Royal Academy of Cambodia
« ក្មេងៗសម័យនេះ ទៅធ្វើការរោងចក្រ ឬ ទៅធ្វើការស្រុកផ្សេងអស់ហើយ ព្រោះពួកគេមិនចង់អង្គុយត្បាញនៅមួយកន្លែង សម្ងំតែក្នុងផ្ទះបែបនេះទេ។ ប៉ុន្តែ បើធៀបតម្លៃពលកម្ម ការងាររោងចក្របានច្រើនណាស់ ត្រឹម តែ៣០០ ដុល្លារប៉ុណ្ណោះក្នុងមួយខែ រីឯត្បាញផាមួងនៅផ្ទះអាចរកបានពី៥០០ដុល្លារទៅ៦០០ដុល្លារ ចង់ធ្វើឬចង់សម្រាក ស្រេចតែយើង។ អ្វីដែលសំខាន់គឺ បើមិនមានអ្នកស្នងជំនាញទាំងអស់នេះទេ ជំនាញនេះអាចនឹងបាត់បង់ ហើយក្មេងជំនាន់ក្រោយៗទៀតក៏លែងស្គាល់អ្វីទៅ ហូល ផាមួង...ខ្មែរ ហើយក៏លែងស្គាល់ កី សូត្រ ដែលជារបស់ខ្មែរដែរ»។ ទាំងនេះជាសម្តីរបស់អ៊ុំស្រី ពីររូបនៅក្នុងស្រុកខ្សាច់កណ្តាល ខេត្តកណ្តាល។
អ៊ុំស្រី ចែម ចុំ ជាអ្នកត្បាញផាមួងក្នុងភូមិព្រែកហ្លួង ឃុំព្រែកហ្លួង ស្រុកខ្សាច់កណ្តាល ខេត្តកណ្តាល បានមានប្រសាសន៍ថា ផាមួងដែលគាត់ផលិតបាន អាចលក់ចេញក្នុងតម្លៃពី១៤០ដុល្លារ ទៅ ១៥០ដុល្លារ ក្នុងមួយក្បិន (ក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំចុងក្រោយនេះ តម្លៃផាមួងឡើងខ្ពស់ជាងឆ្នាំមុនៗ) ចំណាយពេលផលិតប្រហែលមួយ សប្តាហ៍ ហើយឱ្យតែផលិតបាន គឺមានម៉ូយមករង់ចាំទិញមិនដែលសល់ទេ។
អ៊ុំស្រី ស៊ីម ញ៉ក់ អ្នកត្បាញផាមួងម្នាក់ទៀតក្នុងភូមិព្រែកតាកូវ ក៏មានប្រសាសន៍ ដែរថា ឱ្យតែផលិតបានគឺមិនដែលនៅសល់នោះទេ ខ្វះតែអ្នកតម្បាញ ព្រោះកូនចៅពួកគាត់ទៅធ្វើការនៅភ្នំពេញអស់។នេះជាអ្វីដែលធ្វើឱ្យអ៊ុំស្រីទាំងពីរ ព្រួយបារម្ភថា បើពួកគាត់ដែលជាចាស់ទុំ(វ័យ៧០ប្លាយ) មិនអាចធ្វើការទាំងនេះបានទៀត ជំនាញត្បាញផាមួង អាចនឹងបាត់បង់ ដោយសារតែការត្បាញផាមួង និង ត្បាញហូល មានបច្ចេកទេសខុសពីគ្នា ហើយក៏ខុសពីតម្បាញផ្សេងទៀតផងដែរ។
ជាមួយគ្នានោះ មានការកត់សម្គាល់ឃើញថា តម្បាញផាមួងជាប្រភេទតម្បាញដែលមានលក្ខណៈលំបាក ស្មុគ្រស្មាញក្នុងការត្បាញនិងថែទាំជាងតម្បាញហូលនិងតម្បាញផ្សេងទៀត ហើយតម្បាញផាមួងនិងហូល ក៏មិនមែនឱ្យតែអ្នកតម្បាញសុទ្ធតែចេះត្បាញទាំងអស់នោះទេ គឺភាគតិច ហើយបើអ្នកត្បាញហូលមិនប្រាកដថាចេះត្បាញផាមួង ឯអ្នកចេះត្បាញផាមួងក៏មិនប្រាកដថាចេះត្បាញហូលដែរ។ ហើយនៅក្នុងឃុំព្រែកបង្កងដដែលភាគច្រើន ក្នុងចំណោមប្រជា ជនប្រកបរបរតម្បាញ ភាគតិចដែលត្បាញផាមួង ក្រៅពីនោះគឺមានត្បាញសំពត់ចរបាប់ឬល្បើក(សម្រាប់អ្នករបាំ ឬ តែងការ)ដែលងាយក្នុងការត្បាញ ថែទាំ និង តម្លៃទាបជាងផាមួងនិងហូល ប៉ុន្តែក៏មានម៉ូយរង់ចាំទិញអស់អស់មិនដែលនៅសល់ដែរ។
តាមការស្រាវជ្រាវមួយចំនួនបានបង្ហាញថា ទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា មានខេត្តចំនួន៥ ដែលប្រជាជនក្នុងខេត្តទាំងនោះបាននិងកំពុងបន្តអនុវត្តជំនាញតម្បាញ។ ខេត្តទាំង៥នោះរួមមាន ១. ខេត្តកណ្តាល មានភូមិកោះដាច់ កោះឧកញ្ញាតី ភូមិព្រែកបង្កង ភូមិព្រែកហ្លួង ភូមិព្រែកតាកូវ... ២. ខេត្តតាកែវ មានស្រុកព្រៃកប្បាស... ៣. ខេត្តព្រៃវែង មានភូមិព្រែកជ្រៃលើ ភូមិព្រែកឬស្សី ៤. ខេត្តកំពង់ចាម មានឃុំព្រែកចង្ក្រាន្ត... និង ៥. ខេត្តសៀមរាប មានស្រុកពួក...ជាដើម។ ក្រៅពីខេត្តទាំង៥នេះ ក៏មានខេត្តបន្ទាយមានជ័យ និង ឧត្តមានជ័យ ក៏ជាតំបន់ផលិតសសៃសូត្រ និង តម្បាញ ប៉ុន្តែភាគច្រើនជាលក្ខណៈទ្រង់ទ្រាយតូច ឬជាលក្ខណៈគ្រួសារ និង តាមបែបប្រពៃណី។
RAC Media | ម៉ៅ សុគន្ធា
អ៊ុំស្រី ចែម ចុំ
អ៊ុំស្រី ស៊ឹម ញ៉ក់
សំពត់ចរបាប់ ឬ ល្បើក
ផាមួង
ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ក្នុងនាមតំណាងឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានទទួលជួបជាមួយលោកសាស្ត្រាចារ្យ Liu Meng និងគណៈប្រតិភូនៃសាកលវិទ្យាល័យ Southwest University នៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន ដើម្បីពិភាក្សាការងារ និងស្វែងរកលទ្ធភាពធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយគ្នា។
