រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

ផ្កាក្រមួនគឺជាអ្វី?

យោងតាមការសិក្សារបស់វិទ្យាស្ថានមនុស្សសាស្ត្រនិងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គម បានឱ្យដឹងថា ផ្កាក្រមួនគឺជាផ្កាធ្វើពីក្រមួន។ ពោលបែបនេះគឺពោលតាមអ្នកស្រុករស់នៅភូមិព្រះធាតុ ឃុំខ្វាវ ស្រុកជីក្រែង ខេត្តសៀមរាប។

ផ្កាក្រមួនធ្វើឡើងសម្រាប់ប្រើក្នុងពិធី «ឆ្លងចេត្រ» ដែលអ្នកស្រុកឃុំខ្វាវ រៀបចំធ្វើដើម្បីឆ្លងឆ្នាំចាស់ ចូលឆ្នាំថ្មី។

ផ្កាក្រមួនធ្វើពីក្រមួនឃ្មុំ ប៉ុន្តែបែរជាមានរូបរាងដូចព្រះវិហារទៅវិញ។ ក្រមួនគេសិតរាងដូចក្បឿងសម្រាប់ប្រក់ដំបូល រីឯគ្រឿងឆ្អឹងផ្កាក្រមួនធ្វើពីឬស្សីនិងដើមគ។

បន្ទាប់ពីធ្វើផ្កាក្រមួនរួច គេហែដាក់លើសង្ឃឹក ទៅកាន់ព្រះវិហារដែលជាទីរៀបចំកិច្ចពិធី «ឆ្លងចេត្រ»។

  ថ្ងៃពុធ, 26 មេសា 2023 ម៉ោង 10:56 AM

មរតកវប្បធម៌អរូបី ក្នុងស្រុកកំពង់លែង ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ដោយ៖ បណ្ឌិត ផុន កសិកា ប្រធានវិទ្យាស្ថានមនុស្សសាស្ត្រនិងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គម នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

មរតកវប្បធម៌អរូបីសំដៅដល់ប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់របៀបរបបក្នុងសង្គម ល្បែងរបាំ កិច្ចពិធី ឬចំណេះជំនាញប្រពៃណីដូនតានានាជាដើម។ ការទទួលស្គាល់និងប្រតិបត្តិចំពោះមរតកវប្បធម៌អរូបីរបស់អ្នកស្រុកភូមិ ឬមនុស្សក្រុម និងមួយគ្រួសារ តែងតែអនុលោមទៅតាមបរិបទសង្គមនិងបរិស្ថានជុំវិញ ដោយសារតែពួកគេបានទទួលនិងចេះដឹងពីមរតកវប្បធម៌អរូបីនេះតៗគ្នាពីជីដូនជីតាជាច្រើនជំនាន់មក។ ដូចនេះហើយ ការទទួលស្គាល់និងប្រកាន់យកមកប្រតិបត្តិទាំងឡាយបង្ហាញឱ្យឃើញថាជាអត្តសញ្ញាណ និងជាកេរដំណែលដូនតាបន្តមកសម្រាប់ពួកគាត់។ មរកតវប្បធម៌អរូបីមានការទទួលស្គាល់និងប្រតិបត្តិស្ទើគ្រប់កន្លែងនៃប្រទេសកម្ពុជា ជាពិសេសសម្រាប់ប្រជាជននៅស្រុកកំពង់លែង ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង។

ស្រុកកំពង់លែង ស្ថិតក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង មានទីតាំងស្ថិតនៅជាប់ដងទន្លេសាប គឺជាទឹកដីបុរាណចំណាស់មួយ ដែលមាន​សហគមន៍មនុស្សរស់នៅតាំងពីយូរយាមកហើយ។ មាន បុរាណវត្ថុជាច្រើន រាប់តាំងពីបុរាណវត្ថុដែលមានកាលបរិច្ឆេទតាំងពីសម័យបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រ ជាពិសេសកុលាលភាជន៍មានទម្រង់ផ្សេងៗគ្នាជាច្រើន ជាភស្ដុតាង។ អត្ថបទលោក Lajonquière ដែលជាអ្នកស្រាវជ្រាវជនជាតិបារាំង មកស្រាវជ្រាវនៅស្រុកកំពង់លែងតាំងពីឆ្នាំ១៩០១ ក៏បាននិយាយអំពីស្ថានីយសំរោងសែននេះដែរ ។ ដែលនេះវាបានបញ្ជាក់ថាមនុស្សមកតាំងទីលំនៅក្នុងសម័យបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រ ប្រកបមុខរបរចិញ្ចឹមជីវិតដោយការធ្វើនេសាទ ដោយផ្អែកលើភស្ដុតាងដែលគេរកឃើញវត្ថុបុរាណ ដូចជា ផ្លែសន្ទូច ឧបករណ៍ស្មិតសំរឹទ្ធនិងស្រទាប់គំនរលាសយ៉ាងក្រាស់។ ភស្តុតាងបុរាណវត្ថុនៅសម័យបន្ទាប់ពីបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រ គឺសម័យមុនអង្គរត្រូវបានរកឃើញ និងសិក្សាកត់ត្រាទុកដោយលោក Aymonier (Aymonier, Etienne. (1900). Le Cambodge: Le Royaume Actuel, Tome I, P: 358-363) និង លោកLajonquière (Lajonquière, Lunet D. (1902). Inventaire Descriftif des Monuments du Cambodge, Tome I, P: 193-202.)។ ភស្តុតាងសំខាន់ៗមានដូចជាប្រាសាទសក្ល (ប្រាសាទប្រុស), ប្រាសាទព្រះស្រី, ប្រាសាទតូច, ប្រាសាទថ្នមប្ដី, ប្រាសាទពណ្ណរាយ និងក្រុមប្រាសាទភ្នំទេពី ព្រមទាំងទួលប្រាសាទនិងគ្រឹះប្រាសាទជាច្រើនទៀត ក្នុងស្រុកកំពង់លែង ។តាមរយៈតឹកតាងខាងលើ ទឹកដីស្រុកកំពង់លែងមានសហគមន៍មនុស្សរស់នៅបន្ដរហូតតាំងពីសម័យបុរេប្រវត្តិ សម័យមុនអង្គរ សម័យអង្គរ សម័យក្រោយអង្គរ និងមកដល់ បច្ចុប្បន្ន។ សហគមន៍មនុស្សមួយដែលរស់នៅក្នុងទីដ្ឋានបុរាណបែបនេះរមែងបន្សល់ស្លាកស្នាមនិងទិដ្ឋភាពដែលបង្ហាញពីការគោរព ទទួលស្គាល់ និងប្រតិបត្តិចំពោះមរតកបុរាណទាំងនោះ។ ជាក់ស្ដែង ប្រជាសហគមន៍ រស់នៅក្នុងឃុំច្រណូកនៃស្រុកកំពង់លែងនៅបន្តធ្វើពិធីបុណ្យថ្វាយភ្នំពណ្ណរាយ នៅរៀងរាល់ថ្ងៃទី១៥កើត ខែផល្គុន នៅលើភ្នំពណ្ណរាយដែលមានសំណង់ប្រាសាទពណ្ណរាយនៅលើនោះ ។ កិច្ចពិធីនេះមានលំនាំនិងរបៀបស្រដៀងគ្នាដែរចំពោះការបន់ស្រន់នៅប្រាសាទអង្គរវត្តរបស់អ្នកស្រុកតំបន់អង្គរ ឬអ្នកមកពីទីឆ្ងាយៗ ដែលតែងតែធ្វើពុំដែលដាច់ ។ មានពិធីមួយប្រភេទទៀតដែលប្រតិបត្តិនៅតំបន់អង្គរដែរ​គឺ «ពិធីសុំទឹកភ្លៀង» ដែលធ្វើនៅប្រាសាទបុរាណដែរ គឺប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើត និង ប្រាសាទនាគព័ន្ធ ។

ក្រៅពីកិច្ចពិធីបុណ្យ នៅមានរឿងព្រេងនិទានទាក់ទងនឹងភ្នំ ដូចជារឿងពុទ្ធិសែននាងកង្រី ដែលជារឿងល្បីល្បាញជាច្រើនជំនាន់មកហើយក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ដោយសារមានរឿងព្រេងនិទានបែបនេះ ទើបមានឈ្មោះភ្នំមួយក្នុងស្រុកកំពង់លែង ឈ្មោះថា «ភ្នំកង្រី»។

នៅមានប្រវត្តិភូមិដ្ឋាន អូរ ភ្នំ ព្រមទាំងចំណេះជំនាញផ្សេងៗទៀតដែលបន្តនៅមានក្នុងស្រុកកំពង់លែង ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង។

អត្ថបទខ្លីមួយនេះជាអត្ថបទសម្រង់ ពត៌មាននិងសិក្សាស្រាវជ្រាវដែលបានមកពីការចុះសិក្សាអង្កេតផ្ទាល់ និងសម្ភាសអ្នកពាក់ព័ន្ធរួមមានចាស់ទុំ ព្រឹទ្ធាចារ្យ ឆ្មាំយាមប្រាសាទ និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាននៅតាមភូមិនិងឃុំគោលដៅនៅស្រុកកំពង់លែង ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង។ អត្ថបទនេះបង្ហាញអំពីរឿងព្រេងនិទានទាក់ទងនឹងភ្នំ ទីកន្លែងនិងភូមិសាស្ត្រ ប្រវត្តិភូមិ ពិធីបុណ្យផ្សេងៗ ចំណេះដឹងផ្សេងៗដែលបង្ហាញអំពីលក្ខណៈអត្តសញ្ញាណនៃមរតកវប្បធម៌អរូបីដែលបានបន្តរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្នរបស់អ្នកស្រុកកំពង់លែង ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ប្រទេសកម្ពុជា។

សូមចូលអាន និងមានអត្ថបទច្រើនទៀត តាមរយៈតំណភ្ជាប់ដូចខាងក្រោម៖

http://rac.gov.kh/researchs-categories/1/researchs?page=6

  ថ្ងៃចន្ទ, 24 មេសា 2023 ម៉ោង 04:59 PM

កម្ពុជា-ឡាវ រួមគ្នាទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរ ក្នុងឱកាស ស៊ីហ្គេមនិងប៉ារ៉ាហ្គេម ២០២៣ នៅកម្ពុជា ដោយ៖ លោក អ៊ុច លាង អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវនៃនាយកដ្ឋានសិក្សាអាស៊ី អាហ្វ្រិក និងមជ្ឈិមបូព៌ា នៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

ឯកឧត្តម ថងលុន ស៊ីសូលីត ប្រធានាធិបតី នៃសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យប្រជាមានិតឡាវ នឹង អញ្ជើញចូលរួមក្នុងពិធីបើកការប្រកួតកីឡាស៊ីហ្គេមលើកទី២៣ និងអាស៊ានប៉ារ៉ាហ្គេមលើកទី១២ នៅ ប្រទេសកម្ពុជា អមជាមួយនឹងការ អញ្ជើញមកបំពេញទស្សនៈកិច្ចផ្លូវរដ្ឋ តបតាមការអញ្ជើញរបស់ សម្តេច តេជោនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន អំឡុងពេលដែល សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដឹកនាំគណៈប្រតិភូជាន់ខ្ពស់កម្ពុជា ទៅបំពេញទស្សន កិច្ចផ្លូវការ ជាប្រវត្តិសាស្ត្រ ក្នុងប្រទេសឡាវ កាលពីថ្ងៃទី១៣-១៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣ កន្លងទៅ។

