បណ្ឌិត ស៊ឺន សំ

បណ្ឌិត ភី វាសនា

លោក លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

នាយកដ្ឋានទំនាក់ទំនងសាធារណៈ និងពិធីការ

រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

១. សេចក្តីផ្តើម

ក្នុងយុគសម័យនៃការវិវត្តការទូតសាកល និងការប្រជែងឥទ្ធិពលរបស់មហាអំណាច កម្ពុជាត្រូវតែធ្វើពិពិធកម្មការទូតជាមួយនឹងដៃគូអន្តរជាតិរបស់ខ្លួន ដើម្បីជំរុញការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយនិរន្តរភាព ពង្រឹងអធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួន និងលើកកម្ពស់ជំហររបស់ខ្លួននៅក្នុងឆាកពិភពលោក និងតំបន់។ ភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រ និងជាប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏សម្បូរបែបបំផុតមួយ ដែលកម្ពុជាគួរថែរក្សានិងលើកកម្ពស់គឺទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរបស់ខ្លួនជាមួយសាធារណរដ្ឋបារាំង។

ប្រទេសបារាំង ដែលជាក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំដ៏សំខាន់នៃសហភាពអឺរ៉ុប(EU) ជាប្រទេសស្ថាបនិកនៃក្រុមប្រទេសប្រើប្រាស់ភាសាបារាំង (Francophonie) និងជាមហាអំណាចដែលគាំទ្រយន្តការពហុភាគីនិយម ដែលអាចផ្តល់​ឱ្យកម្ពុជានូវកិច្ចសហប្រតិបត្តិនិងជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ជាច្រើន។ ទំនាក់ទំនងបារាំង-កម្ពុជា ដែលមានឫសគល់នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រអាណានិគម បានវិវត្តទៅជាភាពជាដៃគូនៅក្នុងវិស័យជាច្រើនដូចជា ពាណិជ្ជកម្ម ការអប់រំ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ សុខភាព វប្បធម៌ និងការទូត។ ខាងក្រោមនេះគឺជាហេតុផលដែលកម្ពុជាមានភាពចាំបាច់ក្នុងការពង្រឹងចំណងមិត្តភាពជាមួយនឹងសាធារណរដ្ឋបារាំង ស្របតាមគោលដៅរបស់ខ្លួន នៅក្នុងការធ្វើពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ច ការអភិរក្សវប្បធម៌ ការពង្រឹងឯករាជ្យភាពនិងស្វ័យភាពជាយុទ្ធសាស្ត្រ និងសមាហរណកម្មអន្តរជាតិ។

២. បរិបទប្រវត្តិសាស្ត្រ

ទំនាក់ទំនងរបស់កម្ពុជាជាមួយបារាំងមានតាំងពីពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី១៩ នៅពេលដែលព្រះបាទនរោត្តម បានស្វែងរកការការពារពីបារាំង ដើម្បីការពារប្រទេសកម្ពុជាពីមហិច្ឆតាឈ្លានពានទឹកដីពីសំណាក់សៀម(ថៃ) និងវៀតណាម។

តាមរយៈកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងភ្ជាប់ទំនាក់ទំនង និងស្វែងរកការគាំទ្ររបស់បារាំងមកលើប្រទេសកម្ពុជា បារាំងបានដាក់អាណាព្យាបាលមកលើប្រទេសកម្ពុជានៅក្នុងឆ្នាំ១៨៦៣ និងដែលក្រោយមកបានដាក់អាណានិគមនៅឆ្នាំ១៨៨៤ ដែលក្នុងដំណាក់កាលនោះ បារាំងបានក្លាយជាមហាអំណាចដែលការពារអធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជាពីមហិច្ឆតាកាន់កាប់ពីសំណាក់ប្រទេសជិតខាង​។ រយៈពេលប្រមាណ ៩០ឆ្នាំក្រោយមក កម្ពុជាបានទាមទារឯករាជ្យពីបារាំង និងទទួលបានឯករាជ្យជារដ្ឋអធិបតេយ្យឡើងវិញនៅឆ្នាំ២៩៥៣។ ខណៈពេលដែលការគ្រប់គ្រងអាណានិគមបានធ្វើឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចដ៏សំខាន់ របបអាណានិគមបារាំងក៏បានផ្ដល់ឱ្យកម្ពុជានូវមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃទម្រង់រដ្ឋទំនើប ស្ថាប័នអនុវត្តច្បាប់ និងប្រព័ន្ធអប់រំបែបទំនើបផងដែរ។

