រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

«អក្ខរវិធីសំណងក្នុងភាសាខ្មែរ»

អត្ថបទស្រាវជ្រាវដោយ៖ លោក កែវ​ លីណែត ប្រធាននាយកដ្ឋានខេមរនីយកម្ម វចនានុក្រម និង បកប្រែ​ នៃវិទ្យាស្ថានភាសាជាតិ

គេអាចប្រើអក្សរតាឡាំងដើម្បីសងអក្សរឬសូរក្នុងភាសា។ អក្សរឡាតាំងសងអក្សរនៃភាសាណាមួយមានសារៈសំខាន់សម្រាប់អ្នកស្រាវជ្រាវឬអ្នកដែលចង់ស្វែងយល់ពីភាសាណាមួយនោះ។ វិធីបែបនេះគេហៅថាអក្ខរវិធីសំណង (translitération)។ មួយបែបទៀត គេប្រើអក្សរឡាតាំងដោយផ្សំនឹងសញ្ញាពិសេសមួយចំនួនដើម្បីកត់សូរភាសា។ វិធីទីពីរនេះច្រើនប្រើដោយអ្នកជំនាញផ្នែកភាសាក្នុងការសិក្សាភាសា ជាពិសេស ភាសាមិនមានអក្សរ។ វិធីបែបនេះគេហៅថាប្រតិចារឹកសូរវិទ្យា (transcription phonétique)។

ការផ្លាស់ប្ដូរផ្នែកណាមួយនៃសង្គមមិនអាចប្រព្រឹត្តទៅបានស្រួលនោះ។ មានកម្លាំងជំទាស់ពីរនៅពេលគេមានបំណងផ្លាស់ប្ដូរសង្គម។ កម្លាំងទីមួយកើតចេញពីស្ថាប័ន កម្លាំងជំទាស់ទីពីរកើតពីផ្នែកផ្លូវចិត្ត។ មានរលកព្រឹត្តិការណ៍ធំៗពេលការផ្លាស់ប្ដូរកើតឡើង។

បព្វជិតគ្រិស្តសាសនា អាឡិចសង់ដ្រ៍ ដឺ រ៉ូដស៍ (១៥៩៣-១៦៦០) បានបង្កើតអក្សរតាឡាំងដែលគេហៅថា អក្សរកុកងឺ (chữ Quốc ngữ “អក្សរជាតិ”) ជំនួសអក្សរចិនដែលវៀតណាមយកមកប្រើសម្រាប់ភាសាខ្លួន។ ក្រៅពីវៀតណាម ភាសានៅអឺរ៉ុបចាប់មានឥទ្ធិពលលើប្រទេសនានានៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ក្រោយអឺរ៉ុបពង្រីកអាណានិគមនិងជំនួសឥទ្ធិពលឥណ្ឌានិងចិនចាប់ពីសតវត្សរ៍ទី១៥មក។ ដូច្នេះ វាមិនមែនជារឿងភ្ញាក់ផ្អើលទេដែលភាសានៃបណ្ដាប្រទេសទាំងមានពាក្យមានប្រភពពីភាសាអឺរ៉ុបច្រើន។ 

តាហ្កាឡុក ដែលជាភាសាជាតិរបស់ហ្វ៊ីលីពីន មានពាក្យអេស្ប៉ាញប្រហែល២០% ។ ហ្វ៊ីលីពីនស្ថិតក្រោមអាណានិគមអេស្ប៉ាញជាង៣០០ឆ្នាំ។ នៅឆ្នាំ១៩០៨ ប្រជាជនវ័យក្មេងនៅឥណ្ឌូណេស៊ីបានជំទាស់នឹងហូឡង់ដែលចង់ប្រើភាសាហូឡង់ជាភាសាជាតិសម្រាប់ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី ។ អ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះអះអាងថាពាក្យឥណ្ឌូណេស៊ីដែលអាចឱ្យគេដេញទៅរកប្រភពភាសាពីហូឡង់មានចំនួន២០%។ ប្រទេសនេះស្ថិតក្រោមអាណានិគមហូឡង់ប្រែល៣៥០ឆ្នាំ។

នៅសតវត្ស៍ទី១៤ ភាសាម៉ាឡេ (Bahasa Melayu) ជាភាសារួមសម្រាប់នគរឬដែនដីស្ថិតសេ្ដចស៊ុលតង់មល្លកា។ នគរឬដែនដីទាំងនេះត្រូវនឹងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូណេស៊ី ប្រ៊ុយណេ និង សិង្ហបុរី។ ប៉ុន្តែ ក្រោយទទួលបានឯករាជ្យ ភាសានេះបានវិវត្តជា Bahasa Melayu សម្រាប់ភាសាស្ដង់ដាម៉ាឡេ និង Bahasa Indonesia សម្រាប់ភាសាផ្លូវការឥណ្ឌូណេស៊ី។

នៅឆ្នាំ១៩៧២ ថ្វីត្បិតប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីមានបំណងចង់ប្រើអក្ខរាវិរុទ្ធ តែ ម៉ាឡេស៊ី, ដែលធ្លាប់ស្ថិតក្រោមអាណានិគមអង់គ្លេសប្រហែល១៥៦ឆ្នាំ, នៅប្រើអក្សរវិរុទ្ធមួយចំនួនផ្សេងពីឥណ្ឌូណេស៊ី។ ឧទាហរណ៍មួយចំនួន ដូចជា សូរអង់គ្លេស ‘c’ នៅជា ‘ch’ ក្នុងភាសាស្ដង់ដាម៉ាឡេ ហើយ ក្លាយជា ‘c’ ចំពោះពាក្យមាន ‘tj’ ក្នុងភាសាឥណ្ឌូណស៊ី។

ដោយឡែក ពាក្យខ្មែរប្រមាណ៣១%មានប្រភពពីភាសាសំស្ក្រឹត-បាលី។ កំណែទម្រង់ភាសាដំបូងកើតនៅពេលធ្វើវចនានុក្រមខ្មែរដំបូងក្នុងឆ្នាំ១៩១៥។ ក្រោយការពិភាក្សាគ្នាយ៉ាងផុលផុស ក្រុមជំនុំវចនានុក្រមខ្មែរពេលនោះបានសម្រេចពាក្យមានប្រភពពីភាសាបាលីសំស្ក្រឹតត្រូវសម្របតាមអក្ខរាវិរុទ្ធបែបភាសាបាលីសំស្ក្រឹតដើម។

នៅឆ្នាំ១៩៤២ លោក ហ្ស៊កស៍ ហ្គោទីយេរ (១៩០១-១៩៨៧) បានស្នើគំនិតចំនួន៣ថ្វាយសម្ដេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ក្នុងការងាររបស់លោកជាអគ្គទេសាភិបាលនៅប្រទេសកម្ពុជា។ ទីមួយ ការធ្វើដំណើរជុំវិញប្រទេសកម្ពុជា ដែលក្នុងនោះ មានការឆ្លងកាត់ភ្នំដងរែក ការឆ្លងកាត់ប្រទេសវៀតណាមពីខាងត្បូងទៅខាងជើង ហើយ ឆ្លងចូលដីប្រទេសឡាវនិងចុះមកខាងត្បូងចូលក្នុងប្រទេសកម្ពុជាវិញតាមខេត្តស្ទឹងត្រែង។ ទីពីរ ចង្កោមនៃការកែទម្រង់ដែលមានរ៉ូម៉ាំងនីយកម្មភាសាខ្មែរ, ការប្រើប្រតិទិនសុរិយគតិនិងការចូលឆ្នាំខ្មែរនៅថ្ងៃទី១ខែមករា។ ទីបី ការផ្សំផ្គុំរវាងសម្ដេចព្រះនរោត្តម សីហនុ និង កញ្ញា ជួន ជឿម នៃត្រកូលឧកញ៉ាចៅហ្វ៊ាវាំង ជួន។ សម្នើគំនិតទាំង៣សម្រេចបានតែគំនិតទីមួយប៉ុណ្ណោះ។ សម្នើគំនិតទីពីរត្រូវលុបចេញដោយព្រះរាជក្រឹត្យខែមីនាឆ្នាំ១៩៤៥។ នាពេលនោះ មានចលនាសង្គមតវ៉ាប្រឆាំងនឹងបារាំងចំពោះការយកអក្សរឡាតាំងសរសេរពាក្យខ្មែរ ឬ ហៅថា “កុកងឺខ្មែរ”។ វរជនខ្មែរពេលមានដូចជា លោកអាចារ្យ ហែម ចៀវ, លោកអាចារ្យ ប៉ាង ខាត់, លោកអាចារ្យ សូរ ហាយ, លោកអាចារ្យ អ៊ុក ជា, លោកអាចារ្យ ខៀវ ជុំ, លោក សឺន ង៉ុកថាញ់, លោក ប៉ាច ឈឺន, លោក ស៊ឹម វ៉ារ, លោក ឈឹម ក្រសេម, លោក ជុំ មួង, លោក ប៊ុណ្ណចន្ទ មល ជាដើម។ ពេលនោះមិនត្រឹមតវ៉ារឿងភាសាខ្មែរប៉ុណ្ណោះទេ តែ គោលបំណងធំគឺចង់បណ្ដេញបារាំងចេញពីប្រទេស។

ចុងឆ្នាំ១៩៦៧ មានការកែសម្រួលមួយទៀតទាក់ទងនឹងភាសាខ្មែរ នៅគ្រាបោះពុម្ពលើកទី៥ ដែលក្រុមជំនុំស្ថិតក្រោមការទទួលខុសត្រូវរបស់សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត និង សមាជិក៤រូប គឺ ព្រះសាសនមុនី កិម តូរ, ព្រះបិដកធម្ម អ៊ុម ស៊ុម, លោក ញូង សឿង និង លោក ថោង សំអ៊ី។ តាមនិទានសម្រាប់គ្រាបោះពុម្ពលើកទី៥នោះ ក្រុមជំនុំបានសម្រេចថាពាក្យជាកិរិយាសព្ទឬគុណនាមដែលសរសេររាយតួ កាលណាក្លាយជានាម ពាក្យទាំងនេះសរសេររាយតួដែរ ហើយ បើសរសេរត្រួតតួ កាលណាក្លាយជាកិរិយាហេតុ ពាក្យទាំងនេះសរសេរត្រួតតួដែរ។ ការសម្រួលសំណេរមួយទៀតជាការបន្ថយសំណេរអក្ខរាវិរុទ្ធពីរបីបួនបែបឱ្យថយកាន់តែតិច។ គំនិតគោលទាំងបីរបស់ក្រុមជំនុំនៅឆ្នាំ១៩១៥និងឆ្នាំ១៩៦៧ជាគំនិតកំណែទម្រង់សំខាន់មួយក្នុងភាសាខ្មែរដែលបន្សល់ជាមត៌កដល់បច្ចុប្បន្នកាល។

