ឋអាម៉េរិកជាង​១ពាន់ក្រុមហ៊ុនឱ្យដកការផលិតចេញពីប្រទេសចិន ហើយផ្លាស់ទីតាំងទៅឥណ្ឌា និងជប៉ុន ដែលជាប្រទេសដៃគូដ៏សំខាន់​របស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក បានសម្រេចផ្ដល់ប្រាក់ឧបត្ថម្ភដល់វិស័យឧស្សាហកម្មឱ្យផ្លាស់ទីតាំងផលិតពីប្រទេស​ចិនទៅកាន់ប្រទេសផ្សេង។

រហូតមកដល់ចុងឆ្នាំ២០១៩ និងដើមឆ្នាំ២០២០ ជាវេលាដែលវីរុសកូវីដ១៩ បាននិងកំពុងរាតត្បាតពាសពេញពិភពលោក វាសមតែបណ្ដាប្រទេសទាំងអស់នៅលើពិភពលោក ជាពិសេស ប្រទេសមហាអំណាច រួមកម្លាំងសហការ​គ្នាដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺឆ្លងដ៏កាចសាហាវនេះ ប៉ុន្តែ បែរជាបង្ហាញឱ្យឃើញកាន់តែច្បាស់នូវការចែកបក្សពួក និងការព្យាយាមធ្វើសង្រ្គាមចិត្តសាស្រ្តរវាងគ្នាទៅវិញ។ ដូចជាថ្មីៗនេះ ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិក ទាម​ទារ​ឱ្យចិនទទួលខុសត្រូវចំពោះការរាតត្បាតនៃកូវីដ-១៩ ហើយក៏កំពុងរៀបចំផែនការរយៈពេលវែង ដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្មប្រទេសចិន ទន្ទឹមនឹងនោះក៏បានកៀងគរសម្ព័ន្ធមិត្តនៅអឺរ៉ុប អាស៊ី មានជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង ឥណ្ឌា ជាដើម រួមគ្នាដាក់សម្ពាធលើប្រទេសចិន។ លើសពីនេះទៀត ភាពតានតឹងរវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងចិន បានបន្តកើតឡើង នៅ​ពេល​មានការចោទប្រកាន់ជាសាធារណៈរបស់អាម៉េរិកចំពោះចិនថា ប៉ុនប៉ងលួចការស្រាវជ្រាវលើវ៉ាក់សាំងប្រឆាំងវីរុសកូវីដ-១៩របស់ខ្លួន។ ជាការឆ្លើយតប ចិនបានប្រឆាំងនឹងការចោទប្រកាន់ទាំងឡាយរបស់អាម៉េរិក (ដូណាល់ត្រាំ)។

ពីមួយជំហានទៅមួយជំហាន ស្ថានការណ៍កាន់តែតានតឹងឡើងៗ ដូចជាថ្ងៃទី២១ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០កន្លងទៅ ប្រធា​នាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ បានប្រកាសពីការដកខ្លួនចេញពីសន្ធិសញ្ញាមេឃចំហ (OPEN SKIES) ដែលអាចត្រួតពិនិត្យបណ្ដាចលនាយោធានិងបណ្ដាវិធានការកម្រិតគ្រឿងសព្វាវុធរបស់បណ្ដាប្រទេសដែលចុះហត្ថលេខា​លើកិច្ចព្រមព្រៀងនោះដោយចោទប្រកាន់រុស្ស៊ីថា រំលោភបំពានសន្ធិសញ្ញានេះ។ ហើយក្រោយពីចិនដាក់គម្រោងច្បាប់ស្ដីពីសន្តិសុខជាតិនៅក្រុងហុងកុង អាម៉េរិក បានលូកដៃចូលភ្លាម ដោយប្រកាសគំរាមដាក់ទណ្ឌកម្ម ជាហេតុនាំឱ្យចិនក៏បានគំរាមតបអាម៉េរិកអំពីការសងសឹករបស់ខ្លួនវិញភ្លាមៗដែរ ដោយចិនអះអាងថានឹងចាត់វិធានការមួយចំនួន ប្រសិនបើអាមេរិកនៅតែចចេសធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួននៅហុងកុង។

ទំនាស់រវាងមហាអំណាចទាំងពីរ ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ ចេះតែកើនកម្ដៅឥតឈប់ឈរ ហើយការស្ដែងឡើងនៃក្រុមម្ខាងៗក៏លេចចេញរូបរាងកាន់តែច្បាស់ឡើងៗ ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញពីការបែងចែករវាងម្ខាងចិននិងម្ខាងអា​ម៉េ​រិក​។ ស្ថានភាពបែបនេះ ចង់ឬមិនចង់ ប្រទេសតូចៗគ្មានជម្រើសទេ បើសង្រ្គាមបែបនេះនៅតែបន្ត ចុងក្រោយ ប្រទេស​​តូចៗត្រូវតែជ្រើសរើសយកការគាំទ្រភាគីណាមួយដោយផ្អែកលើផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួនឬគាំទ្រភាគីណាមួយជាយថាហេតុ។ សង្រ្គាមលើកនេះអាចមិនប្រើអាវុធវាយប្រហារគ្នាដូចពីមុនទេ គេប្រើសម្ពាធខាងសេដ្ឋកិច្ចដាក់គ្នាទៅ​វិញ​ទៅមក ដោយការប្រើប្រាស់មធ្យាបាយខាងពន្ធអាករ, ស្តង់ដារគុណភាពទំនិញ និងលក្ខខណ្ឌផ្សេងៗ។ បើ​សង្រ្គាមត្រជាក់ថ្មីអូសបន្លាយយូររហូតដល់៤៦ឆ្នាំ ដូចសង្រ្គាមត្រជាក់មុន នោះប្រជាជនពិភពលោកមុខតែលំបាកជាមិនខាន ជាពិសេស អាស៊ានទំនងជានឹងក្លាយជាចំណុចក្ដៅនៃការប្រជែងគ្នារវាងមហាអំណាចទាំងពីរ៕

RAC Media

ប្រភព៖ វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា

  ថ្ងៃអង្គារ, 09 មិថុនា 2020 ម៉ោង 04:34 PM

បេសកកម្មសិក្សាស្រាវជ្រាវស្តីពី «អត្តសញ្ញាណបដិមាទោល ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧» នៅប្រាសាទបាយ័ន ទឹកដីអង្គរ ខេត្តសៀមរាប

ថ្ងៃចន្ទ ៣រោច ខែជេស្ឋ ឆ្នាំជូត ទោស័ក ព.ស២៥៦៤ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៨ ខែមថុនា ឆ្នាំ២០២០ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានបន្តដឹកនាំមន្រ្តីជំនាញផ្នែកប្រវត្តិសាស្ត្រ បុរាណវត្ថុវិទ្យា និងវប្បធម៌វិទ្យាដែលមានលោកបណ្ឌិត ផុន កសិកា, លោក សួ ប៉ុណ្ណារ៉ាត់, កញ្ញា តាកេត ស័កដា, លោក រឿន ភារុន និង លោកស្រី ម៉ិល វាសនា ចុះសិក្សាស្រាវជ្រាវគម្រោងស្ដីពី «អត្តសញ្ញាណបដិមាទោល ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧» នៅប្រាសាទបាយ័ន ក្នុងគោលបំណងសិក្សាស្វែងយល់បន្ថែមពីចម្លាក់រូបព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧, សិក្សាកំណត់អត្តសញ្ញាណជាក់លាក់នៃចម្លាក់រូបព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ដែលឆ្លាក់នៅលើថែវប្រាសាទ ដើម្បីឈានទៅសិតបដិមាទោលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ធ្វើពីស្ពាន់។