សាកលវិទ្យាល័យ Southwest University គឺជាសាកលវិទ្យាល័យមួយស្ថិតនៅក្រោមក្រសួងអប់រំរបស់ប្រទេសចិនហើយនៅពេលនេះ មាននិស្សិតដែលកំពុងតែសិក្សាមានចំនួន ៦០០០០នាក់ និស្សិតថា្នក់បរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់មានចំនួន ៥៧៣១នាក់ និងនិស្សិតថា្នក់បណ្ឌិតមានចំនួន៨១៩នាក់។ សាកលវិទ្យាល័យនេះ មានបណ្តុះបណ្តាលលើមុខជំនាញដូចជា ទស្សនវិជ្ជា សេដ្ឋកិច្ច ច្បាប់ គរុកោសល្យ អក្សរសាស្ត្រ ប្រវត្តិសាស្ត្រ វិទ្យាសាស្ត្រ វិស្វកម្ម កសិកម្ម និងគ្រប់គ្រង។
នៅក្នុងជំនួបនេះ លោកសាស្ត្រាចារ្យ Liu Meng បានថ្លែងថា «នេះជាលើកទី១ ដែលលោកបានអញ្ជើញមកប្រទេសកម្ពុជា និងបានមានជំនួបជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ហើយវាពិតជាមានចំណាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងណាស់ក្នុងកាលដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសកម្ពុជា»។
ក្រៅពីនោះលោកសាស្ត្រាចារ្យ ក៏បានបន្ថែមថា មុខវិជ្ជាអប់រំ និងកសិកម្ម នៅសាកលវិទ្យាល័យ Southwest University គឺជាមុខវិជ្ជាដែលទទួលបានចំណាត់ថា្នក់លេខមួយនៅក្នុងប្រទេសចិន។ នៅក្នុងប្រទេសចិនទាំងមូលសាកលវិទ្យាល័យនេះ ជាប់ចំណាត់ថា្នក់លេខ៤១ និងមានអាយុច្រើនជាង១០០ឆ្នាំមកហើយ។ ឆ្លងតាមបទពិសោធន៍ និងអ្វីដែលសាកវិទ្យាល័យរបស់លោកមាន លោកសាស្ត្រាចារ្យ Liu Meng សង្ឃឹមថានឹងអាចបង្កើតទំនាក់ទំនងជាមួយរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងស្ថាប័នផ្សេងទៀតក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
រហូតមកដល់ពេលនេះមាននិស្សិតកម្ពុជាបានបញ្ចប់ការសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យ Southwest University មានចំនួន ១០ នាក់ ហើយនិស្សិតកំពុងសិក្សាមានចំនួនតែ ២នាក់ប៉ុណ្ណោះ។ ភាគីចិនសង្ឃឹមថានឹងមាននិស្សិតកម្ពុជាបន្ថែមទៀត ទៅសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យរបស់លោក។
សាកលវិទ្យាល័យ Southwest University បានបំពេញការងារជោគជ័យជាច្រើន ដូចជាក្នុងវិស័យកសិកម្ម ក្នុងនោះក៏មានការចិញ្ចឹមគោយកទឹកដោះផងដែរ ហើយភាគីទាំងពីរនឹងសិក្សាលទ្ធភាពធ្វើកិច្ចសហការជាមួយគ្នាលើវិស័យកសិកម្ម ព្រោះថា រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាមានឧទ្យានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា តេជោសែនឫស្សីត្រឹប ស្ថិតក្នុងខេត្តព្រះវិហារ ដែលជាកន្លែងមានសក្តា នុពលក្នុងការបំពេញការងារកសិកម្ម និងវិស័យផ្សេងទៀត។
ជាការឆ្លើយតបរបស់លោកសាស្ត្រាចារ្យ Liu Meng ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានលើកឡើងថាថា «តាមការរៀបរាប់របស់លោកសាស្ត្រាចារ្យបានបញ្ជាក់ថា ភាគីទាំងពីរមានចំណុចដូចគ្នាច្រើន។ បើសិនជាកាលណាគេនិយាយអំពីគោលនយោបាយផ្លូវមួយខ្សែក្រវាត់មួយ ប្រទេសកម្ពុជា ជាចំណុចសំខាន់សម្រាប់ការអនុវត្តគោលនយោបាយនេះ។ ហេតុនោះ យើងត្រូវពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តការវិទ្យាសាស្ត្រ ដើម្បីពង្រឹងទំនាក់ទំនងការបរទេសរបស់ប្រទេសយើងទាំងពីរ ព្រោះថាប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ពិតជាមានការប្រឹងប្រែងណាស់ក្នុងការធ្វើកិច្ចការនេះ ហើយនាពេលថ្មីៗនេះ ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានធ្វើដំណើរស្ទើរតែពេញមួយខែក្នុងប្រទេសចិនដើម្បីស្វែងរកដៃគូសហការ។ រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាក៏បានបង្កើតមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាកម្ពុជាចំនួនពីរកន្លែងក្នុងប្រទេសចិនផងដែរ។ យើងសង្ឃឹថា យើងនឹងមានមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាកម្ពុជាមួយទៀតនៅក្នុងសាកលវិទ្យាល័យ Southwest University ផងដែរ»។
