(ខេត្តកំពង់ធំ)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃសុក្រ ៧ កើត ខែស្រាពណ៍ ឆ្នាំម្សាញ់ សប្ដស័ក ពុទ្ធសករាជ ២៥៦៩ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ អនុប្រធានទីមួយក្រុមការងាររាជរដ្ឋាភិបាលចុះមូលដ្ឋានឃុំអណ្ដូងពោធិ៍ បានអញ្ជើញជាអធិបតីក្នុងវេទិការសាធារណៈ ដើម្បីត្រួតពិនិត្យគាំទ្រការអនុវត្តកម្មវិធីនយោបាយ និងយុទ្ធសាស្ត្របញ្ចកោណដំណាក់កាលទី១ របស់រាជរដ្ឋាភិបាល នីតិកាលទី៧ នៃរដ្ឋសភា នៅឃុំអណ្ដូងពោធិ៍ ស្រុកតាំងគោក ខេត្តកំពង់ធំ។

នៅក្នុងឱកាសអញ្ជើញជាអធិបតីនៃវេទិកាសាធារណៈនាព្រឹកនេះ ក្រៅពីចូលរួមស្ដាប់បញ្ហានិងកង្វល់ និងដោះស្រាយបញ្ហាពលរដ្ឋ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ អនុប្រធានទីមួយក្រុមការងាររាជរដ្ឋាភិបាលចុះមូលដ្ឋានឃុំអណ្ដូងពោធិ៍  បានលើកឡើងនូវការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅក្នុងការអនុវត្តបទឈប់បាញ់ឱ្យបានប្រសិទ្ធភាព និងគ្រប់គ្រងសភាពការណ៍បានយ៉ាងល្អទៅលើជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ។

ជាមួយគ្នានេះ លោកបណ្ឌិតបានមានប្រសាសន៍លើកបង្ហាញអំពីសភាពការណ៍ជាក់ស្ដែងនៅចំពោះមុខ គុណតម្លៃនៃការរួបរួមនៃប្រជាជាតិប្រឈមទៅនឹងការឈ្លានពានរបស់ថៃ និងជំរុញប្រជាពលរដ្ឋឱ្យចូលរួមជាមួយនឹងរាជរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងស្មារតីឯកភាពជាតិជាធ្លុងមួយ ដើម្បីថែរក្សាសុខសន្តិភាព និងបន្តផ្ដល់ជំនឿជាក់ដែលជាកម្លាំងចិត្តដល់រាជរដ្ឋាភិបាល និងកងកម្លាំងជួរមុខ។

លោកបណ្ឌិតក៏បានជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ត្រូវបន្តការយកចិត្តទុកដាក់ពិនិត្យបញ្ហានិងការលំបាករបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងមូលដ្ឋានដែលខ្លួនគ្រប់គ្រង និងត្រូវដាក់ចេញនូវដំណោះស្រាយភ្លាមៗ និងមានប្រសិទ្ធភាព ឆ្លើយតបទៅនឹងកម្មវិធីនយោបាយ និងយុទ្ធសាស្ត្របញ្ចកោណរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ពិសេសត្រូវផ្ដោតការយកចិត្តទុកដាក់ឱ្យបានខ្ពស់បំផុត សម្រាប់ករណីជនភៀសសឹក និងគ្រួសារកងទ័ពដែលបានបូជាទាំងកម្លាំងកាយនិងចិត្ត និងអាយុជីវិត នៅក្នុងការការពារជាតិមាតុភូមិកម្ពុជា។

ឆ្លៀតក្នុងឱកាសនេះដែរ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ ក៏បានលើកឡើងនូវការថ្លែងអំណរគុណដល់លោកប្រធានាធិបតីអាម៉េរិក ដូណាល់ ត្រាំ ដែលបានជួយជំរុញឱ្យមានបទឈប់បាញ់រវាងប្រទេសទាំងពីរ កម្ពុជា-ថៃ និងការសម្រេចចិត្តរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក ដែលបានឯកភាពកំណត់អត្រាពន្ធបដិការសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា មកនៅត្រឹម ១៩% (ថយចុះ៣០%បើធៀបនឹងអត្រាពន្ធនាពេលដំបូង) និងបានថ្លែងអំណរគុណដល់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី ដែលមានចំណាត់ការរហ័ស ហ្មត់ចត់ និងទាន់ពេលវេលា ក្នុងនាមប្រធានអាស៊ានផ្លាស់វេននិងជាអ្នកសម្របសម្រួលជម្លោះកម្ពុជាថៃ ព្រមទាំងគូសបញ្ជាក់អំពីការចូលរួមរបស់ចិននៅក្នុងនាមជាសាក្សីនៃកិច្ចចរចាស្ដីពីបទឈប់បាញ់ កម្ពុជា-ថៃផងដែរ៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

            ជាដំណឹងល្អមួយ ដែលមេដឹកនាំពិភពលោកលូកដៃសម្រុះសម្រួលដើម្បីជំរុញឱ្យមានការចរចាឈានទៅសម្រេចបទឈប់បាញ់រវាង កម្ពុជានិងថៃ ក្រោយសង្គ្រាមព្រំដែនរវាងប្រទេសទាំងពីរ​បានបង្កការខូចខាត និងមានកងទ័ពនិងជនស៊ីវិលជាច្រើននាក់បានបាត់បង់ជីវិត។ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ អ្នកជំនាញភូមិសាស្ត្រនយោបាយ បានថ្លែងសាទរចំពោះការដែលប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ បានលើកឡើងនូវគំនិតផ្ដួចផ្ដើមជំរុញឱ្យមានកិច្ចសន្ទនាស្ដីពីបទឈប់បាញ់រវាងប្រទេសកម្ពុជានិងថៃ ដែលនឹងប្រព្រឹត្តឡើងនៅទីក្រុងកូឡាឡាំពួ ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ដែលជាប្រធានផ្លាស់វេនអាស៊ាន។ កម្ពុជាតែងតែគោរពគោលការណ៍អន្តរជាតិ កិច្ចសន្ទនាពហុភាគី​ស្ដីពី​ការរក្សាសន្តិភាពនៅក្នុងតំបន់។

            លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានបង្ហាញការយល់ឃើញថា នៅក្នុងជំនួបចរចាស្ដីពីបទឈប់បាញ់នៅទីក្រុងកូឡាឡាំពួនាថ្ងៃនេះ នាយករដ្ឋមន្ត្រីនឹងបង្ហាញជំហរទទួលបទឈប់បាញ់ជាទស្សនៈ ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណា សម្រាប់ការអនុវត្ត ថៃនឹងបន្តអនុវត្តបែបផ្សេង ខុសពីការចរចា ដូចជាទម្លាប់សព្វដងនៃមេដឹកនាំនិងប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយនេះ។ លោកបណ្ឌិតបានគូសរំឭកអំពីប្រវត្តិនៃការ​គោរពច្បាប់អន្តរជាតិរបស់ថៃថា កន្លងមក ដោយមានការដាក់សម្ពាធពីមហាអំណាច មេដឹកនាំថៃបានបង្ខំចិត្តប្រកាសទទួលយកសេច​ក្ដីសម្រេ​ចរបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ឆ្នាំ១៩៦២ ប៉ុន្តែក្រោយមក មេដឹកនាំថៃ បានរំលោភបំពាននូវសេចក្ដីសម្រេចនេះ ដោយបានឈ្លានពានមកលើដែនអធិបតេយ្យភាពនៃប្រទេសកម្ពុជា ពិសេសនៅក្នុងតំបន់ប្រាសាទព្រះវិហារ។ បន្ថែមពីនេះ ដោយ​មាន​យន្តការទ្វេភាគីរវាងប្រទេសទាំងពីរ កម្ពុជា-ថៃបានសម្រេចនូវអនុស្សរណៈយោគយល់គ្នាឆ្នាំ២០០០ ដើម្បីថែរក្សាសន្តិភាព និងសន្តិសុខក្នុងតំបន់ព្រំដែននៃប្រទេសទាំងពី ប៉ុន្តែថៃបែរជាបានរំលោភលើ​កិច្ចព្រមព្រៀងដែលខ្លួនបានចុះហត្ថលេខា និងបានចូលឈ្លានពានបង្កជម្លោះជាថ្មីម្ដងទៀតនៅក្នុងឆ្នាំ២០២៥នេះ។ បើតាមលោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ ថៃតែងតែទទួលយកនូវលទ្ធផលនៃការចរចា ឬឯកភាពទៅលើកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងឡាយជាមួយកម្ពុជា ប៉ុន្តែខ្លួនបែរជាអនុវត្តបំពានឬផ្ទុយទៅនឹងខ្លឹមសារទាំងនោះទៅវិញ។

            នៅក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក ដែលជាមហាអំណាចសម្ព័ន្ធមិត្តដ៏ជិតស្និទ្ធរបស់ខ្លួន មេដឹកនាំថៃពិតជាពិបាកនៅក្នុងការបដិសេធនូវការសម្របសម្រួល ព្រោះតែក្នុងពេលនេះ ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ ជាអ្នកចេញមុខដោយផ្ទាល់ ដូច្នេះដើម្បីរក្សា​មុតមាត់នៅក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយសហរដ្ឋអាម៉េរិក មេដឹកនាំថៃត្រូវតែបង្ខំចិត្តទទួលយក ប៉ុន្តែប្រាកដណាស់ដែលថា ថៃនឹងមិនអនុវត្តនូវកិច្ចព្រមព្រៀងស្ដីពីបទឈប់បាញ់ជាមួយកម្ពុជា។ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បន្តថា នៅក្រោយពីបញ្ចប់ការចរចាដើម្បីឈានទៅរកបទឈប់បាញ់ជាមួយកម្ពុជា ទោះ​បី​ជា​មានកិច្ចព្រមព្រៀងជាក់លាក់ក៏ដោយក្ដី ភាគីថៃនឹងរៀបចំសេនារីយ៉ូ ដើម្បីបន្តឈ្លានពានមកលើប្រទេសកម្ពុជាបន្តទៅទៀត ដោយថៃនឹងព្យាយាមចោទប្រកាន់និងលាបពណ៌កម្ពុជាថាជាអ្នករំលោភលើបទឈប់បាញ់ ឬប្រតិដ្ឋរឿងហេតុផ្សេងៗនៅក្នុងនយោបាយផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួន ដែលខ្លួនមិនអាចអនុវត្តបទឈប់បាញ់នេះបាន។ ត្រង់ចំណុចនេះ កម្ពុជាក៏ត្រូវតែត្រៀមលក្ខណៈទុកជាមុន នៅចំពោះមុខភាពក្រឡិចក្រឡុចរបស់ភាគីថៃ ដែលចុះកិច្ចព្រមព្រៀងផ្សេងអនុវត្តផ្សេង។ ការត្រៀម​លក្ខណៈនេះគឺធ្វើយ៉ាងណា កម្ពុជាត្រូវតែពង្រឹងជំហរនៅគ្រប់សមរភូមិទាំងអស់ រាប់ចាប់តាំងពីសមរភូមិយោធា សមរភូមិការទូត និងសមរភូមិយន្តការច្បាប់អន្តរជាតិ។