ការប្រកួតកីឡាស៊ីហ្គេមលើកទី៣២ និងអាស៊ានប៉ារ៉ាហ្គេមលើកទី១២ ដែលកម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ នឹងចាប់ផ្តើមដំណើរ​ការពីថ្ងៃទី៥-១៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣ នៅរាជធានីភ្នំពេញ និងបណ្តាខេត្ត/ក្រុង មួយ ចំនួនទៀត គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដែលកម្ពុជា ទន្ទឹងរងចាំអស់រយៈពេល៦៤ឆ្នាំ។ ព្រឹត្តិការណ៍ ប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ មានប្រទេសចូលរួមចំនួន១១ប្រទេស ដែលមានប្រតិភូកីឡាសរុប ១២,៤០៤នាក់។ ដោយឡែក អត្តពលិកវិញទាំងសរុបជាង៨ពាន់នាក់ នឹងត្រូវប្រកួតលើ៣៦ប្រភេទកីឡា និងមានវិញ្ញាសាសរុប៥៨៤វិញ្ញាសា។ ព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ កម្ពុជាមិនលក់សិទ្ធិផ្សព្វផ្សាយ និងលក់សំបុត្រចូល ទស្សនារាល់ការប្រកួតកីឡាតាមវិញ្ញាសារ បូករួមទាំងការបើក ព្រឹត្តិការណ៍ស៊ីហ្គេមអ្វីឡើយ។ ចំណែក ប្រតិភូកីឡាទាំងអស់មិនតម្រូវឱ្យបង់ថ្លៃស្នាក់នៅ និងការហូបចុក ម្នាក់៥០ដុល្លារក្នុងមួយថ្ងៃឡើយ។

គណៈកម្មាធិការរៀបចំការប្រកួតកីឡាស៊ីហ្គេមអះអាងថា កម្ពុជាមិនទទួលយកកម្រៃ ឬថ្លៃសេវា របស់ប្រតិភូកីឡានោះទេ។ ការធ្វើបែបនេះ ដើម្បីផ្តល់ឱកាសឱ្យពិភពលោកស្គាល់កម្ពុជា។ ការមិនយក តម្លៃសេវានេះ គឺដើម្បីផ្តល់ភាពកក់ក្តៅ និងភាពជោគជ័យទាំងអស់គ្នា ហើយការសម្រេចនេះក៏ជារឿង ដែលមិនធ្លាប់មានក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ នៃព្រឹត្តិការណ៍ប្រកួតកីឡាស៊ីហ្គេម នោះដែរ។

ព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់កម្ពុជា ដែលទទួលបានការចូលរួមពីសំណាក់ ប្រធានាធិបតីឡាវ នេះ បានបញ្ជាក់ឱ្យឃើញពី ស្មារតីនៃការជួយជ្រោមជ្រែងនិងគាំទ្រគ្នាទៅវិញទៅមក ក្នុងនាមជា ប្រទេស ជិតខាង ភូមិផងរបងជាមួយគ្នា មានទំនាក់ទំនងមិត្តភាព សាមគ្គីភាពជាប្រពៃណី ធ្លាប់ជួយឧបត្ថម្ភ គាំទ្រ គ្នាទៅវិញទៅមក រវាងប្រទេសទាំងពីរ។ “អំឡុងពេលប្រទេសឡាវធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះនៃការប្រកួតស៊ីហ្គេម ប្រមុខដឹកនាំកម្ពុជាបានអញ្ជើញទៅចូលរួមក្នុងពិធីបើក ពេលនេះកម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ ប្រមុខដឹកនាំ ប្រទេសឡាវមកចូលរួមបើកវិញម្តង”។

សូមរំលឹកផងដែរថា ឆ្នាំ២០២៣នេះ កម្ពុជា-ឡាវ បានភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងការទូតផ្លួវការបាន ៦៧ឆ្នាំ កន្លងទៅហើយ។ ប៉ុន្តែទោះបីឆ្នាំ១៩៥៦ ជាឆ្នាំចាប់ផ្តើមបង្កើតទំនាក់ទំនងការទូតជាផ្លូវការ ជាមួយគ្នាជា ការពិតមែន ប៉ុន្តែ ជាការជាក់ស្តែង ទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជាតិទាំងពីរត្រូវបានបង្កើតឡើងរាប់ពាន់ឆ្នាំ មុន នេះមកហើយ។ ប្រទេសកម្ពុជានិងឡាវ ជាប្រទេស​ជិតខាង មានទំនាក់ទំនងមិត្តភាពសាមគ្គីភាព ជាប្រពៃណី ធ្លាប់ឧបត្ថម្ភគាំទ្រគ្នាទៅវិញទៅមក ពីបុរាណកាលជាយូរលង់មកហើយ ហើយថ្នាក់ដឹកនាំទាំង ពីរប្រទេស ជាច្រើនជំនាន់បានបង្កើតមិត្តភាពដ៏ជ្រាលជ្រៅបំផុត។ ប្រទេសទាំងពីរ មានការផ្លាស់ប្ដូរ ជាប្រក្រតី នូវការធ្វើទស្សនកិច្ចរបស់គណៈប្រតិភូ ថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ ក៏ដូចជារដ្ឋមន្រ្តី និងគណៈប្រតិភូ ស្ថាប័ននានា ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រសើរ និងស៊ីជម្រៅថែមទៀតនូវការយោគយល់ ជឿជាក់ និងទុកចិត្ត គ្នាទៅវិញទៅមក ជាពិសេសប្រទេសទាំងពីរ បានធ្វើការអភិវឌ្ឍកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ប្រកបដោយផ្លែផ្កា ក្នុងវិស័យនានា ដូចជា វិស័យនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម វិនិយោគទុន វិស័យអប់រំ វប្បធម៌ ថាមពល សុខភិបាល ទេសចរណ៍ និងវិស័យនានាជាច្រើនទៀត។ ឆ្នាំ២០២៣នេះ ប្រទេសតាំងពីរ កម្ពុជា-ឡាវ បានចុះហត្ថលេខាលើផែនការសកម្មភាពសម្រាប់ “ភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និង យូរអង្វែង សម្រាប់ឆ្នាំ២០២៣ ដល់ឆ្នាំ២០២៨” និងចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញា កំណត់ព្រំដែន រវាងកម្ពុជា-ឡាវ ផងដែរ។ កម្ពុជាបានសហការបោះបង្គោលព្រំដែនជាមួយប្រទេសឡាវ បានចំនួន ៨៦% ក្នុងនោះភាគីទាំងពីរក៏បានបោះបង្គោលព្រំដែនចំនួន ១២១បង្គោល ហើយនៅពេលនេះក៏បានឯកភាពគ្នាក្នុងការពង្រីកបង្គោលឱ្យកាន់តែធំរឹងមាំ ដោយបោះបន្ថែមទៀតនៅក្នុងចន្លោះបង្គោលទាំង ១២១ នេះ ឱ្យបានកាន់តែច្រើន ខណៈចំណុចដែលនៅសល់ ១៤% ទៀត ភាគីទាំងពីរនឹងដោះស្រាយឱ្យបានកាន់តែឆាប់។

កម្ពុជា-ឡាវ ជំរុញឱ្យមានការសម្រួលការធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ព្រំដែនដើម្បីជំរុញ កំណើនទេសចរ ទៅវិញទៅមក ជាពិសេសទេសចរណ៍បើកបរដោយខ្លួនឯងឆ្លងកាត់ ប្រទេសកម្ពុជាប្រើប្រាស់ ផ្លូវល្បឿន លឿនមកកាន់តំបន់ឆ្នេរសមុទ្រ​កម្ពុជា និងអាចឱ្យទេសចរកម្ពុជាអាចកំសាន្តតាម រថភ្លើងល្បឿនលឿន របស់ឡាវ ពីទីក្រុងវៀងចន្ទន៍ ទៅតំបន់ទាក់ទាញផ្សេងៗទៀតរបស់ឡាវ។ នេះជាការរៀបចំឡើង ក្នុង គោលបំណងតភ្ជាប់គោលដៅទេសចរណ៍សំខាន់ៗ នៃប្រទេសទាំងពីរ ដោយមានការបើកជើងហោះហើរ បន្ថែមមកកាន់កម្ពុជា។ រដ្ឋមន្រ្តីទេសចរណ៍នៃប្រទេសទាំងពីរ ក៏បានពិនិត្យឃើញដូចគ្នានូវ សក្តានុពល នៃហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធថ្មីៗក្នុងប្រទេសទាំងពីរ ដែលជាកាតាលិករ សម្រាប់ទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរ រវាង ប្រទេសទាំងពីរ និងតំបន់។ ចំណែកផ្លូវរថភ្លើងល្បឿនលឿន គួនមិញ​(ប្រទេសចិន)-វៀងចន្ទន៍ (ប្រទេសឡាវ) ជាក្តីសង្ឃឹមនៃលំហូរទេសចរចិនមកប្រទេសទាំងពីរ កម្ពុជា-ឡាវ នាថ្ងៃអនាគត។

នៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចផ្លូវការរបស់សម្ដេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រី នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា នៅសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យប្រជាមានិតឡាវ ទីក្រុងវៀងច័ន្ទន៍ ថ្ងៃទី ១៣-១៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣ តបតាមការអញ្ជើញរបស់ឯកឧត្តម សនស ស៊ីផាន់ដន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃ សាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យប្រជាមានិតឡាវ សម្ដេចតេជោ និងឯកឧត្តម សនសៃ ស៊ីផាន់ដន បានជួប ពិភាក្សាគ្នាយ៉ាងស៊ីជម្រៅអំពី ស្ថានភាពនៃទំនាក់ទំនងទ្វេភាគី និងទិសដៅអនាគតដើម្បី បន្តពង្រឹងចំណង មិត្តភាពជាប្រពៃណី ទំនាក់ទំនងដ៏ជិតស្និទ្ធ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងប្រទេស ទាំងពីរលើវិស័យជាច្រើន រួមមាន៖ នយោបាយ-សន្តិសុខ ការពារជាតិ កិច្ចការព្រំដែន ពាណិជ្ជកម្ម និងវិនិយោគ ការតភ្ជាប់ផ្លូវ អាកាស ទេសចរណ៍ ថាមពល និងការអប់រំ។

ចំពោះកំណើនពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីរវាង កម្ពុជា-ឡាវ មានសន្ទុះជាវិជ្ជមានកើនឡើងពី ១៦០លាន ដុល្លារអាម៉េរិក ក្នុងឆ្នាំ២០២១ ទៅ ២១០លាន ដុល្លារអាមេរិក នៅឆ្នាំ២០២២។ ប្រទេសទាំងពីរ ពន្លឿន ការចរចាលើ កិច្ចព្រមព្រៀង​ស្ដីពីការចៀសវាង ការយកពន្ធត្រួតគ្នា និងការរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍ផ្គូផ្គង ដៃគូពាណិជ្ជកម្ម ការតាំងពិព័រណ៍ និងសិក្ខាសាលា ដើម្បីផ្ដល់ឱកាសកាន់តែច្រើន សម្រាប់ការផ្លាស់ប្ដូរ ពាណិជ្ជកម្ម វិនិយោគ និងដើម្បីជំរុញបន្ថែមទៀត នូវពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគី វិនិយោគ និងសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច នានា រវាងប្រទេសទាំងពីរ។

សម្រាប់វិស័យទេសចរណ៍ ដែលកំពុងដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ ក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចសង្គម។ ប្រទេសទាំងពីរ នឹង​បើកឡើងវិញនូវជើងហោះហើរ ត្រង់ពីហ្លួងប្រាបាង-ប៉ាកសេ-សៀមរាប ដោយ ក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ឡាវ និងជំរុញឱ្យមានការបើកជើងហោះហើរត្រង់ពីភ្នំពេញ-វៀងច័ន្ទន៍-ភ្នំពេញ ឡើងវិញ ខណៈដែលប្រទេសទាំងពីរវ បានបើកប្រទេសទាំងស្រុងវិញ។

ចំពោះវិស័យសន្តិសុខ និងការពារជាតិ ភាគីទាំងពីរបានពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ក្នុងការ ទប់ស្កាត់ឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែន តាមរយៈការចែករំលែកព័ត៌មានឱ្យបានទាន់ពេលវេលា រវាងអាជ្ញាធរនៅតាម តំបន់ព្រំដែន។ សម្តេចតេជោ បានគូសបញ្ជាក់អំពីសារៈសំខាន់នៃការបន្តធ្វើលំហាត់ រួមសង្គ្រោះគ្រោះ មហន្តរាយតាមបណ្តាខេត្តជាប់ព្រំដែន។

ចំពោះកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងតំបន់និងអន្តរជាតិ កម្ពុជាថ្លែងអំណរគុណយ៉ាងជ្រាលជ្រៅ ចំពោះ រដ្ឋាភិបាលឡាវ ដែល​បានគាំទ្រយ៉ាងសកម្ម ដល់ការធ្វើជាប្រធានអាស៊ានរបស់កម្ពុជា ឆ្នាំ២០២២ និងបាន បញ្ជាក់សាជាថ្មីពីការគាំទ្រយ៉ាងពេញទំហឹងរបស់កម្ពុជា ចំពោះការធ្វើជាប្រធាន អាស៊ានរបស់ឡាវ ឆ្នាំ២០២៤។ ប្រទេសទេសទាំងពីរ ក៏បានឯកភាពបន្តគាំទ្រគ្នាទៅវិញទៅមកក្នុង វេទិកាតំបន់ និងអន្តរជាតិ ជាពិសេសក្នុងក្របខណ្ឌអាស៊ាន និងអង្គការសហប្រជាជាតិ។

ដូច្នេះ ក្នុងដំណើរទស្សនៈកិច្ចផ្លូវរដ្ឋរបស់ប្រធានាធិនតីឡាវ មកកម្ពុជា និងអញ្ជើញចូលរួមពិធីបើក ព្រឹត្តិការណ៍កីឡាស៊ីហ្គេមលើកទី៣២ និងអាស៊ានប៉ារ៉ាហ្គេមលើកទី១២ ដែលកម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ នាពេល នេះ បានបញ្ជាក់ឱ្យឃើញ​ពី ស្មារតីនៃការជួយជ្រោមជ្រែងនិងគាំទ្រគ្នាទៅវិញទៅមក ក្នុងនាមជាប្រទេស ជិតខាង ភូមិផងរបងជាមួយគ្នា មានទំនាក់ទំនងមិត្តភាព សាមគ្គីភាពជាប្រពៃណី ធ្លាប់ឧបត្ថម្ភគាំ ទ្រគ្នា ទៅវិញទៅមករវាងប្រទេសទាំងពីរ ក្នុងវេទិកាតំបន់និងអន្តរជាតិ ជាពិសេសក្នុងក្របខណ្ឌអាស៊ាន និងអង្គការសហប្រជាជាតិសំខាន់ៗផង និងដើម្បីពង្រឹងនិងពង្រីក ទំនាក់ទំនងទ្រេភាគីរវាងប្រទេស ទាំងពីរ ក្នុង “ភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនិងយូរអង្វែង” ដើម្បីបន្តពង្រឹងចំណង មិត្តភាពជា ប្រពៃណី ទំនាក់ទំនងដ៏ជិតស្និទ្ធ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងប្រទេសទាំងពីរ លើវិស័យជាច្រើន រួមមាន៖ នយោបាយ-សន្តិសុខ ការពារជាតិ កិច្ចការព្រំដែន ពាណិជ្ជកម្ម និងវិនិយោគ ការតភ្ជាប់ផ្លូវ អាកាស ទេស​ចរណ៍ ថាមពល និងការអប់រំ ផង។

ភាពជោគជ័យរបស់កម្ពុជា ក្នុងបេសកកម្មរៀបចំ ការប្រកួតកីឡាស៊ីហ្គេមលើកទី៣២ និងអាស៊ាន ប៉ារ៉ាហ្គេមលើក​ទី១២ ក៏ជាភាពជោគជ័យរបស់កម្ពុជា ក្នុងការផ្សព្វផ្សាយទៅពាសពេញពិភពលោក នូវ កិត្តិនាម កិត្តិយស សក្តានុពលដែលកម្ពុជាមានលើគ្រប់វិស័យ ជាពិសេសវិស័យទេសចរណ៍។ តាមរយៈ រថភ្លើងល្បឿនលឿនរបស់ឡាវពីទីក្រុង​វៀងចន្ទន៍ ទៅតំបន់ទាក់ទាញផ្សេងៗរបស់ឡាវ ក៏ដូចជា រថភ្លើង ល្បឿនលឿនពីក្រុង គួនមិញ-វៀងចន្ទន៍ ជាក្តីសង្ឃឹមនៃលំហូរទេសចរមកប្រទេសទាំងពីរ កម្ពុជា-ឡាវ នាថ្ងៃអនាគត ដោយកត្តាតម្លៃសំបុត្រសមរម្យ និងមានសុវត្ថិភាពខ្ពស់៕

RAC Media

ប្រភព៖ វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា

  ថ្ងៃចន្ទ, 24 មេសា 2023 ម៉ោង 04:43 PM

កត្ដាចម្បងនៃការបោះបង់ការសិក្សារបស់ជនជាតិដើមភាគតិចថ្មូន ក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី Main Factors of Dropout of Thmoun Ethnic Minority Students in Mondulkiri Province ដោយ៖ ប៉ាន់ សំណាង មន្ដ្រីនាយកដ្ឋានវិទ្យាសាស្ដ្រអប់រំវិទ្យាស្ថានមនុស្សសាស្ដ្រនិងវិទ្យាសាស្ដ្រសង្គម

ការបោះបង់ការសិក្សា តែងតែកើតមានឡើងនៅគ្រប់បណ្តាប្រទេសទាំងអស់នៅលើសាកលលោក មិនថានៅក្នុងប្រទេសអភិវឌ្ឍ ឬប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍនោះឡើយ។ រដ្ឋាភិបាល របស់ប្រទេសនីមួយៗ បានយកចិត្តទុកដាក់លើបញ្ហានេះ ដោយបានដាក់ចេញជាគោលនយោបាយ យុទ្ធសាស្ត្រ កម្មវិធី និងការគាំទ្រផ្សេងៗ ដើម្បីកាត់បន្ថយអត្រាបោះបង់ការសិក្សា តាមលទ្ធភាពដែលអាចធ្វើបាន។ សកម្មភាពជាច្រើនត្រូវបានដាក់ចេញ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការបោះបង់ការសិក្សារបស់សិស្សានុ សិស្ស អាស្រ័យទៅតាមស្ថានភាពជាក់ស្ដែងដែលជាមូលហេតុនៅពីក្រោយការបោះបង់ រួមមានស្ថានភាពផ្ទាល់ខ្លួនរបស់សិស្សបរិយាកាស សង្គម ការគាំទ្រពីអាជ្ញាធរ ភាពក្រីក្រ យេនឌ័រ លទ្ធផលនៃការសិក្សាធ្លាក់ចុះ ។

ការបោះបង់ចោលការសិក្សាបានក្លាយជាបញ្ហាអាទិភាពជាអន្តរជាតិ ដែលបានទទួលការយកចិត្តទុកដាក់នៅក្នុងគ្រប់បណ្តប្រទេសទាំងអស់លើសាកលលោក ទាំងប្រទេស អភិវឌ្ឍ និងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ។ បណ្តាប្រទេសទាំងអស់ បានប្ដេជ្ញាចិត្តដើម្បីធ្វើយ៉ាង ណាឱ្យការអប់រំទទួលបានជោគជ័យមានន័យថាធ្វើយ៉ាងណាឱ្យអត្រាបោះបង់ការសិក្សានៅទាបបំផុត និងអត្រាឆ្លងភូមិសិក្សា ព្រមទាំងបញ្ចប់ភូមិសិក្សាឱ្យមានកម្រិតខ្ពស់បំផុត ទៅតាមលទ្ធភាព និងធនធានដែលខ្លួនមាន។

ម្យ៉ាងទៀត ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋមានជីវភាព កាន់តែប្រសើរ ហើយនិងធ្វើយ៉ាងណាឱ្យប្រទេសរបស់ខ្លួនមានកម្លាំងគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីប្រកួតប្រជែងខាងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងវិស័យ ផ្សេងៗទៀតជាមួយប្រទេសដទៃ។

កម្ពុជា ជាប្រទេសមួយដែលទាមទារយ៉ាងណាសម្រេចឱ្យបាននូវគោលនយោបាយអប់រំរបស់ខ្លួនក្នុងការកាត់បន្ថយអត្រានៃការបោះបង់ការសិក្សារបស់សិស្សានុសិស្ស។ ទាក់ទងនឹងចំណុចនេះ ក្រសួងអបរំ យុវជន និងកីឡា បានដាក់ចេញនូវផែនការយុទ្ធសាស្ត្រ វិស័យអប់រំ ២០១៤-២០១៨ និងរៀបចំជា យុទ្ធសាស្ត្រសម្រាប់កាត់បន្ថយអត្រាបោះបង់ការសិក្សានៅមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិឲ្យថយចុះពីជាង ២០% មកត្រឹម៣% ក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំខាងមុខ ដោយផ្តល់ធាតុចូលមានគណនេយ្យភាព និងគាំទ្របច្ចេកទេសដល់សាលារៀនស្របតាមស្តង់ដារ ។

សូមចូលអាន និងមានអត្ថបទច្រើនទៀត តាមរយៈតំណភ្ជាប់ដូចខាងក្រោម៖

http://rac.gov.kh/researchs-categories/1/researchs?page=6

  ថ្ងៃចន្ទ, 24 មេសា 2023 ម៉ោង 04:00 PM

ពិធីសូត្រមន្តចម្រើនព្រះបរិត្ត ប្រសិទ្ធពរជ័យ សិរីមង្គលជូនដល់ថ្នាំដឹកនាំនិងមន្ត្រីរាជការនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

ដើម្បីអបអរទទួលអំណរឆ្នាំថ្មី ឆ្នាំថោះ បញ្ចស័ក ព.ស.២៥៦៧ ក្នុងស្មារតីសាមគ្គី គ្រួសាររាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នារសៀលថ្ងៃចន្ទ ១០រោច ខែចេត្រ ឆ្នាំខាល ចត្វាស័ក ព.ស ២៥៦៦ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានអញ្ជើញជាអធិបតីក្នុងពិធីសូត្រមន្តចម្រើនព្រះបរិត្ត ប្រសិទ្ធពរជ័យ សិរីមង្គល ដោយមានការអញ្ជើញចូលរួមអមដំណើរពីសំណាក់ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត ឯកឧត្តម លោកជំទាវ ជាថ្នាក់ដឹកនាំ និងមន្ត្រីរាជការ ជាច្រើនរូបទៀត។

កម្មវិធីនេះ បានប្រារព្ធទៅតាមគន្លងប្រពៃណីព្រះពុទ្ធសាសនាដ៏ផូរផង់ ដោយមានការបូជាទៀនធូប ផ្កាភ្ញី គ្រឿងសក្ការៈនានា ថ្វាយព្រះរតនត្រៃ និងបាននិមន្តព្រះសង្ឃចំនួន៣អង្គ ដើម្បីចម្រើនព្រះបរិត្ត ស្វាធ្យាយជយន្តោ ពុទ្ធជ័យមង្គល ជាកិច្ចជូន ដំណើរឆ្នាំចាស់ និងទទួលអំណរសាទរឆ្នាំថ្មី ឆ្នាំថោះ បញ្ចស័ក ពុទ្ធសករាជ២៥៦៧ ព្រមទាំងដើម្បីត្រៀម ទទួលស្វាគមន៍ ទេវតាឆ្នាំថ្មី ព្រះនាម កិមិរាទេវី ដែលព្រះអង្គនឹងយាងចុះមកនៅថ្ងៃសុក្រ ៩រោច ខែចេត្រ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១៤ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣ វេលាម៉ោង ១៦:០០ នាទី រសៀលខាងមុខនេះ។

