ដោយ៖ លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

ថ្មីៗកន្លងទៅនេះ មានការផ្សព្វផ្សាយក្នុងន័យអវិជ្ជមានជាច្រើនប្រឆាំងនឹងប្រទេសកម្ពុជា រាប់ចាប់តាំងពីរការផលិតជាខ្សែភាពយន្ត មាតិកាជាវីដេអូ មាតិកាព័ត៌មាន និងសារព្រមានផ្សេងៗទៀត ដែលបានចង្អុលបង្ហាញប្រទេសកម្ពុជាថាជាទីគួរឱ្យខ្លាចរអារ ឬជាទីកន្លែងនៃការប្រព្រឹត្តអំពើឧក្រិដ្ឋ ឬជាប្រទេសអសន្តិសុខជាដើម។ ថ្វីដ្បិតតែមានការប្រតិកម្មពីរាជរដ្ឋាភិបាល និងការចាត់វិធានការមួយចំនួនឆ្លើយតបទៅនឹងករណីដំបូងក៏ដោយក្ដី ក៏គេសង្កេតឃើញថា ការផ្សព្វផ្យាយក្នុងរូបភាពនេះ កើតមានជាបន្តបន្ទាប់រហូតមក។ តើអ្វីជាមូលបញ្ហានៃករណីនេះ? តើគេគួរតែចាត់វិធានការយ៉ាងដូចម្ដេច ដើម្បីទប់ស្កាត់បាតុភាពដែលជះឥទ្ធិពលដល់វិស័យទេសចរណ៍និងបរិយាកាសវិនិយោគនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា?

គេប្រហែលជានៅចងចាំបាន អំពីករណីភាពយន្តចិន ដែលមានចំណងជើងថា «No more bets» ដែលកាលពីឆ្នាំ២០២៣ បានបង្កឱ្យមានប្រតិកម្មយ៉ាងខ្លាំងក្លាពីសំណាក់មហាជនពាក់ព័ន្ធនឹងការដែលក្រុមហ៊ុនចិនបានផលិតរឿង បង្កឱ្យមានផលប៉ះពាលដល់កេរ្តិ៍ឈ្មោះប្រទេសក្នុងតំបន់មួយចំនួន ពិសេសប្រទេសកម្ពុជា អំពីការជួញដូរមនុស្សនិងឧក្រិដ្ឋកម្មក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលក្នុងភាពយន្តនោះថែមទាំងបានប្រើប្រាស់អក្សរខ្មែរថែមទៀតផង។ ថ្វីដ្បិតតែពេលនោះ ក្រសួងវប្បធម៌កម្ពុជាបានប្រតិកម្មតាមរយៈស្ថានទូតកម្ពុជាប្រចាំប្រទេសចិនក្ដី ប៉ុន្តែភាពយន្តនោះ បានបង្កឱ្យមានផលប៉ះពាល់រួចទៅហើយដល់កេរ្តិ៍ឈ្មោះប្រទេសកម្ពុជា ដោយពិតជាបានបណ្ដាលប្រជាជនចិន និងប្រជាជនបណ្ដាប្រទេសផ្សេងទៀតដែលពុំបានស្គាល់និងយល់ដឹងពីស្ថានការណ៍ជាក់ស្ដែងនៅកម្ពុជា អាចមានការភ័យខ្លាចអំពីប្រទេសកម្ពុជា បន្ទាប់ពីបានទស្សនារឿងនេះ។

បន្ទាប់មកទៀត យើងក៏ឃើញមានករណីដែលជនជាតិចិនតៃវ៉ាន់ចំនួន ២នាក់ កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ បានថតវីដេអូប្រតិដ្ឋរឿងធ្វើទារុណកម្មនៅខេត្តព្រះសីហនុដើម្បីបង្ខូចឈ្មោះប្រទេសកម្ពុជា ហើយត្រូវបានតុលាការកម្ពុជាផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារនិងពិន័យជាសាច់ប្រាក់ជាដើម។ ក្រោយមក មានករណីផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានដោយសារព័ត៌មានអង់គ្លេស និងការផលិតមាតិកាវីដេអូនៅលើទូរទស្សន៍កូរ៉េខាងត្បូង ដែលបានលើកឡើងថា មានករណីជួញដូរនិងបង្ខាំងមនុស្សទ្រង់ទ្រាយធំនៅកម្ពុជា ដែលក្នុងមានទាំងជនជាតិកូរ៉េខាងត្បូង និងករណីនៅប្រទេសឥណ្ឌាដែលគេឃើញមានការតាំងបង្ហាញឈ្មោះប្រទេសកម្ពុជាធំៗថាជាគោលដៅឆបោកការងារនៅតាមព្រលានយន្តហោះឥណ្ឌាជាដើម។ ទាំងអស់នេះ សុទ្ធសឹងតែជាចំណែកនៃការផ្សព្វផ្សាយរូបភាពអវិជ្ជមានអំពីប្រទេសកម្ពុជា បើទោះជាករណីខ្លះធ្វើឡើងដោយវិស័យឯកជន ជាលក្ខណៈបុគ្គល ឬបម្រើគោលបំណងផ្សេងៗក៏ដោយក្ដី ប៉ុន្តែនេះគឺជាបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរដែលកម្ពុជាត្រូវតែចាត់វិធានការឆ្លើយតបឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព និងបង្ការកុំឱ្យមានករណីស្រដៀងគ្នានេះកើតឡើងជាថ្មីម្ដងទៀត។

ជាការពិតណាស់ នៅក្នុងប្រទេសនីមួយៗតែងតែកើតមានឡើងនូវបាតុភាពអវិជ្ជមានផ្សេងៗដោយជៀសពុំរួច បើទោះបីជាប្រទេសនោះមានការរីកចម្រើនខាងសេដ្ឋកិច្ចឬសង្គមយ៉ាងណាក្ដី ព្រោះមនុស្សរស់នៅក្នុងសង្គមនីមួយៗ សុទ្ធសឹងតែមានការគិតផ្សេងៗគ្នា មានឥរិយាបថនិងនិន្នាការផ្សេងៗគ្នា មានទំនោរស្វែងយកប្រយោជន៍ខុសៗគ្នា ពិសេសនៅក្នុងសង្គមដែលចម្រុះទៅដោយជាតិសាសន៍ ឬក្រុមអម្បូរជនជាតិផ្សេងៗគ្នា។ ទោះជាយ៉ាងណា មានការលើកឡើងពីមជ្ឈដ្ឋានខ្លះថា ការផ្សព្វផ្សាយទាំងនេះអាចឆ្លុះបញ្ចាំងពីការពិតក្នុងចំណែកណាមួយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងមជ្ឈដ្ឋានខ្លះទៀតថាការផ្សាយទាំងនេះគឺជាការបំភ្លៃការពិតទាំងស្រុងដើម្បីវាយប្រហារប្រទេសកម្ពុជា។ មិនថានៅក្នុងន័យណានោះទេ តាមរយៈការផ្សព្វផ្សាយរូបភាពអវិជ្ជមានទាំងអស់នេះ ប្រទេសនិងប្រជាជនកម្ពុជាផ្ទាល់គឺជាអ្នកទទួលរងផលប៉ះពាល់ ហើយកម្ពុជាត្រូវខ្នះខ្នែងស្វែងរកដំណោះស្រាយ។

វិធានការដែលរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវឆ្លើយតបដំបូងគេគឺ តាមរយៈស្ថានទូតព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាប្រចាំប្រទេសទាំងនោះ ដែលត្រូវចេញមុខពន្យល់បកស្រាយ និងឆ្លើយបំភ្លឺត្រឡប់ទៅកាន់ប្រភពផ្សព្វផ្សាយសារអវិជ្ជមានទាំងនោះ។ ស្ថានទូតកម្ពុជាគប្បីមានការសហការជាមួយនឹងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីស្វែងយល់អំពីដំណើររឿងដែលត្រូវបានគេលើកឡើងទាំងនោះ។ ក្នុងករណីរកឃើញថា សារផ្សព្វផ្សាយទាំងនោះ ជាការប្រតិដ្ឋ បំភ្លៃរឿងហេតុខុសពីការពិត ស្ថានទូតគួរតែចេញលិខិតផ្លូវការស្នើសុំឱ្យប្រភពទាំងនោះកែតម្រូវ ឬលុបចោលមាតិកា ឬការផ្សព្វផ្សាយ ដែលប្រាសចាកការពិតអំពីប្រទេសកម្ពុជា ហើយទាមទារឱ្យធ្វើការសុំទោសជាផ្លូវការចំពោះការផ្សព្វផ្សាយមិនពិតបំផ្លាញកេរ្តិ៍ឈ្មោះកម្ពុជា។ ក្នុងករណីដែលភាគីផ្សព្វផ្សាយនោះ ពុំយល់ព្រមតាមសំណើនោះទេ ស្ថានទូតគប្បីចាត់វិធានការទៅតាមនីតិវិធីច្បាប់មានជាធរមាននៅក្នុងប្រទេសនោះ ដើម្បីបង្ហាញទៅសាធារណៈមតិក្នុងប្រទេសនោះ ពិសេសការពារកេរ្តិ៍ឈ្មោះ និងកិត្តិយសរបស់ប្រទេសនិងប្រជាជនកម្ពុជា។

