Royal Academy of Cambodia
ដោយ៖ លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ
នៅក្នុងសង្គមជាតិនីមួយៗ អ្នកនយោបាយដែលមាននិន្នាការផ្សេងគ្នាតែងតែមានការខ្វែងគំនិតគ្នាទៅលើប្រធានបទនានា ដោយយោងទៅលើផលប្រយោជន៍នយោបាយ យុទ្ធសាស្ត្រទាក់ទាញប្រជាប្រិយភាពនិងការគាំទ្រ និងការកំណត់របៀបវារៈនយោបាយដើម្បីឈានឆ្ពោះទៅសម្រេចគោលដៅរបស់ខ្លួនជាដើម។ ប្រធានបទនយោបាយខ្លះ ដែលគេលើកយកមកពិភាក្សា ចោទសួរដេញដោល ឬដាក់បន្ទុកទៅកាន់គូភាគីម្ខាងទៀត អាចជាប់ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងវិស័យនានា បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស បញ្ហាយុត្តិធម៌សង្គម ឬបញ្ហាអធិបតេយ្យភាពជាតិ អាស្រ័យលើការវិវត្តស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច សង្គម ឬនយោបាយ។ នៅក្នុងចំណោមប្រធានបទទាំងនោះ បញ្ហាអធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាពទឹកដី ជានិច្ចកាល តែងតែក្លាយជារឿងដែលគេលើកយកមកធ្វើជាប្រធានបទនយោបាយផងដែរ។
អធិបតេយ្យភាព សំដៅលើអំណាចខ្ពស់បំផុតនៅក្នុងរដ្ឋដែលមានសិទ្ធិគ្រប់គ្រង កំណត់និងត្រួតពិនិត្យកិច្ចការនានារបស់រដ្ឋ ដោយគ្មានការជ្រៀតជ្រែកពីអ្នកដទៃ។ ចំណែក បូរណភាពទឹកដី សំដៅទៅលើភាពពេញលេញនៃទឹកដី ដែលគ្មានខ្វះខាត ឬបាត់បង់ចំណែកណាមួយឡើយ។ បញ្ហាអធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាពទឹកដី គឺជារឿងដែលអ្នកនយោបាយខ្មែរតែងតែលើកឡើងធ្វើជាប្រធានបទនយោបាយ ដាក់បន្ទុក ឬចោទប្រកាន់ទៅលើដៃគូម្ខាងទៀត រាប់ចាប់តាំងពីសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ និងសម័យក្រោយៗមកទៀតផងដែរ។
ការលើកយកបញ្ហាអធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាពទឹកដី ធ្វើជាប្រធានបទនយោបាយ ក៏ព្រោះតែបញ្ហានេះគឺជាប្រធានបទរសើប និងជាបញ្ហារួមរបស់ប្រជាជាតិ ដែលគេអាចដាស់ស្មារតី និងទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍របស់មហាជនគ្រប់រូប ពិសេសបំផុសបំផុលស្មារតីជាតិនិយម ដែលជួនកាល បញ្ហានេះត្រូវបានគូភាគីលើកឡើង ដើម្បីចោទជាចម្ងល់ចំពោះឯករាជ្យនៃការសម្រេចចិត្តរបស់មេដឹកនាំ សិទ្ធិអំណាចរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងដែនដី ឬទាញយកផលប្រយោជន៍ពីធនធានដែលមាននៅក្នុងដែនដីដែលស្ថិតក្រោមអធិបតេយ្យភាពស្របច្បាប់របស់រដ្ឋខ្លួន។ ចំពោះប្រទេសកម្ពុជាផ្ទាល់ បទពិសោធន៍ប្រវត្តិសាស្ត្រ និងមេរៀនពីអតីតកាលជាមួយនឹងប្រទេសជិតខាង នៅតែដិតដាមក្នុងការគិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋជាប់ជានិច្ច ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យការលើកឡើងទាំងឡាយរបស់អ្នកនយោបាយ ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាអធិបតេយ្យភាពជាតិ និងបូរណភាពដែនដី ក្លាយជាប្រធានបទដ៏ពេញនិយម ដោយបានទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍ និងការតាមដានខ្លាំងបំផុតពីសំណាក់មហាជន។
