រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

សេចក្តីជូនដំណឹងស្តីពីការអញ្ជើញចូលរួមដេញថ្លៃ(លើកទី៣)ការផ្តត់ផ្គង់សម្ភារៈអេឡិចត្រូនិចសម្រាប់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

  ថ្ងៃចន្ទ, 13 ធ្នូ 2021 ម៉ោង 02:47 PM

«ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានអញ្ជើញ ថ្លែងសុន្ទរកថាបើកវគ្គបណ្តុះបណ្តាលគ្រូបង្រៀនក្នុងតំបន់នៅកម្ពុជា តំណាងឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា»

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ២កើត ខែមិគសិរ ឆ្នាំឆ្លូវ ត្រីស័ក ព.ស.២៥៦៥ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២១នេះ តំណាងឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការនៃរាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជាបានអញ្ជើញថ្លែងសុន្ទរកថាបើកវគ្គបណ្តុះបណ្តាលគ្រូបង្រៀនក្នុងតំបន់ជំនាញភាសា ចិននិងវិជ្ជាជីវៈនៅកម្ពុជាប្រចាំឆ្នាំ២០២១ តាមប្រព័ន្ធអនឡាញ ក្រោមកិច្ចសហការរៀបចំដោយរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា សមាគមសម្ព័ន្ធខ្មែរចិននៅកម្ពុជា និងសាកលវិទ្យាល័យបច្ចេកវិទ្យា និងវិជ្ជាជីវៈណានជីងនិងឧបត្ថម្ភដោយមជ្ឈមណ្ឌល សហប្រតិបត្តិការនិងផ្លាស់ប្តូរភាសាចិននិងភាសាបរទេសនៃក្រសួងអប់រំនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន។

ក្នុងនាមតំណាងឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានមានប្រសាសន៍ថា កម្ពុជានិងចិនគឺជាមិត្តភក្តិល្អ អ្នកជិតខាងល្អ តាំងពីសតវត្សរ៍ទី៣នៃគ.សមកម្ល៉េះ ប៉ុន្តែក្នុងរយៈពេលជាង ១០០០ឆ្នាំមកនេះ ប្រទេសយើងទាំងពីរនៅមិនទាន់មានការធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទៅលើវិស័យគរុកោសល្យភាសាចិននៅឡើយនោះទេ។

ឯកឧត្តមបណ្ឌិតបានបន្ថែមថា ភាសាគឺជាកូនសោរក្នុងការបើកបេះដូងប្រជាជននៃប្រទេសទាំងពីរ កម្ពុជា-ចិន ដូចនេះរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានបង្កើតវិទ្យាស្ថានគរុកោសល្យភាសាចិនក្នុងតំបន់ ដើម្បីបណ្តុះបណ្តាលជំនាញគរុកោសល្យភាសាចិន កម្រិតបរិញ្ញាបត្រ និងបរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់ ជំនាញភាសាចិនពាណិជ្ជកម្ម ជំនាញបកប្រែភាសាខ្មែរ ចិន ថ្នាក់រៀនត្រៀមប្រឡងសមត្ថភាពភាសាចិនគ្រប់កម្រិត ព្រមទាំងរួមចំណែកលើកកម្ពស់ទំនាក់ទំនង ពង្រឹងសមត្ថភាពធនធានមនុស្ស និងលើកស្ទួយជីវភាពប្រជាជនផងដែរ។

ឯកឧត្តមបណ្ឌិតបានបន្ថែមថា រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នឹងបន្តធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការល្អជាមួយមជ្ឈមណ្ឌលបន្តទៀត ពិសេសលើការបណ្តុះបណ្តាលភាសាចិននិងវិជ្ជាជីវៈ ដើម្បីជាការរឹតចំណងមិត្តភាព កម្ពុជា-ចិន ក្រោមកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា សមាគមសម្ព័ន្ធខ្មែរ ចិននៅកម្ពុជា សាកលវិទ្យាល័យបច្ចេកវិទ្យា និងវិជ្ជាជីវៈណានជីង និងក្រោមការជ្រោមជ្រែង និងឧបត្ថម្ភពីមជ្ឈមណ្ឌលសហប្រតិបត្តិការ និងផ្លាស់ប្តូរភាសាចិន ភាសាបរទេស នៃក្រសួងអប់រំប្រទេសចិន។

សូមជម្រាបជូនថា វគ្គបណ្តុះបណ្តាលនេះមានគោលបំណង៖

១. បណ្តុះបណ្តាលធនធានគ្រូបង្រៀនភាសាចិននិងជំនាញវិជ្ជាជីវៈនៅកម្ពុជា

២. បន្តការអភិវឌ្ឍធនធានអ្នកចេះភាសាចិនកម្រិតខ្ពស់ ព្រមទាំងភ្ជាប់នូវជំនាញវិជ្ជាជីវៈឱ្យបានកាន់តែច្រើន ដើម្បីបម្រើទៅដល់តម្រូវការកម្ពុជា ចិននាពេលអនាគត

៣. អញ្ជើញវាគ្មិនល្បីៗ មានបទពិសោធន៍ខ្ពស់ទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេស ដើម្បីធ្វើបទបង្ហាញ ជុំវិញប្រធានបទការអប់រំភាសាចិននិងវិជ្ជាជីវៈ

៤. បង្ហាញពីសារៈសំខាន់នៃការអប់រំភាសាចិននិងវិជ្ជាជីវៈនៅកម្ពុជា និង

៥. ជាស្ពានក្នុងការបើកបេះដូងរវាងប្រជាជនកម្ពុជា និងចិនផងដែរ។ វគ្គបណ្តុះបណ្តាលនេះនឹងប្រព្រឹត្តទៅចាប់ពីថ្ងៃទី៦ ដល់ថ្ងៃទី១៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២១ តាមប្រព័ន្ធអនឡាញ៕

RAC MEDIA

  ថ្ងៃចន្ទ, 06 ធ្នូ 2021 ម៉ោង 12:19 PM

Should Korea seek assistance from ASEAN?

While the Republic of Korea (ROK) is one of the world's wealthiest nations, the Democratic People's Republic of Korea (North Korea) is still a developing nation. The two Koreas share the same language.