ប្រទេសបារាំងក៏បានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការស្តារឡើងវិញក្រោយជម្លោះរបស់កម្ពុជាផងដែរ។ គួរកត់សម្គាល់ថា សន្និសីទអន្តរជាតិទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ១៩៩១ ដែលបារាំងបានធ្វើជាសហប្រធានជាមួយប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី ដែលពេលនោះគឺជាប្រធានអាស៊ាន បានបញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិលដែលមានរយៈពេលប្រមាណ៣ទស​វត្សរ៍នៅកម្ពុជា ហើយបានផ្តល់ផែនទីបង្ហាញផ្លូវសម្រាប់ការផ្សះផ្សាជាតិ ការអនុវត្តនូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការកសាងប្រទេសជាតិកម្ពុជាឡើងវិញ។ កិច្ចព្រមព្រៀងទាំងនេះ ដែលជារឿយៗត្រូវបានសាទរថាជាការរួមចំណែកផ្នែកការទូតដ៏សំខាន់បំផុតមួយរបស់បារាំងចំពោះអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហើយបានបង្ហាញឱ្យឃើញពីតួនាទីយូរអង្វែង ដែលបារាំងអាចដើរតួក្នុងការគាំទ្រអធិបតេយ្យភាព និងស្ថិរភាពកម្ពុជា (Chandler, 2008)។

សព្វថ្ងៃនេះ កេរ្តិ៍ដំណែលជាប្រវត្តិសាស្ត្រ និងស្ថាប័នរដ្ឋបាលសាធារណៈដែលជាមរតកបន្សល់ដោយយកគម្រូតាមប្រព័ន្ធច្បាប់បារាំងនៅតែមានអត្ថិភាព ទាំងនៅក្នុងក្រមច្បាប់ ស្ថាបត្យកម្ម និងរចនាសម្ព័ន្ធសិក្សារបស់កម្ពុជា។ ការបន្តប្រើប្រាស់ភាសាបារាំងក្នុងការគ្រប់គ្រង ក្នុងវិស័យច្បាប់ និងការអប់រំ រួមជាមួយនឹងការចូលរួមយ៉ាងសកម្មនៅក្នុងសហគមន៍ក្រុមប្រទេសនិយាយភាសាបារាំង (Francophone) បានគូសបញ្ជាក់អំពីទំនាក់ទំនងវប្បធម៌ និងការទូតដ៏យូរអង្វែងនៃទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរ កម្ពុជា-បារាំង។

៣. អត្ថប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច និងការវិនិយោគ

បច្ចុប្បន្ន យើងកំពុងស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពមិនច្បាស់លាស់នៃសន្តិសុខនិងសណ្ដាប់ធ្នាប់ពិភពលោក ជាមួយនឹងអត្រាអតិផរណា អត្រាការប្រាក់ដែលកើនឡើង ខ្សែសង្វាក់ផលិតកម្មដែលជាញឹកញាប់មានការរាំងស្ទះ និងភាពមិនច្បាស់លាស់នៃនយោបាយអន្តរជាតិ។ ហេតុនេះហើយ នេះគឺជាពេលដែលសហភាពអឺរ៉ុប និងអាស៊ាន ជាពិសេសបារាំងនិងកម្ពុជា ត្រូវពង្រឹងបន្ថែមទៀតនូវទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ច និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការប្រកបដោយអត្ថន័យស្ថាបនា និងគោរពផលប្រយោជន៍គ្នាទៅវិញទៅមក។ អាស៊ាន គឺជាតំបន់មួយដែលត្រូវបានគេប្រមើលមើលថា មានដំណើរការវិវឌ្ឍល្អប្រសើរ ដោយសារអាស៊ានគឺជាមូលដ្ឋានមួយប្រកបដោយលក្ខណៈប្រកួតប្រជែង សម្រាប់ការនាំចេញក្នុងពិភពលោកទាំងមូល ហើយគេឃើញថា ក្នុងតំបន់នេះ ប្រជាជនដែលមានកម្រិតជីវភាពមធ្យម កំពុងមានការកើនឡើង ខណៈតម្រូវការនៃតំបន់នេះក៏កំពុងមានកំណើនជាបន្តបន្ទាប់ផងដែរ។ ជាងនេះទៅទៀត ប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន សុទ្ធសឹងជាប្រទេសមានសក្តានុពលនៅក្នុងខ្សែសង្វាក់ផលិតកម្មពិភពលោកក៏ដូចជានៅក្នុងតំបន់អាស៊ី។ ក្នុងន័យនេះ តម្រូវការថ្មីៗមានការកើនឡើងនៅអាស៊ាន ដូចជាតម្រូវការផ្នែកហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ សុខាភិបាល កសិកម្ម និងតម្រូវការសម្រាប់គ្រួសារ ដែលមានជីវភាពមធ្យម។ (Fresh News ឆ្នាំ2022)។

