Royal Academy of Cambodia
តាមការសន្និដ្ឋានជាបឋមរបស់ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវកំណាយស្ថានីយ៍ស្រែអំពិល របស់វិទ្យាវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានឱ្យដឹងថា ការធ្វើកំណាយស្រាវជ្រាវនៅស្ថានីយស្រែអំពិល ជាក់ស្តែង បានរកឃើញថាមានភស្ដុតាងមួយចំនួន ដែលបង្ហាញនៅទីតាំងកំណាយមាន រចនាសម្ព័ន្ធសំណង់ឥដ្ឋសង់តម្រៀបគ្នាជាជួរៗ មានរាងចតុកោណកែងដែលតម្រៀបតាមទិសកើតលិច (ប្រវែង៤,៥ម៉ែត្រ) និងទិសជើងត្បូង (ប្រវែង៤ម៉ែត្រ)។ ចំណែកនៅចំកណ្ដាលមានប្រហោងចំហរ ដែលលក្ខណៈនេះ អាចបញ្ជាក់បានថាទីនេះអាចជាអតីតប្រាសាទឥដ្ឋដែលជាផ្នែកខាងក្នុងនៃប្រាសាទ។ រីឯឥដ្ឋដែលមានក្នុងរចនាសម្ព័ន្ធគឺអាចជាជញ្ជាំងប្រាសាទ។ ក្រុមកំណាយស្រាវជ្រាវអាចសន្និដ្ឋានជាបឋមថា ទីតាំងនេះគឺជាប្រាសាទសង់ពីឥដ្ឋ ដែលបានសង់ឡើងនៅកំឡុងសតវត្សរ៍ទី៦-៧នៃគ្រិស្គសករាជ ដែលស្ថិតនៅក្នុងសម័យមុនអង្គរ។ ចំពោះលទ្ធផលកំណាយទាំងស្រុងនឹងបង្ហាញច្បាស់លាស់បន្ទាប់ពីបញ្ចប់ការងារកំណាយស្រាវជ្រាវ។ នេះជាការបញ្ជាក់ពីក្រុមការងារស្រាវជ្រាវនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដែលបានចុះទៅត្រួតពិនិត្យការងារកំណាយដោយផ្ទាល់កាលពីព្រឹកថ្ងៃសុក្រ ៦រោច ខែពិសាខ ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស. ២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៩។ ក្នុងនោះដែរ ក៏មានវត្តមានរបស់លោកបណ្ឌិត ផុន កសិកា, លោក ហឿង សុធារស់ និងកញ្ញា តាកេត ស័កដា ដែលបានចុះទៅពិនិត្យមើលកំណាយស្រាវជ្រាវសង្រ្គោះមួយដែលដឹកនាំអនុវត្តដោយលោក ឡេង វិទូ អនុប្រធាននាយកដ្ឋានបុរាណវិទ្យា និងប្រវត្តិសាស្រ្ត នៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ នៅស្ថានីយស្រែអំពិល ស្ថិតក្នុងភូមិស្រែអំពិល ឃុំឈើទាល ស្រុកកៀនស្វាយ ខេត្តកណ្ដាល។
ការធ្វើកំណាយនេះ មានគោលបំណងដើម្បីស្វែងរកនូវស្លាកស្នាម កត់ត្រា និងប្រមូលទិន្នន័យបែបបុរាណវត្ថុវិទ្យានិងប្រវត្តិសាស្រ្តឱ្យអស់ពីលទ្ធភាពមុននឹងការអភិវឌ្ឍផ្សេងៗចាប់ផ្ដើមអនុវត្ត។
បើតាមលោកបណ្ឌិត ផុន កសិកា អនុប្រធានវិទ្យាស្ថានវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានបញ្ជាក់ដែរថា ការធ្វើកំណាយស្រាវជ្រាវនៅស្ថានីយស្រែអំពិលដែលកំពុងអនុវត្តនេះ គឺជាប្រភេទកំណាយបុរាណវត្ថុវិទ្យាសង្រ្គោះ ដោយសារនាពេលខាងមុខនឹងមានគម្រោងសាងសង់សំណង់ផ្លូវក្រវ៉ាត់ក្រុងមួយសង់កាត់ចំត្រង់ចំណុចស្ថានីយប្រវត្តិសាស្រ្តស្រែអំពិលនេះតែម្តង។
អ្វីទៅជា«កំណាយបុរាណវិទ្យាសង្គ្រោះ»?