ការសិក្សាស្រាវជ្រាវនៅលើកនេះ ក្រុមការងារផ្ដោតលើការចុះកូដរូបព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ដែលឆ្លាក់នៅតាមថែវខាងក្រៅជ្រុងខាងកើត ស្លាបខាងត្បូង។ ប្រព័ន្ធកូដដែលប្រើនៅប្រាសាទបាយ័នក៏មិនខុសពីប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារដែរគឺ ចែកទៅតាមទិស និងស្លាបដែរ។ ការចុះកូដត្រូវយកតាមប្រព័ន្ធអន្ដរជាតិ ដោយប្រើជាអក្សរឡាតាំង ដើម្បីឱ្យងាយស្រួលក្នុងបញ្ចូលក្នុងប្រព័ន្ធទិន្នន័យរួម និងស្ថាប័នជាតិ និង អន្ដរជាតិផ្សេងៗអាចយកប្រើបាន។ លេខកូដដែលប្រើនៅប្រាសាទបាយ័នគឺ BY-20-ESG-L-1-001 (Bayon-2020-East South Gallery-Level-1-01, ប្រាសាទbay& n- ២០២០-ថែវខាងកើតស្លាបខាងត្បូង-ជាន់-០១-០១)។ លេខរូបគឺរាប់ពីលេខ០១ រហូតដល់រូបចុងក្រោយ។

ក្រុមការងារក៏បានថតរូប 3D និង Photogrammetry ដោយលោក ឡេង សត្យា អ្នកជំនាញរបស់អាជ្ញាធរជាតិអប្សរានៅគ្រប់ថែវទាំងអស់សម្រាប់វិភាគរូបតាមផែននីមួយៗឱ្យបានល្អិតល្អន់ ហើយក្រុមការងារក៏ពិពណ៌នារូបនីមួយៗ ទាក់ទងនឹងឥរិយាបថ, ជំហរ, កាយវិការ, គ្រឿងពាក់គ្រង, មកុដ, កេតនភណ្ឌស្ដេច, ទេសកាល និង ព្រឹត្តិការណ៍ទាក់​ទង​នឹងរូបចម្លាក់។ រូបទាំងអស់នឹងបញ្ចូលក្នុងទិន្នន័យដែលមានបង្ហាញលេខកូដ, រូបថត និង ការពណ៌នាអំពីរូប ដូចដែលបានធ្វើនៅប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារដែរ។

ក្នុងបេសកកម្មស្រាវជ្រាវនៅប្រាសាទបាយ័នលើកនេះ ក្រុមទូរទស្សន៍ PNN ក៏បានចុះមកធ្វើបទយកការណ៍អំពី ការសិក្សាស្រាវជ្រាវកំណត់អត្តសញ្ញាណបដិមាព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ នៅទីតាំងប្រាសាទបាយ័នផ្ទាល់។ បទយកការណ៍ដែលធ្វើឡើងដោយក្រុមទូរទស្សន៍ស្ថានីយ PNN បានធ្វើនៅប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារផង និងប្រាសាទបាយ័នផងដែរ។ កិច្ចសម្ភាសន៍របស់ក្រុមទូរទស្សន៍ PNN បានសម្ភាសន៍ក្រុមការងារស្រាវជ្រាវ អ្នកជំនាញអាជ្ញាធរអប្សរា មានលោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី និងលោក ឡេង សត្យា។

RAC Media| តាកេត ស័កដា

  ថ្ងៃអង្គារ, 09 មិថុនា 2020 ម៉ោង 03:58 PM

ក្រុមការងារស្រាវជ្រាវគម្រោងព្រះបាទជ័យវរ័្មនទី៧ អញ្ជើញទស្សនា និងពិនិត្យស្វែងយល់ការវិវត្តនៃដំណើរការជួសជុលនៅប្រាសាទកណ្តាលស្រះស្រង់

(ខេត្តសៀមរាប)៖ ឆ្លៀតក្នុងឱកាសចុះស្រាវជ្រាវកំណត់អត្តសញ្ញាណបដិមាទោល ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧នៅក្នុងប្រាសាទ​បាយ័ន ក្រុមការងារស្រាវជ្រាវគម្រោងព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាដឹកនាំដោយឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានអញ្ជើញទស្សនា និង ពិនិត្យការវិវត្តនៃដំណើរការជួស​ជុល​នៅក្នុងប្រាសាទកណ្តាលស្រះស្រង់ ដើម្បីស្វែងយល់អំពីដំណើរការជួសជុលនិងលទ្ធផលដែលប្រទះឃើញក្នុងកំណាយស្រាវជ្រាវបុរាណវិទ្យារួមមាន រចនាសម្ព័ន្ធសំណង់ប្រាសាទ ចម្លាក់សត្វអណ្តើក ចម្លាក់ក្បាលនាគ ខ្វា​ត​ព៌ណស(គ្រីស្តាល់) និងត្រីសូរ។

ក្នុងឱកាសពិនិត្យការវិវត្តនៃដំណើរការជួសជុលនៅប្រាសាទកណ្តាលស្រះស្រង់កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងសហការីបានជួបជាមួយតំណាងក្រុមការងារអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា និងមន្ត្រីជំនាញបុរាណវិទ្យាដែលធ្វើការកំណាយស្រាវជ្រាវនៅក្នុងប្រាសាទកណ្តាលស្រះស្រង់។ ជាមួយនេះ ក្រុមការងារអាជ្ញាធរជាតិអប្សរាប្រចាំការដ្ឋានជួសជុលបានជម្រាបជូនឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ និងសហការីអំពីដំណើរការជួសជុល និង លទ្ធផលដែលប្រទះឃើញក្នុងកំណាយស្រាវជ្រាវបុរាណវិទ្យា រួមមាន រចនាសម្ព័ន្ធសំណង់ប្រាសាទ ចម្លាក់សត្វអណ្តើក ចម្លាក់ក្បាលនាគ ខ្វាតព៌ណស(គ្រីស្តាល់) និងត្រីសូរ នៅក្នុងប្រាសាទកណ្តាលស្រះស្រង់ កន្លងមកនេះផងដែរ។

អ្នកជំនាញប្រចាំការដ្ឋានជួសជុល និងកំណាយបានឱ្យដឹងថា ចាប់តាំងពីផ្តើមកំណាយរហូតមកដល់ពេលនេះ ក្រុមការងារ​បានរកឃើញបុរាណវត្ថុជាច្រើនដែលស្ថិតនៅរាយប៉ាយលើដីជុំវិញទួលប្រាសាទ រួមមាន ចម្លាក់សត្វអណ្តើក ចម្លាក់ក្បាលនាគ ខ្វាតព៌ណស(គ្រីស្តាល់) និងត្រីសូរ។ អ្នកជំនាញប្រចាំការដ្ឋានជួសជុលបានបន្តឱ្យដឹងថា សត្វអណ្តើកដែលត្រូវបានរកឃើញទី១ មានទំហំ ៥៦ស.ម និងទទឹង ៩៣ស.ម ចំណែកអណ្តើកទី២ មានទំហំតូចជាង ហើយ​អណ្តើកទាំងពីរត្រូវបាននៅរក្សាទុកលើទីតាំងកំណាយជាបណ្ដោះអាសន្នសិន។ ចំពោះវត្ថុបុរាណផ្សេងទៀត ក្រុមការងារអាជ្ញាធរជាតិអប្សរាបានប្រគល់ជូនសារមន្ទីរព្រះនរោត្តមសីហនុ-អង្គរ ដើម្បីជួសជុលសម្អាត និងរក្សាទុក។

តបនឹងការបង្ហាញរបស់មន្ត្រីជំនាញបុរាណវិទ្យាដែលធ្វើការកំណាយស្រាវជ្រាវនៅក្នុងប្រាសាទកណ្តាលស្រះស្រង់ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានសម្តែងនូវការកោតសរសើរចំពោះកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ក្រុមការងារអាជ្ញាធរជាតិអប្សរាដែលបានចំណាយកម្លាំងកាយ ប្រាជ្ញា ស្មារតី លើកស្ទួយការអភិរក្សបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ខ្មែរដែលជាមរតករបស់​មនុស្សជាតិឱ្យកាន់តែបានល្អប្រសើរប្រកបដោយនិរន្តរភាពយូរអង្វែង។

ក្នុងឱកាសនេះដែរ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត និងសហការីបានបួងសួងសុំសេចក្តីសុខចម្រើនពីវត្ថុស័ក្តិសិទ្ធិផងដែរ។

យោងតាមអ្នកជំនាញបុរាណវិទ្យា បានលើកឡើងថា «ប្រាសាទកណ្តាលស្រះស្រង់ត្រូវបានសាងសង់ឡើងក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្មទី៧ ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាន។ ទីនេះគឺជាកន្លែងរក្សាទឹកដ៏ពិសិដ្ឋ ហើយក៏មានសិលាចារឹករៀបរាប់ពីការដាក់បណ្តាសាដល់អ្នកដែលធ្វើឱ្យទឹកនៅទីនេះកខ្វក់ផងដែរ»៕