ទោះជាយ៉ាងណា គេក៏ពុំត្រូវទាត់ចោលទាំងស្រុងនូវលទ្ធភាពដែលថា រឿងហេតុទាំងនោះ អាចកើតចេញពីតថភាពជាក់ស្ដែងមួយជ្រុងតូចណាមួយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានោះឡើយ។ ក្រសួង ស្ថាប័ន និងអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចត្រូវតែចាត់វិធានការក្ដៅ ចំពោះបទល្មើសនិងបទឧក្រិដ្ឋទាំងឡាយ ដែលកើតមានឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ទាំងករណីតូចធំទាំងអស់ ពិសេសករណីដែលមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងជនបរទេស បើទោះជាជនបរទេសនោះជាអ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើស ឬជាជនរងគ្រោះក្ដី ព្រោះបើពិនិត្យមើលទៅលើការចោទប្រកាន់ទាំងនោះមកលើប្រទេសកម្ពុជា ទាំងអ្នកដែលប្រព្រឹត្តនិងជនរងគ្រោះភាគច្រើនសុទ្ធសឹងជាជនបរទេស។ បទល្មើសនិងបទឧក្រិដ្ឋទាំងនេះហើយ ដែលប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបរទេសអាចឆ្កឹះយកមកចោទប្រកាន់ ឬបំភ្លៃពន្លើសរឿងហេតុពិតប្រាកដ ដើម្បីវាយប្រហារលើប្រទេសកម្ពុជា។ ការចាត់វិធានការនេះទៀតសោត ត្រូវតែធ្វើឡើងជាប្រចាំ ជាជាងយុទ្ធនាការភ្លៀងធំមួយមេ ក៏ស្ងប់ខ្យល់រួចក៏រាំងភ្លៀងស្ងប់ស្ងាត់ទៅវិញ។ គេត្រូវតែវែកមុខរកឱ្យឃើញនូវមេក្លោងនៃបទល្មើសនិងបទឧក្រិដ្ឋសំខាន់ៗ ហើយរាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវមានបង្ហាញពីឆន្ទៈមុតមាំ  និងឥតបន្ធូរដៃរបស់ខ្លួន ដើម្បីឈានទៅវះកាត់អ្នកនៅពីក្រោយខ្នងឬជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងបទឧក្រិដ្ឋទាំងឡាយ ដើម្បីសងភាពស្អាតស្អំដល់រាជរដ្ឋាភិបាល ប្រជាជន និងប្រទេសកម្ពុជាវិញ។

ជាមួយគ្នានេះដែរ យុទ្ធនាការស្ដារមុខមាត់ និងកេរ្តិ៍ឈ្មោះប្រទេសកម្ពុជា គប្បីត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងកម្រិតអន្តរស្ថាប័ន និងជាលក្ខណៈទ្រង់ទ្រាយធំពីគ្រប់មជ្ឈដ្ឋានទាំងអស់ តាមរយៈការចាប់ផ្ដើមចេញពីក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ដែលត្រូវជំរុញការផ្សព្វផ្សាយឱ្យបានកាន់តែទូលំទូលាយ អំពីសក្ដានុពលនៃការវិនិយោគ និងសក្ដានុពលទេសចរណ៍របស់ប្រទេសកម្ពុជា។ ក្នុងតថភាពជាក់ស្ដែង ប្រទេសកម្ពុជានៅតែបន្តជាគោលដៅសក្ដានុពលសម្រាប់ការវិនិយោគពីបរទេស (FDI) តាមរយៈលក្ខណៈសម្បត្តិសំខាន់ៗមួយចំនួនដូចជាការស្ដារឡើងវិញយ៉ាងឆាប់រហ័សក្រោយការរីករាលដាលជំងឺជាសាកល, កំណើនសេដ្ឋកិច្ចក្រោយរងផលប៉ះពាល់នៃការផ្លាស់ប្ដូរសណ្ដាប់ធ្នាប់ពិភពលោក, យន្តការលើកទឹកចិត្តដែលរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានដាក់ចេញនាពេលថ្មីៗ, ស្ថិរភាពនយោបាយដែលបាននិងកំពុងបន្តរក្សាបាន