Royal Academy of Cambodia
ដោយ៖ បណ្ឌិត យង់ ពៅ
ចាប់តាំងពីការចុះសិក្សាស្រាវជ្រាវបញ្ហាព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម នៅឆ្នាំ២០១៥ រហូតមកដល់ពេលនេះ មានរយៈពេលជិត១០មកហើយ។ នៅក្នុងពេលពេល ស្ថានភាពនយោបាយនៅកម្ពុជាមានកម្ដៅយ៉ាងខ្លាំង ពិសេសប្រធានបទលើបញ្ហាព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម។ ក្រុមការងាររាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានសិក្សាទាំងឯកសារដែលទទួលបាន ទាំងផែនទី និងការចុះទៅសិក្សាស្រាវជ្រាវដល់ទីតាំងបង្គោលព្រំដែនដោយផ្ទាល់ ដោយបានចងក្រងឯកសារដោះស្រាយចម្ងល់និងមន្ទិលសង្ស័យទាំងឡាយពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម។ បើសិនជាគេក្រឡេកទៅមើលជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលស្ថិតនៅតាមបណ្ដោយព្រំដេនកម្ពុជា-វៀតណាម កាលពីជិត១០ឆ្នាំមុន យើងឃើញថា កម្ពុជាមានប្រជាពលរដ្ឋតិចបំផុត ដោយរាប់ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៥ ដល់ឆ្នាំ២០១៧ មានប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរតិចខ្លាំង ពិសេសនៅតំបន់ភូមិភាគឦសាន ដោយតំបន់ព្រំដែនក្នុងភូមិភាគឦសានភាគច្រើនជាព្រៃស្រោង ហើយក្រុមការងារស្រាវជ្រាវព្រំដែនបានចុះទៅសិក្សាស្រាវជ្រាវ ដោយប្រើប្រាស់ផ្លូវរបស់ភាគីវៀតណាម ខណៈប៉ុស្តិ៍ការពារព្រំដែនរបស់កម្ពុជា ភាគច្រើនជានគរបាល ខុសប្លែកពីប៉ុស្តិ៍ការពារព្រំដែនរបស់វៀតណាមដែលសុទ្ធសឹងជាកងទ័ព។ ដោយសារតែផ្លូវសម្រាប់ធ្វើដំណើរមានការលំបាកខ្លាំង ក្រុមស្រាវជ្រាវព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាត្រូវប្រើប្រាស់រយៈពេលរហូតដល់១ថ្ងៃ ដើម្បីធ្វើដំណើរពីប៉ុស្តិ៍មួយទៅប៉ុស្តិ៍មួយទៀត ដែលមានន័យថា ការធ្វើដំណើររបស់កងកម្លាំងការពារព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម ក៏ពិបាកនៅគ្នុងការចល័តផងដែរ ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យតំបន់ព្រំដែន ក្លាយទៅជាតំបន់ដាច់ស្រយាល ដែលកម្រមានមនុស្សទៅដល់ និងមិនអាចទៅដល់។ ក្រោយមកគឺនៅឆ្នាំ២០១៧ ទើបមានការឈូសឆាយផ្លូវនៅតាមព្រំដែន ដែលជាការបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលសម្រាប់ការធ្វើដំណើរបាន។
បច្ចុប្បន្ន តាមរយៈការអភិវឌ្ឍជាបន្តបន្ទាប់ តំបន់ព្រំដែនទាំងនោះ លែងជាតំបន់ដាច់ស្រយាលដែលគ្មានអ្នកទៅដល់ទៀតហើយ ហើយប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់ សុទ្ធតែអាចធ្វើដំណើរទៅដល់ជាមួយនឹងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវថ្នល់។ បន្ថែមពីនេះ ក៏មានការរៀបចំដំណើរទស្សនកិច្ច ដែលរាជរដ្ឋាភិបាលបានរៀបចំសម្រាប់បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ ដែលមានបំណងធ្វើដំណើរទៅពិនិត្យនិងស្រាយចម្ងល់ពីបញ្ហាព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាមថែមទៀតផង។