យើងនឹងរំឭកខ្លះពីការវិវត្តអក្សរនិងភាសាក្រោយសម័យអង្គរ និង ប្រវត្តិការប្រើអក្សរឡាតាំងតាងអក្សរខ្មែរក្នុងសង្គមខ្មែរ។ ជាចុងក្រោយ យើងបានសំយោគគំនិតដែលមានស្រាប់និងស្នើជាប្រព័ន្ធអក្សរឡាតាំងមួយសម្រាប់អក្សរខ្មែរ។

សូមអានលម្អិតពីអត្ថបទសិក្សានេះបន្ថែម តាមរយៈ៖ https://www.rac.gov.kh/researchs-categories/5/researchs#main-container

  ថ្ងៃពុធ, 27 ធ្នូ 2023 ម៉ោង 04:12 PM

ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ ទទួលជួបនិងពិភាក្សាការងារជាមួយប្រតិភូសាកលវិទ្យាល័យគួយចូវ

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃអង្គារ ១៤ កើត ខែមិគសិរ ឆ្នាំថោះ បញ្ចស័ក ព.ស. ២៥៦៧ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣នេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា តំណាងឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានទទួលជួបនិងពិភាក្សាការងារជាមួយប្រតិភូសាកលវិទ្យាល័យគួយចូវ ដឹកនាំដោយលោក Zhang Dalin សាកលវិទ្យាធិការរងនៃសាកលវិទ្យាល័យគួយចូវ។

ក្នុងជំនួបនាឱកាសនេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានមានប្រសាសន៍លើកឡើងអំពីចំណងមិត្តភាពដ៏ស្អិតល្មួតរវាងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន ដែលថ្នាក់ដឹកនាំនៃប្រទេសទាំងពីរបាននិងកំពុងបន្តពូនជ្រំទំនាក់ទំនងនេះ ឱ្យក្លាយទៅជាទំនាក់ទំនងដែលមានលក្ខណៈស៊ីជម្រៅ ពោលគឺជាទំនាក់ទំនងដែកថែប ដែលចុងក្រោយនេះបានឈានទៅកិច្ចសហប្រតិបត្តិការត្បូងពេជ្រ។ ជាមួយគ្នានេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតក៏បានគូសបញ្ជាក់ផងដែរថា ការកំណត់គោលដៅជំរុញទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជនដែលប្រមុខដឹកនាំទាំងពីរបានលើកឡើង ទាមទារឱ្យស្ថាប័នស្រាវជ្រាវនៃប្រទេសទាំងពីរ ត្រូវពង្រីកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការឱ្យមានលក្ខណៈស៊ីជម្រៅនិងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ដើម្បីចូលរួមចំណែកពង្រឹងទំនាក់ទំនងនៃប្រជាជាតិទាំងពីរឱ្យកាន់តែរឹងមាំបន្ថែមទៅទៀត។

នៅក្នុងជំនួបនាឱកាសនេះ ភាគីទាំងពីរបានពិនិត្យនិងពិភាក្សាទៅលើលទ្ធភាពធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយគ្នា នៅក្នុងគម្រោងស្រាវជ្រាវស្ដីពី ការស្រាវជ្រាវនិងអភិវឌ្ឍវិស័យកសិកម្ម ពិសេសទៅលើដំណាំស្រូវ ក្នុងពេលដែលថ្នាក់ដឹកនាំនៃប្រទេសទាំងពីរកម្ពុជា-ចិន បានកំណត់ទិសដៅលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអនុវត្តគម្រោងកសិកម្មនៅប្រទេសកម្ពុជា។ នៅក្នុងនោះ លោក Zhang Dalin បានស្នើសុំឱ្យរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា សហការជាមួយសាកលវិទ្យាល័យគួយចូវដើម្បីបង្កើតមន្ទីរពិសោធន៍រួមគ្នា "កម្ពុជា-ចិន” ហើយនឹងឈានទៅបង្កើត “សួនកសិកម្មគំរូ” នៅឧទ្យានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា តេជោសែន ឫស្សីត្រឹប នាពេលខាងមុខ។

បន្ថែមពីលើនេះ រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជានិងសាកលវិទ្យាល័យគួយចូវ ក៏គ្រោងនឹងចុះអនុស្សរណៈយោគយល់គ្នា ដោយផ្ដោតទៅលើការផ្លាស់ប្ដូរនិស្សិត និងការរៀបចំគម្រោងស្រាវជ្រាវរួមគ្នាផងដែរ

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃអង្គារ, 26 ធ្នូ 2023 ម៉ោង 02:47 PM

ឯកឧត្តមបណ្ឌិត្យសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ចូលរួមជាអធិបតីក្នុងពិធីបើកសន្និសីទអន្តរជាតិប្រចាំឆ្នាំលើកទី១៨ ស្តីពី «គំនិតផ្តួចផ្តើមសាមគ្គីភាពកូរ៉េ-អាស៊ាន៖ ការស្តារឡើងវិញនូវការតភ្ជាប់សេដ្ឋកិច្ច-សង្គម»

្នំពេញ៖ នាព្រឹកថ្ងៃសុក្រ ទី២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ បណ្ឌិត្យសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានផ្តល់កិត្តិយស ជាអធិបតីក្នុងពិធីបើកសន្និសីទអន្តរជាតិប្រចាំឆ្នាំលើកទី១៨ ស្តីពី «គំនិតផ្តួចផ្តើមសាមគ្គីភាពកូរ៉េ-អាស៊ាន៖ ការស្តារឡើងវិញនូវការតភ្ជាប់សេដ្ឋកិច្ច-សង្គម» ដែលបានរៀបចំឡើងដោយមជ្ឍមណ្ឌលស្រាវជ្រាវអាស៊ី នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។

ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានមើលឃើញថាប្រធានបទក្នុងសន្និសីទអន្តរជាតិនេះ ពិតជាមានសារៈសំខាន់ និងមានលក្ខណៈបច្ចុប្បន្នភាព ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីស្ថានភាពជាក់ស្ដែងនៃ ទំនាក់ទំនងរវាងអាស៊ាន និងសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ។ ជាពិសេស ពិតជាបានប្រារព្ធ ឡើងក្នុងកាលៈទេសៈដ៏សមស្របបំផុត ក្នុងខណៈដែលទំនាក់ទំនងអាស៊ាន និងសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ មានការឈានឡើងជាលំដាប់ រហូតមកដល់ពេលនេះ បានក្លាយទៅជាទំនាក់ទំនងភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រ។

ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យបានបន្តថា បច្ចុប្បន្ននេះ កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីកូរ៉េ-អាស៊ាន (KAFTA) បាន ជួយបង្កើនកម្រិតពាណិជ្ជកម្ម និងវិនិយោគរវាងភាគីទាំងពីរ។ បើផ្អែកតាមទិន្នន័យបឋមរបស់អាស៊ាន ពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីរវាងអាស៊ាន និងកូរ៉េ ឈានដល់ ប្រមាណ ១៥៦,៥ពាន់លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ២០១៩ ដែលស្មើនឹង៥,៦% នៃ ពាណិជ្ជកម្មសរុបរបស់អាស៊ាន។ ទន្ទឹមនឹងនេះ លំហូរចូលនៃការវិនិយោគផ្ទាល់ ពីបរទេស (FDI) ពីកូរ៉េខាងត្បូងមានចំនួន ២,៦ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក ដែលស្មើនឹង១,៦ភាគរយនៃFDI ទាំងអស់ចូលទៅក្នុងអាស៊ាន។ ពិតណាស់ កូរ៉េគឺជា ដៃគូពាណិជ្ជកម្មធំទីប្រាំរបស់អាស៊ាន និងជាប្រភពទុនវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសធំទីប្រាំពីររបស់អាស៊ានផងដែរ។ ទាំងនេះត្រូវបានគេមើលឃើញថា គឺជាទិដ្ឋភាពថ្មីមួយទៀតក្នុងបរិបទនៃ ការប្រកួតប្រជែងខាងភូមិសាស្ត្រនយោបាយនៅក្នុងតំបន់ ដ្បិតនៅក្នុងតំបន់អាស៊ា នមានមហាអំណាច និងប្រទេសអំណាច កណ្ដាលមួយចំនួន បានចាក់ឫសជ្រៅ នៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន ដូចជា ចិន ជប៉ុន និងសហរដ្ឋអាម៉េរិក។ វត្តមានដ៏លេចធ្លោរ របស់សាធារណរដ្ឋកូរ៉េនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន តាមរយៈនៃគំនិតផ្ដួចផ្ដើមសាមគ្គីភាពអាស៊ាន-កូរ៉េ (KASI) នេះ ជាចលនាមួយដែលដើរស្របគ្នាជាមួយនឹងយុទ្ធសាស្ត្រឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក ដែលបាន យកតំបន់អាស៊ានជាចំណុចស្នូលមួយក្នុងការតភ្ជាប់រវាងទ្វីបអាស៊ីនិងទ្វីបអាហ្វ្រិក។

ជាមួយគ្នានោះដែរ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច យល់ឃើញថា (KASI) នឹងក្លាយជាឧបករណ៍មួយដ៏សំខាន់ក្នុងការសម្រប សម្រួល និងជាចលករក្នុងការរឹតចំណងទំនាក់ទំនងរវាងអាស៊ាន និងសាធារណ រដ្ឋកូរ៉េ ឱ្យកាន់តែជិតស្និទ្ធ ដើម្បីឱ្យឥទ្ធិពលកូរ៉េបានចាក់ឫសកាន់តែរឹងមាំនៅក្នុង តំបន់អាស៊ាន ទាំងក្នុងពេលបច្ចុប្បន្នក៏ដូចជាអនាគត។

បណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច យល់ឃើញថាសន្និសីទអន្តរជាតិនាពេលនេះពិតជាមានសារៈសំខាន់ និងមានលក្ខណ: វិទ្យាសាស្ត្រ ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីស្ថានភាពជាក់ស្ដែងនៃកិត្យនុភាពរបស់ប្រទេសកូរ៉េ។ និយាយដោយឡែក ទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ យើងឃើញថា កន្លងមកសម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងបន្តដោយ សម្តេច មហាបវរធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន តែងរក្សាបាននូវទំនាក់ទំនងយ៉ាងល្អរវាងកម្ពុជានិងសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ។ ប្រទេសទាំងពីរបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែតុលា ឆ្នាំ ២០២១កន្លងទៅ។ កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីនេះ បានក្លាយជាកម្លាំងចលករ ដ៏សំខាន់ក្នុងការជំរុញលំហូរពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគរវាងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ។

បន្តក្នុងសុន្ទរកថានាព្រឹកនេះ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បញ្ជាក់បន្តថា ថ្វីបើកូរ៉េជាប្រទេសតូចនិងហ៊ុព័ទជុំវិញដោយសមុទ្រ ប៉ុន្តែកេរ្តិ៍ឈ្មោះនិង កិត្យានុភាពរបស់ប្រទេសកូរ៉េ មានភាពល្បីល្បាញនិងបានបោះសំឡេងបានឆ្ងាយ ដោយសារកត្តា៤យ៉ាងគឺ៖ ទី១. សេដ្ឋកិច្ចកូរ៉េមានភាពរឹងមាំល្អ ទី២. ប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យាកូរ៉េមានការរីកចម្រើនឈានមុខ ទី៣. វិស័យសិល្បៈខេផប (Kpop) ដ៏មានប្រជាប្រិយភាព និងភាព ទាក់ទាញ និងទី៤. បច្ចេកវិជ្ជាកែសម្ផស្ស និងគ្រឿងសំអាងដ៏ទំនើបៗផងដែរ។

ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ពន្លេចឱ្យឃើញថាក្នុងទិដ្ឋភាពនយោបាយការបរទេស កូរ៉េតែងមានការ ប្រយ័ត្នប្រយែងខ្ពស់និងប្រើនយោបាយទន់ភ្លន់ជាមួយបណ្តាប្រទេសដៃគូ ដោយ ប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍មិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសជាមិត្ត ប៉ុន្តែផ្តោតជាសំខាន់ទៅលើការវិនិយោគ និងពាណិជ្ជកម្ម។ ការណ៍នេះហើយ ដែលនាំឱ្យកូរ៉េស្ថិតនៅក្នុងរូបភាពវិជ្ជមានជានិច្ច។ ជាក់ស្តែង គំនិតផ្ដួចផ្ដើមសាមគ្គី ភាពកូរ៉េ-អាស៊ាន (KASI) ដែលប្រធានាធិបតី យួន ស៊ុត យួល (Yoon Suk Yeol) បានដាក់ចេញ កាលពីឆ្នាំ២០២២ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននៅរាជធានីភ្នំពេញ គឺជាសក្ខីភាពមួយយ៉ាងច្បាស់នៃយោបាយការបរទេសដ៏ទន់ ភ្លន់របស់កូរ៉េ ចំពោះអាស៊ាន និយាយជារួម និងបណ្តាប្រទេសដៃគូនិយាយដោយឡែក។ បណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូចបន្តថា ពិតមែនហើយ អាស៊ានត្រូវបានគេមើលឃើញថា ជាតំបន់មួយដ៏មានសក្កានុពលយ៉ាងសំខាន់ ហើយតំបន់នេះ ហាក់តែងរងនូវការប្រកួតប្រជែងឥទ្ធិពលរវាងមហាអំណាចធំៗក្នុងពិភពលោកជាប្រចាំដោយរាប់ពីអតីតកាលក៏ដូចជានាពេលបច្ចុប្បន្ន។ ត្រង់កន្លែងនេះ បើយើងងាកទៅមើលក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ និងភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់បណ្តាប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហាក់រេរាតាមស្រមោលរបស់មហាអំណាច ដូចជាការផ្តួចផ្តើមជាក្រុមប្រទេសមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធនាទីក្រុងបានឌុង ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ឆ្នាំ១៩៥៥ ការបង្កើតបក្សសម្ព័ន្ធម៉ាហ្វីលីនដូ ឆ្នាំ ១៩៦៣ និងការបង្កើតអាស៊ាន ឆ្នាំ១៩៦៧ជាដើម។ ទាំងនេះសុទ្ធសឹងជាការរងសម្ពាធ ពីមហាអំណាចពិភពលោកទាំងអស់។ បើទោះបីជាសង្គ្រាមត្រជាក់បានបិទបញ្ចប់នៅឆ្នាំ១៩៩ ក៏ពិតមែន តែស្រមោលរបស់វាហាក់នៅបន្តតាមលងបណ្តាប្រទេសនៅអាស៊ីអាគ្នេ យ៍ ដែលស្តែងឡើងតាមរយៈរូបភាពផ្សេងៗនាសម័យសាកលភាវូបនីយកម្ម។ យើងអាចនិយាយបានថា អាស៊ានកំពុងប្រឈមមុខនឹងការប្រែប្រួលភូមិសាស្ត្រ នយោបាយពិភពលោក ទាំងក្នុងតំបន់ក៏ដូចជាពិភពលោក ដូចជា គោល នយោបាយផ្លូវនិងខ្សែក្រវាត់របស់ប្រទេសចិន គោលនយោបាយឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក បញ្ហាជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង បក្សសម្ព័ន្ធ អគឃើស (AUKUS) សង្គ្រាមរុស្ស៊ីនិង អ៊ុយក្រែន និងនៅតំបន់កាសា(Gaza) ជាដើម។

បើមើលពីជ្រុងក្នុងនាមជាអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវបែប (Academic) វិញ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យបានបញ្ជាក់បន្ថែមថា ទោះបីជាអាស៊ានបង្កើតឡើងជាយូរឆ្នាំក៏ពិតមែន តែអាស៊ាននៅមិនទាន់មានភាពរឹងមាំនៅឡើយ។ មានកត្តា៧ដែលអាស៊ានមិន ទាន់រឹងមាំដូចអ្វីដែលអាស៊ានបានដាក់ចេញដំបូងកាលពីឆ្នាំ២០១៥ ស្តីពី សហគមន៍តែមួយ ជោគវាសនាតែមួយ៖ ទី១- អាស៊ានគ្មានបងធំ អាស៊ាន១០ តែបងធំផ្សេង គ្នា, ទី២- អាស៊ានមិនមានរូបិយប័ណ្ណរួម, ទី៣- អាស៊ាន១០ មានរបបនយោបាយ ខុសគ្នា, ទី៤- គម្លាតខុសគ្នាខ្លាំងរវាងអាស៊ានអ្នកមាន និងអាស៊ានអ្នកក្រ, ទី៥អាស៊ានមិនមានកងទ័ពរួម, ទី៦.អាស៊ានជាប្រទេសកសិកម្មតែលក់ប្រកួតប្រជែងតែ គ្នាឯង, និងទី៧ របត់នយោបាយការបរទេសផ្សេងគ្នា អ្វីដែលខ្ញុំលើកឡើងខាងលើ នេះ ហាក់ជាប្រាំងទប់សន្ទុះរីកចម្រើនរបស់អាស៊ាន។

ដោយពិនិត្យឃើញថាសន្និសីទអន្តរជាតិនេះមានសារៈសំខាន់ក្នុងការបន្ត ពង្រឹងនិងពង្រីកចំណងទំនាក់ទំនងរវាងអាស៊ាននិងសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ និងក្នុង ការបន្តបង្កើនការស្វែងយល់ពីគ្នា ទៅវិញទៅមកឱ្យកាន់តែច្បាស់សម្រាប់ប្រជា ជននិងប្រជាជននៃប្រទេសទាំងពីរ។ បណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូចបានស្នើសុំឱ្យភាគីវិទ្យាស្ថានជ័យសម្រាប់ការ សិក្សាជាន់ខ្ពស់នៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ បន្តជួយឧបត្ថម្ភគាំទ្រដល់មជ្ឈមណ្ឌល ស្រាវជ្រាវអាស៊ីនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដើម្បីមានលទ្ធភាពរៀបចំសន្និសីទ អន្តរជាតិបែបនេះបន្តទៀត ជាពិសេស សុំឱ្យជួយឧបត្ថម្ភសម្រាប់ការស្រាវជ្រាវ ដើម្បីរកធាតុចូលជូនរដ្ឋាភិបាលអាស៊ាននិងសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ ក្នុងការបន្តលើក កម្ពស់ទំនាក់ទំនងរវាងអាស៊ាន និងសាធារណរដ្ឋកូរ៉េឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅថែម ទៀត តាមរយៈកិច្ចសហប្រតិបត្តិការឈ្នះ-ឈ្នះ សុខសន្តិភាព និងវិបុលភាពក្នុង តំបន់និងពិភពលោកផងដែរ។

RAC Media 

  ថ្ងៃសុក្រ, 22 ធ្នូ 2023 ម៉ោង 06:20 PM

សន្និសីទអន្តរជាតិប្រចាំឆ្នាំលើកទី១៨ ស្តីពី «គំនិតផ្តួចផ្តើមសាមគ្គីភាពកូរ៉េ-អាស៊ាន៖ ការស្តារឡើងវិញនូវការតភ្ជាប់សេដ្ឋកិច្ច-សង្គម»

ថ្ងៃសុក្រ ១០កើត ខែមិគសិរ ឆ្នាំថោះ បញ្ចស័ក ព.ស.២៥៦៧ ត្រូវនឹងនឹងថ្ងៃទី២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ មជ្ឈមណ្ឌល ស្រាវជ្រាវអាស៊ី នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានរៀបចំសន្និសីទអន្តរជាតិប្រចាំឆ្នាំលើកទី១៨ ស្តីពី «គំនិតផ្តួចផ្តើមសាមគ្គីភាពកូរ៉េ-អាស៊ាន៖ ការស្តារឡើងវិញនូវការតភ្ជាប់សេដ្ឋកិច្ច-សង្គម» ដែលមានការគាំទ្រឧបត្ថម្ភដោយ វិទ្យាស្ថានជ័យសម្រាប់ការសិក្សាជាន់ខ្ពស់នៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ។ សន្និសីទអន្តរជាតិថ្ងៃនេះមានអ្នកចូលរួមសរុបចំនួន៣៥០នាក់ ដែល ក្នុងនោះមកពី រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា, ព្រឹទ្ធសភា, ក្រសួងស្ថាប័ន នានា, តំណាងអង្គទូត, អ្នកសិក្សា ស្រាវជ្រាវ, សហភាព សហព័ន្ធ យុវជនកម្ពុជា, សិស្សនិស្សិតមកពីសកលវិទ្យាល័យនានា ក្នុង ទីក្រុង ភ្នំពេញ, អ្នកសារពត៌មានជាតិ និងអន្តរជាតិ ព្រមទាំងស្ថាប័នផ្សេងៗ ជាច្រើនទៀត។

