រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

សេចក្ដីផ្ដើមនៃចិត្តវិទ្យាព្រះពុទ្ធសាសនា ដោយ៖ បណ្ឌិត សូ សុធីរ- វិទ្យាស្ថានមនុស្សសាស្ត្រនិងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គនៃវិទ្យាស្ថានមនុស្សសាស្រ្តនិងវិទ្យាសាស្រ្តសង្គមនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

នមោ តស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស។

Pali: Namo Tassa Bhagavato Arahato Samma Sambuddhasa .

Honour to the Exalted One! The Arahant, the Supremely Awakened One!

ប្រែថា៖រីកិរិយានមស្ការថ្វាយបង្គំនៃយើងខ្ញុំព្រះករុណាចូរមានដល់ព្រះដ៏មានព្រះភាគអង្គនោះ ព្រះអង្គ ជាព្រះអរហន្ដដ៏ប្រសើរ ទ្រង់ត្រាស់ដឹងនូវញេយ្យធម៌ទាំងពួងដោយប្រពៃចំពោះព្រះអង្គឥតមានគ្រូអាចារ្យណាប្រដៅព្រះអង្គឡើយ ។

កំណើតនមោ៖

អ្នកពោលបទ នមោតស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្សជាដំបូង មានឈ្មោះ ដូចតទៅនេះ៖

1-នមោសាតាគីរីយក្ស ពោលនមស្ការ

2-តស្ស អសុរិន្ទរាហូ ពោលនមស្ការ

3-ភគវតោ ស្ដេចចាតុមហារាជ ពោល នមស្ការ

4-អរហតោ សម្ដេចទេវរាជ ពោលនម ស្ការ។

5-សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស មហាព្រហ្មពោល នមស្ការ

ទេវតាទាំង៥ព្រះអង្គនេះ ជាអ្នកបាន ពោលនមស្ការមួយអង្គមួយបទៗរៀងខ្លួន ។

សូមចូលអានខ្លឹមសារលម្អិត និងមានអត្ថបទជាច្រើនទៀត តាមរយៈតំណភ្ជាប់ដូចខាងក្រោម៖

https://rac.gov.kh/researchs-categories/1/researchs?page=8

  ថ្ងៃចន្ទ, 16 តុលា 2023 ម៉ោង 02:44 PM

របបមាតាធិបតេយ្យក្នុងសង្គមខ្មែរ ដោយ៖ លោក ឈុន ផាវ៉េង, នាយកដ្ឋានទស្សនវិជ្ជា និង សង្គមវិទ្យានៃវិទ្យាស្ថានមនុស្សសាស្រ្តនិងវិទ្យាសាស្រ្តសង្គម, រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

ចាប់តាំងពីសម័យដើមនៃប្រវត្តិសាស្ត្ររហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ឥទ្ធិពលនៃព្រលឹងមាតាធិបតេយ្យ បានរស់រវើកនៅក្នុងសង្គមខ្មែរ ទោះបីកាលៈទេសៈខ្លះបានធ្លាក់ចុះឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនក៏ដោយ។ ព្រលឹងមាតាធិបតេយ្យដែលមានក្នុង វប្បធម៌ខ្មែរនឹងបន្តអនុវត្តទស្សនៈយេនឌ័រ ដែលតែងតែអប់រំបុរសស្រ្តី ទទួលយកតួនាទីភារកិច្ចជាគ្រួសារល្អ ញាតិមិត្តល្អ និងពលរដ្ឋល្អ។ ស្ត្រីខ្លួនត្រូវដឹងពង្រីកពង្រឹងគុណភាពធនធានមនុស្សរបស់ខ្លួនឲ្យកាន់តែប្រសើរ។ ស្ត្រីគួរតែឆ្លងកាត់ការអប់រំសីលធម៌និងវិជ្ជាមេផ្ទះពីគ្រួសារនិងមុខវិជ្ជាសង្គមផ្សេងៗដើម្បីសក្ដិសមជាមាតា ជាដៃគូដ៏ល្អរបស់ប្ដី និងសង្គមជាតិ។

ប្រជារាស្ត្រខ្មែរ ចាត់ទុកព្រលឹងមាតាធិបតេយ្យជារបៀបរៀបរយមួយនាំឲ្យសុខចម្រើន ព្រមទាំងនាំគ្នាខំជួយថែរក្សាការពារ ដោយប្រតិបត្តិតាមជំនឿទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណី អក្សរសាស្ត្រ វប្បធម៌ និងសង្គមធម៌ ជាដើម។ ទន្ទឹមនេះដែរ របបបិតាតេយ្យនិងទស្សនៈយេនឌ័រ ក៏បាននឹងកំពុងផ្សព្វផ្សាយយ៉ាងសកម្ម ក្នុងជីវភាពរស់នៅក្នុងសង្គមខ្មែរតាំង​ពី​អតីកាលរហូតដល់បច្ចុប្បន្នដែរដោយទស្សនៈជំនឿនៃជនអន្តោប្រវេសន៍ និងឥទ្ធិពលនៃប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនានា។ លទ្ធិទាំងពីរ ក្រោយនេះបានត្រូវប្រត្តិប្រតិបត្តិដោយជនបរទេសដែលមានវប្បធម៌ផ្អែកលើគំនិតសាសនាខុសពីវប្បធម៌ខ្មែរដែលប្រកាន់របបមាតាធិបតេយ្យ តាំងពីយូរយាណាស់មកហើយដែរ។ ប្រឈមនឹងឥទ្ធិពលបិតាធិបតេយ្យ និងយេនឌ័រ តើរបបមាតាធិបតេយ្យមានជំហរដូចម្ដេច? អត្ថបទនេះនឹងបង្ហាញអំពី អត្ថន័យ, ប្រវត្តិ, និង ឥទ្ធិពល នៃរបបមាតាធិបតយ្យខ្មែរ តាមរយៈវប្យធម៌ និងសង្គមធម៌ខ្មែរ ដូចតទៅ៖