RAC Media| រឿន ភារុន

  ថ្ងៃអង្គារ, 09 មិថុនា 2020 ម៉ោង 03:47 PM

ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាម៉េរិក ផ្ញើលិខិតរំលែកទុក្ខជូនចំពោះឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

ឯកឧត្តម Patrick Murphy អគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាម៉េរិកប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា បានផ្ញើលិខិតរំលែកទុក្ខជូនចំពោះឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ក្នុងឱកាសដែលឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យបាត់បង់ឧបាសក យ៉ុង សុខន ដែលត្រូវជាឪពុកបង្កើតរបស់ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច។

យោងតាមលិខិត ដែលចុះថ្ងៃទី ៨ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ ២០២០ ដែលបានចុះហត្ថលេខាដោយឯកឧត្តម Patrick Murphy អគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាម៉េរិកប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា បានសរសេរថា “ ខ្ញុំពិតជាមានសេចក្តីក្រៀមក្រំយ៉ាងខ្លាំង ចំពោះការបាត់បង់ឧបាសក យ៉ុង សុខន ដែលត្រូវជាឪពុកបង្កើតរបស់ឯកឧត្តម។ ក្នុងនាមស្ថានទូតសហរដ្ឋអាម៉េរិក ខ្ញុំសូមសំដែងនូវការអាណិតអាសូរ និងសូមចូលរួមរំលែកមរណទុក្ខ ជាមួយឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ និងក្រុមគ្រួសារទាំងមូល ចំពោះការបាត់បង់នេះ។

សូមបញ្ជាក់ជូនថាឧបាសក យ៉ុង សុខន ដែលត្រូវជាឪពុកបង្កើតរបស់ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានទទួលមរណភាពនៅវេលាម៉ោង ១:១៧នាទីរសៀល ថ្ងៃសុក្រ ១៥កើត ខែជេស្ឋ ឆ្នាំជូត ទោស័ក ព.ស. ២៥៦៤ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០ នៅរាជធានីភ្នំពេញ ក្នុងជន្មាយុ៨១ ឆ្នាំ ដោយ ជរា ពាធ។

RAC Media | សុឺន សម

  ថ្ងៃអង្គារ, 09 មិថុនា 2020 ម៉ោង 03:33 PM

«ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អញ្ជើញដឹកនាំកិច្ចប្រជុំបូកសរុបការងារប្រចាំខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០»

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ១៤កើត ខែជេស្ឋ ឆ្នាំជូត ទោស័ក ព.ស.២៥៦៤ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានអញ្ជើញដឹកនាំកិច្ចប្រជុំបូកសរុបការងារប្រចាំខែ ឧសភា ឆ្នាំ២០២០ ដើម្បីពិនិត្យដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមការងារផ្សេងៗ។ របៀបវារៈនៃកិច្ចប្រជុំ រួមមាន៖ បូកសរុបការងារប្រចាំខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០ និងបញ្ហាផ្សេងៗ។

នៅព្រឹកមិញនេះ ពីក្នុងបន្ទប់ប្រជុំ RAC ២-១១ អគារឥន្ទ្រទេវី នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានពិនិត្យពិភាក្សាលើរបាយការណ៍សមិទ្ធផលការងារប្រចាំខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០ ជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំវិទ្យាស្ថាន និងអង្គភាពទាំងអស់ចំណុះរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដើម្បីធានាប្រសិទ្ធភាព និងប្រសិទ្ធផលនៃដំណើរការសិក្សាស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្រ្តក្នុងស្ថាប័ន។

មានប្រសាសន៍ក្នុងកិច្ចប្រជុំដែលបានប្រព្រឹត្តទៅជាទៀងទាត់រៀងរាល់ខែ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតបានមានប្រសាសន៍ក្រើនរម្លឹកថ្នាក់ ដឹកនាំវិទ្យាស្ថាន និងអង្គភាពទាំងអស់ចំណុះរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាត្រូវរៀបចំផែនការសកម្មភាព និងបែងចែកតួនាទីភារកិច្ចការងារដល់មន្ត្រីទាំងអស់របស់ខ្លួនឱ្យច្បាស់លាស់ ដើម្បីឱ្យពួកគេយល់ជ្រួតជ្រាបអំពី តួនាទី និងភារកិច្ចការងាររបស់ខ្លួនឱ្យបានច្បាស់លាស់។

ជាមួយនេះ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតបានលើកទឹកចិត្តថ្នាក់ដឹកនាំ និងមន្ត្រីដែលបម្រើការងារនៅតាមវិទ្យាស្ថាន និងអង្គភាពទាំងអស់ចំណុះរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាឱ្យមកបំពេញការងារនៅការិយាល័យដោយផ្ទាល់ ដើម្បីធានាប្រសិទ្ធភាពការងារស្នូលរបស់ស្ថាប័ន គឺការបណ្តុះបណ្តាលនិងស្រាវជ្រាវ។ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតបានមានប្រសាសន៍បញ្ជាក់ថា៖ «ក្នុងនាមជាស្ថាប័នវិទ្យាសាស្រ្ត, ថ្នាក់ដឹកនាំវិទ្យាស្ថាន និងអង្គភាពរបស់យើងទាំងអស់ត្រូវចូលរួមជំរុញការងារនេះទាំងអស់ឱ្យបានកាន់តែល្អប្រសើរ ក្នុងគោលបំណងជំរុញលើកកម្ពស់កេរ្តិ៍ឈ្មោះកិត្តិយសមុខមាត់ស្ថាប័នវិទ្យាសាស្ត្រ និងជាតិយើងទាំងអស់គ្នា»។

ជាទីបញ្ចប់ ក្នុងស្ថានភាពកូវីដ ១៩នេះ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតបានណែនាំថ្នាក់ដឹកនាំ និងមន្ត្រីតាមវិទ្យាស្ថាន និងអង្គភាពទាំងអស់ចំណុះរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាត្រូវអនុវត្តនូវក្បួនអនាម័យតាមការណែនាំរបស់ក្រសួងសុខាភិបាល និងវិធានការនានារបស់រាជរដ្ឋាភិបាលឱ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួនផងដែរ។

គួរបញ្ជាក់ថា រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា (រ.ប.ស.ក.) ជាគ្រឹះស្ថានសាធារណៈរដ្ឋបាលស្ថិតក្រោមអាណាព្យាបាលបច្ចេកទេសនៃទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនិងស្ថិតក្រោមអាណាព្យាបាលហិរញ្ញវត្ថុនៃក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ។ ហើយ រ.ប.ស.ក. មានបេសកកម្មដឹកនាំគ្រប់គ្រង អភិវឌ្ឍការសិក្សាស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្រ្ត បច្ចេកវិទ្យា បច្ចេកទេស បណ្តុះបណ្តាល និងអភិវឌ្ឍធនធានបញ្ញាញាណជាន់ខ្ពស់របស់ជាតិ។

ផ្អែកតាមព្រះរាជក្រឹត្យលេខ នស/រកត/១២១៩/១៩៦២ ចុះថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ១កើត ខែបុស្ស ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស.២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា មានភារកិច្ចជាអាទិ៍ ដូចតទៅ៖

- គ្រប់គ្រងនិងពង្រីកការស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្រ្តលើគ្រប់វិស័យ

- ធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើផ្នែកស្រាវជ្រាវជាមួយក្រសួង ស្ថាប័ន អង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិ ព្រមទាំងដៃគូអភិវឌ្ឍនានាដែលមានគោលបំណងដូចគ្នា

- រៀបចំវេទិកាវិទ្យាសាស្រ្តលើគ្រប់វិស័យដើម្បីផ្តល់ធាតុចូលក្នុងការរួមចំណែកអភិវឌ្ឍប្រទេស

- បណ្តុះបណ្តាលដើម្បីអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្សលើគ្រប់វិស័យ

