ដោយ៖ បណ្ឌិត យង់ ពៅ

នៅក្នុងសង្គមជាតិនីមួយៗ តែងតែមានក្រុមមនុស្សដែលមាននិន្នាការផ្សេងៗពីគ្នា ដែលក្នុងនោះ ដែលគេអាចបែងចែកបានទៅជា៣ប្រភេទគឺក្រុមឆ្វេងនិយម ក្រុមស្ដាំនិយម និងក្រុមកណ្ដាលនិយម ដែលក្រុមទាំង៣នេះ តែងតែមានការនិន្នាការប្រឆាំងគ្នាស្ទើតែនៅគ្រប់ករណី ឬគ្រប់ហេតុការណ៍ទាំងអស់នៅក្នុងសង្គមរាប់ចាប់តាំងពីក្នុងទិដ្ឋភាពនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងដំណើរការនៃសង្គម។

នៅក្នុងសច្ចភាពជាក់ស្ដែង នៅក្នុងប្រទេសនីមួយៗ ពិសេសនៅក្នុងប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ ការអភិវឌ្ឍជាតិ ទាមទារឱ្យមានការចូលរួមពីក្រុមមនុស្សទាំងអស់នៅក្នុងសង្គម ពីគ្រប់និន្នាការទាំងអស់។ ទោះជាយ៉ាងណា ចរន្តជ្រុលនិយមដែលកើតចេញពីការប្រកាន់ជំហរ ឬនិន្នាការដាច់ខាតរបស់មនុស្សមួយក្រុមណាមួយនៅក្នុងសង្គម ក៏អាចរុញច្រានសង្គមឱ្យប្រាសចាកពីគន្លងអភិវឌ្ឍផងដែរ។

នៅក្នុងសង្គមនយោបាយកម្ពុជា សកម្មភាពភាពជ្រុលនិយមតែងតែឧស្សាហ៍ផ្ទុះឡើងជាញឹកញាប់ ស្តែងឡើងតាមឥរិយាបថ ៥យ៉ាងសំខាន់ៗ ដែលនាំទៅដល់ការលេចចេញឡើងនូវភាពជ្រុលនិយមមួយចំនួននាពេលបច្ចុប្បន្ននេះគឺ ការប្រកាន់យកទស្សនៈអត្តនោម័តិហួសហេតុ, ឥរិយាបថដែលនាំទៅដល់វិទ្ធង្សនាសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គម, ឥរិយាបថដែលបំភ័ន្តការពិត បំប៉ោងបញ្ហាទៅជាលក្ខណៈទ្រង់ទ្រាយធំ, ឥរិយាបថបំពានច្បាប់រដ្ឋ និងឥរិយាបថរើសអើងនិយម។

១- ការប្រកាន់យកទស្សនៈអត្តនោម័តិហួសហេតុ៖

ជាឥរិយាបថប្រកាន់យកនូវទស្សនៈអត្តនោម័តិ ដែលកំណត់ថា រាល់ទស្សនៈយល់ឃើញរបស់ខ្លួននិងក្រុមខ្លួនសុទ្ធសឹងតែត្រឹមត្រូវ និងទាមទារឱ្យអ្នកដទៃធ្វើតាមទស្សនៈនោះ ហើយពួកគេយល់ថា មានតែការធ្វើតាមទស្សនៈរបស់ខ្លួននិងក្រុមខ្លួនទេ ដែលឥតខ្ចោះ រីកចម្រើន និងស្នេហាជាតិជាដើម។ ទោះជាយ៉ាងណា ភាពត្រឹមត្រូវ មិនឆ្លុះបញ្ចាំងដោយការគិតរបស់បុគ្គលតែមួយក្រុមឬមនុស្សភាគច្រើននោះទេ គឺអាស្រ័យនៅលើសច្ចភាពពិតប្រាកដ ហើយស្មារតីស្នេហាជាតិ គឺអាស្រ័យលើមនសិកាជាតិរបស់ពលរដ្ឋម្នាក់ៗជាមួយនឹងការស្ដែងឱ្យឃើញតាមរយៈការលះបង់ដើម្បីប្រយោជន៍ជាតិ និងការចូលរួមចំណែកកសាងនិងអភិវឌ្ឍប្រទេសរបស់ខ្លួន ពុំមែនអាស្រ័យទៅលើការដើរតាមទស្សនៈឬមនោគមវិជ្ជារបស់បុគ្គលឬក្រុមណាមួយឡើយ។