នៅក្នុងពិធីនេះដែរ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ព្រមទាំងថ្នាក់ដឹកនាំនិងមន្ត្រីរាជការទាំងអស់ បានប្រគេននូវទេយ្យវត្ថុ និងបវារណាចតុបច្ច័យ ថ្វាយចំពោះព្រះសង្ឃ គ្រប់អង្គជាកិច្ចបំពេញកុសល និងបួង សួងសុំសេចក្តីសុខចម្រើន ជោគជ័យលើគ្រប់កិច្ចការងារ មានសុខភាពល្អ មានស្នាមញញឹម សូមកើត មានចំពោះថ្នាក់ដឹកនាំនិងមន្ត្រីរាជការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាគ្រប់ៗរូប។

  ថ្ងៃអង្គារ, 11 មេសា 2023 ម៉ោង 01:20 PM

សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស ជាស្ពានភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងមិត្តភាព

ដោយ៖ លោក អ៊ុច លាង អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវនៃនាយកដ្ឋានសិក្សាអាស៊ី អាហ្វ្រិក និងមជ្ឈិមបូព៌ា នៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

រយៈពេល៣៧ឆ្នាំ ក្រោយការអនុវត្តគោលនយោបាយកំណែទម្រង់ជាតិ (Doi Moi ១៩៨៦-២០២៣) ដែលបានផ្តួចផ្តើម និងដឹកនាំដោយបក្ស ជាមួយនឹងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់បក្ស ប្រជាជន និងកងទ័ពទាំងមូល ប្រទេសវៀតណាមទទួលបានសមិទ្ធិផលសំខាន់ៗជាប្រវត្តិសាស្ត្រជាច្រើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់។ តួយ៉ាង សម្រាប់សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមរស់នៅក្រៅប្រទេស មានគោលការណ៍ និងគោលនយោបាយ របស់បក្សនិងរដ្ឋ ជាច្រើនបានធ្វើការបំពេញបន្ថែម និងដាក់ចេញជាបន្តបន្ទាប់ ដើម្បីបំពេញតាមតម្រូវការជាក់ស្តែង។ ឯកសារសំខាន់ៗទាំងនោះរួមមាន៖ នៅថ្ងៃទី១២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០០៣ គណៈកម្មាធិការមជ្ឈិមបក្សនីតិកាលទី៩ បានចេញសេចក្តីសម្រេចចិត្ត លេខ២៣ ស្តីពី ការលើកកម្ពស់មហាសាមគ្គី រវាងប្រជាជនទាំងមូល ដើម្បីជួយលើស្ទួយឱ្យប្រជាជនមានភាពសម្បូរសប្បាយ ប្រទេសជាតិរឹងមាំ យុត្តិធម៌សង្គម ប្រជាធិបតេយ្យ និងស៊ីវិល័យ។ ថ្ងៃទី២៦ ខែមីនា ឆ្នាំ២០០៤ ការិយាលល័យនយោបាយ បានចេញសេចក្តីសម្រេចចិត្ត លេខ៣៦។ ថ្ងៃទី១៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៥ ការិយាល័យនយោបាយ បានដាក់ចេញនូវសារាចរនៃនាំ លេខ៤៥ និងនៅថ្ងៃទី១២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២១ ការិយាល័យនយោបាយ បានចេញលិខិតវាយតម្លៃ លេខ១២ ស្តីពីបេសកកម្មការងាររបស់ សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស។

តើកត្តាអ្វីខ្លះដែលនាំឱ្យប្រទេសមួយនេះ ព្យាយាមយកចិត្តទុកដាក់ ចំពោះពលរដ្ឋខ្លួនដែលរស់នៅក្រៅប្រទេស?

១. សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស

ប្រសិនបើយើងពិនិត្យមើលពីគោលដៅ នៃបេសកកម្មការងាររបស់សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស គឺជាការបង្រួបបង្រួមនិងពង្រឹងមហាសាមគ្គីទូទាំងជនជាតិ និងរួមចំណែងយ៉ាងធំធេងក្នុងការលើកកំពស់ស្ថានភាពផ្លូវច្បាប់ ការរស់នៅប្រកបដោយស្ថេរភាព មានការអភិវឌ្ឍន៍ ធ្វើសមាហរណកម្មឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅ ចូលទៅក្នុងប្រទេសដែលកំពុងស្នាក់នៅ និងគិតដល់ជាតិមាតុភូមិ រួមវិភាគទានដោយស្ម័គ្រចិត្តនិងតាមសមត្ថភាព ដើម្បីបុព្វហេតុ កសាង ការពារ និងអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ។ សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស ជាផ្នែកមួយដែលមិនអាចកាត់ផ្តាច់ចេញពី សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមបានឡើយ។ ហើយការណ៍នេះ បង្ហាញយ៉ាងច្បាស់នូវទំនួលខុសត្រូវ និងការស្រលាញ់របស់បក្សនិងរដ្ឋ ក្នុងការថែរក្សាបងប្អូនជនរួមជាតិ ដែលកំពុងរស់នៅក្រៅប្រទេស និងងបានសរបញ្ជាក់ឱ្យឃើញថា ប្រទេសមួយនេះមានគោលនយោបាយបើកចំហកាន់តែទូលំទូលាយ ចំពោះប្រជាជនខ្លួននៅក្រៅប្រទេស។

បើយោងតាមរបាយការណ៍របស់គណៈកម្មាធិការកិច្ចការបក្ស នៃក្រសួងការបរទេស បានឱ្យដឹងថា ក្នុងរយៈពេល ២០ឆ្នាំកន្លងទៅ ក្រោយពីគណៈកម្មាធិការមជ្ឈិមបក្សនីតិកាលទី៩ បានចេញសេចក្តីសម្រេចចិត្ត លេខ២៣ កាលពីឆ្នាំ២០០៣ សមាជិកសហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស បានកើនឡើងជាលំដាប់ និងពង្រីកយ៉ាងទូលំទូលាយនៅក្នុងតំបន់ គឺកើនពី ២,៧លាននាក់ ក្នុងឆ្នាំ២០០៣ ទៅ ៤,៥លាននាក់ នៅក្នុង ១០៩ប្រទេសនិងដែនដី ក្នុងឆ្នាំ២០១៥ និងកើនឡើងដល់ជាង ៥,៣លាននាក់ នៅក្នុងប្រទេសនិងដែនដីចំនួន១៣០ គិតត្រឹមឆ្នាំ២០២២ ដែលក្នុងនោះជាង ៨0% ស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍។ គួរកត់សម្គាល់ថា សមាសភាពសហគមន៍ កាន់តែមានចំនួនច្រើនឡើងៗ ដែលក្នុងនោះមាន សិស្សនិងនិស្សិត កម្មករចំណាកស្រុក និងជនជាតិវៀតណាមដែលរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាមួយជនបរទេស ជាដើម។ ចំណែកស្ថានភាពផ្លូវច្បាប់ លក្ខខណ្ឌសេដ្ឋកិច្ច តួនាទី មុខតំណែង និងកិត្យានុភាពរបស់សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្នុងសង្គមនៃប្រទេសដែលពួកគេស្នាក់នៅ ត្រូវបានលើកកម្ពស់និងពង្រឹងកាន់តែខ្លាំងឡើង។

១.១. គោលនយោបាយរបស់បក្សនិងរដ្ឋវៀតណាម

នាថ្ងៃទី២៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៩៣ សេចក្តីសម្រេចចិត្ត លេខ០៨ របស់ការិយាល័យនយោបាយ ស្តីពីគោលនយោបាយ និងបេសកកម្មការងារសម្រាប់ សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស ត្រូវបានដាក់ចេញ ហើយជាសេចក្តីសម្រេចចិត្តដំបូងបង្អស់របស់ ការិយាល័យនយោបាយ ដោយបង្កើតឱ្យមានភាពផ្លាស់ប្តូរការយល់ដឹងក្នុងបក្សទាំងមូល ទៅគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ សាខា និងមូលដ្ឋាន អំពីបេសកកម្មការងារ សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស ដោយបានដំណត់ថា៖ សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស ជាផ្នែកមួយដែលមិនអាចកាត់ផ្តាច់ចេញពី សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមបានឡើយ ចំណែកគោលនយោបាយ មហាសាមគ្គី របស់ប្រជាជនគ្រប់រូបនៅក្នុងប្រទេសនិងក្រៅប្រទេស សុទ្ធតែចាប់ផ្តើមចេញពីប្រពៃណីរបស់ជនជាតិវៀតណាម។

ដើម្បីឱ្យបេសកកម្មការងារបស់ សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស កាន់តែមានភាពស៊ីសង្វាក់គ្នាជាមួយសកម្មភាពការបរទេស នៅថ្ងៃទី៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៩៥ រដ្ឋាភិបាលបានចេញសេចក្តីសម្រេច លេខ ៧៧ ដាក់គណៈកម្មាធិការកិច្ចការសហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស ឱ្យស្ថិតនៅក្រោមក្រសួងការបរទេស។

នៅថ្ងៃទី១២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០០៣ សន្និបាតលើកទី៧ នៃគណៈកម្មាធិការមជ្ឈិមបក្សវៀតណាម នីតិកាលទី៩ បានចេញសេចក្តីសម្រេចចិត្ត លេខ២៣ ស្តីពី ការលើកកម្ពស់កម្នាំងមហាសាមគ្គី របស់ជនជាតិទាំងអស់ ដើម្បីជួយលើកស្ទួយជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនឱ្យមានភាពសម្បូរសប្បាយ ប្រទេសជាតិកាន់តែរឹងមាំ យុត្តិធម៌សង្គម ប្រជាធិបតេយ្យ និងស៊ីវិល័យ។ នេះជាការរួបរួមនិងពង្រឹងមហាសាមគ្គីភាពសម្រាប់ជនជាតិទាំងមូល ដែលជាកម្លាំងស្នូលរបស់ជាតិ រក្សាបាននូវឯករាជភាព និងការបង្រួបបង្រួមជាតិមាតុភូមិ អនុវត្តឱ្យបានជោគជ័យនូវបុព្វហេតុនៃឧស្សាហូបនីយកម្ម និងទំនើបកម្មប្រទេសជាតិ សម្រេចបានគោលដៅ ប្រទេសរឹងមាំ យុត្តិធម៌សង្គម ប្រជាធិបតេយ្យ ស៊ីវិល័យ និងបោះជំហានយ៉ាងរឹងមាំឆ្ពោះទៅកាន់សង្គមនិយម។

ជាពិសេសចាប់តាំងពីក្រោយមានសេចក្តីសម្រេចចិត្ត លេខ ៣៦ ស្តីពី បេសកកម្ម សម្រាប់សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស ប្រកាសឱ្យប្រើនៅថ្ងៃទី២៦ ខែមីនា ឆ្នាំ២០០៤ ដោយការិយាល័យនយោបាយ ជាការជំរុញនិងបង្កើតឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាន សម្រាប់សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស បានរួមចំណែកយ៉ាងសកម្មក្នុងការពង្រឹងនិងលើកកំពស់ មហាសាមគ្គីរវាងប្រជាជនទាំងមូល ដោយជួយជំរុញ និងលើកទឹកចិត្តជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស ឱ្យរួមគ្នាលើកកម្ពស់មោទនភាពជាតិ ស្នេហាជាតិ ផ្សារភ្ជាប់យ៉ាងជិតស្និតជាមួយជាតិមាតុភូមិ រួបរួមគ្នា ជួយគ្នាទៅវិញទៅមក ធ្វើឱ្យជីវភាពរស់របស់ពួកគេកាន់តែប្រសើរឡើង និងធ្វើសមាហរណកម្មសង្គមចូលកាន់តែជ្រៅ ទៅក្នុងសហគមន៍នៃប្រទេសដែលកំពុងរស់នៅ ដែលបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់នូវទំនួលខុសត្រូវ និងការស្រលាញ់របស់បក្សនិងរដ្ឋ ក្នុងការថែរក្សាបងប្អូនជនរួមជាតិ ដែលកំពុងរស់នៅក្រៅប្រទេស និងបានសរបញ្ជាក់ឱ្យឃើញកាន់តែច្បាស់ថា ប្រទេសមួយនេះមានគោលនយោបាយបើកចំហកាន់តែទូលំទូលាយ សម្រាប់ប្រជាជនខ្លួននៅក្រៅប្រទេស។

