ដោយ : គិន ភា បណ្ឌិត

ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

ឆ្នាំនេះគឺជាខួបលើកទី៥៨ នៃទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-វៀតណាម និងខួបលើកទី៥០ នៃកា​រ​បង្រួប​បង្រួមប្រទេសវៀតណាម។ វាជា​ឱកាសដ៏ល្អមួយ​ដើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំងពីដំណើរវិវត្តន៍នៃ​ទំនាក់​ទំនងរវាងកម្ពុជានិងវៀតណាម។ ក្នុងយុគសម័យក្រោយជម្លោះ កម្ពុជានិងវៀតណាម​បានកសាង​ស្ថាប័ន​ក្នុងស្រុក​របស់​​ខ្លួនឡើងវិញ និងពូនជ្រំទំនាក់ទំនង​ទ្វេភាគីរវាងប្រទេសទាំងពីរ​ដែលបង្កើត​ឡើងដោយផ្អែក​លើ​​សាមគ្គីភាពជាប្រវត្តិសាស្ត្រ សមាហរណកម្មតំបន់ និងការ​ប្តេជ្ញាចិត្តកាន់​តែ​ស៊ីជម្រៅ និងរឹងមាំ​បន្ថែមទៀតចំពោះគោលការណ៍គោរពអធិបតេយ្យ ឯករាជ្យ បូរណភាពទឹកដី និង​ការរួមរស់ជាមួយ​គ្នា​ដោយ​សន្តិភាព។

តែទោះជាបែបនេះក្តី ទំនាក់ទំនង​ទ្វេភាគី​បច្ចុប្បន្ន​រវាង​កម្ពុជា​និង​វៀតណាមកំពុង​ប្រឈម​មុខ​នឹង​បញ្ហា​ដែល​កើត​ឡើង​ដែល​មិន​មែន​មក​ពី​ជវភាព​ផ្ទៃក្នុង​ទេ ប៉ុន្តែ​មក​ពី​ទិដ្ឋភាព​វិវត្តន៍​នៃ​ទំនាក់​ទំនង​អន្តរជាតិ។ ជាពិសេស ការត្រឡប់មកវិញរបស់លោក Donald Trump ទៅកាន់តំណែង​ប្រធានាធិបតីអាម៉េរិក និងការប្រកួតប្រជែងជាយុទ្ធសាស្រ្តកាន់តែខ្លាំងឡើងរវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិក និង​ចិន កំពុងផ្លាស់ប្តូរជាមូលដ្ឋាននូវនិម្មាបនកម្មភូមិសាស្ត្រនយោបាយសកលនិងក្នុងតំបន់។ ក្នុង​បរិបទ​ដែលកំពុងវិវត្តនេះ ​កម្ពុជា​និងវៀតណាមចាំបាច់ត្រូវតែ​បញ្ជាក់ឡើងវិញ​នូវការយកចិត្ត​ទុក​ដាក់​​របស់ខ្លួន​ក្នុងការរួមរស់ជាមួយគ្នាដោយសន្តិវិធី និងការគោរពគ្នាទៅ​វិញ​ទៅមកចំពោះ​បូរណភាព​ទឹកដី ដែលជាគោលការណ៍គ្រឹះដែលគាំទ្រ​ដល់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការទ្វេភាគីរវាង​ប្រទេសទាំងពីរ។

ទំនាក់ទំនង​កម្ពុជា​-​វៀតណាម​បាន​ទទួល​ឥទ្ធិពល​យ៉ាងស៊ីជម្រៅ​ពី​បទពិសោធន៍​ ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ដែលមានភាពប្រ​ទាក់ក្រឡា​គ្នា​។ អន្តរាគមន៍យោធារបស់វៀតណាមក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩ ដែលនាំទៅដល់ការដួលរលំនៃរបបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហម បានក្លាយជា​ពេលវេលាដ៏សំខាន់​ ក្នុងការផ្លាស់ប្តូរនយោបាយនិងសង្គមនៃប្រទេសទាំងពីរ។ ក្នុងរយៈពេលជាច្រើន​ទស្សវត្សរ៍​កន្លង​មក ប្រទេសទាំងពីរបានផ្លាស់ប្តូរបន្តិចម្តងៗ​ពីបដិបក្ខភាពនឹងគ្នានិងការមិន​ទុកចិត្ត​គ្នាជា​ប្រវត្តិ​សាស្ត្រ ឈានទៅបង្កើតក្របខណ្ឌទ្វេភាគីដែលផ្អែកលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាក់ស្តែង និងបន្ស៊ីផល​ប្រយោជន៍យុទ្ធសាស្ត្រនិងសេដ្ឋកិច្ចជាមួយគ្នា។ មាគ៌ានេះបង្ហាញពីការផ្លាស់ប្តូរដោយ​ចេតនា​ឆ្ពោះ​ទៅរកការបង្រួបបង្រួមគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍នៅក្នុងទិដ្ឋភាពតំបន់ដ៏ទូលំទូលាយ។