It's a pity when people who speak the same language are unable to communicate with one another.

When it comes to unification between the South and North Koreas, different perspectives from Korean citizens in both countries exist. For example, many young people in South Korea do not want to unite with North Korea because the North Korean economy is still in a developing state.

Many people believe that if the two Koreas unite as one country, the South Korean economy will suffer for at least ten years because they will have to share their responsibilities with North Korea, which has a poor economy and a low standard of living.

The main factors to consider are the challenges and difficulties of unification; however, the two Koreas will not be able to unite as a single nation because they are linked to powerful countries such as China, Russia, Japan, and the United States.

Every person born into this world requires power, money, happiness, prosperity, and other good things in order to live a happy and prosperous life.

Everyone wishes for nearly the same thing, but each person bears a different level of responsibility. Ordinary people will bear primary responsibility for their lives and families, and their work and decision-making will have an impact on the family's limitations. Those in positions of great power have a responsibility and make decisions that affect the entire country, and their decisions can even determine the country's rate.

The main point to remember is this: what kind of person are you? And what kind of responsibilities do you have to deal with?

The two Koreas are victims of their leaders' ambitions, as well as victims of powerful countries who need to use them as berries to protect their adversaries.

Please keep an eye on the competition between the United States and China, as well as Japan and China, and don't forget Russia (the most docile tiger).

President Moon of South Korea has tried many times to talk about peace on the Korean Peninsula, and he wants to unite the peninsula as a single country. His speeches at U.N. General Assembly on September 21, 2021, were interpreted in a variety of ways. His goal should be to accomplish the following:

1. That will be President Moon's final UN appearance before the March 9, 2022 presidential election in South Korea. This isn't the first time he's spoken out about the case, but this time he's saying it loudly.

2. His speech at the U.N. General Assembly on September 21, 2021 will be remembered as a meaningful legacy for the Republic of Korea's next president, and he will be remembered as a president who worked tirelessly to bring Korean families from the south and north together. Despite the fact that his mission to peacefully work (or reunite) with North Korea will not be completed during his presidency, he must speak about it because it is critical to his presidency and, most likely, to his family or relatives in North Korea.

3. President Moon recognizes that the Korean War, also known as the Korean Peninsula Conflict, cannot be resolved without US and Chinese cooperation. In his speeches, he has made specific mention of the United States and China.

4. When President Moon is no longer President of the Republic of Korea, he would be happy to meet with his relatives and explain that despite his best efforts, he was unable to bring the two Koreas together, and that his relatives would not blame him because they recognize the difficulty of the task.

5. While his speeches on the end of the Korean War did not produce significant results, they did allow Korean families in the South and North to meet once a year.

6. His speech at this time is also a good message for North Korea's leader to understand South Korea's good intentions. South and North Korean leaders will one day realize that only people who speak the same language can solve their own problems.

Should Korea seek assistance from ASEAN?

President Moon has publicly asked ASEAN for assistance in finding a viable solution to the Korean Peninsula conflict. It's admirable that he has a strong desire to resolve the crisis, despite the fact that he was unable to do so during his presidency, but history will remember him.

The Korean president should write an official letter to an ASEAN Chairperson requesting assistance; sometimes a good start in the right place can yield big results.

They will consider the direct message and back-door diplomacy in ASEAN ways. Working in ASEAN would be most effective with quiet diplomacy and hard work.

Cambodian Prime Minister Hun Sen has extensive ASEAN experience, and he is currently working to resolve Myanmar's crisis through ASEAN channels. They should devote more time to listening to ASEAN's needs and concerns in order to resolve the crisis.

They should not force ASEAN citizens to eat bread or pizza on a daily basis because rice is the region's staple food.

They should focus on culture, tradition, norms, and needs in politics, and then discuss what local people want. There is, however, no such thing as perfection in the world. On paper, we can write number one, but in practice, we will not see number one.

........................

Dr. Seun Sam is a Policy Analyst at the Royal Academy of Cambodia. All views in this article are his own. 

RAC Media

  ថ្ងៃចន្ទ, 06 ធ្នូ 2021 ម៉ោង 12:15 PM

សេចក្តីជូនដំណឹងស្តីពីការអញ្ជើញចូលរួមដេញថ្លៃ(លើកទី២)ការផ្តត់ផ្គង់សម្ភារៈអេឡិចត្រូនិចសម្រាប់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

  ថ្ងៃពុធ, 01 ធ្នូ 2021 ម៉ោង 12:43 PM

សេចក្តីជូនដំណឹងស្តីពីការអញ្ជើញចូលរួមដេញថ្លៃ(លើកទី២)ការផ្តត់ផ្គង់គ្រឿងសង្ហារឹមសម្រាប់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

  ថ្ងៃពុធ, 01 ធ្នូ 2021 ម៉ោង 12:40 PM

ពិធីប្រគល់-ទទួលសៀវភៅស្តីអំពីប្រទេសចិនជាខេមរភាសារបស់គ្រឹះស្ថានបោះពុម្ពផ្សាយប្រជាជនខេត្តជាំងស៊ីជូនវិទ្យាស្ថានខុងជឺនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

នាព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ១០ រោច ខែកត្តិក ឆ្នាំឆ្លូវ ត្រីស័ក ព.ស.២៥៦៥ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី ២៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ វិទ្យាស្ថានខុងជឺនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងគ្រឹះស្ថានបោះពុម្ពផ្សាយប្រជាជនខេត្តជាំងស៊ី បានរៀបចំពិធីប្រគល់-ទទួលសៀវភៅស្តីអំពីប្រទេសចិនជាខេមរភាសារបស់គ្រឹះស្ថានបោះពុម្ពផ្សាយប្រជាជនខេត្តជាំងស៊ីជូនវិទ្យាស្ថានខុងជឺនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាតាមប្រព័ន្ធវីដេអូ ដែលមានការចូលរួមជាអធិបតីពីឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា, ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា, សហនាយកវិទ្យាស្ថានខុងជឺនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងភាគីចិន មានការចូលរួមពី លោក LI LONGWU ប្រធានឃោសនាការលេខាបក្សខេត្តជាំងស៊ី និងថ្នាក់ដឹកនាំជាច្រើនរូបទៀត។