សូមចូលអានខ្លឹមសារលម្អិត និងមានអត្ថបទជាច្រើនទៀត តាមរយៈតំណភ្ជាប់ដូចខាងក្រោម៖

https://rac.gov.kh/researchs-categories/1/researchs?page=7

  ថ្ងៃចន្ទ, 16 តុលា 2023 ម៉ោង 02:19 PM

សេដ្ឋកិច្ចវិទ្យានៃការបោះបង់ការសិក្សានៅមធ្យមសិក្សា ដោយ៖ បណ្ឌិត សូ សុធីរ នាយកដ្ឋានវិទ្យាសាស្ត្រអប់រំ នៃវិទ្យាស្ថានមនុស្សសាស្ត្រនិងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គមនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

លោកសាស្ដ្រាចារ្យ សាមុយអែលសាន់ ជាសេដ្ឋវិទូអាម៉េរិក បានឱ្យនិយមន័យថា៖

“សេដ្ឋកិច្ចវិទ្យា ជាការសិក្សា អំពីវិធីដែលមនុស្ស និងសង្គមជ្រើសរើស ដោយប្រើ ឬមិនប្រើលុយកាក់ដើម្បីប្រើប្រាស់​ធនធានផលិតផលកម្រ ទៅផលិតទំនិញផ្សេងៗក្នុងពេលមួយ ហើយចែកចាយទំនិញទាំងនោះ សម្រាប់យកទៅប្រើប្រាស់ក្នុងចំណោមមនុស្ស និងក្រុមមនុស្សផ្សេងគ្នាក្នុងសង្គម នៅពេលបច្ចុប្បន្ន និងអនាគត”។

ការបោះបង់ការសិក្សា

តាមយូណេស្កូ ‹‹ការបោះបង់ការសិក្សា ជាការចាកចេញពីសាលា ការឈប់ចូលរៀន ការផ្លាស់ទៅសាលាផ្សេង ឬការស្លាប់។ ម្យ៉ាងទៀត និយាយយ៉ាងខ្លី គឺសិស្សដែលឈប់រៀន មុនពេលបញ្ចប់វគ្គសិក្សារបស់ខ្លួន។

បញ្ហាប្រឈមផ្នែកអប់រំដ៏សំខាន់មួយ ក្នុងគ្រប់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ ដូចជាកម្ពុជា និងប្រទេសឧស្សាហកម្មទាំងអស់ កំពុងអះអាងថា សិស្សទាំងអស់ គួរតែបញ្ចប់វិទ្យាល័យ។ ទោះបី ជាប្រទេសជាច្រើន អនុញ្ញាតឱ្យសិស្សបានឈប់រៀន មុនពេលបញ្ចប់មធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិក៏ដោយ ក៏សញ្ញាបត្រមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ ចាត់ទុកថាជាតម្រូវការចាំបាច់បំផុត សម្រាប់ ការចូលទៅក្នុងទីផ្សារការងារ និងសម្រាប់ការអប់រំក្រោយមធ្យមសិក្សា។ ជាការពិត ជាមួយសេដ្ឋកិច្ច ដែលបង្កើនបរិមាណការងារ តម្រូវឱ្យមានយ៉ាងហោចណាស់ការសិក្សា ក្រោយមធ្យមសិក្សាមួយចំនួន។ សិស្សដែលមិនទទួលបានសញ្ញាបត្រវិទ្យាល័យ ទំនងជានឹងធ្វើឱ្យទស្សនវិស័យសេដ្ឋកិច្ចធ្លាក់ចុះ។

ទោះបីមានសារៈសំខាន់កាន់តែខ្លាំងឡើង នៃការបញ្ចប់វិទ្យាល័យក៏ដោយ ក៏ផ្នែកដ៏ធំមួយនៃចំនួននិស្សិត ក្នុងប្រទេសជាច្រើន ឈប់ឈប់រៀននៅវិទ្យាល័យ មុនពេលបញ្ចប់ការសិក្សា។ អត្ថបទនេះ ផ្តល់នូវការពិនិត្យឡើងវិញនូវសង្ខេបនៃការស្រាវជ្រាវអំពីអ្នកការបោះបង់ការសិក្សានៅវិទ្យាល័យ ផលវិបាកសេដ្ឋកិច្ច និងស ង្គមនៃការបោះបង់ការសិក្សា មូលហេតុការចាកចេញ និងអ្វីដែលអាចធ្វើបានធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវអត្រាបញ្ចប់ការសិក្សា។

២-តើអ្នកណា បោះបង់ការសិក្សា នៅមធ្យមសិក្សា?