ក្នុងសុន្ទរកថាស្វាគមន៍ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត ខែក វីរៈ ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌល ស្រាវជ្រាវអាស៊ី នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបាន ស្វាគមន៍យ៉ាងកក់ក្តៅ និងសូមថ្លែងអំណរគុណ យ៉ាងជ្រាលជ្រៅផងដែរ ចំពោះឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ឯកឧត្តម លោកជំទាវ អស់លោក លោកស្រីភ្ញៀវកិត្តិយសជាតិ និងអន្តរជាតិ ជាពិសេស វាគ្មិនអន្តរជាតិដែលបានធ្វើដំណើរមក ពីទីឆ្ងាយ និងឆ្លៀតពេលវេលាដ៏មមាញឹក អញ្ជើញចូលរួមនៅក្នុងសន្និសីទអន្តរជាតិ ដ៏មាន សារៈសំខាន់របស់យើង នាពេលនេះ។

សន្និសីទអន្តរជាតិលើកទី១៨នេះ ត្រូវបានរៀបចំឡើងក្នុង គោលបំណងចំនួន៤គឺ៖

ទី១) ពិនិត្យមើលទិដ្ឋភាពរួមនៃប្រវត្តិទំនាក់ទំនងអាស៊ាន-កូរ៉េក្នុងរយៈពេល៣០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។

ទី២) ប្រមូលនូវទស្សនទាននានា ដើម្បីជាធាតុចូល ជូនដល់ រដ្ឋាភិបាលទាំងពីរកម្ពុជា និងកូរ៉េ ក្នុងការរួមចំណែករឹតចំណងនៃទំនាក់នងរវាងកម្ពុជា និងកូរ៉េឱ្យ កាន់តែមាន ភាពល្អប្រសើរឡើងថែមមួយកម្រិតទៀត។

ទី៣) ពិភាក្សាលើទិដ្ឋភាពរួមនៃទំនាក់ទំនងអាស៊ាន-កូរ៉េនិយាយជារួម និងជាមួយ កម្ពុជានិយាយ ដោយឡែក។

ទី៤) វិភាគនិងវាយតម្លៃចំណុចខ្លាំង ចំណុចខ្សោយ បញ្ហា ប្រឈម និងឱកាសព្រមទាំង ការរំពឹងទុកនៃទំនាក់ទំនង អាស៊ាន-សាធារណរដ្ឋកូរ៉េក្នុងបរិបទនៃសណ្តាប់ធ្នាប់ ពិភពលោកថ្មី។

សន្និសីទអន្តរជាតិលើកទី១៨នេះ រៀបចំឡើងពេញមួយថ្ងៃ គឺថ្ងៃទី២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ នេះ ដោយមានវាគ្មិនចំនួន ១៧ រូប ដែលមកពីកម្ពុជា,សាធារណរដ្ឋកូរ៉េ, សហរដ្ឋអាម៉េរិក អូស្ត្រាលី,ថៃ, វៀតណាម, ម៉ាឡេស៊ី, ឥណ្ឌូនេស៊ី និងមកពីប្រទេសឡាវដែល នឹងត្រូវធ្វើ បទបង្ហាញផ្ទាល់ នៅសាលមហោស្រពអគារខេមរវិទូ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដែលចែកចេញជាបីប្រធានបទរង រួមមាន៖

ប្រធានបទរងទី១ ស្ដីពី កិច្ចសហប្រតិបត្តិការនយោបាយ និងសន្តិសុខ មានវាគ្មិន៦រូប និងអ្នកសម្របសម្រួល១រូប។

ប្រធានបទរងទី២ ស្ដីពី ការផ្លាស់ប្តូរវប្បធម៌រវាង ប្រជាជន និងប្រជាជន អាស៊ាន-កូរ៉េ មានវាគ្មិន៦រូប និងអ្នកសម្របសម្រួល១រូប។

ប្រធានបទរងទី៣ ស្តីពី កិច្ចព្រមព្រាងពាណិជ្ជកម្មសេរី អាស៊ាន-កូរ៉េ (AKFTA) និង ភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចគ្រប់ជ្រុង ជ្រោយក្នុងតំបន់ (RCEP) មានវាគ្មិន៥រូប និងអ្នកសម្របសម្រួល១រូប។

គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា ដោយអនុលោមទៅតាមកិច្ចព្រមព្រៀង បានចុះហត្ថលេខា រវាងវិទ្យាស្ថានជ័យ សម្រាប់ការសិក្សាជាន់ខ្ពស់ (ដែលកាលនោះមាន ឈ្មោះថា វិទ្យាស្ថានកូរ៉េសម្រាប់ការ សិក្សាជាន់ខ្ពស់) ជាមួយរាជ បណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នាថ្ងៃទី១១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៤។ រយៈពេល១៨ ឆ្នាំមកនេះ ពោលគឺពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ២០២៣ ក្រោមការឧបត្ថម្ភ របស់វិទ្យាស្ថានជ័យ សម្រាប់ការសិក្សាជាន់ខ្ពស់ មជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវអាស៊ី នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា សម្រេចបាន នូវសមទ្ធិផលជាច្រើន។

ជាចុងបញ្ចប់ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត ខែក វីរៈ ប្រធានមជ្ឍមណ្ឌលស្រាវជ្រាវអាស៊ី នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាសង្ឃឹមយ៉ាងមុតមាំថា វិទ្យាស្ថានជ័យសម្រាប់ការសិក្សាជាន់ខ្ពស់នៃ សាធារណរដ្ឋកូរ៉េ នឹងបន្តកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ព្រមទាំងបន្តឧបត្ថម្ភថវិកាដល់មជ្ឈមណ្ឌល ក្នុងការរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍បែបនេះ ក៏ដូចជាគម្រោងដទៃទៀត នៅឆ្នាំបន្តបន្ទាប់ទៀត។

RAC Media

  ថ្ងៃសុក្រ, 22 ធ្នូ 2023 ម៉ោង 06:12 PM

ភ្នំពេញនិងបម្លាស់លំនៅ Phnom Penh and Migration ដោយ៖ លោក ហៃ សុគន្ធាមន្ត្រីស្រាវជ្រាវនាយកដ្ឋានភូមិវិទ្យានិងនគរូបនីយកម្ម

ភ្នំពេញ (Phnom Penh) គឺជារាជធានីរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដែលមានដង់ស៊ីតេប្រជាជនរស់នៅច្រើនជាងគេ រហូតដល់៣៣១៦នាក់ ក្នុងមួយគីឡូម៉ែត្រការ៉េ និងជាទីក្រុងធំលំដាប់ទី១ ដែលមានប្រជាជនរស់នៅច្រើនជាងគេផងដែរ។ ភ្នំពេញ ជាមជ្ឈមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្ម ដែលប្រមូលផ្ដុំទៅដោយ សំណង់អគារលំនៅដ្ឋាន សាលារៀន មន្ទីពេទ្យ វត្តអារាម ទីផ្សារដោះដូរមុខទំនិញ លើមុខជំនួញជួញដូរផ្សេងៗ ទាំងក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុក រួមបញ្ចូលទាំងសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ សង្គមកិច្ច និង នយោបាយ ពោលគឺជាទីកន្លែងរស់នៅប្រកបដោយភាពសម្បូរបែប។ តាមប្រវត្តិសាស្រ្ត រាជធានីភ្នំពេញ ត្រូវបានសាងសង់លើកដំបូង នៅក្នុងឆ្នាំ១៤៣៤ នៃរជ្ជកាលព្រះបាទស្រីសុរិយោព័រ (ពញាយ៉ាត) នៅពេលដែលទ្រង់បានចាកចោលរាជធានីអង្គរ ប៉ុន្តែមិនបានឋិតថេររហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះទេ។ ដំណាក់កាលទីពីរ គឺសាងសង់នៅក្នុងឆ្នាំ១៨៦៥ នៃរជ្ជកាលព្រះបាទនរោត្តម ហើយបានក្លាយទៅជារាជធានីជាក់លាក់មួយ បន្តរហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះ។ លំនៅដ្ឋានជាច្រើនរបស់ប្រជាជននាពេលនោះ គឺធ្វើអំពីឫស្សីប្រក់ដំបូលស្លឹក ហើយមានមុខរបរជាអ្នកជំនួញ នេសាទ និងធ្វើស្រែចម្ការ ចម្រុះទៅដោយជាតិសាសន៍ ជាច្រើន ដូចជា ខ្មែរ ចិន យួន ជ្វា ជាដើម។ គោលនយោបាយថ្មី របស់ព្រះបាទនរោត្តមនាពេលនោះ គឺការពង្រីកទីក្រុង ដោយបានស្ថាបនាអគារថ្មីៗជំនួសឱ្យផ្ទះឫស្សីប្រក់ស្លឹក ជាពិសេស ផ្ទះនៅតាមតំបន់ជួរមាត់ ទន្លេ។ ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់អាណានិគមបារាំង ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជាច្រើននៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ត្រូវបានរៀបចំដោយវិស្វករបារាំង ពោលគឺចម្លងតាមគម្រូស្ថាបត្យកម្មនៅក្នុងទីក្រុងប៉ារីស។ រចនាសម្ព័ន្ធគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាល រាជាធានីភ្នំពេញ នាពេលនោះ គឺបែងចែកជាបីសង្កាត់ ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅបន្តគ្នា តាមបណ្តោយមាត់ទន្លេ ពីជើងទៅត្បូង ហើយសម្គាល់ដោយក្រុមជាតិសាសន៍ផ្សេងៗគ្នារស់នៅ។ នៅខាងជើងក្បែរវត្តភ្នំ គឺជាសង្កាត់បារាំង ដែលមានពួកអ៊ឺរ៉ុបរស់នៅ មានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងព្រែកជីកមួយ។ បន្តភ្ជាប់មកខាងត្បូងម្តុំផ្សារកណ្តាល គឺជាសង្កាត់ចិន ដែលមានជនជាតិចិនរស់នៅជុំវិញផ្សារ មានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងព្រែកពាមផ្លុង ហើយខាងត្បូង ជាប់នឹងវាលព្រះមេរុ។ រីឯសង្កាត់ខ្មែរវិញ គឺមានទីតាំងស្ថិតនៅម្តុំព្រះបរមរាជវាំង និងលាតសន្ធឹងចុះទៅផ្នែកខាងត្បូង។ រជ្ជកាល ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ បានបន្តរៀបចំហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ រាជធានីភ្នំពេញ កាន់តែមានភាពទំនើបថែមទៀត ដោយមានការស្ថាបនាអគារសាធារណៈជាច្រើន និងបានពង្រីកសង្កាត់នីមួយៗឱ្យកាន់តែធំបន្ថែមទៀត។ ក្រោយទទួលបានឯករាជ្យ ពីបារាំង ថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៥៣ រាជធានីភ្នំពេញ បានពង្រីកខ្លួនយ៉ាងឆាប់រហ័ស ពោលគឺ មានបម្លាស់លំនៅរបស់ប្រជាជន ពីគ្រប់តំបន់នានាទូទាំងប្រទេស។ ផ្ទុយទៅវិញ ក្រោយរដ្ឋប្រហារ ថ្ងៃទី១៨ មីនា ១៩៧០ បានធ្វើឱ្យដំណើរអភិវឌ្ឍន៍ក្នុងវិស័យរៀបចំក្រុង ត្រូវបានគាំងស្ទះ រហូតដល់ប្រជាជន ត្រូវបានជម្លៀសដោយបង្ខំចេញពីរាជធានីភ្នំពេញ ហើយហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងសេវាសាធារណជាច្រើនទៀត ត្រូវបានទុកចោលទាំងស្រុង ពោលគឺរាជធានីភ្នំពេញនាពេលនោះ គឺជាទីក្រុងខ្មោច។