            ដូចបានលើកឡើងខាងលើ បើទោះបីជាមានកិច្ចព្រមព្រៀងស្ដីពីបទឈប់បាញ់ក៏ដោយក្ដី ក៏ថៃនឹងនៅតែចិញ្ចឹមចិត្តដើម្បីវាយប្រហារលើប្រទេសកម្ពុជានៅក្នុងតំបន់សំខាន់ៗដូចជា តំបន់ប្រាសាទតាមាន់ធំ ប្រាសាទតាក្របី តំបន់មុំបី និងតំបន់ប្រាសាទព្រះវិហារជាដើម។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ស្ថានការណ៍នយោបាយនៅក្នុងប្រទេសថៃបច្ចុប្បន្ន ការដឹកនាំប្រទេសហាក់ដូចជាមានការបែងចែកគ្នាជាច្រើនក្រុម ពិសេសមិនមានការឯកភាពគ្នារវាងរដ្ឋាភិបាល យោធា និងរាជវាំងនោះទេ ហើយការណ៍នេះ រឹតតែធ្វើឱ្យស្ថានការណ៍ទំនាក់ទំនងនយោបាយរបស់កម្ពុជានិងថៃ ពិតជាបន្តឡើងកម្ដៅ​មិនអាចចៀសផុតបានឡើយ។ ជាការពិតណាស់ថា ទោះបីជារដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល អាចនឹងឯកភាព​ទៅលើការចរចាស្ដីពីបទឈប់បាញ់ក៏ដោយក្ដី ក៏ក្រុមយោធាទំនងជានឹងមិនយល់ស្របតាមនោះឡើយ ហើយនឹងមានសេនារីយ៉ូដាក់បន្ទុកថា ក្រោយរដ្ឋាភិបាលថៃបានឯកភាពនិងវិលត្រឡប់មកជាមួយសេចក្ដីសម្រេចចិត្តអំពីបទឈប់បាញ់ក្ដី ក៏ក្រុមយោធាថៃដែលមិនទទួលស្គាល់ការចរចាដែលប៉ះពាល់ដល់មហិច្ឆតាឈ្លានពានរបស់យោធាថៃ ឬរបស់ប្រទេសថៃទាំងមូល នឹងបន្តសង្គ្រាមឈ្លានពាន​ប្រឆាំងនឹងអធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជាដដែល។ នៅត្រង់ចំណុចនេះ បណ្ដាមហាអំណាច និងប្រទេសដទៃទៀតលើពិភពលោក ដែលមានផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច-ពាណិជ្ជកម្មជាមួយនឹងថៃ ក៏ពិបាកនឹងបង្ហាញជំហរប្រឆាំងនឹងការឈ្លានពាន ឬធ្វើអន្តរាគមន៍ណាមួយទៅលើថៃផងដែរ។ សេនារីយ៉ូនេះ ក៏រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានយល់ និងដឹងច្បាស់អំពីស្ថានការណ៍នេះផងដែរ ហើយយើង ពិតជាអាចប៉ាន់ស្មានទុកជាមុនថា ថៃនឹងបន្តការវាយប្រហារមកលើដែនអធិប​តេយ្យភាពរបស់កម្ពុជា ដូច្នេះត្រូវតែត្រៀមខ្លួនឆ្លើយតបនិងទប់ទល់ឱ្យសមស្រប ស័ក្តិសម និងសមាមាត្រទៅលើភាគីថៃ នៅគ្រប់ទិដ្ឋភាពទាំងអស់។ ទោះជាយ៉ាងណា បច្ចុប្បន្ន កម្ពុជាពុំទាន់បានប្រើប្រាស់សំណាញ់មេឃ និងអាវុធធុនធ្ងន់ នៅឡើយទេ ប៉ុន្តែ​នៅក្នុងករណីដែលស្ថានការណ៍បង្ខំ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវតែប្រើប្រាស់សមត្ថភាពការពារជាតិរបស់ខ្លួន ដើម្បីធានាការពារឱ្យខាងតែបាននូវដែនអធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាពដែនដីខ្លួន ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ហើយកម្ពុជាមិនអាចបណ្ដែតបណ្ដោយឱ្យមានការខូចខាតប្រាសាទដូនតា ការបាត់បង់អាយុជីវិតកងទ័ពនិងប្រជាជន និងបណ្ដាលឱ្យមានជនភៀសសឹកកម្ពុជារាប់ម៉ឺននាក់បន្ថែម​ទៅទៀតនោះឡើយ។ គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា នៅក្នុងស្ថានការណ៍បច្ចុប្បន្ន ភាគីថៃមិនត្រឹមតែបានប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកចង្កោមតែប៉ុណ្ណោះទេ តែកងទ័ពឈ្លានពានថៃ ថែមទាំងបានប្រើប្រាស់ផ្សែងពុលមកលើប្រទេសកម្ពុជាថែមទៅទៀត ដែលជាឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាមប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ ដែលកម្ពុជាត្រូវតែចងក្រងភស្តុតាងដើម្បីកសាង​សំណុំរឿងប្ដឹងថៃទៅកាន់តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ ព្រមទាំងចាត់វិធានការបន្ទាន់ដែលសមា​មាត្រឆ្លើយតបទៅនឹងទង្វើដ៏គឃ្លើន និងអមនុស្សធម៌បំផុតនេះ។

            លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានបន្ថែមទៀតថា ទាំងសហរដ្ឋអាម៉េរិក និងសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន សុទ្ធតែបានបង្ហាញនូវចេតនានយោបាយចង់ឱ្យមានបទឈប់បាញ់ជាស្ថាពរ និងជំរុញឱ្យមានការចរចាស្វែងរកដំណោះស្រាយ ដើម្បីបញ្ឈប់អរិភាពនិងសង្គ្រាមដ៏ធ្ងន់ធ្ងររវាងប្រទេសជិតខាងទាំងពីរ កម្ពុជា-ថៃ។ សហរដ្ឋអាម៉េរិកបានព្រមានរួចមកហើយថា ខ្លួននឹងមិនចរចាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មជាមួយប្រទេសទាំងពីរឡើយ ប្រសិនបើកម្ពុជានិងថៃ នៅតែបន្តសង្គ្រាមព្រំដែនជាមួយគ្នា ខណៈសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន បានសម្ដែងការព្រួយបារម្ភ និងជំរុញឱ្យភាគីទាំងពីរដោះស្រាយបញ្ហាដោយសន្តិវិធី។ ទោះជាយ៉ាងណា កម្ពុជាបានប្រកាសជំហររួចជាស្រេច ត្រៀមខ្លួនទទួលយកបទឈប់បាញ់​ដែលមានលក្ខខណ្ឌសមស្រប តាមរយៈការអំពាវនាវរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក។

            ឆ្លៀតឱកាសនេះ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ ក៏បានអំពាវនាវឱ្យសាធារណជនកម្ពុជា ស្វែងយល់​អំពីជំហរនិងរបៀបធ្វើការរបស់មហាអំណាច ដោយចៀសវាងការបង្ហាញជំហរឈូឆរ អូសទាញឱ្យមហាអំណាចឱ្យពាក់ព័ន្ធឬចូលរួមនៅក្នុងទម្រង់ដូចនេះឬដូចនោះ។ លោកបណ្ឌិតបានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភអំពីការចូលរួមរបស់មហាអំណាចតាមការអំពាវនាវឬញុះញង់ផ្សេងៗ ដែលអាចក្លាយទៅជាជម្លោះភូមិសាស្ត្រនយោបាយ ដូចដែលគេបានឃើញអំពីការប្រជែងរបស់មហាអំណាចនៅក្នុងតំបន់នានាលើពិភពលោក ដែលជាគ្រោះថ្នាក់ចំពោះប្រទេសសាមី៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

ដោយ៖ លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

          សង្គ្រាមព្រំដែនរវាងកម្ពុជានិងថៃ បានផ្ទុះឡើងសារជាថ្មី ដោយសារភាគីថៃបាន​សម្រេច​ចិត្ត​ជា​ឯក​តោ​ភាគី​ចង់បិទខ្ទប់ប្រាសាទតាមាន់ធំរបស់កម្ពុជា មិនឱ្យភ្ញៀវទេសចរ​ចូល​ទស្សនា និងបាន​បើក​ការវាយប្រហារដោយកម្រោលមកលើកងទ័ពកម្ពុជា ដែល​កំពុង​ឈរ​ជើងនៅតំបន់​ប្រាសាទ​តាមាន់ធំ កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ ដែលជាការ​រំលោភ​​បំពានយ៉ាង​ធ្ងន់​ធ្ងរ​លើ​ដែនអធិបតេយ្យភាពកម្ពុជា ជាហេតុធ្វើឱ្យកងទ័ពកម្ពុជា ត្រូវ​បង្ខំ​ចិត្ត​ប្រើប្រាស់​សិទ្ធិ​ការ​ពារខ្លួន និងការពារដែនអធិបតេយ្យភាពស្របច្បាប់របស់ខ្លួន វាយ​បក​ប្រឆាំងនឹងការឈ្លានពានរបស់កងទ័ពថៃវិញ។ នេះគឺជាការ​រំលោភ​បំពានជាថ្មីម្ដង​ទៀត​របស់​កងទ័ពថៃ ដែលប្រមាថទៅលើច្បាប់អន្តរជាតិ បំពានគោលការណ៍ធម្មនុញ្ញសហ​ប្រជា​ជាតិ​និងអាស៊ាន និងជាការរំលោភលើ​អនុស្សរណៈ​យោគ​យល់គ្នា (MoU) ឆ្នាំ២០០០ ដែល​ភាគី​ទាំងពីរ កម្ពុជា-ថៃបានចុះហត្ថ​លេខាព្រម​ព្រៀង​គ្នា។