វិមាត្រសេដ្ឋកិច្ចនៃទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-បារាំងមានការរីកចម្រើនជាលំដាប់ ជាពិសេសក្នុងវិស័យពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគ។ យោងតាមទិន្នន័យពីក្រសួងបារាំងសម្រាប់អឺរ៉ុប និងកិច្ចការបរទេស (២០២៤) ពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីរវាងប្រទេសទាំងពីរបានឈានដល់ប្រមាណ ១,៤៨ ប៊ីលានអឺរ៉ូ នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣ កើនឡើង ៨,៣% ធៀបនឹងឆ្នាំមុន។ ប្រទេសបារាំងគឺជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មកំពូលមួយរបស់កម្ពុជា បើធៀបនឹងបណ្ដាប្រទេសជាសមាជិកអឺរ៉ុបផ្សេងទៀត ជាមួយនឹងការនាំចេញសំខាន់ៗរបស់កម្ពុជាទៅកាន់ប្រទេសបារាំង មានដូចជា វិស័យវាយនភ័ណ្ឌ ស្បែកជើង ផលិតផលកសិកម្ម និងកង់ជាដើម ខណៈដែលផលិតផលនាំចូលពីបារាំងមកកាន់កម្ពុជារួមមាន គ្រឿងម៉ាស៊ីន ឧបករណ៍វេជ្ជសាស្ត្រ និងទំនិញប្រណីតៗជាដើម។

ក្រុមហ៊ុនចម្រុះជាតិសាសន៍របស់បារាំងជាច្រើនបានបង្កើនវត្តមាននៅកម្ពុជា។ ឧទាហរណ៍ ក្រុមហ៊ុន TotalEnergies ប្រតិបត្តិការបណ្តាញចែកចាយឥន្ធនៈ ក្រុមហ៊ុន VINCI ដែល0បានចូលរួមក្នុងការអភិវឌ្ឍ     ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ រួមទាំងអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិភ្នំពេញ និងសៀមរាប ហើយក្រុមហ៊ុនបារាំង Accor បានចូលរួមដំណើរការខ្សែសង្វាក់នៃសណ្ឋាគារប្រណីត និងមធ្យម ដែលគាំទ្រដល់ឧស្សាហកម្មទេសចរណ៍កម្ពុជាផងដែរ​។ ការវិនិយោគទាំងនេះមិនត្រឹមតែបង្កើតការងារប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងរួមចំណែកដល់ការផ្ទេរជំនាញ និងបច្ចេកវិទ្យាថែមទៀតផង។

លើសពីនេះ ទីភ្នាក់ងារអភិវឌ្ឍន៍បារាំង (AFD) បានប្តេជ្ញាផ្តល់មូលនិធិយ៉ាងច្រើនដល់គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍នានាក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ គិតត្រឹមឆ្នាំ២០២៤ ទីភ្នាក់ងារអភិវឌ្ឍន៍បារាំង (AFD) បានផ្ដល់មូលនិធិជាង២៣៥ លានដុល្លារអាម៉េរិកលើវិស័យជាច្រើនដូចជា ការគ្រប់គ្រងធនធានទឹក ថាមពលស្អាត ភាពធន់នឹងអាកាសធាតុ និងការបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈនៅកម្ពុជា។ ឧទាហរណ៍គួរឱ្យកត់សម្គាល់រួមមាន ការពង្រីកប្រព័ន្ធប្រព្រឹត្តិកម្មទឹកស្អាតនៅរាជធានីភ្នំពេញ និងការផ្តួចផ្តើមថាមពលពន្លឺព្រះអាទិត្យនៅតាមទីជនបទដាច់ស្រយាលក្នុងខេត្តនានារបស់កម្ពុជា (AFD, 2024)។

យុទ្ធសាស្ត្រការទូតសេដ្ឋកិច្ចរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា (២០២១-២០២៣) ទទួលស្គាល់ប្រទេសបារាំងជាដៃគូសំខាន់ក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងធ្វើពិពិធកម្មរបស់ខ្លួន។ តាមរយៈការពង្រឹងទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចជាមួយប្រទេសបារាំង កម្ពុជាអាចកាត់បន្ថយការពឹងផ្អែកហួសហេតុរបស់ខ្លួនលើទីផ្សារតូចចង្អៀត ជាពិសេសដោយសារការរំខាននៃខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ពិភពលោក ក៏ដូចជាការផ្លាស់ប្តូរសម្ព័ន្ធភាពនៃភូមិសាស្ត្រនយោបាយផងដែរ។

៤. តម្លៃយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយ និងភូមិសាស្ត្រនយោបាយ

វត្តមានយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ប្រទេសបារាំងនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលផ្អែកលើយុទ្ធសាស្ត្រឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក ពារាំងគឺជាដៃគូភូមិសាស្ត្រនយោបាយដ៏មានតម្លៃសម្រាប់កម្ពុជា។ ខុសប្លែកពីបណ្ដាមហាអំណាចក្នុងតំបន់ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនិងប្រកាន់ជំហរដោយភ្ជាប់ជាមួយនឹងនយោបាយរបស់មហាអំណាច បារាំងបានជំរុញឱ្យមានសណ្តាប់ធ្នាប់អន្តរជាតិដែលផ្អែកលើច្បាប់ គោរពអធិបតេយ្យភាពរដ្ឋនីមួយៗ និងសង្កត់ធ្ងន់លើសិទ្ធិមនុស្ស និងគោលការណ៍ពហុភាគីនិយម។