បម្លាស់លំនៅ គឺជាកត្តាមូលដ្ឋានមួយនៃ តំហយនិងកំណើនប្រជាជន តាមតំបន់នីមួយៗ នៃពិភពលោក ពោលគឺពីតំបន់អសន្តិសុខទៅតំបន់ដែលមានសុវត្ថិភាព ពីប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍទៅប្រទេសអភិវឌ្ឍ ជាដើម។ បម្លាស់លំនៅអន្តរជាតិ (ឆ្លងមហាសមុទ្រ ឆ្លងទ្វីប ឆ្លងប្រទេស) គឺជា បម្លាស់លំនៅមួយ ដែលបណ្តាលឱ្យមានរបាយ និងសមាមាត្រពូជសាសន៍ផ្សេងៗគ្នា គួរឱ្យកត់សម្គាល់ ដូចជា បម្លាស់លំនៅរបស់ជនជាតិស្បែកខ្មៅក្នុងសតវត្សទី១៦ និង ១៧ ពីទ្វីបអាហ៊្វ្រិកទៅកាន់ទ្វីបអាម៉េរិក (សហរដ្ឋអាម៉េរិក) បម្លាស់លំនៅពីទ្វីបអឺរ៉ុបទៅកាន់ទ្វីបអាម៉េរិក ក្នុងសតវត្សទី១៧ និងពីទ្វីបអាហ៊្វ្រិកទៅទ្វីបអឺរ៉ុប ក្នុងសតវត្សទី២០ និង២១ ជាដើម។

ប្រទេសកម្ពុជា ក៏បានឆ្លងកាត់ព្រឹត្តិការណ៍បម្លាស់លំនៅក្នុងប្រទេស ជាករណីដោយឡែករបស់ខ្លួនដែរ ព្រមទាំងត្រូវបានគេរាប់បញ្ចូលទៅក្នុងបណ្តាប្រទេសនៅក្នុងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលមានបម្លាស់លំនៅអន្តរជាតិ ដោយឆ្លងកាត់ដំណាក់កាលប្រវត្តិសាស្រ្តជាច្រើន ទៅកាន់ទ្វីប ឬប្រទេសគោលដៅផ្សេងៗ ដូចជាប្រទេសបារំាង សហរដ្ឋអាម៉េរិក អូស្រ្តាលី ជាដើម ។

បម្លាស់លំនៅ គឺសំដៅលើដំណើរផ្លាស់ទីរបស់មនុស្ស សត្វ ឬរុក្ខជាតិ ជាបណ្តោះអាសន្នឬស្ថាពរ ពីតំបន់មួយទៅកាន់តំបន់ផ្សេង ។ នៅ ក្នុងខ្លឹមសារនៃអត្ថបទស្រាវជ្រាវនេះ គឺផ្តោតជាសំខាន់អំពីបម្លាស់លំនៅរបស់មនុស្ស ពោលគឺការផ្លាស់ទីលំនៅរបស់ប្រជាជនកម្ពុជានៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដោយឆ្លងកាត់ព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្រ្ត របស់ប្រទេស ជាពិសេសគឺព្រឹត្តិការណ៍នៃ សង្គ្រាមស៊ីវិលផ្ទៃក្នុងកម្ពុជា។

នៅក្នុងអត្តបទស្រាវជ្រាវនេះ មានគោលបំណងផ្តោតជាសំខាន់ទៅលើចលនាបម្លាស់លំនៅប្រជាជននៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដោយឆ្លងកាត់ព្រឹត្តិការណ៍សង្គមនានា ដែលកម្ពុជាបានឆ្លងកាត់ និងផលវិបាកដោយសារបម្លាស់លំនៅញឹកញាប់របស់ប្រជាជនកម្ពុជា។ បើទោះបីបចុប្បន្ន កម្ពុជា បានទទួលនូវសុខសន្តិភាពដ៍ពេញលេញ ក្រោមនយោបាយឈ្នះឈ្នះក៏ដោយ ក៏មូលដ្ឋាន បម្លាស់លំនៅរបស់ប្រជាជនខ្មែរមួយចំនួនមិនបានសម្រាលបន្ទុកកម្រិតជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់ខ្លួនដែរ។ 

សូមចូលអានខ្លឹមសារលម្អិត និងមានអត្ថបទស្រាវជ្រាវជាច្រើនទៀតតាមរយ:តំណភ្ជាប់ដូចខាងក្រោម

https://rac.gov.kh/researchs-categories/1/researchs?page=9

  ថ្ងៃអង្គារ, 19 ធ្នូ 2023 ម៉ោង 02:33 PM

ជ្រុងមួយនៃគំនិតស្តីពី “មូលហេតុនៃការសិក្សាស្រាវជ្រាវ” ដោយបណ្ឌិត វង់ សំអូន ជំនួយការខុទ្ទកាល័យប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

ជាទូទៅមនុស្សនៅក្នុងសង្គមទទួលបានចំណេះដឹងពីរយ៉ាងពីអ្វីដែលគេបានជួប បានឆ្លងកាត់បានរៀន និងបានធ្វើ។ល។ ចំណេះដឹងទំាងពីរយ៉ាងនោះមាន៖ ចំណេះដឹងមានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រ (Scientific knowledge) និងគ្មានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រ (Non-Scientific Knowledge) ។

១. ចំណេះដឹងគ្មានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រ៖ គឺជាចំណេះដឹងទាំងឡាយណាដែលពុំបានឆ្លងកាត់ការប្រើប្រាស់វិធីវិទ្យាសាស្ត្រច្បាស់លាស់ ឬចំណេះដឹងទាំងឡាយណាដែលគ្រាន់តែជាការយល់ឃើញ ការធ្លាប់ជួប ធ្លាប់អនុវត្ត អាចមានលក្ខណៈ និងការយល់ឃើញដូចគ្នា ឬខុសគ្នារបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ ក្រុមណាមួយ តំបន់ណាមួយ ឬជាតិសាសន៍ណាមួយជាដើម។ ចំណេះដឹងប្រភេទនេះបានកើតឡើងតាមរយៈបទពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ទម្លាប់ដែលខ្លួនធ្លាប់ធ្វើ ធ្លាប់ជួប ជំនឿ ទំនៀមទំលាប់ប្រពៃណី សាសនា ការប្រត្តិបត្ត អារម្មណ៍ ការយល់ឃើញ ការគិត ការស្រមើរស្រម័យ ការធ្វើតាម ការត្រាប់តាម ជឿតាមបុគ្គល ឥស្សរជនឆ្នើម ថ្នាក់ដឹកនាំ ឬអ្នកមានអំណាចណាម្នាក់ ការលើកយកហេតុផលផ្ទាល់ខ្លួនមកអះអាង ឬការធ្លាប់ឃើញជាដើម។ល។

ឧទាហរណ៍ អ្នកកាន់សាសនាអ៊ីស្លាមមានជំនឿថា ការសម្លាប់សត្វបានបុណ្យ ឬគេយំនៅពេលទារក ឬទារិកាកើតមក។ ចំនែកអ្នកកាន់ពុទ្ធសាសនាជឿថា ការសម្លាប់សត្វ ឬការសម្លាប់មនុស្សនឹងទទួលអំពើបាប ឬទារក ទារិកដែលបានកើតមកជាមនុស្សបានអស់កម្មពីព្រោះបានចាប់ជាតិ ឬកើតជាមនុស្សឡើងវិញ។ ជំនឿ ឬការយល់ឃើញបែបនេះពុំមានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រដោយសារតែពុំបានឆ្លងកាត់ការប្រមូលទិន្នន័យ ការវិភាគទិន្នន័យ ការសំយោគ ឬការសន្និដ្ឋានដើម្បីបង្កើតការយល់ដឹងជាក់ស្តែង។ 

សូមចូលអានខ្លឹមសារលម្អិត និងមានអត្ថបទស្រាវជ្រាវជាច្រើនទៀតតាមរយ:តំណភ្ជាប់ដូចខាងក្រោម

https://rac.gov.kh/researchs-categories/19/researchs#main-container

  ថ្ងៃចន្ទ, 18 ធ្នូ 2023 ម៉ោង 02:57 PM

Twenty officials of the Royal Academy of Cambodia Visit India for Training in Public Policy and Good Governance Dr. Seun Sam

From December 26, 2023 to January 6, 2024, twenty officials of the Royal Academy of Cambodia will visit India for training in public policy and good governance. This training represents a critical turning point in the development of stronger connections between Cambodia and India. This training shows how committed both nations are to developing bilateral ties and emphasizes the increasing significance of sound public policy and good governance in the complicated global environment of today.