លោក LI LONGWU បានលើកឡើង និងជឿជាក់ថា តាមរយៈកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដ៏ល្អប្រសើរនេះ នឹងផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់ការផ្លាស់ប្តូរវប្បធម៌រវាងប្រទេសកម្ពុជា និងខេត្តជាំងស៊ី ប្រទេសចិន ក៏ដូចជាការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នារវាងប្រជាជន និងប្រជាជន ជាពិសេស គឺការតភ្ជាប់ដួងចិត្តរវាងប្រជាជននៃប្រទេសយើងទាំងពីរកម្ពុជា-ចិន។

ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច យល់ឃើញថា នេះជាការបោះជំហានថ្មីបន្ថែមទៀត ក្នុងការពង្រឹងទំនាក់ទំនងរវាង ចិន និងកម្ពុជា ជាពិសេសក្នុងវិស័យសិក្សា និងស្រាវជ្រាវ ដែលអ្នកសិក្សារបស់ប្រទេសយើងទាំង២ អាចសិក្សាស្វែងយល់ ពីគ្នាបន្ថែមទៀតទាំងប្រវត្តិសាស្ត្រ វប្បធម៌ សេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយ។

នៅក្នុងពិធីប្រគល់-ទទួលនេះ លោកស្រីសាស្រ្តាចារ្យរង GAN MIN នាយិកាភាគីចិនវិទ្យាស្ថានខុងជឺនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានតំណាងគ្រឹះស្ថានបោះពុម្ពផ្សាយប្រជាជនខេត្តជាំងស៊ី ដើម្បីប្រគល់សៀវភៅជូនវិទ្យាស្ថានខុងជឺនៃរាជបណ្ឌិត្យ សភាកម្ពុជា។

គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា គម្រោងបោះពុម្ពផ្សាយសៀវភៅជាខេមរភាសានេះ មានចំនួន ១០ ប្រភេទ សរុប ៤០០០ក្បាល រួមមាន៖ “ប្រវត្តិទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិន”, “វប្បធម៌ចិន” ចំនួន ៤ ប្រភេទ, “ទឹកដី និងប្រពៃណីអ្នកស្រុកចេនឡា”, “ប្រទេស ចិន មានលោកប្រធាន ម៉ៅ សេទុង”, “សុខភាពល្អ អាស្រ័យលើទម្លាប់”, “ទស្សនវិជ្ជាឡៅជឺ” និង“ទស្សនវិជ្ជាខុងជឺ”។ សៀវភៅទាំងអស់នេះ ផ្តោតសំខាន់លើការពិពណ៌នាអំពីប្រវត្តិសាស្រ្តនៃការផ្លាស់ប្តូរវប្បធម៌កម្ពុជា និងចិន ក្នុងគោល​បំណង​បំពេញតម្រូវការមិត្តអ្នកអានកម្ពុជា និងជំរុញការស្វែងយល់គ្នា ការសិក្សាពីគ្នាទៅវិញទៅមកក្នុងការផ្លាស់ប្តូរវប្បធម៌រវាងកម្ពុជា និងចិន។

RAC Media

  ថ្ងៃចន្ទ, 29 វិច្ឆិកា 2021 ម៉ោង 08:57 PM

សិក្ខាសាលាផ្សព្វផ្សាយស្តីពីអាហារូបករណ៍ទៅសិក្សានៅប្រទេសចិនតាមរយៈការប្រឡង HSK នៅកម្ពុជាប្រចាំឆ្នាំ២០២១

RAC Media 

  ថ្ងៃសុក្រ, 26 វិច្ឆិកា 2021 ម៉ោង 10:34 AM

កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ី-អឺរ៉ុប (ASEM) ប្រធានបទ៖«ការពង្រឹងពហុភាគីនិយម ដើម្បីកំណើនរួម»

កម្ពុជានឹងធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ី-អឺរ៉ុបលើកទី១៣(ASEM13)ហើយកិច្ចប្រជុំកំពូលនេះនឹងធ្វើឡើងចាប់ពីថ្ងៃទី២៥ ដល់ទី២៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ (ត្រូវរៀបចំឆ្នាំ២០២០ ប៉ុន្តែលើកពេលដោយសារជំងឺកូវីដ-១៩)។ កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ី-អឺរ៉ុបគឺជាក្របខណ្ឌនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការធំជាងគេបំផុតក្រៅពីអង្គការសហប្រជាជាតិដោយតំណាងឱ្យ ៦០%នៃប្រជាជនពិភពលោក ៥៥%នៃពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក ៦៥%នៃសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក និង៧៥%នៃទេសចរណ៍ពិភពលោក។ ទាំងនេះជាចំណែកសំខាន់លើធាតុចូលក្នុងការពង្រឹងពហុភាគីនិយមដើម្បីកំណើនរួម។ នៅក្នុងបរិបទអន្តរជាតិនាពេលថ្មីៗនេះ កម្ពុជាមានមុខមាត់នឹងតួនាទីសំខាន់លើឆាកអន្តរជាតិ។ ជាក់ស្ដែងអាម៉េរិកនិងសម្ព័ន្ធមិត្តបានបំពេញទស្សនកិច្ចកម្ពុជាជាញឹកញាប់ រួមទាំងរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសចិនមកកម្ពុជា។ គិតក្នុងឆ្នាំ២០២១នេះ មានប្រទេសលើស ពី៥ បានអញ្ជើញធ្វើទស្សនកិច្ចមកកម្ពុជាដោយផ្ទាល់ និងការទំនាក់ទំនងតាមប្រព័ន្ធអនឡាញយ៉ាងមមាញឹក៖ ទី១.លោកស្រី Wendy Sherman អនុរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាម៉េរិក បានមកបំពេញទស្សនកិច្ចនៅភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃទី១ ខែមិថុនា។ ទី២.លោក Dominic Raab រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអង់គ្លេសបានធ្វើទស្សនកិច្ចនៅរាជធានីភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែមិថុនា។ ទី៣.លោករដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិជប៉ុន Nubuo Kishi បានជជែកតាមប្រព័ន្ធវីដេអូជាមួយសម្ដេចពិជ័យសេនា ទៀ បាញ់ រដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិកម្ពុជានៅថ្ងៃទី២៥ ខែមិថុនា។ ទី៤.អ្នកស្រី Marise Payne រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអូស្ត្រាលី ក៏បានជួប ឯកឧត្តម ប្រាក់ សុខុន ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសកម្ពុជាតាមប្រព័ន្ធវីដេអូទូរគមនាគមន៍កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែកក្កដា និងការមកបំពេញទស្សនកិច្ចដោយផ្ទាល់របស់លោកស្រីនៅកម្ពុជា ចាប់ពីថ្ងៃទី៧-៨ ខែវិច្ឆិកា។ ទី៥. រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសចិន និងជាទីប្រឹក្សារដ្ឋ លោក Wang Yi បានមកបំពេញទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា រយៈពេល២ថ្ងៃ គឺថ្ងៃទី១២ និង ទី១៣ ខែកញ្ញា និងការជួបពិភាក្សាគ្នាតាមប្រព័ន្ធវីដេអូរវាងសម្ដេចតេជោ និងឯកឧត្តម លីខឺឈាំង (Li Keqiang) នៅ១៥ខែវិច្ឆិកា បន្ថែមពីនេះទៀតក៏មានប្រទេសផ្សេងទៀត។