គោលការណ៍ទាំងនេះស្របនឹងបំណងប្រាថ្នារបស់កម្ពុជានៅក្នុងការជំរុញការទូតប្រកបដោយតុល្យភាព ចំពេលមានការប្រកួតប្រជែងភូមិសាស្ត្រនយោបាយរវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងចិនកាន់តែខ្លាំង។

ការគាំទ្ររបស់ប្រទេសបារាំងអាចដើរតួនាទីជាច្រកការទូតដ៏សំខាន់សម្រាប់កម្ពុជា ឆ្ពោះទៅកាន់ទំនាក់ទំនងកាន់តែស៊ីជម្រៅជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប។ ក្នុងនាមជាម្ចាស់ជំនួយធំទីពីរសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា នៅក្នុងចំណោមប្រទេសសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុប បារាំងមានឥទ្ធិពលខ្លាំងនៅក្នុងការរៀបចំគោលនយោបាយការបរទេស និងសន្តិសុខរួមរបស់សហភាពអឺរ៉ុប រួមទាំងការអនុគ្រោះពាណិជ្ជកម្ម និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអភិវឌ្ឍន៍។ ការពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសបារាំង អាចជួយដល់ប្រទេសកម្ពុជា ទទួលបានការយកចិត្តទុកដាក់ពីសំណាក់សហភាពអឺរ៉ុប ទៅលើវិស័យអភិបាលកិច្ច និងសិទ្ធិមនុស្ស តាមរយៈការកសាងទំនុកចិត្ត និងជំរុញកិច្ចសន្ទនាដោយស្មើមុខស្មើមាត់។

ជាងនេះទៅទៀត ជំនួបនាពេលថ្មីៗនេះរបស់សម្ដេចធិបតីនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ជាមួយប្រធានាធិបតីបារាំង ឯកឧត្ដម Emmanuel Macron ក្នុងសន្និសីទមហាសមុទ្រឆ្នាំ២០២៥ របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ បានឆ្លុះបញ្ចាំងពីចក្ខុវិស័យរួមនៃការលើកកម្ពស់ទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីទៅជាភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រ។ មេដឹកនាំទាំងពីរបានពិភាក្សាអំពីផែនទីបង្ហាញផ្លូវសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យដូចជា បម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ សន្តិសុខដែនសមុទ្រ ការអប់រំ និងវប្បធម៌ ជាមួយនឹងគោលដៅនៃការបង្កើតភាពជាដៃគូនេះជាផ្លូវការនៅឆ្នាំ២០២៦ (ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ ឆ្នាំ២០២៥)។

សម្លេងរបស់ប្រទេសបារាំងនៅក្នុងវេទិកាអន្តរជាតិ រួមទាំងក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ និងក្រុមប្រទេសឧស្សាហកម្មឈានមុខទាំង៧ (G7) ក៏បានផ្តល់ឱ្យកម្ពុជានូវមូលធនការទូតដ៏មានតម្លៃ ដើម្បីលើកកម្ពស់របៀបវារៈនៃការអភិវឌ្ឍ និងការពារផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួននៅលើឆាកអន្តរជាតិ។

៥. កិច្ចសហប្រតិបត្តិការសន្តិសុខ និងការពារជាតិ

កិច្ចសហប្រតិបត្តិការផ្នែកសន្តិសុខរវាងសាធារណរដ្ឋបារាំង និងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ទោះបីជាមិនសូវលេចធ្លោជាងទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ច ឬវប្បធម៌ក៏ដោយ ប៉ុន្តែក៏បានបង្ហាញសញ្ញានៃការពង្រីកបន្ថែមផងដែរ។ រដ្ឋាភិបាលបារាំងបានគាំទ្រកម្មវិធីហ្វឹកហ្វឺនកងរក្សាសន្តិភាពដល់បុគ្គលិកយោធាកម្ពុជា ជាពិសេសនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃបេសកកម្មរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។ លើសពីនេះទៅទៀត ការហ្វឹកហ្វឺនជាភាសាបារាំងត្រូវបានផ្តល់ជូនសិក្ខាកាមដើម្បីបង្កើនសមត្ថភាពអន្តរប្រតិបត្តិការរបស់កងទ័ពកម្ពុជា នៅក្នុងបរិបទអន្តរជាតិ។

