ដោយ៖ លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

វិទ្ធង្សនា (Subversion) ជាសកម្មភាពដែលធ្វើឡើងដោយក្រុមបុគ្គល ឬក្រុមនយោបាយ ដែលស្ថិតនៅក្រោមការបង្គាប់បញ្ជាពីរដ្ឋណាមួយ ប្រឆាំងនឹងផលប្រយោជន៍របស់ប្រទេសឬរដ្ឋមួយទៀត នៅក្នុងគោលដៅបំផ្លិចបំផ្លាញ ឬដើម្បីបំបះបំបោររំលំរំលើងរបបគ្រប់គ្រងរដ្ឋ ប្រព័ន្ធនយោបាយ ឬរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសឬរដ្ឋមួយ តាមរយៈការធ្វើការដោយសម្ងាត់ពីក្នុងប្រទេសឬរដ្ឋជាគោលដៅនោះ។ ការធ្វើវិទ្ធង្សនា អាចត្រូវបានធ្វើឡើងតាមរយៈការឃោសនា ការវាយប្រហារតាមអ៊ីនធឺណិត ឬការញុះញង់ឱ្យមានភាពតានតឹងឬការរើសអើងជាតិសាសន៍ សាសនា ឬជាតិពន្ធុជាដើម។ ជួនកាល រដ្ឋដែលជាគោលដៅនៃវិទ្ធង្សនានោះ អាចនឹងមិនមែនដៃគូជម្លោះ ឬគូប្រជែងនឹងរដ្ឋធ្វើវិទ្ធង្សនានោះទេ ប៉ុន្តែគឺជារដ្ឋដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តនៅក្នុងតំបន់ នៃរដ្ឋដែលប្រទេសធ្វើវិទ្ធង្សនោះកំពុងមានជម្លោះឬវិវាទជាមួយ។ តាមរយៈការធ្វើឱ្យរដ្ឋជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ប្រទេសដៃគូជម្លោះឬដៃគូប្រជែងរបស់ខ្លួន ចុះខ្សោយនេះ អាចជាសេនារីយ៉ូ ដើម្បីកាត់បន្ថយឥទ្ធិពលនៅក្នុងតំបន់នៃប្រទេសជាដៃគូជម្លោះឬគូប្រជែង ឬក៏ដើម្បីបំបាក់មុខប្រទេសជាដៃគូជម្លោះឬដៃគូប្រជែងនោះ។ ការធ្វើវិទ្ធង្សនានេះ គឺជាវិធានការប្រឆាំងនឹងរដ្ឋមួយ ដោយចៀសវាងនូវការប្រឈមមុខដោយផ្ទាល់ឬដោយបើកចំហ ប៉ុន្តែជានិច្ចកាល សកម្មភាពវិទ្ធង្សនានេះ ក៏អាចក្លាយទៅជាមូលហេតុនៃការប្រឈមគ្នាដោយផ្ទាល់ផងដែរ នៅពេលដែលរដ្ឋសាមី រកឃើញថាទង្វើវិទ្ធង្សនានេះត្រូវបានរៀបចំឬគាំទ្រដោយរដ្ឋបង្កនោះ។ ខាងក្រោមនេះ ជាហេតុផលមួយចំនួន ដែលនាំឱ្យកើតមានការធ្វើវិទ្ធង្សនាប្រឆាំងនឹងរដ្ឋមួយ៖

១. ធ្វើឱ្យប្រទេសជាដៃគូប្រជែងចុះទន់ខ្សោយ៖ នៅពេលដែលប្រទេសឬរដ្ឋពីរប្រជែងឥទ្ធិពល ឬមានជម្លោះផលប្រយោជន៍នឹងគ្នា ប្រទេសរដ្ឋឬរដ្ឋមួយអាចជ្រើសរើសយកការធ្វើវិទ្ធង្សនាប្រឆាំងនឹងគូប្រជែងរបស់ខ្លួន ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណា ឱ្យប្រទេសឬរដ្ឋនោះ លែងមានលទ្ធភាពគំរាមកំហែងផលប្រយោជន៍នយោបាយរបស់ខ្លួន ឬថយចុះនូវឥទ្ធិពលនៅក្នុងតំបន់។ ការធ្វើវិទ្ធង្សនានេះ គឺដើម្បីបង្កផលប៉ះពាល់ដល់ស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច ឬនយោបាយ នៃប្រទេសឬរដ្ឋជាគូប្រជែង ហើយជំរុញឱ្យប្រជាជនងើបបះបោរប្រឆាំងនឹងរដ្ឋអំណាច។