សូមចូលអានខ្លឹមសារលម្អិត និងមនអត្ថបទស្រាវជ្រាវជាច្រើនទៀត តាមរយៈតំណភ្ជាប់ដូចខាងក្រោម៖

https://rac.gov.kh/researchs-categories/1/researchs?page=7

  ថ្ងៃចន្ទ, 16 តុលា 2023 ម៉ោង 07:39 AM

ផលវិបាកនៃក្មេងទំនើងចំពោះសង្គម (The Impact of Gangsters in Society) ដោយ៖ លោក ប៉ាន់ សំណាង វិទ្យាស្ថានមនុស្សសាស្ដ្រនិងវិទ្យាសាស្ដ្រសង្គម នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

បច្ចុប្បន្ននេះ វិទ្យាសាស្ដ្របច្ចេកវិទ្យា មានការរីកចម្រើនយ៉ាងខ្លាំងនៅលើពិភពលោក។ប្រទេសទាំងអស់ មានវប្បធម៌ផ្សេងៗគ្នា តែហាក់ដូចជានៅជាមួយគ្នា ព្រោះតែបច្ចេកវិទ្យាទំនើបនេះឯង។ ដូច្នេះ ឥទ្ធិពលវប្បធម៌ មានចរន្តឆ្លងគ្នាទៅវិញទៅមកដោយគេចមិនផុតឡើយ មិនថាអតីតកាល ឬបច្ចុប្បន្នកាល។ កម្ពុជា ជាប្រទេសដែលមានវ័យចំណាស់មួយនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដោយមានខឿនវប្បធម៌រឹងមាំសម្បូរបែប ហើយប្រទេសនានាក្នុងតំបន់ក៏ធ្លាប់ទទួលឥទ្ធិពលពីអរិយធម៌ដ៏ចំណាស់នៃប្រទេសនេះដែរ។ជាទូទៅ ការទទួលឥទ្ធិពលវប្បធម៌ជាតិមួយពីជាតិមួយ គឺមានទៅមានមកជាធម្មតាទេ។ អ្វីដែលជាការលើកឡើងមកនេះ សុទ្ធតែឥទ្ធិពលវិជ្ជមាន ក៏ប៉ុន្ដែអ្វីដែលយើងកំពុងព្រួយបារម្ភនោះ គឺឥទ្ធិពលអវិជ្ជមាន ដូចជាឥទ្ធិពលនៃគំរូអាក្រក់ពីសហគមន៍ និងសង្គម ។

ការកសាងគុណធម៌ជីវិត ជារឿងដែលកម្ពុជា បច្ចុប្បន្នគួរតែយកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំង ព្រោះបញ្ហាបងតូច បងធំកកើតមានជាហូរហែរ។ ក្មេងទំនើង ជាក្ដីកង្វល់មួយដែលជាតិទាំងមូលនិងប្រទេសនានា មិនត្រូវមើលរំលងឡើយ ពីព្រោះសូម្បី តែប្រទេសមហាអំណាចក៏មានបញ្ហានេះដែរ ។ សព្វថ្ងៃនេះ ពាក្យក្មេងទំនើង គឺ ត្រូវបានគេមើលឃើញ ស្តាប់ឮ តាមបណ្តាបណ្តាញ ព័ត៌មានផ្សេងៗនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែលពាក្យមួយនេះ ត្រូវបានគេប្រើជំនួស ពាក្យបងធំ បងធំបងតូច ពួកស្ទាវក្មេងស្ទាវ… ហើយសព្វថ្ងៃនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលខ្មែរ កំពុងតែរៀបគម្រោង បកប្រែច្បាប់ពីបរទេសដើម្បីសិក្សា និងតាក់តែងច្បាប់ខ្មែរ ដើម្បីគ្រប់គ្រងពួកក្មេងទំនើងទាំងនោះ។ បញ្ហានេះ បានក្លាយជាបញ្ហាសកលមួយ ព្រោះប្រទេសណាក៏មានមនុស្សទំនើងដែរ។

កន្លងមក រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានចេញសារាចរលេខ០៤សរ ចុះថ្ងៃទី២៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០០៩ ស្ដីពីវិធានការបង្ការទប់ស្កាត់ និង បង្ក្រាប «ក្មេងទំនើង» ចុះហត្ថលេខាដោយសម្ដេចតេជោ អតីតនាយករដ្ឋមន្ដ្រីនៃកម្ពុជា។ នៅក្នុងលិខិតនោះ រាជរដ្ឋាភិបាលបានពិនិត្យឃើញថា សកម្មភាពនៃ«ក្មេងទំនើង» បានបន្តរីករាលដាលក្រោមរូបភាពផ្សេងៗរហូតដល់ទីជនបទ។ ក្មេងទំនើងទាំងនេះ តែងបានប្រមូលផ្ដុំគ្នាជាក្រុម ធ្វើសកម្មភាពអុកឡុកដល់សង្គមតាមតែអំពើចិត្តដោយមិនញញើត ឬគោរពកោតខ្លាចច្បាប់រដ្ឋ ឬក៏សមត្ថកិច្ចអ្វីឡើយ ដូចជាបង្កការអុកឡុករំខាននៅតាមទីកន្លែងសាធារណ: នៅតាមសាលារៀន នៅតាមពិធីជប់លៀង រាំកំសាន្តនានាធ្វើការគំរាមកំហែងដល់សាធារណជន ជិះរថយន្ដ ឬម៉ូតូប្រដេញគ្នាតាមផ្លូវសាធារណ: ឬជិះម៉ូតូបង្ហោះ។ល។

សូមចូលអានខ្លឹមសារលម្អិត និងមនអត្ថបទស្រាវជ្រាវជាច្រើនទៀត តាមរយៈតំណភ្ជាប់ដូចខាងក្រោម៖

https://rac.gov.kh/researchs-categories/1/researchs?page=7

  ថ្ងៃចន្ទ, 16 តុលា 2023 ម៉ោង 07:24 AM

How the US-Cambodia Relationship Could Be Further Strengthened By: Dr. Seun Sam

Since Prime Minister Hun Manet was appointed as the country's new leader, US Ambassador to Cambodia Patrick Murphy has been actively holding meetings with important figures in Cambodia. He has also had two meetings with Hun Manet, the country's current leader who attended school in the US.

