Royal Academy of Cambodia
នៅក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះ ប្រធានបទដែនសមុទ្រត្រួតស៊ីគ្នាកម្ពុជា-ថៃរួមទាំងករណីកោះគុត ត្រូវបានមជ្ឈដ្ឋាននយោបាយនៃប្រទេសទាំងពីរ លើកយកមកជជែកវែកញែក និងទាមទារទៅកាន់រដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងទិដ្ឋភាពផ្សេងគ្នារៀងៗខ្លួន។
នៅថ្ងៃទី២១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ មេដឹកនាំកម្ពុជាគឺ សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី បច្ចុប្បន្នជាប្រធានព្រឹទ្ធសភា និងសម្ដេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានពន្យល់បកស្រាយអំពីករណីកោះគុត និងអនុស្សារណៈនៃការយោគយល់គ្នារវាងប្រទេសកម្ពុជានិងប្រទេសថៃឆ្នាំ២០០១ ឬហៅថា MOU-2001 គឺជាដំណាក់កាលការងារបច្ចេកទេសពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាព្រំដែន ដែលមន្ត្រីបច្ចេកទេសនៃប្រទេសទាំងពីរបានធ្វើកិច្ចការងារ និងចរចាជាមួយគ្នាជាហូរហែរកន្លងមកនេះ។ ទោះជាយ៉ាងណា ពុំទាន់មានការព្រមព្រៀងគ្នាណាមួយទៅលើអធិបតេយ្យ និងផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចផ្សេងៗនៅក្នុងតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នាដែលត្រូវបែងចែកនៅឡើយនោះទេ។
យោងតាមលោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ អ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ បើគេក្រឡេកមើលទៅដើមហេតុនៃការលើកប្រធានបទនេះឡើង ក្រុមនយោបាយប្រឆាំងជ្រុលនិយមមួយចំនួនតូចនៃប្រទេសទាំងពីរ ហាក់បីកំពុងទាញយកករណីបញ្ហាអធិបតេយ្យលើកោះគុត និងតំបន់សមុទ្រត្រួតស៊ីគ្នា នៃប្រទេសពីរនេះ ធ្វើជារបៀបវារៈនយោបាយផ្សេងៗគ្នារបស់អ្នកនយោបាយដែលមានទស្សនៈយល់ឃើញផ្ទុយពីរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសទាំងពីរ។ បើតាមលោកបណ្ឌិត អ្នកនយោបាយប្រឆាំងជ្រុលនិយមមួយចំនួនតូចនៃប្រទេសទាំងពីរ បានព្យាយាមរុញច្រានស្ថានការណ៍ទំនាក់ទំនងនៃប្រទេសទាំងពីរ ឱ្យកើនកម្ដៅតានតឹង នៅក្នុងរូបភាពដុតរោលកំហឹងជាតិនិយមរបស់ប្រជាជនប្រទេសទាំងពីរ ឱ្យប្រតិកម្មទៅនឹងរដ្ឋាភិបាលរបស់ខ្លួន ក្នុងគោលបំណងបង្កើតជាព្រឹត្តិការណ៍សង្គម ដើម្បីបម្រើឱ្យរបៀបវារៈនយោបាយជាក់លាក់របស់ក្រុមខ្លួន ដែលលាក់ពីក្រោយខ្នងនៃការបំផុសបំផុលស្មារតីជាតិនិយមជ្រុលនេះ។
ទោះជាយ៉ាងណា លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានលើកឡើងថា ទាំងការបែងចែកដែនអធិបតេយ្យ និងការទាញយកផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចពីតំបន់នេះ ពុំទាន់មានការឯកភាពគ្នារវាងរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសទាំងពីរនោះឡើយ។ បន្ថែមពីនេះ ការកំណត់ព្រំដែនសមុទ្រនៅតំបន់នេះ គឺផ្អែកទៅលើមូលដ្ឋានមរតកលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិនានាដែលបន្សល់ដោយអាណានិគមបារាំង ដែលស្របនឹងច្បាប់ជាតិ/អន្តរជាតិជាធរមាន ពោលគឺត្រូវប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍ច្បាប់អន្តរជាតិមួយពាក់ព័ន្ធនឹងព្រំដែនគឺ «គោលការណ៍ខ្សែព្រំដែនមិនកែប្រែ» ដែលភាសាឡាតាំងសរសេរថា «Uti Possidetis» មានន័យថាបន្តទទួលស្គាល់និងគោរពនូវព្រំដែនដែលបានកំណត់ដោយម្ចាស់អាណានិគម ដែលរួមមាន៖ សន្ធិសញ្ញា អនុសញ្ញា ផែនទី និងឯកសារពាក់ព័ន្ធនានា (ក្នុងនោះមានសន្ធិសញ្ញាឆ្នាំ១៩០៧ផងដែរ)។