និងឱកាសទីផ្សារថ្មីៗដែលកម្ពុជាទទួលបានពីការធ្វើសមាហរណកម្ម និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទាំងក្នុងតំបន់និងពិភពលោក។ សម្រាប់សក្ដានុពលវិស័យទេសចរណ៍ កម្ពុជាមានប្រភេទទេសចរណ៍សំខាន់ៗពីរគឺ ទេសចរណ៍វប្បធម៌ និងទេសចរណ៍ធម្មជាតិ ដោយសម្រាប់ទេសចរណ៍ធម្មជាតិ កម្ពុជាគឺជាប្រទេសដែលមានវប្បធម៌ដ៏ចំណាស់មួយនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ពិសេសមានប្រាសាទនិងសំណង់ស្ថាបត្យកម្មបុរាណ ក៏ដូចជាហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវទឹកដ៏សម្បូរបែប និងធ្លាប់ជាទីតាំងមជ្ឈមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិតាមសមុទ្រដំបូងគេក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ (កំពង់ផែអូរកែ សម័យនគរភ្នំ) ជាដើម។ សម្រាប់ទេសចរណ៍ធម្មជាតិ កម្ពុជាមានឆ្នេរសមុទ្រដ៏ស្រស់ស្អាតជាងគេលើពិភពលោក (ជាសមាជិកនៃក្លិបសមុទ្រឆ្នេរស្អាតជាងគេលើពិភពលោក) មានសម្រស់ព្រៃឈើនិងរុក្ខជាតិរាប់ពាន់ប្រភេទនៅពាសពេញប្រទេស ពិសេសនៅក្នុងតំបន់អភិរក្សសំខាន់ៗ, មានបឹងទន្លេសាបដែលជាបឹងទឹកសាបដ៏ធំជាងគេនៅក្នុងតំបន់ជាមួយនឹងមច្ឆជាតិរាប់រយប្រភេទ (ជាទីបណ្ដុំប្រភេទត្រីទឹកសាបដ៏ច្រើនលើសលប់) និងប្រភេទសត្វស្លាបកម្រនិងជិតផុតពូជជាច្រើន ព្រមទាំងទេសភាពខ្នងភ្នំធម្មជាតិសំខាន់ៗដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់។ លើសពីនេះទៅទៀត ភ្ញៀវទេសចរដែលមកលេងកម្សាន្តនៅកម្ពុជានឹងកាន់តែមានភាពកក់ក្ដៅនៅក្នុងចិត្ត ជាមួយនឹងភាពរួសរាយរាក់ទាក់និងស្នាមញញឹមរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា ដែលកើតចេញពីមនោសញ្ចេតនាពិតប្រាកដ សុទ្ធសឹងជាចំណុចទាក់ទាញដែលភ្ញៀវទេសចរបរទេសជាច្រើនពុំបានដឹង និងជ្រួតជ្រាបអំពីប្រទេសកម្ពុជានៅឡើយនោះ។ នៅត្រង់ចំណុចនេះ យើងឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជាពិតជាមាតុភូមិដែលសម្បូរទៅដោយលក្ខណៈសម្បត្តិពិសេសៗ ដែលភ្ញៀវទេសចរនិងអ្នកផ្សងព្រងគ្រប់ជាតិសាសន៍ប្រាថ្នាចង់ឃើញ ចង់ជួប និងចង់ស្គាល់នូវចំណុចទាំងអស់នេះ ប៉ុន្តែការផ្សព្វផ្សាយអំពីសក្ដានុពលទេសចរណ៍របស់កម្ពុជាហាក់នៅមានកម្រិតនៅឡើយ ដែលនេះជាចំណុចសំខាន់គប្បីត្រូវបានយកចិត្តទុកដាក់ និងជំរុញឱ្យខ្លាំងក្លាបន្ថែម។ ទោះជាយ៉ាងណា សក្ដានុពលសម្រាប់ការវិនិយោគ និងវិស័យទេសចរណ៍របស់ប្រទេសកម្ពុជាទាំងអស់នេះ អាចនឹងក្លាយទៅជាអសារបង់ មិនអាចទាក់ទាញវិនិយោគិនក៏ដូចជាភ្ញៀវទេសចរមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជាបាននោះទេ ប្រសិនបើរាជរដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជាក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធទាំងអស់  មិនអាចបង្ហាញអំពីរូបភាពនៃការធានាបាននូវសន្តិសុខ សុវត្ថិភាព និងសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈដ៏ប្រសើរ ដែលឆ្លើយតបទៅនឹងការផ្សព្វផ្សាយក្នុងន័យអវិជ្ជមានជាច្រើនប្រឆាំងនឹងប្រទេសកម្ពុជាដែលធ្លាប់មានកន្លងមកនេះ។

មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ក្រៅពីឆន្ទៈនិងការអនុវត្តសកម្មភាពជាក់ស្ដែងរបស់តំណាងទូតកម្ពុជានៅបរទេស រាជរដ្ឋាភិបាលនិងក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនោះ ការចូលរួមពីសំណាក់សាធារណជន ពិសេសប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា គឺជាចំណែកដែលមិនអាចខ្វះបានឡើយ។ ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាខ្លួនឯងផ្ទាល់ ត្រូវតែចូលរួមចំណែកនៅក្នុងការប្រឆាំងការផ្សព្វផ្សាយអវិជ្ជមានអំពីប្រទេសជាតិខ្លួន តាមរយៈការបញ្ឈប់ការផ្សព្វផ្សាយសារ និងចែករំលែកមាតិកាអវិជ្ជមានទាំងឡាយអំពីសង្គមកម្ពុជា ដោយក្នុងនាមជាកោសិកាសង្គម ពលរដ្ឋទាំងអស់ត្រូវមានមោទកភាពនឹងប្រជាជាតិរបស់ខ្លួននៅក្នុងជ្រុងផ្សេងៗ ហើយរួមចំណែកក្នុងការផ្សព្វផ្សាយសារវិជ្ជមាន និងសក្ដានុពលសំខាន់ៗដែលកម្ពុជាមាន ទៅកាន់ពិភពលោកខាងក្រៅ ជាជាងការបន្តុះបង្អាប់ជាតិសាសន៍ខ្លួនបន្ថែម ឬបង្ហាញកាយវិការគាំទ្រនឹងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានអវិជ្ជមានរបស់ប្រទេសជាតិខ្លួនទៅកាន់បរទេស។ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគួរតែឈ្វេងយល់អំពីបទពិសោធន៍ដ៏ជូរចត់នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលប្រទេសកម្ពុជាបានរងគ្រោះដោយសារតែការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុង និងការហែកហួរជាតិសាសន៍ឯង នៅចំពោះមុខមហិច្ឆតារបស់បរទេសលើប្រទេសកម្ពុជា ដូចពាក្យសុភាសិតខ្មែរមួយឃ្លាលើកឡើងថា «សាមគ្គីរស់ បែកបាក់សាមគ្គីស្លាប់» និង «ឈ្លោះគ្នាក្នុងគ្រួសារដូចស្រាតកាយាបង្ហាញញាតិ ឈ្លោះគ្នាក្នុងសង្គមជាតិដូចលាតកំណប់បង្ហាញចោរ»។ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប គួរតែចងចាំថា នៅពេលដែលប្រទេសជាតិជួបនឹងវិបត្តិ មានតែប្រជាជាតិនិងប្រជាជនខ្មែរទេដែលរងគ្រោះ និងត្រូវប្រឈមមុខជាមួយនឹងទុក្ខវេទនាដោយផ្ទាល់ ខ្មែរគួរតែរួមគ្នានៅក្នុងការកសាង និងជំរុញវឌ្ឍនភាពជាតិ ទៅតាមជំនាញ និងសមត្ថភាពប្រកបដោយមនសិកាជាតិរៀងៗខ្លួន៕