ជាមួយគ្នានេះដែរ នៅថ្ងៃទី២២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៤ មុខរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា សម្ដេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានប្រកាសបង្កើតនូវមូលនិធិកសាងរចនាសម្ព័ន្ធតាមព្រំដែន ដែលជាការបើកចំហរទូលាយឱ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលជាអ្នកស្នេហាជាតិទាំងអស់ចូលរួមនៅក្នុងការកសាងរបងការពារជាតិយ៉ាងរឹងមាំគឺ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅតាមតំបន់ព្រំដែនកម្ពុជាជាមួយនឹងប្រទេសជិតខាង ដោយគ្មានការរើសអើងភេទ សាសនា ពណ៌សម្បុរ និងនិន្នាការនយោបាយ ដែលគឺជាការបើកចំហរការចូលរួមជាទូទៅសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ពិសេសអ្នកដែលមានស្មារតីជាតិនិយម និងទឹកចិត្តស្នេហាជាតិពិតប្រាកដ ដែលមានគោលបំណងដូចគ្នាគឺ កសាងនិងការពារជាតិមាតុភូមិរបស់ខ្លួនឱ្យបានរឹងមាំ។ ការបើកចំហរទូលាយចំពោះការចូលរួមនេះ មានន័យថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូបមានសិទ្ធិនៅក្នុងការចូលរួមចំណែកអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសជាតិបានពេញលេញ ពិសេសគឺការចូលរួមនៅក្នុងសកម្មភាពអភិវឌ្ឍនានានៅតាមបណ្ដោយព្រំដែនរបស់កម្ពុជាជាមួយប្រទេសជិតខាង។
ការចូលរួមចំណែកជាថវិកានៅក្នុង “មូលនិធិកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធតាមព្រំដែន” គឺជាការចូលរួមដោយផ្ទាល់នៅក្នុងការកសាងខឿនការពារព្រំដែន តាមរយៈការជំរុញហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជារូបវ័ន្តនានា នៅតាមបណ្ដោយបន្ទាត់ព្រំដែនកម្ពុជាជាមួយប្រទេសជិតខាង ហើយប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូបទាំងអស់គឺជាម្ចាស់អធិបតេយ្យជាតិ និងជារបងការពារព្រំដែនយ៉ាងពិតប្រាកដ ដោយសារតែខឿនការពារព្រំដែនទាំងនេះ កើតចេញមកពីទឹកចិត្តស្នេហាជាតិ និងស្មារតីជាតិនិយមពិតប្រាកដរបស់ខ្មែរគ្រប់រូប។
តាមរយៈរៀបចំដំណើរទស្សនកិច្ចនៅតាមតំបន់ព្រំដែន ពិសេសការចូលរួមជាថវិកាយ៉ាងផុសផុលរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ នៅក្នុងការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធតាមព្រំដែននេះ បានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់អំពីការជឿទុកចិត្តរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនៅទូទាំងប្រទេសចំពោះឆន្ទៈការពារជាតិ និងការការបើកទូលាយឥតលាក់លៀមអំពីបញ្ហាព្រំដែនពីសំណាក់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋយល់ដឹង និងអាចចូលរួមទាំងអស់គ្នានៅក្នុងបុព្វហេតុការពារជាតិមាតុភូមិរបស់ខ្លួន។
ការចូលរួមយ៉ាងផុសផុល និងការសម្ដែងមតិប្រកបដោយសេចក្ដីសោមនស្សរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលបានចូលរួមនៅក្នុង “មូលនិធិកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធតាមព្រំដែន” ដែលផ្ដួចផ្ដើមឡើងដោយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គឺជាសក្ខីភាពមួយបង្ហាញអំពីឆន្ទៈជារួមរបស់ប្រជាជាតិខ្មែរ ដែលឈឺឆ្អាល និងមានឆន្ទៈមនសិការស្នេហាជាតិពិតប្រាកដ ជាជាងការប្រើប្រាស់វោហាសាស្ត្រដើម្បីតែផលប្រយោជន៍សួនតួបុគ្គល ឬប្រយោជន៍នយោបាយរបស់ក្រុមខ្លួន ដូចដែលអ្នកនយោបាយប្រឆាំងមួយចំនួនបាននិងកំពុងតែធ្វើ។ ការចូលរួមទាំងនេះបង្ហាញយ៉ាងជាក់ច្បាស់ថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជាទូទៅ មិនចូលចិត្តប្រើប្រាស់តែវោហាសាស្ត្រ ដើម្បីបង្ហាញថាខ្លួនជាអ្នកស្នេហាជាតិ ស្នេហាប្រទេស និងទឹកដីនោះទេ ប៉ុន្តែពួកគាត់បានបង្ហាញចេញតាមរយៈការចូលរួមជាសកម្មភាពក៏ដូចជាថវិកាជាក់ស្ដែង ដែលជាចំណែកដ៏សំខាន់មួយ និងមានភាពជាក់ស្ដែងនិយម ដូចពាក្យមួយឃ្លាលើកឡើងថា “សម្ដីមិនស្មើនឹងទង្វើ”។
