ព័ត៌មាន

ជម្រើសនយោបាយនិងទំនាក់ទំនាក់ការបរទេសកម្ពុជា ដោយ៖ បណ្ឌិត គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

2020-08-29 16:15:02 ថ្ងៃសៅរ៍, 29 សីហា 2020, 04:15 PM
post_detail

បច្ចុប្បន្ននេះ សភាពការណ៍ពិភពលោកកំពុងមានការវិវត្ថផ្លាស់ប្ដូរយ៉ាងជ្រាលជ្រៅឆាប់រហ័សប្រកបដោយភាពស្មុគស្មាញ ពិបាកប៉ាន់ស្មាន និងពោរពេញទៅដោយគ្រោះថ្នាក់។ ពិភពលោកបានដើរមកសករាជនៃភូមិសាស្រ្តនយោបាយថ្មីមួយទៀត ដែលកកំពុងស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលប្រែប្រួលដ៏លំបាកឆ្ពោះទៅរកប្រព័ន្ធពហុប៉ូលដែលតួអង្គថ្មី/ចាស់កំពុងប្រកួតប្រជែងដណ្ដើមតួនាទីគ្នាក្នុងការសម្រេចលើកិច្ចការពិភពលោកនិងតំបន់។ កម្ពុជាជាប្រទេសតូចនៅចន្លោះប្រទេស​​ធំពីរ និងមានសេដ្ឋកិច្ចមានភាពអាស្រ័យច្រើនជាមួយតួអង្គខាងក្រៅ ព្រមទាំងពពុះនយោបាយផ្ទៃក្នុងមិនសូវល្អ។ ដូច្នេះការរៀបចំនយោបាយនិងទំនាក់ទំនាក់ការបរទេសមានសារៈសំខាន់ណាស់កម្ពុជា ទាំងក្នុងទិដ្ឋភាពនយោ​បាយ សន្តិសុខ យុទ្ធសាស្ត្រ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមវប្បធម៌។

ចំពោះមុខសភាពការណ៍នេះ កម្ពុជាត្រូវគោរពដោយខ្ជាប់ខ្ជួននូវគោការណ៍គ្រឹះនៃ នយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួនដូចមានកំណត់ក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៩៣ មាត្រា៥៣ ដែលកំណត់ថា «ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាប្រកាន់ខ្ជាប់ជានិច្ចនូវនយោ​បាយអព្យាក្រឹតអចិន្ត្រៃយ៍និងមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ។ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជារួមរស់សន្តិសហវិជ្ជមានជាមួយប្រទេសជិតខាង និង ប្រទេសដទៃទៀតទាំងអស់នៅលើសកលលោក»។

ប៉ុន្តែ កម្ពុជាត្រូវតែមានភាពវៃឆ្លាតក្នុងការអនុវត្តនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួន គឺជានយោបាយដែលអាចទាញយកចំណេញពីប្រទេសអ្នកមាននិងមហាអំណាចតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន ដោយមិនរើសអើងថា ជាលោកសេរីឬលោកកុម្មុយនិស្តនោះឡើយ ពីព្រោះពួកមហាអំណាចទាំងឡាយក៏ជ្រើសរើសយកវិធីនេះដូចគ្នាដែរ ពោលគឺឱ្យតែបានផលចំណេញដល់ប្រទេសជាតិនិងប្រជាជន។ លុយគឺគ្មានពណ៌និងគ្មានក្លិនកុម្មុយនិស្តឬសេរីនោះទេ។