It should be reasonable to assume that both Cambodia and the US desire to have excellent ties. Ambassador Patrict Murphy really hopes to build a cordial relationship between the two countries. Why is it so difficult for me (Cambodia) to simply be a friend of the US, Hun Sen asked when he visited the US in 2022.

What are the issues and difficulties in establishing positive ties between Cambodia and the US?

First and first, we must admit that the US was one of the first nations to establish diplomatic ties with Cambodia before any other nations in the area or the entire world, and that the US actively encouraged Cambodia to secede from France. The largest market for Cambodia to import its goods at the moment is the US market, which is highly significant for Cambodia. However, there are also other factors that need be taken into account, thus those two primary elements are insufficient for the countries to build positive relationships with one another.

It is essential to have a thorough understanding of the relationship between the two countries in order to successfully repair bilateral relations between the United States and Cambodia.

Relationships between the US and Cambodia have been tense recently for a number of reasons. Former Prime Minister Hun Sen's administration in Cambodia has come under fire for perceived repression of political dissent, limitations on the right to free speech, and alleged abuses of human rights. US authorities have expressed worry over these steps, which have also strained diplomatic ties between the two nations.

In addition, in response to these worries, the United States has imposed sanctions on specific Cambodian officials and businesses. These restrictions have made the relationship even more complicated and made it difficult for diplomatic efforts to succeed.

It is crucial to keep in mind that the United States and Cambodia do have some areas of collaboration and common ground. The two nations have a history of working together on problems like anti-terrorism, local security, and economic growth. Building bridges and sustaining a positive relationship will depend on recognizing these shared objectives and potential areas of cooperation.

The US Ambassador and Cambodian Prime Minister must conduct an exhaustive examination of the current situation of US-Cambodia relations in order to effectively rebuild bilateral relations. This entails looking at the underlying reasons why the relationship is tense, comprehending the worries and interests of each party, and finding possible areas of agreement.

In order to learn more about political attitude, policy initiatives, and important areas of attention, the US Ambassador and Cambodian authorities should commit time and resources to this task. This could entail speaking with local stakeholders, journalists, and specialists knowledgeable about Cambodian politics, as well as examining public speeches, official pronouncements, and policy documents.

Open and regular communication is one of the most crucial strategies to build rapport and trust. This entails opening diplomatic channels of communication and keeping in touch frequently. Both parties can lay the groundwork for trust and understanding by showing a sincere interest in one another's worries and goals.

Showing respect for one another's cultures and customs is also crucial. Both sides can show that they genuinely want to cross the cultural divide and promote respect for one another by becoming familiar with and embracing the local traditions. This can be accomplished through participating actively in campaigns that encourage cross-cultural exchange, attending significant cultural events, and interacting with local community leaders.

Building bridges and repairing mutual relations between the US and Cambodia need addressing human rights concerns and advancing democratic values. Regarding the deterioration of democratic values and breaches of human rights, Cambodia has recently come under attention and criticism. It is not important for Cambodia to repress those who work for NGOs and environmental activists, Cambodian government should support those people in order to gain good reputation in the world.

When it comes to bridging gaps and mend fences between nations, diplomacy's importance cannot be overstated. The relationship between the US ambassador and the prime minister of Cambodia serves as a prime example of the value of diplomatic efforts in settling disputes, clearing up miscommunications, and fostering understanding.

A vital technique for fostering communication, encouraging cooperation, and identifying areas of agreement between countries with potentially divergent interests or viewpoints is diplomacy. It enables genuine dialogue, compromise, and negotiation—all of which are crucial for mending strained bonds.

The US and Cambodia must establish open lines of communication, look for chances for dialogue, and show a sincere interest in comprehending and addressing the issues and objectives of the host country if they truly want to build positive relations.

Diplomatic efforts shouldn't be restricted to official negotiations and high-level gatherings. Cultural gatherings, educational initiatives, and people-to-people contacts can all significantly contribute to international understanding and bridge building.

Diplomatic efforts ultimately depend on endurance, perseverance, and a dedication to finding common ground. It necessitates the capacity to maneuver through complex political environments, adjust to shifting conditions, and give priority to long-term objectives over immediate rewards. While rebuilding international ties is a difficult work, with the correct diplomatic strategy, it is possible to close gaps, promote cooperation, and open the door for a more peaceful and fruitful partnership.

————-

Dr. Seun Sam is policy analyst of the Royal Academy of Cambodia. 

RAC Media 

  ថ្ងៃពុធ, 04 តុលា 2023 ម៉ោង 03:18 PM

«ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ៖ ស្រឡាញ់ ស្នេហាវប្បធម៌ជាតិ រួមគ្នាគិត រួមគ្នាធ្វើ រួមគ្នាលើកតម្កើង រួមគ្នាគាំទ្រផង»

មួយរយៈនេះ ដោយសង្កេតឃើញសាធារណជន ជជែកគ្នាពីកូនក្រមុំ ខ្មែរពាក់ឈុតថៃក្នុងពិធីមង្គល ផ្អើលពេញបណ្តាញសង្គម ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍ចោទជាសំណួរតើនោះមកពីមូលហេតុអ្វី? ឯកឧត្ដមអគ្គលេខាធិការបានសង្កត់ធ្ងន់ថា «ស្រឡាញ់ ស្នេហាវប្បធម៌ជាតិ រួមគ្នាគិត រួមគ្នាធ្វើ រួមគ្នាលើកតម្កើង រួមគ្នាគាំទ្រផង»។

