Royal Academy of Cambodia
ដោយ៖ បណ្ឌិត យង់ ពៅ
២៣ តុលា ១៩៩១ - ២៣ តុលា ២០២៤ គិតមកដល់ពេលនេះ កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស មានអាយុកាល ៣៣ឆ្នាំហើយ ដែលកិច្ចព្រមព្រៀងនេះបានផ្ដល់នូវមូលដ្ឋានសម្រាប់កម្ពុជាអាចឈានទៅសម្រេចបាននូវជោគជ័យដ៏ធំធេង ក្នុងការកសាងសន្តិភាពពេញលេញជាប្រវត្តិសាស្ត្រ ក្រោយប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយនេះពើបប្រទះនឹងសង្គ្រាមស៊ីវិលប្រមាណជា៣ទសវត្សរ៍។
ក្នុងរយៈពេលជាង៣៣ឆ្នាំមកនេះ កម្ពុជាបានអនុវត្តយ៉ាងពេញលេញនូវកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពនេះ ដោយករណីប្រទេសកម្ពុជា គឺជាភាពជោគជ័យដែលមានលក្ខណៈជាសាកលសម្រាប់ពិភពលោកទាំងមូល ព្រោះកន្លងមក នៃដំណើរការស្វែងរកសន្តិភាពរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ពុំធ្លាប់បានទទួលជោគជ័យយ៉ាងត្រចះត្រចង់ដូចជាករណីនៅកម្ពុជានោះឡើយ។ រាប់ចាប់តាំងពីវិបត្តិនៅក្នុងបណ្ដាប្រទេសអាស៊ីផ្សេងទៀត និងនៅក្នុងតំបន់អាហ្វ្រិក បេសកកម្មរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ពុំទាន់បានសម្រេចនូវជោគជ័យនៅក្នុងការស្វែងរកដំណោះស្រាយជូនប្រជាជាតិទាំងនោះនឡើយទេ។ អាជ្ញាធរបណ្ដោះអាសន្នអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា ហៅកាត់ថា អ៊ុនតាក់ បានសម្រេចនូវបេសកកម្មរបស់ខ្លួនយ៉ាងត្រចះត្រចង់ នៅក្នុងការនាំមកនូវការបោះឆ្នោតជាតិនៅឆ្នាំ១៩៩៣ ដើម្បីរៀបចំតាក់តែងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងរៀបចំរាជរដ្ឋាភិបាលនីតិកាលទី១ នៃរដ្ឋសភា ដែលនោះគឺជាការនាំប្រទេសកម្ពុជាចូលក្នុងយុគសម័យរាជាណាចក្រទីពីរ ប្រកាន់យករបបរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរី ពហុបក្ស។
ប្រទេសកម្ពុជាដែលទទួលបានសុខសន្តិភាពពេញលេញនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨ តាមរយៈនយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះរបស់សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន រាជរដ្ឋាភិបាលបានបន្តថែរក្សានិងការពារសុខសន្តិភាពរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន មានរយៈពេលប្រមាណជាង ២៥ឆ្នាំកន្លងមកហើយ។ ដំណើរការកសាងសន្តិភាពដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៅក្នុងការកសាងសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមកម្ពុជា គឺជាបទពិសោធន៍ដែលបណ្ដាប្រទេសនានាលើសាកលលោក អាចដកស្រង់ដើម្បីយកធ្វើជាមេរៀន នៅក្នុងការកសាងសង្គមជាតិរបស់ខ្លួនដែលបាន ឬកំពុងតែជួបប្រទះនឹងវិបត្តិផ្ទៃក្នុង ឬការបែងចែកទឹកដីគ្នាកាន់កាប់។ នេះគឺជាជោគជ័យមួយទៀតសម្រាប់កម្ពុជា បន្ថែមពីលើការចរចាសន្តិភាពរវាងភាគីដែលបានចូលរួមនៅក្នុងសន្និសីទសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ឆ្នាំ១៩៩៣។ គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា សន្តិភាពដែលកសាងឡើងនៅក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស គឺជាសន្តិភាពដ៏ពេញលេញនិងយូរអង្វែងមួយ ដែលកម្ពុជាបានជួបប្រទះនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរប្រមាណជា៥០០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។