ការបន្តប្រកាន់ជំហរបែងចែកថាលោកសេរីឬលោកកុម្មុយនិស្ត គឺជាគំនិតនយោបាយហួសសម័យនិងឆោតល្ងង់ដែលមិនស្របជាមួយនិន្នាការពិភពលោកបច្ចុប្បន្ននេះឡើយ។ ក្នុងន័យនេះ គ្មានហេតុផលអ្វីដែលកម្ពុជាត្រូវបដិសេធទំហំដ៏ធំនៃវិនិយោគចិនមកក្នុងប្រទេសខ្លួននោះទេ, ហើយរិតតែស្វាគមន៍ខ្លាំងថែមទៀតចំពោះកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីកម្ពុជា-ចិន ដើម្បីបំពេញឱ្យភាពចន្លោះប្រហោងនៃភាពអនុគ្រោះរបស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុប គឺ EBA ២០% ដែលត្រូវបានកាត់កាលពីពេលថ្មីៗនេះ។ ទន្ទឹមនឹងនោះដែរ កម្ពុជាក៏ស្វាគមន៍ផងដែរចំពោះការវិនិយោគមកពីប្រទេសនានាដូចគ្នា កម្ពុជាគ្មានការរើសអើងចំពោះការវិនិយោគមកពីប្រទេសណានោះទេ ហើយកម្ពុជាក៏ស្វាគមន៍កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីជាមួយប្រទេសផ្សេងៗទៀតដែរ។

បើយើងពិនិត្យទៅលើទំនាក់ទំនងការបរទេសកម្ពុជា យើងគួរបែងចែកជាបួនទម្រង់ ទី១.ទំនាក់ទំនងរបស់កម្ពុជាជា​មួយប្រទេសជិតខាង, ទី២.ទំនាក់ទំនងរបស់កម្ពុជាជាមួយមហាអំណាចមធ្យមនៅក្នុងតំបន់, ទី៣.ទំនាក់ទំនងរបស់កម្ពុជាជាមួយបណ្តាប្រទេសនានាទាំងក្នុងនិងក្រៅតំបន់, ទី៤.ទំនាក់ទំនងរបស់កម្ពុជាជាមួយមហាអំណាចសំខាន់បី រួមមាន រុស្ស៊ី សហរដ្ឋអាម៉េរិក និងចិន។

ក្នុងសេណារីយោនេះ កម្ពុជាត្រូវមានទំនាក់ទំនងល្អជាបងប្អូនជាមួយប្រទេសជិតខាង រួមមាន ឡាវ ថៃ និងវៀតណាម ក្នុងហេតុផលនយោបាយ សន្តិសុខ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមវប្បធម៌។ កម្ពុជាមិនអាចយកប្រទេសជិតខាងណាជាសត្រូវនោះ​ទេ ប៉ុន្តែ កម្ពុជាក៏មិនត្រូវឱនក្បាលជាមួយប្រទេសជិតខាងណាមួយដែរ។ កម្ពុជាត្រូវមានទំនាក់ទំនងដោយស្មើមុខនិងស្មើសិទ្ធិជាមួយគ្រប់បណ្តាប្រទេសទាំងអស់។ ប្រទេសណាក៏ដោយដែលឈ្លនពានកម្ពុជា យើងត្រូវឆ្លើយតបតាមភាសា​របស់ពួកគេ។

ចំពោះប្រទេសមហាអំណាចមធ្យមក្នុងតំបន់វិញ គឺពិតជាមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់កម្ពុជា។ ការងើបឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សនិងស្វាហាប់ក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច និងបច្ចេកវិទ្យារបស់បណ្ដាប្រទេសអាស៊ី ជាពិសេស ចិន ជប៉ុន ឥណ្ឌា កូរ៉េ​ខាងត្បូង និងសហគមន៍ ASEAN បាននាំឱ្យជញ្ជីងកំណើនសេដ្ឋកិច្ចផ្អៀងមកតំបន់អាស៊ី។ ក្នុងន័យនេះ កម្ពុជាត្រូវមានទំនាក់ទំនងជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រជាមួយមហាអំណាចមធ្យមក្នុងតំបន់ទាំងនេះ រួមមាន ជប៉ុន ឥណ្ឌា និងកូរ៉េខាងត្បូង ដើម្បីផលប្រយោជន៍នយោបាយ យុទ្ធសាស្ត្រ និងសេដ្ឋកិច្ច។ ទន្ទឹមនឹងនោះដែរ កម្ពុជាត្រូវមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយបណ្តាប្រទេសផ្សេងទៀត ទាំងក្នុងក្រៅតំបន់ ដើម្បីធ្វើពិពិធកម្មពាណិជ្ជកម្មនិងការទូតរបស់ខ្លួន។