India is become a world leader in a number of areas, including public policy. India, known for its dynamic and diversified democracy, has gained international attention for its creative policy frameworks. Because of its proficiency in fields including social welfare, governance, and economic reforms, the nation is a prime location for capacity-building programs.

Officials from the Royal Academy of Cambodia visit India to demonstrate a shared willingness to share best practices and experiences. The Royal Academy of Cambodia officials will have the chance to learn about India's successful policy-making processes and the socio-economic and political elements that have influenced them by participating in public policy and good governance training programs under the support of Indian Government.

The Royal Academy of Cambodia (RAC) has a heavy emphasis on improving public administration and intellectual growth in order to develop a pool of highly qualified professionals who can effectively contribute to the advancement of the nation. The Academy looks for creative ways to promote sustainable development and equitable growth by addressing the urgent issues facing Cambodia through research, training programs, and policy proposals.

Acknowledging the importance of information sharing and global collaboration, the Royal Academy of Cambodia has established alliances with prestigious organizations across the globe. Through these partnerships, RAC’s officials are able to broaden their knowledge base, get insight from international best practices, and apply those lessons back to their own setting.

The goal of the Royal Academy of Cambodia has always been to promote global alliances and partnerships for the exchange of information and the development of capacity. Academy leaders take an initiative and travel to India to take part in a specialized public policy and good governance training session. This project not only demonstrates the academy's commitment to improving the knowledge and abilities of its representatives, but it also emphasizes the solid relationships it has built with numerous Indian universities.

The cooperation between the Indian Embassy in Cambodia and the Royal Academy of Cambodia, in particular, has been crucial in promoting the sharing of knowledge, insights, and best practices in the sphere of public policy. These collaborations have given officials from both nations the chance to participate in fruitful conversations, workshops, and training courses that are designed to tackle shared issues and advance efficient governance.

India and Cambodia have a long history of diplomatic relations, and this visit shows how committed both countries are to strengthening these bonds even further. Officials from the Royal Academy of Cambodia can benefit from India's knowledge and experiences in this area by taking part in public policy training. The country as a whole will gain from this knowledge-sharing effort as it can help shape and improve public policy and good goverance in Cambodia.

The upcoming trip of the RAC’s officials will have good effects that go beyond cultural exchange and policy making. Improved bilateral ties can pave the way for more investment, trade, and sector-specific cooperation. India and Cambodia should look into new opportunities for academic collaboration, technology transfer, and commercial cooperation. Both countries' development and prosperity may result from this cooperative relationship.

The Royal Academy of Cambodia officials' trip to India for public policy and good governance training is extremely significant and could have an impact on how public policy is developed in Cambodia.

The government of Cambodia is committed to improving its public policy framework and fortifying its relationships with foreign partners, as seen by this visit. The future growth and advancement of Cambodia is being facilitated by the Royal Academy of Cambodia and other government institutions which are investing in the professional development of its officials.

RAC’s officials in India will have gained invaluable information and abilities in a range of public policy areas, such as social welfare, economic growth, governance, and sustainable practices, thanks to their training. They will be able to successfully contribute to the creation and execution of policies that meet the needs and ambitions of the people of Cambodia thanks to this knowledge transfer.

Additionally, the visit would strengthen the bonds between India and Cambodia and enable the sharing of ideas and best practices in public policy. The officials will be able to interact with their Indian counterparts, gain knowledge from their experiences, and create networks that will be useful going forward.

It is impossible to overstate the possible influence of this visit on Cambodia's public policy evolution. With improved knowledge and exposure to global norms, the officials may be key players in developing policies that support equitable growth, foster good governance, and raise the general standard of living for the people of Cambodia.

In conclusion, the Royal Academy of Cambodia officials' travel to India for public policy and good governance training is an important step in developing relations between Cambodia and India and it will also empower Cambodian authorities to influence public policy in Cambodia. This project has enormous promise for Cambodia's future growth and development because it gives Cambodian officials from different ministries the skills and information, they need to handle opportunities and challenges in the changing global environment.

Dr. Seun Sam is a researcher of the Royal Academy of Cambodia

  ថ្ងៃចន្ទ, 18 ធ្នូ 2023 ម៉ោង 10:51 AM

ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជីនពីង ទៅវៀតណាម និងចក្ខុវិស័យឆ្នាំ២០៤៥ របស់វៀតណាម

អគ្គលេខាបក្សកុម្មុយនិស្តវៀតណាម លោក ង្វៀន ភូចុង (Nguyen Phu Trong) បាន គូសបញ្ជាក់ក្នុង អំឡុងដំណើរ ទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋ របស់ប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជីនពីង មកកាន់ប្រទេសវៀតណាមថា៖ វៀតណាមបានខិតខំ និង សម្រេចបានលទ្ធផល លើវិស័យសំខាន់ៗ ជាច្រើន ហើយក៏បានដាក់ចេញនូវគោលដៅ និងទិសដៅឱ្យក្លាយជាប្រទេស អភិវឌ្ឍន៍ ដែលមានប្រាក់ ចំណូលខ្ពស់ និងដើរតាមសង្គមនិយមនៅពាក់កណ្តាលសតវត្ស ដោយបានដាក់ចេញនូវ គោលដៅ អភិវឌ្ឍន៍ ជាក់លាក់សម្រាប់ ឆ្នាំ២០២៥ ឆ្នាំ២០៣០ និងឆ្នាំ២០៤៥ ដូចដែល បានកំណត់នៅក្នុង សមាជ លើកទី១៣ របស់បក្សកុម្មុយនិស្តវៀតណាម។ ថ្នាក់ដឹកនាំវៀតណាមបានអះអាងថា គោលនយោបាយ ការ បរទេសជាប់លាប់របស់បក្ស និងរដ្ឋគឺឯករាជ្យ ស្វ័យភាព សន្តិភាព មិត្តភាព កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងការ អភិវឌ្ឍ ។ លោកបានបន្ថែមថា វៀតណាមគឺជាមិត្ត ដៃគូដែលជឿទុកចិត្ត និងជាសមាជិកដែលមាន ការទទួលខុសត្រូវ ក្នុង សហគមន៍អន្តរជាតិ។ វៀតណាមចាត់ទុកការអភិវឌ្ឍន៍ទំនាក់ទំនង របស់ខ្លួនជាមួយ ចិនជាអាទិភាពចម្បង និងជា ជម្រើសយុទ្ធសាស្ត្រ គាំទ្រការអភិវឌ្ឍន៍របស់ចិន និងការរួមចំណែកដល់ សន្តិភាព និងវឌ្ឍនភាពរបស់មនុស្សជាតិ។

ដើម្បីសម្រេចបានគោលដៅដូចការរំពឹងទុក ប្រទេសវៀតណាម ចាំបាច់ត្រូវទាញយកឱ្យបានជា អតិបរមា រាល់ សក្តានុពលដែលខ្លួនមាន និងជាពិសេសផលដែលទទួលបានពីការប្រកួតប្រជែង ខាង ភូមិសាស្រ្ត នយោបាយ រវាង មហាអំណាចនៅក្នុងតំបន់។

ថ្ងៃអង្គារទី១២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ ប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជីនពីង ផ្តើមដំណើរបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋ រយៈ ពេល២ថ្ងៃ នៅប្រទេសវៀតណាម និងជាលើកទី១ គិតចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៧ មក។ ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ ប្រធានាធិបតីចិនទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាមនៅពេលនេះ កើតឡើង៣ខែក្រោយពីរដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយ បាន ដំឡើងកម្រិតទំនាក់ទំនង ជាមួយសហរដ្ឋអាម៉េរិកដល់ខ្ពស់បំផុត គឺ «ដៃគូ យុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ» ឱ្យបាន ស្មើជាមួយចិននិងរុស្ស៊ី ក្នុងអំឡុងពេលនៃដំណើរទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋ របស់ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិក លោក ចូ បៃដិន (Joe Biden) មកកាន់ប្រទេសវៀតណាម កាលពី ខែកញ្ញាកន្លងទៅ។

ក្នុងដំណើរបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋនេះ លោកប្រធានាធិនតីចិន ជួបពិភាក្សាការងារជាមួយ អគ្គលេខាធិការ បក្សកុម្មុយនិស្តវៀតណាម លោក ង្វៀន ភូចុង នៅវិមានប្រធានាធិបតីវៀតណាម ប្រធាបនាធិបតីវៀតណាម លោក វ៉ វ៉ាន់ធឿង (Vo Van Thuong) លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ផាម មិញជិញ (Pham Minh Chinh) ប្រធានសភា លោក វឿង ឌីញ ហ្វិ (Vuong Dinh Hue) ដើម្បីធ្វើឱ្យកាន់ តែស៊ីជម្រៅ និងលើកកំពស់ បន្ថែមទៀតនៃទំនាក់ទំនង ភាព ជាដៃគូកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាយុទ្ធសាស្ត្រ គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ដើម្បីកសាងសហគមន៍ ចែករំលែកអនាគត វៀតណាម -ចិន។

ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋនៅប្រទេសវៀតណាម រយៈពេល២ថ្ងៃ ពីថ្ងៃទី១២ដល់១៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ របស់ប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជីនពីង វៀតណាម និងចិនបានចេញ សេចក្តីថ្លែងការណ៍ រួម ស្តីពីការ បន្តធ្វើឱ្យ ស៊ីជម្រៅ និងលើកកំពស់ភាពជាដៃគូសហប្រតិបត្តិការ យុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ កសាងសហគមន៍ ចែករំលែក អនាគតវៀតណាម-ចិន។ ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍បានអះអាងថា៖ វៀតណាម និងចិនជាអ្នកជិតខាងល្អ មិត្តភក្តិល្អ សមមិត្តល្អ ដៃគូល្អ មានរបបនយោបាយស្រដៀងគ្នា ឧត្តមគតិ និងជំនឿស្រដៀងគ្នា និងមាគ៌ាអភិវឌ្ឍន៍ដ៏ជិតស្និទ្ធ មានទិសដៅដូចគ្នា ចែករំលែកអនាគតរួម ដោយ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីសុភមង្គលរបស់ប្រជាជន និងភាពសម្បូរ រុងរឿងរបស់ប្រទេសជាតិ ខិតខំ ប្រឹងប្រែងដើម្បីបុព្វហេតុសន្តិភាពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ និងវឌ្ឍភាពរបស់មនុស្សជាតិ។

