រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

«ប្រជុំពិនិត្យ ពិភាក្សា និង អនុម័តបច្ចេកសព្ទគណ:កម្មការអក្សរសិល្ប៍»

កាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៩ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរ ក្រោមអធិបតីភាពឯកឧត្តមបណ្ឌិត ប៊ី សុខគង់ បានបន្តដឹកនាំប្រជុំពិនិត្យ ពិភាក្សា និង អនុម័តបច្ចេកសព្ទគណ:កម្មការអក្សរសិល្ប៍ បានចំនួន០៣ពាក្យ ដូចខាងក្រោម៖

RAC Media

  ថ្ងៃពុធ, 29 ឧសភា 2019 ម៉ោង 09:48 AM

«ពិធីការពារគម្រោងបណ្តោះអាសន្ននិក្ខេបបទថ្នាក់បណ្ឌិត» ដោយ៖ សេង មាន

ថ្ងៃចន្ទ ៩រោច ខែពិសាខ ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស. ២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៩ វេលាម៉ោង ៨៖៣០ នាទីព្រឹក នៅអគារE ផ្នែកបណ្តុះបណ្តាលនិងស្រាវជ្រាវនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានរៀបចំ ពិធីការពារគម្រោងបណ្តោះអាសន្ននិក្ខេបបទថ្នាក់បណ្ឌិតជូន៖

- បេក្ខជន ម៉ឹល ផូ- ជំនាញ វិទ្យាសាស្រ្តសេដ្ឋកិច្ច (ជំនាន់ទី២ វគ្គ១)

- ប្រធានបទ កត្តាជោគជ័យសម្រាប់សហគ្រិនកម្ពុជា

- សាស្ត្រាចារ្យណែនាំ បណ្ឌិត ឆេង វណ្ណារិទ្ធ

ជាលទ្ធផល គណៈកម្មការវាយតម្លៃបានអនុញាតឱ្យ បេក្ខជន ម៉ឹល ផូ ធ្វើការស្រាវជ្រាវលើប្រធានបទរបស់ខ្លួនបន្តទៀត។

RAC Media | សេង មាន  

  ថ្ងៃចន្ទ, 27 ឧសភា 2019 ម៉ោង 03:27 PM

«វិមានរំឭកដល់អ្នកស្លាប់ក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី១» ភាគទី៧ - វគ្គទី៤ ដោយ៖ លោកស្រី ស៊ន ច័ន្ទអមរា មន្ត្រីលេខាធិការដ្ឋាននៃក្រុមប្រឹក្សាបណ្ឌិតសភាចារ្យ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

អ្នកទៅចូលរួមក្នុងពិធីសម្ពោធ «វិមានរំឭកដល់អ្នកស្លាប់ក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី១» 
(https://i.pinimg.com/originals/fe/53/31)

នៅក្នុងភាគទី៧ វគ្គទី៤ ដែលជាវគ្គបញ្ចប់នៃសុន្ទរកថារបស់លោករេស៊ីដង់ជាន់ខ្ពស់បារាំងនេះ យើងសូមលើកយកបណ្ណសារស្តីពី «បុន្យ៍ឆ្លងវិមានដែរសាងក្នុងក្រុងក័ម្ពូជាធិប្តី, ជាទីរំឭកដល់អស់អ្នក ដែលទទួលអនិច្ចកម្ម ក្នុងចំបាំងធំ(ពីឆ្នាំ១៩១៤ដល់ឆ្នាំ១៩១៨)»[1] មកបង្ហាញបន្ត ដោយមានខ្លឹមសារដើម និងមានការកែសម្រួលមួយចំនួនដូចខាងក្រោម៖

នគរបារាំងសែស បានចាត់ចែងឱ្យរៀបរយ ពុំមែនរៀបរយដោយសង្កត់សង្កិនបង្ខំទេ​ គឺរៀបរយដោយចិត្តប្រាថ្នានៃបណ្តារាស្ត្រ ដែលចង់ធ្វើការរកស៊ីដោយសុខក្សេមក្សាន្ត ហើយឱ្យបានផលប្រយោជន៍មកប្រើការ។          

ឯនគរក្រុងកម្ពុជា ដែលបាក់បែកខូចខាតដោយមានចម្បាំងរាំងជល់មកពីប្រទេសក្រៅ ឬកើតនៅក្នុងស្រុកនោះ នគរបារាំងសែសបានដឹកនាំ និងជួយទំនុកបម្រុងឱ្យកើតឡើងជានគរ១បរិបូណ៌  មានផ្លូវធំទូលាយគ្រប់ទិស ដើរបានដោយស្រួល ឥតមានភ័យបារម្ភអ្វីឡើយ។ គ្មានច្បាំងចេញមួយដំណក់ឈាមនោះនគរបារាំងសែសបានយកខេត្ត ដែលសត្រូវដណ្តើមទៅ មកប្រគល់ឱ្យនគរក្រុងកម្ពុជាវិញ។ នគរបារាំងសែសបានផ្ចាញ់ផ្ចាលជាមាំមួនតាមរបត់របៀបជំងឺ ដែលកាលពីដើមនាំឱ្យខូចខាតមនុស្សជាច្រើន ហើយដែលឥឡូវនេះកាន់តែអន់ៗតែរាល់ថ្ងៃ[2]។ នគរបារាំងសែស​ បានផ្សាយការរៀនសូត្រហើយបានសាងវត្តឡើងវិញ វត្តដែលជាទីកន្លែងបណ្តារាស្ត្រខ្មែរប្រជុំតាមផ្លូវសាសនាខ្មែរ។ នគរបារាំងសែសមិនមែនគិតចង់បំផ្លាញសេចក្តីដែលបណ្តារាស្ត្រខ្មែរជាន់ឥឡូវនេះនឹករំឭកដល់កាលបុរាណរបស់ខ្លួន ដែលថ្កុំថ្កើងរុងរឿងដើម្បីនឹងគេស្និទ្ធស្នេហានឹងខ្លួននោះទេ[3] មានតែខិតខំធ្វើឱ្យសាវតារបុរាណនោះ លេចឡើងឱ្យឃើញច្បាស់ថែមទៀត។ នគរបារាំងសែស ខិតខំថែរក្សាប្រាសាទបុរាណទាំងប៉ុន្មាន ដែលគេសរសើរនៅគ្រប់ប្រទេសក្នុងជម្ពូទ្វីប ហើយដែលជាទីញុំាងគោលចារឹកថ្វីដៃ និងចំណេះខាងចម្បាំង របស់ជនជាតិខ្មែរ ហើយនិងសេចក្តីឧត្តមប្រសើរ នៃសាវតារជានគរក្រុងកម្ពុជាធិបតី។ នគរបារាំងសែស ទុកឱ្យនៅមានទំនុំទំនៀមខាងផ្នែកសាសនា បានឱ្យរៀនសូត្រភាសាបាលី សំស្ក្រឹត ហើយបានរៀបចំការរចនា ដែលហៀបនឹង[4]រលត់សោះសូន្យ។ រាជការអាណាព្យាបាលគ្មានធ្វើការអ្វីឱ្យចិត្តគំនិតបណ្តារាស្ត្រខ្មែរ កែប្រែទៅតាមបទអាក្រក់ទេ មិនតែប៉ុណ្ណោះបានប្រុងប្រយ័ត្នជាមាំមួន មិនឱ្យបទអាក្រក់បៀតបៀនខ្លួនបណ្តារាស្ត្រខ្មែរ ប្រៀបដូចជាបានធ្វើការកាប់គាស់ដើមឈើ ដែលដុះរុំប្រាសាទបុរាណនោះចេញអស់[5]។ ការដែលបានធ្វើដូច្នេះទៅទើបចំណេះដឹងដ៏ប្រសើរនៃបណ្តារាស្ត្រខ្មែរលេចចេញភ្លឺច្បាស់ក្នុងគ្រាឥឡូវនេះ ហើយដែលបានលទ្ធផលដូច្នេះនេះ គឺដោយសារមាននគរបារាំងសែសជួយផង។ ឯទំនាយបុរាណដែលចងទុកមកថា នគរក្រុងកម្ពុជាធិបតីមិនសោះសូន្យទេនោះ ឃើញច្បាស់ជាប្រាកដថា នគរក្រុងកម្ពុជាប្រាកដជាមិនសោះសូន្យមែន។           

ដោយសារអាយុជីវិតនៃនគរនេះផ្សារភ្ជាប់ជាដរាបជាមួយនឹងអាយុជីវិតនៃនគរបារាំងសែសនោះ អ្នកដែលបានបាត់បង់ជីវិតទៅក៏បានយល់ច្បាស់ហើយ ទើបអ្នកទាំងនោះហ៊ានទៅតទល់នឹងគ្រឿងអាវុធសម្បើមជាទីបំផុត របស់អ្នកដែលប្រព្រឹត្តបទទុច្ចរិត(ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់)។ ទោះបីជាអ្នកយល់ពុំបានភ្លឺច្បាស់ក៏ដោយ ក៏គង់តែអ្នកដឹងក្នុងពោះថា បើទ័ពអាល្លឺម៉ង់ចូលក្នុងដែនបារាំងសែសបានជោគជ័យនោះជីវិតអ្នកឯងនិងទ្រព្យរបស់ញាតិសន្តាន ផ្នូរជីដូនជីតានិងព្រលឹងអ្នកឯងមុខជារងគ្រោះ ក្នុងពេលនោះជាមិនខានឡើយ។ ហើយដែលអ្នកទៅបង់ជីវិតជួយនគរបារាំងសែសនោះ ទុកដូចជាអ្នកជួយនគរក្រុងកម្ពុជាផងដែរ។          