ភាគីទាំងពីរមានបំណងធ្វើកិច្ចសហការជាមួយគ្នាលើការសិក្សាភាសាចិននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នឹងការបញ្ជូននិស្សិតកម្ពុជាទៅសិក្សានៅទីនោះ ព្រោះថានៅពេលនេះ មិនទាន់មាននិស្សិតកម្ពុជាច្រើនទេ ដែលបានដឹងពីឱកាសសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យ Southwest University ហើយភាគីទាំងពីរក៏នឹងរកលទ្ធភាពចុះអនុស្សរណៈយោគយល់ជាមួយគ្នាដើម្បីអនុវត្តការងាររួមគ្នាក្នុងពេលសមស្របនៅពេលអនាគតផងដែរ។
ជំនួបនេះធ្វើឡើងនៅថ្ងៃ ៦កើត ខែបុស្ស ឆ្នាំច សំរិទ្ធិស័ក ព.ស.២៥៦២ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១១ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៩ នៅរាជបណ្ឌិត្យសភាសកម្ពុជា។
RAC Media | ស៊ឺន សម
ថ្ងៃពុធ ៤កើត ខែបុស្ស ឆ្នាំច សំរឹទ្ធិស័ក ព.ស.២៥៦២ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរ ក្រោមអធិបតីភាពឯកឧត្តមបណ្ឌិត ហ៊ាន សុខុម បានបន្តប្រជុំ ពិនិត្យពិភាក្សា និងអនុម័តបច្ចេកសព្ទគណៈកម្មការគីមីវិទ្យា និង រូបវិទ្យា បានចំនួន ០៣ ពាក្យ ដូចខាងក្រោម៖
RAC Media
ថ្ងៃអង្គារ ៣កើត ខែបុស្ស ឆ្នាំច សំរឹទ្ធិស័ក ព.ស.២៥៦២ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរ ក្រោមអធិបតីភាពឯកឧត្តមបណ្ឌិត ជួរ គារី បានបន្តប្រជុំ ពិនិត្យ ពិភាក្សា និងអនុម័តបច្ចេកសព្ទគណៈកម្មការអក្សរសិល្ប៍បានចំនួន០៤ពាក្យ ដូចខាងក្រោម៖
RAC Media
កញ្ញា មាស អេឡែន ដែលជានិស្សិតថា្នក់បរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់ឯកទេសវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ នៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងជានិស្សិតស្ថិតនៅក្រោមការណែនាំរបស់ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នៅថ្ងែ ៥កើត ខែ បុស្ស ឆ្នាំច សំរឹទ្ធិស័ក ព.ស.២៥៦២ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១០ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៩ បានការពារនិក្ខេបបទថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់ ដែលកញ្ញាបានស្រាវជ្រាវអំពី «នយោបាយកម្ពុជាចន្លោះចិន និងសហរដ្ឋអាម៉េរិកក្នុងសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម»។
គណៈកម្មការវាយតម្លៃនិក្ខេបបទរបស់កញ្ញា មាស អេឡែន រួមមាន ឯកឧត្តមបណ្ឌិត គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ជាគណៈកម្មការវាយតម្លៃទី១ លោកបណ្ឌិត កា ម៉ាធុល ប្រធានផ្នែកទំនាក់ទំនង និងការទូតនៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ជាគណៈកម្មការវាយតម្លៃទី២។
«.......ជាយូរណាស់មកហើយ ការប្រកួតប្រជែងអំណាចរវាងបណ្តាប្រទេសមហាអំណាចត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជារឿងធម្មតា នេះដោយសារតែភាពលោភលន់ និងអាត្មានិយមរបស់ក្រុមមេដឹកនាំនៃប្រទេសមហាអំណាចក្នុងការថែរក្សាផលប្រយោជន៍ជាតិរបស់ខ្លួន។
ក្នុងប៉ុន្មានទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះទ្វីបអាស៊ីត្រូវបានគេមើលឃើញថា ជាតំបន់មួយពោរពេញទៅដោយសក្តានុពលផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ព្រមទាំងមានទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្រយោធាមួយចំនួនដែលមហាអំណាចធំៗចង់បាន។ សព្វថ្ងៃនេះយើងបានឃើញការប្រកួតប្រជែងអំណាចរវាងអាម៉េរិក និងចិននៅតំបន់អាស៊ីមានសភាពខ្លាំងក្លាជាពិសេសនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដែលប្រទេសមហាអំណាចនីមួយៗព្យាយាមបង្កើនឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនទៅកាន់បណ្តាប្រទេសផ្សេងៗនៅក្នុងតំបន់។