បើទោះបីជាបែបនេះក្ដី លោកបណ្ឌិតបានគូសបញ្ជាក់បន្ថែមទៀតថា នៅមានចំណុចខ្លះទៀតដែលអាណានិគមបារាំងបានបន្សល់នូវបញ្ហាព្រំដែនរវាងប្រទេសកម្ពុជាជាមួយនឹងប្រទេសជិតខាង ដូចជាករណីជាមួយប្រទេសថៃជាដើម ដែលទាមទារឱ្យអ្នកបច្ចេកទេសព្រំដែន នៃប្រទេសភូមិផងរបងជាមួយគ្នា ត្រូវធ្វើការងារលម្អិតឱ្យបានស៊ីជម្រៅ និងច្បាស់លាស់បន្ថែមទៀត ដើម្បីឈានទៅកំណត់ព្រំដែនមួយដ៏ច្បាស់លាស់ និងអាចទទួលយកបានពីសំណាក់ប្រទេសទាំងពីរ។
លោកបណ្ឌិតបានបន្តថា នៅក្នុងកិច្ចការងារព្រំដែននេះ មានភាពស្មុគស្មាញ និងត្រូវការការចរចា និងសម្របសម្រួលគ្នាឱ្យបានជិតស្និទ្ធ និងប្រកបដោយការគិតគូរពិចារណាឱ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយបំផុត ហើយភាគីប្រទេសជិតខាងមិនអាចទាត់ចោលនូវការធ្វើកិច្ចការរួមគ្នាប្រកបដោយមិត្តភាព និងធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរួមគ្នាឱ្យស៊ីជម្រៅ និងមានការយោគយល់គ្នាខ្ពស់បំផុត ដើម្បីសម្រេចបាននូវគោលដៅនៃការកែប្រែតំបន់ព្រំដែន ក្លាយទៅជាព្រំដែនមិត្តភាព សន្តិភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការល្អនៅគ្រប់វិស័យទាំងអស់។ បន្ថែមពីនេះ ប្រសិនបើបញ្ហាព្រំដែន មិនត្រូវបានដោះស្រាយឱ្យបានរួចរាល់ចប់សព្វគ្រប់នោះទេ ភាគីទាំងពីរសុទ្ធសឹងតែមិនអាចទាញយកផលប្រយោជន៍ និងអាស្រ័យផលទៅលើធនធានដែលមាននៅក្នុងតំបន់ពុំទាន់ដាច់ស្រេចនេះនោះឡើយ។ ហេតុនេះហើយ ប្រទេសទាំងពីរ កម្ពុជា-ថៃ ត្រូវការចូលរួមធ្វើការងារជាមួយគ្នានៅគ្រប់កាលៈទេសៈ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ចប់បញ្ហាដែលពុំទាន់មានការឯកភាពគ្នានៅលើតំបន់ព្រំដែននេះ។
ពិតប្រាកដណាស់ គេពុំអាចលើកព្រំដែនកម្ពុជាចេញពីប្រទេសជិតខាងណាមួយនោះឡើយ ហើយប្រទេសជិតខាងកម្ពុជា ក៏ពុំអាចលើកព្រំដែនចេញផុតពីប្រទេសកម្ពុជាដូចគ្នាដែរ។ ហេតុនេះហើយ អ្នកនយោបាយនៃប្រទេសទាំងពីរ បើទោះបីជាមាននិន្នាការ និងទស្សនៈមិនស្របគ្នាទៅនឹងរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសទាំងពីរក្ដី ក៏គប្បីគួរតែពិចារណាឱ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ទៅលើហេតុផលដូចបានរៀបរាប់ខាងលើ។ គេមិនអាចទាមទារទៅតាមអារម្មណ៍ប្រាថ្នាចង់បាន ឬការស្រមើលស្រមៃរបស់ខ្លួននោះឡើយ ព្រោះនៅក្នុងទំនាក់ទំនងរវាងរដ្ឋនិងរដ្ឋ និងការកំណត់ព្រំដែនសីមារវាងប្រទេសនីមួយៗ ត្រូវផ្អែកទៅលើច្បាប់ និងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិដែលមានតម្លៃជាសាកល។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ការទាមទារឬដុតរោលបញ្ហាទាំងឡាយរបស់អ្នកនយោបាយមួយក្រុមតូចនៃប្រទេសទាំងពីរ មិនគួរធ្វើឱ្យទៅហួសឆ្ងាយពីទិដ្ឋភាពច្បាប់អន្តរជាតិ ទិដ្ឋភាពនយោបាយ និងគោលការណ៍ព្រំដែនមិនកែប្រែបន្សល់ដោយអាណានិគម (Uti Possidetis) នោះឡើយ។
