ដោយ៖ លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

ព្រឹត្តិការណ៍​ឈ្លាន​ពានរបស់កងទ័ពថៃ ដែលបង្កប់នូវសេនារីយ៉ូបង្វែរស្ថានការណ៍​នយោបាយផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួនមកព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ តាមរយៈការលួចវាយប្រហារលើកង​ទ័ព​កម្ពុជា ដែលកំពុងឈរជើងនៅក្នុង​ដែន​អធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួន ​កាលពីចុងខែឧសភា ឆ្នាំ​២០២៥ និង​បណ្ដាលឱ្យទាហានកម្ពុជាមួយរូបបានបាត់បង់ជីវិតនោះ បានរុញច្រានស្ថាន​ការណ៍​តំបន់ព្រំដែននៃប្រទេសទាំងពីរឱ្យកើនឡើងកម្ដៅជាថ្មីម្ដងទៀត និងចុងក្រោយ​នេះ​បានឈានដល់ការប្រឈម​មុខគ្នា​យ៉ាងក្ដៅ​គគុក​រវាង​កង​ទ័ពប្រទេសទាំងពីរ។ នេះជាការ​បង្ក​ហេតុដែលនាំឱ្យវិវាទព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ដែលធ្លាប់មានភាពតានតឹងកាលពី​ឆ្នាំ២០០៨ និង​ឈាន​ដល់ការ​ប៉ះ​ទង្គិច​គ្នា​ជាបន្តបន្ទាប់នៅតាមព្រំដែននៃប្រទេស​ទាំង​ពីរ ពិសេស​នៅ​ឆ្នាំ២០១០-២០១១នោះ ក្លាយជាប្រធានបទចម្រូងចម្រាស់ថ្មីនៅក្នុងទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ថៃ។

មិនខុសពីករណីជម្លោះប្រាសាទព្រះវិហារក្នុងសម័យតេជោនោះទេ ប្រឈមមុខនឹង​ទង្វើ​ឈ្លាន​ពានពីសំណាក់ភាគីថៃ រាជ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជានីតិកាលទី៧នៃរដ្ឋសភា បានវាយ​តម្លៃ​ការវិវត្តនិងគ្រប់គ្រងស្ថានការណ៍ ដើម្បីបញ្ចៀសការប្រឈមមុខដាក់គ្នាខាង​កងទ័ព រក្សា​សន្តិភាពនិងស្ថិរភាពនៅតាមតំបន់ព្រំដែន ប្រើប្រាស់យន្តការសម្របសម្រួលគ្រប់កម្រិត វាយតម្លៃសភាពការណ៍និងត្រៀមលក្ខណៈបង្ការទុកជាមុន ប្រើប្រាស់យន្តការការទូត ប្រកាន់​ជំហរម៉ឺងម៉ាត់និងឆ្លើយ​តបយ៉ាងជាក់លាក់ដើម្បីការពារមុខមាត់ប្រជាជាតិ ក៏ដូច​ជា​ប្រកាន់យកជំហរដោះស្រាយ​បញ្ហាដោយ​សន្តិវិធី តាមរយៈការប្រើប្រាស់យន្តការតុលាការ​អន្តរ​ជាតិជាដើម។