ទោះជាយ៉ាងណា ប្រទេសជាតិនេះគឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប ហើយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមានកាតព្វកិច្ចធានាឱ្យបាននូវឯករាជ្យ អធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាពទឹកដី ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះជាណាចក្រកម្ពុជា និងផ្អែកទៅលើច្បាប់អន្តរជាតិដែលមានជាធរមាន ពិសេសលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិដែលមានតម្លៃជាអន្តរជាតិ បន្សល់ដោយអាណានិគមបារាំង ពោលគឺរាល់សន្ធិសញ្ញានិងលិខិតបទដ្ឋានកំណត់ព្រំប្រទល់រដ្ឋបាលទាំងឡាយ ដែលបារាំងចុះហត្ថលេខាពាក់ព័ន្ធនឹងអធិបតេយ្យកម្ពុជា ក្នុងអំឡុងពេលដែលមហាអំណាចពិភពលោកមួយនេះបានដាក់អាណានិគមមកលើប្រទេសកម្ពុជា និងតំបន់ឥណ្ឌូចិន-បារាំង។ ជាមួយគ្នានេះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវតែមានការបកស្រាយដល់ប្រជាពលរដ្ឋ អំពីបញ្ហាអធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាពទឹកដីដែលមិនអាចរំលោភបានរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ឆ្លើយតបទៅនឹងការលើកឡើងឬការចោទប្រកាន់ទាំងឡាយណាដែលថា រាជរដ្ឋាភិបាលពុំបានធានាអធិបតេយ្យនិងបូរណភាពទឹកដីរបស់ខ្លួន ព្រោះប្រសិនបើរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មិនមានការបកស្រាយណាមួយឱ្យបានច្បាស់លាស់នោះទេ ការលើកឡើងឬការចោទប្រកាន់ខាងលើនេះ នឹងក្លាយទៅជាមូលហេតុដែលប្រជាពលរដ្ឋអាចវាយតម្លៃ ឬដាក់ការសង្ស័យទៅតាមជ្រុងនៃការគិតផ្សេងៗគ្នា លើការដឹកនាំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងការធានាបាននូវអធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាពទឹកដី ហើយអាចក្លាយទៅជាបញ្ហាប្រឈមដែលប៉ះពាល់ដល់ប្រជាប្រិយភាព និងការគាំទ្ររបស់ប្រជាពលរដ្ឋលើរាជរដ្ឋាភិបាល ឬអាចឈានទៅដល់ការបង្កអស្ថិរភាពសង្គមជាតិថែមទៀតផង។
ចំពោះបញ្ហាអធិបតេយ្យ និងបូរណភាពទឹកដី គឺជាកត្តាកំណត់ភាពស្លាប់រស់របស់រដ្ឋមួយ និងក៏ជាកត្តាកំណត់នូវជោគវាសនារបស់មេដឹកនាំនៃប្រទេសមួយផងដែរ។ នៅចំពោះមុខបរទេស មេដឹកនាំត្រូវតែមានជំហររឹងមាំដាច់ខាត ជាមួយនឹងភាពប្រាកដប្រជាចំពោះការធានាឱ្យបាននូវអធិបតេយ្យភាពជាតិ និងការពារឱ្យខាងតែបាននូវបូរណភាពទឹកដី។ សម្រាប់បញ្ហាផ្ទៃក្នុងប្រទេស មេដឹកនាំត្រូវតែគ្រប់គ្រងស្ថានការណ៍ពាក់ព័ន្ធឱ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ក្ដោបក្ដាប់ឱ្យបានមនោសញ្ចេតនាស្នេហាជាតិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ព្រមទាំងត្រូវចាប់យកឱកាសបង្វែរនិន្នាការនៃការព្រួយបារម្ភ ទៅជាការផ្ដល់ជំនឿទុកចិត្ត និងការគាំទ្រយ៉ាងពេញលេញ តាមរយៈការអនុវត្តសកម្មភាពប្រកបដោយភាពប្រាកដនិយម និងបង្ហាញឱ្យឃើញនូវសមិទ្ធផលជាក់ស្ដែងរបស់ខ្លួន។