ចំពោះទំនាក់ទំនងកម្ពុជាជាមួយមហាអំណាចសំខាន់បី រួមមាន រុស្ស៊ី សហរដ្ឋអាមេរិក និងចិនវិញ យើងត្រូវពិនិត្យទៅសក្តានុពលខាងផ្នែកនយោបាយ សន្តិសុខ យុទ្ធសាស្ត្រ និងសេដ្ឋកិច្ច។ ក្នុងន័យនេះ ចំពោះទំនាក់ទំនងជាមួយរុស្ស៊ី យើងត្រូវដឹងថា បច្ចុប្បន្ន រុស្ស៊ីគឺមិនមែនជាអតីតសហភាពសូវៀតទៀតទេ។ រុស្ស៊ីគ្មានបំណងនិងគ្មានលទ្ធភាពចងក្រងសម្ព័ន្ធដូចសម័យអតីតសហភាពសូវៀតទៀតឡើយ។ ដូច្នេះរុស្ស៊ីគ្មានថាមពលអ្វីទៅជួយអូសសណ្តោងសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសណាទេ ប៉ុន្តែ រុស្ស៊ីនៅតែមានសារៈសំខាន់សម្រាប់កម្ពុជាក្នុងន័យនយោបាយផងនិងយុទ្ធសាស្ត្រផង។ ដូច្នេះ កម្ពុជាចាំបាច់ត្រូវរក្សាទំនាក់ទំនងដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រជាប្រពៃណីជាមួយរុស្ស៊ី។

ចំពោះសហរដ្ឋអាម៉េរិកវិញ បច្ចុប្បន្ន សហរដ្ឋអាម៉េរិកប្រៀបដូចជារដ្ឋបុរី ស្ប៉ាត ដែលចេះតែមានការបារម្ភកាន់តែខ្លាំង​ឡើងខ្លាចបាត់បង់តំណែងជាមហាអំណាចពិភពលោកទី១របស់ខ្លួនដោយសម្លឹងមើលមិនពព្រឹចភ្នែកចំពោះការរះឡើងយ៉ាងខ្ពស់ត្រដែត និងការរីកចម្រើនកាន់តែលឿនរបស់ចិន ដែលជាមហាអំណាចថ្មីប្រៀបបីដូចជារដ្ឋបុរី  អាថែន ក្នុងសេណារីយ៉ូរបស់ទុយស៊ីឌីដនាសម័យក្រិចបុរាណ។

ដូច្នេះ ទំនាក់ទំនងរបស់កម្ពុជាជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក គឺស្មុគស្មាញពិបាកប៉ាន់ស្មាន, ចំពោះមុខ សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងមិនចាប់យកកម្ពុជាជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រទេ។ និយាយជារួមទៅ ក្នុងទស្សនៈរបស់ខ្លួន សហរដ្ឋអាម៉េរិកចាត់ទុកកម្ពុជាជាស្ត្រីមានប្តីរួចឬយ៉ាងហោចណាស់ ជាស្ត្រីដែលភ្ជាប់ពាក្យរួច។ ជាសាច់ការជាក់ស្តែង កម្ពុជាមិនមែនស្រីក្រមុំ ជាស្ត្រីមេ​ម៉ាយ ឬជាស្ត្រីមានប្តីហើយអ្វីនោះទេ កម្ពុជាគឺជាប្រទេសមួយដែលប្រកាន់ខ្ជាប់នូវនយោបាយការបរទេសផ្កាចម្រុះ​ពណ៌។ ក្នុងន័យនេះ កម្ពុជាមិនអាចយកសហរដ្ឋអាម៉េរិកជាសត្រូវបានទេ កម្ពុជាចាំបាច់ត្រូវថ្នាក់ថ្នមទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនជាមួយសហរដ្ឋអាម៉េរិក។ យើងត្រូវដឹងថា សហរដ្ឋអាម៉េរិកជាមហាអំណាចទី១លើពិភពលោក មានសម្ព័ន្ធមិត្តច្រើន ហើយដៃគូក៏ច្រើន ដូច្នេះ សហរដ្ឋអាម៉េរិកមានទឹកមាត់ប្រៃនៅក្នុងកិច្ចការតំបន់និងពិភពលោក។