ក្រឡេកមើលប្រវត្តិសាស្រ្តវិញឃើញថា កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ី-អឺរ៉ុប ASEM ត្រូវបានបើកកិច្ចប្រជុំជាលើកដំបូងកាលពីឆ្នាំ ១៩៩៦ ក្នុងទីក្រុងបាងកក ប្រទេសថៃ ដោយមានការចូលពីប្រទេសចំនួន១៥ជាសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុប និងប្រទេសសមាជិកអាស៊ានចំនួន៧ បូកថែមប្រទេសចិន ជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង និងស្នងការអឺរ៉ុបប៉ុណ្ណោះ។ នៅពេលនោះ អឺរ៉ុបបានទទួលស្គាល់ពីការអភិវឌ្ឍ ការលូតយ៉ាងរហ័ស និងសក្តានុពលនៅក្នុងតំបន់អាស៊ី និងចង់ពង្រឹងទំនាក់ទំនង និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ តាមរយៈការពង្រឹង និងលើកកម្ពស់ទំនាក់ទំនងលើវិស័យ ឬសរសរស្តម្ភបីគឺ៖ នយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងវប្បធម៌។ កិច្ចប្រជុំកំពូល ASEM គឺជាជំនួបប្រជុំរៀងរាល់ពីរឆ្នាំម្តងរវាងប្រមុខដឹកនាំរដ្ឋ និងរដ្ឋាភិបាល ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាអឺរ៉ុប ប្រធានស្នងការអឺរ៉ុប និងអគ្គលេខាធិការនៃអាស៊ាន។ កម្ពុជាបានក្លាយជាសមាជិកដំបូងនៃកិច្ចប្រជុំនេះ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ីអឺរ៉ុបលើកទី៥ ដែលរៀបចំឡើងនៅថ្ងៃទី៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០០៤នៅទីក្រុងហាណូយ ប្រទេសវៀតណាម ។ ជាបន្តបន្ទាប់មកទៀត ASEM បានពង្រីកខ្លួនជាលើកទី២នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៨ ក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលលើកទី៧របស់ខ្លួន នៅទីរដ្ឋធានីប៉េកាំងនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន ដោយមានរដ្ឋសមាជិកបន្ថែមទៀតចូលរួមជាហេតុនាំឱ្យ ASEMមានសមា ជិកភាពកើនឡើងសរុបដល់ទៅ៤៥ប្រទេស។ កិច្ចប្រជុំកំពូល ASEMនៅតែបន្តពង្រីកខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់នៅឆ្នាំ ២០១០ ឆ្នាំ២០១២ និងជាចុងក្រោយនៅឆ្នាំ២០១៤ ដោយបង្កើនរដ្ឋសមាជិកសរុបរហូតដល់ទៅ៥៣ប្រទេស ក្នុងនោះមកពីទ្វីបអឺរ៉ុប៣០ប្រទេស និងទ្វីបអាស៊ី២១ប្រទេស លេខាធិការដ្ឋានអាស៊ាន និងសហភាពអឺរ៉ុបផងដែរ។

ចំពោះទំនាក់ទំនងរវាងអាស៊ីនិងអឺរ៉ុបវិញ គឺអាស៊ីត្រូវការអឺរ៉ុប ចំណែកអឺរ៉ុបវិញក៏ត្រូវការអាស៊ីដូចគ្នា។ តំបន់ទាំងនេះមិនត្រឹមតែជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែជាសម្ព័ន្ធមិត្តនៅក្នុងពិភពលោកមួយដែលតថភាពភូមិសាស្ត្រនយោបាយនៅតែមានការប្រែប្រួលយ៉ាងលឿន ស្របពេលដែលតំបន់ទាំងពីរនេះជួបគ្រោះថ្នាក់ដូចគ្នា ដូចជាជំងឺកូវីដ-១៩ បញ្ហាសន្តិសុខ បញ្ហានយោបាយ បញ្ហាបរិស្ថាន បញ្ហាបច្ចេកវិទ្យា និងព័ត៌មានវិទ្យាជាដើម។ ទំនាក់ទំនងអាស៊ីនិងសហភាពអឺរ៉ុបពឹងផ្អែក លើមូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏ទន់ភ្លន់នៃការពឹងពាក់គ្នាទៅវិញទៅមកខាងសេដ្ឋកិច្ច ហើយសហភាពអឺរ៉ុបមានទំនាក់ទំនងកាន់តែស៊ីជម្រៅជាមួយអាស៊ីកើតក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍របស់ខ្លួន។ សហភាពអឺរ៉ុប និងអាស៊ីចាត់ទុកគ្នាទៅវិញទៅមកជាដៃគូផង ជាគូប្រជែងផង ហើយប្រាកដណាស់មិនមែនជាសត្រូវឡើយ។ តែនៅក្នុងបរិបទភូមិសាស្ត្រនយោបាយទំនាក់ទំនងរវាងអាស៊ីនិងអឺរ៉ុបនេះកាន់តែស្មុគស្មាញចំពោះការបន្តប្រកួតប្រជែងឥទ្ធិពលគ្នារវាងចិននិងអាម៉េរិក។ ទំនាក់ទំនងរវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិក និងប្រទេសចិន ទំនងសហភាពអឺរ៉ុបយល់ថា ទី១.ពលរដ្ឋអឺរ៉ុបភាគច្រើនជឿថាសង្រ្គាមត្រជាក់ថ្មីជាមួយចិន និងអាម៉េរិកនៅតែដំណើរការ ប៉ុន្តែពួកគេភាគច្រើនមិនគិតថាប្រទេសរបស់ពួកគេពាក់ព័ន្ធនោះទេ។ ទី២.ការប្រកួតប្រជែងរវាងប្រទេសទាំងពីរ ជាការមកដល់នៃគោលនយោបាយការបរទេសរបស់សហភាពអឺរ៉ុបឈានជើងចូលមកអាស៊ី ទី៣.នៅ តែមានភាពខុសគ្នានៃទស្សនៈរវាងការប្រកួតប្រជែងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យជាមួយនិងកុម្មុយនីស្ដ។

