ព័ត៌មាន

ហេតុអ្វីប្រទេសមួយធ្វើវិទ្ធង្សនាប្រឆាំងនឹងប្រទេសដទៃ?

2024-07-30 03:56:27 ថ្ងៃអង្គារ, 30 កក្កដា 2024 ម៉ោង 10:56 AM
អ្នកមើល 4559
post_detail1

ដោយ៖ លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

វិទ្ធង្សនា (Subversion) ជាសកម្មភាពដែលធ្វើឡើងដោយក្រុមបុគ្គល ឬក្រុមនយោបាយ ដែលស្ថិតនៅក្រោមការបង្គាប់បញ្ជាពីរដ្ឋណាមួយ ប្រឆាំងនឹងផលប្រយោជន៍របស់ប្រទេសឬរដ្ឋមួយទៀត នៅក្នុងគោលដៅបំផ្លិចបំផ្លាញ ឬដើម្បីបំបះបំបោររំលំរំលើងរបបគ្រប់គ្រងរដ្ឋ ប្រព័ន្ធនយោបាយ ឬរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសឬរដ្ឋមួយ តាមរយៈការធ្វើការដោយសម្ងាត់ពីក្នុងប្រទេសឬរដ្ឋជាគោលដៅនោះ។ ការធ្វើវិទ្ធង្សនា អាចត្រូវបានធ្វើឡើងតាមរយៈការឃោសនា ការវាយប្រហារតាមអ៊ីនធឺណិត ឬការញុះញង់ឱ្យមានភាពតានតឹងឬការរើសអើងជាតិសាសន៍ សាសនា ឬជាតិពន្ធុជាដើម។ ជួនកាល រដ្ឋដែលជាគោលដៅនៃវិទ្ធង្សនានោះ អាចនឹងមិនមែនដៃគូជម្លោះ ឬគូប្រជែងនឹងរដ្ឋធ្វើវិទ្ធង្សនានោះទេ ប៉ុន្តែគឺជារដ្ឋដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តនៅក្នុងតំបន់ នៃរដ្ឋដែលប្រទេសធ្វើវិទ្ធង្សនោះកំពុងមានជម្លោះឬវិវាទជាមួយ។ តាមរយៈការធ្វើឱ្យរដ្ឋជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ប្រទេសដៃគូជម្លោះឬដៃគូប្រជែងរបស់ខ្លួន ចុះខ្សោយនេះ អាចជាសេនារីយ៉ូ ដើម្បីកាត់បន្ថយឥទ្ធិពលនៅក្នុងតំបន់នៃប្រទេសជាដៃគូជម្លោះឬគូប្រជែង ឬក៏ដើម្បីបំបាក់មុខប្រទេសជាដៃគូជម្លោះឬដៃគូប្រជែងនោះ។ ការធ្វើវិទ្ធង្សនានេះ គឺជាវិធានការប្រឆាំងនឹងរដ្ឋមួយ ដោយចៀសវាងនូវការប្រឈមមុខដោយផ្ទាល់ឬដោយបើកចំហ ប៉ុន្តែជានិច្ចកាល សកម្មភាពវិទ្ធង្សនានេះ ក៏អាចក្លាយទៅជាមូលហេតុនៃការប្រឈមគ្នាដោយផ្ទាល់ផងដែរ នៅពេលដែលរដ្ឋសាមី រកឃើញថាទង្វើវិទ្ធង្សនានេះត្រូវបានរៀបចំឬគាំទ្រដោយរដ្ឋបង្កនោះ។ ខាងក្រោមនេះ ជាហេតុផលមួយចំនួន ដែលនាំឱ្យកើតមានការធ្វើវិទ្ធង្សនាប្រឆាំងនឹងរដ្ឋមួយ៖

១. ធ្វើឱ្យប្រទេសជាដៃគូប្រជែងចុះទន់ខ្សោយ៖ នៅពេលដែលប្រទេសឬរដ្ឋពីរប្រជែងឥទ្ធិពល ឬមានជម្លោះផលប្រយោជន៍នឹងគ្នា ប្រទេសរដ្ឋឬរដ្ឋមួយអាចជ្រើសរើសយកការធ្វើវិទ្ធង្សនាប្រឆាំងនឹងគូប្រជែងរបស់ខ្លួន ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណា ឱ្យប្រទេសឬរដ្ឋនោះ លែងមានលទ្ធភាពគំរាមកំហែងផលប្រយោជន៍នយោបាយរបស់ខ្លួន ឬថយចុះនូវឥទ្ធិពលនៅក្នុងតំបន់។ ការធ្វើវិទ្ធង្សនានេះ គឺដើម្បីបង្កផលប៉ះពាល់ដល់ស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច ឬនយោបាយ នៃប្រទេសឬរដ្ឋជាគូប្រជែង ហើយជំរុញឱ្យប្រជាជនងើបបះបោរប្រឆាំងនឹងរដ្ឋអំណាច។