ដោយឡែកប្រទេសចិន គឺជាមហាអំណាចថ្មីដែលទើបរះឡើងយ៉ាងត្រដែតត្រដឹម មានការអភិវឌ្ឍលឿនខ្លាំងស្ទើរគ្រប់​វិស័យ។ ប្រធានាធិបតី ស៊ី ជីនពីង ដែលបានឡើងកាន់អំណាចក្នុងឆ្នាំ២០១២ បានបោះបង់ចោលយុទ្ធសាស្រ្តដ៏ប្រយ័ត្នប្រយែងរបស់លោក តេង ស៊ាងពីង ដែលបាននិយាយថា «លាក់កម្លាំង រង់ចាំពេលវេលា»។ ផ្ទុយទៅវិញ លោក ស៊ី ជីនពីង បានប្រកាសថា របបដឹកនាំរបស់គាត់នឹងបន្ត “ក្តីសុបិនរបស់ប្រទេសចិន” ដោយអះអាងជាថ្មីថា ចិនជាទីតាំងដ៏ត្រឹមត្រូវនៃមហាអំណាចពិភពលោកបន្ទាប់ពីរងនូវការប្រមាថអស់រយៈពេលមួយសតវត្សរ៍ក្រោមកណ្តាប់​ដៃ​របស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក អឺរ៉ុប និងជប៉ុន។ ចាប់តាំងពីការប្រកាសនោះមក លោក ស៊ី ជីនពីង បានផ្តោតលើការបង្វែរកម្លាំងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិនទៅជាសាច់ដុំនៃភូមិសាស្ត្រនយោបាយ។

នៅឆ្នាំ២០១៣ លោក ស៊ី ជីនពីង បានប្រកាសពីផែនការផ្លូវសូត្រសតវត្សរ៍ទី២១ ក្រោយមកហៅថា «គំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវាត់និងផ្លូវ»  ដែលមានទំហំទឹកប្រាក់រាប់ម៉ឺនលានដុល្លារ។ ក្រុងប៉េកាំងបញ្ចេញនូវសមត្ថភាពឧស្សាហកម្មរបស់ខ្លួន ដើម្បីសាងសង់ផ្លូវឆ្លងកាត់បណ្តាប្រទេសនៅអាស៊ី អឺរ៉ុប និងអាហ្វ្រិក។ គោលបំណងរបស់ចិន គឺប្រែក្លាយខ្លួនជាមជ្ឈ​មណ្ឌលសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកដ៏រស់រវើក។ លោក ស៊ី ជីនពីង ក៏ប្តេជ្ញាដឹកនាំដណ្តើមខ្សែសង្វាក់មូលធននិយមតាម​រយៈគំនិតផ្តួចផ្តើមមួយទៀតហៅថា «ផលិតនៅប្រទេសចិន ឆ្នាំ២០២៥ (Made in China 2025)»។

លោក ស៊ី ជីនពីង ក៏បានចាប់ផ្តើមគម្រោងប្រែក្លាយ “ចិនជាមហាអំណាចយោធា” នៅអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក។ គាត់បានពង្រឹងកងទ័ពជើងទឹក ដាក់ពង្រាយនាវា បង្កើតកោះយោធានៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងនិងខាងកើត ដើម្បីត្រួតត្រាផ្លូវដឹកជញ្ជូន (ផ្លូវ​ទឹកនិងអាកាស) ទាមទារសិទ្ធិរុករកប្រេង និងឧស្ម័នធម្មជាតិក្រោមសមុទ្រ និងសិទ្ធិនេសាទ។ នៅទីបំផុតទៅ       ប្រ​ទេស​ចិនបានអះអាងកាន់តែច្រើននៅក្នុងភូមិសាស្ត្រនយោបាយ រាប់ចាប់តាំងពីបញ្ហាប្រែប្រួលអាកាសធាតុរហូតដល់ជម្លោះពាណិជ្ជកម្ម។