- ប្រមូល ចងក្រង បោះពុម្ពផ្សាយ និងតម្កល់ឯកសារ ស្នាដៃស្រាវជ្រាវនិងរបកគំហើយនានា

- ប្រមូលផ្តុំកម្លាំងបញ្ញាញាណរបស់ជាតិនិងអន្តរជាតិ ដើម្បីជំរុញការអភិវឌ្ឍប្រទេស

- លើកសំណើជូនគ្រឿងឥស្សរិយយសឬគោរមងារវិទ្យាសាស្រ្តដល់ឥស្សរជនឆ្នើមជាតិនិងអន្តរជាតិ

- អភិរក្សនិងអភិវឌ្ឍការប្រើប្រាស់ភាសានិងអក្សរខ្មែរប្រកបដោយនិរន្តរភាព ព្រមទាំងរក្សាបាននូវអត្តសញ្ញាណជាតិខ្មែរ

- ស្រាវជ្រាវ អភិរក្ស និងអភិវឌ្ឍធនធានធម្មជាតិនិងវប្បធម៌

- ចូលរួមចំណែកនិងធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងការការពារកម្មសិទ្ធិបញ្ញាខាងផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្តគ្រប់វិស័យ

- ពិនិត្យនិងវាយតម្លៃស្នាដៃស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្រ្តជាន់ខ្ពស់

- អនុវត្តភារកិច្ចផ្សេងៗទៀតដែលទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនិងរាជរដ្ឋាភិបាលប្រគល់ជូន៕

RAC Media | រឿន ភារុន 

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 04 មិថុនា 2020 ម៉ោង 01:07 PM

តើវីរុសកូរ៉ូណាគំរាមកំហែងដល់ភូមិសាស្ត្រនយោបាយអឺរ៉ុបយ៉ាងដូចម្តេច? ប្រែសម្រួលដោយ៖ លោក ហ៊ាន ស្រស់ នាយកដ្ឋានសិក្សាអឺរ៉ុបនិងរុស្ស៊ីនៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជានៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

បន្ទាប់ពីមានវិបត្តិវីរុសកូរ៉ូណា សហភាពអឺរ៉ុបនឹងប្រឈមមុខជាមួយបញ្ហាភូមិសាស្ត្រនយោបាយដូចដែលអង្គការតំបន់មួយនេះធ្លាប់បានប្រឈមកន្លងមកដែរ។ ប៉ុន្តែ ពេលនេះ សហភាពអឺរ៉ុបប្រហែលជាត្រូវការដោះស្រាយបញ្ហានេះ ដោយមានសាមគ្គីភាពផ្ទៃក្នុងនិងការជឿទុកចិត្តពីខាងក្រៅតិចតួច។

ស្ថានភាពអាក្រក់បណ្តាលមកពីវីរុសកូរ៉ូណានឹងបង្កហានិភ័យដោយជីកកប់ចោលនូវគំនិតផ្តួចផ្តើមដំបូងរបស់លោកស្រី Ursula von der Leyen ប្រធានគណៈកម្មការអឺរ៉ុប និងលោក Josep Borell ក្នុងអាណត្តិជាតំណាងជាន់ខ្ពស់របស់​សហភាពអឺរ៉ុបសម្រាប់គោលនយោបាយការបរទេសនិងសន្តិសុខ ដែលសំដៅទៅលើទ្វីបអឺរ៉ុបដែលជាលក្ខណៈជាភូមិសាស្ត្រច្រើនជាង។ ទោះបីជាគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់បានទាញយកមេរៀនពីវិបត្តិនេះ ហើយបានធ្វើឱ្យប្រទេសរបស់​ខ្លួនសម្របទៅនឹងបរិស្ថានដែលជំងឺមួយអាចបង្ខាំងមនុស្សជាច្រើនឱ្យនៅក្នុងផ្ទះរបស់ខ្លួនបានខ្លាំងជាងសង្គ្រាមក៏ដោយ ក៏យើងចាំបាច់ត្រូវចងចាំថា វីរុសកូរ៉ូណានេះមិនមែនជាទីបញ្ចប់នៃពិភពលោកឬក៏ជាទីបញ្ចប់នៃប្រវត្តិសាស្រ្តដែរ។ ពិភពលោកពិតជានឹងផ្លាស់ប្តូរ ប៉ុន្តែភូមិសាស្ត្រនយោបាយមិនទំនងក្លាយជាជនរងគ្រោះដោយសារវីរុសនោះទេ​។​ ដូច្នេះ សម្រាប់សហភាពអឺរ៉ុបទាំងមូលត្រូវការជាបន្ទាន់នូវការស្តារ នោះគឺ «ទ្វីបអឺរ៉ុបមួយដែលមានការថែទាំសុខភាព» និង «ទ្វីប អឺរ៉ុបមួយដែលមានលក្ខណៈសេដ្ឋកិច្ច» ហើយក៏មានការចាំបាច់ត្រូវគិតគូរ «ទ្វីបអឺរ៉ុបមួយដែលមានលក្ខណៈជាភូមិសាស្ត្រ» ផងដែរ។

វិបត្តិវីរុសកូរ៉ណាបង្កជាហានិភ័យចំពោះគោលនយោបាយការបរទេសរបស់សហភាពអឺរ៉ុបលើទិដ្ឋភាពជាច្រើន។ ជាការណ៍ពិតណាស់ ឥឡូវនេះ មានវិបត្តិនៃសាមគ្គីភាពដែលត្រូវបានគេដឹងយ៉ាងទូលំទូលាយរវាងប្រទេសអ៊ីតាលីនិងប្រទេស​សមាជិកសហភាពអឺរ៉ុបផ្សេងទៀត។ រដ្ឋជាសមាជិកជាច្រើនមានអារម្មណ៍ថា មានភាពផុយស្រួយនិងឯកោក្នុង​​វិបត្តិនេះ។ សូម្បីតែម៉ាស់ឬម៉ាស៊ីនជំនួយដង្ហើមក៏ខ្វះក្នុងរយៈពេលខ្លីដែរ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ថែមទាំងយល់ថា ថាវិធានការណ៍ត្បិតត្បៀតដ៏តឹងរឹងក្នុងទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ ប្រហែលជាអាចធ្វើឱ្យប្រព័ន្ធធនធានថែទាំសុខភាពដែលចាំ​បាច់​​របស់អឺរ៉ុបភាគខាងត្បូងបានចុះខ្សោយនៅក្នុងពេលមានវិបត្តិមួយនេះ។ ទោះបីជាការយល់ឃើញបែបនេះជាការណ៍ពិតឬមិនពិតក៏ដោយ ក៏ការយល់ឃើញបែបនេះបំផ្លាញដល់សាមគ្គីភាពរបស់អឺរ៉ុប។

វិបត្តិនៃសាមគ្គីភាពនេះក៏ធ្វើឱ្យមានឧបសគ្គដល់ការប៉ុនប៉ងរបស់សហភាពអឺរ៉ុបក្នុងការកសាងសមត្ថភាពសន្តិសុខនិងការពារជាតិជាយុទ្ធសាស្ត្រដោយស្វ័យភាពរបស់ខ្លួន ។ ប្រសិនបើរដ្ឋជាសមាជិកមិនអាចពឹងពាក់គ្នាទៅវិញទៅមកបានក្នុងការជួយប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងវីរុសនេះទេ ថាតើរដ្ឋទាំងនោះអាចធ្វើអ្វីបានដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងអំណាចឈ្លាន​ពាន​ពីខាងក្រៅ? ហើយវាពិតណាស់ថា បណ្តាប្រទេសអឺរ៉ុបនឹងសង្ស័យដូចគ្នាទៅលើសហរដ្ឋអាម៉េរិក។ ប៉ុន្តែ បែរជា​បោះ​ចោលនូវភាពគួរឱ្យទុកចិត្ត ដូចគ្នានឹងប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិក ដូណាល់ ត្រាំ ដែរ គួរណាស់តែជួយសម្រាលបន្ទុកតិចតួចដល់សហភាពអឺរ៉ុបនិងប្រទេសជាសមាជិកធំៗរបស់ខ្លួន។

