ដោយបណ្ឌិត គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

          ថ្ងៃទី១៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥នេះ គឺជាខួបលើកទី៦៩ឆ្នាំនៃទំនាក់ទំនងការទូតរវាងកម្ពុជានិងរុស្ស៊ី ដែលជាទំនាក់ទំនងនៃភាពជាដៃគូ​យូរអង្វែង ដែលបានចាក់ឫសយ៉ាងជ្រៅដោយការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក ភាពស៊ីសង្វាក់គ្នាជាយុទ្ធសាស្ត្រ និងទំនាក់ទំនងជាប្រវត្តិសាស្ត្រយូរអង្វែង។ ទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរវាង​​​កម្ពុជា និងអតីតសហភាពសូវៀតត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅថ្ងៃទី១៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៥៦ ដោយបានឆ្លងកាត់​សម័យ​កាល​ប្រវត្តិសាស្ត្រផ្សេងៗ​ដោយប្រែប្រួលទៅតាមការផ្លាស់ប្តូរបរិបទក្នុងស្រុកនិងអន្តរជាតិ និងត្រូវបាន​ពង្រឹង​យ៉ាងរឹងមាំស៊ីជម្រៅនិងទូលំទូលាយ។

         នៅបណ្ដាឆ្នាំដំបូងៗ សហភាពសូវៀតបានបង្ហាញការគាំទ្រយ៉ាងខ្លាំងចំពោះឯករាជ្យ អព្យាក្រឹតភាព និងការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយអធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជា។ ថ្នាក់ដឹកនាំសហសូវៀតបានវាយតម្លៃខ្ពស់ចំពោះ​កិច្ច​ខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ព្រះបាទ នរោត្តម សីហនុ ក្នុងការរក្សាស្វ័យភាព​កម្ពុជាក្នុងស្ថានភាពនៃការប្រកួត​ប្រជែង​គ្នាក្នុង​សង្គ្រាមត្រជាក់។ សហភាពសូវៀតបានគាំទ្រកម្ពុជា​ចូលជាសមាជិក​អង្គការសហប្រជាជាតិ និង​បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្ម វប្បធម៌ និងវិទ្យាសាស្ត្រសំខាន់ៗនៅឆ្នាំ១៩៥៧។ ការ​ថ្កោលទោសរបស់សហភាពសូវៀតចំពោះរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៧០​ដែលបានទម្លាក់សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ បានឆ្លុះបញ្ចាំងពីគោលជំហរ និងការប្តេជ្ញាចិត្តជាគោលការណ៍របស់ទីក្រុងម៉ូស្គូ​ចំពោះអ្នកដឹកនាំស្របច្បាប់​របស់កម្ពុជា។

         ទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរបានប្រឈមមុខនឹងរយៈពេលដ៏លំបាកក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០។ បន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៧០ ដែលដឹកនាំដោយ លន់ នល់ សហភាពសូវៀត បានយល់ឃើញថា ខ្លួនបាន​ស្ថិតក្នុងទ្វេគ្រោះការទូត ដោយទទួលស្គាល់​ស្ថានទូតតំណាងឱ្យរដ្ឋាភិបាលនិរទេសដែលដឹកនាំដោយ​សម្តេច​ព្រះនរោត្តម សីហនុ និងសាធារណរដ្ឋខ្មែរក្នុងពេលដំណាលគ្នា។ បន្ថែមពីលើនេះ ភាពតានតឹងភូមិសាស្ត្រ​នយោបាយរវាងសហភាពសូវៀតនិងចិនក្នុងអំឡុងពេលនេះ បានធ្វើឱ្យស្មុគស្មាញដល់វិធីសាស្រ្ត​របស់​ទីក្រុង​មូស្គូចំពោះតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ រួមទាំងទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនជាមួយប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។