ប្រទេសបារាំងក៏បានបង្ហាញពីឆន្ទៈក្នុងការគាំទ្រដល់ការកសាងសមត្ថភាពរបស់កម្ពុជា ក្នុងផ្នែកសន្តិសុខដែនសមុទ្រ ជាពិសេសចំពោះការព្រួយបារម្ភរួមគ្នាអំពីការនេសាទខុសច្បាប់ ការជួញដូរ និងអស្ថិរភាពក្នុងតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងផងដែរ។ ជាផ្នែកនៃរបៀបវារៈសន្តិសុខឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិករបស់បារាំង កម្ពុជាអាចទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីសមយុទ្ធកងទ័ពជើងទឹករួមគ្នា ការសន្ទនាលើវិស័យការពារជាតិ ជាមួយនិងការផ្លាស់ប្តូរទស្សនកិច្ចនៃមន្ត្រីប្រទេសទាំងពីរ ក្នុងគោលបំណងពង្រឹងវិជ្ជាជីវៈយោធារបស់ខ្លួន ស្របជាមួយនឹងផលប្រយោជន៍នៃការពង្រឹងអធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជា។

ទម្រង់នៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យការពារជាតិនេះ មិនមានការរំខាន និងបំពេញបន្ថែមដល់ភាពជាដៃគូយោធាជាប្រពៃណីរបស់កម្ពុជា។ វាផ្តល់នូវផ្លូវមួយដើម្បីពង្រីកជម្រើសយុទ្ធសាស្ត្រដោយមិនប៉ះពាល់ដល់ឯករាជ្យជាតិ។

៦. កិច្ចសហប្រតិបត្តិការផ្នែកវប្បធម៌ ការអប់រំ និងភាសា

ប្រទេសបារាំងបន្តដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការគាំទ្រដល់វិស័យបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ និងការរីកចម្រើនផ្នែកអប់រំរបស់កម្ពុជា។ ភាសាបារាំង ដែលធ្លាប់ជាភាសារដ្ឋបាលក្នុងសម័យអាណានិគម នៅតែជានិមិត្តសញ្ញានៃការអប់រំវរជន និងការប្រើប្រាស់ក្នុងវិស័យទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ។ សព្វថ្ងៃនេះ ប្រជាជនកម្ពុជាប្រមាណ៣% អាចប្រើប្រាស់និយាយភាសាបារាំង ហើយភាសានេះត្រូវបានបង្រៀននៅសាលារដ្ឋ សាកលវិទ្យាល័យ និងនៅវិទ្យាស្ថានបារាំងក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ។ សមាជិកភាពរបស់កម្ពុជានៅក្នុងក្រុមប្រទេសនិយាយភាសាបារាំង (OIF) បង្កើនភាពមើលឃើញខាងវប្បធម៌ និងការចូលរួមការទូត។ កម្ពុជាគ្រោងនឹងធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះរៀបចំកិច្ចប្រជុំកំពូលនៃក្រុមប្រទេសនិយាយភាសាបារាំង នៅឆ្នាំ២០២៦ ដែលជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយ ដែលនឹងទាក់ទាញថ្នាក់ដឹកនាំ បញ្ញវន្ត និងអ្នកវិនិយោគមកពីជុំវិញពិភពលោក។

កម្មវិធីផ្លាស់ប្តូរការសិក្សាមានការរីកចម្រើនជាលំដាប់ ដោយក្នុងនោះ មានសាកលវិទ្យាល័យបារាំងមួយចំនួនបាន​ផ្តល់អាហារូបករណ៍ដល់និស្សិតកម្ពុជា និងបានសម្របសម្រួលកម្មវិធីផ្ដល់សញ្ញាបត្ររួមគ្នា។ ជាការកត់សម្គាល់ សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្រ្ត និងវិទ្យាសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ច (RULE) បានសហការជាមួយស្ថាប័នបារាំង ដើម្បីផ្តល់កម្មវិធីបណ្ដុះបណ្ដាលជំនាញច្បាប់ និងធុរកិច្ចជាភាសាបារាំងដល់និស្សិត​កម្ពុជា។

បន្ថែមពីនេះ ប្រទេសបារាំងក៏បានផ្តល់ថវិកា និងជំនាញសម្រាប់គាំទ្រដល់ការអភិរក្សសម្បត្តិវប្បធម៌ខ្មែរផងដែរ។ សារមន្ទីរ Guimet នៅទីក្រុងប៉ារីស មានកន្លែងប្រមូលផ្ដុំសិល្បៈខ្មែរដ៏ធំបំផុតមួយនៅក្រៅប្រទេសកម្ពុជា ហើយប្រទេសបារាំងបានគាំទ្រលើការងារអភិរក្សនិងជួសជុលប្រាសាទអង្គរវត្ត និងតំបន់បេតិកភណ្ឌផ្សេងៗទៀត​ថែមទៀតផង។

