Royal Academy of Cambodia
ដោយ៖ បណ្ឌិត គិន ភា
កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤ សារព័ត៌មានថៃឈ្មោះ Pattaya Mail បានចុះផ្សាយថា ប្រទេសថៃកំពុងតែព្រួយបារម្ភខ្លាំងចំពោះការពង្រឹងឥទ្ធិពលដែនសមុទ្ររបស់ចិន ពិសេសការប្រើប្រាស់មូលដ្ឋានទ័ពរាមរបស់កម្ពុជាពីសំណាក់កងទ័ពចិន។ សារព័ត៌មាននេះបានគូសបញ្ជាក់ថា ក្តីបារម្ភដូចនេះរបស់ថៃគឺដោយសារតែទីតាំងមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមរបស់កម្ពុជាមានចម្ងាយប្រហែលតែជាង ៣០០គីឡូម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះពីកំពង់ផែកងទ័ពជើងទឹករបស់ថៃមួយមានឈ្មោះ«សាតាហីប» ហើយតាមរយៈមូលដ្ឋានទ័ពរាមរបស់កម្ពុជា ចិននឹងកាន់តែមានឥទ្ធិពលខ្លាំងបន្ថែមក្នុងតំបន់អាស៊ី ពិសេសអាចក្តោបក្តាប់ដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលចិនកំពុងតែមានជម្លោះជាមួយប្រទេសសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួន។
ការព្រួយបារម្ភរបស់ថៃ ជាការព្រួយបារម្ភជ្រុលហួសហេតុបើធៀបទៅនឹងតថភាពជាក់ស្ដែងការធ្វើទំនើបកម្មមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករបស់កម្ពុជា។ ការបារម្ភនេះជាការបារម្ភដែលបង្កប់ដោយល្បិចនយោបាយ និងរបៀបវារៈភូមិសាស្ត្រនយោបាយ ដើម្បីបង្ហាញថាខ្លួនមានជំហរគាំទ្រអាម៉េរិកនិងបស្ចិមប្រទេស ខណៈដែលការសម្ដែងការព្រួយបារម្ភអំពីការធ្វើទំនើបកម្មមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាម ពីសំណាក់សហរដ្ឋអាម៉េរិក និងបស្ចិមប្រទេស គឺមានគោលបំណងពិតប្រាកដដើម្បីទប់ស្កាត់ឥទ្ធិពលរបស់ចិនក្នុងតំបន់ ទាំងឥទ្ធិពលនយោបាយ ការទូត សន្តិសុខ និងសេដ្ឋកិច្ច។ ជាមួយគ្នានេះ ការសម្ដែងការព្រួយបារម្ភរបស់អាម៉េរិកនិងសម្ព័ន្ធមិត្ត ចំពោះវត្តមានកងទ័ពចិននៅកម្ពុជានេះ គឺជាការផ្ញើសារទៅកាន់ចិនថា ចិនមិនអាចបង្កើតមូលដ្ឋានយោធានៅក្នុងតំបន់បានទេ ទោះបីជានៅប្រទេសណាក៏ដោយ។
ការសម្ដែងការព្រួយបារម្ភរបស់ថៃ ឬប្រទេសជិតខាងកម្ពុជាផ្សេងទៀតក្ដី នៅជុំវិញមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមរបស់ប្រទេសកម្ពុជា គឺគ្រាន់តែជាលេសដើម្បីទប់ស្កាត់កុំឱ្យកម្ពុជាមានលទ្ធភាពអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពការពារជាតិផង និងដើម្បីបង្ហាញថាខ្លួនមានជំហររួមជាមួយនឹងសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងសម្ព័ន្ធមិត្តបស្ចិមប្រទេសផង នៅក្នុងល្បែងសន្តិសុខភូមិសាស្ត្រនយោបាយ។
ជាការពិតណាស់ ការអភិវឌ្ឍមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាម គឺជាសិទ្ធិផ្ដាច់មុខរបស់កម្ពុជាក្នុងនាមជារដ្ឋអធិបតេយ្យ និងឯករាជ្យពេញលេញមួយ។ កម្ពុជាមានតម្រូវការអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពការពារជាតិរបស់ខ្លួន ដែលមិនមែនជាការត្រៀមធ្វើសង្គ្រាមជាមួយប្រទេសណាមួយនោះទេ តែកម្ពុជាចាំបាច់ត្រូវអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពការពារជាតិរបស់ខ្លួនដើម្បីប្រឈមចំពោះលការឈ្លានពាន ឬការរំលោភបំពានណាមួយមកលើបូរណភាពទឹកដីរបស់ខ្លួន។
គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា សម្ដេចតេជោប្រធានព្រឹទ្ធសភា និងសម្ដេចធិបតីនាយករដ្ឋមន្ត្រីធ្លាប់បានប្រកាសជំហរយ៉ាងច្បាស់លាស់ជាច្រើនលើកច្រើនសាររួចមកហើយ អំពីករណីដាក់ការសង្ស័យពីសំណាក់បណ្ដាប្រទេសនានា ពិសេសសហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងបស្ចិមប្រទេសនេះ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត នៅក្រោមខ្លឹមសារនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ខ្លួន ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាអនុវត្តនូវគោលនយោបាយការបរទេសប្រកបដោយសន្តិសហវិជ្ជមានជាមួយនឹងបណ្ដាប្រទេសទាំងអស់ ទាំងក្នុងតំបន់និងពិភពលោក។
ប្រទេសកម្ពុជា ដែលជាប្រទេសធ្លាប់រងគ្រោះដោយសារសង្គ្រាម ហេតុនេះហើយ កម្ពុជាតែងតែផ្ដល់សារៈសំខាន់ និងអាទិភាពខ្ពស់បំផុតនៅក្នុងគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួនគឺ សន្តិភាព ស្ថិរភាព និងវិបុលភាព ទាំងនៅក្នុងក្របខណ្ឌក្នុងប្រទេស តំបន់ និងនៅក្នុងពិភពលោក។ ប្រទេសកម្ពុជាមិនអនុញ្ញាតឱ្យមានមូលដ្ឋានយោធាបរទេសនៅលើទឹកដីរបស់ខ្ឡួន ហើយក៏មិនអនុញ្ញាតឱ្យមានមូលដ្ឋានយោធារបស់ខ្លួននៅលើទឹកដីបរទេសផងដែរ។
