ព័ត៌មាន

ច្រកចូលប្រាសាទព្រះវិហារដែលចូលពីខាងប្រទេសថៃគួរបិទជារៀងរហូត ដោយ៖ បណ្ឌិត ឈត ប៊ុនថង អនុប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា

2024-03-01 14:20:02 ថ្ងៃសុក្រ, 01 មីនា 2024 ម៉ោង 09:20 PM
អ្នកមើល 6703
post_detail

ប្រាសាទព្រះវិហារ ជាប្រាសាទដ៏ពិសិដ្ឋរបស់កម្ពុជាមានទីតាំងនៅនៅលើកំពូលភ្នំដងរែក ស្ថិតក្នុងភូមិសាស្ត្រ ឃុំស្រអែម ស្រុកជាំក្សាន្ត ខេត្តព្រះវិហារ ដែលមានព្រំដែនជាប់នឹងខេត្តស៊ីសាកេតនៃប្រទេសថៃ។ សំណង់ប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវបានចាប់ផ្តើមកសាងឡើងដំបូងនៅដើមសតវត្សទី៩ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ (៨០២-៨៥០) សម្រាប់ឧទ្ទិសចំពោះព្រះឥសូរក្នុងសាសនាព្រាហ្មណ៍ និងត្រូវបានដាក់បញ្ចូលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោកដោយអង្គការយូណេស្កូ នាថ្ងៃទី៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៨។

កន្លងមកថ្មីៗនេះ មានសំណើពីភាគីថៃស្នើសុំបើកច្រកប្រាសាទព្រះវិហារដែលចូលពីខាងប្រទេសថៃឡើងវិញដើម្បីអនុញ្ញាតឱ្យភ្ញៀវទេសចរចូលមកទស្សនាតាមច្រកនេះជាថ្មី។ ការលើកឡើងនូវសំណើនេះ ត្រូវបានគេមើលឃើញថា បានកើតឡើងចំពេលដែលគណបក្សកាន់អំណាចនិងមេដឹកនាំរបស់ប្រទេសថៃ មានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយគណបក្សកាន់អំណាចនិងមេដឹកនាំរបស់កម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន។

ផ្អែកតាមកត្តាប្រវត្តិសាស្ត្រ បទពិសោធន៍កន្លងមក និងតថភាពជាក់ស្ដែង សាធារណជននិងបញ្ញវន្តខ្មែរភាគច្រើនយល់ថា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនគួរអនុញ្ញាតឱ្យមានការបើកច្រកប្រាសាទព្រះវិហារដែលចូលពីខាងប្រទេសថៃឡើងវិញនោះទេ ទោះបីជាក្នុងហេតុផលនិងរូបភាពណាក៏ដោយ។

ជាក់ស្ដែង កន្លងមក អាជ្ញាធរកម្ពុជាធ្លាប់បានបើកច្រកប្រាសាទព្រះវិហារដើម្បីទទួលភ្ញៀវទេសចរដែលមកពីប្រទេសថៃនិងប្រទេសផ្សេងៗឱ្យចូលទស្សនាប្រាសាទនេះ។ ក្នុងពេលនោះការដំណើរការច្រកនេះ ក៏ធ្លាប់មានភាពរអាក់រអួលដែរ ពីព្រោះតែការខ្វែងគំនិតគ្នាលើទស្សនៈនិងផលប្រយោជន៍ពាក់ព័ន្ធ។ ក្រោយមកទៀត ក្នុងឆ្នាំ២០០៨ ច្រកចូលទស្សនានេះក៏ត្រូវបានអាជ្ញាកម្ពុជាសម្រេចចិត្តបិទទាំងស្រុង ដោយសារតែអ្នកនយោបាយជាតិនិយមជ្រុលរបស់ថៃបានយកប្រាសាទព្រះវិហារខ្មែរធ្វើជាកម្មវត្ថុនៃការប្រកួតប្រជែងខាងនយោបាយដណ្ដើមអំណាចផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួន ដែលពេលនោះ នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ អាប់ភីស៊ីត វ៉ាចាជីវ៉ា (Abhisit Vejjajiva) បានបញ្ជាឱ្យទាហានឈុតខ្មៅរបស់ខ្លួនចូលមកកាន់កាប់តំបន់ជុំវិញប្រាសាទព្រះវិហារខ្មែរ។