២- ឥរិយាបថដែលនាំទៅដល់វិទ្ធង្សនាសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គម៖

នៅពេលដែលគេព្យាយាមធ្វើអ្វីៗដើម្បីតែសម្រេចគោលដៅនយោបាយ ដោយមិនខ្វល់ពីវិបាកនៃអំពើរបស់ខ្លួន ឬបើទោះជាត្រូវធ្វើវិទ្ធង្សនាសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមរបស់ខ្លួនក្ដី នោះគឺជាឥរិយាបថដែលនាំទៅដល់គ្រោះថ្នាក់សម្រាប់សង្គមជាតិមួយ តាមរយៈការបំផ្លិចបំផ្លាញសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គម។ សកម្មភាពក្នុងរូបភាពដូចនេះ ទាមទារឱ្យមានការទប់ស្កាត់ជាបន្ទាន់ ចៀសវាងវិវត្តទៅជាវិបត្តិដែលឈានទៅបង្កមហន្តរាយដល់ប្រទេសជាតិ។

៣- ឥរិយាបថដែលបំភ័ន្តការពិត បំប៉ោងបញ្ហាទៅជាលក្ខណៈទ្រង់ទ្រាយធំ៖

ជាឥរិយាបថជ្រុលនិយមដែលបង្កើតនូវព័ត៌មានមិនពិត បំភ្លៃការពិត បំប៉ោងបញ្ហា តាមរយៈការរៀបចំសេនារីយ៉ូដើម្បីបំផុសបំផុល ឬរៀបចំនូវមាតិកាផ្សេងៗដើម្បីផ្សព្វផ្សាយ ក្នុងបំណងឈានទៅសម្រេចនូវគោលដៅដែលអ្នកបង្កើតចង់បាន។ ទាំងអស់នេះ គេអាចមើលឃើញកើតមានជាក់ស្ដែងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា តួយ៉ាងដូចជាការបំផុសបំផុលសាធារណៈមតិជាតិអំពីបញ្ហាជនអន្តោប្រវេសន៍ បញ្ហាព្រំដែនជាមួយប្រទេសជិតខាង ឬការដុតរោលបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច ដែលអ្នកនយោបាយប្រឆាំងបានធ្វើកន្លងមកជាដើម។ បន្ថែមពីនេះ នៅពេលលើកឡើងដូច្នេះ ប្រហែលជាគេអាចនឹកស្រមៃដល់សកម្មភាពអវិជ្ជមានផ្សេងៗដែល ក្រុមអ្នកស្វែងរកចំណូលតាមអនឡាញ (MMO) មួយចំនួនបាននិងកំពុងធ្វើនាបច្ចុប្បន្ន ដោយបានបង្កការយល់ច្រឡំទ្រង់ទ្រាយធំពីសំណាក់មហាជន ដែលក្នុងនោះក៏មានបុគ្គលខ្លះ បានជឿជាក់តាមទាំងស្រុង រហូតដល់ករណីខ្លះ ពួកគេបានធ្វើសកម្មភាពដែលមានលក្ខណៈបំផ្លិចបំផ្លាញសង្គមខ្លួនឯងថែមទៀតផង។