ជាក់ស្តែងនៅកម្ពុជាត្រូវបានគេមើលឃើញថាបានក្លាយទៅជាចំណុចនៃការប្រទាញប្រទង់រវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិក និងចិនប៉ុន្តែកម្រិតនៃការប្រទាញប្រទង់នេះគឺមិនទាន់មាននៅក្នុងស្ថានការណ៍ដែលកម្ពុជាត្រូវជ្រើសរើសមួយនៅក្នុងចំណោមប្រទេសទាំងពីរនោះទេ។ នៅក្នុងក្រសែភ្នែករបស់ចិន កម្ពុជាមានតម្លៃជាយុទ្ធសាស្ត្រ នេះក៏ដោយសារតែកម្ពុជានៅចន្លោះប្រទេសថៃ និងវៀតណាមដែលប្រទេសទាំងពីរនេះត្រូវបានគេឃើញថា មាននិន្នាការលម្អៀងទៅរកអាម៉េរិក។
ម្យ៉ាងវិញទៀតចំពោះឥទ្ធិពលរបស់អាម៉េរិកទៅកាន់ប្រទេសទាំងពីរនេះត្រូវបានគេវាយតម្លៃថា ជាការរាំងស្ទះដំណើរការពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ចិននៅក្នុងតំបន់។ ការជ្រើសរើសយកថៃ និងវៀតណាម ដោយមិនជ្រើសរើសយកកម្ពុជាអាចនិយាយបានថាជាការទុកលទ្ធភាពដល់ចិនក្នុងការអនុវត្តផែនការពង្រីកអំណាចរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់។
ចំពោះអាម៉េរិកវិញដែលពីមុនមិនសូវជាយកចិត្តទុកកម្ពុជាហើយតែងតែយកបញ្ហាគោរពសិទ្ធិមនុស្សជាធំនៅក្នុងប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយកម្ពុជានោះឥឡូវត្រូវបានគេមើលឃើញថាបានព្យាយាមខិតជិតកម្ពុជាតាមរយៈការយកប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចរវាងប្រទេសទាំងពីរជាអាទិភាពចម្បងដោយការគោរពសិទ្ធិមនុស្សត្រូវបានទុកមួយឡែក។»
RAC Media | ស៊ឺន សម
ប្រវត្តិសាស្ត្រយូរអង្វែង កម្ពុជាធ្លាប់ជាចក្រភពដ៏ធំនៅក្នុងតំបន់។ ក្រោយអាណាចក្រមហានគរ ចក្រភពមួយនេះ ប្រែទៅជាប្រទេសមួយដែលតូច ទន់ខ្សោយ និងក្រីក្រនៅក្នុងតំបន់ទៅវិញ។ ក្នុងប្រវត្តិសម័យទំនើប កម្ពុជាត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាប្រទេសមួយដែលមានសង្គ្រាមស៊ីវិល និងមានសង្គ្រាមឈ្លានពីសំណាក់ប្រទេសជិតខាងដ៏យូរលង់ដែរ។ ប្រទេសថៃ និងប្រទេសវៀតណាម សុទ្ធសឹងតែជាប្រទេសដែលធា្លប់បានចូលឈ្លានពានកម្ពុជា ហើយរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ទឹកដីមួយភាគធំរបស់កម្ពុជា ស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ប្រទេសថៃ និងប្រទេសវៀតណាមផង ដែរ។
ប្រសិនបើនិយាយអំពីការស្នេហាជាតិ ឬការសោកស្តាយទឹកដី ដែលបាត់បង់នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រនោះ គឺពលរដ្ឋកម្ពុជាគ្រប់រូប អ្នកណាក៏ស្រឡាញ់ និងស្នេហាជាតិដែរ គ្រាន់តែសមត្ថភាពនៃការបង្ហាញក្តីស្រឡាញ់នោះ ផ្សេងគ្នាទៅតាមលទ្ធភាពដែលអាចធ្វើបានតែប៉ុណ្ណោះ។
ការបាត់បង់ទឹកដីទៅប្រទេសជិតខាង បានធ្វើឱ្យពលរដ្ឋកម្ពុជាមួយចំនួនមានជំងឺជាតិនិយមជ្រុល ធ្វើឱ្យកើតមាននូវទំនាក់ទំនងស្អប់-ស្រឡាញ់ (love-hate relations) ទៅតាមអារម្មណ៍ និងនិន្នាការសង្គមនយោបាយចំពោះជនបរទេសទាំងឡាយណាដែលមានបំណងមករស់នៅឬមកវិនិយោគនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង នៅពេលសព្វ ថ្ងៃនេះ ក្រៅពីការព្រួយបារម្មណ៍ចំពោះជនជាតិវៀតណាមដែលរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក៏នៅមានការព្រួយបារម្មណ៍ចំពោះជនជាតិចិនដែលរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។ ជាការពិតណាស់ យើងមិនអាចបន្ទោសអ្នកដែលព្រួយបារម្មណ៍នោះ ថាខុស ឬមិនត្រឹមត្រូវនោះទេ ព្រោះនោះគឺជាអ្វីដែលបានកើតមាននៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្ររួចហើយ។