ជាមួយគ្នានេះដែរ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ ក៏បានបង្ហាញអំពីសកម្មភាពនិងសមិទ្ធផលសំខាន់ៗជាច្រើន របស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដែលបាននិងកំពុងធ្វើ ពាក់ព័ន្ធនឹងមរតកវប្បធម៌និងប្រវត្តិសាស្រ្តជាតិ ជូនសាធារណជនជូនជ្រាប ដូចខាងក្រោម៖

១. ម៉ូដសម្លៀកបំពាក់ខ្មែរគ្រប់សម័យកាល (ចប់ជំហានទី១ មិនទាន់បានបោះពុម្ពផ្សព្វផ្សាយ)

២. វចនានុក្រមភាសាខ្មែរបុរាណតាមរយៈសិលាចារឹកសម័យអង្គរសតវត្សរ៍ទី៨-១៤ (ចប់ជំហានទី១ មិនទាន់បានផ្សព្វផ្សាយ)

៣. វចនានុក្រមខ្មែរ ២០២២ + App (បានផ្សព្វផ្សាយប្រើប្រាស់ជំហានទី១)

៤. សិល្បៈចម្លាក់អប្សរនៅប្រាសាទអង្គរវត្ត (សរុប៧ភាគ, ធ្វើបាន៧ភាគ មិនទាន់បោះពុម្ពផ្សព្វផ្សាយ)

៥. បង្កើត App ទេសចរណ៍ ដែលមាន ៥ភាសាអន្តរជាតិ (មិនទាន់បានផ្សាយផ្សព្វផ្សាយ)

៦. កំណត់អត្តសញ្ញាណបដិមាព្រះនាងឥន្ទ្រទេវី (បោះពុម្ពផ្សព្វផ្សាយ)

៧. កំណត់អត្តសញ្ញាណបដិមាព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ក្នុងទម្រង់ទ្រង់គ្រឿងសោយរាជ្យ (មិនទាន់បោះពុម្ពផ្សព្វផ្សាយ)

៨. ចងក្រងប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា (នៅសល់១ឆ្នាំទៀត ចប់)

៩. ស្រាវជ្រាវចងក្រងមុខម្ហូបខ្មែរ

។ល។

  ថ្ងៃអង្គារ, 03 តុលា 2023 ម៉ោង 05:56 PM

ASEAN's Balancing Act between the US and China in the Indo-Pacific By: Dr. Seun Sam

The Indo-Pacific region has emerged as a crucial geopolitical theater, capturing the attention of major global powers such as the United States and China. This vast expanse, stretching from the Indian Ocean to the Pacific Ocean, is not only home to some of the world's fastest-growing economies but also serves as a strategic hub for trade and security.

Within this complex landscape, the Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) plays a pivotal role. Comprising ten member states, ASEAN has navigated the power play between the United States and China, aiming to uphold regional stability and promote economic prosperity.

At the heart of ASEAN's approach lies a delicate balancing act, as it seeks to maintain cordial relations with both the US and China while safeguarding its own interests and asserting its regional autonomy. This balancing act is not without challenges, as the US and China engage in competition for influence, economic dominance, and strategic control in the Indo-Pacific.

The United States has been a longstanding power in the Indo-Pacific, with a strong military presence and alliances with several countries. It has traditionally championed a rules-based international order, promoting democratic values, free trade, and open navigation routes. However, in recent years, the US-China relationship has become increasingly tense, marked by strategic competition and trade disputes.

China has risen as a major global power, aiming to assert its influence in the region through its Belt and Road Initiative (BRI) and military expansion. With its economic prowess and ambitious infrastructure projects, China seeks to enhance its connectivity and establish itself as a dominant player. This has raised concerns among some countries in the region, particularly those wary of China's intentions and its growing assertiveness in territorial disputes.

ASEAN, as a regional organization, finds itself in a delicate balancing act between these two powers. Member states recognize the importance of maintaining good relations with both the US and China, as they navigate their own economic and security interests. ASEAN's approach is often characterized by engaging both powers, promoting dialogue, and advocating for a peaceful resolution to conflicts.

ASEAN countries often face pressure to choose sides or may find themselves caught in between the competing interests of the US and China. It is essential for ASEAN to maintain its unity and collective voice, ensuring that the regional bloc's interests are protected and its autonomy is upheld.

ASEAN's relationship with the United States dates back to the early days of its establishment in 1967. The US has been a key player in the region, providing security assurances, economic aid, and political support to ASEAN member states. This relationship has been characterized by a shared commitment to democracy, human rights, and the rule of law.

However, the rise of China as a global economic powerhouse has significantly altered the regional dynamics. China's increasing influence and assertiveness in the Indo-Pacific region have prompted ASEAN to recalibrate its position. The historical ties between ASEAN and China can be traced back to ancient times, but it was in the 1990s that the relationship truly gained momentum.

ASEAN's approach to maintaining this delicate balance is rooted in its longstanding principle of neutrality and non-alignment. The association has consistently emphasized the importance of maintaining regional peace, stability, and security through peaceful dialogue, cooperation, and adherence to international law. This approach allows ASEAN to engage with both the US and China without aligning itself too closely with either side.