នៅសហរដ្ឋអាម៉េរិក ការរះឡើងរបស់ប្រទេសចិន ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាគ្រោះថ្នាក់ដល់ឧត្តមភាពរបស់សហរដ្ឋអា​ម៉េរិក​នៅក្នុងប្រព័ន្ធអន្តរជាតិ។ ទោះបីជាគំនិតនៃការពង្រីកសេដ្ឋកិច្ចនិងយោធារបស់ចិន និងការថមថយឥទ្ធិពល​សហរដ្ឋអាម៉េរិកដែលមិនអាចទប់បាន គឺផ្អែកលើការសន្មត់និងការប៉ាន់ស្មានដែលគួរឱ្យសង្ស័យក៏ដោយ ក៏ប្រទេសចិនគឺជាប្រទេសតែមួយគត់ ដែលមានសក្តានុពលគំរាមកំហែងដល់ឋានៈរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក។ ជាការពិត ការប្តូរទិសអំ​ណាច​អាចបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់ស្ថេរភាពនៃប្រព័ន្ធអន្តរជាតិ ប្រសិនបើមហាអំណាចចាស់និងមហាអំណាចថ្មី មិនយល់គ្នាអំពីអភិបាលកិច្ចនិងការដឹកនាំនៅក្នុងប្រព័ន្ធអន្តរជាតិ។

ការរះឡើងរបស់ចិននៅទ្វីបអាស៊ី និងកាន់តែខ្លាំងឡើងៗនៅទូទាំងពិភពលោក គឺជាភាពចលាចលភូមិសាស្ត្រនយោ​បាយដ៏ធំដែលសហរដ្ឋអាម៉េរិកត្រូវប្រឈមមុខ។ បទពិសោធន៍ប្រវត្តិសាស្ត្របានបង្ហាញថា ការធ្វើសមាហរណកម្មមហាអំណាចដែលទើបរះឡើងថ្មីទៅក្នុងប្រព័ន្ធអន្តរជាតិមិនមែនជាការងារងាយស្រួលនោះទេ។ មហាអំណាចដែល​ងើបឡើងថ្មីនេះ មាននិន្នាការពង្រីកវិសាលភាពនៃសកម្មភាពរបស់ខ្លួនក្នុងការប៉ុនប៉ងដើម្បីទទួលបាននូវវត្ថុធាតុដើម ទីផ្សារ និងមូលដ្ឋានយោធា ហើយនៅក្នុងដំណាក់កាលនៃការពង្រីកនេះ ប្រទេសចិនបានពង្រីកសកម្មភាពនិងសហគ្រាស​​របស់ខ្លួននៅក្នុងប្រទេសជាច្រើន ជាពិសេស បន្ទាប់ពីការដាក់ចេញនូវគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវ(BRI)។ ដើម្បី​ធានាដល់ការវិនិយោគ និងគមនាគមន៍ផ្លូវសមុទ្រ ប្រទេសចិនកំពុងពង្រឹងសមត្ថភាពពង្រីកអំណាចរបស់ខ្លួន។ ការពង្រីកកងនាវារបស់ចិនបង្កជាការប្រឈមដល់សហរដ្ឋអាម៉េរិកក្នុងនាមជាមហាអំណាចកងទ័ពជើងទឹកមុនគេ និង «អនុត្តរភាពដែនសមុទ្រ»របស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក។

ក្នុងន័យនេះ ចិនដែលជាដៃគូសហប្រតិបត្តិការយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយរបស់កម្ពុជានិងជាប្រទេសដែលមានកិច្ចព្រម​ព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីជាមួយកម្ពុជាផងនោះ ទំនាក់ទំនងល្អជាមួយចិន កម្ពុជាពិតជាទទួលបាននូវផលប្រយោជន៍ដ៏មហាសាល ទាំងផ្នែកនយោបាយ សន្តិសុខ យុទ្ធសាស្ត្រ និងសេដ្ឋកិច្ច។ ប៉ុន្តែ កម្ពុជាក៏គួរតែរក្សាតុល្យភាពទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនជាមួយសហភាពអឺរ៉ុបនិងបណ្តាប្រទេសនៅអឺរ៉ុបខាងលិចផងដែរ។