ស្ថានភាពនៃទំនាក់ទំនងរវាងសហភាពអឺរ៉ុបនិងចិននាពេលនេះ ទី១.ការធ្វើសមាហរណកម្មបន្ថែមទៀតនៃការបង្កើតគោលនយោបាយការពារពីការរងគ្រោះពីការប្រកួតប្រជែងរបស់មហាអំណាច។ ទី២.សហភាពអឺរ៉ុបនិងចិនត្រូវដោះស្រាយបញ្ហា បច្ចេកវិទ្យា សន្តិសុខអ៊ិនធឺណិត ដូចជា ក្រុមហ៊ុន Huawei នឹងដំណើរការហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ5G។ ទី៣.ការធ្វើសេរីភាវូបនីយកម្មសេដ្ឋកិច្ចក្នុងស្រុកប្រទេសចិន ស្ថិតនៅកម្រិតការប្រកួតប្រជែងសម្រាប់អាជីវកម្មអឺរ៉ុបនៅប្រទេសចិនអាចធ្វើឱ្យសហភាពអឺរ៉ុបពិចារណាឡើងវិញអំពីជម្រើសគោលនយោបាយរបស់ខ្លួន។ ទី៤.ការប្រកួតប្រជជែងរបស់ចិននិងអាម៉េរិក តិចឬច្រើនគឺមានការជះឥទ្ធិលពលមកអាស៊ីនិងអឺរ៉ុប។ ទី៥.អភិវឌ្ឍន៍កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មនិងវិនិយោគដែលមានស្រាប់រវាងសហភាពអឺរ៉ុប និងអាស៊ីគួរតែខិតខំប្រឹងប្រែងធ្វើសមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ចនៅអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក។

ទំនាក់ទំនងរវាងអាស៊ីនិងអឺរ៉ុបនៅមិនទាន់មានភាពរលូននោះទេ តួយ៉ាងទី១.ការបញ្ចប់កិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីការវិនិយោគរវាងសហភាពអឺរ៉ុបនិងចិននៅឆ្នាំ២០២០ បន្ទាប់ពីការចរចាអស់រយៈពេល៧ឆ្នាំ។ ទី២.ការយល់ឃើញក្នុងចំណោមអ្នកបង្កើតគោលនយោបាយអឺរ៉ុបនិងសហគមន៍ពាណិជ្ជកម្មអឺរ៉ុប ថាជាប្រពៃណីរបស់ចិនក្នុងនាមជាដៃគូប្រកួតប្រជែងមិនយុត្តិធម៌ ទី៣.ហេតុផលការវាយតម្លៃរបស់អឺរ៉ុបអំពីការវិវត្តនយោបាយ ដូចជាការកំណែទម្រង់នយោបាយនៅស៊ីនជាំង និង ហុងកុងជាដើម។ ទី៤.មន្រ្តីសហភាពអឺរ៉ុបជាច្រើនព្រួយបារម្ភថាការទូតចិនកំពុងធ្វើឱ្យខូចសាមគ្គីភាពអឺរ៉ុប។ ទី៥.សម្ព័ន្ធមិត្តអាចនឹងរង់គ្រោះដោយសារ យុទ្ធសាស្ត្រសង្គ្រាមឈរជើងនៅប្រទេសដទៃ។