អំណាចទន់របស់សហភាពអឺរ៉ុបក៏ទទួលបានការគាំទ្រយ៉ាងខ្លាំងដែរ។ មានការពិភាក្សាតិចតួចអំពីការបង្កើតឡើងនូវការ​ជំរុញសេដ្ឋកិច្ចឱ្យបានចំនួន៧៥០ពាន់លានអឺរ៉ូសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចអឺរ៉ុប ដែលប្រកាសដោយធនាគារកណ្តាលអឺរ៉ុបជាជាងជំនួយរបស់រុស្ស៊ី ឬចិនទៅឱ្យប្រទេសអ៊ីតាលីដែលប៉ះពាល់ខ្លាំងជាងគេ។ ទោះបីជាការចាក់បញ្ចូលហិរញ្ញវត្ថុដ៏ច្រើនបែបនេះក៏ដោយ ក៏ពេលខ្លះគឺអាស្រ័យទៅលើការត្រៀមហិរញ្ញវត្ថុដ៏ច្រើនបម្រុងទុកដោយធនាគារកណ្តាលរបស់​រដ្ឋសមាជិកផងដែរ។ ការរង់ចាំថវិកា៧៥០ពាន់លានអឺរ៉ូ វាលំបាកជាងជំនួយផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្តរបស់ប្រទេសចិន ជំនួយផ្នែកមេរោគឆ្លងរបស់យោធារុស្ស៊ី ឬយន្ដហោះដែលបានដឹកពួកគេទៅកាន់ប្រទេសអ៊ីតាលី។ រថយន្ដយោធារបស់​​រុស្ស៊ីនៅលើផ្លូវនៃប្រទេសអ៊ីតាលីនិងយន្ដហោះដឹកទំនិញរបស់ចិននៅក្នុងព្រលានយន្តហោះរបស់អ៊ីតាលីវាហាក់ដូចជាប្រសើរជាងរូបភាពរបស់វេជ្ជបណ្ឌិតអ៊ីតាលីដែលអស់សង្ឃឹម។

បើនិយាយឱ្យយុត្តិធម៌ចំពោះសហភាព អឺរ៉ុប គឺគ្មានប្រទេសមហាអំណាចមួយណាធ្វើបានល្អជាងនេះទេ។ សូម្បីតែ​សហរដ្ឋអាម៉េរិកមើលទៅកាន់តែមានភាពអាត្មានិយម ខ្វះភាពស្មោះត្រង់ និងហាក់មិនមានទំនាក់ទំនង ដូចមុនពេលមានវិបត្តិទេ។ ចំពោះអំនួតនិងការប្រមាថដ៏ជូរចត់របស់សហភាពអឺរ៉ុបចេញពីប្រព័ន្ធឃោសនារបស់រុស្ស៊ី និងការពង្រីក​​កិត្យានុភាពខ្លួនឯងយ៉ាងទូលំទូលាយចេញពីប្រព័ន្ធឃោសនារបស់ចិន។ ទាំងក្រុងមូស្គូ និងក្រុងប៉េកាំងមើលទៅមិនល្អដូចតែគ្នា ពោលគឺល្អតែសំបកក្រៅ។ ប្រទេសរុស្ស៊ីដែលប្រាក់រូ (rouble) របស់ខ្លួនបានបាត់បង់តម្លៃចំនួន២៥​ភាគ​​រយក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានថ្ងៃនេះ ដែលប្រទេសនេះត្រូវបានគេមើលឃើញថា មានរចនា សម្ព័ន្ធដឹកនាំរឹងមាំផងនោះ​។ ប៉ុន្តែក្នុងពេលនេះតម្លៃប្រេងបានធ្លាក់ចុះដែលពុំធ្លាប់មានក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ (តម្លៃក្រោម៣០ដុល្លារសហរដ្ឋអាម៉េរិកក្នុងមួយបារ៉ែល) និងប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត កំពុងស្វែងរកអ្នកទិញប្រេងបែបប្រពៃណីរបស់រុស្ស៊ីដោយមានការបញ្ចុះ​តម្លៃយ៉ាងច្រើន។ ហើយភាពផ្ទុយគ្នារវាងការធ្វេសប្រហែសរបស់ប្រទេសចិនក្នុងការគ្រប់គ្រងជំងឺកូរ៉ូណាតាំងពីដំបូង ដែលនាំឱ្យការផលិតតិចជាងតម្រូវការនិងការទិញស្តុកទុកនូវរបាំងមុខ(Masks)ពេលចាប់ផ្តើមដំបូង ដែលក្រោយ​​​មកបានផ្សព្វផ្សាយលើសពីតម្រូវការ។ រឿងនេះ អាចនឹងឈ្នះបេះដូងនៃប្រជាជនស៊ែប៊ី ឬអ៊ីតាលី ប៉ុន្តែវាធ្វើ​ឱ្យអឺរ៉ុបដទៃទៀតមានការខកចិត្ត។

មូលហេតុធំបំផុតមួយដែលធ្វើឱ្យសហភាពអឺរ៉ុបខឹងសម្បារនឹងប្រទេសចិន គឺថាដោយនៅក្នុងខែមករា ឆ្នាំ២០២០ នៅ​ពេលដែលប្រទេសចិនបានទទួលឧបករណ៍វេជ្ជសាស្រ្តរបស់អឺរ៉ុបប្រហែល៧០តោន ដែលនោះជាកាតព្វកិច្ចរបស់មេដឹកនាំអឺរ៉ុបក្នុងការជួយប្រទេសចិន ពេលនោះក្រុងប៉េកាំងបានស្នើសុំឱ្យអឺរ៉ុបមានការប្រុងប្រយ័ត្ន។ អឺរ៉ុបបានធ្វើដោយ​​ប្រុងប្រយ័ត្នជុំវិញភាពអាត្មានិយមរបស់ក្រុងប៉េកាំង ហើយមិនបានបង្វែរជំនួយផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្តទៅជាយុទ្ធនាការទំនាក់​​ទំនងសាធារណៈទេ គឺគ្រាន់តែដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយដោយខ្លួនឯងក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការផ្សព្វ​ផ្សាយ​​​​​ដោយឥតខ្មាស់អៀនរបស់ប្រទេសចិន ក្នុងរយៈពេលពីរខែ កន្លងមកនេះប៉ុណ្ណោះ។

ប៉ុន្តែ​មិនមានអ្វីដែលគួរធ្វើឱ្យសហភាពអឺរ៉ុបបានធូរស្រាលនោះទេ។ មានហានិភ័យមួយ គឺជំងឺឆ្លងកូវីដ-១៩ នឹងពង្រឹង​​គោលនយោបាយការបរទេសតាមទម្លាប់ដែលមានលក្ខណៈចម្រុះគ្នារវាងពលរដ្ឋនិងរដ្ឋាភិបាលសហភាពអឺរ៉ុប​។ ជាការណ៍ពិត ក្នុងចំណោមមេរៀនសំខាន់នៃវិបត្តិ គឺថាប្រព័ន្ធថែទាំសុខភាពរបស់រដ្ឋត្រូវការធនធានបន្ថែម។ សេដ្ឋកិច្ចរបស់ពួកគេត្រូវការវិធានការជំរុញសេដ្ឋកិច្ច។ សហគមន៍អឺរ៉ុបចាំបាច់ត្រូវងាកទៅមើលអំពីឱនភាពថវិកា។ ហើយប្រទេសទាំងអស់ចាំបាច់ត្រូវចូលរួមក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើង ដើម្បីការពារការដាក់កំហិត និងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការឆ្លងរាតត្បាតរីករាលដាល។

