Royal Academy of Cambodia
តាមការរំលឹកដល់អតីតកាលរបស់ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ស៊ន សំណាង បានឱ្យដឹងថា នៅថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៦២ កម្ពុជា បានទទួលជោគជ័យលើករណីប្រាសាទព្រះវិហារដែលបានប្តឹងផ្ដល់ជាមួយប្រទេសសៀម ដែលទន្ទ្រានកាន់កាប់ប្រាសាទព្រះវិហារដោយខុសច្បាប់។ ភាពជោគជ័យនេះ បានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ពីសិទ្ធិជាម្ចាស់លើប្រាសាទព្រះវិហាររបស់កម្ពុជា។ រហូតដល់ថ្ងៃទី៥ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៦៣ ទើបសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ (ជាប្រមុខរដ្ឋ) បានយាងទៅប្រារព្ធពិធីកាន់កាប់ប្រាសាទព្រះវិហារជាផ្លូវការឡើងវិញ។
លោកបណ្ឌិត ជិន សុជាតិ មន្ត្រីស្រាវជ្រាវ ឯកទេសប្រវត្តិសាស្ត្រ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានបញ្ជាក់ដែរថា នៅអំឡុងពេលនោះ ក៏ជាថ្ងៃដែលទង់ជាតិកម្ពុជា បានបង្ហូតឡើងយ៉ាងត្រដែតនៅលើប្រាង្គប្រាសាទព្រះវិហារជាលើកដំបូង ដោយសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ បន្ទាប់ពីឈ្នះក្តីនៅក្រុងឡាអេ ឆ្នាំ១៩៦២។
គួររំលឹកដែរថា ថ្ងៃនេះ ក៏ជាថ្ងៃដែលក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដឹកនាំដោយសាស្ត្រាចារ្យ ស៊ន សំណាង បានឡើងទៅដល់ប្រាសាទព្រះវិហារ កាលពីថ្ងៃ៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០០២ ហើយបានដាក់ឈ្មោះភូមិមួយនៅចង្កេះភ្នំព្រះវិហារនេះ ថាជា«ភូមិប្រាំមករា» ដើម្បីលើកតម្លៃនៃព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃទី៥ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៦៣ និងបានសរសេរស្លាកឈ្មោះភូមិជូនទៅមេភូមិនៅព្រឹកថ្ងៃទី៦ មករា នៅពេលចុះពីប្រាសាទព្រះវិហារមកវិញ។ លោកបណ្ឌិត ជិន សុជាតិ ថាកាលមុនមិនទាន់បានកំណត់ឈ្មោះភូមិប្រាំមករា ភូមិនេះ ត្រូវគេហៅតាមសំនៀងភាសាថៃ តែមិនមានជាផ្លូវការនោះទេ។
RAC Media
រូបថត៖ ហេង ជីវ័ន្ត | Phnom Penh Post photo
ភ្នំពេញ៖ បច្ចុប្បន្នក្នុងផ្នត់គំនិតប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាភាគច្រើន មិនថាតែអ្នកនិយាយភាសាចិន ឬ ជាបញ្ញវន្តនោះទេ ច្រើនមានទស្សនបែបអវិជ្ជមាននៅពេលដែលវត្តមានជនជាតិចិន បានហូរចូលមកប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងអំឡុងប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ ការវិភាគពីលំហូរជនជាតិចិនក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានក្លាយជាប្រធានបទក្តៅ ហើយក៏មានការបង្ហោះការវិភាគផ្សេងៗតាមរបៀបផ្សេងគ្នា ជាពិសេសតាមបណ្តាញសង្គម។
ជនជាតិចិនខ្លះមកក្នុងនាមជាទេសចរ ខ្លះក៏មកជាវិនិយោគិន ហើយខ្លះទៀតក៏មកក្នុងនាមប្រជាពលរដ្ឋសាមញ្ញ មកប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិតតាមរបៀបជាតិសាសន៍ចិន នៅតំបន់ផ្សេងៗក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ក្នុងឱកាសធ្វើបទឧទ្ទេសនាមក្នុងបាឋកថា ស្តីពី «រដ្ឋាភិបាលដើមស្រល់» នៅថ្ងៃទី៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៩នេះ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានពន្យល់ដល់អ្នកវិភាគមួយចំនួនដែលតែងរិះគន់ និងបង្ហាញការព្រួយបារម្ភផ្សេងៗចំពោះវត្តមានរបស់ជនជាតិចិន និងការវិនិយោគរបស់ចិននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាថា ជនចិនចូលមក កម្ពុជានាពេលនេះ មិនដូចចិនដែលមកកាន់កម្ពុជាកាលពីទសវត្សរ៍ទី៦០ នោះទេ។ ចិនពីអតីតកាលមកកម្ពុជាដោយហែលទឹក ហើយចិនជំនាន់ឆ្នាំ១៩៧៩ បានយកមនោគមន៍វិជ្ជាមកសាបព្រួសនៅកម្ពុជា ប៉ុន្តែចិនសម័យនេះ យកវិនិយោគ និងគម្រោងសាងសង់អគារខ្ពស់ៗ មកកម្ពុជា ហើយ លំហូរចិន នៅមានកម្រិតតិចតួចនៅឡើយ បើប្រៀបធៀបនឹងប្រទេសជិតខាង ដូចជាថៃ ជាដើម ដែលបច្ចុប្បន្ន លំហូរចិនចូលស្រុកថៃ មានមិនតិចជាង១០លាននាក់នោះទេ។
ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានបញ្ជាក់ថែមជូនទៅអ្នកវិភាគទាំងអស់ សូមឱ្យវិភាគពិចារណាឡើងវិញ ថាតើមានជនជាតិប៉ុន្មាននាក់ដែលកាន់ប៉ាស្ព័រខ្មែរ និងកាន់អត្តសញ្ញាណបណ្ណខ្មែរ។ គ្រប់ជនបរទេស មិនថាបារាំងឬចិន មិនមានសិទ្ធិទិញនិងកាន់កាប់ដីធ្លីនៅកម្ពុជាទេ កម្ពុជា បានផ្តល់សិទ្ធិដល់ជនបរទេស ឱ្យមានសិទ្ធិទិញចាប់ពីជាន់ទី១ឡើងប៉ុណ្ណោះ។