យើងត្រូវដឹងថា ចិន ត្បិតមានសេដ្ឋកិច្ចធំ មានការអភិវឌ្ឍលឿនខ្លាំង និងមានប្រទេសដៃគូច្រើនក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែ ចិនមិន​មានសម្ព័ន្ធមិត្តច្រើនទេ ហើយចិនក៏កំពុងមានភាពរកាំរកូសមួយផ្នែកជាមួយរដ្ឋភាគីសមុទ្រចិនខាងត្បូងនៅអាស៊ាន មួយផ្នែកជាមួយឥណ្ឌា ជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង និងតៃវ៉ាន់ ដែលជាប្រទេសជិតខាងចិន ហើយប្រទេសទាំងនោះកំពុងក្លាយជាសម្ព័ន្ធមិត្តចាក់ទឹកមិនលិចរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក។ បើយើងនិយាយពីសហភាពអឺរ៉ុប    និងបណ្តាប្រទេសនៅអឺរ៉ុបខាងលិចវិញ ពួកនេះជាសម្ព័ន្ធមិត្តយុទ្ធសាស្ត្រជាប្រពៃណីរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក ថ្វីត្បិតបច្ចុប្បន្ន ដៃគូសម្ព័ន្ធមិត្តទាំងពីរមានការខ្វែគំនិតគ្នាខ្លះលើសេណារីយោមួយចំនួន ប៉ុន្តែ ក្នុងកាលៈទេសៈចាំបាច់ណាមួយ ពួកគេចាប់គ្នាភ្លាមនិងគាំទ្រគ្នាទៅវិញទៅមក, សហភាពអឺរ៉ុបតែងបន្ទរតាមសហរដ្ឋអាម៉េរិក ហើយសហរដ្ឋអាម៉េរិកតែងគាំទ្រសហភាពអឺរ៉ុប។

ជាសេចក្តីសន្និដ្ឋាន ក្នុងជម្រើសនយោបាយនិងទំនាក់ទំនាក់ការបរទេសរបស់ខ្លួន កម្ពុជាត្រូវរក្សានូវគោលការណ៍គ្រឹះនៃនយោបាយការបរទេសដែលបានកំណត់ក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ប៉ុន្តែ ត្រូវតែជានយោបាយដែលឆ្លាតវៃដើម្បីទាញផលប្រយោជន៍​ជាអតិបរិមាសម្រាប់ប្រជាជាតិយើង។ កម្ពុជាប្រកាន់ខ្ជាប់នូវនយោបាយការបរទេសទន់ភ្លន់តែមិនទន់ជ្រាយ បត់បែនតែមិនលក់អធិបតេយ្យនិងឯករាជ្យជាតិ។ នយបាយការបរទេសកម្ពុជា ជានយោបាយផ្កាចម្រុះពណ៌និងរីកគ្រប់​រដូវ។ ក្នុងទំនាក់ទំនាក់ការបរទេសវិញ កម្ពុជាត្រូវរក្សានូវគោលការណ៍គ្រឹះនៃសន្តិសហវិជ្ជមានជាមួយប្រទេសជិតខាង និងប្រទេសដទៃទៀតទាំងអស់នៅលើសកលលោក។ កម្ពុជាមិនត្រូវជ្រើសរើសយកប្រទេសណាមួយមកជំនួសឱ្យប្រទេសណាមួយនោះទេ ពោលគឺកម្ពុជាត្រូវការនូវពិពិធភាពទីផ្សារនិងការទូតដើម្បីសន្តិភាព ស្ថិរភាព      មិត្ត​​​ភាព វិបុលភាព និងការអភិវឌ្ឍ៕

RAC Media

ប្រភព៖ វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា


អត្ថបទទាក់ទង

«ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិន ក្រោមឥទ្ធិពលកិច្ចសហប្រតិបត្តិការមេគង្គ-ឡានឆាង» ដោយ៖ ​គួយ តុលាភក្ដី និស្សិតថា្នក់អនុបណ្ឌិត ជំនាញវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយជំនាន់ទី៧ វគ្គ២នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