យើងត្រូវចាំថា សម័យកាលរបស់ប្រទេសនីមួយៗតែងមានការប្រែប្រួល ហើយមិនមែនលំហូរនៃជនបរទេស សុទ្ធតែជាបញ្ហានោះទេ ព្រោះថាប្រទេសមហាអំណាចជាច្រើនក្នុងលោក សុទ្ធសឹងតែបានកសាងប្រទេសដោយប្រើកម្លាំងជនបរទេស ឬជនចំណាកស្រុក ដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក ជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង និងសិង្ហបុរីជាដើម។
សូមក្រឡេកមើលប្រទេស២ ដែលមួយជាប្រទេសតូច ហើយមួយទៀតជាប្រទេសធំ ដែលបានធ្វើសមាហរណកម្មអន្តោប្រវេសន៍ជួយអភិវឌ្ឍប្រទេសខ្លួនក្លាយជាមហាយក្ស និងស្អាតស្អំបាននៅក្នុងពិភពលោកបាន៖
ទី១). ប្រទេសសិង្ហបុរី៖ សិង្ហបុរី ដែលជាប្រទេសនៅក្នុងអាស៊ាន បានទទួលឯករាជ្យនៅឆ្នាំ១៩៦៥ ហើយក៏ជារដ្ឋមួយក្នុងចំណោមស្ថាបនិកអាស៊ានឆ្នាំ១៩៦៧ផងដែរ។ នៅពេលនោះ លោក លី ក្វាន់យូ (Lee Kuan Yew) បានធ្វើសមា ហរណកម្មអន្តោប្រវេសន៍ចូលក្នុងសង្គមជាតិខ្លួន។ លោក លី ក្វាន់យូ មានទស្សនៈវែងឆ្ងាយក្នុងការធ្វើឱ្យសិង្ហបុរីមានការរីកចម្រើនទៅមុខ លោកបានសម្រេចចិត្តធ្វើសមាហរណកម្មអន្តោប្រវេសន៍ ដោយការលើកទឹកចិត្តដល់ជនអន្តោប្រវេសន៍ឱ្យមករស់នៅក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរី ប្រសិនបើគេអាចបង្កើតការងារដល់ប្រជាពលរដ្ឋសិង្ហបុរី ពិសេសការចែករំលែកនូវចំណេះ ជំនាញ បច្ចេកទេសរបស់ពួកគេដល់ប្រជាជនដែលកំពុងតែរស់នៅក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរីបាន។
ទី២). សហរដ្ឋអាម៉េរិក៖ សហរដ្ឋអាម៉េរិក មហាអំណាចទី១នៃភពផែនដីយើងនេះ ជារដ្ឋសហព័ន្ធ ដែលមានរដ្ឋ៥០ មានផ្ទៃដី ៩.៦២៩.០៩១គីឡូម៉ែត្រក្រឡា និងប្រជាជនប្រមាណ ៣០៧លាននាក់ ធ្វើឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិក ក្លាយជាប្រទេសធំជាងគេលំដាប់ទី៣ ឬ ទី៤ និងមានប្រជាជនច្រើនជាងគេទី៣ នៅលើពិភពលោក។
ប្រវត្តិសាស្ត្រពិភពលោកសម័យទំនើបបាននិងកំពុងកត់ត្រាអំពី សហរដ្ឋអាម៉េរិក គឺជាប្រជាជាតិរីកស្ទុះងើបឡើងជាង ២០០ឆ្នាំរៀងរហូតមក អមជាមួយនឹងប្រជាជនចម្រុះជាតិសាសន៍ និងពហុវប្បធម៌ ច្រើនជាងគេលើពិភពលោក ដែលជាលទ្ធផលនៃការធ្វើអន្តោប្រវេសន៍ដ៏ច្រើនលើសលុបចូលទៅកាន់សហរដ្ឋអាម៉េរិក។ នៅត្រង់ចំណុចនេះយើងអាចនិយាយបានថា សហរដ្ឋអាម៉េរិកមិនចង្អៀតចង្អល់នឹងគំនិតអភិរក្សនិយមជ្រុលវប្បធម៌ ឬរើសអើងជាតិសាសន៍នោះទេ អាម៉េរិកតែងទទួលយកអន្តោប្រវេសន៍ដែលមានលុយ និងបញ្ញាញាណឱ្យបានចូលរួមរស់ជាមួយសង្គមអាម៉េរិកបាន សំខាន់ត្រូវគោរពច្បាប់ដ៏តឹងតែងរបស់ខ្លួនបាន។ យើងអាចកត់សម្គាល់ចំណុច មួយទៀតនៅក្នុងសម័យកាលសង្គ្រាមត្រជាក់ ពិភពលោកបានបែងចែកជាពីរតាមមនោគមន៍នយោបាយ រីឯសហរដ្ឋអាម៉េរិក និងសហ ភាពសូវៀតជាសត្រូវសួពូជ ប៉ុន្តែប្រទេសទាំងពីរបែរជាមានកិច្ចសហការលើវិស័យអវកាស។
សរុបជារួមមក យើងត្រូវបើកចិត្តឱ្យទូលាយធ្វើការជាមួយជនបរទេស ដែលមកកម្ពុជាដោយស្របច្បាប់ និងដែលអាចបង្កើតការងារឬប្រយោជន៍សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាបាន តែរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវពង្រឹងច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ឱ្យបានខ្លាំង និងពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់នេះ ចំណែកឯពលរដ្ឋកម្ពុជាវិញនោះមិនគួរមានជាតិនិយមដោយខ្វះការពិចារណានោះទេ ព្រោះថាសូម្បីមហានគរខ្មែរដ៏រុងរឿងក៏អាស្រ័យលើបុព្វបុរសខ្មែរចេះខ្ចីកម្លាំងបរទេសជួយអភិវឌ្ឍមហានគរដែរ។
នាព្រឹកថ្ងៃអង្គារ ៣កើត ខែបុស្ស ឆ្នាំច សំរឹទ្ធិស័ក ព.ស.២៥៦២ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៨ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៩ វេលាម៉ោង ៩ និង៣០នាទីព្រឹក នៅសាលប្រជុំវិទ្យាស្ថានជីវសាស្ត្រ វេជ្ជសាស្ត្រ និងកសិកម្ម នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានបើកកិច្ចប្រជុំប្រចាំខែ ក្រោមអធិបតីភាពឯកឧត្តមបណ្ឌិត នុត សម្បត្តិ ប្រធានវិទ្យាស្ថានជីវសាស្ត្រ វេជ្ជសាស្ត្រ និងកសិកម្ម។ កិច្ចប្រជុំមានរបៀបវរៈដូចខាងក្រោម៖