         បន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃរបបខ្មែរក្រហមនៅឆ្នាំ១៩៧៩ ប្រទេសកម្ពុជាបានបង្កើតចំណង​ទំនាក់ទំនង​ការទូតនិងការអភិវឌ្ឍ ដ៏រឹងមាំឡើងវិញជាមួយសហភាពសូវៀត។ ចាប់ពីដើម រហូតដល់ចុងទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៨០ សហភាពសូវៀតបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការជួយកសាងសេដ្ឋកិច្ច និងហេដ្ឋារចនា​សម្ព័ន្ធ​របស់កម្ពុជាដែល​ហែកហួរដោយសង្រ្គាម។ ជំនួយជាច្រើនត្រូវបានផ្ដល់ទៅលើវិស័យថាមពល កសិកម្ម ការ​ដឹក​ជញ្ជូន ការថែទាំសុខភាព ការបណ្តុះបណ្តាលមន្ត្រីរដ្ឋការស៊ីវិល និងកិច្ចការយោធា។ មរតកដ៏យូរអង្វែងនៃ​យុគសម័យនោះ គឺជាកម្មវិធីផ្លាស់ប្តូរការអប់រំដែលប្រជាជនកម្ពុជាប្រហែល ៨,០០០នាក់សិក្សានៅ​សហភាព​សូវៀត។ និស្សិតដែលបញ្ចប់ការសិក្សាទាំងនេះជាច្រើន​នាក់ឥឡូវនេះកាន់​មុខតំណែងសំខាន់ៗ​ក្នុង​រដ្ឋាភិបាល វិស័យអប់រំ អាជីវកម្ម និងវិជ្ជាជីវៈផ្សេងៗនៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា។

         ការ​រំលាយ​សហភាព​សូវៀត​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩១ បាន​សម្គាល់​ចំណុច​របត់​មួយ​ទៀត​ក្នុង​ទំនាក់ទំនង​កម្ពុជា-រុស្ស៊ី។ ទោះបីជាសហព័ន្ធរុស្ស៊ីត្រូវបានទទួលស្គាល់ភ្លាមៗថាជារដ្ឋស្នងក៏ដោយ ក៏ការយកចិត្តទុកដាក់​របស់ទីក្រុងមូស្គូបានផ្លាស់ប្តូរខាងក្នុងជាបណ្តោះអាសន្ន ដោយសាររុស្ស៊ីនៅពេលនោះ​ប្រឈមមុខនឹងការ​ផ្លាស់ប្តូរនយោបាយនិងសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងជ្រាលជ្រៅ។ ក្នុងអំឡុងពេលនេះ ទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីមានការយឺតយ៉ាវ ទោះបីជារុស្ស៊ីបានបន្តដើរតួនាទីប្រកបដោយស្ថាបនាក្នុងដំណើរការសន្តិភាពរបស់កម្ពុជាក៏ដោយ។ គួរកត់​សម្គាល់ថា ប្រទេសរុស្ស៊ីបានគាំទ្រកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ​១៩៩១ និងការអនុវត្ត​អាណត្តិ​របស់​អាជ្ញាធរបណ្ដោះអាសន្នរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា (អ៊ុនតាក់) ដែលជួយស្តារសន្តិភាព និងស្ថិរភាពនយោបាយឡើងវិញ។

         ចាប់តាំងពីការបង្កើតរបបរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់កម្ពុជាឡើងវិញនៅឆ្នាំ១៩៩៣ ទំនាក់​ទំនងទ្វេភាគីរវាងកម្ពុជានិងរុស្ស៊ីបានពង្រីកជាលំដាប់។ ទំនុកចិត្តនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការផ្នែក​នយោបាយ​កាន់តែស៊ីជម្រៅ ដែលទ្រទ្រង់​ដោយទស្សនៈរួមស្តីពីអធិបតេយ្យភាព ការមិនជ្រៀតជ្រែកគ្នា និងសណ្តាប់ធ្នាប់​អន្តរជាតិពហុប៉ូល។ កម្ពុជានិងរុស្ស៊ីសហការជាទៀងទាត់ក្នុងវេទិកាអន្តរជាតិ ដូចជា អង្គការសហប្រជាជាតិ និងយន្តការដែលពាក់ព័ន្ធជាមួយអាស៊ាន។ រុស្ស៊ីបានគាំទ្រយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននូវមជ្ឈភាព​របស់អាស៊ាន និងផ្តល់​តម្លៃដល់កិច្ចសហការឈានឡើងរបស់ខ្លួនជាមួយតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលកម្ពុជា​បានដើរតួនាទីជាដៃគូ​ដ៏គួរឱ្យ​ទុកចិត្តនិងប្រកបដោយការគាំទ្រ។