អាស្រ័យហេតុនេះ ដើម្បីទទួលមរតក និងពង្រីកប្រពៃណី “ទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធ វៀតណាម-ចិន ជាសមមិត្តផង និង ជាបងប្អូនផង” បន្តធ្វើឱ្យស៊ីជម្រៅ និងលើកកំពស់ ទំនាក់ទំនងភាពជាដៃគូ សហប្រតិបត្តិការយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុង ជ្រោយ វៀតណាម-ចិន ភាគីទាំងពីរបានឯកភាពកសាង សហគមន៍ ចែករំលែក អនាគតវៀតណាម-ចិន ប្រកប ដោយអត្ថន័យយុទ្ធសាស្ត្រ ដើម្បីសុភមង្គលរបស់ប្រជាជន នៃប្រទេសទាំងពីរ និងដើម្បីបុព្វហេតុសន្តិភាព និង វឌ្ឍនភាពរបស់មនុស្សជាតិ។

វៀតណាមគាំទ្រចំពោះការកសាងសហគមន៍ចែករំលែកអនាគតមនុស្សជាតិ គំនិតផ្តួចផ្តើម អភិវឌ្ឍន៍សកល គំនិត ផ្តួចផ្តើមសន្តិសុខសកល និងគំនិតផ្តួចផ្តើម អរិយធម៌សកល។ គំនិតផ្តួចផ្តើមដែល បានលើកឡើងខាងលើបាន កំណត់ គោលដៅគឺ ការពារផលប្រយោជន៍រួមរបស់មនុស្សជាតិទាំងមូល ដើម្បី បុព្វហេតុសន្តិភាព យុត្តិធម៌ និងវឌ្ឍនភាព របស់ប្រជាជនលើពិភពលោក ឆ្លើយតបនឹងបំណងប្រាថ្នា កសាងពិភពលោកឱ្យកាន់តែប្រសើរ ឡើងរបស់ប្រជាជន នៃប្រទេសនានា។ ភាគីទាំងពីរបានឯកភាពថា ការអភិវឌ្ឍទំនាក់ទំនងរវាងបណ្ដាប្រទេស ត្រូវគោរពតាមធម្មនុញ្ញ អង្គការសហប្រជាជាតិ ច្បាប់អន្តរជាតិ និងស្តង់ដារជាមូលដ្ឋាន នៃទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការគោរព គ្នាទៅវិញទៅមក សមភាព ផលប្រយោជន៍ ទៅវិញទៅមក កិច្ចសហប្រតិបត្តិការឈ្នះ-ឈ្នះ គោរពអធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាព ដែនដី របស់គ្នាទៅវិញទៅមក ប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការដោះស្រាយការខ្វែងគំនិតគ្នាដោយសន្តិវិធី។

តាមទិសដៅខាងលើ ភាគីទាំងពីរបានឯកភាពជំរុញទំនាក់ទំនងវៀតណាម-ចិន ឱ្យឈានចូល ដំណាក់កាលថ្មី។ ភាគី ទាំងពីរបានឯកភាពពង្រីកឱ្យបានល្អនូវតួនាទី សម្របសម្រួលជាទូទៅ នៃ គណៈកម្មាធិការដឹកនាំកិច្ច សហប្រតិបត្តិការ ទ្វេភាគី វៀតណាម-ចិន ជំរុញយ៉ាងសកម្មនូវ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ នាពេលខាងមុខ ដោយផ្តោតលើ ទិសដៅធំៗទាំង៦ នៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ៖ ការជឿទុកចិត្តខាងនយោបាយកាន់តែខ្ពស់; កិច្ចសហប្រតិបត្តិការការពារជាតិ- សន្តិសុខកាន់តែ ជាក់ស្ដែង; កិច្ចសហប្រតិបត្តិការកាន់តែស៊ីជម្រៅ; មូលដ្ឋានសង្គមកាន់តែរឹងមាំ; ការសម្របសម្រួលពហុភាគីកាន់តែ ជិតស្និទ្ធ; ការគ្រប់គ្រងនិងដោះស្រាយការខ្វែងគំនិតគ្នាកាន់តែប្រសើរឡើង រួមដៃគ្នាជំរុញបុព្វហេតុ សង្គមនិយម និងពិភពលោកដ៏រីកចម្រើន។

ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋនេះ ភាគីទាំងពីរបានចុះហត្ថលេខាលើឯកសារ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ចំនួន៣៦ ដែលត្រូវបានចុះហត្ថលេខា រវាងគណៈកម្មាធិការ ក្រសួង ស្ថាប័នមជ្ឈិម និងមូលដ្ឋាន នៃប្រទេសទាំងពីរ ដែលក្នុងនោះរួមមាន៖ ឯកសារចំនួន៤ លើវិស័យនយោបាយ និងកិច្ចការបរទេស ដែលត្រូវបានចុះហត្ថលេខា រវាងគណៈកម្មាធិការមជ្ឈិមបក្ស និងក្រសួងការបរទេស នៃប្រទេសទាំងពីរ; ឯកសារចំនួន៤ លើវិស័យ កិច្ច សហប្រតិបត្តិការសន្តិសុខ និងការពារជាតិ ស្តីពី ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងបទល្មើស កិច្ចសហប្រតិបត្តិការនៅតំបន់សមុទ្រ និងវិស័យយុត្តិធម៌; ឯកសារចំនួន ២៤ ស្តីពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ថ្នាក់រដ្ឋាភិបាល ក្រសួង និងស្ថាប័ន; ឯកសារ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការចំនួន៤ រវាងថ្នាក់មូលដ្ឋាននៃប្រទេស ទាំងពីរ។ ឯកសារទាំង៣៦នេះ សុទ្ធតែបានរួមចំណែក ដល់ការលើកកម្ពស់ កម្រិតទំនាក់ទំនង និងកិច្ច សហប្រតតបត្តិការរវាងប្រទេសទាំងពីរ វៀតណាម-ចិន។

សូមបញ្ជាក់ថា ប្រទេសចិនគឺជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំបំផុតរបស់វៀតណាម ក្នុងរយៈពេលជាច្រើន ឆ្នាំជាប់ៗគ្នា ស្របពេលដែលវៀតណាមគឺជាដៃគូធំបំផុតរបស់ចិននៅក្នុងអាស៊ាន។ ពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីរវាង ប្រទេស ទាំងពីរ ឈានដល់ ១៧៥,៦ ពាន់លានដុល្លារកាលពីឆ្នាំមុន ដោយការនាំចេញរបស់វៀតណាម ឈានដល់ ៥៧,៧ ពាន់លានដុល្លារ ហើយការនាំចូលឈានដល់ ១១៧,៨៧ ពាន់លានដុល្លារ។ គិតរហូតមក ដល់ថ្ងៃទី២០ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣នេះ ប្រទេសចិនបានជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី៦ ក្នុងចំណោម ១៤៣ ប្រទេស និងដែនដី ដែលមានការ វិនិយោគដ៏ធំបំផុតមួយនៅវៀតណាម ជាមួយនឹងគម្រោងសកម្ម ចំនួន ៤,១០៥ និងមានដើមទុនចុះបញ្ជីសរុបជាង ២៦,៥ ពាន់លានដុល្លារ។

ប្រទេសវៀតណាម ស្ថិតនៅចំទីតាំងយុទ្ធសាស្រ្ត នៃតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលជាតំបន់ ប្រកួតប្រជែង ខាងភូមិ សាស្ត្រនយោបាយ រវាងចិននិងសហរដ្ឋអាម៉េរិក ហើយប្រទេសមួយនេះមានរ៉ែកម្រធំលំដាប់ទី២ បន្ទាប់ពីចិន នៅអាស៊ី សម្រាប់បម្រើឱ្យវិស័យបច្ចេកវិទ្យា ដូចជាការផលិតទូរស័ព្ទ កុំព្យូទ័រ អាគុយ រថយន្តអគ្គិសនី ទើប វៀតណាមបានក្លាយជាចំណុចចាប់អារម្មណ៍ ពីសំណាក់មហាអំណាច អាម៉េរិកនិងចិន ហើយមហាអំណាចទាំងពីរ សុទ្ធតែប្រាថ្នាចង់ទាញមកធ្វើជាដៃគូរៀងៗខ្លួន។

ក្រោយពេលប្រទេសវៀតណាមនិងចិន បន្តធ្វើឱ្យស៊ីជម្រៅ និងលើកកំពស់ភាពជាដៃគូ សហប្រតិបត្តិការ យុទ្ធសាស្ត្រ គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ កសាងសហគមន៍ ចែករំលែកអនាគត វៀតណាម-ចិន នោះមានអត្ថន័យ ប្រទេសទាំងពីរនឹង ពង្រឹងកិច្ច សហប្រតិបត្តិការទៅថ្ងៃអនាគត ក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច សន្តិសុខ និងនយោបាយ។ ចំណែកក្នុងការដំឡើង កម្រិតទំនាក់ទំនង ក្លាយជាដៃគូយុទ្ធសាស្រ្តគ្រប់ ជ្រុងជ្រោយជាមួយសហរដ្ឋអាអាម៉េរិក នោះគឺមានន័យថា សហរដ្ឋអាម៉េរិកនឹងពង្រឹង កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ នាថ្ងៃខាងមុខជាមួយវៀតណាម លើយុទ្ធសាស្រ្តយោធារបស់ខ្លួន នៅក្នុងតំបន់តាមរយៈការចាប់ដៃគូ ជា មួយវៀតណាម បូករួមទាំងវិស័យបច្ចេកវិទ្យាផងដែរ ដោយសារ ប្រទេស វៀតណាមមានរ៉ែកម្រធំលំដាប់ទី២បន្ទាប់ពីចិននៅអាស៊ី សម្រាប់បម្រើឱ្យវិស័យបច្ចេកវិទ្យា ដូចជាការផលិត ទូរស័ព្ទ កុំព្យូទ័រ អាគុយ រថយន្តអគ្គិសនី ហើយក្រុមហ៊ុនបច្ចេកវិទ្យារបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក និងកូរ៉េ ក៏កំពុងមាន ចំណាប់អារម្មណ៍ ទៅបណ្តាក់ទុននៅវៀតណាម។