សភាពការណ៍តាមព្រំដែនរវាងកម្ពុជានិងថៃនៅពេលនោះបានឡើងកម្ដៅខ្លាំងរហូតដល់មានការផ្ទុះអាវុធដាក់គ្នាទ្រង់ទ្រាយធំ បណ្ដាលឱ្យមានការខូចខាតផ្នែកខ្លះនៃសំណង់ប្រាសាទបុរាណនេះ បង្កឱ្យភាគីទាំងសងខាងមានអ្នកស្លាប់និងអ្នករបួយរាប់រយនាក់ ហើយសភាពការណ៍នោះបន្តអូសបន្លាយរហូតដល់ឆ្នាំ២០១១ រហូតដល់ពេលដែលលោកស្រី យីងឡាក់ ស៊ីនណាវ៉ាត្រា (Yingluck Shinawatra) បានឡើងធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទើប មានភាពធូរស្រាលឡើងវិញ។

គួររម្លឹកថា ក្នុងអតីតកាលប្រទេសថៃធ្លាប់ដណ្ដើមកាន់កាប់ប្រាសាទព្រះវិហារខ្មែរ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៦២ ទើបប្រទេសថៃព្រមដកកងទ័ពនិងនគរបាលរបស់ខ្លួនចេញពីទីនេះវិញបន្ទាប់ពីប្រទេសនេះបានចាញ់ក្ដីកម្ពុជាក្រោមយុត្តាធិការរបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ(ICJ)។ ពេលដែលប្រទេសថៃព្រមដកកងទ័ពនិងនគរបាលរបស់ខ្លួនចេញពីប្រាសាទព្រះវិហារ អាជ្ញាធរកម្ពុជាបានពិនិត្យឃើញថា ផ្នែកខ្លះនៃសំណង់ប្រាសាទត្រូវបានបំផ្លាញ ហើយវត្ថុបុរាណសំខាន់ៗក៏ត្រូវបានបាត់បង់ដែរ។

ដោយឡែកដើមចមនៃការផ្ទុះជម្លោះជាថ្មីនៅឆ្នាំ២០០៨ ត្រូវបានឯកអគ្គរាជទូតខ្មែរប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិអះអាងថា ជម្លោះបានចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៨ ដោយសារទាហានថៃប្រមាណ៥០ នាក់បានសម្រុកចូលមកក្នុងបរិវេណវត្តកែវសិក្ខាគិរីស្វារៈ ដែលស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជា ចម្ងាយប្រហែល ៣០០ ម៉ែត្រពីប្រាសាទព្រះវិហារ។ សកម្មភាពចល័តទ័ពនេះ បានកើតឡើងក្រោយមួយសប្ដាហ៍បន្ទាប់ពីប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវបានដាក់បញ្ចូលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោកដោយអង្គការយូណេស្កូ។

ហេតុផលនៃការចូលមកកាន់ទីនោះ ប្រទេសថៃអះអាងថាពីព្រោះតែការបោះបង្គោលព្រំដែនមិនទាន់ត្រូវបានបញ្ចប់សម្រាប់ផ្នែកខាងក្រៅនៃតំបន់ដែលនៅជាប់នឹងប្រាសាទ ដែលត្រូវបានវិនិច្ឆ័យថាជារបស់កម្ពុជាដោយសេចក្តីសម្រេច៩ ទល់នឹង ៣ របស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ (ICJ) ក្នុងឆ្នាំ១៩៦២។

នៅខែសីហា ឆ្នាំ២០០៨ វិវាទបានពង្រីកដល់ប្រាសាទតាមាន់ ជាប្រាសាទសង់ឡើងក្នុងសតវត្សទី១៣ ដែលមានចម្ងាយ ១៥៣ គីឡូម៉ែត្រ ខាងលិចប្រាសាទព្រះវិហារ (១៤°២០′៥៧″N ១០៣°១៥′៥៩″E) ហើយកម្ពុជាបានអះអាងថា កងទ័ពថៃបានចូលមកកាន់កាប់ប្រាសាទនេះដែលស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជា។ ពេលនោះ ក្រសួងការបរទេសថៃបានបដិសេធថា ទាហានរបស់ខ្លួនមិនបានផ្លាស់ទីចូលទៅក្នុងតំបន់នោះទេ។