បើតាមនិយមន័យទូទៅ គឺជាការស្រាវជ្រាវបែបបុរាណវត្ថុវិទ្យាដើម្បីការពារ សង្គ្រោះស្ថានីយបុរាណ វត្ថុបុរាណ ដោយធ្វើការកត់ត្រានិងប្រមូលទិន្នន័យពីស្ថានីយបុរាណដែលកំពុងប្រឈមពីការប្រែប្រួលឬបំផ្លាញពីកត្តាមនុស្សឬធម្មជាតិ។ កំណាយបុរាណវត្ថុវិទ្យាសង្គ្រោះ ផ្តោតលើការសិក្សាបុរាណវត្ថុនិងស្លាកស្នាមផ្សេងៗដែលស្ថិតនៅក្នុងទីតាំងស្ថានីយបុរាណដែលស្ថានភាពដើមនោះនឹងត្រូវទទួលរងនូវការប្រែប្រួលរូបរាង បាត់លក្ខណៈដើម (feature) នាពេលឆាប់ៗខាងមុខដោយប្រការណាមួយ មានដូចជាការអភិវឌ្ឍនានា ដូចជាការសាងសង់ឬកែលម្អផ្លូវ ការសាងសង់អគារនានាដូចជាផ្ទះ ការិយាល័យ មណ្ឌលឧស្សាហកម្មធំៗ ការបង្ហូរទឹកតាមជ្រលងភ្នំសម្រាប់កសាងអាងស្តុកទឹកជាដើម។
អ្នកស្រាវជ្រាវបុរាណវត្ថុវិទ្យាព្យាយាមធ្វើការ២កត់ត្រានូវរាល់ទិន្នន័យដែលមាននៅស្ថានីយផ្ទាល់ គូសផែនទី វាស់វែងនិយាមការ ថតរូប អនុវត្តនូវវិធីសាស្រ្តស្រាវជ្រាវតាមបែបវិទ្យាសាស្រ្តផ្សេងៗទៀតឱ្យអស់លទ្ធភាពដែលអាចធ្វើទៅបាន ឱ្យបានរួសរាន់ទាន់ពេលវេលាដែលអំណោយផល មុនពេលដែលស្ថានីយបុរាណនោះត្រូវបានកែប្រែឬបំផ្លាញទាំងស្រុងតែម្តង។
សូមបញ្ជាក់ថា លោកបណ្ឌិត ផុន កសិកា និងក្រុមការងារវិទ្យាស្ថានវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈនៃរាជបណ្ឌិត្យកម្ពុជាក៏ធ្លាប់បានចុះមកសិក្សាស្រាវជ្រាវ រុករក ធ្វើផែនទី ធ្វើកំណាយបុរាណវិទ្យា ប្រមូលនូវសមុច្ច័យវត្ថុសិល្បៈមួយចំនួនធំនៅស្ថានីយបុរាណស្រែអំពិលនេះផងដែរ។ រាល់លទ្ធផលស្រាវជ្រាវត្រូវបានចងក្រងផ្សព្វផ្សាយ និងរហូតបានបង្កើតជាគម្រោងសាងសង់សារមន្ទីរមួយស្ថិតក្នុងវត្តស្រែអំពិល ដើម្បីដាក់តាំងរូប វត្ថុសិល្បៈ សិលាចារិកជាដើមផង។ កិច្ចការនោះបានរៀបចំរួចរាល់ ស្រេចបាច់ និងបានដាក់តាំងបង្ហាញជូនជាប្រយោជន៍សារធាណៈតាំងពីឆ្នាំ២០០៦មកម្លះ។
RAC Media
សារមន្ទីស្រែអំពិលសង់នៅឆ្នាំ២០០៧ ស្ថិតក្នុងបរិវេណវត្តស្រែអំពិល
រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា សូមជូនដំណឹងដល់បណ្តាក្រុមហ៊ុន/សហគ្រាស (គិតទាំងសហគ្រាសឯកត្តបុគ្គល) ទាំងអស់ដែលបានចុះបញ្ជីត្រឹមត្រូវក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាឱ្យបានជ្រាបថា រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នឹងដាក់ឱ្យដេញថ្លៃជាស...
(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃសុក្រ ១១កើត ខែស្រាពណ៍ ឆ្នាំជូត ទោស័ក ព.ស.២៥៦៤ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៣១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២០ លេខាធិការដ្ឋានក្រុមប្រឹក្សាបណ្ឌិតសភាចារ្យនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានរៀបចំកិច្ចប្រជុ...
រាជរដ្ឋាភិបាលតាមរយ:ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានអនុញ្ញាតមន្ត្រីថ្មីទាំង ១៧ នាក់នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាដែលបានប្រឡងជាប់ជាស្ថាពរចូលបម្រើការងារនៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ក្នុងក្របខណ្ឌទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រ...
កាលពីរសៀលថ្ងៃពុធ ៩កើត ខែស្រាពណ៍ ឆ្នាំជូត ទោស័ក ព.ស.២៥៦៤ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២០ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរ ក្រោមអធិបតីភាពឯកឧត្តមបណ្ឌិត ហ៊ាន សុខុម បានបើកកិច្ចប្រជុំដើម្បីពិនិត្យ ពិភាក្សា និ...
កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកក្តដា ឆ្នាំ២០២០ ឯកឧត្តម ឡូយ សុផាត ដឹកនាំប្រតិភូគណៈកម្មការទី៣នៃរដ្ឋសភា រួមទាំងថ្នាក់ដឹកនាំនៃក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ, ក្រសួងបរិស្ថាន, ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ, ក្រសួងធនធានទឹក, ស...