ជាការពិតណាស់ទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា-ចិន បានកើតមានឡើងតាំងពីយូរលង់ណាស់មកហើយ គ្រាន់តែជាផ្លូវការដែលមានគេនិយាយច្រើន គឺចាប់តាំងពីការស្រាវជ្រាវឃើញនូវកំណត់ត្រារបស់ ជីវ តាក្វាន់ ដែលជាបេសកជនពិសេសរបស់ចិន ដែលបានមកទ...

2019-12-27 18:17:16   Fri, 27,12,2019, 06:17 PM
«គុណសម្បត្តិ និងគុណវិបត្តិនៃការវិនិយោគចិននៅកម្ពុជា» ដោយ៖ បាន សំអេង

ជាការពិតណាស់ ប្រទេសជាតិមួយដើម្បីអាចទាក់ទាញវិនិយោគទុនបរទេសមកវិនិយោគក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួនបាន លុះត្រាតែប្រទេសេជាតិមានសុខសន្តិភាព ស្ថិរភាព នយោបាយល្អ សន្តិសុខសណ្តាប់ធ្នាប់ល្អដើម្បីថែរក្សាការពារសុវត្ថិភាពដល់...

2019-12-27 18:11:08   Fri, 27,12,2019, 06:11 PM
«អគារបណ្ឌិតសភាចារ្យនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាមានអាយុកាល ៥ឆ្នាំហើយ»

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅថ្ងៃទី២៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩នេះ ជាខួប ៥ឆ្នាំនៃការសម្ពោធដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់អគារបណ្ឌិតសភាចារ្យនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាជាផ្លូវការ។ អគារបណ្ឌិតសភាចារ្យ គឺជាទីកន្លែងប្រមូលផ្តុំធនធានបញ្ញ...

2019-12-26 07:21:14   Thu, 26,12,2019, 07:21 AM
«ជំនួបកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងសាកលវិទ្យាល័យជីវជាំង»

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ បន្ទាប់ពីថ្លែងសុន្ទរកថាបើកវេទិកាវិទ្យាសាស្ត្រស្តីពីការបង្កើតសហគមន៍ជោគវាសនារួមគ្នា កម្ពុជា-ចិន ក្នុងក្របខណ្ឌ ខ្សែក្រវាត់មួយផ្លូវមួយ និងអបអរខួប១០ឆ្នាំនៃការបង្កើតវិទ្យាស្ថានខុងជ...

2019-12-22 09:41:43   Sun, 22,12,2019, 09:41 AM
«ការអភិរក្សប្រាសាទបន្ទាយស្រី»

ភ្នំពេញ៖ ក្នុងសន្និសីទអន្តរជាតិលើកទី១៥ ស្ដីពី «តម្លៃវប្បធម៌អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក៖ បញ្ហាប្រឈមនៃវប្បធម៌ ក្នុងយុគសម័យបច្ចេកវិទ្យា» ព្រឹទ្ធាចារ្យ ឡោ សាន សាស្ត្រាចារ្យនៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ បានថ្លែ...

2019-12-20 09:02:48   Fri, 20,12,2019, 09:02 AM
ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច អញ្ជើញថ្លែងសុន្ទរកថាបិទបញ្ចប់សន្និសីទអន្តរជាតិលើកទី១៥ ស្ដីពី «តម្លៃវប្បធម៌អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក៖ បញ្ហាប្រឈមនៃវប្បធម៌ ក្នុងយុគសម័យបច្ចេកវិទ្យា»

ភ្នំពេញ៖ នៅព្រឹកថ្ងៃសុក្រ ៩រោច ខែមិគសិរ ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស. ២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ នេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងជាអនុប្រធានប្រចាំការក្រុមប្រឹក្សាបណ្...

2019-12-20 05:39:08   Fri, 20,12,2019, 05:39 AM

សេចក្តីប្រកាស