បន្ថែមពីនេះ ផ្ដើមចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ១៩៩១ ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនៅឆ្នាំ១៩៩៣ និងការដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះ ដែលឈានសម្រេចបាននូវសន្តិភាពពេញលេញនៅកម្ពុជា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាតែងតែបានអនុវត្តយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជាប់ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់ខ្លួន តាមរយៈការធានារក្សាបាននូវការបោះឆ្នោតជាទៀងទាត់ តាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅរៀងរាល់នីតិកាលនៃរដ្ឋសភា ដោយមិនមានការខកខានទាំងការបោះឆ្នោតជាសកលនិងអសកល, ការអនុម័តនិងអនុវត្តច្បាប់ជាធរមានផ្សេងៗអនុលោមតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងការធានាបាននូវការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិចូលរួមនៅក្នុងសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដោយគ្មានការរើសអើង។
លើសពីនេះទៅទៀត ក្រៅតែពីគោលការណ៍សំខាន់ៗដែលមានចែងនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ដែលមានដូចជា ការបញ្ឈប់សង្គ្រាម ការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ការធានាបាននូវអធិបតេយ្យ និងការរៀបចំការបោះឆ្នោតជាដើមនោះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានខិតខំប្រឹងប្រែងជម្នះនូវរាល់ឧបសគ្គនានា ដែលកើតមានឡើងក្នុងអតីតកាល ដើម្បីអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ ដោយសម្រេចបាននូវកំណើនសេដ្ឋកិច្ចជាវិជ្ជមានតាមលំដាប់លំដោយតរៀងមក ដោយឈរនៅលើមូលដ្ឋានសន្តិភាព និងការធានាបាននូវសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ ព្រមទាំងផ្ដល់ការគាំពារសង្គមផ្សេងៗទៀតដល់ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់ស្រទាប់វណ្ណៈ ដែលរួមមានទាំងគោលនយោបាយកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ការជំរុញការអនុវត្តច្បាប់ ការរៀបចំកម្មវិធីជាតិគាំពារសង្គម និងយន្តការសំខាន់ៗជាច្រើនទៀត ដែលបានដាក់ចេញដោយរាជរដ្ឋាភិបាល។ ក្រៅពីនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្រោមការដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានកសាងនូវសមិទ្ធផលជាច្រើនផ្សេងទៀត ដូចជាហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវថ្នល់ព័ទ្ធពាសពេញប្រទេស ការពង្រីកការផ្គត់ផ្គង់ថាមពលអគ្គិសនីទៅកាន់ទីជនបទ ការកសាងមូលដ្ឋានដឹកជញ្ជូនគាំទ្រដល់ការនាំចេញដូចជា គម្រោងកសាងព្រែកជីកហ្វូណនតេជោ ការជំរុញអភិវឌ្ឍផ្លូវរថភ្លើងល្បឿងលឿន ការកសាងទីក្រុងទំនើបនិងក្រុងរណបផ្សេងទាំងនៅរាជធានីភ្នំពេញ និងបណ្ដាខេត្តសំខាន់ៗ ក៏ដូចជាគ្រឹះស្ថានឧត្ដមសិក្សាទាំងសាកលវិទ្យាល័យរដ្ឋនិងឯកជន។
ជោគជ័យមួយទៀតរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ក្រោយការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសគឺ ការពង្រីកតួនាទីរបស់កម្ពុជានៅលើឆាកអន្តរជាតិ តាមរយៈការធ្វើសមាហរណកម្មទាំងក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក ដែលកម្ពុជាអាចចូលរួមនៅក្នុងការសម្រេចចិត្តទាំងនៅក្នុងកិច្ចការតំបន់ និងសាកលលោក ក៏ដូចជាការចូលរួមថែរក្សាសន្តិភាពនៅតាមបណ្ដាប្រទេសនានាលើកពិភពលោកផងដែរ។ កម្ពុជា ដែលបានពង្រឹងតួនាទីយ៉ាងរឹងមាំនៅក្នុងគោលនយោបាយការបរទេស បានក្លាយទៅជាតួអង្គមួយដែលអាចចូលរួមនៅក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាតំបន់ និងពិភពលោកផងដែរ តាមរយៈសិទ្ធិក្នុងនាមជាសមាជិកអង្គការតំបន់ (អាស៊ាន) និងអង្គការសហប្រជាជាតិ ក៏ដូចជាសមាជិកនៃវេទិកានិងនៅក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការពហុភាគីនានា។