ថ្ងៃទី១៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៥ ការិយាល័យនយោបាយ បានដាក់ចេញនូវ សារាចរណែនាំលេខ ៤៥ ស្តីពីការបន្តពន្លឿនការអនុវត្តសេចក្តីសម្រេចចិត្ត លេខ ៣៦ របស់ការិយាល័យនយោបាយ នីតិកាលទី៩ ស្តីពីបេសកកម្មការងារសម្រាប់ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេសក្នុងបរិបទថ្មី។ សេចក្តីណែនាំនេះ បង្ហាញពីការប្តេជ្ញាចិត្តខ្ពស់របស់បក្សនិងរដ្ឋ ក្នុងការធ្វើការជាមួយជនវៀតណាមរស់នៅក្រៅប្រទេស ជានិច្ចកាលពង្រឹងមហាសាមគ្គីភាព និងសុខដុមរមនារបស់ជាតិ បង្កើតលក្ខខណ្ឌអំណោយផលសម្រាប់ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស រក្សាស្ថិរភាពជីវភាពរស់នៅ ធ្វើសមាហរណកម្មចូលក្នុងសង្គម របស់ប្រទេសដែលកំពុងរស់នៅ ព្រមទាំងពួតដៃគ្នា រួមចំណែកតាមធនធានដែលមាន ក្នុងការកសាងនិងការពារជាតិមាតុភូមិ។ សារាចរណែនាំ លេខ៤៥ ត្រូវបានជនជាតិវៀតណាមជាច្រើនដែលរស់នៅក្រៅប្រទេស ទទួលយក និងឆ្លើយតបយ៉ាងផុលផុស។

នៅថ្ងៃទី១២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២១ ការិយាល័យនយោបាយ បានចេញលិខិតវាយតម្លៃ លេខ ១២ ស្តីពីបេសកកម្មការងារសហគមន៍ ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេសក្នុងបរិបទថ្មី ដោយបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា៖ បានរួមចំណែកយ៉ាងសកម្មក្នុងការពង្រឹង ពង្រីក និងលើកកម្ពស់ដល់មហាសាមគ្គីរវាងប្រជាជនទាំងមូល ជួយជំរុញ និងលើកទឹកចិត្តសហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស រួមចំណែកយ៉ាងសកម្មក្នុងបុព្វហេតុកសាង និងការពារជាតិមាតុភូមិ ដោយបន្តធ្វើឱ្យប្រព័ន្ធច្បាប់កាន់តែប្រសើរឡើង ធ្វើកំណែទ្រង់បែបបទរដ្ឋបាល និងអនុវត្តគោលនយោបាយពាក់ព័ន្ធនានា ជាមួយសហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស ដើម្បីឱ្យពេលត្រឡប់មកកាន់មាតុប្រទេសវិញ អាចធ្វើការឬស្នាក់នៅជាអចិន្ត្រៃយ៍បាន។ បង្កលក្ខខណ្ឌអំណោយផល សម្រាប់សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស ត្រឡប់មកស្រុកកំណើត អាចធ្វើការវិនិយោគ ផលិតកម្ម និងប្រកបអាជីវកម្មនានាបាន។ ពិសេសជាងនេះទៅទៀត គឺរកដំណោះស្រាយ និងបំពេញតាមតម្រូវការ របស់សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស ទាក់ទងនឹងបញ្ហាសញ្ជាតិ ដោយផ្អែកតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញនិងច្បាប់របស់ប្រទេសវៀតណាម និងស្មារតីនៃសេចក្តីសម្រេចចិត្ត លេខ៣៦។

នៅក្នុងមតិសំណេះសំណាលជាមួយ មន្ត្រីនិងបុគ្គលិកនៃស្ថានទូតវៀតណាមប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា តំណាងអង្គភាពអាជីវកម្ម និងសហគមន៍វៀតណាមប្រចាំនៅកម្ពុជា ក្នុងឱកាសអញ្ជើញមកទស្សនៈកិច្ចផ្លូវការនៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា មុនកិច្ចប្រជុំ AIPA លើកទី៤៣ កាលពី ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២ កន្លងទៅ របស់ប្រធានរដ្ឋសភាវៀតណាម លោក Vuong Dinh Hue បានស្នើថា សមាគមវៀតណាមនៅកម្ពុជា បន្តដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការកសាងសហគមន៍ឱ្យកាន់តែមានស្ថិរភាពនិងអភិវឌ្ឍន៍ ដើម្បីក្លាយជាស្ពានដ៏រឹងមាំ សម្រាប់ទំនាក់ទំនងល្អរវាងប្រទេសទាំងពីរ។

១.២. សមិទ្ធផលនៃបេសកកម្មការងារសហគមន៍ ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស

ជាក់ស្តែង ក្រោមការជួយជ្រោមជ្រែងនិងដឹកនាំរបស់បក្សនិងរដ្ឋ សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស កំពុងមានចំនួនកើនឡើង និងពង្រីកយ៉ាងទូលំទូលាយគួរឱ្យកត់សម្គាល់។ តួនាទី មុខតំណែង និងកិត្យានុភាពរបស់សហគមន៍ជនវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស ក្នុងសង្គមដែលពួកគេរស់នៅត្រូវបានលើកកម្ពស់កាន់តែខ្លាំងឡើង។ សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេសកាន់តែមានទំនុកចិត្ត យល់ដឹងកាន់តែច្បាស់អំពីជំហរ និងតួនាទីរបស់ខ្លួនក្នុងការរួមចំណែកជាវិជ្ជមានដល់ការកសាងជាតិមាតុភូមិ មិនថាកំពុងរស់នៅក្នុងប្រទេស ឬក្រៅប្រទេស។ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍របស់គណៈកម្មាធិការកិច្ចការបក្ស នៃក្រសួងការបរទេស។

២. សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅកម្ពុជា

សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នៅតែជាបញ្ហារសើបនៅឡើយ រវាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា អ្នកនយោបាយក៏ដូចជាសកម្មជនប្រឆាំង រួមទាំងអ្នកជាតិនិយមមួយចំនួន ដោយពួកគេយកលេស ពីបញ្ហាបូរណភាព អធិបតេយ្យភាពទឹកដីជាដើម។ ចំណែករដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក៏ដូចជាគណបក្សកាន់អំណាច តែងព្យាយាមរឹតចំណងការទូតទ្វេភាគី ស្របតាមទិសស្លោក «ភាពជាអ្នកជិតខាងល្អ មិត្តភាពជាប្រពៃណី កិច្ចសហប្រតិបត្តិការគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ស្ថិតស្ថេររឹងមាំយូរអង្វែង»។

សូមបញ្ជាក់ផងដែរថា ចំនួនជនជាតិវៀតណាម ដែលកំពុងរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហាក់នៅមិនទាន់មានភាពច្បាស់លាស់នៅឡើយ។ បើតាមរបាយការណ៍ដែលទទួលបាន ក្នុងជំនួបរវាង មន្ត្រីនិងបុគ្គលិកនៃស្ថានទូតវៀតណាមប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា តំណាងអង្គភាព អាជីវកម្ម និងសហគមន៍វៀតណាមប្រចាំនៅកម្ពុជា ជាមួយប្រធានរដ្ឋសភាវៀតណាម លោក Vuong Dinh Hue បានបញ្ជាក់ថា មានចំនួនប្រមាណជាង ១០៣ ០០០នាក់។ ចំណែកបើយោងតាមរាបាយការណ៍របស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ចុះថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២០ បានឱ្យដឹងថា ជនជនជាតិវៀតណាម ដែលកំពុងស្នាក់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មានចំនួនជិត៩ម៉ឺននាក់ (៨៩៤៧១នាក់)។ ចំណែកបើយោងតាមរបាយការណ៍ឆ្នាំ២០១៧ របស់ Minority Rights Group International បានឱ្យដឹងថា ជនជនជាតិវៀតណាម ដែលកំពុងស្នាក់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មានចំនួនប្រមាណចន្លោះពី ៤00 000 ទៅ ៧00 000នាក់។

២.១. ការស្នើរបស់ភាគីវៀតណាមមកភាគីកម្ពុជា

ស្ទើតែរាល់ជំនួបរវាងថ្នាក់ដឹកនាំនៃប្រទេសទាំងពីរ ទោះនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាក្តីឬវៀតណាមក្តី ក៏ភាគីវៀតណាម តែងតែបានស្នើដល់ភាគីកម្ពុជា ឱ្យជួយផ្តល់ការគាំទ្រដល់ពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន ដែលកំពុងរស់នៅលើទឹកដីកម្ពុជា។ តួយ៉ាង នាពេលកន្លងទៅថ្មីៗនេះ ក្នុងជំនួនរវាង សម្តេច ហេង សំរិន ប្រធានរដ្ឋសភានៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងលោក Vuong Dinh Hue ប្រធានរដ្ឋសភានៃសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម នៅវិមានរដ្ឋសភាកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២ ភាគីវៀតណាម បានស្នើមកភាគីកម្ពុជាជាថ្មីម្តងទៀត ឱ្យជួយសម្រួលផ្តល់ឯកសារស្របច្បាប់ ដល់ពលរដ្ឋវៀតណាម ដែលកំពុងតាំងទីលំនៅលើទឹកដីកម្ពុជា។ ចំណែកក្នុងជំនួបពិភាក្សាការងាររវាង រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសកម្ពុជា ឯកឧត្តម ប្រាក់ សុខុន និង រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសវៀតណាម លោក Bui Thanh Son អំឡុងពេលបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវការនៅប្រទេសវៀតណាម ពីថ្ងៃទី២0 ដល់ថ្ងៃទី២២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ និងធ្វើជាសហប្រធានកិច្ចប្រជុំលើកទី២០ នៃគណៈកម្មការចម្រុះកម្ពុជា-វៀតណាម ស្តីពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ សេដ្ឋកិច្ច វប្បធម៌ វិទ្យាសាស្ត្រ និងបច្ចេកវិទ្យា គាគីវៀតណាមក៏បានស្នើដល់កម្ពុជាឱ្យជួយផ្តល់ការគាំទ្រដល់ពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន ដែលកំពុងរស់នៅកម្ពុជា និងស្នើឱ្យជួយដោះស្រាយដល់ពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនផងដែរ ដែលទទួលរងនូវការបោកប្រាស់ ក្នុងអាជីវកម្មកម្សាន្តនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ភាគីវៀតណាមក៏បានស្នើ មកកម្ពុជាឱ្យបន្តផ្តល់ការគាំទ្រដល់ប្រជាជនខ្មែរដើមកំណើតវៀតណាម ក្នុងការតាំងទីលំនៅ និងធ្វើសមាហរណកម្មនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីជាស្ពានភ្ជាប់ទៅនាក់ទំនងមិត្តភាពរវាងប្រទេសទាំងពីរ កម្ពុជា-វៀតណាម។