២. ជាសារគំរាមកំហែង ឬព្រមានដល់រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសមួយ៖ ការធ្វើវិទ្ធង្សនា អាចជាមធ្យោបាយរបស់ប្រទេសឬរដ្ឋមួយ នៅក្នុងការជំរុញឱ្យប្រទេសឬរដ្ឋ ដែលគំរាមកំហែងផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួន បន្ទន់ឥរិយាបថ ឬកែប្រែជំហររបស់ខ្លួននៅក្នុងបញ្ហាណាមួយ ឬដើម្បីបង្ខំឱ្យប្រទេសឬរដ្ឋនោះ ទទួលយកលក្ខខណ្ឌដែលខ្លួនចង់បាន ឬជម្រើសដែលខ្លួនបានផ្ដល់ឱ្យ

៣. ការពង្រីកដែនយុទ្ធភូមិសាស្ត្រ ឬផ្លាស់ប្ដូរស្ថានភាពភូមិសាស្ត្រនយោបាយក្នុងតំបន់ តាមរយៈការបំបាត់បងធំ ឬបំបាក់ប្រទេសមានឥទ្ធិពលក្នុងភូមិសាស្ត្រនយោបាយតំបន់។ ដោយសារការធ្វើអន្តរាគមន៍យោធា ត្រូវការហេតុផលសមស្របតាមច្បាប់អន្តរជាតិ ឬត្រូវចំណាយដ៏ច្រើនសន្ធឹក ឬក៏អាចបង្កមហន្តរាយតបត្រលប់ចំពោះប្រទេសឬរដ្ឋរបស់ខ្លួន ប្រទេសឬរដ្ឋមួយអាចនឹងរៀបចំធ្វើវិទ្ធង្សនាប្រឆាំងនឹងរដ្ឋឬប្រទេសមួយទៀត ដើម្បីផលប្រយោជន៍ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ ឬយុទ្ធភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់ខ្លួន។

៤. ផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលមួយ ហើយដាក់រដ្ឋាភិបាលមួយទៀតដែលបម្រើដល់ផលប្រយោជន៍ខ្លួនជំនួសវិញ៖ ការធ្វើវិទ្ធង្សនាទៅលើរដ្ឋឬប្រទេសមួយ ក៏អាចបណ្ដាលមកពីការសម្លឹងឃើញធនធាននៃរដ្ឋនោះផងដែរ។ នៅពេលដែលមេដឹកនាំរដ្ឋឬប្រទេសមួយ មានបំណងទាញយកធនធានឬទ្រព្យសម្បត្តិនៃប្រទេសឬរដ្ឋមួយ គេអាចប្រើប្រាស់វិធីសាស្ត្រធ្វើវិទ្ធង្សនា ដើម្បីផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសនោះ ហើយផ្ដល់ការគាំទ្រដល់អ្នកនយោបាយនៃប្រទេសនោះដែលមាននិន្នាការស្រប ឬបម្រើឱ្យប្រយោជន៍របស់ខ្លួន ឱ្យបង្កើតរដ្ឋាភិបាលគ្រប់គ្រងប្រទេសនោះជំនួសរដ្ឋាភិបាលមុន។ ការណ៍នេះ ប្រទេសដែលធ្វើវិទ្ធង្សនានឹងអាចទាញយកធនធាន ឬទ្រព្យសម្បត្តិនៃប្រទេសនោះ ដោយងាយស្រួល និងដោយស្របច្បាប់។

គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា ការធ្វើវិទ្ធង្សនា ភាគច្រើនធ្វើឡើងជាញឹកញាប់ទៅលើប្រទេសតូចៗដែលមានប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងនៅទន់ខ្សោយ គ្មានឥទ្ធិពលឬអំណាចនឹងតតាំងជាមួយនឹងប្រទេសបង្ក។ ទោះជាយ៉ាងណា នៅក្នុងអតីតកាល ពិសេសក្នុងអំឡុងសម័យសង្គ្រាមត្រជាក់ មហាអំណាចទាំងពីរប៉ូល បានប្រើប្រាស់ការធ្វើវិទ្ធង្ស ដើម្បីផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាលជាច្រើនដែលប្រកាន់មនោគមវិជ្ជានយោបាយទីទៃពីខ្លួន រហូតដល់បណ្ដាលឱ្យមានការធ្វើរដ្ឋប្រហារ ឬបដិវត្តន៍ផ្ដួលរំលំរបបគ្រប់គ្រងនៃប្រទេសនានានៅទូទាំងពិភពលោក។ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ការធ្វើវិទ្ធង្ស នៅតែជាយុទ្ធសាស្ត្រសំខាន់មួយរបស់មហាអំណាច នៅក្នុងការពង្រឹងឥទ្ធិពលភូមិសាស្ត្រនយោបាយ ពិសេសសម្ដៅពង្រឹងយុទ្ធភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់ខ្លួនទាំងនៅក្នុងតំបន់ និងលើពិភពលោក។ ដើម្បីបម្រើដល់គោលបំណងនេះ មហាអំណាចបានប្រើប្រាស់មធ្យោបាយផ្សេងៗដូចជា ការដុតបញ្ឆេះកំហឹងមហាជននៃប្រទេសនោះតាមរយៈប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ការជំរុញឱ្យប្រជាពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះដោយសារការអភិវឌ្ឍដែលគ្មានតម្លាភាព ឬក្រុមពលរដ្ឋទទួលរងអយុត្តិធម៌សង្គម ឬទទួលរងការជិះជាន់ពីសំណាក់អ្នកមានឬអ្នកកាន់អំណាចមួយចំនួនតូចនៅក្នុងប្រទេសនោះ ឱ្យងើបឡើងតវ៉ា ទាមទារឱ្យការគិតគូរយកចិត្តទុកដាក់ ឬប្រឆាំងនឹងរដ្ឋអំណាច ដែលនៅក្នុងករណីខ្លះ អាចឈានទៅដល់ការធ្វើបដិវត្តន៍ផ្ដួលរំលំរបបគ្រប់គ្រងថែមទៀតផង។ យុទ្ធសាស្ត្រនេះ ជាហេតុជំរុញឱ្យស្ថានការណ៍នយោបាយ និង/ឬសេដ្ឋកិច្ចនៃប្រទេសដែលជាគោលដៅ ធ្លាក់ក្នុងវិបត្តិរ៉ាំរ៉ៃ ហើយបើទោះជារដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសនោះ អាចគ្រប់គ្រង ឬស្រោចស្រង់ស្ថានការណ៍ក្ដី ក៏គេអាចសន្មត់ថា ផែនការនេះទទួលបានជោគជ័យនៅក្នុងកម្រិតណាមួយផងដែរ។

ទោះជាយ៉ាងណា នៅក្នុងពិភពលោកនៃសម័យសាកលភាវូបនីយកម្មនេះ បណ្ដាប្រទេសទាំងអស់លើពិភពលោក មិនគួរប្រើប្រាស់វិធីសាស្ត្រធ្វើវិទង្សនាដើម្បីប្រឆាំងនឹងប្រទេសដទៃទៀតឡើយ ព្រោះបណ្ដារដ្ឋទាំងអស់លើពិភពលោក ក៏ដូចជាមហាអំណាចទាំងឡាយផង សុទ្ធសឹងតែមានកាតព្វកិច្ចអនុវត្តទៅតាមអ្វីដែលមានចែងនៅក្នុងធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលប្រជាជាតិខ្លួនបានផ្ដល់សច្ចាប័ន និងទទួលយកជាកាតព្វកិច្ចជាអន្តរជាតិ។ ពោលគឺ មេដឹកនាំគ្រប់ប្រទេសបានយល់ស្របរួមគ្នាថា ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានៅក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ប្រជាជាតិទាំងអស់គប្បីអនុវត្តឱ្យស្របទៅតាមច្បាប់និងនិយាមអន្តរជាតិ ដែលមានជាធរមាន ដោយគោរពគោលការណ៍ស្មើភាពរវាងរដ្ឋនឹងរដ្ឋ គោរពអធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យ និងអព្យាក្រឹតភាពរបស់ប្រទេសនិងរដ្ឋនីមួយៗ ដើម្បីឈានទៅសម្រេចបាននូវពិភពលោកមួយដែលពោរពេញដោយសន្តិភាព សន្តិសុខ ទំនាក់ទំនងប្រកបដោយមិត្តភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ពិសេសការដោះស្រាយបញ្ហាដោយមធ្យោបាយសន្តិវិធី និងមិនគំរាមកំហែងទៅលើប្រជាជាតិណាមួយឡើយ៕

RAC Media

អត្ថបទទាក់ទង

«គោលនយោបាយបរិស្ថានសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍអេកូទេសចរណ៍៖ការអនុវត្តរបស់អាជ្ញាធរអប្សរា»

លោក កើត វិទ្យា ជាវាគ្មិនដែលអញ្ជើញមកពីអង្គភាពប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងបរិស្ថានរបស់អាជ្ញាធរអប្សរា  លោកបានធ្វើបទបង្ហាញពី «គោលនយោបាយបរិស្ថានសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍអេកូទេសចរណ៍៖ការអនុវត្តរបស់អាជ្ញាធរអប្សរា»។ខ្លឹមសារនៃបទប...