ទន្ទឹមនឹងនេះ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានប្រកាសគាំទ្រប្រសាសន៍សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ចំពោះជនបរទេសទាំងឡាយ ទាំងជនចិន និងជនជាតិផ្សេងៗទៀត ដែលធ្វើខុសច្បាប់នៅកម្ពុជា។ ត្រង់ចំណុចនេះ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យសង្ឃឹមថា សម្តីរបស់សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី នឹងជំរុញការអនុវត្តច្បាប់ឱ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព៕
RAC Media
ភ្នំពេញ៖ «ដើម្បីមានឥទ្ធិពលលើប្រទេសមួយ មហាអំណាចត្រូវតែផ្ដល់គុណតម្លៃដល់ប្រទេសនោះឱ្យកាន់តែច្រើន» នេះគឺជាប្រយោគមួយឃ្លាដែលទទួលបានការចាប់អារម្មណ៍ជាខ្លាំងនៅក្នុងអង្គបាឋកថាមួយ ស្ដីពី «រដ្ឋាភិបាលដើមស្រល់» ដែលរៀបចំដោយរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងដោយមានការឧទ្ទេសនាមផ្ទាល់ដោយឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នាព្រឹកថ្ងៃសៅរ៍ ទី៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៩ នេះ។
ក្នុងបាឋកថាដែលមានការចូលរួមពីសំណាក់ព្រះសង្ឃ មន្ត្រីរាជការ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងនិស្សិតសរុបជាង១០០អង្គ/នាក់ដែលមកពីបណ្ដាមជ្ឈដ្ឋានផ្សេងៗគ្នា ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានលើកឡើងនូវប្រយោគមួយឃ្លានេះនៅក្នុងការបកស្រាយរបស់ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ទាក់ទងទៅនឹងសំណួរដែលបានចោទឡើងថា «ក្នុងក្របខណ្ឌនយោបាយការបរទេសនិងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ តើនៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលដើមស្រល់ ត្រូវធ្វើយ៉ាងដូចម្ដេច?»។
ជាការឆ្លើយតបទៅនឹងចម្ងល់ខាងលើនេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ បានមានប្រសាសន៍ថា នៅក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ រដ្ឋាភិបាលមួយត្រូវតែមានភាពបត់បែនយ៉ាងឈ្លាសវៃ ដោយផ្លាស់ប្ដូរឥរិយាបថទៅតាមតថភាពនៃការវិវឌ្ឍនៃបរិបទនយោបាយពិភពលោក ដូចជាមនោគមជាដើម។ ប្រសិនបើអាម៉េរិកចង់ឱ្យកម្ពុជាគោរព គឺត្រូវបង្កើនការវិនិយោគឱ្យកាន់តែច្រើនបន្ថែមទៀតមកកម្ពុជា។
ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ បានលើកឡើងនូវឧទាហរណ៍មួយថានៅពេលដែលសហភាពសូវៀតមិនទាន់ដួលរលំផង របបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជាដែលប្រកាន់មនោគមវិជ្ជាកុំម្មុយនីស្តក្រោមសហភាពសូវៀត បែរជាហ៊ានទៅចរចាជាមួយនឹងក្រុមខ្មែរត្រីភាគីដែលដឹកនាំដោយសម្ដេចសីហនុទៅវិញ ខណៈដែលជំនាញការវៀតណាមកំពុងមានវត្តមានពេញប្រទេសកម្ពុជា។
ប្រសាសន៍ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ បានលើកឡើងថា «ឧទាហរណ៍ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៧៩ដល់១៩៩៣ ពេលនោះសហភាពសូវៀតមិនទាន់ដួលរលំទេ កម្ពុជា គឺមើលនយោបាយនរណា? សហភាពសូវៀត ប៉ុន្តែមានបុរសមួយដែលហៅថាបុរសខ្លាំង គឺសមមិត្ត ហ៊ុន សែន ហ្នឹងឯង ដែលហ៊ានចរចាជាមួយសម្ដេចនរោត្ដមសីហនុ នៅឆ្នាំ១៩៨៧ ពេលហ្នឹងជំនាញការកំពុងនៅពេញប្រទេស»។
បើតាមឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ការប្រែប្រួលនេះគឺដូចគ្នាទៅនឹងនយោបាយការបរទេសផងដែរ ដែលកាលពីសម័យកាលមុនកម្ពុជាចាត់ទុកអាម៉េរិក ជាប្រទេសឈ្លានពាននិងជាសត្រូវ ប៉ុន្តែពេលនេះក្នុងសម័យព្រះរាជាណាចក្រទី២ កម្ពុជានិងអាម៉េរិក គឺជាដៃគូ ជាមិត្តភាពនឹងគ្នា។ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យបានមានប្រសាសន៍យ៉ាងដូច្នេះថា៖ «នយោបាយការបរទេសក៏ដូចគ្នា នៅពេលនោះអាម៉េរិកជាចក្រពត្តិ អាម៉េរិកជាសត្រូវ ដល់តែឥឡូវអាម៉េរិកគឺជាមិត្តភក្តិ អាម៉េរិកគឺជាមហាអំណាចលេខមួយ ឃើញទេវាប្រែប្រួលលឿនណាស់ លឿនមែនទែន»។
ដោយភ្ជាប់ប្រធានបទអំពីផ្លាស់ប្ដូរគោលនយោការបរទេសរបស់អាម៉េរិកពីរដ្ឋការលោកអូបាម៉ា មកក្រោមរដ្ឋការរបស់លោក ដូណាល់ត្រាំ ដែលជ្រើសយក នយោបាយ «American First» ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានគូសបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា បច្ចុប្បន្ន កម្ពុជាកំពុងប្រើប្រាស់នយោបាយការបរទេសចម្រុះពណ៌ ហើយដែលត្រូវស្វែងរកចំណេញរៀងៗខ្លួន ហើយក្នុងទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា ចិន និងអាម៉េរិក គឺជំនួយរបស់មហាអំណាចទាំងពីរនេះមានលក្ខណៈខុសគ្នាដោយ «ជំនួយរបស់ចិនគឺមានបំណង ចំណែកឯជំនួយរបស់អាម៉េរិកគឺមានចំណង» ហើយដែលចំណងរបស់អាម៉េរិកមាន៣គឺ៖ តម្លាភាព យុត្តិធម៌ ប្រជាធិបតេយ្យ ។ ប៉ុន្តែឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យបានគូសរំឭកផងដែរថា ប្រសិនបើអាម៉េរិកចង់ឱ្យកម្ពុជាដើរតាម គឺត្រូវតែផ្ដល់គុណតម្លៃដល់កម្ពុជា ពុំមែនត្រឹមតែការ វិនិយោគបន្តិចបន្តួចដូចបច្ចុប្បន្ននោះទេ។
ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យបានសង្កត់ធ្ងន់ថា៖ «បច្ចុប្បន្ន កម្ពុជាកំពុងប្រើប្រាស់នយោបាយការបរទេសចម្រុះពណ៌ ហើយដែលត្រូវស្វែងរកចំណេញរៀងៗខ្លួន។ ចិនជំនួយមានបំណង អាម៉េរិកជំនួយមានចំណង ដែលចំណងនេះមាន៣គឺ៖ តម្លាភាព យុត្តិធម៌ ប្រជាធិបតេយ្យ។ ប៉ុន្តែការដែលមហាអំណាចចង់ឱ្យគោរពនិងដើរតាម គឺត្រូវផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ឱ្យគេ មិនមែនយកមកដាក់កម្ពុជា តែកូកាកូឡានិងហាំបឺហ្គ័រនោះទេ។ ហើយកម្ពុជាមិនមែនចាប់តែចិននោះទេ គឺកម្ពុជាក៏បានចាប់ជប៉ុនដែរ ដែលត្រង់នេះហើយខ្ញុំបានជប៉ុនថាត្រូវធ្វើផ្លូវឱ្យបានល្អមានគុណភាព ហើយដោយឡាននៅកម្ពុជាភាគច្រើនគឺជាឡានជប៉ុនមិនមែនឡានចិននោះទេ» ។
សរុបចុងក្រោយនៃការបកស្រាយ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យបានលើកឡើងថា «នយោបាយការបរទេសនិងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិគឺប្រែប្រួលទៅតាមមេដឹកនាំ របបនយោបាយ និងមនោគមវិជ្ជា»។
RAC Media
ការលើកឡើងនូវប្រសាសន៍ខាងលើនេះឡើង ខណៈដែលឯកឧត្តមសភាចារ្យ សុខ ទូច បានលើកយកបញ្ហាសំរាមដែលកំពុងក្លាយជាបញ្ហាឈឺក្បាលមួយនៅរាជធានីភ្នំពេញ ជាឧទាហរណ៍មួយក្នុងបទបង្ហាញក្នុងបាឋកថាស្តីពី«រដ្ឋាភិបាលដើមស្រល់» កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៩ នៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។
ដើមឡើយនៅពេលដែលនិយាយពីប្រទេសសិង្ហបុរី គេនឹកឃើញភ្លាមថា ប្រទេសដ៏តូចមួយនេះ ជាប្រទេសដែលមានការរីកចម្រើនខ្លាំង គ្មានសំរាមរាយប៉ាយនៅតាមទីសាធារណៈ ហើយក៏ជាប្រទេសមួយមានច្បាប់តឹងរ៉ឹងពាក់ព័ន្ធបញ្ហាសំរាមនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍នេះ។
បច្ចុប្បន្ននេះ ប្រទេសកម្ពុជា មានការរីកចម្រើនគួរកត់សម្គាល់ ហើយក៏ទទួលបាននាមជាប្រទេសមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចក្នុងរង្វង់ ៧% ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ហើយកម្ពុជា នៅបន្តជំរុញការអភិវឌ្ឍគ្រប់វិស័យដើម្បីរក្សាកំណើនសេដ្ឋកិច្ចច្រើនជាងគេនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានមានប្រសាសន៍ថា ការអភិវឌ្ឍក្នុងតំបន់ទីក្រុងមិនចាញ់សិង្ហបុរីប៉ុន្មានទេ ទាស់តែទីក្រុងភ្នំពេញមានសំរាមច្រើនជាងគេទៅវិញ។
ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យបានបញ្ជាក់ថា តើចង់កែប្រែបញ្ហាសំរាម កែមួយជំនាន់ ឬ កែត្រឹមរយៈពេលតែ ៦ខែ? ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានបញ្ជាក់បន្ថែមថា បើចង់កែមួយជំនាន់ ត្រូវយកវិស័យអប់រំជាគោល តែបើចង់កែត្រឹម៦ខែ ត្រូវយកច្បាប់មកអនុវត្តន៍។ ការអប់រំនេះ មិនសំដៅតែនៅតាមសាលារៀនតែម្យ៉ាងនោះទេ គ្រួសារត្រូវមានតួនាទីធំសំខាន់ក្នុងការអប់រំណែនាំកូនចៅ ហើយស្ត្រីជាម្តាយ ជាអ្នកដែលមានឥទ្ធពលខ្លាំងជាងគេទៅលើកូនៗ។ ការផ្តល់តម្លៃតិចដល់ស្រ្តី ជារឿងមិនត្រឹមត្រូវ។ ស្ត្រី ជាម្តាយ ហើយក៏ជាវិចិត្រករដ៏ចំណានម្នាក់។ បើម្តាយណែនាំកូនឱ្យចេះចោលសំរាមក្នុងធុងហើយ កូននឹងមើលពីគំរូល្អនេះ។ ម្តាយជាអ្នកផ្តល់គំរូមុនគេក្នុងគ្រួសារដល់កូនរបស់គាត់ ដូច្នេះហើយស្រ្តីជាម្តាយក៏ត្រូវមានមូលដ្ឋានគ្រឺះទទួលបានការអប់រំឱ្យបានច្រើនដូចគ្នា។
នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្មេយ៍ ការអនុវត្តច្បាប់ដ៏តឹងរ៉ឹងទៅលើអ្នកបោះចោលសំរាមគ្មានសណ្តាប់ធ្នាប់ ត្រូវគេដឹង និងទទួលស្គាល់ពីការអនុវត្តច្បាប់នៅប្រទេសសិង្ហបុរី ដែលករណីខ្លះ អ្នកចោលសំរាម ត្រូវទទួលពិន័យដោយការវាយនឹងរំពាត់។ ហេតុនេះ ការកែប្រែទម្លាប់ចោលសំរាម ត្រូវការឆន្ទៈក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ ទាំងអបរំ ការផាកពិន័យ ហើយក៏ត្រូវការពលរដ្ឋគ្រប់គ្នាមានទំនួលខុសត្រូវក្នុងការកាត់បន្ថយសំរាមនៅទីសាធារណៈ។
សូមបញ្ជាក់ថា រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានរៀបចំបាឋកថា ស្តីពី «រដ្ឋាភិបាលដើមស្រល់» នៅព្រឹកថ្ងៃសៅរ៍ ១៤រោច ខែមិគសិរ ឆ្នាំច សំរឹទ្ធិស័ក ព.ស.២៥៦២ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៩៕RAC Media