សាមគ្គីភាព​បន្តដើរតួនាទីជាសសរស្តម្ភគ្រឹះនៃទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-វៀតណាម។ ប្រទេស​ទាំងពីរ​បានអះអាងយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននូវការគាំទ្រគ្នាទៅវិញទៅមកចំពោះអធិបតេយ្យភាព ស្ថិរភាព​នយោបាយ និងមាគ៌ាអភិវឌ្ឍន៍ជាតិរបស់គ្នាទៅវិញទៅមក។ កម្ពុជាបានទទួលស្គាល់តួនាទី​ដ៏សំខាន់​របស់វៀតណាមក្នុងការបញ្ចប់របបខ្មែរក្រហមប្រល័យពូជសាសន៍ដោយទទួលស្គាល់ថា វាជា​ចំណុច​របត់មួយនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រទំនើបរបស់ខ្លួន។ ដូចគ្នានេះដែរ វៀតណាមបាន​សម្តែងការ​ដឹង​គុណចំពោះការរួមចំណែករបស់កម្ពុជាក្នុងអំឡុងពេល​តស៊ូរបស់វៀតណាមដើម្បីបង្រួបបង្រួមជាតិ ដែលគូសបញ្ជាក់ពីលក្ខណៈបដិការនៃការគាំទ្រគ្នាជាប្រវត្តិសាស្ត្ររវាងប្រទេសទាំងពីរ។ ការ​ទទួលស្គាល់គ្នាទៅវិញទៅមក​នេះ បានពង្រឹងទំនាក់ទំនងដែលចាក់ឫសនៅក្នុងការលះបង់រួមគ្នា និង​ភាពជាដៃគូក្នុងតំបន់យូរអង្វែង។

សាមគ្គីភាពជាមូលដ្ឋាននេះបានឆ្លងហួសពីប្រភពដើមប្រវត្តិសាស្ត្រ​ ដោយបានវិវត្ត​ទៅជា​កិច្ចសហប្រតិបត្តិការយ៉ាងសំខាន់ទៅលើវិស័យនានា ដូចជា សុន្ទរកថានយោបាយ សកម្មភាព​សេដ្ឋកិច្ច កិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យការពារជាតិ និងការផ្លាស់ប្តូរវប្បធម៌។ ការបង្ហាញឱ្យឃើញ​ជាក់ស្តែង​នូវទំនុកចិត្តដែលកំពុងរីកចម្រើនរវាងប្រជាជាតិទាំងពីរ បានរំលេចឱ្យឃើញតាមរយៈ​ការពង្រីក​ទំហំ​ពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគី ការ​ចុះកិច្ចព្រមព្រៀងផ្លូវការស្តីពីការបោះបង្គោល​ខណ្ឌសីមា​ព្រំដែន និងជា​ពិសេសការផ្លាស់ប្តូរការទូតកម្រិតខ្ពស់រវាង​រដ្ឋាភិបាលនិងបក្សកាន់​អំណាច​នៃប្រទេស​ទាំងពីរ។