2019-03-18 10:13:05   ថ្ងៃចន្ទ, 18 មីនា 2019 ម៉ោង 05:13 PM
«ការអភិវឌ្ឍអេកូទេសចរណ៍នៅសហគមន៍កំពង់ភ្លុក ខេត្តសៀមរាប»

នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៨ កញ្ញា គ្រី សុខណា វាគ្មិនកិត្តិយសវ័យក្មេងមួយរូប បានអញ្ជើញមកធ្វើបទបង្ហាញមួយនៅកម្មវិធីសិក្ខាសាលាស្តីពី «កាលានុវត្តភាពក្នុងការអភិវឌ្ឍគម្រោងបញ្ចេញកាបូនទាបតាមរយៈគម្រោងកាបូនព្រៃឈើ...

2019-03-18 09:51:08   ថ្ងៃចន្ទ, 18 មីនា 2019 ម៉ោង 04:51 PM
«ប្រវត្តិលេខសូន្យ (A History of Zero)» ស្រាវជ្រាវដោយ៖ លោក យឹម​អាយុវឌ្ឍនៈវិជ្ជា ប្រធានផ្នែកគណិតវិទ្យា និងស្ថិតិ

តាមការវិវឌ្ឍនៃមនុស្សនៅមុនគ្រឹះសករាជ មនុស្សដើមទាក់ទងគ្នាដោយកាយវិការ ឬ ប្រើសញ្ញា ដើម្បីសម្គាល់អ្វីមួយជាបន្តបន្ទាប់ រហូតដល់ប្រើសញ្ញាតំណាងជាលេខ ចំនួន ដូចជាពួកស៊ូមៀរ (Sumerians) បង្កើតប្រព័ន្ធរាប់។ តែនៅក្រ...

2019-03-18 05:25:18   ថ្ងៃចន្ទ, 18 មីនា 2019 ម៉ោង 12:25 PM
«វិមានរំឭកដល់អ្នកស្លាប់ក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី១» - ភាគទី៥ - វគ្គទី១ អត្ថបទចងក្រងដោយ៖ លោកស្រី ស៊ន ច័ន្ទអមរា មន្ត្រីលេខាធិការដ្ឋានរបស់ក្រុមប្រឹក្សាបណ្ឌិតសភាចារ្យ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

នៅក្នុងអត្ថបទភាគទី៥នេះ យើងនឹងបង្ហាញអំពីពិធីសម្ពោធវិមានរំឭកដល់អ្នកស្លាប់ក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី១ ដែលបានប្រព្រឹត្តទៅនៅក្រុងភ្នំពេញ រយៈពេល៣ថ្ងៃ គឺពីថ្ងៃសុក្រទី២៧ ខែកុម្ភៈ ដល់ថ្ងៃអាទិត្យទី១ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩២៥...

2019-03-18 04:54:49   ថ្ងៃចន្ទ, 18 មីនា 2019 ម៉ោង 11:54 AM
«រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និង បណ្ឌិត្យសភា​វិទ្យាសាស្ត្រប៉ូឡូញ ពិភាក្សាពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ»

នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានទទួលជួបជាមួយលោកបណ្ឌិត Rafal Smoczynski ដែលជាអ្នកស្រាវជ្រាវនៃបណ្ឌិត្យ​​សភាវិទ្យាសាស្ត្រប៉ូឡូញ ដើម្បីពិភាក្ស...

2019-03-18 04:44:21   ថ្ងៃចន្ទ, 18 មីនា 2019 ម៉ោង 11:44 AM
«ការអភិរក្សដីសើមនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី»

ការអភិរក្សដីសើមនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី គឺជាប្រធានបទមួយដែលមានការលើកឡើងនៅក្នុងកម្មវិធីអង្គសិក្ខាសាលាអន្តរជាតិ ស្តីពី «កាលានុវត្តភាពក្នុងការអភិវឌ្ឍគម្រោងបញ្ចេញកាបូនទាបតាមរយៈគម្រោងកាបូនព្រៃឈើ‍‍...

2019-03-17 10:37:08   ថ្ងៃអាទិត្យ, 17 មីនា 2019 ម៉ោង 05:37 PM

សេចក្តីប្រកាស