ភ្នំពេញ៖ នៅក្នុងបាឋកថានាព្រឹកនេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានទាញចំណាប់អារម្មណ៍អង្គបាឋកថាទាំងមូលអំពីចំណងជើងនៃបាឋកថា ដោយឯកឧត្ដមបានរំឭកអំពីដំណើរវិវឌ្ឍនៃការដឹកនាំរដ្ឋពីសម័យកាលបុរាណរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ដែលផ្ដើមចេញពីការគ្រប់គ្រងរដ្ឋតាមបែបសាសនា ការគ្រប់គ្រងតាមបែបផ្ដាច់ការដែលអំណាចទាំងអស់ស្ថិតនៅដៃមនុស្សតែម្នាក់។ បច្ចុប្បន្ននេះរបបដឹកនាំភាគច្រើននៅលើពិភពលោកបានចាប់យករបបប្រជាធិបតេយ្យ ដែលអំណាចដឹកនាំរដ្ឋកើតចេញពីការបោះឆ្នោតរបស់ប្រជាជននៃប្រទេសនីមួយៗ។ មហាក្សត្រដែលបានផ្លាស់ប្ដូរការដឹកនាំប្រទេសពីរបបរាជនិយមមកប្រជាធិបតេយ្យមុនគេបង្អស់គឺ ព្រះមហាក្សត្រនៃចក្រភពអង់គ្លេសនៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី១៧ នៃគ.ស.។
ទោះយ៉ាងណានៅពេលដែលយើងបានស្តាប់ពាក្យថា «ដើមស្រល់» អ្នកស្តាប់ភាគច្រើន ប្រាកដជាគិតដល់ភាពអវិជ្ជមាន ដោយប្រៀបប្រដូចដើមស្រល់ទៅនឹងភាពមិនស្មោះត្រង់ ឬភាពមិនទៀងទាត់។ ឧទាហរណ៍ មនុស្សចិត្តស្រល់ ឬស្រីចិត្តចុងស្រល់ ដែលគេបានសំដៅដល់ភាពមិនល្អ។ តែអ្វីដែលនឹងត្រូវលើកមកបង្ហាញក្នុងបាឋកថានេះ គឺជារឿងផ្សេងដាច់ស្រឡះ។
ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានបង្ហាញនូវទិដ្ឋភាពនៃដើមស្រល់ដែលស្ថិតក្នុងកាលៈទេសៈផ្សេងៗគ្នា ដូចជានៅក្នុងសីតុណ្ហភាពត្រជាក់ខ្លាំងនៅតំបន់អឺរ៉ុប ដើមស្រល់ស្ថិតនៅតំបន់ត្រូពិច និងនៅតំបន់ក្ដៅហែងខ្លាំងនៅអាហ្វ្រិក។ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានចាត់ទុកភាពរឹងមាំ អត់ធន់នឹងអាកាសធាតុរបស់ដើមស្រល់ ធ្វើជានិមិត្តរូបរបស់អ្នកនយោបាយ ហើយក៏ជាឧទាហរណ៍នៃគំរូរដ្ឋាភិបាលដែលរឹងមាំមួយ ដែលមានឫសគល់ផ្អែកលើវិស័យធំៗចំនួន៩ ហើយវិស័យឬក្រសួងដែលសំខាន់ជាងគេដែលប្រមុខរដ្ឋាភិបាលត្រូវយកចិត្តទុកដាក់នោះគឺ ក្រសួងការពារជាតិ ក្រសួងមហាផ្ទៃ និងក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ។
បើតាមបាឋកថារបស់ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ក្រៅពីក្រសួងសំខាន់ៗទាំង៣ នៅមានក្រសួងចំនួន៦ទៀតដែលជាឫសគល់នៃរដ្ឋាភិបាលដើមស្រល់គឺ ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ក្រសួងឧស្សាហកម្មនិងសិប្បកម្ម ក្រសួងប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍ ក្រសួងសាធារណការនិងដឹកជញ្ជូន ក្រសួងការងារនិងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ និងក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ។
លើសពីនេះទៅទៀត ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ បានបន្តគូសបញ្ជាក់បន្ថែមថា ក្រៅពីនេះ នៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលដើមស្រល់ នៅមានវិស័យជាមែកធាងសំខាន់ៗ៥ផ្សេងទៀត ដូចជា អប់រំ វប្បធម៌ សង្គម សាសនា និងភាសា។ នៅក្នុងនោះផងដែរ វិស័យអប់រំដែលត្រូវបានគេកត់សម្គាល់ គឺជាវិស័យដែលជាមែកធាងសំខាន់របស់រដ្ឋាភិបាលដើមស្រល់ ក៏ព្រោះវិស័យនេះគឺជាវិស័យដែលត្រូវកំណត់បម្រើដល់វិស័យផ្សេងៗទៀត។ ទោះយ៉ាងណា មានប្រទេសចំនួន៣ប៉ុណ្ណោះនៅអាស៊ីដែលកសាងប្រទេសចេញពីវិស័យអប់រំជាអាទិភាពផ្ទាល់។ ដោយសារតែមានការគាំទ្រពីមហាអំណាច ដូចជាប្រទេសជប៉ុន និងកូរ៉េខាងត្បូងជាដើម វិស័យការពារជាតិ ត្រូវបានធានាដោយសហរដ្ឋអាម៉េរិកផ្ទាល់នៅក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទី២ និងសង្គ្រាមឧបទ្វីបកូរ៉េឆ្នាំ១៩៥០។ ក្រៅពីនេះ នៅមានប្រទេសអាស៊ានមួយនិងខេត្តមួយរបស់ចិន ដែលជ្រើសយកវិស័យអប់រំជាអាទិភាពផ្ទាល់ គឺប្រទេសសិង្ហបុរី ដែលបានប្រើប្រាស់នយោបាយកាំប្រម៉ា គឺសិង្ហបុរីមានភាពវ័យឆ្លាត ទាក់ទាញនាំយកវិនិយោគទុនពីប្រទេសមហាអំណាច មកវិនិយោគក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួន ដូច្នេះហើយ នៅពេលមានហេតុការណ៍អ្វីកើតឡើង ប្រទេសមហាអំណាចនឹងមិនបណ្តោយឱ្យវិនិយោគទុនរបស់ខ្លួន ត្រូវខូចខាតនោះទេ នេះមានប្រដូចមកថា មហាអំណាចត្រូវតែការពារប្រទេសដែលមានការធ្វើវិនិយោគរបស់ខ្លួនច្រើន។
កម្មវិធីបាឋកថានេះ រៀបចំឡើងនៅព្រឹកថ្ងៃសៅរ៍ទី៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៩នេះ នៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងឧទ្ទេសនាមដោយឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងជាអនុប្រធានប្រចាំការនៃការក្រុមប្រឹក្សាបណ្ឌិតសភាចារ្យ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងដោយមានការចូលរួមពីសំណាក់ព្រះសង្ឃ មន្ត្រីរាជការ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងនិស្សិតសរុបចំនួន១០៨ អង្គ/នាក់ ដែលនិមន្តនិងអញ្ជើញមកពីមជ្ឈដ្ឋានផ្សេងៗគ្នា ចូលរួមស្ដាប់ ស្វែងយល់ និងចោទសួរយ៉ាងផុសផុ ដើម្បីស្វែងយល់និងទទួលបានចំណេះដឹងថ្មីៗបន្ថែមទៀតអំពីបាឋកថាដ៏មានអត្ថន័យសំខាន់នេះ៕