ដោយសារស្ថានភាពនៅតែបន្តមានភាពតានតឹង ហើយហេតុផលដែលភាគីថៃបានលើកយកមកធ្វើជាលេសដើម្បីចូលកកាន់កាប់នោះ ទាក់ទិននឹងសាលដីការបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ (ICJ) ឆ្នាំ១៩៦២, ទើបកម្ពុជាសម្រេចចិត្តស្នើសុំឱ្យតុលាការនេះបកស្រាយសាលដីកានោះឡើងវិញ។ ក្រោយពីសាលដីកានេះត្រូវបានបកស្រាយឡើងវិញ ភាគីថៃហាក់រក្សាភាពស្ងៀមស្ងាត់និងរក្សាទីតាំងឈរជើងនៅមួយកន្លែង ប៉ុន្តែ មិនបានដកកម្លាំងរបស់ខ្លួនចេញពីផុតតំបន់ជម្លោះនោះដាច់ស្រឡះនៅឡើយទេ។

ស្ថានភាពបែបនេះ អាចនឹងបង្កឱ្យមានជម្លោះសាជាថ្មីក្នុងករណីភាពជាអ្នកដឹកនាំ បុគ្គលភាព និងជំហរនយោបាយរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃឬគណៈបក្សនយោបាយថៃណាមួយដែលមានគំនិតជាតិនិយមជ្រុលបានឡើងកាន់អំណាចជាថ្មី។

ហេតុនេះ បើទោះបីជាក្នុងរយៈពេលថ្មីៗកន្លងមកនេះ មានការស្នើសុំពីភាគីថៃពីតួអង្គជាច្រើន រួមទាំង សមាជិកសភាថៃផងនោះ ដែលចង់ឱ្យមានការបើកច្រកប្រាសាទព្រះវិហារនេះឡើងវិញក៏ដោយ ក៏យើងមិនគួរបើកឡើងវិញដែរ។ ពីព្រោះបើយោងតាមប្រវត្តិសាស្ត្រ បញ្ហាប្រាសាទព្រះវិហារ គឺជាបញ្ហារសើបបំផុតរវាងភាគីថៃនិងកម្ពុជា។ ម្យ៉ាងទៀត ជាធម្មតា ទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរកម្ពុជានិងថៃ ពេលខ្លះល្អនិងពេលខ្លះមិនសូវល្អ អាស្រ័យលើទំនាក់ទំនងផ្ទាល់រវាងប្រមុខដឹកនាំនៃរដ្ឋាភិបាលនិងជំហររបស់គណៈបក្សកាន់អំណាចរបស់ប្រទេសទាំងពីរ។ លក្ខខណ្ឌបែបនេះ វាងាយនឹងធ្វើឱ្យជម្លោះអំពីការកាន់កាប់ដីជុំវិញប្រាសាទព្រះវិហារនឹងលាប់ឡើងវិញមិនខាន។

ម្យ៉ាងទៀត ទាំងការអនុវត្តសាលដីកាឆ្នាំ១៩៦២ ទាំងការអនុវត្តការសម្រេចជាថ្មីរបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ (ICJ) ឆ្នាំ២០១១ សុទ្ធតែបានបង្ហាញថាភាគីថៃមិនបានអនុវត្តត្រឹមត្រូវតាមសាលដីកាឬបទបញ្ជារបស់តុលាការនេះទេ។ ទាំងអស់នេះ គឺជាបទពិសោធន៍និងមេរៀនគ្រប់គ្រាន់ដែលភាគីកម្ពុជា បានយកធ្វើជាមូលដ្ឋានក្នុងការរក្សាជំហរមិនបើកច្រកប្រាសាទព្រះវិហារដែលចូលពីខាងប្រទេសថៃឡើងវិញ។

ជារួម ប្រសិនបើប្រទេសទាំងពីរចង់រក្សាមិត្តភាពជាអ្នកជិខាងល្អជាមួយគ្នា អ្នកនយោបាយឬប្រជាជាតិនៃប្រទេសទាំងពីរមិនគួរជីកកកាយដំបៅចាស់ឬព្យាយាមលើកសំណើណាមួយទាក់នឹងប្រសាទព្រះវិហារឡើយ។ ពីព្រោះបើផ្អៃកលើបទពិសោធន៍ប្រវត្តិសាស្ត្រ និងមេរៀននាពេលថ្មីៗកន្លងមកនេះ ជម្លោះពាក់ព័ន្ធនឹងប្រាសាទព្រះវិហារនេះវាងាយនឹងផ្ទុះឡើង ហើយពេលផ្ទុះឡើងម្ដងៗ ប្រទេសទាំងពីរបានចំណាយពេលវេលា កម្លាំងកាយ កម្លាំងចិត្ត ធនធាន និងព្រមទាំងបង្កឱ្យមានទាហាននិងជនស៊ីវិលស្លាប់និងរបួសរាប់រយនាក់ទៀតផង។