អ្នកបានទៅធ្វើការឱ្យព្រះមហានគរ និងឱ្យស្រុកអ្នកក្នុងវេលាចម្បាំងគ្មានគិតវែងឆ្ងាយអ្វី អ្នកទៅនោះដូចគេតទល់នឹងចោរកំណាចនិងបក្សាអាក្រក់។ អ្នកដែលទៅដោយសេចក្តីសុចរិត ដែលអ្នកកាន់ពីជីដូនជីតាមក ដោយសេចក្តីក្លាហាន ដូចអ្នកមានថ្វីដៃពីបុរាណហើយ ដោយមានសេចក្តីសង្ឃឹម​ថាខ្មោចអ្នកនោះ គេតម្កល់តម្កើងច្រើនពាន់ឆ្នាំទៅមុខ។          

ឥឡូវនេះខ្ញុំបែរមកខាងអ្នកឯងរាល់គ្នា ដែលជាកូនសិស្សរៀនសូត្រនៅសាលាយើង។ អ្នកឯងក្នុងថ្ងៃនេះមានសេចក្តីរំជួលជាមួយគ្នាទាំងអស់ទុកជាសាសន៍ដទៃពីគ្នាក៏ដោយ។ អ្នកឯងនៅក្នុងកំឡុងអាយុដែលសេចក្តីស្រៀវស្រើប នៅជាប់ខ្លាំងក្នុងគំនិតចិត្តអ្នកឯង ចិត្តខ្ញុំចង់ឱ្យឱកាសបុណ្យនេះនាំគំនិតមារយាទអ្នកឯងឱ្យសម្រេចទៅតាមផ្លូវមួយជាស្រេច តាំងពីថ្ងៃនេះតទៅ។ ខ្ញុំចង់ឱ្យឱកាសបុណ្យនេះនៅក្នុងគំនិតមារយាទអ្នកទាំងស្រុង ប្រៀបដូចវិមាននេះ នៅកណ្តាលទីនេះឯង។          

ឯបារាំងសែសនិងខ្មែរ ដែលស៊ូប្រថុយជីវិតស្លាប់បង់នេះ គឺដើម្បីឱ្យអ្នកឯងរាល់គ្នា បានរស់នៅដោយឯកចិត្ត ហើយកុំឱ្យអាប់ឱនកិត្តិយស។ ឯខ្លួនអ្នកឯងមិនមែនគ្រាន់តែឱនក្បាលគោរពប្រណិបត្តិនៅមុខវិមាន ដែលមានកត់ឈ្មោះអ្នកទាំងនោះ ហើយគ្រាន់តែនឹករំឭកដល់តែប៉ុណ្ណោះទេ គឺត្រូវធ្វើជាបន្តនិងបង្ហើយកិច្ចការដែលអ្នកទាំងនោះបានចាប់ផ្តើមធ្វើកន្លងមក។

អើ!យើងប្រាថ្នា យើងសង្ឃឹមឱ្យអ្នករាល់គ្នាជៀសរួចផុតពីសេចក្តីទុក្ខ ដែលអ្នកទាំងនោះទៅទ្រាំ ត្រដរបង់ជីវិត ឯការសឹក​សង្គ្រាម​នេះបង្កើតបទល្អប្រសើរប្រាកដមែន តែទម្រាំបានបទល្អនោះមក ត្រូវប្តូរថ្លៃណាស់ បានហៅថាពេញជាមនុស្ស។ ប៉ុន្តែពេល​នឹកដល់រឿងនេះ មានសេចក្តីស្អប់ខ្លាំង។ ១ទៀតអ្នកទាំងនោះស៊ូស្លាប់បង់ជីវិតនេះ ដើម្បីឱ្យអ្នករាល់គ្នាបានសេចក្តីសុខ តែ​សេចក្តីសុខនោះត្រូវឱ្យមានធ្វើការឱ្យបានផលប្រយោជន៍។ តែអ្នកឯងរាល់គ្នាបណ្តែតបណ្តោយពុំធ្វើនៅក្នុងវេលាដែលខ្លួននៅ​ក្មេងនេះ ទុកជាអ្នកឯងក្បត់អ្នកទាំងនោះ។ នៅជុំវិញខ្លួនអ្នកឯង មាននគរ១ធំ ដែលមានផ្ទៃដីទូលំទូលាយ ផ្តល់ផលច្រើនឥត​គណនា។ អ្នកឯងត្រូវខិតខំស៊ូអត់ទ្រាំនិងឱ្យមានចិត្តជឿជាក់ពីការងារអ្នកឯងធ្វើ ដើម្បីនឹងយកផលចេញពីដីនោះ ដោយបាន​កាន់សេចក្តីទាំងនេះ ទើបអ្នកទៅច្បាំងឈ្នះគេបាន។ មួយទៀតត្រូវចាំទុកជាដរាបដូចជារបស់ដែលគេគោរពប្រណិបត្តិ​សេចក្តី​រួមចិត្តចូលគ្នា ដូចបងប្អូនបង្កើតនិងសេចក្តីជួយគ្នាទៅវិញទៅមក ដែលអ្នកទាំងនោះបានយកឈាមទៅចងភ្ជាប់។

ប៉ុន្តែខ្ញុំមានសេចក្តីអំណរជឿជាប្រាកដ ថាពាក្យទូន្មានប្រដៅនេះ ទុកជាលើសហួសឥតប្រយោជន៍ក៏បាន។ នៅលើវិមានថ្មកែវនេះកូនក្មេងដែលម្តាយមានសេចក្តីអរខ្លាំង ហុចទៅឱ្យអ្នកដែលមានជ័យជម្នះនេះសមជាកូនចៅសាសន៍មនុស្សចិត្តក្លាហានជាប្រាកដ។

ឱអ្នកមរណៈបារាំងសែស! អ្នកមរណៈខ្មែរ! ដែលឈាមលាយចូលគ្នា ក្នុងវេលាចម្បាំងនាំបណ្តាលឱ្យនគរអាណាព្យាបាល និងនគរដែលនៅក្នុងបន្ទុកនគរនោះជាប់ស្ពានមេត្រីគ្នាតាំងពីឥឡូវនេះទៅនិងឃ្លាតពីគ្នាពុំបាន។ ឱខ្មោចដែលយើងគោរពប្រណិបត្តិ! ដោយយើងមានសេចក្តីកោតសរសើរ និងសេចក្តីកតញ្ញូព្រមគ្នានោះ អ្នករាល់គ្នាបានទៅច្បាំងហើយអនិច្ចកម្មទៅយើង​បន់​សុំ​ឱ្យ​ចម្បាំងដែលធំគួរស្ញែង ដែលអ្នកបានចូលតយុទ្ធនេះជាចម្បាំងក្រោយបង្អស់ កុំឱ្យមានតទៅទៀត។ អ្នកផ្សាយឈាមអ្នកចេញ​គ្មានគិត អ្នកស៊ូបង់ជីវិតបំណងឱ្យតែស្រុកដូនតាអ្នកមកក្រោយមក បានសុខសាន្តត្រាណជាយូរអង្វែង ដើម្បីឱ្យមានកម្លាំង​ឡើងវិញ ហើយនឹងបានជួសជុលរបស់បាក់បែកខូចខាតជាច្រើន ក្នុងវេលាចម្បាំងធំជាទីបំផុតនេះ។          

ឯបទល្អប្រសើរ នូវសេចក្តីដែលអ្នកស៊ូបង់ជីវិតនេះ នៅជាដរាបក្នុងពោះយើង។ សូមឱ្យអ្នកមានសេចក្តីថ្កុំថ្កើងរុងរឿង។          

ឯឈ្មោះអ្នកកត់ជាប់នៅៗ ក្នុងចិត្តគំនិតសាសន៍ទាំង២នេះ។          

ឯទង់ជ័យមានជ័យជម្នះរបស់យើងនេះ ក៏ឱនប្រណិបត្តិអ្នករាល់គ្នា។ សូមឱ្យអ្នកបានមគ្គផល កុសលបុណ្យដោយសេចក្តីល្អ ដែលអ្នកបានធ្វើទុកនូវគំរូដែលអ្នកកត់ក្នុងថ្មកែវ និងសំរឹទ្ធិនេះទុកជាដរាបឱ្យ​អ្នកឯក្រោយយកតម្រាប់តាម។ ខ្លួនអ្នកប្រៀបដូចជាគោម ដែលក្នុងវេលាក្រីក្រនោះ កូនចៅជាន់ក្រោយ នឹងបែរក្រឡេកមកមើលជាដរាប។ ខ្លួនអ្នកប្រៀបដូចជាភ្លើងដែលគំនិតមាតាកាលណាអន់ទន់(ចង់រលត់) នឹងមកអុជឱ្យមានកម្លាំងឡើងវិញ ហើយភ្លើងនោះបណ្តាលនាំឱ្យមានសេចក្តីល្អក្នុងព្រះនគរគ្មានអាក់ ព្រោះភ្លើងនោះសម្លាប់បទទុច្ចរិតអាក្រក់។

(សូមរង់ចាំអានភាគបន្ត…)

---------------------

កំណត់សម្គាល់៖

[១] បុន្យ៍ឆ្លងវិមានដែរសាងក្នុងក្រុងក័ម្ពូជាធិប្តី, ជាទីរំឭកដល់អស់អ្នក ដែលទទួលអនិច្ចកម្ម ក្នុងចំបាំងធំ(ពីឆ្នាំ១៩១៤ដល់ឆ្នាំ១៩១៨), នៅក្នុងរាជកិច្ចរាជការ ឆ្នាំ១៩២៥ ទំព័រ៩០-៩៥។

[២] ឃ្លានេះមានន័យថា ប្រទេសបារាំងមានជោគជ័យក្នុងការកម្ចាត់ជំងឺនានា ដែលនាំឱ្យស្លាប់មនុស្សជាច្រើននៅសម័យនោះ ដូចជា៖ ជំងឺពិស ជំងឺអុតធំ និងជំងឺអាសន្នរោគ (la peste, la variole et le choléra)។