ផ្ទុយពីទស្សនៈរបស់ក្រុមប្រឆាំង ដែលបានចោទប្រកាន់ដោយយោងទៅលើរបៀបវារៈនយោបាយថា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពុំបានអនុវត្តស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ជាតថភាពជាក់ស្ដែង រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពិតជាបានអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួនបំផុត ព្រោះខ្លឹមសារស្ទើតែទាំងស្រុងនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឆ្នាំ១៩៩៣ រួចអស់ទៅហើយ ខណៈដែលបច្ចុប្បន្ន រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានគោរពអនុវត្តរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ខ្លួនយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន។ ដូច្នេះហើយ ការចោទប្រកាន់រាជរដ្ឋាភិបាលថាពុំគោរពតាមស្មារតីកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស គឺជាការចោទប្រកាន់ដោយផ្អែកទៅលើរបៀបវារៈនយោបាយទុច្ចរឹតចំពោះជាតិ ដោយលាក់គោលបំណងនយោបាយរបស់ខ្លួន។
ទោះជាយ៉ាងណា ជាបន្តបន្ទាប់រហូតមក ក្រៅតែពីការចោទប្រកាន់ថា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពុំបានគោរពអនុវត្តនូវកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ក្រុមអ្នកនយោបាយប្រឆាំងក៏តែងតែបានអំពាវនាវឱ្យប្រទេសជាហត្ថលេខីទាំង១៨ រាប់ទាំងអ្នកនយោបាយកម្ពុជាផង ឱ្យមកស្រោចស្រង់ស្ថានការណ៍នយោបាយនៅកម្ពុជា។ ការអំពាវនាវនេះគឺត្រឹមតែជាសារនយោបាយ ដែលអ្នកអំពាវនាវនោះផ្ទាល់ពុំយល់ដឹងអំពីកិច្ចការដឹកនាំរដ្ឋ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនៅក្នុងយុគសម័យទំនើបនោះទេ ព្រោះបច្ចុប្បន្ននេះ កម្ពុជាពុំមែនមានត្រឹមតែមិត្ត១៨ដែលជាសមាជិកហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសប៉ុណ្ណោះទេ តែកម្ពុជាមានទំនាក់ទំនងជាមិត្តភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការល្អជាមួយនឹងបណ្ដាប្រទេសនានាលើពិភពលោក រាប់ទាំងមហាអំណាចចាស់និងមហាអំណាចថ្មីៗផងដែរ ដូចជាបណ្ដាប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីបូព៌ា អឺរ៉ុប និងនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាច្រើនផ្សេងទៀត៕
RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ
កាលពីថ្ងៃទី២ ដល់ថ្ងៃទី៤ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៤ សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន ប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានអញ្ជើញទៅបំពេញទស្សនកិច្ចជាលើកទីមួយក្រោយសម្ដេចក្លាយជាប្រធានព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជា នៅសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន ដោយបានជួ...
(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ៥កើត ខែមិគសិរ ឆ្នាំរោង ឆស័ក ព.ស.២៥៦៨ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៤ វិទ្យាស្ថានសិក្សាចិននៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានរៀបចំវេទិកាយុវជនតាមស្ដីពី «អាក...
នៅរសៀលថ្ងៃពុធ ៤កើត ខែមិគសិរ ឆ្នាំរោង ឆស័ក ព.ស. ២៥៦៨ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៤ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៤ រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានរៀបចំនូវកិច្ចពិភាក្សាតុមូលស្ដីពី «ស្ថានភាពបំណុលនៅកម្ពុជា» ដែលត្រូវបានធ្វើឡើងនៅ...
ជុំវិញការចោទជាសំណួរអំពីលទ្ធភាពនៃការផ្ដល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធទូទៅ (GSP) របស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកឡើងវិញដល់កម្ពុជាត្រូវបានអស់សុពលភាពជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ នៅក្នុងអាណត្តិដឹកនាំជាថ្មីរបស់លោកដូណាល់ ត្រាំ ត្រូវបានលោកបណ...
