កម្ពុជា ទឹកដីនៃអរិយធម៌អង្គរដ៏អស្ចារ្យ និងជាមរតកនៃបុព្វបុរសដែលបានតស៊ូកសាងជាតិរាប់សតវត្សរ៍ បានឆ្លងកាត់ប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ជូរចត់ និងពោរពេញដោយការបាត់បង់។ ក្នុងចំណោមនោះ ការឈ្លានពានពីប្រទេសជិតខាង ជាពិសេសប្រទេសថៃ បានបន្សល់ទុកនូវស្លាកស្នាមដ៏ជ្រៅនៅក្នុងបេះដូងប្រជាជនខ្មែរ។ ការឈឺចាប់នេះមិនត្រឹមតែជាការចងចាំនៃអតីតកាលប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែជាមេរៀនដ៏មានតម្លៃដែលរំឭកយើងថា ការទន់ខ្សោយនឹងនាំមកនូវការបាត់បង់ ខណៈការតស៊ូ និងការប្តេជ្ញាចិត្តនឹងនាំមកនូវជ័យជម្នះ។      កម្ពុជាមានសក្តានុពលដ៏ធំធេង ទាំងធនធានធម្មជាតិ វប្បធម៌ និងធនធានមនុស្ស។ ប្រសិនបើយើងអាចប្រែក្លាយការឈឺចាប់ទៅជាកម្លាំង និងរួបរួមគ្នាដើម្បីសាងសង់ជាតិ កម្ពុជានឹងមិនត្រឹមតែក្លាយជាប្រទេសរឹងមាំប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែនឹងក្លាយជាគំរូនៃភាពជឿនលឿន និងសន្តិភាពនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។

មេរៀនពីអតីតកាល

ប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាបានកត់ត្រានូវភាពឈឺចាប់ជាច្រើនដែលបណ្តាលមកពីការឈ្លានពានរបស់ប្រទេសសៀម (ថៃសព្វថ្ងៃ)។ នៅសម័យអង្គរ ការវាយលុករាជធានីអង្គរធំនៅឆ្នាំ១៤៣១ បានធ្វើឱ្យចក្រភពខ្មែរដ៏រុងរឿងមួយធ្លាក់ចុះ និងបាត់បង់ឥទ្ធិពល។ ក្នុងសតវត្សរ៍ក្រោយៗ ទឹកដីជាច្រើនដូចជា បាត់ដំបង សៀមរាប និងខេត្តផ្សេងទៀត ត្រូវបានគ្រប់គ្រង និងបញ្ចូលទៅក្នុងទឹកដីសៀម ដែលបានបន្សល់ទុកនូវការបាត់បង់មិនត្រឹមតែផ្នែកភូមិសាស្ត្រប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងអត្តសញ្ញាណជាតិ និងមោទនភាពរបស់ប្រជាជនខ្មែរ។ សូម្បីនៅសម័យទំនើប ជម្លោះជុំវិញប្រាសាទព្រះវិហារក្នុងឆ្នាំ២០០៨-២០១១ និងការប៉ុនប៉ងរំលោភបំពានព្រំដែនជាបន្តបន្ទាប់ បានធ្វើឱ្យប្រជាជនខ្មែរដឹងច្បាស់ថា ការការពារអធិបតេយ្យភាពជាតិនៅតែជាបញ្ហាប្រឈមដ៏ធំ។ ការឈឺចាប់ទាំងនេះមិនមែនជារឿងដែលគួរតែធ្វើឱ្យយើងអន់ចិត្ត ឬបាក់ទឹកចិត្តនោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ វាគឺជាកណ្តឹងរោទ៍ដែលរំឭកយើងឱ្យប្រុងប្រយ័ត្ន និងប្តេជ្ញាចិត្តកសាងប្រទេសឱ្យរឹងមាំ។ ប្រវត្តិសាស្ត្របានបង្រៀនយើងថា ប្រទេសណាដែលខ្សោយខាងសេដ្ឋកិច្ច យោធា ឬសាមគ្គីភាពផ្ទៃក្នុង នឹងក្លាយជាគោលដៅនៃការឈ្លានពាន ឬការជ្រៀតជ្រែក។ ដើម្បីកុំឱ្យប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ជូរចត់នេះកើតឡើងសារជាថ្មី យើងទាំងអស់គ្នាត្រូវតែក្រោកឈរឡើង ដោយប្រែក្លាយការឈឺចាប់ទៅជាកម្លាំងសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍជាតិ។