បន្ទាប់ពីវិបត្តិបានកន្លងផុតទៅ ពិភពលោកហាក់ដូចជាមិនមានការសហការច្រើនទេ។ ប្រទេសមហាអំណាចដូចជា សហរដ្ឋអាម៉េរិក ចិន និងរុស្ស៊ី ទំនងជាមិនដកស្រង់បទពិសោធន៍ដូចគ្នានេះពីវីរុសកូរ៉ូណានោះទេ ខណៈដែលសហភាព​​​អឺរ៉ុបមានតម្រូវការចាំបាច់សម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការនិងពហុភាគីនិយម។ ផ្ទុយស្រឡះពីនេះ ចំពោះប្រទេសមហាអំណាចទាំងនេះ ប្រតិកម្មរបស់ពិភពលោកចំពោះវីរុសនេះ គឺ ធ្វើយុត្តិកម្មបែបទស្សនៈតូម៉ាសហូប របស់​ពួកគេចំពោះ ពិភពលោកតែប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះ ទាំងចិន ទាំងរុស្ស៊ីទំនងជាមិនកាត់បន្ថយការចំណាយយោធា ហើយ​ក៏មិនបោះបង់គោលនយោបាយការបរទេសដ៏មានឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន ឬបង្វែរប្រតិបត្ដិការឃោសនាដ៏មានតម្លៃ ដែលបានបង្ហូរសាច់ប្រាក់កាន់តែច្រើនទៅក្នុងការថែទាំសុខភាពដែរ។ មេដឹកនាំនៃរបបពុករលួយនិងអត្ដាធិបតេយ្យនៅក្នុង​សហគមន៍អឺរ៉ុបនឹងមិនសម្រេចចិត្តផ្លាស់ប្តូរទាំងស្រុង (ដើម្បីផ្តល់មូលនិធិដល់ការថែរក្សាសុខភាពល្អជាងមុន) ឬមានលក្ខណៈប្រជាធិបតេយ្យឱ្យច្រើនជាងនេះទេ។ សង្គ្រាមនៅស៊ីរី លីប៊ី និង អ៊ុយក្រែន ប្រហែលជាអាចបាត់ដំណឹងចេញពីសារព័ត៌មាន ប៉ុន្តែវាមិនបានបាត់ពីតថភាពនោះទេ។

ថ្វីបើមានការរាតត្បាតជំងឺកូវីដ-១៩ក៏ដោយ ក៏ផែនការសកម្មភាពទាក់ទងនឹងភូមិសាស្ត្រនយោបាយនិងនយោបាយក្នុងស្រុកនៅអឺរ៉ុបខាងកើត តំបន់បាល់កង់ និងមជ្ឈិមបូព៌ានឹងនៅតែបន្តទៅមុខជានិច្ចតាមមធ្យោបាយមួយចំនួនដែលអាច​ជះឥទ្ធិពល ហើយជារឿយៗក៏អាចបំផ្លាញផលប្រយោជន៍អឺរ៉ុបផងដែរ។ នៅអ៊ុយក្រែនមានការភ័យខ្លាចជាទូទៅអំពីកិច្ចព្រមព្រៀងដែលមិនមានតម្លាភាពរវាងក្រុងគៀវ (Kiev) និងមូស្គូស្តីពីតំបន់ឧស្សហ៍កម្ម Donbas។ ប្រទេស​ម៉ុល​ដាវី និងហ្សកហ្ស៊ី កំពុងត្រៀមរៀបចំការបោះឆ្នោតដែលអាចមិនមានភាពត្រឹមត្រូវ នារដូវស្លឹកឈើជ្រុះខាងមុខនេះ។ ប្រទេសលីបង់បានជំពាក់បំណុលគេ។ ទាហាននៃប្រទេសតួកគីនៅតែបន្តស្លាប់នៅ Idlib បើទោះបីជាបន្ទាប់ពីមានកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងប្រធានាធិបតីតួកគីលោក Recep Tayyip Erdogan និងសមភាគីរុស្ស៊ីលោក Vladimir Putin ក៏ដោយ។

បន្ទាប់ពីមានវិបត្តិនេះ សហភាពអឺរ៉ុបនឹងប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាភូមិសាស្ត្រនយោបាយ ដូចធ្លាប់បានកើតឡើងពេលមុនអញ្ចឹងដែរ។ ប៉ុន្តែ ពេលនេះ ប្រហែលជាត្រូវការដោះស្រាយបញ្ហានេះ ដោយមានសាមគ្គីភាពផ្ទៃក្នុងតិចតួច និងការ​ជឿ​ទុកចិត្តពីខាងក្រៅ។ ដើម្បីចៀសវាងលទ្ធផលបែបនេះ សហគមន៍អឺរ៉ុបនិងបណ្តាប្រទេសជាសមាជិកចាំបាច់ត្រូវប្រុងប្រយ័ត្ន និងចេះប្រើប្រាស់ធនធានឱ្យបានកាន់តែប្រសើរ ដើម្បីជួយសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួននិងបង្កើនសមត្ថភាពថែទាំសុខភាពរបស់ខ្លួន ទន្ទឹមនឹងការរក្សានូវកម្រិតរលកនយោបាយនិងមូលធនគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីបង្កើតភូមិសាស្ត្រនយោ​បាយ​អឺរ៉ុបកាន់តែខ្លាំងថែមទៀត។

បញ្ហានេះ នឹងតម្រូវឱ្យមានការវិនិយោគបន្តនៅក្នុងសហភាពអឺរ៉ុប ដែលជាមហាអំណាចមួយមានវិសាលភាពពេញ​លេញ ជាពិសេស នៅក្នុងតំបន់បាល់កង់ អឺរ៉ុបខាងកើត និងមជ្ឈិមបូព៌ា។ ដូច្នេះហើយ សហភាពអឺរ៉ុបនឹងត្រូវពឹងផ្អែកលើការវិនិយោគសមត្ថភាពយោធានិងសន្តិសុខ ក៏ដូចជាការជួយដល់អ្នកជិតខាងរបស់ខ្លួនក្នុងការគ្រប់គ្រង មិនត្រឹម​តែ​ផល​​​វិបាកខាងសេដ្ឋកិច្ចនិងសុខភាពដែលបណ្តាលមកពីវីរុសកូរ៉ូណាប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ ថែមទាំងបង្កើនសមត្ថភាពសន្តិសុខរបស់ខ្លួនឱ្យកាន់ប្រសើរឡើងនៅក្នុងបរិយាកាសមួយដែលងាយនឹងប្រែប្រួលតាមភូមិសាស្ត្រនយោបាយផងដែរ។

ឧទាហរណ៍ សហភាពអឺរ៉ុបគួរតែរារាំងប្រទេសជិតខាងរបស់ខ្លួនមួយចំនួនទៀត ដែលគាំទ្រប្រទេសលីបង់ដែលកំពុង​តែធ្លាក់ក្នុងវិបត្តិ ដោយបោះបង់បណ្តាប្រទេសមួយចំនួននៅតំបន់បាល់កង់ និងតំបន់ផ្សេងទៀតដែលត្រូវការជួយ សង្គ្រោះ​​សេដ្ឋកិច្ច តាមរយៈការផ្តល់ប្រាក់កម្ចីឥតការប្រាក់ និងការផ្តល់ជំនួយហិរញ្ញវត្ថុ។ សហភាពអឺរ៉ុបក៏អាចបង្កើតមូលនិធិបម្រុង ដើម្បីធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសជិតខាងមានស្ថិរភាព បន្ទាប់ពីពិភពលោកលែងឆ្លងវីរុសកូវីដ​-១៩​នេះ។ ដូចគ្នានេះដែរ ប្លុកនេះគួរតែពង្រឹងការដាក់ទណ្ឌកម្មរបស់ខ្លួនជាឧបករណ៍គោលនយោបាយ។ ជាពិសេស មានការតវ៉ាតិចតួចអំពីវិធានការណ៍ក្រោមដែនសមត្ថកិច្ចរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក និងពិនិត្យយ៉ាងដិតដល់ចំពោះក្រុមហ៊ុនអឺរ៉ុបដែលល្មើសច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មរបស់អឺរ៉ុប។ សហភាពអឺរ៉ុបកម្រនឹងពិន័យដល់ក្រុមហ៊ុនអឺរ៉ុប ដែលបានរំលោភ​លើទណ្ឌកម្មរបស់ខ្លួនណាស់។ សហភាពអឺរ៉ុបគួរជំរុញឱ្យមានទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនឡើងវិញ ដើម្បីកាត់បន្ថយការឈ្លាន​ពានរបស់យោធា រុស្ស៊ី នៅ ដុនបាស (Donbas) និងដើម្បីពង្រឹងសមត្ថភាពសន្តិសុខរបស់ អ៊ុយក្រែន ឱ្យកាន់ប្រសើរឡើង។ ហើយរដ្ឋជាសមាជិកទាំងអស់គួរតែបង្ហាញឆន្ទៈខ្ពស់ក្នុងការចូលរួមក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ប្រទេស​​បារាំង ដើម្បីធ្វើឱ្យមានស្ថិរភាពនៅតំបន់ Sahel ។