RAC Media
សូមចូលទីមើលការផ្សាយផ្ទាល់៖ https://www.facebook.com/725262267489254/videos/1989628871090413/UzpfSTI4ODA4NjgwNTAwNTIzMjo1NDQ1ODczNTkzNTUxNzQ/
វិទ្យាស្ថានវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ បានរៀបចំកិច្ចប្រជុំពិភាក្សាអំពីសកម្មភាពនិងទិសដៅការងារសម្រាប់បើកឆាកឆ្នាំ២០១៩នេះ រយៈពេល២ថ្ងៃជាប់គ្នាតាំងពីរសៀលថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ម្សិលមិញនេះ។ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត នូ ចាន់សុភី ប្រធានវិទ្យាស្ថានវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ បានលើកយកបញ្ហាសំខាន់ៗមកពិភាក្សា ពិនិត្យមើលសមិទ្ធផលការងារប្រចាំខែធ្នូឆ្នាំ២០១៨ដែលបានអនុវត្តកន្លងមក និងទិសដៅនាខែបន្ទាប់ទៀត និងពិភាក្សាដាក់ជាទិសដៅការងារសម្រាប់អនុវត្តនៅឆ្នាំថ្មី ឆ្នាំ២០១៩នេះ។
ដោយមានការចាត់តាំងពីឯកឧត្តមប្រធានវិទ្យាស្ថាន លោកបណ្ឌិត ផុន កសិកា អនុប្រធានវិទ្យាស្ថានវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ បានដឹកនាំកិច្ចប្រជុំបន្តនាព្រឹកថ្ងៃសុក្រនេះ ដោយបានផ្តោតការពិភាក្សាទៅលើការប្រមូលគំនិតយោបល់ពាក់ព័ន្ធនឹងការងារក្នុងវិស័យសិល្បៈទស្សនីយភាពខ្មែរ។ កិច្ចពិភាក្សានាព្រឹកនេះ គឺយោងតាមស្មារតីនៃកិច្ចប្រជុំកាលពីរសៀលថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ម្សិលមិញ។ ការពិភាក្សាបានផ្តោតទៅលើបញ្ហាសំខាន់២ ហើយអង្គប្រជុំបានសម្រេចថា៖
១. នឹងរៀបចំបង្កើតគម្រោងស្រាវជ្រាវ សម្រាប់រៀបចំផែនការយុទ្ធសាស្រ្តអភិវឌ្ឍន៍វិស័យសិល្បៈទស្សនីយភាពសម្រាប់សម្តែងនៅអាគារខេមរវិទូ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នាពេលខាងមុខ។
២. នឹងរៀបចំផែនការសកម្មភាព ក៏ដូចជាជំនួបជាមួយអ្នកជំនាញសិល្បៈទស្សនីយភាព ពិភាក្សារកគំនិតចម្បងៗ ក្នុងនោះមានលោកស្រី ឈន នីបុរាណ ដែលជាគ្រូបង្ហាត់របាំបុរាណនៅសាលាមធ្យមវិចិត្រសិល្បៈ និងអ្នកជំនាញនៅតាមបណ្តាអង្គការនានាដែលពាក់ព័ន្ធវិស័យសិល្បៈទស្សនីយភាពផងដែរ ដើម្បីស្វែងយល់ពីលក្ខណៈបច្ចេកទេស និងរកមធ្យោបាយជម្រុញឱ្យវិស័យសិល្បៈទស្សនីយភាពខ្មែរទទួលបានការគាំទ្រកាន់តែទូលំទូលាយពីសាធារណជនបន្ថែមទៀត។
កិច្ចប្រជុំនេះ ប្រព្រឹត្តឡើងនៅព្រឹកថ្ងៃសុក្រ ១៣រោច ខែមិគសិរ ឆ្នាំច សំរឹទ្ធស័ក ព.ស.២៥៦២ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៩ បន្តស្មារតីអង្គប្រជុំកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ម្សិលមិញនេះ នៅឯសាលប្រជុំនៃវិទ្យាស្ថានវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។
RAC Media
កាលពីពេលថ្មីៗនេះ វិទ្យាស្ថានភាសាជាតិ បានបញ្ចប់ការរៀបចំការសិក្សាពី«សទ្ទានុក្រមពាក្យថ្មី» ដែលបង្ហាញពីពាក្យពាក់ព័ន្ធនឹងរុក្ខជាតិ និងពាក្យវប្បធម៌មួយចំនួនដែលមិនទាន់បានបញ្ចូលក្នុង «វចនានុក្រមខ្មែរ» របស់ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ដែលបានបោះពុម្ពផ្សាយកាលពី គ.ស. ១៩៦៧-១៩៦៨។ មេពាក្យថ្មីៗប្រមាណ៤០០ពាក្យ ត្រូវបង្ហាញខ្លួនឡើងក្នុងសទ្ទានុក្រមនេះភ្ជាប់មកជាមួយសូរអានជាភាសាខ្មែរ។ ស្នាដៃ «សទ្ទានុក្រមពាក្យថ្មី» នេះ ជាសមិទ្ធផលថ្មីរបស់វិទ្យាស្ថានភាសាជាតិ ជូនដល់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាទូទៅជាចំណងដៃសម្រាប់ឆ្នាំថ្មី ឆ្នាំ២០១៩នេះ។
សទ្ទានុក្រមនេះអាចជាផ្នែកតូចមួយនៃការរួមចំណែកក្នុងវិស័យវចនលេខន៍។ គេតោងទទួលស្គាល់ថានៅពេលដែលពាក្យមួយត្រូវគេយកមករៀបរៀងក្នុងសទ្ទានុក្រមឬវចនានុក្រមនោះ ពាក្យថ្មីៗទៀតបានលេចឡើង។ ទោះយ៉ាងណាក្ដី ការតាមដាននិងការចងក្រងតាមបែបវិទ្យាសាស្ត្រអាចធ្វើឲ្យគេយល់បានទិដ្ឋភាពស៊ីជម្រៅនៃភាសាមួយបាន។
មេពាក្យឬកន្សោមពាក្យ ដែលវិទ្យាស្ថានភាសាជាតិ បានរៀបរៀងនេះមានប្រភពជាច្រើនមកពីផ្នែករុក្ខវិទ្យា សត្តវិទ្យា និងផ្នែកវប្បធម៌។ ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវ បានជ្រើសរើសយកពាក្យពីផ្នែករុក្ខវិទ្យាច្រើនជាងពាក្យពីផ្នែកឯទៀត ដោយមិនយកឈ្មោះរុក្ខជាតិដែលមានក្នុងវចនានុក្រមខ្មែរឆ្នាំ១៩៦៧-៦៨ មកពន្យល់នោះទេ។
កិច្ចការនេះស្ថិតក្នុងគម្រោងដែលមានរយៈពេលខ្លី ដូច្នេះ គង់នឹងមានចំណុចខ្វះខាតច្រើនដែលគេអាចបន្ថែមឬពង្រីកលើកិច្ចការនេះនាពេលអនាគត។
មានទិដ្ឋភាពសង្គមវប្បធម៌ខ្មែរច្រើនទៀតដែលអ្នកស្រាវជ្រាវនានាគួរចងក្រងធ្វើជាសទ្ទានុក្រមឬវចនានុក្រម។ ក្នុងបរិវេណនៃការស្រាវជ្រាវនេះ យើងសង្ឃឹមថាសទ្ទានុក្រមនេះអាចរួមចំណែកខ្លះក្នុងវិស័យវចបលេខន៍ខ្មែរ។