         ការផ្លាស់ប្តូរកម្រិតខ្ពស់រវាងកម្ពុជា និងរុស្ស៊ីបានផ្តល់សម្ទុះបន្ថែមទៀតដល់ទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេស​ទាំង​ពីរ។ ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ទៅកាន់ទីក្រុងសូឈី (Sochi) ក្នុងឆ្នាំ​២០១៦ ដើម្បីចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលរុស្ស៊ី-អាស៊ាន និងជំនួបជាមួយលោកប្រធានាធិបតី វ្ល៉ាឌីមៀ ពូទីន (Vladimir Putin) បានគូសបញ្ជាក់ពីការប្តេជ្ញាចិត្តជាថ្មីក្នុងការជំរុញរបៀបវារៈទ្វេភាគី។ ក្នុងប៉ុន្មាន​ឆ្នាំថ្មីៗ​នេះ មន្ត្រីកម្ពុជានិងរុស្ស៊ីបានបន្តចូលរួមតាមរយៈគណៈប្រតិភូសភា ដំណើរទស្សនកិច្ចថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រី និង​កិច្ចសន្ទនាអន្តររដ្ឋាភិបាល សំដៅពង្រីកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យសំខាន់ៗ។

         ពាណិជ្ជកម្មរវាងកម្ពុជានិងរុស្ស៊ីនៅតែមានកម្រិតតិចតួច ដែលភាគច្រើនដោយសារតែ​ចម្ងាយ​ភូមិសាស្រ្ត និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធពាណិជ្ជកម្មមានកម្រិត។ យោងតាមអគ្គនាយកដ្ឋានគយនិងរដ្ឋាករ​កម្ពុជា ពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីរវាងប្រទេសទាំងពីរមានទំហំរវាង ៧០ ទៅ ១០០​លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ។ ការ​នាំ​ចេញ​របស់​កម្ពុជា ​រួម​មាន ​សម្លៀក​បំពាក់ កៅស៊ូ និង​ទំនិញ​កសិកម្ម ខណៈ​ការ​នាំ​ចូល​ពី​ប្រទេស​រុស្ស៊ី រួម​មាន ​ជី គ្រឿងចក្រ និង​ផលិតផល​ប្រេង។ ប្រទេសទាំងពីរបានបង្ហាញពីចំណាប់អារម្មណ៍ក្នុង​ការពង្រឹងទំនាក់ទំនង​សេដ្ឋកិច្ច ជាពិសេសលើវិស័យថាមពល ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងការវិនិយោគ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បញ្ហាប្រឈម ដូចជា ឧបសគ្គផ្នែកភ័ស្តុភារកម្ម ការតភ្ជាប់វិស័យធនាគារនៅមានកម្រិត និងការយល់ដឹង​អំពីទីផ្សារប្រទេសទាំងពីរនៅមានកម្រិត។ ការពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការតាមស្ថាប័ន និងការលើក​កម្ពស់​​ការចូលរួមរវាងធុរកិច្ចនិងធុរកិច្ច នឹងក្លាយជាគន្លឹះក្នុងការសម្រេចបាននូវសក្តានុពល​ក្នុងទំនាក់ទំនង​ពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា-រុស្ស៊ី។

         ការផ្លាស់ប្តូរក្នុងវិស័យអប់រំ​និងវប្បធម៌ នៅតែជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-រុស្ស៊ី។ ប្រទេស​រុស្ស៊ីបន្តផ្តល់អាហារូបករណ៍ប្រចាំឆ្នាំសម្រាប់និស្សិតកម្ពុជា ដែលរួមចំណែកដល់ការអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្ស និងការបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈនៅកម្ពុជា។ មន្ត្រីរាជការ វិស្វករ វេជ្ជបណ្ឌិត និងអ្នកអប់រំ ដែលជាអតីតនិស្សិត​សិក្សានៅរុស្ស៊ី​និងសហភាពសូវៀតជាច្រើន ឆ្លុះបញ្ចាំងពីចំណងដ៏ជ្រាលជ្រៅ និងយូរអង្វែងរវាង​ប្រជាជន​នៃប្រទេសទាំងពីរ។ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការវប្បធម៌ក៏ត្រូវបានធ្វើឱ្យរស់ឡើងវិញក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ ជាមួយ​នឹងព្រឹត្តិការណ៍ ការតាំងពិព័រណ៍ និងកម្មវិធីរួមគ្នាលើកកម្ពស់ការយល់ដឹង និងការផ្តល់តម្លៃ​គ្នាទៅ​វិញ​ទៅ​មក។

         កិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យការពារជាតិ​និងបច្ចេកទេស ដែលជាលក្ខណៈពិសេសដ៏រឹងមាំ​នៃការ​ចូលរួមក្នុងសម័យសង្រ្គាមត្រជាក់ ក៏បានលេចចេញជាថ្មីនៅក្នុងកិច្ចសន្ទនានាពេលថ្មីៗនេះផងដែរ។ ទោះបី​ជាកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យការពារជាតិមានទំហំមានកម្រិត​ក៏ដោយ ក៏រុស្ស៊ីបានបង្ហាញពីការត្រៀម​ខ្លួន​ក្នុងការផ្តល់ការបណ្តុះបណ្តាលផ្នែកយោធា គាំទ្រផែនការយុទ្ធសាស្រ្ត និងចែករំលែកជំនាញបច្ចេកទេស​ជាមួយកម្ពុជា។ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការបែបនេះឆ្លុះបញ្ចាំងពីការបង្កើនទំនុកចិត្តរវាងភាគីទាំងពីរ និងការយក​ចិត្តទុកដាក់រួមគ្នាចំពោះសន្តិភាពនិងសន្តិសុខក្នុងតំបន់។

         ខណៈដែលប្រទេសទាំងពីរសម្លឹងឆ្ពោះទៅមុខ មានការចាប់អារម្មណ៍គ្នាទៅវិញទៅមក​យ៉ាងខ្លាំងក្នុង​ការធ្វើឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅ​និងការធ្វើពិពិធកម្មនូវទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរវាងប្រទេសទាំងពីរ។ កម្ពុជាទទួលស្គាល់​រុស្ស៊ីថា ជាមហាអំណាចសាកល​ដែលការចូលរួមក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍របស់រុស្ស៊ីបាន​រួមចំណែកដល់​ស្ថិរភាព​ក្នុងតំបន់​និងតុល្យភាពជាយុទ្ធសាស្ត្រ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត រុស្ស៊ីចាត់ទុកកម្ពុជាជាមិត្តដ៏គួរឱ្យទុកចិត្ត ដែលមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងអាស៊ាន​និង​ការទូតក្នុងតំបន់។ ក្នុងពេលវេលានៃភាពមិនប្រាកដប្រជានៃ​ភូមិសាស្ត្រ​នយោបាយកាន់តែខ្លាំងឡើង កម្ពុជា​និងរុស្ស៊ីត្រូវបានរួបរួមគ្នា​ដោយមានចក្ខុវិស័យមួយ​ចំពោះ​សណ្តាប់ធ្នាប់អន្តរជាតិពហុភាគីប្រកបដោយយុត្តិធម៌ជាងមុន​ដោយផ្អែកលើការសន្ទនា បរិយាបន្ន និងការ​គោរពច្បាប់អន្តរជាតិ។

            ក្នុងរយៈពេលជិតប្រាំពីរទសវត្សរ៍នេះ ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-រុស្ស៊ីបានវិវត្តទៅជាភាពជាដៃគូដែលសម្គាល់​ដោយភាពធន់ ការជឿទុកចិត្តគ្នាទៅវិញទៅមក និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាក់ស្ដែង​ប្រកបដោយ​ប្រសិទ្ធភាព​។ ពីសាមគ្គីភាពក្នុងអំឡុងសង្រ្គាមត្រជាក់រហូតដល់កិច្ចសហការពហុវិស័យនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ទំនាក់​ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរបានសម្របខ្លួនទៅនឹងពេលវេលាផ្លាស់ប្តូរ ដោយរក្សាបាននូវតម្លៃស្នូលរបស់ខ្លួន ខណៈដែលកម្ពុជានិងរុស្ស៊ីប្រារព្ធខួបលើកទី៦៩ឆ្នាំនៃទំនាក់ទំនងការទូត មូលដ្ឋានគ្រឹះ​ដែលមានភាពរឹងមាំ​សម្រាប់សមិទ្ធផលធំៗដែលមិនធ្លាប់មាននៅក្នុងកិច្ចសន្ទនានយោបាយ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច ការតភ្ជាប់​ខាងវប្បធម៌ និងការទូតសកល៕

RAC Media