ជាសក្ខីភាពជាក់ស្ដែង កិច្ចប្រជុំកំពូលនៅថ្ងៃទី២១ ខែកុម្ភៈ និងថ្ងៃទី២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ​២០២៥ រវាងប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គឺសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន និងអគ្គលេខា​បក្ស​កុម្មុយនិស្ត​វៀតណាម គឺលោក តូ ឡាំ នៅទីក្រុងហូជីមិញ បានបង្ហាញពីភាពស៊ីជម្រៅនៃការផ្លាស់​ប្តូរ​ការទូតរវាងកម្ពុជានិងវៀតណាម។ កិច្ចប្រជុំកំពូលទាំងពីរនេះបានអះអាងឡើងវិញ​នូវ​ទំនាក់​ទំនង​ជាយុទ្ធសាស្ត្រ បង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនយោបាយ និងការគាំទ្រគ្នាទៅវិញទៅមក ព្រម​ទាំង​ជំរុញទំនាក់ទំនងភាពជាអ្នកជិតខាងល្អ មិត្តភាពជាប្រពៃណី និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ​យូរ​អង្វែង​ប្រកបដោយនិរន្តរភាព វាមានសារៈសំខាន់ជាពិសេសចំពេលដែលវៀតណាមប្រារព្ធខួប លើក​​ទី៥០នៃការបង្រួបបង្រួមជាតិ និងផ្លាស់ប្តូរជាសក្ដានុពលក្នុងតំបន់។

កម្ពុជា​និង​វៀតណាម​មាន​ទំនាក់ទំនងជាប្រវត្តិសាស្ត្រ​យ៉ាង​ស៊ីជម្រៅ ហើយ​បាន​រួម​គ្នា​កាន់​តែ​ខ្លាំង​​ឡើង​លើ​បញ្ហា​សំខាន់ៗ​ក្នុង​តំបន់និង​ពិភពលោក​។ ប្រទេសទាំងពីរគាំទ្រមជ្ឈភាពអាស៊ាន និងសណ្តាប់ធ្នាប់អន្តរជាតិផ្អែកលើច្បាប់។ ក្នុងកម្រិតសាកល ប្រទេសទាំងពីរប្រកាន់ខ្ជាប់​នូវ​គោលការណ៍ពហុភាគីនិយម ការមិនជ្រៀតជ្រែកក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងផងគ្នា និងការដោះ​ស្រាយ​ជម្លោះ​ដោយសន្តិវិធី។ ខណៈដែល​ការប្រកួតប្រជែងកាន់តែខ្លាំងរវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិក​និងចិន ប្រទេសទាំង​ពីរបានផ្តល់អាទិភាពចំពោះស្ថិរភាពក្នុងតំបន់ ការសន្ទនា និងស្វ័យភាពជាយុទ្ធសាស្ត្រ ​ជាជាង​ការ​ចូលរួមជាមួយប្លុកដែលកំពុងប្រកួតប្រជែងគ្នា ឆ្លុះបញ្ចាំងពីការប្តេជ្ញាចិត្តរួមគ្នា​ក្នុងការ​រក្សា​លំនឹង​នៅក្នុងទិដ្ឋភាពភូមិសាស្ត្រនយោបាយដែលកំពុងវិវត្ត។ ទស្សនៈរួមបែបនេះពង្រឹងការសម្រប​សម្រួល​​របស់ពួកគេមិនត្រឹមតែសម្រាប់ក្របខណ្ឌ​ទ្វេភាគីប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងនៅក្នុងវេទិកា​​តំបន់​ ដូចជា អាស៊ាន យន្តការអាស៊ានបូក និងក៏ដូចជានៅក្នុងវេទិកាសាកល ដូចជា អង្គការ​សហប្រជា​ជាតិ​ ជាដើម។

ក្នុងមាគ៌ាឆ្ពោះទៅមុខ គោលការណ៍បច្ចសីលាសន្តិសហវិជ្ជមានជាមូលដ្ឋានគ្រឹះ​គ្របដណ្តប់​លើការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមកចំពោះអធិបតេយ្យភាពនិងបូរណភាពទឹកដី, ការមិនឈ្លានពានគ្នា​ទៅវិញទៅមក, ការមិនជ្រៀតជ្រែកក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងផងគ្នា, សមភាពនិងផលប្រយោជន៍​ទៅវិញ​ទៅមក និងការរួមរស់ជាមួយគ្នាដោយសន្តិភាព ត្រូវតែដើរតួនាទីជាមូលដ្ឋានគ្រឹះជាក់ស្តែង​នៃទំនាក់​ទំនង​ទ្វេភាគីកម្ពុជា-វៀតណាម។ ជាឧទាហរណ៍ ការលើកកម្ពស់ការគោរពគ្នា​ទៅវិញទៅ​មក​ចំពោះ​បូរណភាពទឹកដី តម្រូវឱ្យមានការដោះស្រាយដោយសន្តិវិធីនូវបញ្ហាព្រំដែនតាមរយៈការសន្ទនានិង​ក្របខណ្ឌច្បាប់ ដោយមិនធ្វើសកម្មភាពណាមួយជាឯកតោភាគីដែលអាចបំផ្លាញទំនុកចិត្ត។ ដូចគ្នា​នេះដែរ គោលការណ៍មិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងផងគ្នាកំណត់ថា ការវិវត្តនយោបាយក្នុងស្រុក​របស់ប្រទេសនីមួយៗ ត្រូវបានចាត់ទុកជាកិច្ចការអធិបតេយ្យដោយមិនមានការបង្ខិតបង្ខំឬសម្ពាធ​ពីខាងក្រៅនោះឡើយ។