លើសពីនេះទៀត ការផ្ទុះជម្លោះជាបន្តបន្ទាប់នេះ វារឹតតែបញ្ឆេះឱ្យមានកំហឹងរវាងប្រជាជាតិរបស់យើងទាំងពីរលើវិស័យប្រវត្តិសាស្ត្រ វប្បធម៌ និងព្រំដែនមិនចេះចប់។ ហេតុនេះ ច្រកប្រាសាទព្រះវិហារដែលចូលពីខាងប្រទេសថៃមិនគួរបើកឡើងវិញជារៀងរហូត បើទោះបីជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសទាំងពីរមានទំនាក់ទំនងគ្នាល្អយ៉ាងណាក៏ដោយ។ ពីព្រោះ ប្រសិនបើកច្រកនេះឡើងវិញ យូរឬឆាប់បញ្ហាដដែលអាចនឹងកើតឡើងវិញដោយជៀសមិនរួច ដែលនាំឱ្យរដ្ឋាភិបាលនិងប្រជាជននៃប្រទេសទាំងពីរមើលមុខគ្នាមិនចំនិងបន្តយកគ្នាជាសម្រូវសួពូជ។ យើងមិនគួរដើរជាន់ដានប្រវត្តិសាស្ត្រតទៅទៀតទេ។

ចំពោះមុខ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ត្រូវអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារូបវន្តចាំបាច់នានាឡើងទៅកាន់ប្រាសាទព្រះវិហារឱ្យបានល្អប្រសើរ មានគុណភាព សុវត្ថិភាព និងនិរន្តរភាព ព្រមទាំងផ្សព្វផ្សាយឱ្យបានទូលំទូលាយអំពីប្រាសាទព្រះវិហារដល់ភ្ញៀវទេសចរជាតិនិងអន្តរជាតិ រាប់ទាំងភ្ញៀវទេសចរថៃផងឱ្យមកទស្សនាប្រាសាទព្រះវិហារ។ សម្រាប់ទេសចរអន្តរជាតិ ពួកគេអាចមកទស្សនាប្រាសាទព្រះវិហារដោយចូលតាមច្រកព្រំដែនអានសេះ (ខេត្តព្រះវិហារ ប្រទេសកម្ពុជា)-អានម៉ា (ខេត្តឧប៊ុនរាជធានី ប្រទេសថៃ) និងច្រកផ្សេងៗទៀត ដែលស្ថិតនៅជិតប្រាសាទព្រះវិហារ។ ដោយឡែកច្រកដែលចូលពីប្រទេសថៃ ត្រូវតែបិទជារៀងរហូតដើម្បីបញ្ចៀសជម្លោះនិងរក្សាអធិបតេយ្យជាតិនិងបូរណភាពទឹកដី៕ 

RAC Media 

ប្រភព វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា 

រូបភាព រដ្ឋបាលខេត្តព្រះវិហារ និង CNC


អត្ថបទទាក់ទង

ស្ថានភាពកូវីដ-១៩ នៅកម្ពុជានិងបញ្ហាប្រឈមនានា ដោយ៖ លោក ធន ឆាយពិសិដ្ឋ នាយកដ្ឋាននយោបាយអន្តរជាតិនិងសន្តិសុខអន្តរជាតិ នៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជានៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

កូវីដ-១៩ ជាឈ្មោះវីរុសកូរ៉ូណាប្រភេទថ្មី ដែលមកទល់ពេលនេះបានចម្លងរាលដាលស្ទើរតែពេញពិភពលោកទាំង​មូល ដោយមានចំនួនអ្នកឆ្លងជាងប្រាំសែននាក់ និងស្លាប់ដល់ទៅជាងពីរម៉ឺននាក់ឯណោះ។ ដើមឡើយមេរោគនេះ គេ​ថាចេញប្រភពមកពីប្រទេស...