គ្មានវិធានការណ៍ណាមួយដែលអាចធ្វើទៅបានដោយចិត្តសប្បុរសធម៌នោះទេ ថ្វីបើ ទាំងអស់នេះ វាស្ថិតក្នុងផលប្រយោជន៍នៃភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់សហគមន៍អឺរ៉ុបក៏ដោយ។ ហើយបញ្ហាទាំងនេះនឹងមិនងាយរសាយឡើយ។ នៅទីបំផុត ជំងឺកូវីដ-១៩ នឹងមិនសម្លាប់ភូមិសាស្ត្រនយោបាយនោះទេ។ ប៉ុន្តែ មានតែមេដឹកនាំអឺរ៉ុបទេ ដែលអាចធានាថា វីរុសនេះនឹងមិនសម្លាប់សហភាពអឺរ៉ុបក៏ដូចជាកម្លាំងភូមិសាស្ត្រនយោបាយអឺរ៉ុបដែរ៕

RAC Media

ប្រភព៖ វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 04 មិថុនា 2020 ម៉ោង 12:19 PM

ទស្សនវិស័យឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក៖ ក្រសែភ្នែកថ្មីសម្រាប់អាស៊ាន ដោយ៖ លោក អ៊ុច លាង នាយកដ្ឋានសិក្សាអាស៊ី អាហ្វ្រិកនិងមជ្ឈិមបូព៌ានៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា នៃរាជ​បណ្ឌិត្យ​សភាកម្ពុជា

ដោយភាពតានតឹងរវាងចិននិងសហរដ្ឋអាម៉េរិក និងភាពច្របូកច្របល់គ្នាខាងភូមិសាស្ត្រនយោបាយមនុស្សជាច្រើនក្នុងតំបន់អាស៊ី-ប៉ាស៊ីហ្វិកបានសម្លឹងមើលថា តើអាស៊ាននឹងឆ្លើយតបយ៉ាងដូចម្តេចដើម្បីរក្សាបានសាមក្គីភាព មជ្ឈភាព និងភាពប្រទាក់ក្រឡានៅក្នុងតំបន់។ ទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក (ASEAN Outlook on the Indo-​Pacific-AOIP) គឺជាការឆ្លើយតបទៅនឹងជម្លោះដែលកំពុងតែកើនឡើងរវាងប្រទេសមហាអំណាច ក៏ដូចជាការសម្លឹងទៅរកទិសដៅជាអាទិភាពសម្រាប់អនាគតរបស់អាស៊ាន។

នៅអំឡុងពេលមុនបង្កើតទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក មហាអំណាចទាំងពីរ ដែលកំពុងតែទទួលបាន​ផលប្រយោជន៍ពីតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក បានដាក់ចេញនូវទស្សនៈផ្ទុយពីគ្នានៅក្នុងតំបន់។ សហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ខ្លួន រួមមាន ជប៉ុន អូស្រ្តាលី និងឥណ្ឌា បានដាក់ចេញជាច្រើនលើកច្រើនសា អំពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិកដែលមានលក្ខណៈសេរីនិងបើកចំហ។ ទាំងនេះក្នុងហេតុផលតែមួយគត់គឺការព្រួយបារម្ភអំពីមហិច្ឆតារបស់ចិនដែលកំពុងរះត្រដែតឡើងជាមហាអំណាច។

គំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវាត់និងផ្លូវរបស់ប្រទេសចិន (BRI) បានដាក់ចេញនូវចក្ខុវិស័យមួយផ្សេងទៀតសម្រាប់តំបន់។ ប្រទេសជិតខាងរបស់ប្រទេសចិន រួមទាំងរដ្ឋជាសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួនបានស្វាគមន៍ BRI ដែលជាមធ្យោបាយមួយក្នុងការលើកកម្ពស់ការតភ្ជាប់គ្នាតាមរយៈហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធល្អប្រសើរ។ ប៉ុន្តែ BRI ក៏ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទបង្កើត​អន្ទាក់បំណុល និងត្រូវបានប្រើជាឧបករណ៍សម្រាប់មហិច្ឆតារបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង ក្នុងការបង្កើតពិភព​លោកមួយដែលផ្តោតលើប្រទេសចិន។

ជម្លោះរវាងចិន និងសហរដ្ឋអាម៉េរិក បានរំលេចឱ្យឃើញនូវសេណារីយ៉ូថ្មីមួយ ដែលគេអាចលើកជាឧទាហរណ៍ គឺរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាម៉េរិកបានចេញវិធានការប្រឆាំងនឹងក្រុមហ៊ុន Huawei ជាជាងអាចធ្វើឱ្យពិភពលោកមានអន្តរទំនាក់ទំនង ការប្រកួតប្រជែងខាងបច្ចេកវិទ្យា បាននាំឱ្យមានការដាក់ទណ្ឌកម្ម ដែលមានលក្ខណៈរើសអើង (exclusionary sanctions) និងនាំឱ្យមានការរំខានដល់ខ្សែច្រវាក់តម្លៃសាកល។ ទស្សនវិស័យរបស់អាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក ដោះស្រាយភាពតានតឹងទាំងនេះលើវិស័យកិច្ចសហប្រតិបត្តិការចំនួនបួន រួមមាន បញ្ហាសមុទ្រ, ការត​ភ្ជាប់, គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងការកិច្ចសហប្រតិបត្តិវិស័យសេដ្ឋកិច្ចទូលំទូលាយដទៃទៀត។

ដៃគូខាងក្រៅរបស់អាស៊ានបានសម្តែងការគាំទ្រចំពោះទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក ហើយដៃគូខ្លះទៀតស្វាគមន៍ចំពោះឯកសារដែលជាការប៉ុនប៉ងរបស់អាស៊ានក្នុងការគ្រប់គ្រងដំណើរការនោះ។ ប៉ុន្តែ ដៃគូផ្សេងទៀត មាន​អារម្មណ៍ថាខកចិត្ត ដែលទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក មិនមានភាពច្បាស់លាស់ និងខ្វះលក្ខណៈជាក់លាក់ដែលអាចជំរុញឱ្យមានភាពប្រសើរឡើងនូវរបៀបវារៈរបស់អាស៊ាន។

ខុសពីចក្ខុវិស័យឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិកពីមុន ទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក ផ្តោតលើភាពបើកចំហ បរិយាប័ន្ន និងមជ្ឈភាពរបស់អាស៊ាន។ សម្រាប់ប្រទេសចិន យល់ឃើញថា អាស៊ានគួរតែរក្សាការយកចិត្តទុកដាក់របស់ខ្លួនទៅ​លើតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ជាជាងការឆ្លើយតបទៅនឹងឈ្មោះឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក។ សមាជិកក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋ និងជារដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេសចិន លោក វ៉ាងយី(Wang Yi) បាននិយាយថា ប្រទេសចិនតែងតែរក្សាឥរិយាបថបើកចំហ និងស្ថាប​នានៅក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការតំបន់ ដែលស្របទៅនឹងគោលការណ៍និងគោលគំនិតនៃទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក។

មានទស្សនៈបែកខ្ញែកគ្នាពាក់ព័ន្ធនឹងទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក ថាតើទស្សនវិស័យគួរត្រូវបានអនុវត្តយ៉ាងដូចម្ដេចនៅពេលអនាគត។ មេដឹកនាំអាស៊ាន ខ្លះមើលឃើញថា វាជាចំណុចចុងក្រោយ នៅពេលដែលមេដឹកនាំផ្សេងទៀតមើលឃើញថា វាជាការងារដែលកំពុងរីកចម្រើន។ ទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក ដើរតួជាមូល​ដ្ឋានរួមមួយ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យរដ្ឋជាសមាជិកអាស៊ានចូលរួមជាមួយប្រទេសដទៃទៀត ដើម្បីធានាថាច្បាប់ និងគោលការណ៍នានា ត្រូវបានលើកស្ទួយ។ ទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិកក៏មានឥទ្ធិពលសំខាន់លើការរៀប​ចំរបៀបវារៈអាស៊ាន ហើយក៏មានសក្តានុពលសម្រាប់ផ្តល់នូវទស្សនវិស័យថ្មីពាក់ព័ន្ធនឹងការតភ្ជាប់ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធក្នុងតំបន់ផងដែរ។