ការប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍សមភាពនិងផលប្រយោជន៍ទៅវិញទៅមក ជាមូលដ្ឋានគ្រឹះ​ដ៏សំខាន់​សម្រាប់ជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការប្រកបដោយសមធម៌ និរន្តរភាព និងតម្លាភាព​ក្នុង​ពាណិជ្ជកម្មនិងការវិនិយោគរវាងកម្ពុជានិងវៀតណាម។ ក្នុងវិស័យសន្តិសុខ ការពង្រឹង​កិច្ច​សហ​ប្រតិ​បត្តិការដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងបញ្ហាប្រឈមឆ្លងដែន ដូចជា ការជួញដូរមនុស្ស ការរត់​ពន្ធ​គ្រឿង​ញៀន និងឧក្រិដ្ឋកម្មតាមអ៊ីនធឺណិត អាចត្រូវបានអនុវត្តក្នុង​ក្របខណ្ឌ​ដែលគោរព​អធិបតេយ្យ​ភាពជាតិ និងយុត្តាធិការផ្លូវច្បាប់។ ការរក្សាការប្តេជ្ញាចិត្តជាបទដ្ឋានទាំង​នេះមិន​ត្រឹម​តែ​ពង្រឹងភាពជាដៃគូទ្វេភាគីប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងផ្តល់នូវយន្តការប្រកបដោយស្ថិរភាព ដើម្បីកាត់​បន្ថយ​ផលប៉ះពាល់នៃសម្ពាធភូមិសាស្ត្រនយោបាយខាងក្រៅ និងសក្ដានុពលសង្គម-នយោបាយ​ផ្ទៃក្នុង ដែលអាចធ្វើឱ្យទំនាក់ទំនងកាន់តែតានតឹង។

ចំពេលដែលភាពមិនប្រាកដប្រជាជាសកលដែលកំពុងកើនឡើង និងការត្រលប់មកវិញ​ដ៏មានសក្តានុពលនៃគោលនយោបាយការបរទេសផ្តោតលើផលប្រយោជន៍និយមកាន់តែខ្លាំងឡើងរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក​ក្រោមរដ្ឋបាល Trump អាណត្តិទី២ ដែលធ្វើឱ្យគោលការណ៍​ពហុភាគី​និយម​ធ្លាក់ចុះ និងការប្រកួតប្រជែងរវាងសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងចិនកាន់តែខ្លាំង កម្ពុជានិង​វៀតណាម​ប្រឈម​មុខ​នឹងជម្រើសយុទ្ធសាស្ត្រកាន់តែស្មុគស្មាញ។ ក្នុងបរិបទនេះ ស្វ័យភាពជាយុទ្ធសាស្ត្រ​គួរតែជា​មគ្គុទេសក៍​សម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការទ្វេភាគី​ដោយអនុញ្ញាតឱ្យប្រទេស​ទាំងពីររក្សា​ទំនាក់​ទំនង​ប្រកបដោយតុល្យភាពជាមួយមហាអំណាច ខណៈ​ផ្តល់អាទិភាពដល់ផលប្រយោជន៍ជាតិ ស្ថិរភាព​ក្នុង​តំបន់ និងមាគ៌ាគោលនយោបាយការបរទេសឯករាជ្យ និងមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ។