[៣] ឃ្លានេះមានន័យថា បារាំងមិនបានហាមឃាត់ខ្មែរចំពោះការរំឭកអំពីភាពរុងរឿងនៃអតីតកាលរបស់ខ្មែរនោះទេ។

[៤] ហៀបនឹង គឺទៀបនឹង ជិតនឹង រកកល់នឹង វចនានុក្រម ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ឆ្នាំ១៩៦៧ ទំព័រ១៥២៨។

[៥] ឃ្លានេះមានន័យថា​ បារាំងបានជួយសម្អាតចិត្តខ្មែរប្រៀបដូចជាការសម្អាតប្រាសាទបុរាណ ដែលមានព្រៃព្រឹក្សាដុះព័ទ្ធជុំជិត ជាពិសេសក្រោយពេលសៀមប្រគល់ខេត្តបាត់ដំបង សៀមរាប និង សិរីសោភណ្ឌ នៅឆ្នាំ១៩០៧។ សកម្មភាពសម្អាតប្រាសាទនេះ បានធ្វើពីឆ្នាំ១៩០៨ ដល់ ឆ្នាំ១៩៣០ ក្នុងក្របខណ្ឌនៃ«កិច្ចអភិរក្សអង្គរ»(Conservation d’Angkor)។

ទាញយកអត្ថបទជា pdf ពីគេហទំព័រផ្លូវការរបស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ខាងក្រោម៖ http://rac.gov.kh/royal-academy/research/attachments/original/110.pdf?1558940897

  ថ្ងៃចន្ទ, 27 ឧសភា 2019 ម៉ោង 02:18 PM

«វត្តមានគោទឹកដោះ១០០ក្បាល បង្កើតប្រវត្តិសាស្រ្តថ្មីមួយសម្រាប់កម្ពុជា» ដោយ៖ សុ គន្ធា

«នេះជាលើកទី១ ហើយសម្រាប់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ក្នុងការនាំគោទឹកដោះចូលនៅថ្ងៃស្អែកនេះ។ យើងបានរៀបចំតាមបច្ចេកវិទ្យាគោអឺរ៉ុប តាំងពីចំណីអាហារ ទឹកផឹក និងកន្លែងដេក ។ ដើម្បីធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវ រួចចែករំលែក​ដល់កសិករនៅពេលខាងមុខ» ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភា បានសសេរនៅលើគណនីហ្េសប៊ុគរបស់លោកយ៉ាងដូចនេះកាលពីល្ងាចថ្ងៃទី២៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៩។

ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច និង ប្រធានសមគមន៍ចិញ្ចឹមគោទឹកដោះវ៉ាងណាំយីន (រូបពាក់មួក) ខណៈពេលត្រៀមដឹកគោចេញពីខេត្តស្រះកែវ

លោកបានបញ្ជាក់បន្តថា «នៅម៉ោង៥និង៤៥នាទីនាថ្ងៃនេះក្បួនរថយន្តដឹកគោទឹកដោះរបស់រាជ​បណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ទៅកាន់ឧទ្យានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាតេជោសែនឫស្សីត្រឹប ដោយរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាប្រកាន់ភ្ជាប់នូវទ្រឹស្តីនឹងការអនុវត្តចងភ្ជាប់ដោយលទ្ធផលនិងក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈ។ ក្រោយពីបានសិក្សាចប់សព្វគ្រប់ រាល់លទ្ធផលទាំងនេះ នឹងផ្តល់ជូនទៅរាជរដ្ឋាភិបាល ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ និងប្រជាកសិករដែលមានបំណងក្នុងការចិញ្ចឹមគោទឹកដោះ ដោយប្រែក្លាយការចិញ្ចឹមសត្វពីតាមបែបយថាហេតុ មកចិញ្ចឹមសត្វបែបឧស្សាហកម្មវិញម្តង»។ នេះជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រថ្មីមួយសម្រាប់កម្ពុជាដែលកាលពីមុន ធ្លាប់តែឮថាក្មេងឃ្វាលគោ(គោយកសាច់)តាមវាលស្រែ ចិញ្ចឹមតាមបែបប្រពៃណី ទទួលផលតាមយថាកម្មជាដើម ហើយកន្លង​មក ​គោ​យក​ទឹកដោះ គឺមិនដែលមានការនាំយកមកចិញ្ចឹមនិងផ្សព្វផ្សាយឱ្យបានទូលំទូលាយមកនៅក្នុងចំណោមកសិករនោះដែរ។ 

នៅ​សម័យ​សង្គម​រាស្ត្រ​និយម ក៏ធ្លាប់មានការផ្តួចផ្តើមចិញ្ចឹមគោទឹកដោះផងដែរ តែមិនទទួលបាន​ជោគជ័យ​ដោយ​ហេតុផល​បច្ចេកទេស និង​ដោយសារសង្គ្រាមស៊ីវិល។ តែពេលនេះ កម្ពុជា រាជរដ្ឋាភិបាល បានផ្តល់នូវសុខសន្តិភាព​ពេញ​លេញ​ដល់កម្ពុជា ហើយរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នឹងចាប់ផ្ដើមបើកទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រថ្មីលើវិស័យចិញ្ចឹមគោទឹកដោះ ខណៈ​ពេលដែលទឹកដោះគោស្រស់និងផលិតផលពីទឹកដោះគោនៅកម្ពុជាភាគច្រើនគឺនាំចូលពីបរទេស។ រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នឹងសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងធ្វើពិសោធន៍ដោយផ្ទាល់ដើម្បីបង្កើតជាទ្រឹស្តីដែលផ្សារភ្ជាប់នឹងការអនុវត្ត។ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត្យសភាចារ្យ ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ធ្លាប់ប្រសាសន៍ហើយថា «បើខាតបង់គឺរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ជាអ្នកខាត តែមិនឱ្យកសិករខាតបង់នោះទេ»។ 

នេះពិតជាឆ្លើយតបទៅនឹងសកម្មភាពជាក់ស្តែងដែលកំពុងអនុវត្តពិតប្រាកដមែន ហើយនៅថ្ងៃមុខ កម្ពុជានឹងមានលទ្ធភាពផលិតទឹកដោះគោស្រស់ដោយខ្លួនឯង ហើយក៏អាចដើរតួជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់វត្ថុធាតុដើមក្នុងការផលិតផលិតផលពីទឹកដោះគោ ដែលអាចបំពេញតម្រូវការក្នុងស្រុក មិនចាំបាច់ពឹងផ្អែកទាំងស្រុងលើផលិតផលនាំចូល និង​ជា​ការរួមចំណែកបង្កើនការងារ បង្កើនប្រាក់ចំណូលជូនដល់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាផងដែរ ជាពិសេសរាជ​បណ្ឌិត្យសភា​កម្ពុជា រំពឹងនឹងជំរុញលើកកម្ពស់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជន ស្រុកឆែប តាមរយៈការផ្ដល់ការងារមានប្រាក់ចំណូល​សមរម្យសម្រាប់ទ្រទង់ជីវភាពគ្រួសារ មិនពឹងផ្អែកលើការចំណាកស្រុកទៅប្រទេសជិតខាង។

ការសិក្សាស្រាវជ្រាវពីការចិញ្ចឹមគោទឹកដោះនេះ អនុវត្តស្របតាមនិយាមការបច្ចេកទេសនិងស្តង់ដារនៃការចិញ្ចឹមសត្វ ដើម្បីរួមចំណែកនិងលើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍវិស័យកសិកម្មដែលផ្សារភ្ជាប់ការទ្រឹស្តីនិងការអនុវត្ត ជំរុញការអនុវត្តគោលនយោបាយកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រតាមទីជនបទរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ៕

សូមអញ្ជើញទស្សនាវីឌីអូដូចខាងក្រោម៖ 

RAC Media

  ថ្ងៃចន្ទ, 27 ឧសភា 2019 ម៉ោង 11:57 AM

«ស្ថានីយស្រែអំពិល អាចនឹងមានសំណល់ជើងប្រាសាទបុរាណសម័យមុនអង្គរ»