៤- ឥរិយាបថបំពានច្បាប់រដ្ឋ៖

ដោយសារតែការមានទស្សនៈជ្រុលនិយមប្រឆាំងនឹងខ្លឹមសារច្បាប់ដែលមានជាធរមាន ទៅតាមហេតុផលយល់ឃើញផ្ទាល់របស់ខ្លួនឬក្រុមខ្លួន ក្រុមមនុស្សមួយចំនួនក៏អាចសម្រេចចិត្តបង្កជាបាតុភាពផ្សេងៗ បង្កើតទៅជាសកម្មភាពបំពានច្បាប់រដ្ឋ ហើយបង្កជាចលាចលនៅក្នុងសង្គមផងដែរ ដែលជួនកាលផលវិបាកនៃភាពជ្រុលនិយមនេះ ក៏អាចជះផលប៉ះពាល់ដល់ខ្លួនឯងនិងក្រុមគ្រួសារថែមទៀតផង។

៥- ឥរិយាបថរើសអើងនិយម៖

ជាឥរិយាបថដែលមនុស្សមួយក្រុមនៅក្នុងសង្កម មានការរើសអើងចំពោះក្រុមមនុស្សដទៃទៀតនៅក្នុងសង្គម ដោយសារតែទស្សនៈនយោបាយខុសគ្នា ឬកើតចេញពីការរើសអើងជាតិសាសន៍ជាដើម។ ឥរិយាបថឬទស្សនៈរើសអើងនេះ អាចបង្កទៅជាកំហឹងគុំគួន ការបែងចែកក្រុមមនុស្សនៅក្នុងសង្គម និងរើសអើងគ្នាទៅវិញទៅមក ដែលជាហេតុអាចនាំទៅដល់ការបែកបាក់នៅក្នុងសង្គម ការសម្រេចចិត្តខុសឆ្គង រហូតដល់អាចធ្វើឱ្យក្រុមមនុស្សណាមួយ ឈានទៅធ្វើសកម្មភាពល្មើសច្បាប់សង្គមថែមទៀតផង។ ទស្សនៈរើសអើងនិន្នាការនយោបាយ អាចបង្កក្លាយទៅជាការស្អប់ខ្ពើមជាតិសាសន៍ខ្លួនឯង រហូតដល់ជួនកាលចោទប្រកាន់ភាគីម្ខាងទៀតថា ក្បត់ជាតិ កាន់ជើង លើកជើង និងទ្រពងជាដើម។

ចំណែកឯការប្រកាន់ជាតិសាសន៍ជ្រុល ក៏ជាទង្វើជ្រុលនិយមមួយ ដែលអាចនាំមកនូវជំងឺជាតិនិយមជ្រុល ធ្វើឱ្យមនុស្សបាត់បង់នូវគតិបណ្ឌិត បាត់បង់ស្មារតីវិចារណញាណ ដែលអាចឈានទៅការបាត់បង់ផលប្រយោជន៍ជាតិ និងសង្គម ដោយសារតែអរិភាពនៅក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងប្រទេសជិតខាងជាដើម។

ជាក់ស្ដែងកន្លងទៅថ្មីៗនេះ នៅកម្ពុជា ដោយសារតែការរើសអើងជាតិសាសន៍ជ្រុលនិយម មានអ្នកនយោបាយប្រឆាំងនៅក្រៅប្រទេស បានបំផុសបំផុលការតវ៉ាជំរុញឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាលដកខេត្តទាំង៤ របស់ប្រទេសម្ពុជាចេញពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការតំបន់ត្រីកោណអភិវឌ្ឍន៍ កម្ពុជា ឡាវ វៀតណាម (CLV-DTA) ថែមទៅទៀត។ ទស្សនៈនេះពុំត្រឹមត្រូវទាល់តែសោះ ព្រោះប្រទេសកម្ពុជា ឡាវ និងវៀតណាម ជាប្រទេសនៅជាប់ខាងគ្នា គេមិនអាចលើកព្រំដែនចេញពីគ្នាបានឡើយ ហើយបើរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាសម្រេចចិត្តស្របតាមទស្សនៈនេះ គឺមានតែប្រគល់ខេត្តទាំង៤នេះ ឱ្យវៀតណាមឬឡាវ ដោយទស្សនៈនេះ គឺជាឧទាហរណ៍ជាក់ស្ដែងមួយនៃភាពជ្រុលនិយមរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួនតូច។