ការរក្សាស្វ័យភាពជាយុទ្ធសាស្ត្រតម្រូវឱ្យកម្ពុជានិងវៀតណាមនៅតែយកចិត្តទុកដាក់​ចំពោះ​កង្វល់ជាយុទ្ធសាស្ត្ររបស់គ្នាទៅវិញទៅមក និងផ្តល់ការធានាឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមក។ ការគិត​តែពីការមានឥទ្ធិពលើគ្នា អតុល្យភាព ឬការរំលោភលើអធិបតេយ្យភាពគ្នា អាចធ្វើឱ្យចំណុចរសើប​ប្រវត្តិសាស្ត្រឆាបឆេះឡើងវិញនិងបំផ្លាញទំនុកចិត្ត។ ទំនាក់ទំនងដែលមានមូលដ្ឋានលើសមភាព ការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក និងការកសាងទំនុកចិត្ត គឺជាកត្តាសំខាន់​ក្នុងការដោះស្រាយ​បញ្ហា​ប្រឈម​ខាងក្នុងនិងសម្ពាធខាងក្រៅ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ ប្រទេសទាំងពីរត្រូវ​តែមាន​ការ​ប្រុង​ប្រយ័ត្នចំពោះគ្រោះថ្នាក់នៃការប្រកួតប្រជែងរវាងមហាអំណាច​ដែលកំពុងកើតឡើង​នៅក្នុងតំបន់​ជិតៗ​របស់​ខ្លួន។ ក្នុងការសម្របសម្រួលជាមួយអាស៊ាន ប្រទេសទាំងពីរត្រូវតែទប់ទល់​នឹង​ការគាប​សង្កត់​​ដើម្បីឱ្យចូលរួមជាមួយប្លុកតែមួយ ជំនួសឱ្យការលើកកម្ពស់​សណ្តាប់ធ្នាប់ក្នុងតំបន់​ដែលចាក់​ឫស​ក្នុងសន្តិភាព សមាហរណកម្ម និងការចូលរួមប្រកបដោយកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ។

ខណៈដែលកម្ពុជានិងវៀតណាមប្រារព្ធខួបលើកទី៥៨​នៃទំនាក់ទំនងការទូតរវាងប្រទេស​ទាំងពីរ ទន្ទឹមនឹង​ខួបលើកទី៥០នៃ​ការបង្រួបបង្រួមជាតិ​របស់វៀតណាម និងការបន្តរីកចម្រើន​របស់កម្ពុជាក្នុងការអភិវឌ្ឍ​ជាតិ ប្រជាជាតិទាំងពីរត្រូវតែបញ្ជាក់ឡើងវិញ​នូវភាពអាស្រ័យគ្នា​ទៅវិញ​ទៅ​មកនៃអនាគតរបស់ខ្លួន។ ទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរវាងប្រទេសទាំងពីរ​ដែលកំណត់ដោយ​អតីតកាល​រួម និងគោលបំណងឆ្ពោះទៅរកអនាគតរួម គួរតែត្រូវបានរឹតបន្តឹងឱ្យកាន់តែរឹងមាំដោយឈរលើ​គោលការណ៍នៃការរួមរស់ជាមួយគ្នាដោយសន្តិភាព ការគោរពបូរណភាពទឹកដី សាមគ្គីភាព​យូរអង្វែង និងចក្ខុវិស័យរួមសម្រាប់សន្តិភាពនិងស្ថិរភាពក្នុងតំបន់។ ខណៈដែលមានការកើនឡើង​នៃ​ការ​ប្រកួតប្រជែងរវាងមហាអំណាចនិងភាពមិនប្រាកដប្រជាជាសកល កម្ពុជា និងវៀតណាម​មានឱកាសដើម្បីបង្ហាញឃើញពីរបៀបដែលប្រទេសជិតខាងដែលមានប្រវត្តិសាស្ត្រស្មុគស្មាញជាមួយគ្នា អាចសហការគ្នាដើម្បីជំរុញសន្តិភាព ភាពធន់ និងវិបុលភាព។ តាមរយៈការរក្សា​ស្វ័យភាព​ជាយុទ្ធសាស្ត្រនិងតម្លៃរួម ភាពជាដៃគូរវាងប្រទេសទាំងពីរមិនត្រឹមតែរឹងមាំយូរអង្វែងប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំង​ដើរតួនាទីជាសសរស្តម្ភនៃស្ថិរភាពនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ផងដែរ៕

RAC Media