តាមការសន្និដ្ឋានជាបឋមរបស់ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវកំណាយស្ថានីយ៍ស្រែអំពិល របស់វិទ្យាវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ នៃរាជ​បណ្ឌិត្យ​សភា​កម្ពុជា បានឱ្យដឹងថា ការធ្វើកំណាយស្រាវជ្រាវនៅស្ថានីយស្រែអំពិល ជាក់ស្តែង បានរកឃើញថាមានភស្ដុតាងមួយចំនួន ដែល​បង្ហាញនៅទីតាំងកំណាយមាន រចនាសម្ព័ន្ធសំណង់ឥដ្ឋសង់តម្រៀបគ្នាជាជួរៗ មានរាងចតុកោណកែងដែលតម្រៀបតាម​ទិស​កើតលិច (ប្រវែង៤,៥ម៉ែត្រ) និងទិសជើងត្បូង (ប្រវែង៤ម៉ែត្រ)។ ចំណែកនៅចំកណ្ដាលមានប្រហោងចំហរ ដែលលក្ខណៈនេះ អាចបញ្ជាក់បានថាទីនេះអាចជាអតីតប្រាសាទឥដ្ឋដែលជាផ្នែកខាងក្នុងនៃប្រាសាទ។ រីឯឥដ្ឋដែលមានក្នុងរចនាសម្ព័ន្ធគឺអាច​ជាជញ្ជាំងប្រាសាទ។ ក្រុមកំណាយស្រាវជ្រាវអាចសន្និដ្ឋានជាបឋមថា ទីតាំងនេះគឺជាប្រាសាទសង់ពីឥដ្ឋ ដែលបានសង់ឡើង​នៅកំឡុងសតវត្សរ៍ទី៦-៧នៃគ្រិស្គសករាជ ដែលស្ថិតនៅក្នុងសម័យមុនអង្គរ។ ចំពោះលទ្ធផលកំណាយទាំងស្រុងនឹងបង្ហាញច្បាស់លាស់បន្ទាប់ពីបញ្ចប់ការងារកំណាយស្រាវជ្រាវ។ នេះជាការបញ្ជាក់ពីក្រុមការងារស្រាវជ្រាវនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដែលបានចុះទៅត្រួតពិនិត្យការងារកំណាយដោយផ្ទាល់កាលពីព្រឹកថ្ងៃសុក្រ ៦រោច ខែពិសាខ ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស. ២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៩។ ក្នុងនោះដែរ ក៏មានវត្តមានរបស់លោកបណ្ឌិត ផុន កសិកា, លោក ហឿង សុធារស់ និងកញ្ញា តាកេត ស័កដា ដែលបានចុះទៅពិនិត្យមើលកំណាយស្រាវជ្រាវសង្រ្គោះមួយដែលដឹកនាំអនុវត្តដោយលោក ឡេង វិទូ អនុប្រធាននាយកដ្ឋានបុរាណវិទ្យា និងប្រវត្តិសាស្រ្ត នៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ នៅស្ថានីយស្រែអំពិល ស្ថិតក្នុងភូមិស្រែអំពិល ឃុំឈើទាល ស្រុកកៀនស្វាយ ខេត្តកណ្ដាល។

ការធ្វើកំណាយនេះ មានគោលបំណងដើម្បីស្វែងរកនូវស្លាកស្នាម កត់ត្រា និងប្រមូលទិន្នន័យបែបបុរាណវត្ថុវិទ្យានិងប្រវត្តិសាស្រ្តឱ្យអស់ពីលទ្ធភាពមុននឹងការអភិវឌ្ឍផ្សេងៗចាប់ផ្ដើមអនុវត្ត។

បើតាមលោកបណ្ឌិត ផុន កសិកា អនុប្រធានវិទ្យាស្ថានវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានបញ្ជាក់ដែរថា ការធ្វើកំណាយស្រាវជ្រាវនៅស្ថានីយស្រែអំពិលដែលកំពុងអនុវត្តនេះ គឺជាប្រភេទកំណាយបុរាណវត្ថុវិទ្យាសង្រ្គោះ ដោយសារនាពេល​ខាងមុខនឹងមានគម្រោងសាងសង់សំណង់ផ្លូវក្រវ៉ាត់ក្រុងមួយសង់កាត់ចំត្រង់ចំណុចស្ថានីយប្រវត្តិសាស្រ្តស្រែអំពិលនេះតែម្តង។ 

អ្វីទៅជា«កំណាយបុរាណវិទ្យាសង្គ្រោះ»? 

បើតាមនិយមន័យទូទៅ គឺជាការស្រាវជ្រាវបែបបុរាណវត្ថុវិទ្យាដើម្បីការពារ សង្គ្រោះស្ថានីយបុរាណ វត្ថុបុរាណ ដោយធ្វើការកត់ត្រានិងប្រមូលទិន្នន័យពីស្ថានីយបុរាណដែលកំពុងប្រឈមពីការប្រែប្រួលឬបំផ្លាញពីកត្តាមនុស្សឬធម្មជាតិ។ កំណាយបុរាណវត្ថុវិទ្យាសង្គ្រោះ ផ្តោតលើការសិក្សាបុរាណវត្ថុនិងស្លាកស្នាមផ្សេងៗដែលស្ថិតនៅក្នុងទីតាំងស្ថានីយបុរាណដែលស្ថានភាពដើមនោះនឹងត្រូវទទួលរងនូវការប្រែប្រួលរូបរាង បាត់លក្ខណៈដើម (feature) នាពេលឆាប់ៗខាងមុខដោយប្រការណាមួយ មានដូចជាការអភិវឌ្ឍនានា ដូចជាការសាងសង់ឬកែលម្អផ្លូវ ការសាងសង់អគារនានាដូចជាផ្ទះ ការិយាល័យ មណ្ឌលឧស្សាហកម្មធំៗ ការបង្ហូរទឹកតាមជ្រលងភ្នំសម្រាប់កសាងអាងស្តុកទឹកជាដើម។ 

អ្នកស្រាវជ្រាវបុរាណវត្ថុវិទ្យាព្យាយាមធ្វើការ២កត់ត្រានូវរាល់ទិន្នន័យដែលមាននៅស្ថានីយផ្ទាល់ គូសផែនទី វាស់វែងនិយាមការ ថតរូប អនុវត្តនូវវិធីសាស្រ្តស្រាវជ្រាវតាមបែបវិទ្យាសាស្រ្តផ្សេងៗទៀតឱ្យអស់លទ្ធភាពដែលអាចធ្វើទៅបាន ឱ្យបានរួសរាន់ទាន់ពេលវេលាដែលអំណោយផល មុនពេលដែលស្ថានីយបុរាណនោះត្រូវបានកែប្រែឬបំផ្លាញទាំងស្រុងតែម្តង។ ​

សូមបញ្ជាក់ថា លោកបណ្ឌិត ផុន កសិកា និងក្រុមការងារវិទ្យាស្ថានវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈនៃរាជបណ្ឌិត្យកម្ពុជាក៏ធ្លាប់បានចុះមកសិក្សាស្រាវជ្រាវ រុករក ធ្វើផែនទី ធ្វើកំណាយបុរាណវិទ្យា ប្រមូលនូវសមុច្ច័យវត្ថុសិល្បៈមួយចំនួនធំនៅស្ថានីយបុរាណស្រែអំពិលនេះផងដែរ។​ រាល់លទ្ធផលស្រាវជ្រាវត្រូវបានចងក្រងផ្សព្វផ្សាយ និងរហូតបានបង្កើតជាគម្រោងសាងសង់សារមន្ទីរមួយស្ថិតក្នុងវត្តស្រែអំពិល ដើម្បីដាក់តាំងរូប វត្ថុសិល្បៈ សិលាចារិកជាដើមផង។​ កិច្ចការនោះបានរៀបចំរួចរាល់ ស្រេចបាច់ និងបានដាក់តាំងបង្ហាញជូនជាប្រយោជន៍សារធាណៈតាំងពីឆ្នាំ២០០៦មកម្លះ។

RAC Media 

សារមន្ទីស្រែអំពិលសង់នៅឆ្នាំ២០០៧ ស្ថិតក្នុងបរិវេណវត្តស្រែអំពិល

  ថ្ងៃសៅរ៍, 25 ឧសភា 2019 ម៉ោង 11:05 PM

«យុគថ្មរំលីងនៅបន្ទាយលង្វែក» ដោយ៖ បណ្ឌិត ផុន កសិកា អនុប្រធានវិទ្យាស្ថានវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ

(ផែនទីបន្ទាយលង្វែក និងទួលបាយក្អែក)

បួនសតវត្សរ៍បន្ទាប់ពីសម័យអង្គររុងរឿង គឺជាសម័យមួយដែលគេហៅថា សម័យកណ្តាល។ សម័យនេះមិនសូវបានគេចងក្រងទុកក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជាទេ ជាពិសេសការសិក្សាស្រាវជ្រាវខាងវិស័យបុរាណវត្ថុវិទ្យាក៏គ្មានដែរ។ ប្រភពចំណេះដឹងចម្បងនៃសម័យកណ្ដាលយោងទៅលើប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជា ដែលបានចងក្រងក្នុងសតវត្សរ៍ទី១៩ ដែលការចងក្រងនោះមានភាពស្មុគស្មាញ ច្របូកច្របល់លើកាលបរិច្ឆេទ ជាលក្ខណៈរឿងព្រេង និង កំណត់ត្រាការប្រកួតប្រជែងដណ្តើមរាជ្យដែលមានលក្ខណៈយូរអង្វែង។ កំណត់ត្រាទំាងនេះបានចម្លង និងកែសម្រួលជាច្រើនដង ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានសតវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ។ កំណត់ត្រានេះមិន​មែន​ជាប្រភពប្រវត្តិសាស្រ្តទេ ដែលពោរពេញដោយគំនិតផ្ទុយគ្នាជាច្រើន មានការកែប្រែព័ត៌មានប្រវត្តិសាស្រ្ត និង មានកំហុសជាច្រើនដែរ។ 

ក្រុងលង្វែកមានទីតាំងស្ថិតនៅច្រាំងទន្លេសាបផ្នែកខាងលិច ប្រមាណ៤០គ.ម.ភាគឦសានក្រុងភ្នំពេញ។ យោងតាមកាលប្រវត្តិរបស់ព្រះរាជវាំងកម្ពុជា ព្រះបាទអង្គចន្ទទី១ បានសាងសង់ក្រុងលង្វែកនៅដើមសតវត្សរ៍ទី១៦ ក្នុងអំឡុងពេលនយោបាយក្នុងប្រទេសកំពុងជួបនូវភាពចលាចលដ៏ធំ។​​ យោងតាមកំណត់ត្រារបស់ជនជាតិអឺរ៉ុបដំបូងដែលកត់ត្រាដោយលោក Gaspar da Cruz ជនជាតិព័រទុយហ្គាល់ដែលបានមកធ្វើទស្សនៈកិច្ចនៅក្រុងលង្វែកនៅឆ្នាំ១៥៥៥ និង កំណត់ត្រាជនជាតិអឺរ៉ុបដែលគេបានទទួលស្គាល់អំពីការសាងសង់ក្រុងលង្វែកនៅដើមសតវត្សរ៍ទី១៧ បានបង្ហាញថា ព្រះបាទអង្គច័ន្ទបានត្រឡប់ពីក្រុងអយុធ្យា ដើម្បីមក​ដណ្តើមរាជបល្ល័ង្កមកវិញពីអ្នកដែលគ្រប់គ្រងនៅក្រុងស្រីសន្ធរ។ បន្ទាប់ពីមានការប៉ុនប៉ងដណ្តើមអស់រយៈពេលបីលើកក្រុងលង្វែកបានធ្លាក់ចូលទៅក្នុងការគ្រប់គ្រងរបស់ស្តេចណារេស៊ូននៃក្រុងអយុធ្យាក្នុងឆ្នាំ១៥៩៤ ដែលធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជាធ្លាក់ចូលក្នុងអធិបតេយ្យភាពរបស់ថៃ ឬ វៀតណាម រហូតដល់សម័យអាណានិគមបារាំង។ 

អ្នកស្រាវជ្រាវបរទេសនៃសាកលវិទ្យាល័យហ្ល្វិនដឺស ប្រទេសអូស្រ្តាលី (Flinders University) និងវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវជាតិណារ៉ា​ដើម្បីសម្បត្តិវប្បធម៌នៃប្រទេសជប៉ុន (NARA Institute) បានសហការជាមួយក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ ព្រមទាំងរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាផង សិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីរាជធានីសម័យកណ្តាល និង បុរាណដ្ឋានជុំវិញ។ គម្រោងស្រាវជ្រាវបុរាណវត្ថុវិទ្យានេះសិក្សាទៅលើរាជធានីដើមសម័យទំនើបដែលស្ថិតនៅតាមបណ្តោយទន្លេមេគង្គ និង ទន្លេសាបក្នុងចន្លោះឆ្នាំ១៣៥០ដល់១៧៥០ ដែលរួមមានរាជធានីលង្វែក (បន្ទាយលង្វែក) រាជធានីឧដុង្គ រាជធានីស្រីសន្ធរ រាជធានីទួលបាសាន។ នៅអាស៊ីភាគអាគ្នេយ៍មានការផ្លាស់ប្តូរជាច្រើនទៅលើការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ ជាតិសាសន៍នៅដើមសម័យទំនើប។ ការស្រាវជ្រាវនៅកម្ពុជាក្នុងអំឡុងពេលនៃការពង្រីកការធ្វើពាណិជ្ជកម្មរបស់អន្តរជាតិ និង ធ្វើឱ្យយើងយល់ដឹងអំពីប្រវត្តិសាស្រ្តនៃអាស៊ីភាគអាគ្នេយ៍ក្នុងបរិបទទូទៅ។ គម្រោងនឹងធ្វើការកំណាយស្រាវជ្រាវនៅតាមបុរាណដ្ឋានដែលមិនបានការពារច្បាប់បេតិកភ័ណ្ឌ និង កំពុងប្រឈមមុខទៅការអភិវឌ្ឍរបស់ប្រទេស។​  

គម្រោងកំណាយបុរាណវត្ថុវិទ្យានេះ គឺចាប់ពីឆ្នាំ២០១៥ដល់ឆ្នាំ​២០១៩​ ដែលធ្វើការសិក្សានៅស្រីសន្ធរ ស្ថិតនៅស្រុកស៊ីធរ ខេត្តកណ្តាល និង កំពង់ចាម បន្ទាយលង្វែក ភូមិក្រាំងគរ ឃុំវត្តបឹងខ្នារ ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ឧដុង្គហើយនិងពញ្ញាឮ ខេត្តកណ្តាល។ បើតាមការវិភាគរូបភាពពីLiDAR ដែលបានបង្ហាញរមណីយដ្ឋានបុរាណវិទ្យា ឃើញថាក្រុងលង្វែក គឺជាបន្ទាយមួយដែលមានកំពែងដីព័ទ្ធជុំវិញប្រមាណ៣គ.ម.បីជ្រុងនិងមានកំពែងបន្ទាយដ៍រឹងមាំយ៉ាងហោចចំនួនប្រាំពីរទៀត។​

នៅខែមករា ឆ្នាំ២០១៩ ក្រុមស្រាវជ្រាវបានរកឃើញថា បន្ទាយលង្វែកក៏មានទីតាំងស្ថានីយបុរេប្រវត្តិសាស្រ្តមួយក្នុងយុគថ្មរំលីង និងយុគដែក ស្ថិតក្នុងអាយុកាលប្រហែល៣០០០-២០០០ ឆ្នាំមុនគ្រិស្គសករាជ។ ទីតាំងបុរេប្រវត្តិសាស្រ្តនេះមានឈ្មោះថា «ទួលបាយក្អែក» ស្ថិតនៅជាប់បន្ទាយលង្វែក នៅភាគខាងកើតឆៀងខាងត្បូង មានទំហំផ្ទៃដីលាតសន្ទឹងដ៏ធំ និងមានកម្ពស់ជាងគេ ក្នុងចំណោមទួលផ្សេងៗ ឬទួលព្រះវិហារទាំងឡាយក្នុងបន្ទាយលង្វែក។ វត្ថុសិល្បៈមួយចំនួនត្រូវបានប្រមូលយកមកសិក្សាវិភាគ មានដូចជា ឧបករណ៍ថ្មរំលីង វត្ថុលោហៈ និងកុលាលភាជន៍ជាច្រើន។ ក្រុមការងារស្រាវជ្រាវមិនបានអនុវត្តកិច្ចការស្រាវជ្រាវ និងធ្វើកំណាយលើទួលបាយក្អែកទេ ពីព្រោះគម្រោងស្រាវជ្រាវនេះផ្ដោតតែក្នុងសម័យកណ្ដាល។​

ដើម្បីស្វែងយល់ពីអាយុកាលជាក់លាក់តាមការធ្វើវិភាគវិទ្យុសកម្មធ្យូង ព្រមទាំងស្វែងយល់ពីវប្បធម៌ និងការរស់នៅរបស់មនុស្សនៅយុគថ្មរំលីងនៅបន្ទាយលង្វែក ការស្រាវជ្រាវធ្វើកំណាយបែបបុរាណវត្ថុវិទ្យាគួរត្រូវអនុវត្តឱ្យបានឆាប់។

ទួលបាយក្អែកស្ថិតនៅភាគខាងកើតនៃបន្ទាយលង្វែក

បំណែកកុលាលភាជន៍ជាប្រភេទឆ្នាំងរកឃើញនៅទួលបាយក្អែក

ឧបករណ៍ថ្មរកឃើញនៅទួលបាយក្អែក

RAC Media

  ថ្ងៃសុក្រ, 24 ឧសភា 2019 ម៉ោង 10:32 PM

«ជំនួបថ្នាក់ដឹកនាំរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និង ថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួងទេសចរណ៍»

ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានជួបពិភាក្សាជាមួយឯកឧត្តម ថោង ខុន រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងទេសចរណ៍ និងសហការី នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី២៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ ២០១៩ ម៉ោង៩ព្រឹក។ ជំនួបដ៏កម្រនេះ ធ្វើឡើងដើម្បីពិគ្រោះយោបល់ពីការអភិវឌ្ឍន៍វិស័យទេសចរណ៍នៅកម្ពុជា ហើយនេះក៏ជាចំណែកមួយនៃការស្រាវជ្រាវបឋមលើគម្រោងស្រាវជ្រាវ អំពីការអភិវឌ្ឍន៍វិស័យទេសចរណ៍នៅកម្ពុជា របស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។ 

កិច្ចសន្ទនា បានធ្វើឡើងលើដោយផ្តោតលើបញ្ហា ៨ចំណុច ដូចខាងក្រោម៖
១) បញ្ហាសហគមន៍ទេសចរណ៍
២) បញ្ហាធនធានមនុស្ស និង ការបណ្តុះបណ្តាល
៣) បញ្ហាដឹកជញ្ជូន
៤) បញ្ហាម្ហូបអាហារ
៥) បញ្ហាទីផ្សារ និង ការផ្សព្វផ្សាយ
៦) បញ្ហាស្តង់ដាទេសចរណ៍
៧) បញ្ហាអនាម័យនិងសំរាម
៨) បញ្ហាទីក្រុងស្អាត និង ទីក្រុងទំនើប

កិច្ចពិភាក្សាបានផ្តល់ទិន្នន័យសំខាន់ៗជាច្រើនសម្រាប់ការស្រាវជ្រាវរបស់អ្នកស្រាវជ្រាវនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។ 

សូមបញ្ជាក់ដែរថា កិច្ចពិភាក្សានេះ បានរៀបចំឡើងនៅទីស្តីការក្រសួងទេសចរណ៍ ក្រោមអធិបតីរបស់ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្រ្តី ដែលបានទទួលស្វាគមន៍យ៉ាងកក់ក្តៅ និង ផ្តល់ទិន្នន័យយ៉ាងច្រើនដល់អ្នកស្រាវជ្រាវនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។

RAC Media

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 23 ឧសភា 2019 ម៉ោង 02:52 PM

«ពលរដ្ឋស៊ុយអែត លោក Love Englund ប្រគល់ថវិកាសាងសង់អណ្តូងនៅភូមិគំរូក្នុងស្រុកឆែប»