ភាពជ្រុលនិយមដូចបានលើកឡើងខាងលើនេះ មិនបានផ្ដល់ផលចំណេញដល់កម្ពុជាទេ ប៉ុន្តែមានតែនាំផលវិបាកអវិជ្ជមានទៅវិញ ក៏ព្រោះតែអ្នកមាននិន្នាការស្អប់បរទេសជិតខាង ជានិច្ចកាល មិនបានព្យាយាមស្វែងយល់ ឬរៀនសូត្រអំពីបទពិសោធនៃជាតិសាសន៍ជិតខាងនោះទេ។ ពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួនដែលមាននិន្នាការជ្រុលនិយម ច្រើនតែយល់និងគិតដូច ពាក្យចាស់ដែលពោលថា "តែស្អប់ហើយ ដានជើងក៏មិនចង់ឃើញផង" ដែលនេះជាការខាតបង់ផលប្រយោជន៍របស់ខ្មែរ នៅក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសជិតខាង ព្រោះគេមិនអាចអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ ដោយបិទទ្វារប្រទេសលែងពាក់ព័ន្ធនឹងពិភពលោក ឬប្រទេសជាតិខាងបានឡើយ ហើយការមិនយល់ដឹងឬស្គាល់អំពីដៃគូរបស់ខ្លួន គឺជាកំហុសខាងយុទ្ធសាស្ត្រដ៏ធំមួយនៅក្នុងបរិបទទំនាក់ទំនងនយោបាយការបរទេស។

តើធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីទប់ស្កាត់នូវសកម្មភាពជ្រុលនិយមទាំងអស់នេះ?

នៅចំពោះមុខការផ្ទុះឡើងនូវសកម្មភាពជ្រុលនិយមនៅក្នុងសង្គមជាតិមួយ ទាមទារឱ្យមានការចាត់វិធានការឆ្លើយតបដែលមានលក្ខណៈបន្ទាន់និងចាំបាច់ ពោលគឺការអនុវត្តវិធានការច្បាប់ដែលមានជាធរមាន ដើម្បីគ្រប់គ្រងសន្តិសុខសាធារណៈ និងសណ្ដាប់ធ្នាប់សង្គម។

ចំណែកឯវិធានការដែលមានប្រសិទ្ធភាពយូរអង្វែងនោះគឺការអប់រំ។ គេត្រូវតែបើកទូលាយឱ្យមានការអប់រំ ស្វែងយល់អំពីសច្ចភាពសង្គម នយោបាយ និងប្រវត្តិសាស្ត្រជាតិ ក៏ដូចជាប្រវត្តិសាស្ត្រពិភពលោកឱ្យបានទូលំទូលាយ។ នៅពេលដែលពលរដ្ឋនៃសង្គមជាតិមួយមានចំណេះដឹងទូលំទូលាយ គេអាចសម្រេចចិត្តប្រកបដោយវិចារណាញាណ ពិចារណាបានវែងឆ្ងាយ មុននឹងធ្វើសកម្មភាពណាមួយដែលអាចជះឥទ្ធិពលទៅដល់សង្គម និងជះឥទ្ធិពលត្រឡប់មកខ្លួនឯងនិងគ្រួសារវិញ។ រដ្ឋត្រូវតែបន្តជំរុញនូវកម្មវិធីរៀនពេញមួយជីវិត (Long Life Learning) ដើម្បីជំរុញពលរដ្ឋឱ្យទទួលយកនូវទម្លាប់អានសៀវភៅ មានទម្លាប់តែងនិពន្ធអត្ថបទដែលមានគុណតម្លៃសម្រាប់ជាតិជាប្រចាំ និងការពង្រីកចំណេះដឹងសង្គមឱ្យបានជ្រៅជ្រះ។ នៅពេលនោះ គេនឹងអាចកាត់បន្ថយផ្នត់គំនិតសួនតួនិយម អត្តនោម័តនិយម ព្រមទាំងអាចបើកចិត្តគំនិតឱ្យបានទូលាយ ទទួលយកចំណេះដឹងជាច្រើនផ្សេងទៀតពីប្រភពផ្សេងៗ។