ទាញយកឯកសារ៖ http://rac.apppeppers.com/royal-academy/research/attachments/original/23.pdf?1546504706
យោងទៅតាមឯកសារស្តីពី អ្នកការទូត និងច្បាប់អន្តរជាតិ បានកំណត់និយមន័យនៃ «ការទូត»ថា គឺជាទំនាក់ទំនងផ្លូវការរវាងរដ្ឋនិងរដ្ឋក្នុងគោលបំណងភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងការងារជាមួយគ្នា ដូចជាការស្វែងរកសន្តិភាព ពាណិជ្ជកម្ម សង្គ្រាម សេដ្ឋកិច្ច និងវប្បធម៌ ជាដើម។ មុខងារចម្បងរបស់ការទូត គឺការចរចារដើម្បីបង្ហាញនូវផលប្រយោជន៍ទូទៅរបស់រដ្ឋមួយ ឬតួអង្គមិនមែនរដ្ឋ ដូចជា អង្គការអន្តរជាតិ និងដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះអ្វីមួយដែលកើតមាននៅក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ។
បើតាមវចនានុក្រមរបស់សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត បានឱ្យនិយមន័យ «ការទូត» មកពីពាក្យថា ទូត សំ. បា. (ន. ឬ គុ.) អ្នកដែលគេបញ្ជូន ដែលគេប្រើទៅ; អ្នកនាំការ នាំដំណឹងពីម្ខាងទៅម្ខាង ។ មន្ត្រីស័ក្ដិធំដែលរាជការចាត់ទៅជាតំណាង ដើម្បីនៅនិយាយផ្ទាល់នឹងរដ្ឋបាលប្រទេសដទៃ (ម. ព. រាជទូត) ។
រាជទូត សំដៅលើព្រះរាជបម្រើអ្នកនាំព្រះរាជសាសន៍ទៅកាន់ប្រទេសដទៃ (ក្នុងបុរាណសម័យ); អ្នករាជការដែលចេញទៅនៅក្នុងប្រទេសដទៃជាតំណាងជាតិនិងប្រទេសរបស់ខ្លួន (ក្នុងសម័យបច្ចុប្បន្ន)។ រាជទូតក្រិយា (--ទូត័កក្រិយ៉ា) ក្រឹត្យឬច្បាប់, មុខក្រសួងរបស់រាជទូត ។ រាជទូតានុទូត (សំ. បា. <រាជទូត+អនុទូត) រាជទូតនិងរាជទូតបន្ទាប់, រាជទូតធំនិងតូច (ម. ព. ទូត ន. ឬ គុ. និង ទូតានុទូត) ។
ឧទាហរណ៍ សង្គ្រាមស៊ីវិលនៅកម្ពុជាដែលអូសបន្លាយជិតពីរទសវត្សរ៍ត្រូវបានបញ្ចប់តាមរយៈការប្រើប្រាស់នូវនយោបាយការទូតរបស់គូភាគីបដិបក្ខនៅក្នុងជម្លោះដែលរួមមានភាគីរដ្ឋកម្ពុជា និងភាគីកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (ហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ខ្មែរក្រហម និងរណសិរ្សរួបរួមជាតិរំដោះប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ) ហើយជាលទ្ធផលនៃនយោបាយការទូតនេះ ភាគីទាំងអស់បានឈានដល់កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពមួយដែលធ្វើឡើងនៅទីក្រុងប៉ារីស ចុះថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១ ដើម្បីបញ្ចប់ជម្លោះនៅកម្ពុជា។
នៅក្នុងឆ្នាំ២០១២ មានមនុស្សច្រើនជាងមួយរយលាននាក់ដែលបានធ្វើដំណើរ ហើយសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងប្រទេសដែលបានអភិវឌ្ឍ និងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ បានប៉ះពាល់ដល់សុខភាពសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកទាំងមូល សាជីវកម្មចម្រុះជាតិសាសន៍ មានចំនួនថវិកាដែលធំជាងចំនួនសរុបរបស់ប្រទេសជាច្រើនក្នុងលោក។ នៅពេលដែលយើងធ្វើការសិក្សាពីទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ វិស័យការទូតដើរតួនាទីដ៏សំខាន់ ក្នុងការជួយឱ្យយើងមានភាពងាយស្រួលក្នុងការយល់ដឹងពីទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ។ ខាងក្រោមនេះ គឺជាឧទាហរណ៍ខ្លះ ដែលបញ្ជាក់ពីមូលហេតុដែលយើងពិចារណាក្នុងការសិក្សាពីវិស័យការទូត៖
១) ការទូតមិនត្រឹមតែជានយោបាយសម័យបច្ចុប្បន្ននេះ អ្នកការទូតជាច្រើនធ្វើការស្រាវជ្រាវលើប្រធានបទផ្សេងៗគ្នា។ មនុស្សខ្លះធ្វើការលើវិស័យបរិស្ថាន ដូចជាការផ្លាស់ប្តូរបរិយាកាសជាដើម។ មនុស្សខ្លះទៀតធ្វើការដោះស្រាយបញ្ហាបច្ចេកវិជ្ជា វិទ្យាសាស្ត្រ បញ្ហាឆ្លងដែន (ដូចជាការជួញដូរមនុស្ស) បញ្ហាសុខភាពពិភពលោក និងការអភិរក្សទ្រព្យសម្បត្តិវប្បធម៌។
២) អ្នកការទូតអាចបង្កើតនូវឥទ្ធិពលមួយ អ្នកការទូតធ្វើការប្រឆាំងនឹងភេរវកម្ម និងសម្របសម្រួលកិច្ចខំប្រឹងប្រែងដែលមានឥទ្ធិពលខ្លាំងជាមួយនឹងអង្គការអន្តរជាតិដទៃទៀត។ អ្នកការទូតធ្វើការដើម្បីលើកកម្ពស់សេដ្ឋកិច្ច ជួយប្រជាពលរដ្ឋ និងលើកកំពស់ផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចប្រទេសរបស់ខ្លួននៅឯបរទេស។ មានពេលខ្លះ អ្នកការទូត ក៏ធ្វើការដើម្បីលើកកំពស់សិទ្ធិស្ត្រី និងកុមារ និងកម្មវិធីអភិវឌ្ឍដែលជួយដល់ការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវជីវិតបស់មនុស្សជាតិ។