ជាមួយគ្នានេះដែរ អ្នកនយោបាយគួរតែសិក្សា និងពិនិត្យពិចារណាឱ្យបានល្អិតល្អន់បន្ថែមទៀត ទៅលើភាពសុក្រឹត្យនិងជាក់លាក់នៃឯកសារដែលខ្លួនយកមកធ្វើជាអំណះអំណាង ឬយកធ្វើជាមូលដ្ឋាននៅក្នុងការត្រិះរិះពិចារណាទៅលើបញ្ហាទាំងឡាយដែលពាក់ព័ន្ធនឹងផលប្រយោជន៍ប្រទេសជាតិ ព្រោះអ្នកនយោបាយមិនត្រូវបំពេញមុខងារនយោបាយរបស់ខ្លួន ដោយខ្វះខាតការពិចារណាគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ឬមានភាពចន្លោះប្រហោងដោយប្រការណាមួយនោះឡើយ ព្រោះការណ៍នេះ អាចនឹងបណ្ដាលឱ្យបាត់បង់ឬខូចខាតនូវឧត្ដមប្រយោជន៍ជាតិនៅក្នុងជ្រុងណាមួយជាក់ជាពុំខានឡើយ។
បន្ថែមពីលើនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសទាំងពីរគប្បីបន្តរក្សានូវគោលជំហរគោរពនិងអនុវត្តច្បាប់និងគោលការណ៍អន្តរជាតិជាធរមាន ដែលមានចែងនៅក្នុងធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ និងនៅក្នុខលិខិតបទដ្ឋានអន្តរជាតិពាក់ព័ន្ធនានា។ រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសទាំងពីរ ក៏គួរតែបន្តការគោរពគ្នានៅក្នុងភាពជាអ្នកជិតខាងល្អ បង្ហាញឱ្យឃើញនូវឆន្ទៈឱ្យតម្លៃគ្នាទៅវិញទៅមកទាំងក្នុងក្របខ័ណ្ឌសមាជិកអង្គការសហប្រជាជាតិ និងទាំងក្នុងក្របខ័ណ្ឌសាមជិកអាស៊ាន។ ជាមួយគ្នានេះដែរ រដ្ឋាភិបាលទាំងពីរ ត្រូវបង្ហាញនូវរូបភាពនៃការថែរក្សាចំណងមិត្តភាពនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការល្អជាមួយគ្នា តាមរយៈការបន្តឆន្ទៈដោះស្រាយបញ្ហាដោយសន្តិវិធី និងការជជែកចរចាគ្នាដោយប្រកបដោយភាពស្មើមុខមាត់នៅក្នុងករណីនេះ ចៀសវាងការសម្រេចចិត្តដោយឯកតោភាគី ដោយទាត់ចោលភាគីម្ខាងទៀតនោះឡើយ។ ហេតុនេះហើយ កម្ពុជានិងថៃ ត្រូវតែរក្សាគោលការណ៍ទំនាក់ទំនងគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក ការផ្ដល់តម្លៃលើគោលការណ៍ជាអន្តរជាតិ និងបន្តរក្សាភាពជាអ្នកជិតខាងល្អនឹងគ្នាបន្តទៅទៀត។
ជារួម រដ្ឋាភិបាលទាំងពីរត្រូវតែដោះស្រាយបញ្ហាអធិបតេយ្យភាពនេះដោយ៖
១- ឈរលើមូលដ្ឋានគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក និងដោយផ្អែកលើលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិដែលបានធ្វើឡើងនៅក្នុងសម័យអាណានិគមបារាំង ដែលបានចុះសន្ធិសញ្ញា-សៀម និងសម័យកាលក្រោយៗមកទៀត
២- រក្សាយន្តការពាក់ព័ន្ធដែលមេដឹកនាំប្រទេសទាំងពីរបានដាក់ចេញកន្លងមក
៣- ខិតខំរិះរកការចរចានិងបន្តការសម្របសម្រួលលើចំណុចខ្វែងគំនិតគ្នា ដើម្បីធានាថាបានគោរពផលប្រយោជន៍ទៅវិញទៅមកនៃប្រទេសទាំងពីរ កម្ពុជា-ថៃ។
សាធារណជន ក៏ដូចជាអ្នកនយោបាយក៏តោងជ្រាបផងដែរថា ការចរចាដោះស្រាយទំនាស់ព្រំដែនរវាង រដ្ឋនិងរដ្ឋ មិនអាចចង់បានលឿនរហ័ស ឬចង់បានចំណេញតែម្ខាងៗបាននោះទេ ពោលគឺបើទោះជាយឺត ក៏ប៉ុន្តែត្រូវធានាថាមិនខាតបង់អធិបតេយ្យខាងណាមួយបានឡើយ៕
RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ
បន្ទាប់ពីរាជរដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចផ្អាកការផ្ដល់អាជ្ញាបណ្ណថ្មីទៅដល់ក្រុមហ៊ុនដែលមានបំណងផលិតស្រាបៀរផ្គត់ផ្គង់ទីផ្សារនៅក្នុងស្រុក លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ អ្នកវិភាគសង្គមបានលើកឡើងថា កម្ពុជាគួរតែដល់ពេលដែលកម្ពុជាត្រូវច...