ស្រដៀងគ្នានេះដែរនៅឆ្នាំ២០២០-២០២១មហាអំណាចក៏បានដើរផ្ទុយពីទ្រឹស្ដីពហុភាគីនិយមផងដែរ ជាក់ស្ដែងទី១. ពេលលោកដូលណាត្រាំដឹកនាំសហរដ្ឋអាម៉េរិក បានដកខ្លួនចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីសស្តីពីអាកាសធាតុ និងរឿងមួយទៀតមានសារព័ត៌មានជាច្រើនចុះផ្សាយថាអាម៉េរិក“ប្លន់ម៉ាស់” មួយយន្តហោះរបស់បារាំងក្រោយមកសហរដ្ឋអាម៉េរិកបានបន្តប្លន់ម៉ាស់របស់អាល្លឺម៉ង់ទៀត ធ្វើឱ្យប្រទេសតំបន់អឺរ៉ុបខឹងសម្បាយ៉ាងខ្លាំងជាពិសេសអាល្លឺម៉ង់បានធ្វើការចោទប្រកាន់ដោយចំៗតែម្តងថា “រដ្ឋាភិបាលលោកដូណាល់ត្រាំ ជាចោរទំនើបសម័យថ្មី”។ រួមទាំងការអនុវត្តនយោបាយ អាម៉េរិកជាចម្បង (America First) ទី២. ពហុភាគីនិយមសម្រាប់តែប្រទេសអ្នកមាន ជាឧទាហរណ៍ កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១ អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ លោក António Guterres បានលើកឡើងពីភាពមិនស្មើគ្នា និងអយុត្ដិធម៌លើការចែកចាយវ៉ាក់សំាង ដែលមានប្រទេសធំៗចំនួន១០ មានវ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩ក្នុងដៃចំនួន ៧៥% នៃចំនួនវ៉ាក់សាំងសរុបក្នុងពិភពលោក ខណៈប្រទេសចំនួន១៣០ មិនមានវ៉ាក់សាំងសូម្បីតែមួយដូស។ នៅដើមឆ្នាំ២០២១ យោងតាមក្រុមយុទ្ធនាការ Oxfam វ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩ដែលមានប្រសិទ្ធភាពជាងគេនៅលើពិភពលោក ត្រូវបានប្រទេសធំៗទិញអស់ ៥៤% នៃចំនួនសរុប ដើម្បីស្តុកទុកក្នុងបរិមាណលើសពី៣ដងនៃចំនួនប្រជាជនរបស់ប្រទេសទាំងនោះ។ ដូច្នេះបានធ្វើឱ្យប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមនឹងអាចងាកទៅរកវ៉ាក់សាំងរបស់រដ្ឋាភិបាលចិននិងរុស្សី។ ទី៣. អាម៉េរិកបានដកទ័ពយ៉ាងតក់ក្រហល់ចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថានដោយគ្មានការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយក្រុមប្រទេសសម្ព័ន្ធមិត្ត។ ទី៤. សហរដ្ឋអាម៉េរិក អង់គ្លេស និងអូស្ត្រាលីបានប្រកាសពីការបង្កើតសម្ព័ន្ធភាពយោធាត្រីភាគីថ្មីមួយមានឈ្មោះថា AUKUS។ ប្រមុខការទូតបារាំងលោកហ្សង់អ៊ីវ ឡឺឌ្រីយ៉ង់ (Jean-Yves Le Drian) បានប្រើពាក្យធ្ងន់ៗលើអូស្រា្តលី និងអាម៉េរិក ពិសេសគឺអាម៉េរិក។ “ចិត្តវៀចវេរ” “ការមើលងាយ” “ ការនិយាយភូតភរ” “យើងជាសម្ព័ន្ធមិត្តនឹងគ្នា ហើយនៅពេលដែលគេមានសម្ព័ន្ធមិត្តម្នាក់ គេមិនដែលធ្វើអំពើជាមួយសម្ព័ន្ធមិត្តតាមបែបឃោរឃៅនិងដោយមិនអាចទាយទុកមុនបានរបៀបនេះទេ”។ ទី៥. បញ្ហាអឺរ៉ុបផ្ទាល់លើវិបត្តជនភៀសខ្លួន។

សរុបសេចក្ដីមក អាស៊ីនិងអឺរ៉ុបមានទំនាក់ទំនងរីកចម្រើនជាងមុន តែអឺរ៉ុបដើរសំដៅកាច់ចង្កូតតម្រង់ផ្លូវមកអាស៊ីនៅខ្សោយ។ កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ី-អឺរ៉ុប ASEM គឺជាការដំឡើងកម្រិតថ្នាក់ដែលកម្ពុជាបន្តបង្កើនមុខមាត់នៅលើឆាកអន្តរជាតិ។ បច្ចុប្បន្នពហុភាគនីយមនៅតែមានជាលក្ខណៈទ្រឹស្ដីនៅឡើយ ការអនុវត្តនៅមានកម្រិត ចំពោះការលើកឡើងប្រធានបទនេះនឹងជាការដាស់តឿន និងបង្រួបបង្រួមពិភពលោកស្របពេលដែលមានវិបត្តិជំងឺកូវីដ-១៩ជាសកល ហើយកិច្ចប្រជុំនេះនឹងជាការសម្រួចទំនាក់ទំនងកាន់តែខិតជិតគ្នារវាងអាស៊ីនិងអឺរ៉ុប។ ចំណែកបញ្ហាសន្តិសុខរបស់តំបន់ទាំងពីនេះនៅតែត្រូវការគ្នាជាចាំបាច់ ជាពិសេសដើម្បីភាពរុងរឿងនៃទំនាក់ទំនងគឺការបញ្ជូននាវាពាណិជ្ជកម្ម មិនមែននាវាចម្បាំងនោះទេ៕

................

RAC Media

ប្រភព៖ វិទ្យាស្ថានសិក្សាចិន

  ថ្ងៃអង្គារ, 23 វិច្ឆិកា 2021 ម៉ោង 07:01 PM

អ្នកនយោបាយកម្ពុជាត្រូវដឹងពីប្រវត្តិសាស្ត្រ កុំជាន់អ្វីដែលជាដានចាស់ ការប្រកួតប្រជែងរបស់មហាអំណាច គឺជាភាពគ្រោះថ្នាក់របស់ប្រទេសតូចតាច

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ «អ្នកនយោបាយកម្ពុជាត្រូវដឹងពីប្រវត្តិសាស្ត្រ កុំជាន់អ្វីដែលជាដានចាស់ ការប្រកួតប្រជែងរបស់មហាអំណាច គឺជាភាពគ្រោះថ្នាក់របស់ប្រទេសតូចតាច» នេះជាប្រសាសន៍គូសបញ្ជាក់របស់ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត សភាចារ្យ សុខ ទូច ថ្លែងក្នុងឱកាសបិទវេទិកាទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ស្ដីពី «យុទ្ធសាស្ត្រឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក និងការទូតនៃប្រទេសតូចៗ» ប្រព្រឹត្តទៅនៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ១១កើត ខែអស្សុជ ឆ្នាំឆ្លូវ ត្រីស័ក ព.ស. ២៥៦៥ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១៥ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១នេះ។

ក្រោយពីវាគ្មិនបានធ្វើបទបង្ហាញអំពីទស្សនៈយល់ឃើញរៀងខ្លួនចំពោះការវិវត្ត និងបច្ចុប្បន្នភាពនយោបាយ ព្រមទាំងការប្រឈមមុខគ្នារវាងមហាអំណាចនៅក្នុងតំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យ សភាកម្ពុជា បានអញ្ជើញថ្លែងសុន្ទរកថាគន្លឹះបិទវេទិកាទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនេះ ដោយបានលើកឡើងពីភូមិសាស្ត្រនយោ បាយពិភពលោក ដែលត្រូវបែងចែកជាច្រើនចំណែកដោយមហាអំណាចពិភពលោក ពិសេស នៅបន្ទាប់ពីសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរត្រូវបានបញ្ចប់ និងឈានចូលដល់សម័យកាលនៃសង្គ្រាមត្រជាក់។