៧. សុខភាព ការស្រាវជ្រាវ និងការផ្លាស់ប្តូរការច្នៃប្រតិដ្ឋ

បារាំងជាដៃគូដ៏យូរអង្វែងមួយរបស់កម្ពុជានៅក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យសុខាភិបាល។ វិទ្យាស្ថានប៉ាស្ទ័រកម្ពុជាដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ១៩៥៣ នៅតែជាមជ្ឈមណ្ឌលឈានមុខគេសម្រាប់ការស្រាវ​ជ្រាវវេជ្ជសាស្ត្រ និងបានជួយរួមចំណែកដល់គោលនយោបាយសុខភាពសាធារណៈ ការបង្ការជំងឺ និងការឆ្លើយតបនឹងជំងឺរាតត្បាតនានាផងដែរ។

ជំនួយរបស់បារាំងបានដើរតួយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺឆ្លងនានាដូចជា ជំងឺរបេង ជំងឺគ្រុនចាញ់ និងមេរោគអេដស៍/ជំងឺអេដស៍។ រវាងឆ្នាំ២០២២ និងឆ្នាំ២០២៤ ប្រទេសបារាំងបានសន្យាផ្តល់ប្រាក់ចំនួន ៧លានដុល្លារសហរដ្ឋអាម៉េរិក តាមរយៈបណ្តាញទ្វេភាគី និងពហុភាគី ដើម្បីរួមចំណែកពង្រឹងប្រព័ន្ធសុខាភិបាលរបស់ប្រទេសកម្ពុជា បណ្តុះបណ្តាលបុគ្គលិកពេទ្យ និងកែលម្អសូចនាករសុខភាពមាតា និងទារក។

កិច្ចសហការស្រាវជ្រាវបានពង្រីកលើសពីវិស័យសុខាភិបាលទៅក្នុងវិស័យផ្សេងៗដូចជា វិទ្យាសាស្ត្រអាកាសធាតុ កសិកម្ម និងបច្ចេកវិទ្យាឌីជីថល។ ទីភ្នាក់ងារអភិវឌ្ឍន៍បារាំង និងសមាគមសាកលវិទ្យាល័យ នៃក្រុមប្រទេសនិយាយភាសាបារាំង (AUF) បានគាំទ្របណ្តាញសិក្សាដែលភ្ជាប់សាកលវិទ្យាល័យកម្ពុជាជាមួយមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវបារាំង និងសកលផងដែរ។

៨. បញ្ហាប្រឈម និងការពិចារណាយ៉ាងសំខាន់

ខណៈពេលដែលទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-បារាំង រក្សាការសន្យា វាមិនមែនដោយគ្មានបញ្ហាប្រឈមនោះទេ។ ការថយចុះនៃនិន្នាការសិក្សានិងប្រើប្រាស់ភាសាបារាំងនៅកម្ពុជា គឺជាបញ្ហាដ៏សំខាន់មួយ ដោយសារភាសាអង់គ្លេសបានបន្តគ្របដណ្ដប់លើការអប់រំ និងអាជីវកម្មជាសកល។ ការរក្សាចំណាប់អារម្មណ៍លើភាសាបារាំងក្នុងចំណោមយុវជនកម្ពុជា ទាមទារការលើកទឹកចិត្តផ្នែកគោលនយោបាយ អាហារូបករណ៍ និងទំនើបកម្មនៃកម្មវិធីសិក្សា។

ជាទូទៅ ប្រទេសបារាំង និងសហភាពអឺរ៉ុប បានលើកឡើងពីការព្រួយបារម្ភអំពីការអនុវត្តនូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីភាពសារព័ត៌មាន និងកំណត់ត្រាសិទ្ធិមនុស្សរបស់កម្ពុជា។ បញ្ហាទាំងនេះ ប្រសិនបើមិនត្រូវបានកំណត់ដោយការគោរពនិងផ្ដល់តម្លៃឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមក ជាមួយនឹងការសន្ទនាដោយបើកចំហទេ នោះអាចនឹងរារាំងដល់ការជំរុញពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទ្វេភាគី។

លើសពីនេះ ការបង្កើនការពឹងផ្អែកលើសេដ្ឋកិច្ច និងសន្តិសុខរបស់កម្ពុជាលើប្រទេសចិន អាចបង្កើតការយល់ឃើញអំពីអតុល្យភាព។ គោលនយោបាយការបរទេសដែលបានកែតម្រូវឡើងវិញ ដែលរួមបញ្ចូលការចូលរួមកាន់តែច្រើនជាមួយប្រទេសបារាំង អាចជួយកម្ពុជាឱ្យមានតុល្យភាពទំនាក់ទំនងខាងក្រៅ និងការពារបាននូវឯករាជ្យភាពនិងស្វ័យភាពរបស់ខ្លួន។

៩. អនុសាសន៍គោលនយោបាយ

ភាគីទាំងពីរ កម្ពុជានិងបារាំង គួរតែបង្កើនទំនាក់ទំនងការទូត ដែលជាផែនទីបង្ហាញផ្លូវសម្រាប់ភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រនៅឆ្នាំ២០២៦ ដោយសង្កត់ធ្ងន់លើផលប្រយោជន៍រួមក្នុងការអភិវឌ្ឍលើគ្រប់វិស័យ ដូចជា វប្បធម៌ សេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម នយោបាយ ការអប់រំ និងការខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីទប់ស្កាត់ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។

