បញ្ហាតំបន់អនាធិបតេយ្យ ជាបញ្ហាឈឺក្បាលមួយ ដែលកំពុងកើតមានច្រើន ទាំងនៅរាជធានីភ្នំពេញ និងនៅតាមបណ្តាទីរួមខេត្តនានានៅទូទាំងប្រទេស។ ទីតាំងមួយចំនួន បានអភិវឌ្ឍនៅកន្លែងក្លាយទៅជាទីប្រជុំជនច្រើន មានសំណង់រឹងមាំ បើទោះជាមិនមានការទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការណាមួយពីអាជ្ញាធរដែនដី។ ទីតាំងមួយចំនួន ក៏ត្រូវ ក៏ត្រូវរើចេញនៅពេលមានការអភិវឌ្ឍ។ និយាយរួមមានបញ្ហាជាច្រើនបានកើតឡើងចេញពីតំបន់អនាធិបតេយ្យនេះ។ ដោយមើលឃើញពីបញ្ហាដែលកើតមានឡើង ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ តិច សំណាង សមាជិកពេញសិទ្ធិនៃក្រុមប្រឹក្សាបណ្ឌិតសភាចារ្យ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានធ្វើការសិក្សាពីគម្រោងស្រាវជ្រាវមួយអំពីសំណង់អនាធិបតេយ្យនេះ។ សម្រាប់ឆ្នាំ២០១៨នេះ នៅវេលាព្រឹកថ្ងៃទី២៧ ខែធ្នូ នេះ រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានរៀបចំបាឋកថាមួយ ស្តីអំពី «តំបន់អនាធិបតេយ្យនៅប្រទេសកម្ពុជា៖ បញ្ហាប្រឈម និងដំណោះស្រាយ»។
ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ តិច សំណាង ប្រធានគម្រោងស្រាវជ្រាវ និងជាវាគ្មិនក្នុងកម្មវិធីបាឋកថា បានធ្វើការកំណត់និយមន័យ«តំបន់អនាធិបតេយ្យ» ប្រភេទ បញ្ហាប្រឈម និងដំណោះស្រាយមួយចំនួនសម្រាប់ពិចារណាដូចខាងក្រោម ៖
១. “តំបន់អនាធិបតេយ្យ” គឺសំដៅលើសំណង់លំនៅដ្ឋានមិនផ្លូវការឬមិនស្របច្បាប់ នៅទីប្រជុំជនឬទីក្រុង មានផ្ទះមិនឆ្លើយតបទៅនឹងស្តង់ដារស់នៅរបស់មនុស្ស អ្នករស់នៅមានចំនួនច្រើន ហើយលក្ខខណ្ឌរស់នៅអន់ថយនិងយ៉ាប់យ៉ឺន។ ជាធម្មតា តំបន់ទាំងនោះមានមនុស្សរស់នៅច្រើនកកកុញ ដែលនាំឱ្យពួកគេបង្ខំចិត្តសាងសង់បន្ទប់តូចៗបន្តគ្នាដោយគ្មានសណ្តាប់ធ្នាប់។តាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវតំបន់អនាធិបតេយ្យមានប្រភេទដូចខាងក្រោម៖
- តំបន់អនាធិបតេយ្យនៅតាមផ្លូវរថភ្លើង
- តំបន់អនាធិបតេយ្យនៅតាមផ្លូវសាធារណៈ
- តំបន់អនាធិបតេយ្យនៅលើប្រព័ន្ធលូ តាមប្រឡាយទឹកស្អុយ
- តំបន់អនាធិបតេយ្យនៅតាមច្រាំងទន្លេ
- តំបន់អនាធិបតេយ្យនៅលើផ្ទៃបឹងសាធារណៈ
- តំបន់អនាធិបតេយ្យនៅលើដីដែលរដ្ឋផ្តល់ជូន
- តំបន់អនាធិបតេយ្យនៅលើដីដែលរដ្ឋជួលឱ្យនៅបណ្តោះអាសន្ន
- តំបន់អនាធិបតេយ្យនៅលើដីជួលបណ្តោះអាសន្ន
- តំបន់អនាធិបតេយ្យនៅលើដំបូល
- តំបន់អនាធិបតេយ្យនៅតាមទីវត្តអារាម ទីប៉ាឆានិងវាលបញ្ចុះសព
- តំបន់អនាធិបតេយ្យនៅលើទីទួលបុរាណ និងដីអភិរក្សផ្សេងៗ
វគ្គទី២៖
២. បញ្ហាប្រឈម
- ពង្រឹងការគ្រប់គ្រងរបស់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន
- ជំរុញអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានឱ្យអនុវត្តច្បាប់និងទទួលខុសត្រូវខ្ពស់
- ពង្រឹងការផ្សព្វផ្សាយគោលនយោបាយគ្រប់គ្រងដីធ្លីនិងលំនៅឋាន
- ស្វែងរកដៃគូអភិវឌ្ឍដូចជា អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលទាំងក្នុងនិងក្រៅប្រទេស ព្រមទាំងវិស័យឯកជន
- រៀបចំឱ្យមានប្រព័ន្ធជំនួយផ្នែកច្បាប់ដល់អ្នករស់នៅតំបន់អនាធិបតេយ្
- រៀបចំនិងពិនិត្យលទ្ធភាពក្នុងការផ្តល់សិទ្ធិកាន់កាប់នៅនឹងកន្លែង។