ជាការកត់សម្គាល់ ការណ៍ដែលថ្នាក់ដឹកនាំវៀតណាម ដែលតែងតែព្យាយាមដាក់សំណើរមកថ្នាក់ដឹកនាំកម្ពុជា ជាបន្តបន្ទាប់បែបនេះ វាជាការអនុវត្តយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននូវបេសកកម្មការងារ លើកកម្ពស់ មហាសាមគ្គីរវាងប្រជាជនទាំងមូល ដើម្បីជួយលើស្ទួយឱ្យប្រជាជនមានភាពសម្បូរសប្បាយ ប្រទេសជាតិរឹងមាំ យុត្តិធម៌សង្គម ប្រជាធិបតេយ្យ និងស៊ីវិល័យ របស់សេចក្តីសម្រេចលេខ២៣ ដែលបានដាក់ចេញកាលពីឆ្នាំ២០០៣ របស់គណៈកម្មាធិការមជ្ឈិមបក្សនីតិកាលទី៩។ ជាពិសេសសេចក្តីសម្រេចចិត្ត លេខ៣៦ ដែលបានដាក់ចេញលាកពីឆ្នាំ២០០៤ កន្លងទៅ ដោយការិយាល័យនយោបាយ ដែលជាការជំរុញ និងបង្កើតឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាន សម្រាប់សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស បានរួមចំណែកយ៉ាងសកម្មក្នុងការពង្រឹង និងលើកកម្ពស់មហាសាមគ្គី រវាងប្រជាជនទាំងមូល ដោយជួយជំរុញ និងលើកទឹកចិត្តជនជាតិវៀតណាមនៅក្រៅប្រទេស ឱ្យរួមគ្នាលើកកម្ពស់ មោទនភាពជាតិ ស្នេហាជាតិ ដោយផ្សារភ្ជាប់យ៉ាងជិតស្និតជាមួយជាតិមាតុភូមិ រួបរួមគ្នា ជួយគ្នាទៅវិញទៅមក ធ្វើឱ្យជីវភាពរស់របស់ពួកគេនៅកាន់តែប្រសើរឡើង ដើម្បីធ្វើសមាហរណកម្មសង្គម ចូលកាន់តែជ្រៅទៅក្នុងសហគមន៍នៃប្រទេសដែលកំពុងរស់នៅ ហើយបានបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់នូវទំនួលខុសត្រូវ និងការស្រលាញ់របស់បក្សនិងរដ្ឋ ក្នុងការថែរក្សាបងប្អូនជនរួមជាតិ ដែលកំពុងរស់នៅក្រៅប្រទេស និងងបានសរបញ្ជាក់ឱ្យឃើញថា ប្រទេសមួយនេះមានគោលនយោបាយបើកចំហកាន់តែទូលំទូលាយ សម្រាប់ជានជាតិខ្លួនដែលកំពុងរស់នៅក្រៅប្រទេស។

២.២. ការឆ្លើយតបនិងការអនុវត្តរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា

សម្រាប់ភាគីកម្ពុជា ដែលតែងតែប្រកាន់ជំហរ ក្នុងការរឹតចំណងសាមគ្គីភាពរវាងប្រទេសជិតខាង ស្របតាមទិសស្លោក «ភាពជាអ្នកជិតខាងល្អ មិត្តភាពជាប្រពៃណី កិច្ចសហប្រតិបត្តិការគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ស្ថិតស្ថេររឹងមាំយូរអង្វែង»។ កម្ពុជានៅតែបន្តផ្តល់ការប្រព្រឹត្តិដោយយុត្តិធម៌ ដល់ពលរដ្ឋខ្មែរដើមកំណើតវៀតណាម ដូចជាពលរដ្ឋមកពីប្រទេសដទៃទៀតដែរ។ ដោយឡែកពាក់ព័ន្ធនឹងការឆបោក និងការកេងប្រវ័ញ្ចកម្លាំងពលកម្មលើជនជាតិវៀតណាមវិញ អាជ្ញាធរកម្ពុជាតែងធ្វើអន្តរាគមន៍ជាញឹកញាប់។ នេះបើយោងតាម ជំនួបពិភាក្សាការងាររវាង រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសកម្ពុជា ឯកឧត្តម ប្រាក់ សុខុន និង រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសវៀតណាម លោក Bui Thanh Son អំឡុងពេលបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសវៀតណាម ពីថ្ងៃទី២0 ដល់ថ្ងៃ២២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ និងធ្វើជាសហប្រធានកិច្ចប្រជុំលើកទី២០ នៃគណៈកម្មការចម្រុះកម្ពុជា-វៀតណាមស្តីពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ សេដ្ឋកិច្ច វប្បធម៌ វិទ្យាសាស្ត្រ និងបច្ចេកវិទ្យា ដែលបានចុះផ្សាយដោយទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានវៀតណាម (VNA)។

៣. សហគមន៍ជនជាតិខ្មែរនៅក្រៅប្រទេស

រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក៏ដូចជាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានព្យាយាមយកចិត្តទុកដាក់ លើកកម្ពស់ និងពង្រីកទំនាក់ទំនងជាមួយសហគមន៍ជនជាតិកម្ពុជានៅក្រៅប្រទេស ដោយជួយសម្របសម្រួលរាល់បញ្ហាប្រឈមនានា ដែលសហគមន៍ជួយប្រទះ និងមិនអាចដោះស្រាយបាន ដើម្បីជួយលើកកម្ពស់កិត្យានុភាពរបស់ជាតិ មាតុភូមិ នៅក្នុងប្រទេសដែលពួកគេកំពុងស្នាក់នៅ និងអាចធ្វើសមាហរណកម្មក្នុងសង្គមដែលពួកគេកំពុងសិក្សា ធ្វើការ ក៏ដូចជាស្នាក់នៅ តាមរយៈការជួយជ្រោមជ្រែងពីស្ថានទូតព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ប្រចាំបណ្ដាប្រទេសទាំងនោះ។ ហើយពួកគេ អាចចូលរួមចំណែកជាវិជ្ជមានដល់ការកសាងជាតិមាតុភូមិ មិនថាកំពុងរស់នៅក្នុងប្រទេស ឬក្រៅប្រទេស តាមលទ្ធភាពដែលមាន។

សូមរំលឹកផងដែរថា ចាប់តាំងពីបង្កើតរាជាណាចក្រទីពីរឡើងវិញនាឆ្នាំ១៩៩៣ រហូតមកទល់ឆ្នាំ២០១៥ មានពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្រៅប្រទេស តិចតួចណាស់ដែលចាប់អារម្មណ៍ ស្វែងយល់ ក៏ដូចជាគាំទ្រដល់ប្រទេសជាតិ មាតុភូមិរបស់ខ្លួន។ នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៥ រាជរដ្ឋាភិបាល ដែលមានបក្សប្រជាជនកម្ពុជាជាប្រមុខដឹកនាំ បានធ្វើការផ្សព្វផ្សាយ ក៏ដូចជាផ្តល់លទ្ធភាពឱ្យពលរដ្ឋកម្ពុជានៅក្រៅប្រទេស អាចចូលរួមក្នុងជីវភាពរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក៍ដូចជាក្រុមយុវជន របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ ការងារពង្រឹងពង្រីក បក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានបន្តរហូតពីពេលនោះមកដល់បច្ចុប្បន្ន និងទទួលបានការគាំទ្រយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ ស្ទើរតែនៅគ្រប់តំបន់ដែលមាន ពលរដ្ឋខ្មែរទៅសិក្សា ធ្វើការ ប្រកបអាជីវកម្ម ក៏ដូចជារស់នៅ។

៤. សន្និដ្ឋាន

ដូច្នេះ ការពង្រឹងនិងពង្រីក មហាសាមគ្គី រវាងប្រជាជននិងប្រជាជន រវាងជនជាតិនិងជនជាតិ ទាំងក្នុងនិងក្រៅប្រទេស ជាការជំរុញនិងបង្កើតឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាន សម្រាប់សហគមន៍ជនជាតិដែលរស់នៅក្រៅប្រទេស និងបានរួមចំណែកយ៉ាងសកម្មក្នុងការពង្រឹងនិងលើកកម្ពស់ មហាសាមគ្គីរវាងប្រជាជនទាំងមូល ដោយជួយជំរុញ និងលើកទឹកចិត្តជនជាតិរបស់ខ្លួនដែលរស់នៅក្រៅប្រទេស ឱ្យរួមគ្នាជួយលើកកម្ពស់មោទនភាពជាតិ ស្នេហាជាតិ ផ្សារភ្ជាប់យ៉ាងជិតស្និតជាមួយជាតិមាតុភូមិ រួបរួមគ្នា ជួយគ្នាទៅវិញទៅមក ធ្វើឱ្យជីវភាពរស់របស់ពួកគេនៅក្រៅប្រទេសកាន់តែប្រសើរឡើង និងអាចធ្វើសមាហរណកម្មសង្គម ចូលទៅក្នុងសហគមន៍នៃប្រទេសដែលកំពុងរស់នៅ ក៏ដូចជាអាចកៀងគរអ្នកវិនិយោកបរទេសឬមួយអាចវិលត្រឡប់មកធ្វើអាជីវកម្ម វិនិយោគ នៅប្រទេសរបស់ពួកគេវិញ ហើយក៏ជាបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់នូវទំនួលខុសត្រូវ ការស្រលាញ់របស់បក្សនិងរដ្ឋ ក្នុងការថែរក្សាបងប្អូនជនរួមជាតិ ដែលកំពុងរស់នៅក្រៅប្រទេស និងបានសរបញ្ជាក់ឱ្យឃើញកាន់តែច្បាស់ថា ប្រទេសនោះមានគោលនយោបាយបើកចំហកាន់តែទូលំទូលាយ សម្រាប់ជានជាតិខ្លួនដែលកំពុងរស់នៅក្រៅប្រទេស៕

  ថ្ងៃចន្ទ, 03 មេសា 2023 ម៉ោង 05:28 PM

ស្រ្តីក្នុងភាពជាអ្នកដឹកនាំ ដោយ៖ លោកបណ្ឌិត ទុយ យូឃីម អនុប្រធាននាយកដ្ឋានប្រវត្តិវិទ្យានិងវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយ, លោកស្រីបណ្ឌិត ជា វណ្ណី ប្រធាននាយកដ្ឋានធម្មសាស្រ្ត ចរិយាសាស្រ្ត និង យេនឌ័រ នៃវិទ្យាស្ថានមនុស្សសាស្រ្តនិងវិទ្យាសាស្រ្តសង្គមនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

បើកាលណាយើងនិយាយអំពី ស្រ្តីក្នុងភាពជាអ្នកដឹកកនាំ យើងមិនអាចបំភ្លេចបានទេនូវព្រះរាជនីយ៍ខ្មែរយើងកាលពីអតីតកាល មានដូចជា ព្រះនាងលីវយី (សោមម៉ា ឬនាងនាគ) ព្រះនាងជ័យទេវី (សម័យចេនឡា) ព្រះមហាក្សត្រិយានី អង្គម៉ី (សម័យឧដុង្គ) ព្រះមហាក្សត្រិយានី ស៊ីសុវត្ថិ កុសុមៈនារ័ត្នសេរីវឌ្ឍនា (សម័យសង្គមរាស្រ្តនិយម) និងស្រ្តីមួយចំនួនទៀតដែលបានចូលរួមបង្កើតស្នាដៃដ៏ថ្លៃថ្លាសម្រាប់វប្បធម៌ដ៏រុងរឿងនាសម័យអង្គរ ដែលមានដូចជា ព្រះនាងឥន្រ្ទទេវី ជាដើម។

ទោះបីជាស្រ្តីមានកម្លាំងកាយទន់ខ្សោយជាងបុរស តែកម្លាំងគំនិតបញ្ញា ភាពប៉ិនប្រសប់ ភាពអត់ធ្មត់ ភាពឆ្លាតវៃ និងភាពឧស្សាហ៍ព្យាយាម មិនចាញ់បុរសឡើយ។

