Royal Academy of Cambodia
(រូបភាពកូរ៉ូណារីរុស ពី Scientist Magazine)
មេរោគកូរ៉ូណាថ្មីនេះ មានឈ្មោះជាផ្លូវការថា Covid-19 ជាមេរោគអម្បូរតែមួយជាមួយនឹងមេរោគសារ្ស៍ (SARS-CoV) កាលពី២០០២ និង មេរោគមឹរ្ស៍ (MERS-CoV) នៅឆ្នាំ២០១២។ មេរោគកូរ៉ូណាប្រភេទថ្មីនេះ គឺជាមេរោគផ្លូវដង្ហើម ដែលបានលេចរូបរាងដំបូងនៅទីក្រុងវូហាន ប្រទេសចិន ដោយបានរកឃើញក្រុមអ្នកឆ្លងមេរោគដំបូង គឺកម្មករនិងអតិថិជននៅផ្សារបោះដុំគ្រឿងសមុទ្រហួណាន។ ការរាតត្បាតលើកនេះ កើតឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័ស មកទល់ថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ មានចំនួនអ្នកឆ្លងមេរោគជាង៤ម៉ឺននាក់ និងអ្នកស្លាប់ជា១ពាន់នាក់ ហើយដែលបានរាលដាលដល់ទៅជិត៣០ប្រទេស រួមទាំងកម្ពុជាផងដែរ។
ការរាតត្បាតនៃមេរោគកូរ៉ូណាថ្មី មានផលប៉ះពាល់លើសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងធំធេងចំពោះបណ្ដាប្រទេសដែលមេរោគនេះបានចម្លងទៅដល់។ វាមិនត្រឹមតែបានបង្កផលវិបាកផ្នែកសុខភាពនិងសេដ្ឋកិច្ចនៅលើពិភពលោកប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែមេរោគនេះក៏បានថែមទាំងជះឥទ្ធិពលអាក្រក់ក្នុងសង្គមផងដែរ។ ពេលនេះចិនហាក់ដូចជាឯកោ រហូតមកដល់ពេលនេះ មានប្រទេសមួយចំនួនធំបានចាត់វិធានការរៀងៗខ្លួនដើម្បីការពារពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន ដូចជា មានការជម្លៀសប្រជាជនរបស់ខ្លួនចេញពីប្រទេសចិន និងមានការបិទជើងហោះហើរ ឬព្រំដែនជាមួយចិន រួមទាំងព្យួរការផ្តល់ទិដ្ឋាការឱ្យពលរដ្ឋចិន ជាដើម។
មេរោគកូរ៉ូណាថ្មីនេះ កំពុងមានសន្ទុះកើនឡើងពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃទាំងនៅក្នុងប្រទេសចិន ក៏ដូចជានៅបណ្ដាប្រទេសមួយចំនួនលើសាកលលោក។ ចិនធ្លាប់បានហែលឆ្លងជំងឺសារ្ស៍លើកទី១ ក្នុងឆ្នាំ២០០២ម្ដងហើយ តែលើកនេះខុសពីជំងឺសារ្ស៍ រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងបានបញ្ចេញប្រតិកម្មយ៉ាងលឿនដើម្បីប្រឆាំងនឹងមេរោគកូរ៉ូណាថ្មីនេះ។ ក្រោយពីរាលដាលយ៉ាងឆាប់រហ័ស អង្គការសុខភាពពិភពលោកក៏បានប្រកាសអាសន្នជាសាកលពីមេរោគផ្លូវដង្ហើមកូរ៉ូណានេះ ហើយថាវាអាចបង្កការប៉ះពាល់ដល់សុខភាពសាធារណៈកម្រិតពិភពលោក។
ភ្លាមៗក្រោយពីផ្ទុះការរាតត្បាតនៃមេរោគកូរ៉ូណា រដ្ឋាភិបាលចិនបានបញ្ជូនយន្តហោះពីរគ្រឿងទៅប្រទេសថៃនិងម៉ាឡេស៊ីដើម្បីដឹកពលរដ្ឋចិន ដែលមានផ្ទះសម្បែងនៅខេត្តហូប៉ីនិងក្នុងក្រុងវូហានឱ្យអាចត្រឡប់ទៅលំនៅដ្ឋានរបស់ខ្លួនវិញ។ ខណៈនោះ ពលរដ្ឋបរទេសដែលជាប់គាំងនៅប្រទេសចិន ក៏ត្រូវរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសនីមួយៗ បានចាត់វិធានការជម្លៀសចេញជាបន្តបន្ទាប់ និងចាត់វិធានការបង្ខាំងមនុស្សដែលជម្លៀសពីវូហានឬពីវេនហ៊្សូក្នុងរយៈពេល១៤ថ្ងៃ ដើម្បីតាមដានស្ថានភាពសុខភាព។