ជាមួយគ្នានេះដែរ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដែលបច្ចុប្បន្នមានលក្ខណៈសម្បូរបែប ត្រូវចូលរួមចំណែកនៅក្នុងការផ្សព្វផ្សាយមាតិកាអប់រំដែលមានសារៈប្រយោជន៍ និងមានគុណតម្លៃនៅក្នុងន័យស្ថាបនា ដើម្បីជំរុញទឹកចិត្តមនសិកាជាតិ ស្មារតីចូលរួមកសាងប្រទេសជាតិ ហើយរាជរដ្ឋាភិបាលគួរតែលើកទឹកចិត្តប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយជាប្រពៃណីដូចជាទូរទស្សន៍ វិទ្យុ កាសែតឱ្យធ្វើការផ្សព្វផ្សាយ ក៏ដូចជាជំរុញឱ្យមានការផលិតនូវមាតិកាព័ត៌មានខ្លីៗ ប្រកបដោយអត្ថន័យ និងមានខ្លឹមសារងាយស្រួលស្វែងយល់ដឹង ព្រមទាំងមានលក្ខណៈលឿនរហ័ស ផ្សព្វផ្សាយទៅឱ្យដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ជាពិសេសយុវជន។ លើសពីនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលក៏ពុំគួរមើលរំលងនូវក្រុមអ្នកស្វែងរកចំណូលតាមអនឡាញ (MMO) មួយចំនួន ដែលបង្កើតមាតិកាផ្សព្វផ្សាយដែលបង្កផលប៉ះបាល់អវិជ្ជមានដល់សង្គមផងដែរ។

បន្ថែមពីនេះ បុគ្គលសាធារណៈឬអ្នកមានឥទ្ធិពលនៅក្នុងសង្គម ត្រូវតែចូលរួមផ្សព្វផ្សាយទង្វើនិងសកម្មភាពទាំងឡាយណា ដែលនាំទៅដល់វឌ្ឍនភាព និងវិបុលភាពនៃសង្គម ចៀសវាងការរួមចំណែកបន្ថែមនៅក្នុងការជំរុញភាពជ្រុលនិយមនៅក្នុងសង្គម ព្រោះបុគ្គលគ្រប់រូបនៅក្នុងសង្គម សុទ្ធសឹងតែមានភារកិច្ច នៅក្នុងការចូលរួមចំណែកជ្រោមជ្រែងវឌ្ឍនភាពសង្គមជាតិរបស់ខ្លួន។

លើសពីនេះ រដ្ឋត្រូវតែទប់ស្កាត់និងកាត់បន្ថយការផ្សព្វផ្សាយឬបង្ហោះរូបភាព/ខ្លឹមសារទាំងឡាយណា ដែលបង្ហាញអំពីវិសមភាពសង្គមពីសំណាក់មន្ត្រីរាជការជាន់ខ្ពស់ ដែលតែងតែបង្ហាញអំពីភាពថ្កុំថ្កើង និងហ៊ឺហាររបស់ខ្លួន ដែលអាចឈានទៅដល់ការមើលឃើញពីគម្លាតដ៏ធំ ទាញឱ្យមានការប្រៀបធៀបក្នុងលក្ខណៈអវិជ្ជមានផ្សេងៗ ក្នុងពេលដែលសង្គមកម្ពុជាកំពុងជួបប្រទះនឹងវិសមភាពសង្គម និងញាំញីដោយវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចសាកល ក៏ដូចជាបញ្ហាសង្គមផ្សេងៗដែលកំពុងកើតមានឡើង៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