នៅចំពោះមុខការឈ្លានពានពីបរទេស ចរន្តជាតិនិយមនិងសាមគ្គីភាពរបស់ខ្មែរ​បានលេចចេញជារូប​រាងកាន់តែច្បាស់និងកាន់តែរឹងមាំ តាមរយៈការចូលរួមពី​សំណាក់​ប្រជា​ពលរដ្ឋ មន្ត្រី​រាជ​ការ និង​វិស័យ​ឯកជន​ទាំងអស់​នៅ​កម្ពុជានៅក្នុងចលនា​ឧបត្ថម្ភគាំទ្រ​ដល់កងទ័ព​​កម្ពុជាដែលឈរជើងនៅតាម​ព្រំដែន​កម្ពុជា-ថៃ ការអញ្ជើញ​ទៅ​សាក​សួរ​សុខ​ទុក្ខ​ពល​ទាហាន​និងនាយទាហានចំណុះអង្គភាពនានានៅសមរភូមិមុខ ការដោះស្រាយ​បញ្ហាកសិផលដែលជោរជន់ដោយសារតែការបិទច្រកជាឯកតោភាគីពីភាគីថៃ ការ​ចូល​រួម​ប្រមូល​ផ្ដុំ​គ្នា​ពី​សំណាក់យុវជន និងប្រជាពលរដ្ឋរាប់សែន​នាក់មកពី​គ្រប់​ស្រទាប់​វណ្ណៈ ដើម្បី​បង្ហាញ​ការ​​គាំទ្រនិងលើកទឹកចិត្តកងទ័ពកម្ពុជា និងការអញ្ជើញទៅពិនិត្យស្ថាន​ការណ៍​ដោយ​ផ្ទាល់ពីសំណាក់ថ្នាក់ដឹកនាំកម្ពុជាជាដើម។ ទាំងអស់នេះ បានឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញនូវ ស្មារតីជាតិនិយម និងឆន្ទៈសាមគ្គីជាតិ​យ៉ាង​​​មុត​មាំ​ និងបានបង្ហាញពីមនសិកាជាតិ​និង​ឯកភាព​ជាតិរួមគ្នាតែមួយរបស់ជនជាតិខ្មែរពីគ្រប់មជ្ឈដ្ឋាន ដោយមិនប្រកាន់និន្នាការ ជាតិពន្ធុ សាសនា ​ពណ៌សម្បុរ និងសាវតា​សង្គមនោះឡើយ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ការរួបរួមគ្នា​ក្នុង​ជំហរជាតិតែមួយ ក៏បានបង្ហាញអំពីជំនឿជាក់របស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទៅលើមេដឹកនាំ​របស់​ខ្លួនផងដែរ។

ការរួបរួមគ្នាក្នុងជំហរជាតិតែមួយ នៅពេលដែលមានបរទេសឈ្លានពាន ​ពិតជាមាន​សារៈសំខាន់និងចាំបាច់បំផុត ព្រោះប្រជាជាតិមួយដែលខ្លាំងនិងអាចប្រឈមតទល់​ជាមួយ​នឹង​​សត្រូវខាងក្រៅបាន លុះត្រាតែមេដឹកនាំនៃប្រជាជាតិនោះមានភាពម្ចាស់ការ​លើការ​កិច្ចការងារធំៗ ​ដើម្បីដោះស្រាយ និងឆ្លើយតបទៅកាន់គូបដិបក្ខខាងក្រៅ​បានពេញ​លេញ​និង​ដោយជំហរ​ម៉ឺង​ម៉ាត់ និងប្រាកដនិយម។ ជាការពិតណាស់ ទោះជានៅក្នុងការតតាំង​លើសមរភូមិយោធា ឬការទូតក្ដី ប្រជាជាតិមួយដែលមេដឹកនាំនិងប្រជាពល​រដ្ឋ​គ្រប់​ស្រទាប់​វណ្ណៈ​មានសាមគ្គីភាព ឯកភាពជាតិ និងមាន​ឆន្ទៈរួមគ្នាតែមួយ ពិតជានឹង​ងាយស្រួលទទួល​បាន​ជោគ​ជ័យជាងប្រជាជាតិដែលបែកបាក់ ព្រោះគេអាច​ផ្ដោតការយកចិត្តទុក​ដាក់ទាំង​កម្លាំង​ប្រាជ្ញា​និងស្មារតីទៅ​លើ​បញ្ហា​តែមួយរួមគ្នា ហើយ​ប្រមូលគ្រប់ធនធាននិង​មធ្យោបាយ​ទាំង​ឡាយក៏ដូចជាប្រើប្រាស់ថាមពលទាំង​ស្រុង​របស់ជាតិ ហើយ​សម្រេចបាននូវ​គោល​ដៅ​ដែល​ប្រជាជាតិ​ទាំង​មូល​​ប្រាថ្នា​រួមគ្នា ដូច​សុភាសិតខ្មែរមួយឃ្លាចារឹកមកថា “ចង្កឹះមួយបាច់ កាច់មិនបាក់”។