ក្នុងនាមពលរដ្ឋស៊ុយអែតម្នាក់ដែលស្រឡាញ់ប្រទេសកម្ពុជាយ៉ាងខ្លាំងនោះ លោក Love Englund បានសន្យាជាមួយរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ជួយថវិកាសម្រាប់ជីកអណ្តូងទឹកចំនួន៣ ដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែលស្ម័គ្រចិត្តទៅរស់នៅក្នុងភូមិគំរូដែលរៀបចំឡើងដោយរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នៅឯភូមិដងផ្លឹត ឃុំឆែប២ ស្រុកឆែប ខេត្តព្រះវិហារ។ នៅវេលាព្រឹកថ្ងៃទី២២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៩ លោក Love Englund បានបំពេញតាមការសន្យាដោយនាំយកថវិកាទៅជូនដល់ក្រុមការងាររៀបចំភូមិគំរូ នៅទីកន្លែងក្នុងភូមិដងផ្លឹតដោយផ្ទាល់ ដោយមានកិច្ចសហការជាមួយនឹងអាជ្ញាធរភូមិ ឃុំ ស្រុក និងខេត្តព្រះវិហារ។ 

លោក Love Englund បានប្រគល់ថវិកា ៥៤០០ដុល្លារអាម៉េរិក សម្រាប់ជីកអណ្តូងទឹកជូនលោក ជា សម្បត្តិ អនុប្រធានឧទ្យាន​រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាតេជោសែនឫស្សីត្រឹប ហើយលោក ជា សម្បត្តិ បានប្រគល់ថវិកានោះបន្តទៅក្រុមហ៊ុន​ជីក​អណ្តូង​តែម្តង។ 

លោក Love Englund បានបញ្ជាក់ថា លោកពិតជាមានការសប្បាយចិត្តណាស់ ព្រោះថាលោកបានបំពេញសេចក្តីល្អ ហើយជាពិសេសលោកបានជួយអណ្តូងទឹកសម្រាប់ពលរដ្ឋប្រើប្រាស់ ដោយសារទឹកគឺជាផ្នែកមួយសំខាន់សម្រាប់ការរស់នៅរបស់មនុស្ស និងសត្វទាំងអស់នៅក្នុងពិភពលោក។ 

សូមបញ្ជាក់ផងដែរថា លោក Love Englund គឺជាពលរដ្ឋនៃប្រទេសស៊ុយអែត ប៉ុន្តែដោយសារចិត្តស្រឡាញ់ប្រទេសកម្ពុជាខ្លាំងនោះ លោក និងក្រុមគ្រួសាររបស់លោក បានផ្លាស់មករស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាតាំងពីឆ្នាំ២០១៤មកម្លេះ។ ចំណែកអណ្តូងទឹកដែលត្រូវប្រើប្រាស់នៅក្នុងភូមិគំរូដែលរៀបចំដោយរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជានោះ មានតម្លៃ ១៨០០ដុល្លារសហរដ្ឋអាម៉េរិកក្នុងមួយអណ្តូង ហើយថវិកាដែលជាការបរិច្ចាគផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោក Love Englund នោះមានចំនួន ៥៤០០ដុល្លារសហរដ្ឋអាម៉េរិក សម្រាប់អណ្តូងទឹកទាំងបី។ 

RAC Media

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 23 ឧសភា 2019 ម៉ោង 02:31 PM

«វិមានរំឭកដល់អ្នកស្លាប់ក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី១» ភាគទី៧ - វគ្គទី៣ ដោយ៖ លោកស្រី ស៊ន ច័ន្ទអមរា មន្ត្រីលេខាធិការដ្ឋាននៃក្រុមប្រឹក្សាបណ្ឌិតសភាចារ្យ

(ប្រភព : http://khmersalem.blogspot.com/2012/08)

កាលពីភាគទី៧ វគ្គទី២ យើងបានធ្វើការបង្ហាញអំពីសេចក្តីអធិប្បាយរបស់លោករេស៊ីដង់ជាន់ខ្ពស់បារាំង មុននឹងគាត់ថ្លែងសុន្ទរកថា។ ចំណែកនៅក្នុងភាគទី៧ វគ្គទី៣នេះ យើងសូមធ្វើការបង្ហាញនូវខ្លឹមសារនៃសុន្ទរកថារបស់លោករេស៊ីដង់ជាន់ខ្ពស់បារាំង ដែលមានខ្លឹមសារដើម ដោយមានការកែសម្រួលមួយចំនួន ដូចខាងក្រោម៖

ខ-ខ្លឹមសារសុន្ទរកថារបស់លោករេស៊ីដង់ជាន់ខ្ពស់[១]          

សូមក្រាបបង្គំទ្រង់ព្រះករុណា សូមទ្រង់ជ្រាប និងជម្រាបអស់លោក អស់អ្នកជ្រាប។          

លោក គូវែរណើរយេណេរ៉ាល[២] ដែលពុំបានមកជួយបុណ្យនេះមានចិត្តនឹកស្តាយណាស់ ហើយបានប្រាប់មកខ្ញុំ ថាចិត្តលោកចូលជាមួយនឹងយើងក្នុងថ្ងៃនេះជាប្រាកដ។ ឯខ្លួនខ្ញុំនេះជំនួសខ្លួនលោក (អគ្គទេសាភិបាល) គឺជំនួសប្រទេសអាំងដូស៊ីន[៣] និងនគរបារាំងសែសមកជូនសេចក្តីកតញ្ញូឥតអាក់ និងសេចក្តីកោតសរសើរខ្លាំង ដល់អស់អ្នកមរណៈដែលមានជ័យជម្នះ។          

នៅចំពោះមុខបណ្តាជនប្រជុំគ្នានៅទីនេះដែលមានមនុស្សប្រទេសអាំងដូស៊ីន និងមនុស្សប្រទេសអឺរ៉ុបចូលលាយឡំគ្នា ដូចជា​បង​ប្អូនដោយមានសេចក្តីសប្បាយខ្លាំងនោះ រូបដែលជាងសំខាន់ឈ្មោះឌូក្វាំង(Ducoing) បានសាងក៏លេចឡើងនៅក្នុងពន្លឺពេល​ព្រឹកស្រុកក្តៅនេះ។ នគរខ្មែរពិតមែនតែមានប្រាសាទជាច្រើន ហើយប្រសើរជាបំផុត តែគួរមានសេចក្តីស្រើបស្រាលនិងការ​រចនានេះ ពីព្រោះការនេះរួមមកក្នុងតួវិមាន១ ដែលជានិមិត្តរូបនៃសេចក្តីសុខទុក្ខ និងសេចក្តីសង្ឃឹមនៃជាតិសាសន៍ទាំង២ ដែលជាប់មេត្រីគ្នាជាដរាបតទៅ។          

ទើបមិញៗនេះ កាលដកយកសំពត់ដែលគ្របរូបនេះចេញនោះ បណ្តាជនលាន់មាត់រាល់គ្នា មានសេចក្តីសរសើរទាំងថ្វីដៃជាងធ្វើរូប ទាំងចិត្តក្លាហាននៃអ្នកដែលបានឆ្លាក់រូបជាសំខាន់ទុកនេះ។ នេះប្រាកដជាបទ១ដែលជាងសិតរូប[៤]នោះ ធ្វើឱ្យថ្មនិងទង់ដែង​មានរាងជារូបជ្រៀង[៥] «សម្រាប់ជូនអ្នកដែលមរណៈជួយព្រះនគរ»។

អ្នកអស់ទាំងនោះនៅទីនេះ ដែលមានក្បាលពាក់ពួកដែក ហើយងើបមុខឡើងទៅលើមេឃដែលមានពន្លឺភ្លឺឆ្លុះ នៅជិតៗគ្នាក្នុងវេលាមានជ័យជម្នះដូចជាកាលដែលពួកគេបានទៅតយុទ្ធក្នុងចម្បាំងនោះ(សង្គ្រាមលោកលើកទី១)។ អ្នកនេះហើយជាអ្នកទៅតយុទ្ធក្នុងចម្បាំងធំ គឺទាហានបារាំងសែស និងទាហានខ្មែរ។ ឥឡូវអ្នកទាំងនេះធៀបដូចមានជីវិត ត្រឡប់មកកណ្តាលចំណោមយើងវិញ ដោយសាសន៍ទាំង២មានសេចក្តីកតញ្ញូរំឭកដល់គុណបំណាច់​របស់ពួកគេជាខ្លាំង។ មានបណ្តាជននៅទីនេះ ជាអ៊ឹក​ធឹក​​កាន់ស្វេតច្ឆត្រ[៦]ចាំទទួលបាំងអ្នកមានជ័យជម្នះ មានអ្នកខ្លះហុចដៃទៅឱ្យ មានស្រីដែលទន់ល្វន់ហុចផ្កាទៅឱ្យ ឯស្រីខ្លះទៀត​លើកកូនទៅបង្ហាញ។ ឯទាហានខ្មែរយកស្លឹកកន្ទួតទៅបង្ហាញបណ្តាជនជាតិជាមួយគ្នា ដែលមានសេចក្តីស្រើបស្រាលគួរនឹង​ខ្លួន។ ឯគូកនម្នាក់នោះបែបដូចជាអ្នកទំនុកបម្រុងបន្តិច តែដូចមានសេចក្តីមេត្រីស្រឡាញ់ច្រើនជាង ណែនាំទាហានខ្មែរហើយ​រុញស្រាលៗទៅឱ្យញាតិសាលោហិត ហើយបង្ហាញឱ្យបណ្តារាស្ត្រមើល ហើយបែបដូចជានិយាយថា ខ្លួនដែលធ្លាប់ដឹងកិច្ចការក្លាហាននោះ ថាអ្នករាល់គ្នានឹងទះដៃទទួលទាហាននេះចុះ ទាហាននេះហើយជាមនុស្សក្លាហានជាប្រាកដ ខ្លួនខ្ញុំក៏បានឃើញក្នុងវេលាសម្តែងប្ញទ្ធិហើយ ឯស្លឹកកន្ទួតដែលទាហាននេះមាននៅពេញខ្លួននេះ គឺខ្លួនទៅរងគ្រាប់កាំភ្លើង បេះយកមកមានប្រឡាក់​ឈាមរបស់ខ្លួនជាប់នៅនោះផង។          