ប្រទេសកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នប្រកាន់យករបបប្រជាធិបតេយ្យ ហើយកម្ពុជាក៏ជាសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិដែរ ដូច្នេះព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានអះអាងទទួលស្គាល់ និងគោរពសិទិ្ធជាមូលដ្ឋានរបស់មនុស្សទាំងអស់នៅក្នុងធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ សេចក្តីប្រកាសជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងអនុសញ្ញានានាដែលទាក់ទងនឹងសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិស្ត្រី សិទ្ធិកុមារ និងសំណុំនៃសិទ្ធិជាមូលដ្ឋាន ដែលត្រូវបានកំណត់ដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ នៅក្នុងជំពូកទី៣ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញានៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដែលចែងអំពីសិទ្ធិនិងករណីយកិច្ចរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលយើងអាចរកឃើញសិទ្ធិជាច្រើនរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ហើយសិទ្ធិដែលជាអាទិភាពក្នុងការចូលរួមអភិវឌ្ឍសង្គមរបស់ស្រ្តីមានតួយ៉ាងដូចជា៖ សិទ្ធិស្មើភាពគ្នាចំពោះមុខច្បាប់និងសេរីភាពពីការរើសអើង សិទ្ធិចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងជីវភាពនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច និងវប្បធម៌របស់ប្រទេសជាតិ សិទ្ធិទទួលបានសមភាពរវាងបុរសនិងស្ត្រី និងហាមឃាត់ការរើសអើងគ្រប់ប្រភេទប្រឆាំងនឹងស្ត្រីភេទ ជាដើម។

ស្ត្រីត្រូវបានចាត់ទុកនិងជឿថា គឺជាកម្លាំងចលករដ៏សំខាន់ក្នុងកិច្ចការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច វប្បធម៌ និងសង្គម។ ដូច្នេះយើងត្រូវបង្កលក្ខណៈ ជំរុញ រកមធ្យោបាយ ដើម្បីឱ្យស្ត្រីមានការអប់រំខ្ពស់ ក្លាយជាធនធានមនុស្សដ៏សំខាន់ ក្នុងការចូលរួមដឹកនាំនិងអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិឱ្យបានជឿនលឿន។

ដើម្បីឱ្យស្ត្រីមានភាពជាអ្នកដឹកនាំនិងជាមនុស្សដែលមានប្រយោជន៍សម្រាប់សង្គម ស្រ្តីត្រូវយល់ពីតម្លៃរបស់ខ្លួនក្នុងការស្វះស្វែងកសាងជីវភាព ប្រកបដោយសមត្ថភាព មានភាពក្លាហាន កិត្តិយស ថ្លៃថ្នូរ ដោយមានការទទួលខុសត្រូវចំពោះខ្លួនឯង គ្រួសារ សហគមន៍ ប្រទេសជាតិត្រូវធ្វើយ៉ាងដើម្បីជួយបន្ថែម អភិវឌ្ឍន៍ថាមពលស្ត្រីឱ្យក្លាយទៅជាស្ត្រីមានការទទួលខុសត្រូវចំពោះខ្លួនឯងនិងសង្គមជាតិរបស់ខ្លួន។...

សូមចូលអានខ្លឹមសារលម្អិត និងមានអត្ថបទច្រើនទៀត តាមរយៈតំណភ្ជាប់ដូចខាងក្រោម៖

http://rac.gov.kh/researchs-categories/1/researchs#main-container

  ថ្ងៃសៅរ៍, 01 មេសា 2023 ម៉ោង 12:04 PM

ប្រវត្តិឧត្តមសិក្សាកម្ពុជាពីឆ្នាំ១៩៤៦ ដល់ឆ្នាំ១៩៦៧-(History of Cambodian Higher Education From 1946 to 1967) ដោយ ៖ បណ្ឌិត សុង ស៊ីណា មន្ត្រីស្រាវជ្រាវនៃវិទ្យាស្ថានមនុស្សសាស្ត្រនិងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គម

ការអប់រំតាមបែបប្រពៃណីត្រូវបានធ្វើឡើងនៅតាមទីវត្តអារាម ដោយមានព្រះសង្ឃជាអ្នកបង្រៀន។ ការអប់រំនាសម័យកាលនោះ ការសិក្សាបានផ្តោតលើការសរសេរ ឬអធិប្បាយទាក់ទងទៅនឹងអត្ថបទសាសនាជាដើម។ តាមរយៈការសិក្សាបែបប្រពៃណីនេះអាចធ្វើឱ្យក្មេងខ្មែរចេះអាន និង សរសេរ។ តែទោះជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ ការអប់រំនៅសម័យនោះក៏មានលក្ខណៈសមស្របទៅនឹងស្ថានភាពសង្គមនាពេលនោះផងដែរ។ផ្អែកតាមសភាពជាក់ស្តែងដូចបានរៀបរាប់ខាងលើនេះហើយ ទើបជនជាតិខ្មែរតែងតែផ្តល់តម្លៃថាទីវត្តអារាមជាបណ្តុំនៃការបណ្តុះបណ្តាលធនធានមនុស្ស ជាកន្លែងផ្ទុកនូវវប្បធម៌ ប្រពៃណី និង អរិយធម៌របស់ខ្មែរ។ 

សូមចូលអានខ្លឹមសារលម្អិត និងមានអត្ថបទច្រើនទៀត តាមរយៈតំណភ្ជាប់ដូចខាងក្រោម៖

http://rac.gov.kh/researchs-categories/1/researchs?page=5

  ថ្ងៃសុក្រ, 31 មីនា 2023 ម៉ោង 10:10 PM

បណ្ឌិត គិន ភា៖ «គេត្រូវសម្លឹងមើលលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឱ្យហួសពីប្រព័ន្ធនយោបាយ»

ដោយចាក់ឫសក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ វប្បធម៌ និងប្រពៃណីនៃប្រទេសនីមួយៗ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមានទម្រង់ចម្រុះនិងអភិវឌ្ឍតាមមាគ៌ាដែលបានជ្រើសរើសដោយប្រជាជននៃប្រទេសនានា ដោយផ្អែកលើការយល់ដឹងនិងនវានុវត្តន៍របស់ពួកគេ។ ដូចនេះ រដ្ឋនីមួយៗគួរតែមានទំនួលខុសត្រូវដាច់ដោយឡែកក្នុងការរក្សានិងលើកកម្ពស់គោលការណ៍ដែលផ្តោតលើការកែទម្រង់សណ្តាប់ធ្នាប់ពិភពលោក និងគំនិតបែបចូលរួមក្នុងការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមកចំពោះអធិបតេយ្យភាពនយោបាយរបស់ប្រទេសនានា និងជៀសវាងជម្លោះពីខាងក្រៅ ដែលជាចំណុចស្នូលនៃទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនិងគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ប្រទេសនីមួយៗ។

លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមិនមានសំណុំស្ថាប័នតែមួយគត់ និងលក្ខណៈពិសេសតែមួយគត់ដែលអាចអនុវត្តបានជាសកលនោះទេ។ ទម្រង់ជាក់លាក់ដែលលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យកើតឡើងក្នុងប្រទេសមួយត្រូវមានការជាប់ពាក់ព័ន្ធយ៉ាងទូលំទូលាយជាមួយនឹងស្ថានការណ៍នយោបាយ សង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចដែលមានស្រាប់នៅក្នុងប្រទេសនោះ។ គេមិនអាចយកពូជលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពីប្រទេសមួយទៅសាបព្រោះនៅប្រទេសមួយទៀតដោយសង្ឃឹមទទួលបានលទ្ធផលដូចគ្នានោះទេ។

ដូច្នេះ គ្មានប្រទេសណាមួយមានសិទ្ធិប្រើប្រាស់មនោគមវិជ្ជានិងគុណតម្លៃប្រជាធិបតេយ្យជាឧបករណ៍ដើម្បីបង្ក្រាបឬសម្លុតប្រទេសដទៃនិងជំរុញយុទ្ធសាស្ត្រភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់ខ្លួន ញុះញង់ឱ្យមានការបែកបាក់និងការប្រឈមមុខដាក់គ្នាលើឆាកអន្តរជាតិ និងជំរុញពិភពលោកឱ្យត្រលប់ទៅរកសម័យសង្រ្គាមត្រជាក់ដ៏គ្រោះថ្នាក់ ដោយឈរលើលេសនៃការលើកស្ទួយលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ។

ការបង្កឱ្យមានការបែកបាក់ និងការប្រឈមមុខដាក់គ្នាក្នុងនាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ គឺគ្មានអ្វីក្រៅពីការជាន់ឈ្លីនិងក្បត់ស្មារតីនិងតម្លៃនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ។ ការណ៍នេះនឹងនាំមកនូវភាពចលាចលនិងភាពវឹកវរដល់ពិភពលោក ហើយបំផ្លាញសន្តិភាពនិងការអភិវឌ្ឍ។ ប្រការនេះគួរតែត្រូវបានសហគមន៍អន្តរជាតិទប់ទល់និងប្រឆាំងជាដាច់ខាត។

ពិភពលោកចាំបាច់ត្រូវគិតគូរពីមតិសាធារណៈជាសកល និងប្រមែប្រមូលថាមពលបន្ថែមទៀតដោយការរួបរួមគ្នា ហើយប្រជាជន ប្រទេស និងតំបន់ទាំងអស់ គួរតែចូលរួមក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងនេះដោយផ្តោតលើការកសាងឯកច្ឆន្ទមតិពហុភាគីនិយម។

លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ គឺជាសិទ្ធិរបស់ប្រជាជននៅគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ មិនមែនជាសិទ្ធិរបស់ប្រទេសមួយចំនួនណានោះទេ។ ប្រទេសមួយមានប្រជាធិបតេយ្យឬអត់ គួរតែកំណត់ដោយប្រជាជននៃប្រទេសនោះ ពីព្រោះលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមានទម្រង់ជាច្រើនខុសៗគ្នា។ ការអនុវត្តនូវការអះអាងនូវគំរូតែមួយនៃរចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយដោយមិនអើពើនឹងសញ្ញាណនៃតម្លៃរួមរបស់មនុស្សជាតិ គឺមិនមានមូលដ្ឋានប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ។

សន្តិភាព ការអភិវឌ្ឍ ភាពត្រឹមត្រូវ យុត្តិធម៌ ប្រជាធិបតេយ្យ និងសេរីភាព គឺជាតម្លៃរួមរបស់មនុស្សជាតិ។ មាគ៌ារបស់ប្រទេសមួយជោគជ័យឬអត់ គឺអាស្រ័យការឆ្លើយតបរបស់ប្រទេសនោះចំពោះតថភាពជាក់ស្តែង ស្របតាមនិន្នាការនៃសម័យកាល ហើយនាំមកនូវការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច ស្ថិរភាពសង្គម និងវឌ្ឍនភាព និងការលើកកម្ពស់គុណភាពជីវិតនិងជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជន។

ដូច្នេះ លក្ខណៈវិនិច្ឆ័យជាមូលដ្ឋាននៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យគួរតែគិតគូរអំពីប្រជាជន, ថាតើពួកគេមានសិទ្ធិក្នុងការគ្រប់គ្រងប្រទេសរបស់ពួកគេដែរឬទេ, ថាតើតម្រូវការរបស់ពួកគេត្រូវបានបំពេញដែរឬទេ, និងថាតើពួកគេមានអារម្មណ៍ពេញចិត្តពេញថ្លើមនិងមានសុភមង្គលដែរឬទេ។ បើប្រជាជនគ្រាន់តែភ្ញាក់ខ្លួននៅពេលបោះឆ្នោត ហើយបង្ខំឱ្យនៅស្ងៀមបន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោតរួច, បើប្រជាជនគ្រាន់តែត្រូវបានបម្រើដោយពាក្យស្លោកដ៏ផ្អែមល្ហែមពេលឃោសនាបោះឆ្នោត តែត្រូវបានបំបិទមាត់ក្រោយការបោះឆ្នោត, បើប្រជាជនត្រូវបានគេអន្ទងពេលហែរបក្ស តែត្រូវទុកឱ្យនៅរងារក្រោយពេលហែបក្ស។ ស្ថានភាពបែបនេះមិនមែនជាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដទេ។

លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមិនមែនជាគ្រឿងអលង្ការ សម្រាប់ការតុបតែងលម្អនោះទេ, លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យគួរតែត្រូវបានប្រើប្រាស់ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាដែលប្រជាជនចង់ដោះស្រាយ។ ការឈានដល់ការឯកភាពគ្នាជាឯកច្ឆន្ទលើលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ គឺតម្លៃរួមរបស់មនុស្សជាតិ។ តែទោះជាបែបនេះក្តី ប្រទេសលោកខាងលិចមួយចំនួនបានអះអាងម្តងហើយម្តងទៀតថា នឹងលើកកម្ពស់ «លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ» និង «សិទ្ធិមនុស្ស» ខណៈពេលដែលពួកគេកំពុងប្រើប្រាស់អំណាចរបស់ខ្លួនដើម្បីបំផ្លាញប្រព័ន្ធនយោបាយនៃប្រទេសដែលមិនអនុវត្តតាមគំរូដែលពួកគេបានគូសវាស។ គោលបំណងរបស់ប្រទេសលោកខាងលិចបែបនេះ គឺដើម្បីចាប់ជំរិតលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សំដៅគ្រប់គ្រងពិភពលោកទាំងមូល និងប្រតិដ្ឋឱ្យមាន «ការភ័យខ្លាចអំពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ» ដើម្បីបំផុសស្មារតីនៃសង្រ្គាមត្រជាក់។

ក្នុងការប៉ុនប៉ងបង្វែរការយកចិត្តទុកដាក់ពីភាពបរាជ័យនិងបញ្ហាក្នុងស្រុករបស់ខ្លួន រដ្ឋដែលមានកេរដំណែលសេរីនិយមទាំងនេះ បានបង្វែរការស្តីបន្ទោសទៅកាន់ប្រទេសផ្សេងទៀត។ សូមក្រឡេកមើល ប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាន អ៊ីរ៉ាក់ លីប៊ី ទុយនេស៊ី សូម៉ាលី ស៊ីរី និងយេម៉ែន ជាឧទាហរណ៍ស្រាប់។ ប្រទេសទាំងនេះនិងប្រជាជនរបស់ខ្លួនត្រូវបានវាយប្រហារនិងបន្តរងទុក្ខខ្លោចផ្សាក្រោមស្លាកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្ស។

គេមិនត្រូវសម្លឹងមើលលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យតែទៅលើមូលដ្ឋាននៃប្រព័ន្ធនយោបាយរបស់ប្រទេស ដោយព្រងើយកន្តើយនឹងពិពិធភាពឬភាពចម្រុះនៃអរិយធម៌នៃប្រទេសនោះបានឡើយ។ សង្គមអាស៊ីបង្ហាញឱ្យឃើញពីពិពិធភាពដ៏អស្ចារ្យ — អរិយធម៌បុរាណ វប្បធម៌សម្បូរបែប ភាពចម្រុះពណ៌ និងពិពិធភាព ប្រៀបដូចសួនច្បារដ៏ស្រស់បំព្រងប្រកបដោយផ្កាចម្រុះពណ៌ ដែលចាក់ឫសយ៉ាងជ្រៅនៅក្នុងអរិយធម៌អាស៊ី ហើយឥឡូវនេះ កំពុងរីកស្គុសស្គាយដោយការចាក់បញ្ចូលនូវថាមពលថ្មី។ គេមិនអាចយល់និងស្គាល់តម្លៃនៃសង្គមអាស៊ីដោយមិនមានការយល់ដឹងឱ្យស៊ីជម្រៅអំពីអរិយធម៌ពិសេសរបស់អាស៊ីបានទេ។

លក្ខណៈពិសេសដាច់ដោយឡែកនៃអរិយធម៌ មិនខុសពីលក្ខណៈពិសេសដាច់ដោយឡែកនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ។ ពិពិធភាពដ៏សម្បូរបែបនិងភាពរស់រវើកនៃអរិយធម៌ត្រូវបានឆ្លុះបញ្ចាំងនៅក្នុងទម្រង់ផ្សេងៗនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមិនមានលក្ខណៈឯកសណ្ឋាននិងការកំណត់រចនាសម្ព័ន្ធតែមួយគត់ទេ ពីព្រោះពិភពលោកមានភាពចម្រុះផ្នែកនយោបាយនិងវប្បធម៌។

មានវិធីសាស្ត្រជាច្រើនដែលប្រទេសនានាអាចអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបាន ហើយក៏មិនមានគំរូប្រជាធិបតេយ្យណាមួយអាចយកទៅអនុវត្តបានគ្រប់ប្រទេសនោះទេ។ ប្រទេសនីមួយៗមានប្រវត្តិសាស្ត្រ វប្បធម៌ អរិយធម៌ ទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណី និងលក្ខខណ្ឌជាតិផ្សេងៗគ្នា គួរតែរៀបចំទម្រង់នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលសមស្របបំផុតទៅនឹងលក្ខណៈពិសេសនិងតថភាពជាក់ស្តែងរបស់ពួកគេ។ គ្មានប្រទេសណាមួយមានសិទ្ធិផ្តាច់មុខក្នុងការកំណត់លើនិយមន័យនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ ហើយក៏មិនអាចកំណត់សិទ្ធិរបស់ប្រជាជនក្នុងការស្វែងយល់និងជ្រើសរើសគំរូនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលស័ក្តិសមបំផុតសម្រាប់ប្រទេសជាតិរបស់ពួកគេដែរ។

ដូចសុភាសិតមួយលើកឡើងថា មានតែអ្នកពាក់ស្បែកជើងទេ ទើបដឹងថា ស្បែកជើងនោះត្រូវនឹងជើងគេឬអត់។ ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ការវិនិច្ឆ័យថា ប្រព័ន្ធនយោបាយដែលអនុវត្តដោយរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសមួយមានលក្ខណៈប្រជាធិបតេយ្យឬអត់ គឺមានតែប្រជាជននៃប្រទេសនោះទេទើបវិនិច្ឆ័យបាន គឺមិនមែនមជ្ឈដ្ឋានខាងក្រៅនិងក្រុមណាមួយជាអ្នកវិនិច្ឆ័យនោះទេ

មានតែលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលប្រកាន់យកគុណតម្លៃរបស់មនុស្សជាតិជាស្នូលទេ ដែលអាចជំរុញ លើកកម្ពស់ និងពង្រឹងសន្តិភាពនិងភាពសុខដុមរមនាក្នុងតំបន់និងពិភពលោក ធានាឱ្យមនុស្សជាតិរស់នៅដោយសេចក្តីថ្លៃថ្នូរ ជួយមនុស្សជាតិឱ្យយោគយល់គ្នានិងគោរពពិពិធភាពនៃអរិយធម៌ និងពង្រឹងបន្ថែមទៀតនូវបរិយាបន្ន ដែលនឹងជំរុញឱ្យសាធារណជនពិភពលោកទទួលនូវយកភាពខុសគ្នានៅក្នុងអរិយធម៌ ដើម្បីជួយកសាងសហគមន៍ដែលមានអនាគតរួមគ្នាសម្រាប់មនុស្សជាតិ ដោយនឹងមិនទុកនរណាម្នាក់ឱ្យនៅឯកានៅលើមាគ៌ានៃការអភិវឌ្ឍ៕

ដោយ៖ បណ្ឌិត គិន ភា
ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា
រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

  ថ្ងៃពុធ, 29 មីនា 2023 ម៉ោង 04:33 PM

ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាដឹកនាំប្រតិភូ អញ្ជើញបំពេញទស្សនកិច្ចនៅ KDI School នៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ

នៅរសៀលថ្ងៃទី២៨ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានដឹកនាំប្រតិភូរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាទៅបំពេញទស្សនកិច្ចនៅសាលា KDI School of Public Policy ដែលមានទីតាំងនៅក្នុងទីក្រុងសេជុង នៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ។

នៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនោះ ប្រតិភូរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានចូលរួមស្តាប់បទឧទ្ទេសនាម និងបានផ្លាស់ប្តូរយោបល់ជាមួយអ្នកតំណាង KDI School ដែលបានធ្វើបទបង្ហាញអំពីការងារ និងស្នាដៃរបស់សាលា KDI នាពេលនោះផងដែរ។ នៅពេលល្ងាចនាថ្ងៃដដែលនោះ ប្រតិភូរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដែលដឹកនាំដោយឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានអញ្ជើញចូលរួមក្នុងពិធីទទួលទានអាហារពេលល្ងាចក្នុងកម្មវិធី «Cambodian Alumni Networking Night with NRC, KLRI and RAC» ដែលរៀបចំដោយវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវនីតិសាស្រ្តកូរ៉េ( KLRI) និងប្រព្រឹត្តិទៅនៅវិទ្យាស្ថានជាតិសម្រាប់ការស្រាវជ្រាវសេដ្ឋកិច្ច វិទ្យាសាស្ត្រ និងមនុស្សសាស្ត្រនៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ (NRC) ដោយក្នុងនោះមានការអញ្ជើញចូលរួមពីសំណាក់ឯកឧត្តមបណ្ឌិតប្រធានវិទ្យាស្ថានជាតិសម្រាប់ការស្រាវជ្រាវសេដ្ឋកិច្ច វិទ្យាសាស្ត្រ និងមនុស្សសាស្ត្រនៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ (NRC) ឯកឧត្តមបណ្ឌិតប្រធានវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវនីតិសាស្រ្តកូរ៉េ ( KLRI) លោកសាស្រ្តាចារ្យបណ្ឌិតនិងជាព្រឹទ្ធបុរស KDI school ឯកឧត្តមបណ្ឌិតប្រធានវិទ្យាស្ថានបរិស្ថានកូរ៉េ (KEI) ថា្នក់ដឹកនាំសំខាន់ៗមួយចំនួនទៀតរបស់ NRC, KLRI, KDI និង KEI ព្រមទាំងសមាគមនិស្សិតកម្ពុជានៅ KDI school ផងដែរ។

អ្វីដែលកាន់តែសំខាន់ទៀតនោះ នៅក្នុងឱកាសនៃការទទួលទានអាហារពេលនោះ គឺនិស្សិតកម្ពុជាទាំងអស់ដែលទទួលបានអាហារូបករណ៍សិក្សានៅ KDI School បានសំដែងភាពរីករាយចំពោះវត្តមាននៃថ្នាក់ដឹកនាំនិងមន្ត្រីស្ថាប័នជាតិខ្មែរ និងថ្លែងអំណរគុណចំពោះថ្នាក់ដឹកនាំ KLRI ដែលបានអញ្ជើញនិស្សិតកម្ពុជានៃ KDI school ចូលរួមកម្មវិធីនេះ ព្រមទាំងបានថ្លែងអំណរគុណចំពោះថា្នក់ដឹកនាំ KDI School និងឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដែលជំរុញផ្ដល់ឱកាសអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្ស និងបង្កើនទំនាក់ទំនងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងប្រទេសទាំងពីរកាន់តែជិតស្និទ្ធ។

ថ្លែងនៅក្នុងឱកាសនៃការទទួលទានអាហារនោះ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានថ្លែងអំណរគុណយ៉ាងជ្រាលជ្រៅចំពោះប្រធាន  NRC, KLRI, KDI School, និងKEI ដែលបានផ្ដល់កិច្ចស្វាគមន៍យ៉ាងកក់ក្ដៅ ហើយឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យប្រធាន បានថ្លែងប្រាប់និស្សិតកម្ពុជាដែលកំពុងតែសិក្សានៅក្នុងប្រទេសកូរ៉េ សូមឱ្យប្រឹងប្រែងសិក្សាដើម្បីទទួលបានជោគជ័យក្នុងការសិក្សា ដោយមិនត្រូវបំភ្លេចពីគោលដៅនៃការកសាងប្រទេសកម្ពុជាយើងនោះទេ ពោលគឺនិស្សិតយើងត្រូវប្រឹងប្រែងសិក្សាឱ្យបានជោគជ័យ ហើយត្រឡប់ទៅប្រទេសយើងវិញដើម្បីជួយបម្រើប្រទេសជាតិរបស់យើង។

  ថ្ងៃពុធ, 29 មីនា 2023 ម៉ោង 02:49 PM