ទី១- លទ្ធផលការងារកន្លងមក
ទី២- ទិសដៅការងារបន្ត និង
ទី៣- បញ្ហាផ្សេងៗ។
កិច្ចប្រជុំនេះដែរ បានបង្ហាញពីវឌ្ឍនភាពរបស់វិទ្យាស្ថានក្នុងឆ្នាំ២០១៨កន្លងមក បន្តរៀបចំផែនការយុទ្ធសាស្ត្ររយៈពេលខ្លី មធ្យម និងវែងរហូតដល់ឆ្នាំ២០២៤ និងបន្តកិច្ចស្រាវជ្រាវរបស់ខ្លួនដើម្បីជាធាតុចូលជូនរាជរដ្ឋាភិបាល។
កិច្ចប្រជុំបានបញ្ចប់នៅម៉ោង១១:០០ព្រឹក ប្រកបដោយបរិយាកាសរីករាយ និងភាពបេ្តជ្ញាខ្ពស់។
ប្រភព៖ កែន ធារិទ្ធ មន្ត្រីវិទ្យាស្ថានជីវសាស្ត្រ វេជ្ជសាស្ត្រ និងកសិកម្ម។
ថ្ងៃ៧មករា ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលជាថ្ងៃបុណ្យជាតិ ហើយក្រសួង ស្ថាប័នទាំងរដ្ឋនិងឯកជនទូទៅ ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យឈប់សម្រាក១ថ្ងៃ។ ថ្ងៃឈប់សម្រាកនេះ គឺសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់គ្នា ថ្ងៃនេះ គឺមិនមែនសម្រាប់តែជាការអបអររបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដាច់មុខនោះទេ។ ខាងក្រោមនេះ ជាអត្ថបទវិចាណកថា និងជាជ្រុងមួយនៃតថភាពប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា ដែលគ្រប់គ្នាត្រូវដឹងនិងចងចាំទុក។
នៅក្នុងអំឡុងពេលនៃរបបបីឆ្នាំប្រាំបីខែម្ភៃថ្ងៃ នៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់១៩៧៩ ដែលត្រូវបានស្គាល់នៅពេលនោះថា «របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ» មានមនុស្សត្រូវបានស្លាប់ប្រមាណជាង ១,៧លាននាក់ ដែលសុទ្ធសឹងជាជនជាតិខ្មែរដែលបានឆ្លងកាត់លទ្ធផលនៃការបែងចែក ការប្រហារជីវិត ការធ្វើទារុណកម្មដោយការបង្អត់បាយ ជាពិសេស ការបង្ខំឱ្យធ្វើការងារខ្លាំងហួសកម្លាំង ហើយគ្មានអាហារបរិភោគគ្រប់គ្រាន់។ តែមហាវិនាសកម្មនេះត្រូវបានបញ្ចប់នៅថ្ងៃទី៧ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ ដោយសារការរំដោះនៃកងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា និងកងទ័ពប្រជាជនវៀតណាម ហើយថ្ងៃ«៧មករា» នេះត្រូវបានចាត់ទុកថ្ងៃជាប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ ជាថ្ងៃកំណើតទីពីររបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប។
រំលឹកឡើងវិញពីអតីតកាលដ៏ខ្មៅងងឹត អ្វីៗទាំងអស់ស្ថិតក្នុងភាពទទេ នៅសល់តែសំណល់អគារចាស់ៗបាក់ទ្រុឌទ្រោមដោយសារភ្នក់ភ្លើងសង្គ្រាម សំណល់ពីការបំផ្លាញ។ អគារក្រសួង/ស្ថាប័ន ក្រុមហ៊ុនរដ្ឋនិងឯកជន សហគ្រាស មន្ទីរពេទ្យ វត្តអារ៉ាម សាលារៀន លំនៅដ្ឋានត្រូវបំផ្លាញស្ទើរអស់គ្មានសល់ គ្មានព្រះសង្ឃ គ្មានគ្រូបង្រៀន គ្មានសិស្ស។ល។ និយាយរួមដោយខ្លី គឺគ្រប់យ៉ាងក្លាយជាសំណល់ពីការជម្លៀសប្រជាជនចេញពីទីក្រុងទៅរស់នៅជនបទ ហើយត្រូវកម្មាភិបាលរបបខ្មែរក្រហម បង្ខំឱ្យធ្វើការជាទំងន់ គឺធ្វើការច្រើន ហូបតិច។ ប្រជាជនដែលមានកំហុស ឬត្រូវចោទប្រកាន់ថាមានកំហុស នឹងត្រូវហៅទៅ«កសាង» ដោយគ្មានថ្ងៃវិលវិញ។ នៅសម័យខ្មែរក្រហម ពាក្យ«កសាង» ឬ«ហៅទៅកសាង» គឺមានន័យស្មើនឹងនាំយកទៅកន្លែងឆ្ងាយធ្វើការជាធ្ងន់រហូតស្លាប់ខ្លួន និងគ្មានសង្ឃឹមថា បានត្រឡប់មកផ្ទះវិញ។ ករណីភាគច្រើន ត្រូវគេជឿថា ប្រជាជនដែលគេយកទៅកសាង គឺត្រូវខ្មែរក្រហមយកទៅសម្លាប់ចោលតែម្តង។
ជាការពិតណាស់ ថ្ងៃ«៧មករា» ជាថ្ងៃរំដោះទឹកដីកម្ពុជាទាំងមូលរួចផុតពីក្រញ៉ាំដៃប្រឡាក់ឈាមរបស់របបខ្មែរ ហើយក៏ជាថ្ងៃដែលប្រជាជនកម្ពុជាទាំងអស់ បានរួចផុតពីសេចក្តីទុក្ខវេទនាដោយសាររបបដែលសំបូរដោយពួកពេជ្ឈឃាតអាវខ្មៅ ដែលមានតែការកាប់សម្លាប់ប្រជាជនស្លូតត្រង់ និងការបំផ្លាញជាតិសាសន៍ខ្លួនឯង។ ថ្ងៃ«៧មករា» ជាខួបកំណើតទីពីររបស់ប្រជាជនកម្ពុជាទាំងអស់ ហើយក៏ជាស្នាដៃតែមួយគត់ដែលមិនមានអ្វីមកប្រដូច និងកែប្រែតថភាពប្រវត្តិសាស្ត្រដែលបានបង្ហាញពីការលះបង់ ការតស៊ូរបស់កុលបុត្រខ្មែរក្រោមការដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក្រោមស្លាក«កងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា» ដោយមានជំនួយពីកងទ័ពប្រជាជនវៀតណាម។
ចំពោះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា យល់ថាជាថ្ងៃ«៧មករា» គឺជាថ្ងៃកំណើតទីពីររបស់ជាតិ និងប្រជាជនរបស់ប្រទេសកម្ពុជាទាំងអស់ ព្រោះថាបើគ្មានថ្ងៃ«៧មករា» ឆ្នាំ១៩៧៩ ទេនោះ ប្រជាជនខ្មែរ ក៏ដូចជាប្រទេសទាំងមូលមិនដឹងថានឹងបន្តទទួលរងវិនាសកម្មទៅជាយ៉ាងណាឡើយ។ ថ្ងៃ«៧មករា» គឺជាថ្ងៃដែលរបបខ្មែរក្រហមរបស់លោក សាឡុត ស ដែលគេស្គាល់ជាទូទៅថាឈ្មោះ ប៉ុល ពត នោះ ត្រូវបានដួលរលំ ហើយក៏មានប្រទេសមហាអំណាចជាច្រើន រួមទាំងសហរដ្ឋអាមេរិកបានទទួលស្គាល់ថ្ងៃ «៧មករា» ថាជាថ្ងៃដែលទីក្រុងភ្នំពេញត្រូវបានរំដោះចេញពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហមដែលជាការផ្លាស់ប្តូរនូវទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រថ្មី និងជាការចាប់ផ្តើមនូវផ្លូវឆ្ពោះទៅកាន់អនាគតភ្លឺស្វាងមួយសម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជាទាំងអស់។ ថ្ងៃប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ ជាសក្ខីភាពនាំប្រជាជនកម្ពុជាបានរួចចាកផុតពីរណ្តៅទុក្ខវេទនា និងបានទទួលនូវសិទ្ធសេរីភាពពេញលេញត្រឡប់មកវិញ។
ក្រោយថ្ងៃរំដោះប្រទេសចាកផុតពីរបបខ្មែរក្រហម ថ្ងៃ«៧មករា» ឆ្នាំ១៩៧៩ កម្ពុជា ត្រូវកសាងប្រទេសដោយចាប់ផ្តើមទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រថ្មីស្រឡាងមួយ ចាប់ផ្តើមពីបាតដៃទទេ ឬ ហៅ ការកសាងប្រទេសចាប់ផ្តើមពីចំណុចសូន្យ។
ក្រោមការដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា រយៈពេល ៤០ឆ្នាំ គឺចាប់ពីថ្ងៃទី៧ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ មកដល់ថ្ងៃទី០៧ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៩ គឺកម្ពុជាបានបន្តអភិវឌ្ឍ និងរីកចម្រើនជាលំដាប់។ កម្ពុជាអភិវឌ្ឍ និងបន្តមានស្ថិរភាព សុខសន្តិភាព ក្រោមការដឹកនាំរបស់សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ដោយមានការគាំទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាច្រើនលើសលប់ បន្តគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ឱ្យបន្តដឹកនាំ និងអភិវឌ្ឍប្រទេសកម្ពុជាតាមរយៈការបោះឆ្នោត។ តែទន្ទឹមនឹងនេះដែរ ក៏មានប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលមាននិន្នាការគាំទ្រដល់គណបក្សប្រឆាំង បានចេញមុខមិនទទួលស្គាល់ថ្ងៃ៧មករា ខ្លះក៏បង្កើតជាបាតុកម្មជំទាស់ផ្សេងៗ។ ប្រវត្តិសាស្ត្ បានកត់ត្រាទុកច្បាស់មកថា ក្នុងអំឡុងពេលនោះ គឺកម្ពុជា បានរំដោះចេញពីរបបអាវខ្មៅ ដោយកងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា និងដោយមានជំនួយពីកងទ័ពប្រជាជនវៀតណាម។ បើគ្មានកិច្ចសហការរវាងកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធពីភាគីទាំងពីរនោះទេ របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ទំនងជាមិនបញ្ចប់ត្រឹមរយៈពេល ៣ឆ្នាំ៨ខែ២០ថ្ងៃ ឬដួលរលំទាំងស្រុងនៅថ្ងៃ៧មករានោះទេ។ ហើយពលរដ្ឋកម្ពុជា ដែលធ្លាប់ឆ្លងកាត់របបខ្មែរក្រហម ច្បាស់ណាស់មិនហ៊ានគិតទេថា តើនឹងមានប្រជាពលរដ្ឋប៉ុន្មានទៀតនឹងត្រូវស្លាប់ដោយសារតែភាពអត់ឃ្លាន ជំងឺរាតត្បាត និងការកាប់សម្លាប់ពីពួករបបអាវខ្មៅទាំងនោះ។ តើការប្រឆាំងនឹងថ្ងៃ៧មករា ដែលត្រូវចាត់ទុកជាថ្ងៃកំណើតទី២របស់លោកយាយ លោកតា លោកឳពុកអ្នកម្តាយ និងសាច់ញាតិរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរ មានប្រយោជន៍អ្វីខ្លះ?