ប្រៀបដូចពីបុរាណ វិញ្ញាណក្ខន្ធរបស់អ្នកខ្លាំងពូកែត្រូវបានតម្កល់តម្កើង។ អ្នកដែលមានថ្វីដៃត្រូវបានទទួលគ្រឿងឥស្សរិយយសដែលហៅថា​ «សើវាលីយេរ»[៧]។ នៅវិមាននេះ ដៃរបស់បារាំងសែសដាក់លើស្មាខ្មែរម្នាក់ដែលជាអ្នកពិជ័យសង្គ្រាមដូចគ្នានោះ តម្កើងហៅប៉ូលុយ[៨] គឺជាឈ្មោះមួយគ្មានងារអ្វីក្នុងសាវតាយកមកផ្ទឹមបាន។ ដោយសេចក្តីយល់ភ្លឺល្អពីទំនៀមស្រុកអាយ (ស្រុកខ្មែរ)​នេះ ជាងថ្វីដៃឯកនេះបានដាក់រូបទាហានទាំង២នាក់ នៅលើចេតិយមួយ ឯខឿនចេតិយនោះមានរូបនាគ៤ល្អឆើត​ ហើយ​​មានរូបដំរី៤មើលទៅដូចជាដើរធ្ងន់ជើង ពុំមានញញើតអ្វី ពីព្រោះមើលទៅឃើញដូចខំប្រឹងខ្លាំងណាស់។ ដំរីនោះដឹកនាំកោដ្ឋ ដែលទុកសម្រាប់ដាក់ធាតុនាម៉ឺន។ ទោះបីមនុស្សនោះជាកូនអ្នកស្រែក្តី ជាព្រះរាជវង្សានុវង្សក្តី ដោយខ្លួនបានស៊ូប្តូរជីវិតនោះ ក៏បានថ្កល់ថ្កើងខ្ពស់បំផុតលើលោកីយនេះ។ អ្នកទាំងនោះបានជួយទប់ទល់ឱ្យព្រះនគរចៀសរួចពីសេចក្តីបាក់បែក​ខូច​ខាត នូវសេចក្តីចុះចូលនឹងគេ គឺគ្មានបុណ្យសក្តិអ្វីធំហួសអ្នកទាំងនោះទេ។ អ្នកទាំងនោះមានសេចក្តីថ្កុំថ្កើងពីខ្លួនឯង គឺ​សេចក្តី​ថ្កុំថ្កើង កើតពីសេចក្តីប្រសើរ ដែលគេហៅថាសេចក្តីអត់ទ្រាំលំបាក សេចក្តីស៊ូអស់ពីចិត្ត និងការពុំមានភិតភ័យនឹងសេចក្តីមរណៈ ឯសេចក្តីប្រសើរទាំងនេះសុទ្ធតែយកសាច់ឈាមទៅប្តូរ។          

នេះហើយជាសេចក្តីដែលឃើញជាក់ស្តែងនៅលើរូបនេះ ដែលរាជការទំនុកបម្រុងនគរក្រុងកម្ពុជាធិបតី ប្រាថ្នាឱ្យជាងបារាំង​សែស​ពូកែម្នាក់ធ្វើទុករំឭកនិងតម្កល់តម្កើងអ្នកដែលទទួលអនិច្ចកម្មក្នុងចម្បាំងធំ។          

យើងទុកជាកេរដំណែលឱ្យកូនចៅអ្នកស្រុកនេះ បានឃើញតាងសេចក្តីកតញ្ញូព្រះមហានគរ និងសេចក្តីរំឭកដល់អ្នកដែល​ស៊ូ​បង់​ជីវិតក្នុងជាតិនេះ ដើម្បីនឹងឱ្យបានដឹងថាខ្លួនមានចិត្តស្មោះត្រង់នឹងក្រុងបារាំងសែសជាអាណាព្យាបាល ហើយឱ្យបានដឹងសេចក្តី​សាធារសប្បុរសនៃនគរនេះដែលផ្សាយលើជម្ពូទ្វីប។          

អ្នករាល់គ្នាទើបឮហៅឈ្មោះអ្នកមរណៈជាម្តងក្រោយបង្អស់។ ឯឈ្មោះអ្នកមរណៈទាំងនោះ នៅលាន់ឮលើអាកាសជុំវិញខ្លួនយើងនេះ ឈ្មោះនោះឆ្លាក់ជាប់នៅលើវិមានដែលធ្វើបុណ្យឆ្លងនេះ ទុកឱ្យអស់បណ្តាជនជាន់ក្រោយៗមើលឃើញ ហើយទុកសម្រាប់តម្កល់​តម្កើងអ្នកទាំងនោះផង។ នៅពេលព្រឹកថ្ងៃនេះ សេចក្តីប្រសើរដែលយើងតម្កល់តម្កើងលេចឡើងភ្លឺ ដោយអ្នកមរណៈក្រឡេកមើលមកយើង។          

ដោយហេតុយើងនឹកដើមខ្លាំងហើយ ដោយចិត្តយើងរួមចូលគ្នានោះ យើងមើលទៅឃើញដូចជា អ្នកដែលមរណៈទាំងប៉ុន្មាន មាន​ខ្លួននៅក្នុងឱកាសបុណ្យនេះដែរ។​​ ដោយគំនិតខ្ញុំគិត ខ្ញុំក៏មើលទៅឃើញដូចជាអ្នកដែលមរណៈទាំងនេះកំពុងតែជញ្ជឹងគិត​ទៅឯផ្នូរខ្លួននៅឆ្ងាយពីទីនេះ[៩] ដែលទុកចោលរូបខ្លួន តែកម្លាំងខ្លួនដែលធ្វើការ និងសេចក្តីប្រសើររបស់ខ្លួនពុំមាន​ចោល​​​នៅទីនោះទេ។ខ្ញុំមើលឃើញអ្នកទាំងនោះជាប្រាកដ ហើយមកចំណែកខ្ញុំៗក៏ហៅឈ្មោះអ្នកទាំងនោះទៀត គឺចាប់ហៅឈ្មោះតាំង​ពី​ដើម៖ អ្នកអង្គម្ចាស់ឡេងស៊ីសុវត្ថិ និងអ្នកអង្គម្ចាស់រ៉ាឌីណាវង្សនរោត្តម ដែលព្រះករុណាស៊ីសុវត្ថិ ទ្រង់បានព្រះរាជទានទៅ​នគរ​បារាំងសែស។           

ក្រោយមកមានបារាំងសែសចំនួន៣៣នាក់ នៅស្រុកខ្មែរធ្វើរាជការប្រូតិកតូរ៉ា(អាណាព្យាបាល) ដោយប៉ែកផ្សេងៗ និងធ្វើការក្នុងជំនួញជារបរក្រៅ។          

ក្រោយបង្អស់មានឈ្មោះខ្មែរ១៥១នាក់។ ក្នុងចំនួននេះមាន៤៨នាក់អនិច្ចកម្មនៅមុខសត្រូវក្នុងវេលាចម្បាំងធំឥតគណនា តែខ្មែរទាំង១៥១នាក់នេះសុទ្ធតែអនិច្ចកម្ម ដោយជួយយកអាសារនគរបារាំងសែស ពីព្រោះមានរបួសឬមានជម្ងឺឈឺ។          

ឱសឱខ្មែរដែលអនិច្ចកម្មទៅនេះ! អ្នកដែលជាសិស្សកាន់តាមគំនិតឧត្តុង្គឧត្តមនគរបារាំងសែសនោះ តើអ្នករាល់គ្នាប្រាថ្នាចង់បានផលប្រយោជន៍អ្វីកាលដែលអ្នកចូលធ្វើទាហាន ក្នុងកងទ័ពបារាំងសែសយើងនេះ មិនគឺអ្នកចង់ឱ្យដឹងច្បាស់ថាខ្លួនអ្នកនេះសុចរិតស្មោះត្រង់នឹងនគរដែលអ្នកមានចិត្តសុំឱ្យជួយទំនុកបម្រុងផង។          

ការដែលអ្នកមានថ្វីដៃរាល់គ្នា ដែលជួយយើងនេះមិនគ្រាន់តែជួយកម្លាំងទេ គឺអ្នកបានយកមកជួយយើង របស់ប្រសើរជាងកម្លាំងនោះទៀត អ្នកជួយទាំងចិត្តគំនិត អ្នកជួយអស់ពីពោះពុង​អ្នក ចំពោះការសុចរិតរបស់យើង។ កាលដែលអ្នកទាំងនោះចេញចោលព្រៃស្ថានស្ងាត់ស្រែចំការសុខក្សេមក្សាន្ត និងស្រុកដែលភ្លឺល្អរបស់អ្នក ហើយទៅឯទីចម្បាំងវេទនាលំបាកនោះ ហាក់ដូចជាបង្ហាញបណ្តាជនក្នុងជម្ពូទ្វីបឱ្យឃើញ ថានគរបារាំងសែសមានតែ១ គឺថានៅស្រុកអាយនេះក្តី នៅស្រុកខ្លួននោះក្តី នោះភាពបែបដូចគ្នាជាដរាបគឺរាប់អានគ្នាដូចជាបងប្អូន ហើយទៅដល់ទីកន្លែងណាសោត ក៏ចេះធ្វើឱ្យគេស្រឡាញ់ជាដរាប។ ឯនគរបារាំងសែសធ្លាប់បណ្តុះបណ្តាលអ្នកចម្បាំងជាច្រើន។ ដូច្នេះហើយបានជាគេហៅថា «មាតាគ្រឿងអាវុធ»។ នៅនគរនេះ នរណាចាប់ចងបង្ខំខ្លួនគេតាមអំណាចចិត្តខ្លួននោះ ត្រូវចាត់ទុកថាជាអំពើថោកទាបណាស់។ នៅទីកន្លែងណាមានដាក់ទង់ជ័យរបស់ខ្លួននោះ នគរបារាំសែសគិតតែខិតខំពុំមានរួញរា ធ្វើឱ្យមនុស្សបានសេចក្តីស៊ីវីល័យគ្មានគិតប្រាថ្នាចង់បានផលប្រយោជន៍​អ្វីឡើយ។ នគរណាដែលបានដាក់ឱ្យនគរបារាំងសែសកាន់កាប់ផលប្រយោជន៍នោះ នគរបារាំងសែសជួយការពារឱ្យបាន​សេចក្តីឈ្នះ ហើយយកទាំងកម្លាំងគំនិតកម្លាំងប្រាជ្ញា ដែលចេះតែមានបង្កើតឡើងពុំដែលឱ្យអស់ប្រើការ។          

