នៅព្រឹកព្រលឹមថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥ កងទ័ពកម្ពុជា-ថៃ បានប៉ះទង្គិចអាវុធ​គ្នានៅព្រឹកថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥ នៅភូមិតេជោមរកត ឃុំមរកត ស្រុកជាំក្សាន្ត ខេត្តព្រះវិហារ ដែលកងទ័ពថៃបានធ្វើការបាញ់ប្រហារមុនមកលើលេណដ្ឋាន ដែលជាទីតាំងឈរជើងរបស់កងទ័ពកម្ពុជា ជាយូរណាស់មកហើយ បណ្តាលឱ្យកងទ័ពកម្ពុជាម្នាក់បាត់បង់ជីវិត។ ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីនេះ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ អ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ បានគូសបញ្ជាក់ថា ផ្អែកលើទិដ្ឋភាពប្រវត្តិសាស្ត្រ និងច្បាប់អន្តរជាតិជាធរមាន នៅតំបន់មុំបី នៃព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ មិនមានតំបន់សនោះទេ ដោយសារសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិ បារាំង-សៀម បានកំណត់យ៉ាងច្បាស់នូវព្រំដែនរវាងប្រទេសកម្ពុជានិងប្រទេសសៀម ដែលក្រោយមក​បានប្ដូរឈ្មោះជាប្រទេសថៃ។ លោកបណ្ឌិត បានបន្ថែមទៀតថា តាមការបកស្រាយរបស់​ឯកឧត្ដមរដ្ឋមន្ត្រី នៃរដ្ឋលេខាធិការដ្ឋានកិច្ចការព្រំដែនកម្ពុជា ក៏បានបង្ហាញឱ្យឃើញច្បាស់ដែរ​ថា តំបន់នេះគឺស្ថិតនៅក្នុងអធិបតេយ្យភាពនៃប្រទេសកម្ពុជា។

បើតាមលោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ ព្រឹត្តិការណ៍ចូលមកបាញ់ប្រហារ​ទាំង​កម្រោលលើកងទ័ពកម្ពុជា ពីសំណាក់កងទ័ពថៃ កើតឡើងដោយសារតែអ្នកនយោបាយថៃ ដែលតែងតែ​រុញច្រានបញ្ហានយោបាយផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួន មកកាន់តំបន់ព្រំដែន ពិសេសព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ដូចដែលថៃធ្លាប់បានបង្វែរព្រឹត្តិការណ៍នយោបាយនៅក្រុងបាងកក មកបង្កើតជាទំនាស់នៅ​តំបន់ប្រាសាទព្រះវិហាររបស់កម្ពុជា ដែលពេលនោះបានឈានដល់ការប៉ះទង្គិចគ្នាជាទ្រង់​ទ្រាយធំ។ ត្រង់ចំណុចនេះ លោកបណ្ឌិតបានថ្លែងសង្កត់ធ្ងន់ថា គេមិនត្រូវហៅតំបន់ដែល​កើតមានការប៉ះទង្គិចគ្នានេះ ជាតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នានោះឡើយ ព្រោះវាជាចេតនាទុច្ចរឹតរបស់​អ្នកនយោបាយថៃ ដែលគេរៀបចំឡើងដើម្បីឱ្យមានការភ័ន្តច្រឡំ ហើយបង្កើតនូវបញ្ហាស្មុគស្មាញបន្ថែមទៀតនៅក្នុងបញ្ហាព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ។

លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានអំពាវនាវឱ្យអ្នកនយោបាយថៃត្រូវដកថយខ្លួនពីបញ្ហានេះ ហើយទុកបញ្ហាបច្ចេកទេសព្រំដែនឱ្យមន្ត្រីជំនាញកិច្ចការព្រំដែននៃប្រទេសទាំងពីរ​ធ្វើការងារជាមួយគ្នា។ លោកបណ្ឌិតបានបន្តថា គេមិនត្រូវយកបញ្ហានយោបាយផ្ទៃក្នុង មកបូកលូកឡំជាមួយនឹងបញ្ហាអធិបតេយ្យភាពរវាងប្រជាជាតិជិតខាង ដែលអាចនាំឱ្យកើត​ជាវិបត្តិនៃទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរ កម្ពុជា-ថៃ ព្រោះកម្ពុជានិងថៃ ជាប្រទេសមាន​ព្រំដែនជាប់គ្នា ដែលគេមិនអាចលើកព្រំដែនរដ្ឋទាំងពីរចេញពីគ្នាបានឡើយ។ លោកបណ្ឌិតបានបន្ថែមទៀតថា ការដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែននៃប្រទេសទាំងពីរ ត្រូវធ្វើឡើងដោយយកមូលដ្ឋានសន្ធិសញ្ញាបារាំង-សៀម ដែលមានតម្លៃជាច្បាប់អន្តរជាតិជាគោល ហើយបន្តជំរុញប្រសិទ្ធភាពនៃយន្តការគណៈកម្មាធិការព្រំដែននៃប្រទេសទាំងពីរ ជាជាងការបង្កើតព្រឹត្តិ​ការណ៍អរិភាពរវាងប្រទេសជិតខាង រុញស្មារតីជាតិនិយមលើបញ្ហាអធិបតេយ្យភាពព្រំដែន ដើម្បីកេងចំណេញស្ថានការណ៍​នយោបាយក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួន។