បទពិសោធន៍នយោបាយទាំងក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ និងក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រពិភពលោក បានឱ្យយើងដឹងថា នៅពេលដែលត្រូវប្រឈមនឹងកម្លាំងឬគូសត្រូវខាងក្រៅ មានតែការរួប​រួមគ្នាតែមួយប៉ុណ្ណោះ ដែលអាចសង្គ្រោះប្រជាជាតិមួយឱ្យផុតចាកពីមហន្តរាយ ពិសេស​ការ​​ឈ្លានពាន។ យើងត្រូវចងចាំថា ការបែកបាក់នៃប្រជាជាតិមួយ គឺជាឱកាស​សម្រាប់​គូ​បដិបក្ខឬសត្រូវខាងក្រៅ នៅក្នុងការលូកដៃជ្រៀតជ្រែកនិងកកូរកកាយ​កិច្ច​ការ​ផ្ទៃ​ក្នុងនៃ​ជាតិ​សាសន៍នីមួយៗ ដូចជាមេរៀននៅចុងសម័យចុងអង្គរ សម័យលង្វែក និង​សម័យ​ចតុ​មុខ​ជាដើម។ មេរៀនសម័យកាលទាំងនេះបានបង្ហាញថា នៅពេលដែល​ខ្មែរ​បែក​បាក់​សាមគ្គី​ភាព ហើយយកគ្នាជាសត្រូវ​ដើម្បីតែអំណាច បំភ្លេចអស់មោទកភាពជាតិ​និង​កាតព្វ​កិច្ចថែរក្សាទឹកដីដែលជាមរតក​បន្សល់ដោយដូនតា ហុចឱកាសឱ្យបរទេសជិតខាង​អាច​លូក​ដៃ​ធ្វើអន្តរាគមន៍យោធា វាត​ទី​យក​ទឹកដីខ្មែរ និងរុញ​ច្រាននិងចូលរួម​ក្នុង​ជម្លោះ​រវាងខ្មែរ​នឹង​ខ្មែរ ដើម្បីខ្លួនមានឥទ្ធិពលនិងកេង​ប្រវ័ញ្ចផលប្រយោជន៍លើប្រជាជាតិខ្មែរ។  ឧទាហរណ៍​ពី​ប្រវត្តិ​សាស្ត្រពិភពលោកមួយទៀតគឺ នៅក្នុងសង្គ្រាមជប៉ុន-ចិន (១៩៣៧-១៩៤៥) ដោយ​មើល​ឃើញពីគ្រោះថ្នាក់របស់ជាតិនៅចំពោះមុខការវាយប្រហារពីកងទ័ព​ជប៉ុន កម្លាំង​នយោបាយទាំងពីររបស់ចិនគឺ កងទ័ពជាតិនិយម និងកងទ័ពកុម្មុយនីស្ត បាន​សម្រេចចិត្ត​តម្កល់​ប្រយោជន៍ជាតិជាចម្បង ហើយរួមគ្នាដើម្បីប្រយុទ្ធតតាំងនឹងកងទ័ពជប៉ុន​ដែល​មាន​បំណង​វាយយកប្រទេសចិនដាក់ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន ហើយជាលទ្ធផល​កងទ័ព​ចិន​ដែលបានរួបរួមគ្នា បានទទួលជ័យជម្នះទៅលើកងទ័ពជប៉ុន។ មេរៀនទាំងនេះ​បានធ្វើឱ្យ​យើង​នឹកឃើញដល់សុភាសិតខ្មែរមួយឃ្លាដែលលើកឡើងថា “សាមគ្គីរស់ បែក​បាក់​សាមគ្គី​ស្លាប់”។