          គេអាចយល់ដឹងបានយ៉ាងច្បាស់ថា ហេតុផលដែលថៃឈានដល់ការប្រើ​ប្រាស់​យោធា​​ដើម្បី​ឈ្លាន​ពានវាយប្រហារលើប្រទេសកម្ពុជា គឺដើម្បីលុប​លាង​ភាព​អាម៉ាស់​របស់​ខ្លួន ៥​ចំណុច​គឺ ១. អសមត្ថភាពរបស់មេដឹកនាំថៃនៅចំពោះមុខ​វិបត្តិនយោបាយផ្ទៃក្នុង​ដែល​ទ័ល​ច្រក​និង​បែក​បាក់​សង្គម​ធ្ងន់​ធ្ងរ​ជា​ច្រើនក្រុម ២. ភាពអាម៉ាស់មិនហ៊ាន​តតាំង​ជាមួយ​​កម្ពុជា​នៅតុលាការ​យុត្តិធម៌​អន្តរ​ជាតិ នៅក្នុង​សំណុំ​រឿង​ព្រំដែនប្រាសាទតាមាន់ធំ ប្រាសាទ​តាមាន់តូច ប្រាសាទតាក្របី និង​តំបន់​មុំបី (ថៃអះអាងថាប្រាសាទនិងតំបន់ទាំងនេះ ជាកម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់របស់ខ្លួន តែបែរជាគ្មាន​សង្ឃឹមថានឹងប្រើប្រាស់​ផែនទី​ចោររបស់ខ្លួន​ដើម្បី​យក​ឈ្នះ​កម្ពុជាបាន) ៣. វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនិងការស្ដីបន្ទោសពីសំណាក់​អ្នករកស៊ី​និង​ប្រជាជន​ថៃ ចំពោះបញ្ហាបង្កឡើងដោយការបិទព្រំដែនជាឯកតោភាគីរបស់មេទ័ពថៃ ៤.ការ​អួត​អាង​អំពី​សមត្ថភាពយោធារបស់ថៃប្រឈមនឹងកម្ពុជា ប៉ុន្តែគ្រាន់តែទាហានខ្លួនមាន​បំណង​​រំលោភ​អធិបតេយ្យភាពកម្ពុជា ដើរខុសតម្រុយចាស់ ក៏ត្រូវជាន់មីន (ដែល​បន្សល់​សម័យ​ពី​សង្គ្រាម​ស៊ីវិលនៅកម្ពុជានាអតីតកាល) ពិការនិងរង​របួស​ជា​បន្ត​បន្ទាប់ ៥. ភាព​អាម៉ាស់​ដោយ​សារ​តែ​ការមិនអើពើរបស់ភាគី​ទូតបរទេស​ ចំពោះការ​ចោទ​ប្រកាន់​របស់​ខ្លួន​មក​​លើ​កម្ពុជា​ថា បង្កប់​មីន​ថ្មីនៅតាមព្រំដែន ដោយ​សារ​តែគេ​បាន​ដឹង​ពី​ពុត​ត្បុត​របស់​ថៃ។ ដោយ​សារ​តែ​ហេតុ​ផលខាងលើនេះ ភាគីថៃបានយកលេសថា យុវជនខ្មែរទៅ​ទស្សនា​ប្រាសាទ​​តាមាន់​ធំ​ច្រើន​លើស​លុប (ខណៈប្រជាជនថៃដែលទៅទស្សនាមានចំនួនតិចតួច ព្រោះ​ដឹងថា​ប្រាសាទ​នេះ​ជាកម្មសិទ្ធិរបស់កម្ពុជា) ថៃបានសម្រេច​​ជាឯកតោ​ភាគី​បិទ​ប្រាសាទ​តាមាន់ធំ និងបើកការ​វាយ​ប្រហារមកលើកងកម្លាំងកម្ពុជា ដែលស្ថិត​ក្នុង​បរិវេណ​តំបន់​ប្រាសាទនេះ ដែលជាការរំលោភ​លើ​បន្ទាត់ក្រហមរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា ដែល​កន្លង​មកតែងតែបានរក្សា​ភាព​អត់​ធ្មត់ជា​អតិបរមា​ចំពោះ​ទង្វើដ៏គឃ្លើនរបស់ថៃ-សៀម និង​ព្យាយាមប្រើប្រាស់យន្តការច្បាប់អន្តរជាតិ យន្តការការទូត និងការ​ចរចា​ដើម្បី​បញ្ចៀស​ការ​ប្រឈមខាងអាវុធ​ជាមួយ​ប្រទេស​ជិត​ខាង។ ទោះជាយ៉ាងណា ការ​ការពារ​ដែន​អធិប​តេយ្យ​ភាព គឺជាគោលការណ៍ដ៏ចម្បង​និង​កាតព្វ​កិច្ចដ៏ចាំបាច់​របស់​រាជ​រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែល​​ត្រូវ​បានកំណត់នៅក្នុង​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​នៃ​ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ហើយ​ប្រឈមនឹង​ទង្វើ​ឈ្លាន​ពានជាក់ស្ដែងម្ដងហើយម្ដងទៀត​ពី​ភាគី​ថៃ ពិសេសការចាប់​ផ្ដើម​បាញ់ប្រហារ​មុន​ពី​កង​ទ័ពឈ្លានពានថៃ កម្ពុជា​គ្មាន​ជម្រើស​អ្វី​ក្រៅពីឆ្លើយតប​ដោយ​យោធាទៅវិញនោះទេ។