២. ជាសារគំរាមកំហែង ឬព្រមានដល់រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសមួយ៖ ការធ្វើវិទ្ធង្សនា អាចជាមធ្យោបាយរបស់ប្រទេសឬរដ្ឋមួយ នៅក្នុងការជំរុញឱ្យប្រទេសឬរដ្ឋ ដែលគំរាមកំហែងផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួន បន្ទន់ឥរិយាបថ ឬកែប្រែជំហររបស់ខ្លួននៅក្នុងបញ្ហាណាមួយ ឬដើម្បីបង្ខំឱ្យប្រទេសឬរដ្ឋនោះ ទទួលយកលក្ខខណ្ឌដែលខ្លួនចង់បាន ឬជម្រើសដែលខ្លួនបានផ្ដល់ឱ្យ

៣. ការពង្រីកដែនយុទ្ធភូមិសាស្ត្រ ឬផ្លាស់ប្ដូរស្ថានភាពភូមិសាស្ត្រនយោបាយក្នុងតំបន់ តាមរយៈការបំបាត់បងធំ ឬបំបាក់ប្រទេសមានឥទ្ធិពលក្នុងភូមិសាស្ត្រនយោបាយតំបន់។ ដោយសារការធ្វើអន្តរាគមន៍យោធា ត្រូវការហេតុផលសមស្របតាមច្បាប់អន្តរជាតិ ឬត្រូវចំណាយដ៏ច្រើនសន្ធឹក ឬក៏អាចបង្កមហន្តរាយតបត្រលប់ចំពោះប្រទេសឬរដ្ឋរបស់ខ្លួន ប្រទេសឬរដ្ឋមួយអាចនឹងរៀបចំធ្វើវិទ្ធង្សនាប្រឆាំងនឹងរដ្ឋឬប្រទេសមួយទៀត ដើម្បីផលប្រយោជន៍ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ ឬយុទ្ធភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់ខ្លួន។

៤. ផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលមួយ ហើយដាក់រដ្ឋាភិបាលមួយទៀតដែលបម្រើដល់ផលប្រយោជន៍ខ្លួនជំនួសវិញ៖ ការធ្វើវិទ្ធង្សនាទៅលើរដ្ឋឬប្រទេសមួយ ក៏អាចបណ្ដាលមកពីការសម្លឹងឃើញធនធាននៃរដ្ឋនោះផងដែរ។ នៅពេលដែលមេដឹកនាំរដ្ឋឬប្រទេសមួយ មានបំណងទាញយកធនធានឬទ្រព្យសម្បត្តិនៃប្រទេសឬរដ្ឋមួយ គេអាចប្រើប្រាស់វិធីសាស្ត្រធ្វើវិទ្ធង្សនា ដើម្បីផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសនោះ ហើយផ្ដល់ការគាំទ្រដល់អ្នកនយោបាយនៃប្រទេសនោះដែលមាននិន្នាការស្រប ឬបម្រើឱ្យប្រយោជន៍របស់ខ្លួន ឱ្យបង្កើតរដ្ឋាភិបាលគ្រប់គ្រងប្រទេសនោះជំនួសរដ្ឋាភិបាលមុន។ ការណ៍នេះ ប្រទេសដែលធ្វើវិទ្ធង្សនានឹងអាចទាញយកធនធាន ឬទ្រព្យសម្បត្តិនៃប្រទេសនោះ ដោយងាយស្រួល និងដោយស្របច្បាប់។

គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា ការធ្វើវិទ្ធង្សនា ភាគច្រើនធ្វើឡើងជាញឹកញាប់ទៅលើប្រទេសតូចៗដែលមានប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងនៅទន់ខ្សោយ គ្មានឥទ្ធិពលឬអំណាចនឹងតតាំងជាមួយនឹងប្រទេសបង្ក។ ទោះជាយ៉ាងណា នៅក្នុងអតីតកាល ពិសេសក្នុងអំឡុងសម័យសង្គ្រាមត្រជាក់ មហាអំណាចទាំងពីរប៉ូល បានប្រើប្រាស់ការធ្វើវិទ្ធង្ស ដើម្បីផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលជាច្រើនដែលប្រកាន់មនោគមវិជ្ជានយោបាយទីទៃពីខ្លួន រហូតដល់បណ្ដាលឱ្យមានការធ្វើរដ្ឋប្រហារ ឬបដិវត្តន៍ផ្ដួលរំលំរបបគ្រប់គ្រងនៃប្រទេសនានានៅទូទាំងពិភពលោក។ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ការធ្វើវិទ្ធង្ស នៅតែជាយុទ្ធសាស្ត្រសំខាន់មួយរបស់មហាអំណាច នៅក្នុងការពង្រឹងឥទ្ធិពលភូមិសាស្ត្រនយោបាយ ពិសេសសម្ដៅពង្រឹងយុទ្ធភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់ខ្លួនទាំងនៅក្នុងតំបន់ និងលើពិភពលោក។ ដើម្បីបម្រើដល់គោលបំណងនេះ មហាអំណាចបានប្រើប្រាស់មធ្យោបាយផ្សេងៗដូចជា ការដុតបញ្ឆេះកំហឹងមហាជននៃប្រទេសនោះតាមរយៈប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ការជំរុញឱ្យប្រជាពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះដោយសារការអភិវឌ្ឍដែលគ្មានតម្លាភាព ឬក្រុមពលរដ្ឋទទួលរងអយុត្តិធម៌សង្គម ឬទទួលរងការជិះជាន់ពីសំណាក់អ្នកមានឬអ្នកកាន់អំណាចមួយចំនួនតូចនៅក្នុងប្រទេសនោះ ឱ្យងើបឡើងតវ៉ា ទាមទារឱ្យការគិតគូរយកចិត្តទុកដាក់ ឬប្រឆាំងនឹងរដ្ឋអំណាច ដែលនៅក្នុងករណីខ្លះ អាចឈានទៅដល់ការធ្វើបដិវត្តន៍ផ្ដួលរំលំរបបគ្រប់គ្រងថែមទៀតផង។ យុទ្ធសាស្ត្រនេះ ជាហេតុជំរុញឱ្យស្ថានការណ៍នយោបាយ និង/ឬសេដ្ឋកិច្ចនៃប្រទេសដែលជាគោលដៅ ធ្លាក់ក្នុងវិបត្តិរ៉ាំរ៉ៃ ហើយបើទោះជារដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសនោះ អាចគ្រប់គ្រង ឬស្រោចស្រង់ស្ថានការណ៍ក្ដី ក៏គេអាចសន្មត់ថា ផែនការនេះទទួលបានជោគជ័យនៅក្នុងកម្រិតណាមួយផងដែរ។

ទោះជាយ៉ាងណា នៅក្នុងពិភពលោកនៃសម័យសាកលភាវូបនីយកម្មនេះ បណ្ដាប្រទេសទាំងអស់លើពិភពលោក មិនគួរប្រើប្រាស់វិធីសាស្ត្រធ្វើវិទង្សនាដើម្បីប្រឆាំងនឹងប្រទេសដទៃទៀតឡើយ ព្រោះបណ្ដារដ្ឋទាំងអស់លើពិភពលោក ក៏ដូចជាមហាអំណាចទាំងឡាយផង សុទ្ធសឹងតែមានកាតព្វកិច្ចអនុវត្តទៅតាមអ្វីដែលមានចែងនៅក្នុងធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលប្រជាជាតិខ្លួនបានផ្ដល់សច្ចាប័ន និងទទួលយកជាកាតព្វកិច្ចជាអន្តរជាតិ។ ពោលគឺ មេដឹកនាំគ្រប់ប្រទេសបានយល់ស្របរួមគ្នាថា ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានៅក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ប្រជាជាតិទាំងអស់គប្បីអនុវត្តឱ្យស្របទៅតាមច្បាប់និងនិយាមអន្តរជាតិ ដែលមានជាធរមាន ដោយគោរពគោលការណ៍ស្មើភាពរវាងរដ្ឋនឹងរដ្ឋ គោរពអធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យ និងអព្យាក្រឹតភាពរបស់ប្រទេសនិងរដ្ឋនីមួយៗ ដើម្បីឈានទៅសម្រេចបាននូវពិភពលោកមួយដែលពោរពេញដោយសន្តិភាព សន្តិសុខ ទំនាក់ទំនងប្រកបដោយមិត្តភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ពិសេសការដោះស្រាយបញ្ហាដោយមធ្យោបាយសន្តិវិធី និងមិនគំរាមកំហែងទៅលើប្រជាជាតិណាមួយឡើយ៕

RAC Media