៣) អ្នកការទូតមានការយល់ដឹងពីប្រទេសដ៏ទៀត ផ្នែកមួយនៃការងារនោះ គឺការគ្រប់គ្រងលើភាសារបស់ប្រទេសមួយ វប្បធម៌ និងទំនៀមទម្លាប់។ ឆ្លងតាមការទទួលខុសត្រូវរបស់អ្នកពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ អ្នកអាចធ្វើការជាមួយក្រុមដែលមានភាពជឿនលឿនមួយ ដែលមានមនុស្សមកពីប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ សិល្បករ តន្ត្រីករ អ្នកដឹកនាំអង្គការសង្គមស៊ីវិល សមាជិករដ្ឋសភា អ្នកកាសែត និងអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រជាច្រើន។
៤) អ្នកការទូតទទួលបាននូវជំនាញដែលអាចផ្ទេរបាន អ្នកការទូត រៀននិយាយភាសាបរទេស ដឹកនាំការពិភាក្សាកម្រិតខ្ពស់ជាមួយអ្នកដឹកនាំអន្តរជាតិ និងសរសេររបាយការណ៍ជូនទៅរដ្ឋាភិបាលរបស់អ្នកពីសេរីភាពសាសនា និងសិទ្ធិមនុស្ស។ ពួកគេសរសេររបាយការណ៍សម្រាប់អគ្គរាជទូត ហើយធ្វើការភ្ជាប់ជាមួយនឹងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ។ សរុបរួមមក អ្នកការទូត ត្រូវរៀនពីរបៀបទំនាក់ទំនងចម្រុះវប្បធម៌។
៥) អ្នកការទូតគឺជាផ្នែកមួយរបស់ក្រុម ជាធម្មតា នៅក្នុងស្ថានទូត មួយ អ្នកការទូតធ្វើការចម្រុះ ហើយសិក្សាពីរបៀបដាក់បញ្ចូលគ្នានូវជំនាញជាច្រើន ដើម្បីទទួលបានជោគជ័យចំពោះអ្វីដែលជាគោលដៅរបស់ពួកគេ។ អ្នកការទូតត្រូវធ្វើការជាមួយសហការីដែលជាយោធា ក្រុមអ្នកប្រាជ្ញខាងផ្តល់សេវា អ្នកជំនួញ ពាណិជ្ជករ អ្នកជំនាញខាងកសិកម្ម អ្នកច្បាប់ និងអ្នកជំនាញខាងព័ត៌មានវិជ្ជា។
RAC Media (លោក ស៊ឺន សម ជាមន្ត្រីទំនាក់ទំនងសាធារណៈនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា រាល់មតិយោបល់ដែលមាននៅក្នុងអត្ថបទនេះមិនឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីទស្សនៈរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជានោះទេ)
ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ទទួលជួបជាមួយលោក ថន វណ្ដុង នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសកម្មភាពព្រះពុទ្ធសាសនា ដើម្បីការអភិវឌ្ឍសង្គម ដើម្បីពិភាក្សាការងារ និងពិនិត្យមើលលទ្ធភាពនៃការអនុវត្តគម្រោងរួមគ្នានៅតាមមូលដ្ឋាន ដើម្បីរួមចំណែកជួយពលរដ្ឋតាមមូលដ្ឋាន និងផ្តល់ឱកាសសិក្សារៀនសូត្រដល់កុមារនៅតាមទីជនបទ។
អង្គការសកម្មភាពព្រះពុទ្ធសាសនា ដើម្បីការអភិវឌ្ឍសង្គម (BSDA) មិនធ្វើការបម្រើឱ្យគណបក្សនយោបាយណាឬក៏ផ្សព្វផ្សាយពីសាសនារបស់សមាជិកខ្លួនឡើយ។ BSDA ជាអង្គការសហគមន៍បានបង្កើតឡើង ដោយឈរលើគោលការណ៍ព្រះពុទ្ធសាសនានៃធម៌មេត្តា ដើម្បីផ្តល់អំណាចដល់ប្រជាជនដែលងាយរងគ្រោះ និងលើកកម្ពស់ការចូលរួមទំនាក់ទំនងល្អក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម ដើម្បីរួមចំណែកលុបបំបាត់ភាពក្រីក្រ។
នៅក្នុងឱកាសនៃជំនួបនោះ ភាគីទាំងពីរបានពិភាក្សាគ្នាដើម្បីរកលទ្ធភាពធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើប្រធានបទដូចខាងក្រោម៖
១) ការបណ្តុះបណ្តាលជំនាញវិជ្ជាជីវៈសម្រាប់សិក្ខាកាមនៃភាគីទាំងពីរ
២) ការបញ្ជូនគ្រូឧទ្ទេសទៅបណ្តុះបណ្តាលតាមភាពចាំបាច់របស់ដៃគូ
៣) ការស្វែងរកដៃគូអភិវឌ្ឍផ្សេងទៀតដើម្បីប្រយោជន៍រួមរបស់ភាគីទាំងពីរ
៤) ការបណ្តុះបណ្តាលជំនាញសម្រាប់ពលរដ្ឋនៅតំបន់ឧទ្យានឫស្សីត្រឹប ដែលមានទីតាំងក្នុងខេត្តព្រះវិហារ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
៥) ធ្វើរួមគ្នាក្នុងគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម ដូចជា៖ កម្មវិធីអប់រំ, កម្មវិធីសុខភាព, កម្មវិធីបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ, កម្មវិធីគណនេយ្យភាពសង្គម, កម្មវិធីសហគ្រាសសង្គម។
សូមបញ្ជាក់ថា នេះគ្រាន់តែជាការពិភាក្សាដើម្បីស្វែងយល់លទ្ធភាពនៃការបំពេញការងារតែប៉ុណ្ណោះ ហើយការបំពេញសកម្មភាពណាមួយរបស់ភាគីទាំងពីរ នឹងត្រូវធ្វើឡើងដោយមានការពិភាក្សា និងផែនការច្បាស់លាស់សម្រាប់ភាគីទាំងពីរ។ ជំនួបនេះបានធ្វើឡើងនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ១២រោច ខែមិគសិរ ឆ្នាំច សំរិទ្ធិស័ក ព.ស. ២៥៦២ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៣ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៩ នៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។
RAC Media
សម្រាប់ឆ្នាំថ្មីនេះ នៅព្រឹកថ្ងៃព្រហសុ្បតិ៍ ទី៣ ខែមករា នេះ ក្រុមការងារស្រាវជ្រាវដែលមានសមាជិកចំនួន៤រូប ដែលដឹកនាំដោយលោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានបើកកិច្ចប្រជុំមួយដើម្បីសិក្សា និងលើកគម្រោងស្រាវជ្រាវមួយស្ដីពី«ព្រះរាជបូជនីយកិច្ចរបស់ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២»។
មូលហេតុអ្វីបានជាក្រុមការងារស្រាវជ្រាវលើកយកគម្រោងនេះមកសិក្សា?