ពិតប្រាកដណាស់ ក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ មនុស្សគ្រប់គ្នាតែងតែមានទស្សនៈយល់ឃើញខុសៗគ្នា និងមានសិទ្ធិបញ្ចេញយោបល់ផ្សេងៗគ្នាដើម្បីកែលម្អ ឬស្ថាបនា ក្នុងគោលដៅចូលរួមចំណែកនៅក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ ប៉ុន្តែគេមិនត្រូវប្រកាន់ដាច់ខាតថាទស្សនៈខ្លួនទើបត្រឹមត្រូវ រហូតដល់ការអុចអាល ដុតរោលខុសពីការពិត គឺជាចរន្តមួយដែលត្រូវការប្រើប្រាស់ច្បាប់ដើម្បីទប់ស្កាត់ហើយ ព្រោះសកម្មភាពមួយចំនួនដូចជា ចរន្តជាតិនិយមជ្រុល បង្កការភ័ន្តច្រឡំរបស់មហាជន ដែលនាំទៅដល់កលយុគសង្គមនោះ គឺទាមទារឱ្យមានការទប់ស្កាត់ជាបន្ទាន់ ដើម្បីធានាបាននូវដំណើរការអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ និងការពារសមិទ្ធផលដែលកំពុងមានសម្រាប់ប្រជាជាតិទាំងមូល។ កន្លងមក យើងឃើញថា មានក្រុមនយោបាយមួយចំនួន បានលើកយកបញ្ហាព្រំដែនកម្ពុជាជាមួយប្រទេសជិតខាង ពិសេសបញ្ហាព្រំដែនជាមួយនឹងប្រទេសវៀតណាម ទៅធ្វើជាប្រធានបទប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល បើទោះបីជាការលើកឡើងទាំងនោះ ខុសពីស្ថានភាពពិតជាក់ស្ដែងនៅតំបន់ព្រំដែន ប្រាសចាកអំពីច្បាប់ដែលមានជាធរមាន និងផ្ទុយស្រឡះពីកិច្ចការដែលរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានធ្វើក៏ដោយក្ដី ក៏គេព្យាយាមលាបពណ៌ខុសពីការពិតដើម្បីសម្រេចមហិច្ឆតានយោបាយរបស់ខ្លួនដែរ។ នៅពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនមិនបានពិនិត្យពិចារណាឱ្យបានហ្មត់ចត់ និងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយទេនោះ ការណ៍នេះនឹងនាំទៅដល់ភាពចលាចលមួយដែលអាចបង្កើតទៅជាចរន្តគ្រោះថ្នាក់សម្រាប់សង្គមជាតិ ប្រសិនបើគ្មានការទប់ស្កាត់ឱ្យទាន់ពេលវេលានោះទេ ដូចជាករណីនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៤ ដែលគេបញ្ឆេះកំហឹងជាតិនិយមអំពីបញ្ហាព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាមជាដើម។
ស្មារតីជាតិនិយមដ៏រឹងមាំដែលអាចការពារប្រទេសជាតិ ការពារអធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួនបានគង់វង្ស គឺជាស្មារតីជាតិនិយមដែលមានការឯកភាពផ្ទៃក្នុងរបស់ជាតិ ហើយមិនថាពេលណាជាពេលណានោះទេ ការពង្រឹងឯកភាពផ្ទៃក្នុងរបស់ជាតិគឺជាមូលដ្ឋានដ៏រឹងមាំដើម្បីការពារជាតិ ប្រជាជន និងទឹកដី ដូចពាក្យស្លោកខ្មែរមួយឃ្លាបានលើកឡើងថា “សាមគ្គីរស់ បែកបាក់សាមគ្គីស្លាប់”។ ការធានាបានអធិបតេយ្យភាពនៃប្រជាជាតិ គឺជាការការពារបាននូវឯករាជ្យ និងសិទ្ធិស្វ័យសម្រេចរបស់ប្រជាជាតិនីមួយៗ ដូច្នេះហើយ ខ្មែរគ្រប់និន្នាការ និងពណ៌សម្បុរនយោបាយទាំងអស់ គប្បីរួបរួមគ្នាឱ្យបាននៅពេលដែលកាលៈទេសៈតម្រូវ នៅក្នុងរឿងអធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួន។