One of the key strategies employed by ASEAN is multilateralism. The association encourages dialogue and cooperation among its member states and external partners through platforms such as the ASEAN Regional Forum (ARF) and the East Asia Summit (EAS). These forums provide opportunities for ASEAN countries to engage in open discussions, promote trust-building measures, and address regional challenges collectively. By fostering a multilateral environment, ASEAN aims to prevent any one power from dominating the region and promote a more inclusive and balanced approach to regional affairs.

The key principle of ASEAN centrality is the belief in the centrality of ASEAN in shaping regional processes and maintaining a balance of power. This principle acknowledges the importance of ASEAN as the main driver of regional integration and cooperation. ASEAN centrality ensures that ASEAN remains at the forefront of regional discussions and decision-making processes.

ASEAN has long been committed to maintaining a rules-based international order, advocating for the peaceful resolution of conflicts, and promoting economic cooperation among its member states. However, the increasing rivalry between the US and China poses challenges to ASEAN's ability to navigate this complex geopolitical landscape.

The future of ASEAN's balancing act lies in its ability to maintain its unity and coherence as a regional organization, while also engaging both the US and China in constructive dialogue. ASEAN's centrality and neutrality will be crucial in mediating disputes and facilitating cooperation between major powers.

ASEAN's commitment to multilateralism and the principles of the ASEAN Way has proven instrumental in shaping the power dynamics in the region. Through platforms such as the ASEAN Regional Forum (ARF) and the East Asia Summit (EAS), ASEAN serves as a forum for dialogue and collaboration among regional powers, fostering trust-building and conflict resolution. ASEAN's emphasis on inclusivity and consensus-building has enabled smaller nations within the region to have a voice and actively participate in shaping the regional power play. This ensures that the interests and concerns of all member states are taken into account, preventing any single dominant power from exerting excessive influence.

—————-

Dr. Seun Sam is a policy analyst of the Royal Academy of Cambodia. 

RAC media 

  ថ្ងៃអង្គារ, 03 តុលា 2023 ម៉ោង 04:38 PM

បទវិភាគ៖ ភាពយន្តចិនពីរគឺ Lost in the Stars (ចិន៖ 消失的她) និង No More Bets (ចិន៖ 孤注一掷 ) កំពុងធ្វើឱ្យភ្ញៀវទេសចរជនជាតិចិនព្រួយបារម្ភពីសុវត្ថិភាពក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍

រៀបរៀងដោយ៖ លោក ប៉ាង រតនា , បណ្ឌិត សុង ស៊ីណា, លោក ទេព វន្ថា និង បណ្ឌិត ជិន សុជាតិ, នៃវិទ្យាស្ថានសិក្សាចិននៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។​

ក្នុងពេលថ្មីៗនេះ អ្នកទស្សនាខ្សែភាពយន្តចិនចំនួនពីររឿងគឺ Lost in the Stars (ចិន៖ 消失的她) និង No More Bets (ចិន៖ 孤注一掷 ) បានធ្វើឱ្យមានការរំជើបរំជួលដល់ភ្ញៀវទេសចរជនជាតិចិនដែលមានបំណងមកទស្សនានៅបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនក្នុងតំបន់អាស៊ីអគ្នេយ៍ ដោយសារតែរឿងទាំងពីរសុទ្ធតែបានបង្ហាញពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មលើជនជាតិចិនក្នុងតំបន់នេះ។

Lost in the Stars (ចិន៖ 消失的她) គឺជាភាពយន្តឧក្រិដ្ឋកម្មអាថ៌កំបាំងចិនឆ្នាំ២០២២ ដែលដឹកនាំដោយ Cui Rui និង Liu Xiang ។ រឿងនេះបានបង្ហាញប្រាប់ពីប្រពន្ធរបស់ He Fei Li Muzi ដែលបានបាត់ខ្លួនយ៉ាងអាថ៌កំបាំងក្នុងដំណើរកម្សាន្តខួបអាពាហ៍ពិពាហ៍។ វាជាខ្សែភាពយន្ដដែលនិយាយអំពីរឿងរ៉ាវនៃករណីដ៏រន្ធត់មួយ ហើយបន្ទាប់​មក​ស្រ្តីដែលបាត់ខ្លួនចុងក្រោយត្រូវបានគេបាញ់សម្លាប់ ។

Global Times បានរាយការណ៍នៅថ្ងៃទី២៧ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣នេះថា ភាពយន្តចិនថ្មីមួយទៀត គឺ Lost in The Stars គឺជាខ្សែភាពយន្តដែលរកចំណូលបានច្រើនជាងគេមួយដែរ កំពុងតាមពីក្រោយដោយ No More Bets ។ នៅលើគេហទំព័រដ៏ពេញនិយមមួយឈ្មោះ Douban អ្នកប្រើប្រាស់ Liuyisi បាននិយាយថា Lost in The Stars ពិពណ៌នាអំពីស្ត្រីដែលបាត់ខ្លួនដែលចុងបញ្ចប់ត្រូវបានសម្លាប់នៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ។