មកទល់ពេលនេះ ចិនបានសាងសង់រួចរាល់នូវមន្ទីរពេទ្យថ្មីមួយកន្លែង ដែលបានប្រើរយៈពេលតែ១០ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ ហើយកំពុងបន្តសាងសង់មន្ទីរពេទ្យមួយទៀត ដើម្បីទទួលព្យាបាលអ្នកផ្ទុកមេរោគកូរ៉ូណាថ្មីនេះ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏យើងនៅតែសង្កេតឃើញពីកង្វះខាត និងការលំបាកនៅក្នុងចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាលចិន ជាពិសេស ចិននៅខ្វះនិងមានតម្រូវការជាបន្ទាន់ គឺសម្ភារៈ បរិក្ខារពេទ្យ ម៉ាស់ សម្លៀកបំពាក់ និងវ៉ែនតា សម្រាប់ការពារការឆ្លងមេរោគ។ មានប្រទេសមួយចំនួន ដូចជា បារាំង អង់គ្លេស ជប៉ុន និងកូរ៉េខាងត្បូងបានបញ្ជូនសម្ភារៈពេទ្យឱ្យចិន តែនៅមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់នៅឡើយទេ។
ក្រៅពីប្រទេសចិន បណ្ដាប្រទេសនីមួយៗក៏បានធ្វើចំណាត់ការខ្លួនឯង ដើម្បីបញ្ជៀសការចម្លងមេរោគចូលស្រុកនិងជួយសង្រ្គោះពលរដ្ឋខ្លួនឯង។ វិធានការដែលគេប្រើដើម្បីបញ្ចៀសការឆ្លងរាលដាលមេរោគនេះ មានដូចជា ការបិទព្រំដែន ការបិទការចូលរបស់ពលរដ្ឋចិននិងជនបរទេសដែលបានស្នាក់នៅចិនក្នុងរយៈពេល២សប្តាហ៍ចុងក្រោយ ជាដើម។ អាមេរិកនិងជប៉ុន បានផ្តើមមុនគេក្នុងការដឹកជម្លៀសពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនចេញពីខេត្តហ៊ូប៉ីនិងវូហាន។ ក្រោយមក ប្រទេសផ្សេងៗទៀត ដូចជា អ៊ីតាលី អាល្លឺម៉ង់ កាដាណា និងបង់ក្លាដែស ជាដើម ក៏បានជម្លៀសពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនចេញពីតំបន់ដែលមានការរាលដាលជំងឺនេះដែរ។
ដោយឡែក ហុងកុង រុស្ស៊ី និងម៉ុងហ្គោលី បានបិទព្រំដែនជាមួយចិនតែម្ដង។ រុស្ស៊ី បានសម្រេចបិទព្រំដែនគោកជាប់ជាមួយចិន ចំនួនជាង ៤ពាន់គីឡូម៉ែត្រ។ ឯជប៉ុន បានហាមពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន មិនឱ្យទៅប្រទេសចិន បើមិនចាំបាច់។ ចំណាត់ការនេះ គឺនាំមុខដោយអាមេរិក ដែលហាក់ដូចជាមានការហាមឃាត់ដាច់ខាតជាងគេ។ ឯអង់គ្លេស អេស្ប៉ាញ ឥណ្ឌា កូរ៉េខាងត្បូង ក៏បានដឹកពលរដ្ឋខ្លួនត្រឡប់ចូលប្រទេសវិញដែរ។
ចំពោះបណ្ដាប្រទេសនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ សិង្ហបុរី បានប្រកាសសម្រេចបិទជើងហោះហើរទាំងអស់ដែលមានប្រភពមកពីចិន។ វៀតណាម បានប្រកាសផ្អាកការផ្តល់ទិដ្ឋាការទេសចរណ៍ដល់ជនជាតិចិន និងជនបរទេសណា ដែលបានស្នាក់នៅក្នុងប្រទេសចិនរយៈពេលពីរសប្តាហ៍ចុងក្រោយ។ ឯប្រទេសផ្សេងក៏បានជម្លៀសពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនជាបណ្ដើរៗដែរ ក៏ប៉ុន្តែ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប្រកាសពីជំហររបស់ខ្លួនថា កម្ពុជាគឺជាមិត្តដែកថែបរបស់ចិន ដោយកម្ពុជាមិនរត់ចោលចិនជាដាច់ខាត ហើយថែមទាំងបានប្រកាសមិនឱ្យនិស្សិតខ្មែរដែលកំពុងសិក្សានៅទីក្រុងវូហាន ប្រទេសចិន រត់ចោលប្រទេសចិននៅគ្រាអាសន្ននេះទៀតផង ហើយក៏គ្មានការបិទជើងយន្តហោះទៅមកប្រទេសចិនដែរ។