បន្ទាប់ពីជ័យជម្នះលើអាល្លឺម៉ង់ សម្ព័ន្ធមិត្តលោកខាងលិច និងសហភាពសូវៀត ដែលសុទ្ធសឹងជាប្រទេសឈ្នះសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរ បានចាប់ផ្ដើមប្រឈមគ្នា ដោយសារតែការកើនឡើងនៃឥទ្ធិពលមនោគមវិជ្ជាកុម្មុយនិស្តរបស់សហភាពសូវៀត ដែលបានគ្របដណ្ដប់លើបណ្ដាប្រទេសអឺរ៉ុបខាងកើត។ ការព្រួយបារម្ភអំពីឥទ្ធិពលយ៉ាងគំហុករបស់សូវៀត បានធ្វើឱ្យសហរដ្ឋអាម៉េរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្តចាប់ផ្ដើមមើលឃើញពីការប្រឈមថ្មីមួយនោះគឺ មនោគមវិជ្ជាកុម្មុយនិស្ត និងមនោគមវិជ្ជាសេរី រហូតដល់ឈានទៅបែងចែកប្រទេសអាល្លឺម៉ងជាពីរប្រទេសផ្សេងគ្នា ដោយអាល្លឺម៉ង់ខាងកើតគាំទ្រដោយសហភាពសូវៀត និងអាល្លឺម៉ង់ខាងលិចគាំទ្រដោយសហរដ្ឋអាម៉េរិក ចក្រភពអង់គ្លេស និងបារាំង។ សហរដ្ឋអាម៉េរិកបានបង្កើតនូវផែនការម៉ាសាល់ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការរីកឥទ្ធិពលរបស់សហភាពសូវៀត និងក្រោយមក សហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងសម្ព័ន្ធមិត្តក៏បានឈានទៅដល់ការបង្កើតនូវអង្គការសន្ធិសញ្ញាអាត្លង់ទិកខាងជើង (ណាតូ) ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យសហភាពសូវៀតសម្រេចចិត្តបង្កើតបក្សសម្ព័ន្ធវ៉ាសូវី ដែលប្រមូលផ្ដុំនូវបណ្ដាប្រទេសសង្គមនិយម។ ការប្រឈមមនោគមវិជ្ជា និងភូមិសាស្ត្រនយោបាយ បានផ្ទុះឡើងពាសពេញពិភពលោក រហូតឈានដល់ការបង្កើតបក្សសម្ព័ន្ធសេអាតូ ដើម្បីទប់ទល់ឥទ្ធិពលសូវៀតនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ថែមទៀតផង។ ការប្រកួតប្រជែងមនោគមវិជ្ជាបានទុំជោររហូតដល់ផ្ទុះទៅជាសង្គ្រាម ដែលមានសង្គ្រាមនៅយូហ្គោស្លាវីជាដើម។

ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យបន្តថា នៅចំពោះមុខការប្រឈមមុខដាក់គ្នារវាងលោកសេរី និងលោកសង្គមនិយមនេះ ប្រទេសដែលមិនចង់ចូលរួម និងមិនចង់រងគ្រោះនៅក្រោមការប្រឈមមុខមនោគមវិជ្ជានេះ បានរួមគ្នាបង្កើតជាចលនាមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ ដែលក្នុងនោះកម្ពុជាក៏បានចូលរួមក្នុងបក្សសម្ព័ន្ធនេះផងដែរ។ បើទោះបីជា ចលនានេះមានឈ្មោះថា ចលនាមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ ប៉ុន្តែមានបក្សសម្ព័ន្ធទៅហើយ ដែលចលនានេះបានក្លាយទៅជាបក្សសម្ព័ន្ធអព្យាក្រឹត្យ។ កម្ពុជាត្រូវបានរងគ្រោះ ដោយសារតែការប្រកួតប្រជែងមនោគមវិជ្ជារវាងមហាអំណាចទាំងពីរប្លុក រហូតដល់ក្លាយទៅជាទីលានសាកមនោគមវិជ្ជានយោបាយ និងសាកល្បងអាវុធរបស់មហាអំណាច។ ជាលទ្ធផល កម្ពុជាបានពើបប្រទះនឹងសង្គ្រាមស៊ីវិលប្រមាណ៣ទសវត្សរ៍ជាប់គ្នា។

ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ មានប្រសាសន៍គូសបញ្ជាក់ថា «... ខ្ញុំសូមរំឭកប្រវត្តិសាស្ត្រ ដើម្បីឱ្យអ្នកនយោបាយដឹង កុំជាន់អ្វីដែលជាដានចាស់។ ភាពប្រកួតប្រជែងមហាអំណាច គឺជាបញ្ហាគ្រោះថ្នាក់របស់ប្រទេសតូចតាច ហើយក៏ជាបញ្ហាគ្រោះថ្នាក់សម្រាប់អ្នកនយោបាយដែលល្ងិតល្ងង់ ដែលមិនបានអានប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលជាកូនអុករបស់មហាអំណាច...»។

បើតាមប្រសាសន៍ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ដោយសារតែផលប្រយោជន៍មនោគមវិជ្ជា គេបានប្រគល់អសនៈកម្ពុជានៅអង្គការសហប្រជាជាតិឱ្យរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ដែលជារបបកាប់សម្លាប់ប្រជាជនខ្លួនទៅវិញ។ ទាំងអស់នេះហើយ ដែលសុទ្ធសឹងជាមេរៀនដែលកម្ពុជា និងអាស៊ានត្រូវរៀនសូត្រ និងចងចាំ៕