          ទោះជាស្ថានការណ៍ពិតជាក់ស្ដែងគឺយ៉ាងនេះក្ដី ក៏ទាំងរដ្ឋាភិបាលនិងកងទ័ពថៃ ដែល​សម្រេច​ចិត្ត​ប្រើ​ប្រាស់​កម្លាំងបាយដើម្បីឈ្លានពានកម្ពុជាថ្មី បែរជាមិនហ៊ាន​ទទួល​ខុស​ត្រូវ ដោយខ្លួនហ៊ានធ្វើ​តែមិន​ហ៊ាន​ទទួល​ទៅវិញ និងថែមទាំងបានប្រតិដ្ឋរឿងហេតុ បំភ្លៃ​ព័ត៌​មាន បំភ័ន្តសាធារណៈមតិ​និង​សហគមន៍​អន្តរ​ជាតិ តាមទំនៀមទម្លាប់របស់ជនជាតិថៃ ដោយ​ក្រឡាស់រឿងចោទ​ប្រកាន់​មក​លើ​កម្ពុជា​ដែល​ជាអ្នករងគ្រោះ ថាជាអ្នកចាប់ផ្ដើម​ការ​វាយ​ប្រហារទៅវិញ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី បណ្ដា​ប្រទេស​នានា​លើពិភពលោកដែលបានតាម​ដាន​ស្ថានការណ៍វិវត្ត នេះវិវាទព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ពិតជា​អាច​ស្វែង​យល់បានថា នរណា​ជា​ចោរ ហើយនរណាជាជនរងគ្រោះ។ ជាក់ស្ដែង ករណី​ទាហាន​ថៃ​បាន​ដើរខុស​តម្រាយ​ផ្លូវ​ចាស់​ដែលភាគីទាំងពីរបានព្រមព្រៀងគ្នា (ដើម្បីចៀសវាងការប៉ះទង្គិចតាមព្រំដែន) ហើយ​រំលោភ​ចូល​​មក​ក្នុង​ដែនអធិបតេយ្យភាពកម្ពុជា និងបានជាន់មីន (បន្សល់ពីសម័យសង្គ្រាម​ស៊ីវិលនៅ​កម្ពុជា) រដ្ឋាភិបាលថៃបានអញ្ជើញអនុព័ន្ធយោធា ចំនួន៤៧ប្រទេសឱ្យចូលរួម​ស្ដាប់​បទ​បង្ហាញ​និងការបកស្រាយរបស់ខ្លួន តែភាគីចូលរួមមានតែ ១៧ប្រទេស ព្រោះគេ​បាន​ដឹង​អំពី​ចរិត​ពុតត្បុតរបស់ថៃ ហើយមិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះអនុព័ន្ធយោធាដែលចូលរួម ថែមទាំងមិនបាន​បង្ហាញ​ការចាប់អារម្មណ៍ មិនបានផ្ទៀងផ្ទាត់ រឹតតែមិនបាន​សួរ​សំណួរ​ថែម​ទៅទៀត។ បណ្ដា​ភាគីទូតនិងប្រទេសជាដៃគូនានារបស់ថៃពិតជាអាចជ្រួត​ជ្រាបយ៉ាង​ច្បាស់​​អំពី​ចេតនា​ទុច្ចរឹតរបស់ថៃមកលើកម្ពុជា តាមរយៈការសង្កេតលើការវិវត្តនៃព្រឹត្តិការណ៍ ជំហរជាបន្តបន្ទាប់​របស់​​គូភាគី​ទាំង​ពីរ និងហេតុផលសច្ចភាព (ប្រទេសតូចគ្មានហេតុផល​ទៅ​ឈ្លាន​​ពាន​ប្រទេសធំមុន) ប៉ុន្តែ​នៅក្នុង​ហេតុ​ផលការទូត និងការរក្សាទំនាក់ទំនងល្អ​ជាមួយ​ភាគីទាំងពីរ គេពិបាក​នឹង​ចេញ​មុខ​​ថ្កោល​ទោសថៃដែលជាអ្នកបង្កហេតុ ឬគាំទ្រ​ប្រទេស​កម្ពុជាដែលជាជនរងគ្រោះណាស់។ ទោះជាយ៉ាង​ណាក៏​ដោយ ហេតុការណ៍​ឈ្លាន​ពាន​ជាថ្មី និងការប្រតិដ្ឋស្ថានការណ៍របស់ភាគីថៃ បានបង្ហាញ​ឱ្យគេ​ឃើញ​បន្ថែមទៀតអំពី ចរិតលក្ខណៈកំសាករបស់អ្នកនយោបាយ និងទាហានស្រេកឃ្លាន​អំណាចរបស់ថៃ ដែល​មិន​ហ៊ានទទួលស្គាល់នូវសកម្មភាពជាចោរព្រៃរបស់ខ្លួន និងគេច​វេស​ពី​ការទទួលខុសត្រូវ ដូចគ្នានឹងករណី ដែលទាហានវ័យចំណាស់របស់ថៃមួយរូបបាន​វាយ​មក​លើកងទ័ពកម្ពុជា ហើយរត់ប្រាសអាយុយ៉ាងលឿន ប៉ុន្តែត្រូវបានប្រជាជនថៃមួយ​ចំនួន​លើក​តម្កើងថាជា វីរៈបុរស និងករណីដែលថៃអះអាងថាប្រាសាទនិងតំបន់ស្ថិតក្នុងវិវាទជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួន ប៉ុន្តែមិនហ៊ានឡើងទៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិទៅវិញ។