ជាមួយគ្នានេះ ការរួបរួមគ្នារវាងខ្មែរនិងខ្មែរក្នុងជំហរជាតិតែមួយ ក៏ជាការណ៍មួយ​ដែល​​បង្ហាញអំពីភាពថ្លៃថ្នូរ ការរក្សាបាននូវកិត្តិយសនិងមុខមាត់នៃ ប្រទេសជាតិ​និង​ជាតិ​សាសន៍ខ្មែរទាំងមូលផងដែរ។ នៅក្នុងសភាពការណ៍បច្ចុប្បន្នដែលប្រឈមនឹងការ​រំលោភ​បំពានជាថ្មីម្ដងហើយម្ដងទៀតពីសំណាក់ភាគីថៃ អ្នកនយោបាយ​និង​ប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរ គប្បី​ត្រូវ​បង្ហាញជំហររួមគ្នាតែមួយ បង្ហាញទៅបរទេសឈ្លានពានថា ខ្មែរមិនមែនជាប្រជាជាតិ​ដែលបែកបាក់ និងមិនអាចបង្រួបបង្រួមបានដូចជាថៃនោះឡើយ។ គេត្រូវចងចាំថា សេនារីយ៉ូនយោបាយរបស់ថៃនៅក្នុងករណីព្រំដែនជាមួយកម្ពុជា ធ្វើឡើងគឺដើម្បីបញ្ឆេះ​កំហឹងជាតិនិយម និងប្រមូលការគាំទ្រពីប្រជាជនខ្លួនក្នុងជំហរតែមួយ ទោះបីជាក្នុង​ចេតនា​សម្រេចមហិច្ឆតានយោបាយខ្លួនក្ដី ដូច្នេះខ្មែរដែលជាប្រជាជាតិថ្លៃថ្នូរ មានកិត្តិយសនិង​មុខ​មាត់លើឆាកអន្តរជាតិ (ជាប្រជាជាតិមានវប្បធម៌រុងរឿង ស្គាល់ប្រវត្តិសាស្ត្រ និងគោរព​ច្បាប់​អន្តរជាតិ) ត្រូវតែបង្ហាញ​និងផ្ដល់មេរៀនទៅភាគីថៃ អំពីសាមគ្គីភាពនិងឯកភាពជាតិនៃ​ប្រជាជាតិខ្មែរ ដែល​មិន​អាស្រ័យលើការបង្កហេតុជាមួយប្រទេសជិតខាងឡើយ។ ការ​បង្ហាញ​អំពី​សាមគ្គី​ភាពនិងឯកភាពជាតិខ្លួន ទៅកាន់ប្រជាជាតិដែលបែកបាក់ មិន​ត្រឹម​តែ​ជា​មេរៀនដ៏​ល្អមួយ ដែលផ្ដល់ដោយនៃប្រជាជាតិដ៏ថ្លៃថ្នូរប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏បង្ហាញអំពីគុណ​ធម៌ធម្មជាតិនៃមនុស្សជាតិផងដែរ ព្រោះចរិតលក្ខណៈរបស់មនុស្សជាតិគឺមាន​សេចក្ដី​ករុណា ចិត្តសប្បុរស និងការចេះជួយគ្នាទៅវិញទៅមកជាដើម។  បន្ថែមពីនេះ គេក៏គួរតែ​ពិចារណានូវហេតុផលសំខាន់មួយទៀតផងដែរគឺ សូម្បីតែហ្វូងស្រមោច នៅពេលបាន​ជួប​នឹង​​គ្រោះ​ថ្នាក់ ឬការយាយីពីខាងក្រៅណាមួយ ក៏ស្រមោចចេះរួបរួមសាមគ្គីគ្នាជាកម្លាំង​តែ​មួយដើម្បីការពារសម្បុកនិងហ្វូងខ្លួនផងដែរ។

លើសពីនេះ ការសម្រេចបាននូវជំហរជាតិរួមគ្នាតែមួយនៅចំពោះមុខការឈ្លានពាន​របស់​បរទេស ក៏នឹងក្លាយទៅជាអត្តសញ្ញាណនិងនិមិត្តរូប​នៃការកសាងសុខដុមនីយ​កម្ម​និង​បន្តថែរក្សាសន្តិភាពរបស់មនុស្សខ្មែរជំនាន់ថ្មីផងដែរ ព្រោះនៅក្រោយការជម្នះបាននូវការ​ប្រឈមនិងផលប៉ះពាល់បណ្ដាលមកពីការឈ្លានពានរបស់បរទេសជិតខាង គេអាចនឹង​ទាញចេញនូវទស្សនទានសុខដុមនីយកម្មនិងសន្តិភាពមួយ សម្រាប់សង្គមខ្មែរនាសម័យ​ទំនើប។ ទស្សនទានថ្មីនោះគឺ នៅពេលដែលខ្មែរបានរួបរួមគ្នាក្នុងជំហរជាតិតែមួយ ខ្មែរ​ពិត​ជា​រឹងមាំ ខ្មែរពិតជាអាចឈរនៅមាំមួនដោយខ្លួនឯងតទល់​នឹងការគម្រាមឬ​ដាក់​សម្ពាធ​ពី​រដ្ឋ​បរទេសឬប្រទេសជិតខាងណាមួយ ហើយ​ខ្មែរពិតជា​អាច​ដោះស្រាយនូវបញ្ហាចំពោះមុខ ដោយរួមគ្នាតម្កល់ផលប្រយោជន៍ជាតិ ថែរក្សាស្ថិរភាពនយោបាយ  និងផ្ដោតការ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ទៅលើការកសាងសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមប្រកបដោយវឌ្ឍនភាព។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ការណ៍នេះ ក៏នឹងក្លាយជាមោទកភាពថ្មីមួយបន្ថែមទៀត សម្រាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយដែល​សម្លឹងមកមើលប្រជាជាតិខ្មែរនាសម័យបច្ចុប្បន្នផងដែរ៕