RAC Media

  ថ្ងៃចន្ទ, 15 វិច្ឆិកា 2021 ម៉ោង 07:09 PM

សេចក្ដីបំភ្លឺលើការប្រើពាក្យ/ផ្នត់ ដាក់ខាងចុងពាក្យខ្មែរសម្គាល់មុខវិជ្ជា

កាលនៅរវាងឆ្នាំ១៩៧០ លោកគ្រូ កេង វ៉ាន់សាក់ និង ខ្ញុំ ព្រុំ ម៉ល់ បានពិគ្រោះគ្នាលើបញ្ហាដែលបានលើកឡើងខាងលើ។ នៅពេលនោះ ពាក្យទាំងនោះសុទ្ធតែមាន‹–សាស្ត្រ›នៅខាងចុង ហើយ លោកគ្រូបានបញ្ចេញយោបល់ថា វិជ្ជាដែលមាន‹–សាស្ត្រ›នៅខាងចុងឥតមានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រទេ ដូច្នេះយើងត្រូវទុក‹–សាស្ត្រ›ឱ្យវិជ្ជាជំពូកនោះប៉ុន្តែយើងត្រូវកែដាក់‹–វិទ្យា›ចំពោះវិជ្ជាណាដែលមានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រ។

ខ្ញុំក៏បានសួរទៅគាត់វិញថា : «តើពាក្យ‹វិទ្យាសាស្ត្រ›ដែលគណៈកម្មការវប្បធម៌បានបង្កើតឡើងសម្រាប់ប្រែពាក្យបារាំង ‹science›នោះ ត្រូវយើងដូរទៅជា‹វិទ្យាវិទ្យា›ឬយ៉ាងណា?»។ គាត់ឆ្លើយមិនរួចហើយក៏យើងបានបញ្ចប់ការសន្ទនាគ្នាតែត្រឹមនោះទៅ។

ប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមក សង្គ្រាមស៊ីវិលរវាងសាធារណរដ្ឋខ្មែរ និង កងទ័ពខ្មែរក្រហមក៏បានផ្ទុះឡើង។ លោកគ្រូ កេង វ៉ាន់សាក់ ត្រូវបានចាត់ឱ្យទៅធ្វើរដ្ឋទូតនៅប្រទេសបារាំង ហើយ ខ្ញុំក៏បានត្រឡប់ទៅរកការធ្វើនៅប្រទេសនោះដែរ។ នៅឆ្នាំ២០០០ ខ្ញុំក៏បានចូលមកប្រទេសខ្មែរវិញ ហើយ ខ្ញុំបានប្រទះឃើញពាក្យសម្គាល់មុខវិជ្ជាស្ទើរតែទាំងអស់ ត្រូវដូរខាងចុងទៅជា‹–វិទ្យា›(វិជ្ជាណាក៏ចង់ចាត់ទុកថាខ្លួនមានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រដែរ)។

នៅឆ្នាំ២០១៨ លោកប្រធានគណៈកម្មការបច្ចេកសព្ទ ជីវសាស្ត្រ វេជ្ជសាស្ត្រ & កសិកម្ម នៅសម័យប្រជុំពេញអង្គនៃក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរ(ក.ជ.ភ.ខ.)បានសុំកែពាក្យ‹វេជ្ជសាស្ត្រ›ទៅជា‹វេជ្ជវិទ្យា›វិញ ហើយខ្ញុំក៏បានសួរទៅគាត់វិញ : «លោកគ្រូពេទ្យគិតមើល តើ‹science›ខ្មែរយើងប្រើពាក្យអ្វីទៅ សម្រាប់សងវិញ?»។គាត់ក៏សុខចិត្តរក្សាពាក្យ‹វេជ្ជសាស្ត្រ›ទុកវិញទៅ។

មេរៀនទាញចេញពីការពិគ្រោះគ្នាដែលត្រូវបានលើកឡើងខាងលើបង្ហាញថា‹–សាស្ត្រ›មានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រជាង‹–វិទ្យា› ប៉ុន្តែគេពិបាកសម្រេចថា វិជ្ជាណាមានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រជាងវិជ្ជាណា(លើក-លែងតែវិទ្យាសាស្ត្រពិត)គប្បីយើងប្រើ‹–សាស្ត្រ›ឬ‹–វិទ្យា›ជាផ្នត់ចុងសម្រាប់បង្កើតពាក្យសម្គាល់មុខវិជ្ជាណាក៏បានដែរ។ចំពោះពាក្យ‹ទស្សនវិជ្ជា›វិញ ដោយ ‹–វិជ្ជា›មិនមែនជាផ្នត់ទេ គប្បីយើងកែឱ្យទៅជា‹ទស្សនវិទ្យា›ទៅ(ពាក្យ‹ទស្សនវិជ្ជា›មានលក្ខណៈជាពាក្យសមាស ពីព្រោះ‹វិជ្ជា›ជាពាក្យ មិនមែនជាផ្នត់ទេ)។ ម្យ៉ាងទៀត សូមសាធារណជនជ្រាបថា ពាក្យសម្គាល់មុខវិជ្ជាប្រើសព្វថ្ងៃដែលយើងដាក់‹–វិទ្យា›នៅខាងចុង នៅមាន‹–សាស្ត្រ›នៅឡើយនៅខាងចុង ក្នុងវចនានុក្រមរបស់សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ដូចជា គណិតសាស្ត្រ, ភូមិសាស្ត្រ, ប្រវត្តិសាស្ត្រ ជាដើម ហើយតើសាធារណជនអនុញ្ញាតឱ្យខ្ញុំប្រើពាក្យ គណិតវិទ្យា, ភូមិវិទ្យា, ប្រវត្តិវិទ្យា ជាដើម ឬទេ?។

ខ្ញុំយល់ច្បាស់ថា ទម្លាប់ជាធម្មជាតិទី២ ហើយគេពិបាកកែធម្មជាតិណាស់ ប៉ុន្តែអ្វីៗដែលខ្ញុំបានលើកឡើងខាងលើសុទ្ធតែជាចំណេះវិជ្ជាទាក់ទងនឹងភាសាវិទ្យា គប្បីសាធារណជនមេត្តាជ្រាបតាមការគួរ។ សូមអរគុណ!

សេចក្ដីបញ្ជាក់ : នៅពេលក្រោយកូវីដ១៩ ខ្ញុំនឹងធ្វើបាឋកថាមួយ ដើម្បីពន្យល់ឱ្យកាន់តែក្បោះក្បាយ ព្រមទាំងចាំទទួលសំណួរដោយរីករាយ។

.....................

RAC Media

  ថ្ងៃសៅរ៍, 30 តុលា 2021 ម៉ោង 05:45 PM