លើសពីនេះ ការអភិវឌ្ឍបាននូវហេដ្ឋរចនាសម្ព័ន្ធនៅតាមព្រំដែនរបស់កម្ពុជាជាមួយប្រទេសជិតខាងគឺជាមូលដ្ឋានដ៏សំខាន់នៅក្នុងការការពារជាតិ តាមរយៈវត្តមាននៃប្រជាពលរដ្ឋ និងកងកម្លាំងដែលអាចទៅដល់ និងមើលឃើញអំពីស្ថានភាពតំបន់ព្រំដែនជាក់ស្ដែង មិនមែនជាស្ថានភាពដែល បង្គោលព្រំដែននៅទីនេះ ហើយកម្លាំងការពារនៅទីទៃផ្សេងពីគ្នានោះឡើយ ហើយវត្តមាននៃភូមិកររបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមតំបន់ព្រំដែន គឹជាភ្នែកជាច្រមុះរបស់ជាតិទាំងមូល ដើម្បីតាមដាននិងរាយការណ៍អំពីស្ថានភាពក៏ដូចជាការវិវត្តិពិតប្រាកដនៃតំបន់ព្រំដែន។ ដូច្នេះហើយ ការចូលរួមក្នុងមូលនិធិកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធតាមតំបន់ព្រំដែន គឺជាចលនាជាតិមួយដែលប្រជាពលរដ្ឋអាចចូលរួមដោយផ្ទាល់ ជាមួយថវិកាទៅតាមលទ្ធភាពនិងមនោសញ្ចេតនាជាតិ ដែលខ្លួនមាន បន្ថែមពីលើស្មារតីជាតិនិយម និងការតាមដានស្ថានការណ៍វិវត្តជាក់ស្ដែងនៃប្រទេសជាតិរបស់ខ្លួន។
ជារួម គុណតម្លៃស្នូលនៃមូលនិធិកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធតាមព្រំដែន គឺការចូលរួមនិងគាំទ្ររបស់ប្រជាពលរដ្ឋ នេះជាការចូលរួមកសាងជំនឿទុកចិត្តរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋយ៉ាងភ្លូកទឹកភ្លូកដី ហើយបានបង្ហាញបន្ថែមពីលើការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ២០២៣ ដែលប្រជាពលរដ្ឋបានគាំទ្រយ៉ាងលើសលុបលើរាជរដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយសម្ដេចធិបតីនាយករដ្ឋមន្ត្រី។ ការចូលរួមនៅក្នុងមូលនិធិនេះ គឺពលរដ្ឋពិតជាបានផ្ដល់ទាំងទំនុកចិត្ត និងថវិកាទៅតាមលទ្ធភាពដែលខ្លួនមានទៅឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាល ដែលពួកគាត់បង្ហាញអំពីមនសិកាស្នេហាជាតិ ដែលភ្ជាប់ជាមួយនឹងការជឿជាក់យ៉ាងមុតមាំទៅលើប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា៕ RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ
(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ១០រោច ខែអស្សុជ ឆ្នាំជូត ទោស័ក ព.ស. ២៥៦៤ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១២ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២០ នេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានទទួលចួបនិងពិភាក្សាការងារជាមួយនឹងឯកឧត្ដម អ៊ែម៊ែនែ...
(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅរសៀលថ្ងៃសុក្រ ៧រោច ខែអស្សុជ ឆ្នាំជូត ទោស័ក ព.ស. ២៥៦៤ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៩ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២០នេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងឯកឧត្ដមបណ្ឌិត ហ៊ាន សុខុ...
នៅព្រឹកថ្ងៃអង្គារ ៤រោច ខែអស្សុជ ឆ្នាំជូត ទោស័ក ព.ស.២៥៦៤ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៦ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២០ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាក្នុងនាមឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យស...
(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សាតុមូល ស្ដីពី «សារៈសំខាន់នៃការជ្រើសរើសមុខជំនាញសិក្សានៅឧត្ដមសិក្សា និងក្រោយឧត្ដមសិក្សា» ដែលប្រព្រឹត្តទៅនៅព្រឹកថ្ងៃអង្គារ ១២កើត ខែអស្សុជ ឆ្នាំជូត ព.ស. ២៥៦៤ ត្...
(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ «អ្នកដែលមានលទ្ធភាពប្រមូលទិន្នន័យទាំងអស់មកពិចារណា ហើយវិភាគរកផ្លូវដើររបស់ខ្លួន អ្នកនោះនឹងទទួលបានជោគជ័យ» នេះជាប្រសាសន៍របស់ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត ធន់ វឌ្ឍនា សមាជិកបម្រុងនៃរាជ បណ្ឌិត្យសភាកម...