នៅថ្ងៃអង្គារ ៣ កើត ខែកត្តិក ឆ្នាំរោង ឆស័ក ពុទ្ធសករាជ ២៥៦៨ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២៤ វេលាម៉ោង ០៩:៣០ នាទីព្រឹក រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានរៀបចំ «ពិធី សម្ពោធស្លាក វិទ្យាស្ថានម៉ក់ជឺនៃរាជបណ្ឌិត...
ថ្ងៃទី២៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤នេះ សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានចេញដីកាឃុំខ្លួន ស្ត្រី២នាក់ ដាក់ពន្ធនាគារ ពាក់ព័ន្ធយកលុយ ៣០០ ០០០ដុល្លារ ទៅឱ្យបុគ្គលឈ្មោះ មួង ឃីម និងបុគ្គលឈ្មោះ លី សាម៉េត ដើម្បីរត់ការឱ្យកូន...
សេចក្ដីជូនដំណឹង ស្តីពី"ការអញ្ជើញចូលរួមដេញថ្លៃ ការផ្គត់ផ្គង់ប្រេងឥន្ធនៈប្រចាំឆ្នាំ២០២៤ សម្រាប់ជរាជបណ្...
ចុចមើលសេចក្ដីជូនដំណឹង ស្តីពីការ ចូលរួមដេញថ្លៃ ផ្គត់ផ្គង់សម្ភារៈអេឡិចត្រូនិកសម្រាប់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ចា...
ចុចមើលវគ្គថ្មី! បណ្តុះបណ្តាលបច្ចេកទេសនិងវិជ្ជាជីវៈ ជំនាញចុងភៅនៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ចាប់ពីថ្ងៃទី៤ និង ទី៦...
ចុចមើលសេចក្ដីជូនដំណឹងពីការរៀបចំដេញថ្លៃផ្គត់ផ្គង់គ្រឿងអេឡិចត្រូនិក នៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។ កាលបរិច្ឆេទឈ...
ចុចមើលសេចក្ដីជូនដំណឹងពីការរៀបចំទទួលពាក្យដេញថ្លៃផ្គត់ផ្គង់សម្ភារៈសង្ហារឹម នៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា កាលបរិ...
ចុចមើលវគ្គសិក្សាថ្មី សម្រាប់ឆ្នាំសិក្សាថ្មី ឆ្នាំ២០២២-២០២៣ ! សម្រាប់ថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់ និងថ្នាក់ប...
ចុចមើលកម្មវិធីតុមូល ស្ដីពី «ធនធានមនុស្ស គឺជាឆ្អឹងខ្នងនៃការអភិវឌ្ឍសង្គមជាតិ» សាលមហោស្រពខេមរវិទូ អគារខេមរវ...
ចុចមើលកិច្ចពិភាក្សាតុមូល ស្ដីពី «ធនធានមនុស្សគឺជាឆ្អឹងខ្នងនៃការអភិវឌ្ឍសង្គមជាតិ» នៅព្រឹក ថ្ងៃទី៤ ខែសីហា ឆ្ន...
ចុចមើលសេចក្តីជូនដំណឹងស្តីពី ការអញ្ជើញចូលរួមដេញថ្លៃការផ្គត់ផ្គង់ប្រេងឥន្ទនៈសម្រាប់ឆ្នាំ២០២២ សម្រាប់រាជបណ្ឌិ...
ចុចមើលសេចក្តីជូនដំណឹងស្តីពី ការអញ្ជើញចូលរួមដេញថ្លៃ ការបោះពុម្ភព្រឹត្តិបត្រលេខ១២ សទ្ទានុក្រមភាសាវិទ្យា សទ្ទ...
ចុចមើលសេចក្តីជូនដំណឹងស្តីពីការអញ្ជើញចូលរួមដេញថ្លៃសម្រាប់ការផ្គត់ផ្គង់ប្រេងឥន្ធនៈឆមាសទី១ ឆ្នាំ២០២១របស់រាជបណ...
ចុចមើលសេចក្តីជូនដំណឹងស្តីពីការអញ្ជើញចូលរួមដេញថ្លៃការផ្គត់ផ្គង់សម្ភារៈការិយាល័យឆ្នាំ២០២១សម្រាប់រាជបណ្ឌិត្យស...
ចុចមើល