គេត្រូវតែចងចាំថា រាល់គុណសម្បត្តិ និងភាពចន្លោះប្រហោងរបស់មេដឹកនាំនិងអ្នកនយោបាយ ពិសេសនៅក្នុងការសម្រេចចិត្ត ក៏ដូចជាទង្វើជាក់ស្ដែងទាំងឡាយដែលពាក់ព័ន្ធទៅនឹងបញ្ហាអធិបតេយ្យភាព បូរណភាពទឹកដី និងផលប្រយោជន៍របស់ជាតិ នឹងត្រូវកត់ត្រាទុកនៅក្នុងឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលមនុស្សគ្រប់ជំនាន់នឹងចងចាំ និងយល់ដឹងអំពីការណ៍ពិត ដែលពួកគេនឹងមានការគោរព រឭកដឹងគុណ និងមានមោទកភាពចំពោះអ្នកជំនាន់មុន ដែលធានាបាននូវអធិបតេយ្យជាតិ បូរណភាពទឹកដី និងផលប្រយោជន៍របស់ជាតិ និងថ្កោលទោសចំពោះអ្នកដែលពុំបានចូលរួមចំណែកថែរក្សាការពារអធិបតេយ្យជាតិ និងបូរណភាពទឹកដីរបស់ខ្លួន៕
(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅថ្ងៃចន្ទ ៦ រោច ខែភទ្របទ ឆ្នាំរោង ឆស័ក ព.ស. ២៥៦៨ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៤ វិទ្យាស្ថានខុងជឺ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានរៀបចំ «កិច្ចសន្ទនារវាងយុវជន នៃឆ្នាំផ្លាស...
រយៈពេលកន្លងទៅនេះ មានការលើកឡើងនូវទស្សនៈផ្ទុយគ្នាអំពី កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ តំបន់ត្រីកោណអភិវឌ្ឍន៍ (CLV-DTA) ដែលមានទស្សនៈនយោបាយមួយចំនួន ដែលអ្នកនយោបាយបានដុតរោលបញ្ហានេះ ដើម្បីបំភ័ន្តសាធារណៈមតិកម្ពុជាថា ការច...
ការកែសម្រួលសមាសភាពគណៈរដ្ឋមន្ត្រីរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នីតិកាលទី៧ នៃរដ្ឋសភា កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៤ ម្សិលមិញនេះ ជាការផ្លាស់ប្ដូរដែលមានលក្ខណៈធម្មតា ព្រោះរាជរដ្ឋាភិបាលមួយអាចនឹងមានការកែប្រែសមាស...
តាមរយៈសេចក្ដីជូនដំណឹងរបស់អគ្គលេខាធិការដ្ឋានរដ្ឋសភា នៅថ្ងៃទី២០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៤នេះ រដ្ឋសភាកម្ពុជានឹងបើកសម័យប្រជុំរដ្ឋសភាជាវិសាមញ្ញ នីតិកាលទី៧ ដើម្បីបោះឆ្នោតផ្ដល់សេចក្ដីទុកចិត្តលើការកែសម្រួលសមាសភាពរាជរ...
វិស័យទេសចរណ៍របស់កម្ពុជា ដែលបច្ចុប្បន្នកំពុងតែជួបប្រទះនឹងបញ្ហាធ្លាក់ចុះនៃចំនួនភ្ញៀវទេសចរ ត្រូវបានគេមើលឃើញជាទូទៅដោយសារតែបញ្ហាជាលក្ខណៈសាកលផង និងហេតុផលមួយចំនួនដែលមានលក្ខណៈផ្ទៃក្នុងប្រទេសផងដែរនោះ គឺជាចំណុច...
ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការ បានគូសបញ្ជាក់ថារាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា មានសេចក្តីសោមនស្សរីករាយក្នុងការចែករំលែកនូវការកសាងបដិមាទោលព្រះនាងឥន្ទ្រទេវី ដើម្បីបង្កើតស្មារតីស្រឡាញ់វប្បធម៌ជាតិ...