2020-03-28 06:05:05   ថ្ងៃសៅរ៍, 28 មីនា 2020 ម៉ោង 01:05 PM
នយោបាយភាសា ៖ បរិបទ កម្ពុជា សិង្ហបុរី និង ចិន politics of language: Context in Cambodia, Singapore and China ដោយ៖ បណ្ឌិត វង្ស មេង អនុប្រធានវិទ្យាស្ថានភាសាជាតិនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

2020-03-27 05:19:32   ថ្ងៃសុក្រ, 27 មីនា 2020 ម៉ោង 12:19 PM
ហេតុអ្វីបានជាលោក ពូទីនមិនអាចចូលនិវត្តន៍បាន? លោកមានសត្រូវច្រើន និងមានមិត្តភក្តិជិស្និទ្ធជាច្រើនទៀតដែលត្រូវពឹងផ្អែកលើរូបលោក ប្រែសម្រួលដោយ៖ លោក ហ៊ាន ស្រស់

បន្ទាប់ពីក្លាយជាប្រធានាធិបតីក្នុងឆ្នាំ២០០០ ដែលពេលនោះ លោក Vladimir Putin ទើបតែមានអាយុ៤៨ឆ្នាំ ប្រធានាធិបតិរូបនេះបានសញ្ជឹងគិតថា តើថ្ងៃណាមួយ តើគាត់នឹងចាកចេញពីមុខតំណែងដោយរបៀបណា? កំពុងជិះឡានប្រធានាធិបតីពេញទ...

2020-03-25 10:27:40   ថ្ងៃពុធ, 25 មីនា 2020 ម៉ោង 05:27 PM
«ស្ថានភាពទំនាក់ទំនងអ៊ីរ៉ង់ និងសហរដ្ឋអាម៉េរិក» ដោយ ៖ បណ្ឌិត តឹក មេង នាយកដ្ឋានសិក្សាអាម៉េរិក អាម៉េរិកឡាទីន និងអូសេអានី

អ៊ីរ៉ង់ និងសហរដ្ឋអាម៉េរិក បានចាប់ផ្តើមមានទំនាក់ទំនងនឹងគ្នានៅឆ្នាំ១៩៥៣ តែទំនាក់ទំនងនេះពុំសូវមានភាពល្អូកល្អើននឹងគ្នាប៉ុន្មានទេ។ ក្រោយពីបដិវត្តន៍អ៊ិស្លាម អ៊ីរ៉ង់ទទួលបានជោគជ័យលើរបបស្តេច មហាម៉េដ រីហ្សា ផាហ...

2020-03-25 09:30:37   ថ្ងៃពុធ, 25 មីនា 2020 ម៉ោង 04:30 PM
«ការរាតត្បាតនៃកូវីដ-១៩ ជះឥទ្ធិពលដល់សហគមន៍នយោបាយ-សន្តិសុខអាស៊ាន» ដោយ៖ លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា នាយកដ្ឋាននយោបាយ និងសន្តិសុខអន្តរជាតិ វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា

នៅថ្ងៃទី៨ ខែសីហា ឆ្ឆាំ១៩៦៧ រដ្ឋចំនួនប្រាំបានបង្កើតអង្គការតំបន់មួយឈ្មោះថា សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគេ្នយ៍ហៅកាត់ ថា អាស៊ាន នៅទីក្រុងបាងកក ប្រទេសថៃ។ តាមរយៈការប្រកាសជាផ្លូវការនូវសេចក្តីថ្លែងការអាស៊ាន។ អង្គការ...

2020-03-24 11:18:55   ថ្ងៃអង្គារ, 24 មីនា 2020 ម៉ោង 06:18 PM
«ការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មអាម៉េរិក-ចិនដំណាក់កាលទី១» ដោយ៖ បណ្ឌិត ឈឹម ផាន់ណា នាយកដ្ឋានសេដ្ឋកិច្ចអន្តរជាតិ វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

សហរដ្ឋអាម៉េរិកគឺជាប្រទេសមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ១ ឯប្រទេសចិនជាប្រទេសមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ២នៅលើពិភពលោក។ ប្រទេសទាំងពីរតែងតែមានការប្រកួតប្រជែងខាងទីផ្សារពាណិជ្ជកម្ម ដែលចង់ឆ្ពោ...

2020-03-24 10:51:29   ថ្ងៃអង្គារ, 24 មីនា 2020 ម៉ោង 05:51 PM

សេចក្តីប្រកាស