ចុះផ្សាយ៖ ២៩ ឧសភា ២០២៤ - ចុះផ្សាយឡើងវិញ ២២ វិច្ឆិកា ២០២៤ ដោយ៖ លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ ទំនាក់ទំនងការទូតរវាងប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសវៀតណាម គឺជាទំនាក់ទំនងដ៏ចាំបាច់ក្នុងនាមជាមិត្តល្អ និងជាអ្នកជិតខ...
(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ៦ រោច ខែកត្ដិក ឆ្នាំរោង ឆស័ក ព.ស. ២៦៦៨ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានរៀបចំ «ពិធីប្រកាសឱ្យប្រើប្រាស់សទ្ទានុក្រមឆ្នា...
ដោយ៖ បណ្ឌិត យង់ ពៅ នៅថ្ងៃទី២០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤នេះ រដ្ឋសភានៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានបោះឆ្នោតអនុម័តឱ្យឯកឧត្ដម ប្រាក់ សុខុន ឱ្យធ្វើជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស ដែលជាការកែសម្រួលសមាសភាពគណៈរដ្ឋមន្ត្រីជា...
នៅក្នុងឱកាស អញ្ជើញជាអធិបតីនិងថ្លែងសុន្ទរកថាបើកនៅក្នុងសិក្ខាសាលាលើកទី២ ស្ដីពី «លទ្ធផលស្រាវជ្រាវបុរាណវត្ថុវិទ្យា៖ របកគំហើញនៅក្រៅរាជធានីអង្គរ» លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានឆ្លៀតគូសបញ្ជាក់អំពីករណីប្រតិ...
(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃអង្គារ ៤ រោច ខែកត្ដិក ឆ្នាំរោង ឆស័ក ពុទ្ធសករាជ ២៥៦៨ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ វិទ្យាស្ថានមនុស្សសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសង្គម និងអគ្គលេខាធិការដ្ឋាន នៃរាជ...
សូមគោរពជូនពរពី ថ្នាក់ដឹកនាំ និងមន្រ្តីរាជការនៃវិទ្យាស្ថានជីវសាស្រ្ត វេជ្ជសាស្រ្ត និងកសិកម្ម គោរពជូនច...
ចុចមើលសូមគោរពជូនពរពី ប្រធានវិទ្យាស្ថានវិទ្យាសាស្រ្ត និង បច្ចេកវិទ្យា ព្រមទាំងមន្រ្តីរាជការទាំងអស់នៃវិទ្យា...
ចុចមើលសូមគោរពជូនពរពី ប្រធានវិទ្យាស្ថានវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ ព្រមទាំងមន្រ្តីរាជការទាំងអស់នៃវិទ្យាស្ថាន គោ...
ចុចមើលសូមគោរពជូនពរពី ថ្នាក់ដឹកនាំ និងមន្រ្តីនៃអគ្គលេខាធិការដ្ឋាននៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា គោរពជូនចំពោះ ឯកឧត្...
ចុចមើលសូមគោរពជូនពរពី បណ្ឌិតសភាចារ្យបម្រុងទាំងអស់ គោរពជូនចំពោះ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិ...
ចុចមើលសូមគោរពជូនពរ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងជាអនុប្រធានប្រចាំការនៃក្រុ...
ចុចមើលអបអរសាទរពិធីប្រគល់សញ្ញាបត្រថ្នាក់បណ្ឌិតនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និង ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីជាតិខ...
ចុចមើលសម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីេតជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
ចុចមើលការអនុវត្តការពង្រឹងវិន័យនិងវត្តមានបម្រើការងាររបស់មន្រ្តីរាជការនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា
ចុចមើលការគ្រប់គ្រងនិងការប្រមូលវត្តមានបម្រើការងាររបស់មន្រ្តីរាជការនៃរាជ្យបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា
ចុចមើល