ដោយឡែកចំណាត់ការក្នុងការបង្កានិងទប់ស្កាត់នៅក្នុងស្រុកវិញ ក្រសួងសុខាភិបាលបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាមានសមត្ថភាពឆ្លើយតបលើមេរោគកូរ៉ូណាមិនចាញ់ប្រទេសរីកចម្រើននោះទេ។ គិតរហូតមកដល់ថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០នេះ កម្ពុជារកឃើញអ្នកឆ្លងមេរោគកូរ៉ូណាដែលជាជនជាតិចិនតែម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ ហើយក្រោមការថែទាំ និងព្យាបាលរបស់គ្រូពេទ្យកម្ពុជា ជិតពីរសប្ដាហ៍មក បុរសជនជាតិចិនរូបនេះ ត្រូវបានក្រុមគ្រូពេទ្យអនុញ្ញាតឱ្យចេញពីមន្ទីរពេទ្យបង្អែកខេត្តព្រះសីហនុ នៅព្រឹកថ្ងៃទី១០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ បន្ទាប់ពីការធ្វើតេស្ដ លើកទី៣ ដោយលទ្ធផលបង្ហាញថា លោកមិនមានមេរោគកូរ៉ូណាថ្មី នៅក្នុងខ្លួនទៀតឡើយ ហើយរូបលោកនិងក្រុមគ្រូសារ រួមមានភរិយា កូនស្រី និងកូនប្រសារ បានចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជានៅយប់ថ្ងៃទី១១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០។
ទន្ទឹមនឹងនេះ មានបុរសទេសចរជនជាតិហូឡង់ម្នាក់អាយុ៧០ឆ្នាំ ដែលបានចូលមកខេត្តព្រះសីហនុតាមកប៉ាល់ Norwaygian Jade កាលពីរសៀល ថ្ងៃទី១០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ ត្រូវបានគេសង្ស័យថា មានជំងឺកូរ៉ូណា ប៉ុន្តែ លទ្ធផលនៃការវិភាគធ្វើតេស្តលើសំណាកវត្ថុនៅវិទ្យាស្ថានប៉ាស្ទ័រកម្ពុជា បង្ហាញថា អវិជ្ជមានកូរ៉ូណាថ្មី (2019-NCov) នៅល្ងាចថ្ងៃទី១១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០។
ការរាតត្បាតនៃមេរោគកូរ៉ូណាថ្មី គឺជាក្ដីបារម្ភអំពីសន្តិសុខថ្មីមួយ វាបានក្លាយទៅជាការគំរាមកំហែងដ៏ធំលើស្ថិរភាពនិងវិបុលភាពរបស់បណ្ដាប្រទេសនៅលើពិភពលោក ជាពិសេស ចិន និងបណ្ដាប្រទេសដែលមានទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មច្រើនជាមួយចិន។ ការរាតត្បាតនៃមេរោគកូរ៉ូណាថ្មី មិនមែនមានផលប៉ះពាល់តែលើប្រទេសណាមួយទេ ពោលគឺវាមានផលប៉ះពាល់ចំពោះសន្តិសុខរបស់មនុស្សជាតិទូទាំងពិភពលោក។ សន្តិសុខរបស់រដ្ឋមួយគឺអាស្រ័យលើសន្តិសុខរបស់ពលរដ្ឋម្នាក់ៗ បើពលរដ្ឋគ្មានសន្តិសុខ នោះរដ្ឋក៏គ្មានសន្តិសុខ រដ្ឋគ្មានសន្តិសុខ ពិភពលោកក៏គ្មានសន្តិសុខ។ ដូច្នេះ ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងមេរោគរាតត្បាតថ្មីនេះ មិនមែនជាបញ្ហារបស់ចិនតែម្នាក់ឯងទេ វាគឺជាបញ្ហារបស់ពិភពលោកទាំងមូល ដែលត្រូវរួមដៃគ្នាប្រយុទ្ធឆាំងនឹងមេរោគដ៏កំណាចនេះ៕
រូបភាពពីហ្វេសប៊ុកនាយកដ្ឋានប្រយុទ្ធនឹងជំងឺឆ្លង
A photograph by the state-run newspaper China Daily showing an isolation ward in Wuhan on Thursday.Credit...China Daily, via Reuters
បច្ឆានវនិយម ឬសម័យក្រោយទំនើបនិយម ដែលជាទស្សនវិជ្ជាទំនើបឈានមុខគេនោះ អះអាងថា សម័យកាលប្រវត្ដិសាស្ដ្រ ទំនើប បានបញ្ចប់ទៅហើយ ហើយយើងកំពុង រស់នៅក្នុងសករាជក្រោយសម័យទំនើប។ បច្ឆានវនិយម ឬសម័យក្រោយទំនើបនិយម ក្នុងបស...