បន្ទាប់ពីដួលរលំរបបអាវខ្មៅ ចេញពីស្ថានភាពជាប្រទេសក្រីក្របំផុត ធនធានមនុស្សល្អៗ បញ្ញវន្តត្រូវសម្លាប់ចោលអស់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម គ្មានការវិនិយោគ គ្មានសំណង់អគារខ្ពស់ៗ គ្មានហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ។ល។ កម្ពុជា ត្រូវ ខិតខំទាំងត្រដាប ត្រដួស រៀបចំប្រទេសដោយផ្តើមចេញពីធនធានមនុស្សសេសសល់បន្តិចបន្តួច ចេញពីភាពទទេស្អាត បាតដៃទទេ គ្មានអ្វីទាំង អស់ រហូតមានការទទួលស្គាល់ថាជាប្រទេសមានការអភិវឌ្ឍឆាប់រហ័ស និងបានឈានមកដល់ដំណាក់កាលដែលកម្ពុជា អាចឈានជើងដោយមោទនភាពក្នុងឆាកអន្តរជាតិ ទាំងក្នុងកម្រិតតំបន់ និងកម្រិតពិភពលោក។ អ្វីដែលសមិទ្ធផលសំខាន់ គឺរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន បាននាំកម្ពុជាឱ្យឆ្លងផុតពីប្រទេសមានប្រាក់ចំណូលកម្រិតទាប ឈានចូលជាប្រទេស មានប្រាក់ចំណូលមធ្យម កម្រិតទាប ហើយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្រោមការដឹកនាំរបស់សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានដាក់ជាគោលនយោបាយ នឹងនាំកម្ពុជាឱ្យក្លាយជាប្រទេសមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៣០ និងជាប្រទេសមានប្រាក់ចំណូលកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៥០។ អ្វីគ្រប់យ៉ាងនឹងបន្តអនុវត្តតាមផែនការយុទ្ធសាស្ត្រជាតិ និងគោលនយោបាយរបស់ជាតិ ដើម្បីសម្រេចសេចក្តីប្រាថ្នានាំប្រជាជាតិខ្មែរឱ្យមានប្រាក់ចំណូលកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៥០ នៅលើផ្លូវតែមួយ ដែលពលរដ្ឋគ្រប់បានដឹងគឺ «ស្ថិរភាព និងសន្តិភាព» ព្រោះបើមានសង្គ្រាម វិនាសកម្មនឹងកើតមាន គ្មានស្ថិរភាព គ្មានវិនិយោគ គ្មានអ្នកមានលុយណា ហ៊ានដាក់ទុននៅក្នុងប្រទេសយើងនោះទេ។
សរុបមក ក្នុងរយៈកាល ៤០ឆ្នាំមកនេះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មិនត្រឹមតែរំដោះប្រជាជនកម្ពុជា ចេញពីរណ្តៅមរណៈនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាក្រោមការដឹកនាំរបស់សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ថែមទាំងអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេស ប្រជាជនបានស្គាល់ការរីកចម្រើន និងអភិវឌ្ឍន៍ មិនចាញ់ប្រទេសជិតខាងប៉ុន្មានឡើយ។ ដូច្នេះពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់ ពិសេសយុវជនជំនាន់ក្រោយ សូមសំឡឹងពីផលប្រយោជន៍ជាតិជាធំ រួមគ្នាបន្តរក្សានូវរប្បធម៌ថែរក្សាសុខសន្តិភាព ស្ថិរភាពនយោបាយ ខិតខំបំពេញភារកិច្ចតាមមុខជំនាញរបស់ខ្លួន ធ្វើកិច្ចការសម្រាប់ជាប្រយោជន៍ដល់ទឹកដីដែលខ្លួនកំពុងជាន់។ ស្តាប់ វិភាគ ពិចារណា និងផ្តល់ជាគំនិតសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍក្នុងមុខនាទីរបស់ខ្លួន សម្រាប់ការរៀបចំសណ្តាប់ធ្នាប់ និងការអភិវឌ្ឍផ្សេងៗ ដើម្បីបំបាត់ចោលនូវវប្បធម៌បន្ទោសគ្នា ដែលឫសគល់នៃសេចក្តីក្រោធ សេចក្តីអន្តរាយ និងនាំទៅរកការរាំងស្ទះដល់កិច្ចប្រឹងប្រែងសម្រាប់ជាប្រយោជន៍របស់សង្គមជាតិ។ តាមរយៈនៃការចូលរួមរបស់យុវជន ពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប និងថ្នាក់ដឹកនាំរាជរដ្ឋាភិបាល ច្បាស់ណាស់ថា កម្ពុជានឹងធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅរកវឌ្ឍនភាព ស្មើមុខស្មើមាត់ក្នុងឆាកអន្តរជាតិ ហើយការអនុវត្តគោលនយោបាយ ក្លាយជាប្រទេសមានប្រាក់ចំណូលកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៥០របស់កម្ពុជា នឹងសម្រេចបានជាប្រាកដ៕
RAC Media
ហ្វេសប៊ុក)
សេចក្ដីជូនដំណឹង ស្តីពី"ការអញ្ជើញចូលរួមដេញថ្លៃ ការផ្គត់ផ្គង់ប្រេងឥន្ធនៈប្រចាំឆ្នាំ២០២៤ សម្រាប់ជរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ចាប់ពីថ្ងៃទី១៨ មេសា ឆ្នាំ២០២៤។ *ចាប់ទទួលលក់ពាក្យដេញថ្លៃពីថ្ងៃនេះតទៅ រហូតដល់ថ្ងៃទី១៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ វេលាម៉ោង ១០.៣០នាទីព្រឹក។ ទូរសព្ទទំនាក់ទំនង : ០២៣ ៨៩០ ១៨០។
ថ្ងៃចន្ទ, 08 មេសា 2024 ម៉ោង 02:35 PM
សេចក្ដីជូនដំណឹង ស្តីពីការ ចូលរួមដេញថ្លៃ ផ្គត់ផ្គង់សម្ភារៈអេឡិចត្រូនិកសម្រាប់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ចាប់ពីថ្ងៃទី៥ មិថុនា ឆ្នាំ២០២៣។ *កាលបរិច្ឆេទឈប់ទទួលពាក្យដេញថ្លៃ៖ ថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ វេលាម៉ោង ១០.៣០នាទីព្រឹក។ ទូរសព្ទទំនាក់ទំនង : 012 78 36 46។
ថ្ងៃសុក្រ, 02 មិថុនា 2023 ម៉ោង 09:21 PM
វគ្គសិក្សាថ្មី សម្រាប់ឆ្នាំសិក្សាថ្មី ឆ្នាំ២០២២-២០២៣ ! សម្រាប់ថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់ និងថ្នាក់បណ្ឌិត នៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ចាប់ផ្តើមទទួលចុះឈ្មោះហើយ.... ព័ត៌មានលម្អិត សូមទាក់ទងមជ្ឈមណ្ឌលបណ្តុះបណ្តាលនិងស្រាវជ្រាវនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា (អគារឥន្រ្ទទេវី) ឬតាមរយៈទូរសព្ទ៖ 067-811-667 / 010-268-797 / 099-238-677 / 097 728 4444
ថ្ងៃចន្ទ, 22 សីហា 2022 ម៉ោង 03:11 PM