គ្រឹះនៃភាពរឹងមាំ

កម្ពុជាមានសក្តានុពលដ៏ធំធេងដែលអាចជំរុញឱ្យប្រទេសជាតិឈានទៅមុខប្រកបដោយភាពជឿនលឿន។ ទឹកដីដ៏សម្បូរបែបរបស់យើងមានធនធានធម្មជាតិដូចជា ដីមានជីជាតិ ទន្លេបឹងបួរ និងរ៉ែធម្មជាតិ ដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍកសិកម្ម នេសាទ និងឧស្សាហកម្ម។ បន្ថែមពីនេះ ប្រជាជនខ្មែរ ជាពិសេសយុវជន គឺជាធនធានមនុស្សដ៏មានតម្លៃ ដែលមានភាពច្នៃប្រឌិត និងឆន្ទៈខ្ពស់ក្នុងការសិក្សារៀនសូត្រ។ វប្បធម៌ និងប្រពៃណីខ្មែរដ៏សម្បូរបែបក៏ជាកម្លាំងទាក់ទាញសម្រាប់វិស័យទេសចរណ៍ និងការផ្សព្វផ្សាយអត្តសញ្ញាណជាតិ។ ទោះបីជាមានសក្តានុពលទាំងនេះ ក៏កម្ពុជានៅតែប្រឈមនឹងបញ្ហាជាច្រើនដូចជា ភាពក្រីក្រ កង្វះហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងការបែកបាក់ផ្នែកនយោបាយ ប៉ុន្តែបញ្ហាទាំងនេះមិនមែនជាឧបសគ្គដែលមិនអាចយកឈ្នះបាននោះទេ។ ប្រសិនបើយើងអាចរួបរួមគ្នា និងប្រើប្រាស់សក្តានុពលរបស់យើងឱ្យបានត្រឹមត្រូវ កម្ពុជានឹងអាចក្លាយជាប្រទេសមួយដែលមានសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើន សង្គមសុខដុម និងកម្លាំងការពារជាតិរឹងមាំ។

ការប្រែក្លាយការឈឺចាប់ទៅជាកម្លាំង

ដើម្បីប្រែក្លាយការឈឺចាប់នៃអតីតកាលទៅជាកម្លាំងសម្រាប់អនាគត យើងត្រូវផ្តោតលើកត្តាសំខាន់ៗដូចខាងក្រោម៖

១. ការពង្រឹងសេដ្ឋកិច្ចជាតិ

សេដ្ឋកិច្ចរឹងមាំគឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃប្រទេសរឹងមាំ៖ យើងត្រូវលើកទឹកចិត្តឱ្យប្រជាពលរដ្ឋប្រើប្រាស់ផលិតផលក្នុងស្រុក គាំទ្រសហគ្រិនខ្មែរ និងជំរុញកសិកម្មទំនើប។ ការវិនិយោគលើឧស្សាហកម្ម     បច្ចេកវិទ្យា និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនឹងជួយកាត់បន្ថយការពឹងផ្អែកលើបរទេស និងបង្កើតការងារសម្រាប់ប្រជាជន។ ឧទាហរណ៍ ការអភិវឌ្ឍវិស័យកសិកម្មដោយប្រើបច្ចេកទេសទំនើបអាចបង្កើនផលិតភាព និងធានាសន្តិសុខស្បៀង។ ការជំរុញឧស្សាហកម្មផលិតកម្មក្នុងស្រុកក៏អាចបង្កើតតម្លៃបន្ថែម និងបង្កើននូវភាពប្រកួតប្រជែងរបស់កម្ពុជានៅលើទីផ្សារអន្តរជាតិ។

២. ការអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្ស

យុវជនខ្មែរគឺជាទ្រព្យសម្បត្តិដ៏មានតម្លៃបំផុតរបស់ជាតិ៖ ការផ្តល់ការអប់រំប្រកបដោយគុណភាព និងការបណ្តុះបណ្តាលជំនាញទំនើប នឹងប្រែក្លាយពួកគេទៅជាកម្លាំងចលករដ៏សំខាន់។ យើងត្រូវបណ្តាក់ទុនលើវិស័យបច្ចេកវិទ្យា វិទ្យាសាស្ត្រ និងនវានុវត្តន៍ ដើម្បីឱ្យកម្ពុជាអាចប្រកួតប្រជែងនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។ ឧទាហរណ៍ ការបង្កើតសាលាបច្ចេកទេស និងមជ្ឈមណ្ឌលបណ្តុះបណ្តាលជំនាញអាចជួយឱ្យយុវជនទទួលបានជំនាញដែលត្រូវការនៅក្នុងទីផ្សារការងារ។ ការលើកទឹកចិត្តឱ្យស្ត្រី និងជនជាតិភាគតិចចូលរួមក្នុងការអប់រំក៏នឹងជួយបង្កើនភាពសមធម៌ និងសាមគ្គីភាពក្នុងសង្គម។

៣. ការពង្រឹងកម្លាំងការពារជាតិ

កងទ័ពជាតិគឺជាឆ្អឹងខ្នងនៃអធិបតេយ្យភាព៖ យើងត្រូវគាំទ្រយោធារបស់យើងដោយការផ្តល់ធនធានគ្រប់គ្រាន់ និងការលើកទឹកចិត្តផ្នែកស្មារតី។ ការបំពាក់បច្ចេកវិទ្យាទំនើប និងការបណ្តុះបណ្តាលជំនាញយោធានឹងធ្វើឱ្យកម្ពុជាមានសមត្ថភាពការពារទឹកដីបានយ៉ាងរឹងមាំ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ក៏ត្រូវចូលរួមការពារជាតិ តាមរយៈការគោរពច្បាប់ និងការប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះការជ្រៀតជ្រែកពីខាងក្រៅ។ ឧទាហរណ៍ ការបង្កើតកម្មវិធីស្ម័គ្រចិត្តសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីចូលរួមក្នុងការការពារសហគមន៍អាចជួយបង្កើនស្មារតីជាតិនិយម។