(រាជធានីភ្នំពេញ)៖ នៅព្រឹកព្រហស្បតិ៍ ៩ កើត ខែពិសាខ ឆ្នាំរោង ឆស័ក ពុទ្ធសករាជ ២៥៦៧ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ តាមការណែនាំពីសំណាក់ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងជាអនុប...
នៅក្នុងជំនាញវិជ្ជាជីវៈជាអ្នកបណ្ដុះបណ្ដាលនិងអប់រំ គ្រូបានបង្រៀនសិស្សទាំងឡាយក្នុងសង្គម ដោយមានសិស្សខ្លះបានរៀនចប់ និងបានវិវត្តខ្លួនទៅជាមនុស្សល្អៗភាគច្រើនជាងមនុស្សមិនល្អ ខណៈដែលអ្នកខ្លះកំពុងដឹកនាំសង្គម អ្នក...
នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ២កើត ខែពិសាខ ឆ្នាំរោង ឆស័ក ព.ស. ២៥៦៧ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ វេលាម៉ោង ៨:៣០នាទីព្រឹក នៅសាលទន្លេសាបនៃអគារខេមរវិទូ វិទ្យាស្ថានមនុស្សសាស្រ្ត និងវិទ្យាសាស្រ្តសង្គម នៃរាជបណ្ឌិត្យសភ...
(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅថ្ងៃពុធ ១កើត ខែពិសាខ ឆ្នាំរោង ឆស័ក ព.ស២៥៦៧ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ នៅវេលាម៉ោង ២:៣០នាទីរសៀល ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងជាអនុប្រធាន...
ទស្សនៈលោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ ការលើកឡើងរបស់ លោក សម រង្ស៊ី ពាក់ព័ន្ធនឹងគម្រោងព្រែក ជីកហ្វូណន តេជោ នៅថ្ងៃទី៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ នៅក្នុងន័យកេងចំណេញនយោបាយ លោក សម រង្ស៊ី បានលើកឡើងថា «ក្នុងន័យសេដ្ឋកិច្ចសុទ្ធសាធ ប្រទ...
សូមគោរពជូនពរពី ថ្នាក់ដឹកនាំ និងមន្រ្តីរាជការនៃវិទ្យាស្ថានជីវសាស្រ្ត វេជ្ជសាស្រ្ត និងកសិកម្ម គោរពជូនច...
ចុចមើលសូមគោរពជូនពរពី ប្រធានវិទ្យាស្ថានវិទ្យាសាស្រ្ត និង បច្ចេកវិទ្យា ព្រមទាំងមន្រ្តីរាជការទាំងអស់នៃវិទ្យា...
ចុចមើលសូមគោរពជូនពរពី ប្រធានវិទ្យាស្ថានវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ ព្រមទាំងមន្រ្តីរាជការទាំងអស់នៃវិទ្យាស្ថាន គោ...
ចុចមើលសូមគោរពជូនពរពី ថ្នាក់ដឹកនាំ និងមន្រ្តីនៃអគ្គលេខាធិការដ្ឋាននៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា គោរពជូនចំពោះ ឯកឧត្...
ចុចមើលសូមគោរពជូនពរពី បណ្ឌិតសភាចារ្យបម្រុងទាំងអស់ គោរពជូនចំពោះ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិ...
ចុចមើលសូមគោរពជូនពរ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងជាអនុប្រធានប្រចាំការនៃក្រុ...
ចុចមើលអបអរសាទរពិធីប្រគល់សញ្ញាបត្រថ្នាក់បណ្ឌិតនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និង ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីជាតិខ...
ចុចមើលសម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីេតជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
ចុចមើលការអនុវត្តការពង្រឹងវិន័យនិងវត្តមានបម្រើការងាររបស់មន្រ្តីរាជការនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា
ចុចមើលការគ្រប់គ្រងនិងការប្រមូលវត្តមានបម្រើការងាររបស់មន្រ្តីរាជការនៃរាជ្យបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា
ចុចមើល