ផែនការជាតិរបស់រដ្ឋជាសមាជិកអាស៊ានគឺត្រូវបានយកចិត្តទុកដាក់ជាចម្បង។ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងផែនការជាតិខុសៗ​គ្នាទាំងនេះ រដ្ឋជាសមាជិកអាស៊ានបានសហការគ្នាក្នុងរូបភាពជាការផ្តល់និងដោះស្រាយទ្វេភាគី។ ផែនការជាតិនិងជំនួយទ្វេភាគី ជារឿយៗមានទំនាក់ទំនងតិចតួចជាមួយផែនការមេសម្រាប់ការតភ្ជាប់តំបន់អាស៊ាន២០២៥ (Master Plan for ASEAN Connectivity 2025/MPAC 2025)។ កង្វះនៃការតភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងគ្នារវាងការអភិវឌ្ឍ កម្រិតជាតិនីមួយៗនិងកម្រិតអាស៊ាន អាចកាត់បន្ថយការរំពឹងទុកនៃការផ្គត់ផ្គង់ទំនិញសាធារណៈសម្រាប់តំបន់នេះ។ ផ្ទុយទៅ​វិញ កិច្ចព្រមព្រៀងកម្រិតជាតិនិងទ្វេភាគីទាំងនេះ នាំមកដល់ការកំណត់ព្រំដែនកាន់តែចង្អៀត(ការរើសអើង)។ រដ្ឋជាសមាជិកអាស៊ាននីមួយៗហាក់ដូចជាប្រកួតប្រជែងជាជាងសហការជាមួយរដ្ឋសមាជិកអាស៊ានគ្នាឯង។ ក្របខណ្ឌជាតិ-ទ្វេភាគី អាចរុញឱ្យប្រទេសមួយងាកទៅរកប្រទេសមហាអំណាច។

តាមពិតទៅ មានជម្រើសជាច្រើនសម្រាប់ភាពជាដៃគូ និងការវិនិយោគហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន។ ក្រៅ​ពី BRI របស់ប្រទេសចិន ថ្មីៗនេះ ប្រទេសជប៉ុនបានដាក់ចេញនូវគម្រោងភាពជាដៃគូសម្រាប់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធប្រកប​ដោយគុណភាព (Partnership for Quality Infrastructure) និង Blue Dot Network ដែលដឹកនាំដោយសហរដ្ឋអាម៉េរិក ដែលគេសង្ឃឹមថា នឹងអាចទទួលបានគម្រោងនេះសម្រាប់តំបន់។ ដូច្នេះ គេត្រូវការការខិតខំប្រឹងប្រែងបន្ថែមទៀត ដើម្បីបង្ហាញថា តើគម្រោងទាំងនេះវាត្រូវគ្នានឹងគំនិតផ្តួចផ្តើមដែលមានស្រាប់របស់អាស៊ាន ដែលមាន​នៅ​ក្នុង MPAC ២០២៥ ដែរឬទេ។

ចំណុចអាទិភាពបន្ទាប់សម្រាប់គម្រោងទាំងនេះ គឺដើម្បីវាស់វែងលក្ខខណ្ឌនៃកិច្ចព្រមព្រៀងប្រឆាំងនឹង AOIP និងធានាថា ពិតជាស្របតាមគោលការណ៍នៃការបើកចំហ និងបរិយាប័ន្នរបស់អាស៊ាន។ ទាំងនេះនឹងមិនកាត់បន្ថយការ​យក​ចិត្តទុកដាក់លើឥទ្ធិពលដែលម្ចាស់ជំនួយទ្វេភាគី ទទួលបានតាមរយៈផែនការថ្នាក់ជាតិ និងតំបន់នោះទេ។ ការផ្តល់អាទិភាពដល់កិច្ចព្រមព្រៀងទ្វេភាគីពីម្ចាស់ជំនួយពិសេសណាមួយ អាចមានវិបាកដែលអាចជះឥទ្ធិពលដល់តំបន់ទាំងមូល។ ចំណុចនេះនឹងអាចធ្វើឱ្យខូចខាតដល់ផែនការអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ ឬប៉ះពាល់ដល់សមាហរណកម្មអាស៊ានទាំងមូល។

បើក្រឡេកមើលទៅអនាគតនៃទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក គួរតែត្រូវបានប្រើជាគំរូសម្រាប់ការ        អ​ភិ​វឌ្ឈ​ក្នុងតំបន់ ដើម្បីឱ្យអាស៊ានអនុវត្តបាននូវវិស័យអាទិភាពនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរបស់ខ្លួន។ ទិដ្ឋភាពខ្លះនៃទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក ត្រូវបានបង្កប់នៅក្នុងសកម្មភាពរបស់អាស៊ានរួចរាល់ហើយ។ ឧទាហរណ៍អាស៊ានមានសមយុទ្ធយោធារួមគ្នាជាមួយទាំងចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងឱកាសដាច់ដោយឡែកពីគ្នា។ បណ្តាប្រទេស​អាស៊ានតែងតែស្វះស្វែងរកការចូលរួមជាមួយបណ្តាប្រទេសនានា ដោយមិនគ្រាន់តែចូលរួមជាមួយមហាអំណាចណាមួយនោះទេ។ ប៉ុន្តែ នៅក្នុងផ្នែកផ្សេងទៀតនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ដូចជា ការតភ្ជាប់ និងការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ពិតជាត្រូវការទិសដៅ និងភាពច្បាស់លាស់បន្ថែមទៀត។

ក្នុងពេលអនាគត នឹងមានឱកាសដើម្បីពិនិត្យមើល ទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិកដែលទាក់ទងទៅនឹងការ​តភ្ជាប់ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងកំណត់ ថាតើគោលការណ៍នៃទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិកអាចមានឥទ្ធិពលកាន់តែខ្លាំងឡើងដែរឬទេ។ ឥណ្ឌូនេស៊ីជាប្រទេសមួយដែលសាទរចំពោះ ទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក ទំនងជានឹងនាំមុខគេ នៅពេលដែលខ្លួនមានផែនការសម្រាប់វេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកស្តីពីអាស៊ាន និងវេទិកាហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនិងការតភ្ជាប់ឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក (World Economic Forum on ASEAN and the Indo-Pacific Infrastructure and Connectivity Forum)។ ម្យ៉ាងវិញទៀត នឹងមានការពិនិត្យឡើងវិញពាក់កណ្តាលអាណត្តិរបស់អាស៊ាន ដែលនឹងវាយតម្លៃវឌ្ឍនភាពរបស់អាស៊ាន ឆ្ពោះទៅចក្ខុវិស័យសហគមន៍អាស៊ាន២០២៥ សម្រាប់សហគមន៍មួយដែលមានសមាហរណកម្ម សន្តិភាព និងស្ថិរភាព។

ទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិកមិនអាចសន្យាថានឹងបង្កើតយន្តការថ្មីណាមួយទេ ហើយក៏មិនមានគោល​ការណ៍​ថ្មីដែរ។ ទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិកនឹងដើរតួជាអ្នកពិនិត្យគោលការណ៍នេះឡើងវិញ។ ជាឧទាហរណ៍នៃការតភ្ជាប់និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ វាអាចនាំមកនូវទស្សនវិស័យថ្មីមួយដែលអាចនាំឱ្យមានវិធីសាស្ត្រថ្មីសម្រាប់ការកំណត់សកម្មភាពជាអាទិភាព៕

RAC Media

ប្រភព៖ វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា

.

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 04 មិថុនា 2020 ម៉ោង 11:46 AM

«ប្រជុំដើម្បីពិនិត្យ ពិភាក្សា និងអនុម័តបច្ចេកសព្ទរបស់គណៈកម្មការកសិកម្ម»

នៅសៀលថ្ងៃពុធ ១៣កើត ខែជេស្ឋ ឆ្នាំជូត ទោស័ក ព.ស.២៥៦៤ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរ ក្រោមអធិបតីភាពឯកឧត្តមបណ្ឌិត ហ៊ាន សុខុម បានបើកកិច្ចប្រជុំដើម្បីពិនិត្យ ពិភាក្សា និងអនុម័តបច្ចេកសព្ទរបស់គណៈកម្មការកសិកម្មដោយអនុម័តបានចំនួន៣ពាក្យ ដែលមានសេចក្តីពន្យល់លម្អិតដូចខាងក្រោម៖

  ថ្ងៃពុធ, 03 មិថុនា 2020 ម៉ោង 08:05 PM