កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស គឺជាមូលដ្ឋានដ៏សំខាន់នៅក្នុងការនាំមកនូវសន្តិភាពតាមរយៈការបញ្ចប់ជម្លោះជាង៣ទសវត្សរ៍ នាំមកនូវការអនុវត្តសិទ្ធិមនុស្ស លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការបង្រួបបង្រួមនិងឯកភាពជាតិ។ ខ្លឹមសារនិងស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលមកក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាឆ្នាំ១៩៩៣រួចមកហើយ និងដែលរាជរដ្ឋាភិបាលបានគោរពនិងអនុវត្តយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននូវច្បាប់កំពូលរបស់ជាតិមួយនេះ បើទោះបីជាកន្លងមក មានការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាបន្តបន្ទាប់ដោយយោងទៅលើតម្រូវនៃការវិវត្តស្ថានភាពសង្គម និងនយោបាយនៃប្រទេសកម្ពុជាក្ដី ក៏ច្បាប់កំពូលដែលត្រូវបានធ្វើវិសោធនកម្មនេះ នៅតែអនុលោមតាមស្មារតីដើមនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។

នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៤នេះ នាឱកាសខួប ៣៣ឆ្នាំនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស មានភាគីតំណាងទូតមួយចំនួន បានចេញសេចក្ដីប្រកាសអបអរខួបនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ និងក៏បានថ្លែងជំរុញឱ្យកម្ពុជា ដកនូវអ្វីដែលភាគីទូតទាំងនោះចាត់ទុកថាជាឧបសគ្គនៅក្នុងការអនុវត្តសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ។ ជាមួយគ្នានេះការប្រកាសស្ថានទូតអឺរ៉ុបប្រចាំកម្ពុជានេះ គឺជាជ្រុងមួយនៃការយល់ឃើញពីអ្នកការទូតអឺរ៉ុប ដែលយោងទៅតាមការមើលឃើញផ្អែកតាមទស្សនៈនយោបាយអឺរ៉ុប ពាក់ព័ន្ធទៅការគោរពនិងអនុវត្តសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីការពិតជាក់ស្ដែងនៅកម្ពុជាទាំងស្រុងនោះទេ។ នៅក្នុងតថភាពជាក់ស្ដែង រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏តែងតែបានអនុវត្តយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននូវសិទ្ធិ និងសេរីភាពដែលមានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ខ្លួនដែលជាស្មារតីដើមនៃកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ កម្ពុជាក៏គួរតែថ្លែងអំណរគុណដល់បណ្ដាប្រទេសអឺរ៉ុបដែលជាមិត្ត ដែលតែងតែងបង្ហាញពីកង្វល់ និងការជ្រោមជ្រែងដល់កម្ពុជាចាប់តាំងពីដំណើរការស្វែងរកសន្តិភាព ការការពារសន្តិភាព និងដំណើរការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច-សង្គមកម្ពុជាជាដើម ដោយសហភាពអឺរ៉ុបតែងតែចូលរួមជាមួយកម្ពុជា ហើយមកទល់នឹងពេលនេះ សហភាពអឺរ៉ុបក៏នៅតែចំណែកទីផ្សារដ៏សំខាន់របស់កម្ពុជាផងដែរ។

នៅក្នុងទិដ្ឋភាពមួយទៀត គឺអឺរ៉ុបកំពុងព្យាយាមជួយឈឺឆ្អាល ជ្រោមជ្រែងកម្ពុជា ទៅតាមទស្សនៈយល់ឃើញរបស់ខ្លួន ខណៈដែលកន្លងទៅនេះ សហភាពអឺរ៉ុប បានកាត់បន្ថយប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ (EBA) ២០% ពីកម្ពុជា។ ហេតុនេះហើយ សហភាពអឺរ៉ុប នៅតែបន្តបង្ហាញអំពីការយកចិត្តទុកដាក់របស់ខ្លួនចំពោះប្រទេសកម្ពុជា តាមរយៈការប្រើប្រាស់អំណាចការទូតស្រទន់បែបអឺរ៉ុប។