បន្ថែមពីនេះ ភាគីទាំងពីរក៏គួរតែពង្រឹងការអប់រំភាសាបារាំង តាមរយៈការពង្រីកការបណ្តុះបណ្តាលគ្រូភាសាបារាំង អាហារូបករណ៍ និងកម្មវិធីផ្លាស់ប្តូរភាសាបារាំង ដើម្បីរក្សាទំនាក់ទំនងវប្បធម៌ ព្រមទាំងជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច ដោយផ្ដោតលើការជំរុញការវិនិយោគលើបច្ចេកវិទ្យាបៃតង ការផ្លាស់ប្តូរឌីជីថល កសិឧស្សាហកម្ម និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ដោយបង្កើតបរិយាកាសវិនិយោគអំណោយផលសម្រាប់ក្រុមហ៊ុនបារាំង។

ជាមួយគ្នានេះ កម្ពុជា-បារាំង ក៏គួរតែពង្រីកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសន្តិសុខ ដោយផ្ដោតសំខាន់ទៅលើការពង្រឹងសន្តិសុខដែនសមុទ្រ និងកម្មវិធីបណ្តុះបណ្តាលរក្សាសន្តិភាពឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅ ស្របតាមយុទ្ធសាស្ត្រឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិករបស់បារាំង។ ការពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការវប្បធម៌ និងបេតិកភណ្ឌ ក៏គួរតែត្រូវបានយកចិត្តទុកដាក់ផងដែរ ដោយត្រូវបង្កើនមូលនិធិសម្រាប់ការអភិរក្សវប្បធម៌ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការសារមន្ទីរ និងការផ្លាស់ប្តូរឧស្សាហកម្មច្នៃប្រតិដ្ឋជាដើម។

ជាងនេះទៅទៀត ការពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យសុខាភិបាល និងការស្រាវជ្រាវរួមគ្នា ក៏នឹងរួមចំណែកដល់ការពង្រីកទំនាក់ទំនងកាន់តែប្រសើររវាងកម្ពុជានិងបារាំងផងដែរ។ ត្រង់ចំណុចនេះ ភាគីទាំងពីរគួរតែបន្តពង្រីកការស្រាវជ្រាវរួមគ្នាលើជំងឺដែលកំពុងកើតមាន វិភាគ វាយតម្លៃ និងចូលរួមជំរុញវិស័យសុខភាពសាធារណៈ ការការពារបរិស្ថាននិងជីវចម្រុៈ និងកសាងឱ្យបាននូវធន់នឹងអាកាសធាតុសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។

បន្ថែមពីលើនេះ ការផ្ដោតការយកចិត្តទុកដាក់លើជនអន្តោប្រវេសសន៍កម្ពុជា ដែលទៅតាំងទីលំនៅនិងរស់នៅក្នុងប្រទេសបារាំង ក៏ជាប្រធានបទមួយគួរត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ផងដែរ ដើម្បីចូលរួមជំរុញកសាងសហគមន៍រួម កម្ពុជា-បារាំង ដែលនឹងក្លាយទៅជាជាស្ពានសម្រាប់ការពង្រីកចំណេះដឹងអំពីគ្នាទៅវិញទៅមក ការជំរុញការវិនិយោគ និងជាផ្នែកមួយនៃការអនុវត្តការទូតវប្បធម៌ផងដែរ។

១០. សេចក្តីសន្និដ្ឋាន

ទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជានិងបារាំង ដែលជាទំនាក់ទំនងមានលក្ខណៈជាប្រវត្តិសាស្ត្រ និងពោរពេញទៅដោយគុណតម្លៃរួមគ្នា និងផ្ដល់នូវផលប្រយោជន៍ឱ្យគូភាគីទៅវិញទៅមក ជាទំនាក់ទំនងប្រកបដោយសក្តានុពលដ៏ធំធេងដែលមិនអាចកាត់ថ្លៃបាន។ តាមរយៈការពង្រឹងទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីជាមួយបារាំង កម្ពុជាអាចបើកទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រថ្មី ដើម្បីទទួលបាននូវឱកាសថ្មីៗក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច វិស័យពាណិជ្ជកម្ម វិស័យ​អប់រំ បច្ចេកវិទ្យា និងវប្បធម៌ជាដើម ខណៈពង្រឹងជំហរការទូតរបស់កម្ពុជានៅក្នុងតំបន់ និងនៅលើឆាកអន្តរជាតិ គឺជាបច្ច័យដ៏សំខាន់ ដើម្បីធានានូវវឌ្ឍនភាពសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមកម្ពុជា នៅក្នុងសម័យសាកលភាវូបនីយកម្ម និងក្នុងដំណាក់កាលមិនច្បាស់លាស់នៃសន្តិសុខ និងសណ្ដាប់ធ្នាប់អន្តរជាតិ។