ដោយឡែកភាពយន្ត រឿង No More Bets ដែលភាសាចិនសរសេរថា 孤注一掷 គឺជាភាពយន្តចិនបែបឧក្រិដ្ឋកម្ម ដែលបានរៀបរាប់ពីដំណើររឿងអំពីមនុស្សដែលត្រូវបានគេជួញដូរទៅបរទេស និងបង្ខំឱ្យបោកប្រាស់តាមអ៊ីន​ធឺណិត។ តួអង្គបុរសក្នុងរឿងនេះគឺ Pan Sheng គឺអ្នកសរសេរកម្មវិធីអនឡាញ និងតារាស្រីបង្ហាញម៉ូត Liang Anna ដែលត្រូវបានទាក់ទាញឱ្យទៅធ្វើការនៅឯ បរទេស ដែលមានប្រាក់ខែខ្ពស់ ប៉ុន្តែចុងក្រោយក្លាយទៅជាទាសករចូលរួមប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋបោកប្រាស់តាមអនឡាញដោយបង្ខំក្នុងរោងចក្រក្លែងបន្លំមួយដែលមិនបានបញ្ជាក់ពីប្រទេសណាមួយឱ្យប្រាកដក្នុងតំបន់អាស៊ីអគ្នេយ៍ ប៉ុន្តែទិដ្ឋភាពក្នុងខ្សែភាពយន្តស្រដៀងនឹងប្រទេសថៃភាគច្រើន។

សូមចូលអានខ្លឹមសារលម្អិត និងមានអត្ថបទវិភាគជាច្រើនទៀត តាមរយៈតំណភ្ជាប់ដូចខាងក្រោម៖

https://rac.gov.kh/researchs-categories/17/researchs#main-container

  ថ្ងៃចន្ទ, 02 តុលា 2023 ម៉ោង 03:18 PM

ធម្មចរិយានៃស្នាដៃគតិលោក ដោយ៖ លោកស្រីបណ្ឌិត ជា វណ្ណី- ប្រធាននាយកដ្ឋានធម្មសាស្រ្ត ចរិយាសាស្រ្ត និង យេនឌ័រ នៃ​វិទ្យាស្ថានមនុស្សសាស្រ្តនិងវិទ្យាសាស្រ្តសង្គមនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

ឧកញ៉ាសុត្តន្តប្រីជាឥន្ទ បានរៀបរៀងស្នាដៃមួយដ៏ល្បីល្បាញ មានឈ្មោះថា «គតិលោក»។ ស្នាដៃនេះជាឃ្លាំងផ្ទុកចំណេះដឹងយ៉ាងទូលំទូលាយសម្រាប់អ្នកសិក្សាគ្រប់ស្រទាប់វណ្ណៈដែលអាចបណ្តុះការយល់ដឹងរបស់គេឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅនិងកាន់តែប្រសើរឡើងថែមទៀត។ ដោយមើលឃើញពីគុណតម្លៃនៃស្នាដៃគតិលោករបស់លោកឧកញ៉ា សុត្តន្តប្រីជាឥន្ទ មានវិសាលភាពធំធេងយ៉ាងដូច្នេះហើយ ទើបស្មេរមានគំនិតសិក្សាវិភាគពីធម្មចរិយាដែលមាននៅក្នុងរឿងតំណាលនៃគតិលោកពីភាគទី១ ដល់ភាគទី១០ ដើម្បីជាចំណែកនៃការផ្សព្វផ្សាយចែករំលែកទៅអ្នកសិក្សាទុកគ្រាន់ជាសេចក្តីត្រិះរិះពិចារណាបន្ថែមសម្រាប់ការកសាងមាគ៌ាជីវិតរបស់ខ្លួនឱ្យកាន់តែល្អ កាន់តែប្រសើរនៃធម្មចរិយា ពោលគឺការសិក្សាស្នាដៃនេះនឹងអាចក្លាយជាគតិ ជាស្ពានមួយនៃពន្លឺទៅកាន់អ្វីដែលល្អត្រឹមត្រូវ និងជួយដាស់តឿនក្រើនរំឭកស្មារតីកូនចៅជំនាន់ក្រោយ ក៏ដូចជាយុវជនសម័យនេះឱ្យងាកមកចាប់អារម្មណ៍ធម្មចរិយា ដែលជាផ្នែកមួយនៃអត្តសញ្ញាណជាតិនិងនាំមនុស្សទៅរកវិបុលសុខនិងភាពរីកចម្រើន។

តាមទ្រឹស្តីនៃអក្សរសិល្ប៍ គេថាសង្គមបែបណាអក្សរសិល្ប៍បែបនោះ ដ្បិតអ្នកនិពន្ធគឺជាអ្នកនាំពាក្យ ជាមគ្គុទេស ជាភ្នែក ជាច្រមុះ ក្នុងការឆ្លុះបញ្ចាំងពីការពិតដែលកើតមានឡើងនៅក្នុងសង្គមតាមរយៈការតាក់តែងចងក្រងជានិម្មិតកម្មស្នាដៃឡើង។ យ៉ាងណាមិញនៅក្នុងស្នាដៃតែងនិពន្ធ ឬអត្ថបទខ្លីៗ (គតិលោក) របស់ឧកញ៉ាសុត្តន្តប្រីជាឥន្ទទាំង​១០​ភាគ ក៏បានបង្កប់ទៅដោយទស្សនវិជ្ជា គតិបណ្ឌិតល្អៗដែលលាតត្រដាងនូវការពិតនៃតថភាពសង្គមផងដែរ។ តើស្នាដៃ​គតិលោករបស់ឧកញ៉ាសុត្តន្តប្រីជាឥន្ទទាំង១០ភាគមានរឿងអ្វីខ្លះ? ហើយរឿងទាំងនោះបានបង្ហាញពីតថភាពសង្គមនៃធម្មចរិយាដូចម្តេចដែរ?