ជាមួយគ្នានេះដែរ លោក​បណ្ឌិត យង់ ពៅ បានស្នើសុំឱ្យប្រទេសទាំងពីរ គោរពនូវច្បាប់អន្តរជាតិ និងរក្សាជំហរដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែនដោយសន្តិវិធី ដើម្បីធានាបាននូវផលប្រយោជន៍ជាតិខ្លួនផង និងដើម្បីជំរុញទំនាក់ទំនងល្អរវាងប្រជាជាតិជាសមាជិកអាស៊ានទាំងពីរផងដែរ។ បើតាមលោកបណ្ឌិត ការសិក្សាស្វែងយល់ ទទួលស្គាល់ និងអនុវត្តតាមស្មារតីនៃសន្ធិសញ្ញាបារាំង-សៀម និងពិធីសារបោះបង្គោលព្រំដែនរវាងបារាំងនិងសៀម និងគោរពតាមផែនទីដែលបន្សល់ដោយអាណានិគមបារាំង គឺជាលទ្ធភាពតែមួយគត់ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែននៃប្រទេសទាំងពីរ ព្រោះឯកសារគតិយុត្តិទាំងនេះ នៅតែមានតម្លៃផ្លូវច្បាប់ជាធរមានជាលក្ខណៈអន្តរជាតិ សម្រាប់ការអនុវត្តនិងដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែននៃប្រទេសទាំងពីរ កម្ពុជា-ថៃ។ លោកបណ្ឌិតបានបង្ហាញជំនឿថា អ្នកបច្ចេកទេសកិច្ចការព្រំដែននៃប្រទេសទាំងពីរ សុទ្ធតែបានយល់ដឹង និងជ្រួតជ្រាបអំពីខ្លឹមសារនៃឯកសារគតិយុត្តិពាក់ព័ន្ធនឹងព្រំដែននៃប្រទេសទាំងពីរហើយ ប៉ុន្តែអ្នកនយោបាយថៃ ហាក់បានព្យាយាមលូកឡំរវាងបញ្ហាបច្ចេកទេសនិងនយោបាយ រហូតដល់ឈានមានការផ្ទុះអាវុធរវាងកងទ័ពនៃប្រទេសទាំងពីរ។ លោកបណ្ឌិតបានសង្កត់ធ្ងន់ថា ករណីនេះ មិនគួរបណ្ដែតបណ្ដោយឱ្យមានការរីករាលដាល ទៅជាការប្រឈមទ្រង់ទ្រាយធំនៅតាមព្រំដែនឡើយ ព្រោះបច្ចុប្បន្ន ទាំងកម្ពុជា​និងថៃ សុទ្ធសឹងតែកំពុងប្រឈមនឹងវិបត្តិសាកលដូចគ្នា ដូច្នេះប្រសិនបើ វិបត្តិ​ព្រំដែនរវាងប្រទេសជិតខាងទាំងពីរផ្ទុះឡើង នឹងបណ្ដាលឱ្យមានផលប៉ះពាល់កាន់តែខ្លាំង ទាំងនៅក្នុងទិដ្ឋភាពនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម។ ជាការពិតណាស់ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ពិតជាមិនចង់ឱ្យមានបញ្ហាប្រឈមនៅតាមតំបន់ព្រំដែននោះទេ ប៉ុន្តែរាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជាក៏​មានកាតព្វកិច្ចនៅក្នុងការការពារព្រំដែន និងអធិបតេយ្យភាពជាតិខ្លួន មិនអាចបណ្ដែតបណ្ដោយឱ្យបរទេសបំពានលើប្រជាជាតិខ្លួនោះដែរ។

ជាអនុសាសន៍ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានមានប្រសាសន៍ថា ភាគីកងទ័ពនៃប្រទេសទាំងពីរ ត្រូវតែរក្សាភាពអត់ធ្មត់ និងត្រូវរក្សាទំនាក់ទំនងឱ្យបានជាប់លាប់ និងមានកិច្ចពិភាក្សាគ្នាជាប្រចាំ ដើម្បីបញ្ចៀសលទ្ធភាពនៃការប្រឈមុខដាក់គ្នា ហើយគណៈកម្មាធិការព្រំដែននៃប្រទេសទាំងពីរត្រូវតែបន្តជជែក និងដោះស្រាយបញ្ហាបន្ទាត់ព្រំដែននៃប្រទេសទាំងពីរ ប្រកបដោយស្មារតីទទួលខុសត្រូវ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ។ បន្ថែមពីលើនេះ អ្នកនយោបាយនៃប្រទេសទាំងពីរ ត្រូវតែស្វែងរកការជជែកពិភាក្សាដើម្បីដាក់ចេញនូវដំណោះស្រាយបន្ទាន់ និងសមស្រប ព្រមទាំងរក្សាស្ថានភាពដើម (Status Quo) នៅតាមតំបន់ព្រំ​ដែននៃប្រទេសទាំងពីរ។ លោកបណ្ឌិត បានថ្លែងសង្កត់ធ្ងន់ថា «កម្ពុជាត្រូវការសន្តិភាព និងមានភាពចាំបាច់ការពារឱ្យខាងតែបានអធិបតេយ្យភាពដែនដី»៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