ដូច្នេះ តាមរយៈដំណើរទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋរបស់ ប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជីនពីង ដែលមានភ្ជាប់ ជាមួយឯកសារ នៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការចំនួន៣៦ បន្ថែមលើឯកសារដែលមានស្រាប់ ក៏ដូចជាការដំឡើង កម្រិតទំនាក់ទំនងរវាង ប្រទេសវៀតណាម ជាមួយសហរដ្ឋអាម៉េរិកកាលពីខែកញ្ញាកន្លងទៅ នៅក្នុងបរិបទ នៃការប្រកួតប្រជែង ខាង ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ របស់មហាអំណាចទាំងពីរ ដោយឈរលើ គោល នយោបាយការបរទេស ឯករាជ្យ ស្វ័យភាព សន្តិភាព មិត្តភាព កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងការអភិវឌ្ឍន៍ និងនយោបាយការទូតដើមប្ញស្ស៊ីរបស់លោក ង្វៀន ភូចុង ដែលបានប្រកាន់ភ្ជាប់នូវ បួនមិនគឺ៖ ដែលទី១- មិនបង្កើតសម្ព័ន្ធយោធាជាមួយប្រទេសដ៏ទែ។ ទី២- មិនចូលដៃ ជាមួយប្រទេស មួយដើម្បី ទៅវាយប្រហា ប្រទេសមួយទៀត។ ទី៣- មិនអនុញ្ញាតឱ្យបរទេស ចូលមក តាំងមូល ដ្ឋានយោធានៅទឹកដីរបស់ វៀតណាម។ និងទី៤- មិនប្រើកម្លាំងយោធានៅក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ដែលជាគំនិត បង្កើតមិត្ត ការមិនតាំងខ្លួនជាសត្រូវរបស់ប្រទេសដ៏ទៃដើម្បីផលប្រយោជន៍ជាតិនិងប្រជាជន នោះចក្ខុវិស័យ ក្លាយជា ប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍និងដើរតាមសង្គមនិយម នៅពាក់កណ្តាលសតវត្ស នឹងអាចទទួលបាន ជោគជ័យតាម ការគ្រោង ទុកនាពេលខាងមុខ៕

ដោយ លោក អ៊ុច លាង៖ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ នៃនាយកដ្ឋានសិក្សាអាស៊ី អាហ្វ្រិក និងមជ្ឈិមបូព៌ា នៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

RAC Media

  ថ្ងៃសុក្រ, 15 ធ្នូ 2023 ម៉ោង 03:00 PM

ពិធីចុះអនុស្សរណៈយោគយល់គ្នាបន្តរវាងរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងបណ្ឌិត្យសភានៃខេត្តគ័ងស៊ី

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃសុក្រ ៣ កើត ខែមិគសិរ ឆ្នាំថោះ បញ្ចស័ក ព.ស. ២៥៦៧ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣នេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងជាអនុប្រធានប្រចាំការក្រុមប្រឹក្សាបណ្ឌិតសភាចារ្យ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានទទួលជួបប្រតិភូបណ្ឌិត្យសភានៃខេត្តគ័ងស៊ី និងចុះអនុស្សរណៈយោគយល់គ្នាបន្តជាមួយបណ្ឌិត្យសភានៃខេត្តគ័ងស៊ី។

អញ្ជើញក្នុងពិធីចុះអនុស្សរណៈនេះមានការអញ្ជើញចូលរួមពីសំណាក់ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតអគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតប្រធានវិទ្យាស្ថានទាំង៦ ព្រមទាំងមន្ត្រីរាជការមួយចំនួននៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។

គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា អនុស្សរណៈយោគយល់គ្នាបន្តរវាងរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងបណ្ឌិត្យសភានៃខេត្តគ័ងស៊ីនាឱកាសនេះ បានកំណត់ទិសដៅនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងស្ថាប័នទាំងពីរលើ៤ចំណុចគឺ៖

១- ការផ្លាស់ប្ដូរទស្សនកិច្ចរវាងថ្នាក់ដឹកនាំ និងអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវនៃស្ថាប័នទាំងពីរ

២- ការអនុវត្តគម្រោងសិក្សាស្រាវជ្រាវរួមគ្នា

៣- ការរៀបចំវេទិកា សិក្ខាសាលា និងសន្និសីទរួមគ្នា

៤- ការរៀបចំការសម្ដែងសិល្បៈ ក្នុងគោលបំណងផ្លាស់ប្ដូរការយល់ដឹងអំពីវប្បធម៌គ្នាទៅវិញទៅមក៕

នាយកដ្ឋានទំនាក់ទំនងសាធារណៈ និងពិធីការ

  ថ្ងៃសុក្រ, 15 ធ្នូ 2023 ម៉ោង 11:43 AM

ស្វែងយល់ពីម្ហូបខ្មែរ៖ សម្លរម្ជូរខួក្តាម Understanding on Khmer food "Khuor Kdam Food" ដោយ៖ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត អ៊ុំ ប៉ុម ជំនួយការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

ម្ហូបអាហារជាធាតុមួយក្នុងចំណោមធាតុទាំងឡាយនៃប្រភេទទាំងប្រាំបួនរបស់ វប្បធម៌មាន តួនាទីទ្រទ្រង់ការរស់រានមានជីវិតរបស់មនុស្សក៏ដូចជាជាតិសាសន៍ទាំងអស់នៅលើសកលលោកយើងនេះ។ មនុស្សម្នាក់ៗចេះធ្វើម្ហូបតគ្នាពីជំនាន់មួយទៅជំនាន់មួយដោយសាររៀនពីម្ដាយផ្ទាល់ឬមួយក៏ចេះដោយការរៀនសូត្រពីសាលាតាមរយៈកម្មវិធីសិក្សាវិជ្ជាមេផ្ទះ (Art ménager) ដែលក្នុងនោះមានរៀនលម្អិតពីវិជ្ជាធ្វើម្ហូប។ ទាក់ទងនឹងម្ហូបអាហារនេះដែរបើគេពិចារណាទៅតាម សីលធម៌របស់នរវិទ្យាមុខវិជ្ជានេះបានអប់រំប្រកបដោយគុណធម៌យ៉ាងនេះថាគ្មានម្ហូបអាហាររបស់ជាតិសាសន៍ណាមួយដែលអន់ថយឬថ្ដុំថ្កើងជាងជាតិសាសន៍ណាមួយផ្សេងទៀតនោះឡើយ មានន័យថា ជាតិសាសន៍នីមួយៗត្រូវដាក់កាយដាក់ចិត្តសិក្សាស្វែងយល់ពីគ្នាភ្លក្សរសជាតិម្ហូបអាហារគ្នាទៅវិញទៅមក ដោយក្តីសោមនស្សរីករាយ គោរពស្រឡាញ់វប្បធម៌ម្ហូបផងគ្នាឲ្យតម្លៃខ្ពស់ ដោយមិនរើសអើង ឬបង្កជាជម្លោះរាលដាលធំព្រោះតែរឿងម្ហូបអាហារហូបចុកខុសគ្នានោះឡើយ។ ដោយឡែកផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹងបញ្ហាម្ហូបនេះដែរក្នុងឋានៈជាជាតិសាសន៍មួយនៅលើសាកលលោកខ្មែរយើងក៏មានម្ហូបអាហារសម្រាប់សម្គាល់អត្តសញ្ញាណជាតិសាសន៍របស់ខ្លួនដែរ ហើយដែលក្នុងឱកាសនេះខ្ញុំសូមលើកយកនូវសម្លដ៏សាមញ្ញមួយមុខដែលគេនិយមហូបចុកនៅឯជនបទស្រែចម្ការរបស់យើងបច្ចុប្បន្ននោះគឺ "សម្លខួក្តាម" យកមកបង្ហាញជូន។ តើសម្លមួយប្រភេទនេះមានវិធីធ្វើនិងគ្រឿងផ្សំអ្វីខ្លះ? ហេតុអ្វីបានជាគេដាក់ឈ្មោះថាសម្លម្ជូរខួក្តាម? សូមអញ្ជើញតាមដាននិងភ្លក្សរសជាតិក្នុងអារម្មណ៍ជាមួយនឹងរូបខ្ញុំជាអ្នករៀបរៀងអត្ថបទនេះដូចតទៅ៖

សំណួរសួរថាហេតុអ្វីបានជាគេដាក់ឈ្មោះថាសម្លម្ជូរ "ខួក្តាម" យ៉ាងដូច្នេះ? តើគេយកខួក្តាមពិតប្រាកដមកធ្វើសម្លនេះឬមួយយ៉ាងណា? ប៉ុន្តែមកទាស់ត្រង់គេសរសេរពាក្យខួ គ្មាន"រ" ខាងចុង។ តាមពិតទៅសម្ល "ខួក្តាម" ជាឈ្មោះសម្លដែលគេផ្សំឡើងជាសំខាន់ពីសាច់ក្តាមដោយគេយកក្តាមមកបកស្នូកនិងសន្ទះទ្រូងចេញលាងទឹកឱ្យស្អាតរួចហើយបុកឱ្យល្អិតលាយជាមួយទឹក ហើយពូតយកទឹកសាច់ក្តាម នោះមកស្លផ្សែផ្សំនិងគ្រឿងផ្សំដទៃទៀតឲ្យកើតចេញជាសម្លបរិភោគប្រកបដោយរសជាតិនិងពេញនិយមរបស់ខ្មែរយើងតែប៉ុណ្ណោះ។ យើងក៏អាចចោទសួរជាបន្តទៀតថាតើសម្លនេះមានគ្រឿងផ្សំប៉ុន្មានមុខ? ហើយមានវិធីធ្វើយ៉ាងណាដែរ? 

សូមចូលអានខ្លឹមសារលម្អិត និងមានអត្ថបទជាច្រើនទៀតតាមរយ:តំណភ្ជាប់ដូចខាងក្រោម

https://rac.gov.kh/researchs-categories/1/researchs?page=9

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 14 ធ្នូ 2023 ម៉ោង 03:49 PM