មុននឹងយើងធ្វើការសិក្សាបកស្រាយពីលក្ខណៈនៃធម្មចរិយាតាមរយៈស្នាដៃគតិលោក យើងតោងយល់និងស្គាល់ពីជីវប្រវត្តិអ្នកនិពន្ធ និងស្នាដៃក៏ដូចជាពាក្យគន្លឹះមួយចំនួនជាមុនសិន។

សូមចូលអានខ្លឹមសារបន្ថែម និងមានអត្ថបទស្រាវជ្រាវជាច្រើន តាមរយៈតំណភ្ជាប់ដូចខាងក្រោម៖

https://rac.gov.kh/researchs-categories/1/researchs?page=7

  ថ្ងៃចន្ទ, 02 តុលា 2023 ម៉ោង 09:07 AM

ភ្នំបូរី និងទំនាក់ទំនងជាមួយអង្គរបូរី, Phnom Borei and Its Relationship with Angkor Borei ដោយ៖ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត ផុន កសិកា- ប្រធានវិទ្យាស្ថានមនុស្សសាស្ត្រនិងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គម រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

អង្គរបូរី គឺជាទីតាំងនៃទីក្រុងមានកំពែងធំ ដែលជារាជធានីសម័យហ្វូណន (សតវត្សទី១ ដល់ទី៦ តាមរយៈបរិច្ឆេទវិទ្យុសកម្មធ្យូង C14 ជាទីកន្លែងមនុស្សរស់ច្រើនសតវត្សរ៍ និងនិងជាទីបញ្ចុះសពរហូតដល់ចុងសហស្សវត្សរ៍ទី១ មុន គ.ស.)។ អង្គរបូរីក៏មានភស្តុតាងមនុស្សរស់នៅ រយៈពេលវែង មានសំណង់ស្ថាបត្យកម្មឥដ្ឋ និងថ្មបាយក្រៀម រូបចម្លាក់ សិលាចារិក និងជំនួញ ពាណិជ្ជកម្ម។ នៅមានប្រាសាទភ្នំដាដ៏ល្បីល្បាញសង់នៅលើភ្នំដា (អាស្រមមហាឬស្សីសតវត្សទី៧ និងប្រាសាទភ្នំដា ក្នុងសតវត្សរ៍ទី១១)។ តំបន់នេះមានសណ្ឋានដីជាវាលទំនាបទាប ដែលទទួលរងការជន់លិចពីភ្លៀងមូសុងប្រចាំឆ្នាំ។ ការសិក្សាស្រាវជ្រាវបុរាណវត្ថុវិទ្យាដែលចាប់ផ្តើមពីឆ្នាំ១៩៩៥ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្នក៏បានរកឃើញទួលបុរាណ និង ទួលប្រាសាទមានគូទឹកព័ទ្ធជុំវិញ ដែលមានឥដ្ឋ សេរ៉ាម៉ិក និងវត្ថុបុរាណផ្សេងៗទៀតទាំងនៅក្នុងស្រុកអង្គរបូរី និងនៅតំបន់វាលទំនាបខេត្តតាកែវ។ ភាគច្រើនជាលក្ខណៈនៃការតាំងទីលំនៅ និងជាប្រាសាទ ឬទីគោរពសក្ការបូជា តូចៗ។

នៅចម្ងាយប្រមាណ៥គីឡូម៉ែត្រ ខាងត្បូងក្រុងអង្គរបូរី មានភ្នំមួយឈ្មោះថា «ភ្នំបូរី» ស្ថិតក្នុងភូមិបូរី ឃុំព្រែកផ្ទោល ស្រុកអង្គរប៉ី ខេត្តតាកែវ។ នៅតាមជើងភ្នំបូរី យើងសង្កេតឃើញមានបំណែកកុលាលភាជន៍ ក៏ដូចជាឥដ្ឋដូចគ្នាទៅនឹងឥដ្ឋសង់ប្រាសាទ នៅរាយប៉ាយនៅតាមកន្លែងដែលគេព្យួរដីដាំដំណាំ ជីក ធ្វើផ្លូវ ឬ ជីកស្រះទឹកជាដើម។ ការសិក្សាប្រៀបធៀបអំពីកុលាលភាជន៍ដែលមាននៅភ្នំបូរីទៅនឹងកុលាលភាជន៍រកបានពីកំណាយអង្គរបូរី មានលក្ខណៈស្រដៀងគ្នា និងបង្ហាញថា ពេលវេលានៃការតាំងទីលំនៅនៅភ្នំបូរីក៏អាចប្រហាក់ប្រហែលគ្នានឹងពេលវេលានៃការតាំងទីលំនៅរបស់មនុស្សនៅអង្គរបូរីដែរ។

អត្ថបទនេះនឹងបង្ហាញអំពីលទ្ធផលនៃការសិក្សាស្រាវជ្រាវធ្វើកំណាយនៅភ្នំបូរី កាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០០៤ កន្លងទៅ។ ការសិក្សាស្រាវជ្រាវធ្វើកំណាយមានគោលបំណងឈ្វេងយល់អំពីទំនាក់ទំនងរវាងស្ថានីយភ្នំបូរីនិងអង្គរបូរី ដែលជាស្ថានីយនៅក្បែរគ្នា។ គោលបំណងផ្សេងទៀតគឺចង់រកអាយុកាលនៃការទីតាំងលំនៅដ្ឋាននៅស្ថានីយភ្នំបូរីនេះដែរ។

សូមចូលអានខ្លឹមសារបន្ថែម និងមានអត្ថបទស្រាវជ្រាវជាច្រើន តាមរយៈតំណភ្ជាប់ដូចខាងក្រោម៖

https://rac.gov.kh/researchs?page=22

  ថ្ងៃចន្ទ, 02 តុលា 2023 ម៉ោង 08:52 AM