ក្នុងពេលដែលកម្ពុជា កំពុងខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីទទួលបាននូវកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងការអភិវឌ្ឍជាមួយបណ្ដាប្រទេសជាដៃគូនានា នាដំណាក់កាលវិវត្តិថ្មីនៃភូមិសាស្ត្រនយោបាយពិភពលោក បារាំងគឺជាដៃគូដ៏ល្អមួយ ដែលអាចផ្ដល់នូវស្ថិរភាពនៃទំនាក់ទំនង និងជាច្រកការទូតដ៏សំខាន់សម្រាប់កម្ពុជា នៅក្នុងការចូលរួមកាន់តែទូលំទូលាយជាមួយពិភពលោក ក្រុមប្រទេសនិយាយភាសាបារាំង (Francophone) និងជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប។ កិច្ចប្រជុំកំពូលក្រុមប្រទេសនិយាយភាសាបារាំង នាឆ្នាំ២០២៦ខាងមុខនេះ និងការសន្ទនាជាយុទ្ធសាស្រ្តដែលកំពុងបន្តផ្តល់សម្ទុះ និងក្របខ័ណ្ឌដើម្បីលើកកម្ពស់ភាពជាដៃគូនេះទៅក្នុងកម្រិតថ្មីមួយ ដែលជាឫសគល់នៃការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក ការអភិវឌ្ឍរួមគ្នា និងចក្ខុវិស័យជាយុទ្ធសាស្ត្ររយៈពេលវែង៕

References

1. General Foreign Policy & France-Cambodia Relations

• Ministry for Europe and Foreign Affairs (France). (2024). France and Cambodia – Bilateral Relations Overview. Retrieved from: https://www.diplomatie.gouv.fr
• OECD (2022). France’s Development Co-operation Profile. Retrieved from: https://www.oecd.org/development/

2. Historical Context

• Chandler, D. (2008). A History of Cambodia. 4th ed., Westview Press.
• Osborne, M. (1994). Sihanouk: Prince of Light, Prince of Darkness. University of Hawaii Press.
• Paris Peace Agreements (1991). Full Text available at: https://peaceaccords.nd.edu/accord/paris-agreements

3. Economic and Investment Benefits

• French Ministry for Europe and Foreign Affairs. (2024). Economic Relations between France and Cambodia. https://www.diplomatie.gouv.fr
• Agence Française de Développement (AFD). (2024). Projects in Cambodia. https://www.afd.fr/en
• European Commission. (2023). European Union Trade in Goods with Cambodia. Retrieved from: https://trade.ec.europa.eu

4. Political and Geopolitical Strategic Value

• French Ministry of the Armed Forces. (2023). France's Indo-Pacific Strategy. Retrieved from: https://www.defense.gouv.fr
• Phnom Penh Post. (2025, March). Hun Manet Meets Macron to Deepen Cambodia-France Ties. [Print or online article – URL if available]
• European Union External Action Service. (2022). EU Strategic Partnership with ASEAN and Cambodia. https://www.eeas.europa.eu

5. Security and Defense Cooperation

• French Embassy in Cambodia. (2023). Defense Cooperation and Peacekeeping Training. Retrieved from: https://kh.ambafrance.org
• SIPRI. (2022). French Military Engagements in Southeast Asia. https://www.sipri.org

6. Cultural, Educational, and Linguistic Collaboration

• Organisation Internationale de la Francophonie (OIF). (2024). Cambodia and the Francophone World. Retrieved from: https://www.francophonie.org
• French Institute of Cambodia. (2024). Promoting French Culture and Language. https://institutfrancais-cambodge.com
• Royal University of Law and Economics (RULE). (2023). Partnerships with French Universities. https://www.rule.edu.kh

7. Health, Research, and Innovation Exchange

• Institut Pasteur du Cambodge. (2023). Annual Report. Retrieved from: https://www.pasteur-kh.org
• French Development Agency (AFD). (2024). Support for Health and Research in Cambodia. https://www.afd.fr/en
• AUF – Agence Universitaire de la Francophonie. (2024). Cambodia Research and Innovation Partnerships. https://www.auf.org

8. Challenges and Considerations

• Human Rights Watch. (2023). Cambodia Country Report. https://www.hrw.org
• Reporters Without Borders (RSF). (2024). Cambodia: Press Freedom Index. https://rsf.org
• Cambodian Ministry of Foreign Affairs and International Cooperation (MFAIC). (2023). Economic Diplomacy Strategy 2021–2023. https://www.mfaic.gov.kh

9. Policy Recommendations & Strategic Roadmap

• Francophonie Summit 2026 Preparation Committee. (2024). Strategic Vision for Cambodia’s Role. [Internal gov’t document or briefing; cite when available]

Cambodia Development Resource Institute (CDRI). (2022). Diversification Strategies and Diplomacy. https://cdri.org.kh