          សកម្មភាពឈ្លានពានជាថ្មីនៅក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ មកលើប្រទេសកម្ពុជា បានស​បញ្ជាក់បន្ថែមទៀត អំពីចរិតលក្ខណៈនៃជាតិសាសន៍ថៃ-សៀម ដែលក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រធ្លាប់​ជា​ចោរ​ឈ្លាន​ពាន​វាត​ទីទឹកដីលើប្រទេសជិតខាង ដោយមិនស្គាល់នូវអ្វីជាច្បាប់អន្តរជាតិ និង​អ្វីជា​គោល​ការណ៍​រស់នៅប្រកបដោយសន្តិសហវិជ្ជមាន នៅ​ក្នុង​ពិភព​លោក​នា​សម័យ​ទំនើប។ ពោល​គឺ​ថៃ​សម្អាងលើសព្វាវុធនិងកម្លាំងយោធាដែលខ្លួនមាន បង្កើត​ផែន​ទី​ចោរ គូស​វាស​យកទឹកដីប្រទេសជិតខាងដែល​ខ្លួនត្រូវ​ដណ្ដើម​យកមកកាន់កាប់ ដូចគ្នាទៅនឹង​ទង្វើ​របស់​ហ៊ីត្លែ​នៅ​ក្នុងសម័យសង្គ្រាម​លោក​លើក​ទី​ពីរ​ដូច្នោះដែរ។ ហេតុនេះហើយ ទើប​បានថៃដែលជាភាគីឈ្លានពាន បានទាត់ចោលនូវសំណើរបស់ សហរដ្ឋអាម៉េរិក ចិន ម៉ាឡេស៊ី កូរ៉េ និងវៀតណាម អំពីការចរចាបញ្ចប់ជម្លោះជាមួយកម្ពុជា ទង្វើឈ្លាន​ពាន​ដ៏​គឃ្លើននេះ ក៏ជាការ​ឆ្លុះ​បញ្ចាំងឥរិយាបថនៃ​ប្រជាជាតិ​ដែល​និយមប្រើច្បាប់ព្រៃ ប្រមាថ​ច្បាប់​អន្តរជាតិ និងគោល​ការណ៍ដោះស្រាយ​បញ្ហាដោយ​សន្តិវិធី ដែលមានចែងទាំងនៅ​ក្នុង​ធម្មនុញ្ញសហប្រជាជាតិ និងធម្មនុញ្ញអាស៊ាន ដែល​ទាម​ទារ​ឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិ និង​មហា​អំណាចដែលមានទំនួលខុសត្រូវចំពោះសន្តិភាព និង​សន្តិសុខពិភពលោក ចាត់​វិធានការ​ចំពោះ​ប្រទេសថៃជាភាគីឈ្លានពាន និងអន្តរាគមន៍​ទប់ស្កាត់​ការ​បង្ហូរ​ឈាមរវាង​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ កម្ពុជា-ថៃ។ ទោះបីជាយ៉ាងណា ក្រោយការដាក់​សំណើ​របស់​រាជ​រដ្ឋាភិបាល ទៅ​កាន់​ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ស្ថាប័នដែលធានាសន្តិភាព និង​សន្តិសុខ​ពិភព​លោកមួយនេះ បានចេញសេចក្ដីសម្រេច ៣ចំណុចគឺ ១-អំពាវ​នាវ​ឱ្យ​ប្រកាន់​យក​ការ​អត់ធ្មត់ជាអតិបរមា ២-បញ្ឈប់ហិង្សាប្រដាប់អាវុធ និង៣-ដោះ​ស្រាយ​ជម្លោះ​ដោយ​សន្តិវិធី។ សហគមន៍អន្តរជាតិពិតជាបានមើលឃើញយ៉ាងប្រត្សក្រថា ចំណុចទាំង៣នេះ​សុទ្ធសឹង​តែ​ជា​ជំហរដែលកម្ពុជាបានប្រកាន់យ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន​ជារៀងរហូតមកហើយ តែគឺភាគីថៃទៅវិញទេ ដែលបានបំពានឥតឈប់ឈរ រហូត​ប្រើ​ប្រាស់កម្លាំងយោធាវាយប្រហារលើ​អធិបតេយ្យ​ភាព​កម្ពុជា​ជាថ្មីទៀត ដែលជាការបង្ខំឱ្យ​កម្ពុជាអស់ការអត់ធ្មត់ និងត្រូវតែចាត់វិធានការ​ឆ្លើយ​តប​ដោយ​ម៉ឺង​ម៉ាត់ ដើម្បីការពារដែន​អធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាពទឹកដី​នៃ​ព្រះ​រាជា​ណាចក្រ​កម្ពុជា ស្របតាមច្បាប់និងគោលការណ៍អន្តរជាតិ។ ត្រង់ចំណុចនេះ សហគមន៍អន្តរជាតិ គួរ​តែពិនិត្យលទ្ធភាពចាត់វិធានការអន្តរាគមន៍ឱ្យកាន់តែជាក់ស្ដែង និងកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព ដើម្បីជំរុញថែរក្សា និងការពារសន្តិភាព ស្ថិរភាព និងសន្តិសុខក្នុងតំបន់ និងបង្ហាញ​តួនាទី​កាន់តែប្រសើរបន្ថែម​ទៀតរបស់មហាអំណាចពិភពលោក ពិសេសក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ​អង្គ​ការសហប្រជាជាតិ ដែលជាស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចកំពូលនិងតែមួយគត់របស់ពិភពលោក។

          ជារួម អ្វីដែលបាន​លើកឡើងទាំងអស់ខាងលើនេះបានសបញ្ជាក់យ៉ាងប្រាកដថា ប្រទេសថៃបច្ចុប្បន្ន ក្រៅតែពីមាន​មហិច្ឆតាឈ្លានពានកាន់កាប់ទឹកដីប្រទេសជិតខាងបន្ត​ពីអតីតកាលរហូតមក ប្រទេស​នេះថែមទាំងមានក្បាល​ម៉ាស៊ីន​ដឹកនាំដែលគ្មាន​យុទ្ធ​សាស្ត្រ​ជាក់លាក់នៅក្នុងការដឹកនាំ ព្រួយបារម្ភតែការបាត់បង់អំណាចរបស់ខ្លួន ចាប់អ្វីក៏ខុស ធ្វើអ្វី​ក៏​មិនកើត បង្កើតបញ្ហាព្រំដែនជាមួយប្រទេសនៅជុំវិញខ្លួន ពិសេស​បង្កវិវាទ​ព្រំដែន​ជាមួយ​កម្ពុជាដើម្បីលុបលាងភាពអាម៉ាស់ និងបញ្ឆេះចរន្តជាតិនិយម ក្នុងគោលដៅបង្វែរ​ស្ថាន​ការណ៍​និងប្រមូលការគាំទ្រ​ពីប្រជាជនរបស់ខ្លួន។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការសម្រេច​ចិត្ត​ឈ្លានពានដើម្បីតែអំណាច និងលុបលាង​ភាពអាម៉ាស់ទាំង៥ចំណុច​របស់អ្នក​នយោបាយ​​និង​ក្រុម​មេ​ទ័ពថៃទាំងនេះ គ្រាន់តែជាការ​បង្ហាញបន្ថែមទៀត​ដល់សហគមន៍​អន្តរ​ជាតិ​នូវរូបភាព “ប្រទេសស៊ីវិល័យ តែមានចរិតប្រើច្បាប់ព្រៃ” ដូចដែលថៃធ្លាប់​ប្រទេស​មហា​អំណាចហៅថា “ប្រទេសអសីលធម៌ចំពោះច្បាប់អន្តរជាតិ” នៅក្នុង​ពេល​អតីត​កាល​តែប៉ុណ្ណោះ៕

  នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ កងទ័ពថៃបានបំពានលើអនុស្សរណៈយោគយល់គ្នា (MoU) ឆ្នាំ២០០០ ដោយបានសម្រេចចិត្តជាឯកតោភាគីចង់បិទខ្ទប់ប្រាសាទតាមាន់ធំរបស់កម្ពុជា មិនឱ្យភ្ញៀវទេសចរចូលទស្សនា និងបានបើកការវាយប្រហារមកលើកងទ័ពកម្ពុជាដែលកំពុងឈរជើងនៅតំបន់ប្រាសាទតាមាន់ធំ ជាហេតុធ្វើឱ្យកងទ័ពកម្ពុជា ត្រូវបង្ខំចិត្តប្រើប្រាស់សិទ្ធិការពារខ្លួន វាយបកទៅលើកងទ័ពថៃវិញ ស្របតាមច្បាប់អន្តរជាតិ ដែលរដ្ឋមួយមានសិទ្ធិការពារដែនអធិបតេយ្យភាពស្របច្បាប់របស់ខ្លួន។ ទោះជាយ៉ាងណា លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ អ្នកជំនាញភូមិសាស្ត្រនយោបាយ បានគូសបញ្ជាក់ថា កម្ពុជានៅតែមានភាពចាំបាច់នៅក្នុងការបំភ្លឺការណ៍ពិតពាក់ព័ន្ធនឹងព្រឹត្តិការណ៍ឈ្លានពានទាំងកម្រោលជាថ្មីម្ដងទៀតរបស់កងទ័ពថៃនេះ ទៅដល់សហគមន៍អន្តរជាតិ ក៏ដូចជាក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិផងដែរ ព្រោះកម្ពុជាក៏បានប្រកាសដាក់បន្ទាត់ក្រហមទៅកាន់ភាគីថៃ និងបានព្រមានកុំឱ្យឆ្លងហួសបន្ទាត់ក្រហមនេះ ក៏ដូចជាកិច្ចព្រមព្រៀងទ្វេភាគីដែលធ្លាប់បានឯកភាពគ្នាកន្លងទៅ ពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចការងារដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែននេះ។

  បើតាមលោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ ភាគីថៃដែលចង់ដណ្ដើមកាន់កាប់ប្រាសាទតាមាន់ធំ ក្នុងដែនអធិបតេយ្យភាពស្របច្បាប់របស់កម្ពុជា ត្រូវបានកម្ពុជាដាក់ឱសានវាទ និងព្រមានកុំឱ្យភាគីថៃឆ្លងហួសព្រំដែននៃការអត់ធ្មត់របស់កម្ពុជា ដែលជារដ្ឋមួយប្រាថ្នាសុខសន្តិភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការល្អជាមួយបណ្ដាប្រទេសនានា ពិសេសប្រទេសជិតខាងខ្លួន។ នៅក្នុងន័យផ្ដល់តម្លៃដល់សន្តិភាពតំបន់នេះហើយ ទើបកម្ពុជាបានសម្រេចចិត្តយកករណីវិវាទព្រំដែននៅតំបន់មុំបី តំបន់ប្រាសាទតាមាន់ និងប្រាសាទតាក្របីនេះទៅកាន់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ដើម្បីបញ្ចៀសការប៉ះទង្គិចគ្នាខាងយោធា ដែលនាំទៅដល់ការបាត់បង់អាយុជីវិត និងប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជននៅតាមតំបន់ព្រំដែន។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ភាគីថៃបែរជាមិនបានប្រកាន់ជំហរផ្ទុយពីកម្ពុជា ហើយសម្រេចចិត្តជ្រើសរើសយកការវាយប្រហារដោយយោធាមកលើកងទ័ពកម្ពុជាមុន ដោយបានបាញ់សព្វាវុធស្រោចមកលើមូលដ្ឋានកងទ័ពកម្ពុជាស្ថិតក្នុងដែនអធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជា។ នេះជាទង្វើដែលបង្ហាញអំពីភាពកម្រោល និងការប្រើប្រាស់ច្បាប់ព្រៃដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាជាមួយប្រទេសជិតខាង ពីសំណាក់កងទ័ពថៃ ដែលកម្ពុជាមានភាពចាំបាច់ក្នុងការការពារសុវត្ថិភាព និងការពារដែនអធិបតេយ្យភាពស្របច្បាប់របស់ខ្លួន ស្របតាមច្បាប់និងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិអន្តរជាតិ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី កម្ពុជាដែលជាភាគីរងគ្រោះដោយសារទង្វើរំលោភបំពានដោយគឃ្លើនរបស់ថៃ ក៏ត្រូវបំភ្លឺទៅកាន់សហគមន៍អន្តរជាតិ និងបំភ្លឺតាមរយៈលិខិតផ្លូវការរបស់ខ្លួនទៅកាន់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ដើម្បីឱ្យបានដឹងអំពីដំណើររឿងពិតប្រាកដ សម្របសម្រួល និងអន្តរាគមន៍បញ្ចប់ការឈ្លានពានរំលោភបំពានច្បាប់អន្តរជាតិពីសំណាក់ភាគីថៃជាថ្មីម្ដងទៀត។ ពិសេសជាងនេះទៅទៀត កម្ពុជាត្រូវតែបង្ហាញការណ៍ពិតនៃការប៉ះទង្គិចរវាងកងទ័ពនៃប្រទេសទាំងពីរ ចៀសវាងត្រូវភាគីថៃ ប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ដើម្បីចោទប្រកាន់ ដាក់បន្ទុក និងបរិហារកេរ្តិ៍ឈ្មោះកម្ពុជា ខុសពីការពិតជាក់ស្ដែងដែលកើតមានឡើង ដូចដែលរដ្ឋាភិបាល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយថៃបានធ្វើជាបន្តបន្ទាប់កន្លងមក៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