ទោះជាយ៉ាងណា កម្ពុជាក្នុងនាមជារដ្ឋឯករាជ្យ មានអធិបតេយ្យពេញលេញ នៅក្នុងការសម្រេចចិត្តជ្រើសរើសមាគ៌ាអភិវឌ្ឍប្រទេសដោយផ្អែកលើគោលការណ៍ និងទស្សនៈអភិវឌ្ឍផ្ទាល់ខ្លួន ស្របទៅនឹងស្ថានភាពសង្គមនិងនយោបាយរបស់កម្ពុជាផ្ទាល់ ដោយពុំមានភាពចាំបាច់នៅក្នុងការឆ្លើយតប ឬប្រតិកម្មនឹងការលើកឡើងនេះឡើយ។ បន្ថែមពីលើនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បាននិងបន្តការគិតគូរទៅលើការបើកទូលាយនូវសិទ្ធិសេរីភាព សិទ្ធិនយោបាយ និងប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេស ដោយផ្អែកទៅលើមូលដ្ឋានច្បាប់ដែលមានជាធរមាន ដើម្បីធានានូវសន្តិសុខ សណ្ដាប់ធ្នាប់ និងសុចរិតភាពរបស់អ្នកនយោបាយ ព្រមទាំងថែរក្សាបាននូវសន្តិភាពដែលកម្ពុជាទទួលបានក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។

ជាមួយគ្នានេះដែរ រហូតមកបច្ចុប្បន្ន ប្រទេសទាំងអស់ដែលជាហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ពុំមានកាតព្វកិច្ចចាប់បង្ខំ ឬចង្អុលបង្ហាញឱ្យកម្ពុជាអនុវត្តទៅលើកិច្ចព្រមព្រៀងនេះតាមទម្រង់បែបនេះ ឬបែបនោះបាននោះឡើយ។ ពិតប្រាកដណាស់ នៅក្នុងទស្សនទាននយោបាយ រដ្ឋមួយមិនអាចមានរដ្ឋធម្មនុញ្ញពីរនោះទេ ហើយស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅជារដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឆ្នាំ១៩៩៣ ដោយគ្រប់ភាគីនយោបាយខ្មែរទាំងអស់ដែលបានចូលរួមការបោះឆ្នោតនីតិកាលទី១ និងបានក្លាយទៅជាសមាជិកសភាធម្មនុញ្ញនាពេលនោះ សុទ្ធតែបានចូលរួមតាក់តែងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ។

ដូច្នេះ ក្នុងនាមកម្ពុជាជាឯករាជ្យមួយ ដែលមានរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាច្បាប់កំពូល រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមានអធិបតេយ្យគ្រប់គ្រាន់នៅក្នុងការដឹកនាំប្រទេសរបស់ខ្លួនដោយស្វ័យភាព។ ចំណែកប្រទេសជាដៃគូ ដែលមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយកម្ពុជា ក្នុងឋានៈជាប្រទេសស្មើមុខស្មើមាត់ មិនមានសិទ្ធិ ឬកាតព្វកិច្ចចាប់បង្ខំរដ្ឋអធិបតេយ្យផ្សេងទៀតឱ្យអនុវត្តទៅតាមទស្សនៈយល់ឃើញរបស់ខ្លួនដូចនៅក្នុងសម័យកាលសង្គ្រាមត្រជាក់នោះទេ។ ចេតនាទាំងឡាយដែលចង់បង្ហាញឱ្យប្រទេសមួយអនុវត្តទៅតាមការចង់បានរបស់ខ្លួន គឺស្មើនឹងការចាត់ទុកប្រទេសមួយទៀតគឺជារដ្ឋរណប រដ្ឋចំណុះ ឬរដ្ឋសម្ព័ន្ធរបស់ខ្លួន ដូចស្ថានភាពនៃការប្រកួតប្រជែងនៃប្លុកទាំងពីរក្នុងសម័យសង្គ្រាមត្រជាក់ដូច្នោះដែរ៕

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