៤. ការលើកកម្ពស់សាមគ្គីភាពជាតិ

សាមគ្គីភាពគឺជាកម្លាំងដ៏អស្ចារ្យបំផុតរបស់ប្រទេសជាតិ៖ យើងត្រូវបំបាត់ការបែកបាក់ផ្នែកនយោបាយ សាសនា ឬជនជាតិភាគតិច ហើយរួបរួមគ្នាក្រោមទង់ជាតិមួយ។ ការលើកកម្ពស់សីលធម៌ និងការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមកនឹងធ្វើឱ្យសង្គមយើងកាន់តែសុខដុម។ ឧទាហរណ៍ ការរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍វប្បធម៌ ឬកម្មវិធីសហគមន៍អាចជួយពង្រឹងទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជននៅតាមទីជនបទ និងទីក្រុង។

៥. ការការពារបរិស្ថាន និងនិរន្តរភាព

បរិស្ថានគឺជាមរតកដ៏សំខាន់មួយទៀតរបស់កម្ពុជា៖ ការការពារព្រៃឈើ ទន្លេ និងបឹងបួរនឹងធានាថា ធនធានធម្មជាតិរបស់យើងនៅតែមានសម្រាប់ជំនាន់ក្រោយ។ ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយនិរន្តរភាព ដូចជាការប្រើប្រាស់ថាមពលកកើតឡើងវិញ និងការកែច្នៃសំរាម នឹងជួយឱ្យកម្ពុជាក្លាយជាប្រទេសដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះបរិស្ថាន។

កម្ពុជារឹងមាំ ក្តីសុបិនដែលអាចសម្រេចបាន

បងប្អូនជនរួមជាតិជាទីស្រឡាញ់! ការឈឺចាប់នៃអតីតកាលមិនគួរក្លាយជាចំណុចខ្សោយដែលធ្វើឱ្យយើងអន់ចិត្តនោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ចូរយើងប្រើវាជាកម្លាំងចិត្ត និងជាកណ្តឹងរោទ៍ដែលជំរុញឱ្យយើងរួបរួមគ្នាកសាងកម្ពុជាឱ្យរឹងមាំ។ ចូរយើងចាប់ផ្តើមពីខ្លួនយើងផ្ទាល់ ពីសហគមន៍របស់យើង និងពីការចូលរួមតូចតាចដែលនឹងនាំមកនូវការផ្លាស់ប្តូរដ៏ធំធេង។ ចូរយើងរួបរួមគ្នា ពង្រឹងសេដ្ឋកិច្ច អភិវឌ្ឍធនធានមនុស្ស ការពារទឹកដីជាតិ រក្សាបរិស្ថាន និងគោរពតាមគោលការណ៍នៃការណែនាំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ព្រោះថាប្រទេសជាតិដែលអាចរឹងមាំទៅបាន លុះត្រាប្រទេសនោះមានថា្នក់ដឹកនាំ និងមានការសម្រេចចិត្តតាមឋានានុក្រុមជាក់លាក់។

នៅពេលប្រទេសជាតិមានបញ្ហា គឺយើងបានឃើញការលះបង់ធំធែងរបស់ថា្នក់ដឹកនាំ ដែលមានរឿងខ្លះទុក្ខសោករបស់ថា្នក់ដឹកនាំប្រទេសគឺពិតធំណាស់ដែលមិនអាចនឹងបរិយាយឱ្យអស់សេចក្តីបាន គឺបានត្រឹមតែលាក់ទុកក្នុងចិត្ត ហើយត្រូវបង្ហាញភាពរឹងមាំជានិច្ចដើម្បីអនាគតវែងឆ្ងាយរបស់ប្រទេសជាតិ។

 កម្ពុជាដែលយើងស្រមៃ គឺជាប្រទេសមួយដែលមានសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើន សង្គមសុខដុម និងអធិបតេយ្យភាពរឹងមាំ មិនមែនជាក្តីសុបិនដែលឆ្ងាយនោះទេ។ វាគឺជាគោលដៅដែលអាចសម្រេចបាន ប្រសិនបើយើងទាំងអស់គ្នាប្តេជ្ញាចិត្តធ្វើការជាមួយគ្នា។

សូមឱ្យស្មារតីនៃស្នេហាជាតិ និងការតស៊ូរបស់បុព្វបុរសខ្មែរបន្តឆេះសន្ធោសន្ធៅនៅក្នុងបេះដូងយើងគ្រប់គ្នា។ សូមឱ្យទឹកដីនៃសន្តិភាពនេះ ក្លាយជាទឹកដីនៃភាពរុងរឿងជារៀងរហូត!

បណ្ឌិត ស៊ឺន សំ ជាអ្នកស្រាវជ្រាវនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។ 

ថ្ងៃសុក្រ ៧កើត ខែស្រាពណ៍ ឆ្នាំម្សាញ់ សប្តស័ក ពុទ្ធសករាជ ២៥៦៩

 ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