យើងដឹងហើយថាព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២ (១១១៣-១១៥០ គ.ស.) ជាព្រះរាជាមួយអង្គដែលគេស្គាល់ថាចូលចិត្តធ្វើសង្រ្គាម បានចូលរួមចំណែកឱ្យប្រទេសកម្ពុជាក្លាយជាអាណាចក្រ។ ស្នាដៃរបស់ព្រះអង្គដែលមនុស្សជាតិក្នុងពិភពលោកស្គាល់គឺ «ប្រាសាទអង្គរវត្ត» ដែលជាសំណង់ប្រាសាទសាសនាធំជាងគេក្នុងពិភពលោក ហើយត្រូវបានដាក់បញ្ចូលក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោកនៅឆ្នាំ១៩៩២។ ប្រាសាទអង្គរវត្តដែលជាស្នាដៃរបស់ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២ ត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថា ជាស្នាដៃឯក មានទំហំធំ និងកម្ពស់ស្កឹមស្កៃ។ ក្រៅពីប្រាសាទអង្គរវត្ត ព្រះអង្គបានកសាងប្រាសាទធំជាច្រើនទៀត ទាំងក្នុងតំបន់អង្គរ និងនៅតាមខេត្តនានាក្នុងព្រះជារាណាចក្រកម្ពុជា។ គោលបំណងនៃការស្រាវជ្រាវនេះគឺផ្ដោតសំខាន់ទៅលើចំណុចមួយចំនួនដូចខាងក្រោម៖
គម្រោងស្រាវជ្រាវនេះ គឺមានរយៈពេល៤ខែ ដោយសិក្សាផ្ដោតទៅលើប្រាសាទមួយចំនួន ដូចជា ប្រាសាទអង្គរវត្ដ ប្រាសាទចៅសាយទេវតា និងប្រាសាទបន្ទាយសំរែជាដើម។
ជាលទ្ធផលនៃកិច្ចប្រជុំព្រឹកនេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ ប្រធានក្រុមការងារ និងក្រុមការងារស្រាវជ្រាវ នឹងរៀបចំគម្រោងស្រាវជ្រាវដើម្បីដាក់ស្នើទៅនាយកមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវអាស៊ីដើម្បីស្នើការគាំទ្រ។
សូមបញ្ជាក់ផងដែរថា សាធារណជន អាចអញ្ជើញចូលរួមស្ដាប់ក្នុងសិក្ខាសាលាដែលនឹងរៀបចំឡើងបន្ទាប់ពីគម្រោងស្រាវជ្រាវត្រូវបានបញ្ចប់ ដើម្បីជជែកពិភាក្សា និងផ្ដល់ធាតុចូលបន្ថែមសម្រាប់លទ្ធផលស្រាវជ្រាវ។
RAC Media
សេចក្ដីជូនដំណឹង ស្តីពី"ការអញ្ជើញចូលរួមដេញថ្លៃ ការផ្គត់ផ្គង់ប្រេងឥន្ធនៈប្រចាំឆ្នាំ២០២៤ សម្រាប់ជរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ចាប់ពីថ្ងៃទី១៨ មេសា ឆ្នាំ២០២៤។ *ចាប់ទទួលលក់ពាក្យដេញថ្លៃពីថ្ងៃនេះតទៅ រហូតដល់ថ្ងៃទី១៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ វេលាម៉ោង ១០.៣០នាទីព្រឹក។ ទូរសព្ទទំនាក់ទំនង : ០២៣ ៨៩០ ១៨០។
ថ្ងៃចន្ទ, 08 មេសា 2024 ម៉ោង 02:35 PM
សេចក្ដីជូនដំណឹង ស្តីពីការ ចូលរួមដេញថ្លៃ ផ្គត់ផ្គង់សម្ភារៈអេឡិចត្រូនិកសម្រាប់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ចាប់ពីថ្ងៃទី៥ មិថុនា ឆ្នាំ២០២៣។ *កាលបរិច្ឆេទឈប់ទទួលពាក្យដេញថ្លៃ៖ ថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ វេលាម៉ោង ១០.៣០នាទីព្រឹក។ ទូរសព្ទទំនាក់ទំនង : 012 78 36 46។
ថ្ងៃសុក្រ, 02 មិថុនា 2023 ម៉ោង 09:21 PM
វគ្គសិក្សាថ្មី សម្រាប់ឆ្នាំសិក្សាថ្មី ឆ្នាំ២០២២-២០២៣ ! សម្រាប់ថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់ និងថ្នាក់បណ្ឌិត នៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ចាប់ផ្តើមទទួលចុះឈ្មោះហើយ.... ព័ត៌មានលម្អិត សូមទាក់ទងមជ្ឈមណ្ឌលបណ្តុះបណ្តាលនិងស្រាវជ្រាវនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា (អគារឥន្រ្ទទេវី) ឬតាមរយៈទូរសព្ទ៖ 067-811-667 / 010-268-797 / 099-238-677 / 097 728 4444
ថ្ងៃចន្ទ, 22 សីហា 2022 ម៉ោង 03:11 PM