អើ! យើងគួរមានសេចក្តីស្រើបស្រាលជាប្រាកដ អំពីការដែលនគរបារាំងសែសបានធ្វើឱ្យនគរក្រុងកម្ពុជា បានសេចក្តីរៀបរយក្សេមក្សាន្ត និងបានថ្កុំថ្កើងរុងរឿងឡើងវិញនេះ ការដែលអ្នកស្ម័គ្រចិត្តទៅច្បាំងយល់ឃើញថាល្អប្រសើរ ទើបស៊ូទៅបង់ជីវិតពី​ព្រោះ​ការនោះ។

(សូមរង់ចាំអានវគ្គបន្ត…)

---------------------------------------

[១] បុន្យ៍ឆ្លងវិមានដែរសាងក្នុងក្រុងក័ម្ពូជាធិប្តី, ជាទីរំឭកដល់អស់អ្នក ដែលទទួលអនិច្ចកម្ម ក្នុងចំបាំងធំ (ពីឆ្នាំ១៩១៤ដល់ឆ្នាំ១៩១៨), នៅក្នុងរាជកិច្ចរាជការ ឆ្នាំ១៩២៥, ទំព័រ៨៤-៩០។

[២] លោកគូវែរណឺរយេណេរ៉ាល់(Gouverneur Général) គឺលោកអគ្គទេសាភិបាលឥណ្ឌូចិនដែលគ្រប់គ្រងលើរដ្ឋ៥: កូសាំងស៊ីន, កម្ពុជា, អណ្ណាម, តុងកឹង និងឡាវ។

[៣] ប្រទេសអាំងដូស៊ីន (Indochine) គឺប្រទេសឥណ្ឌូចិន ដែលកាលនោះមានឈ្មោះថា«សហភាពឥណ្ឌូចិន» (Union Indochinoise) នៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់បារាំង។

[៤] សិតរូប គឺចាក់លោហជាតិ ឬក្រមួនជាដើម ដែលរលាយរាវក្នុងពុម្ពឱ្យកើតជារូបរាងអ្វីៗឡើង, វចនានុក្រម ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ឆ្នាំ១៩៦៧ ទំព័រ១៣៤៧។

[៥] រូបជ្រៀង គឺរូបទ្រេត, វចនានុក្រម ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ឆ្នាំ១៩៦៧ ទំព័រ២៧៩។

[៦] ស្វេតច្ឆត្រ គឺឆ័ត្រពណ៌ស, វចនានុក្រម ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ឆ្នាំ១៩៦៧ ទំព័រ១៥០០។

[៧] សើវាលីយេរ (Chevalier de la Légion d'Honneur) គឺជាគ្រឿងឥស្សរិយយស ដែលបង្កើតឡើងដោយអធិរាជបារាំង​នាមណាប៉ូលេអុង (Napoléon) នៅឆ្នាំ១៨០២ដើម្បីជារង្វាន់លើកទឹកចិត្តដល់អ្នកមានស្នាដៃឆ្នើមខាងយោធានិង​ខាងស៊ីវិល។

[៨] ប៉ូលុយ (Pollux) គឺឈ្មោះវីរបុរសក្នុងទេវកថាក្រិចបុរាណ។

[៩] គឺនៅផ្នូរទាហានដែលគេមិនស្គាល់ឈ្មោះនៅប្រទេសបារាំង ដែលស្លាប់ក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី១ (១៩១៤-១៩១៨) ជាពាក្យបារាំងថា «Tombe du Soldat inconnu» ជាពាក្យអង់គ្លេសហៅថា «Tomb of the Unknown Soldier»។

ទាញយកអត្ថបទជា pdf ពី៖ http://rac.gov.kh/royal-academy/research/attachments/original/106.pdf?1558329509

  ថ្ងៃចន្ទ, 20 ឧសភា 2019 ម៉ោង 12:38 PM

«បេសកកម្មនៃការអនុវត្តវប្បធម៌បន្តវេន»

នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៩ ព្រឹកមិញនេះ ឯកឧត្ដមកិត្ដិនីតិកោសល​បណ្ឌិត ឌិត មន្ទី ប្រធានតុលាការកំពូលនិងមហាអយ្យការ បានរៀបចំទទួលជំនួបមួយជាមួយឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ពិភាក្សាអំពីរៀបចំធ្វើគុណកថា និងការចងក្រងនូវជីវ​ប្រវត្ដិរូបរបស់គោរមវ័ន្ត​ដែល​ទើប​ទទួល​បាន​ការ​តែង​តាំង​ពី​ព្រះ​មហា​ក្សត្រ​នូវ​គោរមងារកិត្តិយសនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ជា «កិត្តិនីតិកោសលបណ្ឌិត» កាលពី​ខែ​មេសាកន្លងទៅថ្មីៗនេះ។

នៅក្នុងការពិភាក្សានេះ ឯកឧត្ដមកិត្ដិនីតិកោសល​បណ្ឌិត ឌិត មន្ទី មាន​ក្តី​សោមនស្ស​ដោយ​បាន​រំឭក​ឡើង​វិញ​នូវ​​ប្រវត្តិការងារ ស្នាដៃ និង​សមិទ្ធផល​នានា​របស់​ឯកឧត្ដម​ក្នុង​វិស័យ​តុលាការ ហើយ​ក៏​បាន​បង្ហាញ​ការ​ពេញ​ចិត្ត​ចំពោះ​​រាជរដ្ឋាភិបាល​ដែល​កំពុង​យកចិត្តទុកដាក់​ចំពោះ​ឥស្សរជនមានស្នាដៃនិងសមិទ្ធផលការងារ​សម្រាប់ជាឧត្ដម​ប្រយោជន៍​​ជូនដល់ជាតិ ហើយអ្វី​ដែលរាជ​​បណ្ឌិត្យ​​​កម្ពុជា​កំពុងធ្វើនេះ គឺ​បានបង្ហាញ​ពី​«វប្បធម៌បន្តវេន»​ដល់​អ្នក​ជំនាន់​​ក្រោយ​ផង​ដែរ។ 

ឥស្សរជនដែលខិតខំបំពេញភារកិច្ចតាមមុខនាទី ជំនាញឯកទេស ទាំងក្នុងស្ថាប័នរដ្ឋ និង ឯកជន នឹង​ត្រូវ​អ្នក​ជំនាន់ក្រោយចងចាំទុកនូវស្នាដៃឆ្នើម និង សមិទ្ធផលល្អៗ ជាគំរូដែលមិនគួរមើលរំលង ហើយទាំងនេះ ជាចំណែកមួយនៃបេសកកម្មការងាររបស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ក្នុងការសិក្សាស្រាវជ្រាវចងក្រងទុកអំពីគោរមវ័ន្ត​ដែលទទួលបានគោរមងារកិត្តិយស និង គោរមងារ​វិទ្យាសាស្ត្រនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។ 

គួររំឭកដែរថា ឯកឧត្ដមកិត្តិនីតិកោសលបណ្ឌិត ឌិត មន្ទី បានទទួលកិត្តិយសតែងតាំងពីព្រះមហាក្សត្រ ព្រះបាទសម្តេច ព្រះ​បរម​នាថ នរោត្តមសីហមុនី តាមការស្នើរបស់សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា នូវគោរមងារកិត្តិយសនៃរាជ​បណ្ឌិត្យ​សភាកម្ពុជា «កិត្តិនីតិកោសលបណ្ឌិត» ដោយព្រះរាជក្រឹត្យលេខ នស/រកត/០៤១៩/៥១៦ ចុះថ្ងៃទី១០ ខែមេសា ឆ្នាំ​២០១៩។

គោរមងារនេះ សម្រាប់ជូនដល់គោរមវន្តដែលជាឥស្សរជនមានស្នាដៃឆ្នើម ក្នុង​ការ​បំពេញ​ភារកិច្ច​លើ​វិស័យ​ច្បាប់ ជូនដល់ជាតិមាតុភូមិនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាយើង ហើយ​រហូតមកដល់ពេលនេះ មានឥស្សរជនពីររូបផ្សេង​ទៀត ​​ដែល​ទទួល​បានគោរម​ងារ​​កិត្តិយសនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ជា «កិត្តិនីតិកោសលបណ្ឌិត‍»នេះដែរ គឺ៖

១. ឯកឧត្ដមកិត្តិនីតិកោសលបណ្ឌិត ប៊ិន ឈិន តែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យលេខ នស/រកត/០៤១៨/៤០៤ ចុះថ្ងៃទី១២ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៨។
២. ឯកឧត្ដមកិត្តិនីតិកោសលបណ្ឌិត ប៉ែន បញ្ញា តែងតាំងដោយ​ព្រះរាជក្រឹត្យ​លេខ នស/រកត/០៤១៩/៥១៧ ចុះថ្ងៃទី១០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៩។

RAC Media

  ថ្ងៃសុក្រ, 17 ឧសភា 2019 ម៉ោង 05:47 PM