កន្លងទៅនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនត្រឹមតែបានបញ្ជាក់ជំហរជាផ្លូវការរបស់ខ្លួនជុំវិញការដាក់ការសង្ស័យ ក៏ដូចជាការសម្ដែងការព្រួយបារម្ភចំពោះវត្តមានកងទ័ពចិននៅមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមនោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងបានអនុញ្ញាតឱ្យមានដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់អ្នកការទូត និងអ្នកសារព័ត៌មានជាតិនិងអន្តរជាតិ ចុះទៅកាន់តំបន់មូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមនេះផងដែរ។ បន្ថែមពីលើនេះ កម្ពុជាក៏ថែមទាំងបានអនុញ្ញាតឱ្យនាវាចម្បាំងកងទ័ពបរទេសចូលចត និងធ្វើទស្សនកិច្ចនៅមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករាមនេះថែមទៀតផង។ នៅលើពិភពលោកនេះ តើប្រទេសណាខ្លះដែលអនុញ្ញាតឱ្យបរទេសចេញចូលធ្វើទស្សនកិច្ចនៅមូលដ្ឋានយោធារបស់ខ្លួនប្រៀបបីដូចជារោងល្ខោន ដូចជាប្រទេសកម្ពុជានោះ?
ក្នុងនាមជារដ្ឋសន្តិភាពនិយម កម្ពុជាមិនដែលសម្ដែងការព្រួយបារម្ភ ឬក៏ប្រតិកម្មទៅនឹងប្រទេសជិតខាងណាមួយ ឬប្រទេសក្នុងតំបន់ណាមួយ នៅពេលដែលប្រទេសទាំងនោះអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពការពារជាតិរបស់ពួកគេនោះទេ លើកលែងតែការអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពយោធានោះ មានលក្ខណៈផ្ទុយទៅនឹងសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិ ឬធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ។ ជាឧទាហរណ៍ប្រសិនបើប្រទេសណាមួយក្នុងតំបន់ មានបំណងសាកល្បងកសាងសមត្ថភាពផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ឬដាក់គោលដៅផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ឬត្រូវបានមហាអំណាចណាមួយបំពាក់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរ នោះកម្ពុជាអាចនឹងចេញមុខប្រតិកម្មប្រឆាំងដាច់ខាត ព្រោះវាផ្ទុយទៅនឹងសន្ធិសញ្ញាមិនរីកសាយភាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ៕
RAC Medi | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ
(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នាថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ៣រោច ខែកត្តិក ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស.២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩ គណៈកម្មការវាយតម្លៃដាក់ពិន្ទុជ្រើសរើសប្រធានវិទ្យាស្ថានមនុស្សសាស្រ្ត និងវិទ្យាសាស្ត...
កាលពីរសៀល ថ្ងៃពុធ ទី១៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរ ក្រោមអធិបតីភាព ឯកឧត្តមបណ្ឌិត ហ៊ាន សុខុម បានដឹកនាំអង្គប្រជុំរួម ដើម្បីពិនិត្យគោលការណ៍ក្នុងការសរសេរអក្សរខ្មែរ ជាអក្សរឡាតាំងដូច...
(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ១៥កើត ខែកត្តិក ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស.២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩ ឯកឧត្តម យូ ស៊ិនឡុង បានដឹកនាំសហការីមកត្រួតពិនិត្យការងារ ដើម្បីត្រៀមរៀបចំពិធីសម្ពោធអ...
(ភ្នំពេញ)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ១៥កើត ខែកត្តិក ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស.២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានអញ្ជើញជាអធិបតីបើក «វគ្គបណ្តុះបណ្តាលគ្រ...
(តាកែវ)៖ នៅថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩នេះ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អនុប្រធានក្រុមការងារថ្នាក់ជាតិចុះជួយស្រុកត្រាំកក់ និងជាប្រធានក្រុមការងារចុះជួយឃុំត្រពាំងធំខាងជើង ស្រុកត្រាំកក់ ខេត្តតាកែវ បានដឹកនា...
(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ «គណិតវិទ្យាគឺជាមុខវិជ្ជាវិទ្យាសាស្ត្រមូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏សំខាន់សម្រាប់បម្រើការរស់នៅរបស់មនុស្ស និងតម្រូវការចាំបាច់ផ្សេងៗ»។ នេះគឺជាប្រសាសន៍កត់សម្គាល់របស់ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ នេត បារ...