រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

ម្ចាស់គណនី TikTok ជនជាតិវៀតណាមដែលបង្ហោះវីដេអូប៉ះពាល់ប្រាសាទអង្គរវត្តត្រូវរងពិន័យ

លោក Hua Quoc Anh (ស្តាំ) ធ្វើការជាមួយអាជ្ញាធរទីក្រុងហូជីមិញ - រូបភាព៖ នាយកដ្ឋានព័ត៌មាន និងទំនាក់ទំនង ក្រុងហូជីមិញ

ប្រភពព័ត៌មានពីសារព័ត៌មានអនឡាញរបស់វៀតណាម VN Express ចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី៣ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ បានឱ្យដឹងថា ម្ចាស់គណនី TikTok ជនជាតិវៀតណាមឈ្មោះ Hua Quoc Anh ដែលបានថតវីដេអូនៅប្រាសាទអង្គរវត្តជាមួយនឹងសម្លៀកបំពាក់មិនសមរម្យនិងមានរូបភាពព្រះមហាក្សត្រ និងទង់ជាតិថៃ ត្រូវបានប៉ូលិសទីក្រុងហូជីមិញពិន័យជាប្រាក់ចំនួន ៧,៥ លានដុង (ប្រហែល៣០០ដុល្លារសហរដ្ឋអាម៉េរិក)។

ប្រភពដដែលបានបញ្ជាក់ថា នារសៀលថ្ងៃទី៣ ខែមករា នាយកដ្ឋានព័ត៌មាននិងទំនាក់ទំនងក្រុងហូជីមិញបានសម្របសម្រួលជាមួយនាយកដ្ឋានសន្តិសុខតាមអ៊ីនធឺណិត និងទប់ស្កាត់ឧក្រិដ្ឋកម្ម ដោយប្រើបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់ក្រុងហូជីមិញ បានដាក់ទណ្ឌកម្មរដ្ឋបាលលោក Hua Quoc Anh ដោយផ្អែកលើអាកប្បកិរិយារបស់គាត់ ការរំលោភផ្នែករដ្ឋបាលលើវិស័យប្រៃសណីយ៍ ទូរគមនាគមន៍ ប្រេកង់ បច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មាន និងប្រតិបត្តិការអេឡិចត្រូនិក ផ្អែកតាមក្រឹត្យ ១២/២០២០ ដោយពិន័យជាប្រាក់ចំនួន ៧,៥ លានដុង និងឱ្យម្ចាស់គណនី TikTok រូបនេះ សន្យាមិនឱ្យមានឧប្បត្តិហេតុស្រដៀងគ្នានេះកើតឡើងជាថ្មីទៀត។

សូមរំឭកថា កាលលពីថ្ងៃទី៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣ ម្ចាស់គណនី TikTok ជនជាតិវៀតណាមរូបនេះ បានបង្ហោះវីដេអូប្រវែង ១នាទី២៥ វិនាទី ដែលរៀបរាប់អំពីការថតរូបនៅប្រាសាទអង្គរវត្តដោយមាននារីម្នាក់ស្លៀកឈុតប្រពៃណីថៃ ហើយកាន់ដំបងដើរជុំវិញប្រាសាទ។ វីដេអូនេះក៏មានបញ្ចូលរូបភាពទង់ជាតិថៃ និងព្រះមហាក្សត្រ អមដោយសំឡេងថា “សួស្ដីប្រទេសថៃ!” នៅលើគណនី TikTok ឯកជនរបស់ខ្លួន ដែលមានអ្នកតាមដានប្រហែល ៧០០ ០០០នាក់ ។

នៅថ្ងៃទី១២ ខែវិច្ឆិកា អាជ្ញាធរអប្សរា បានវាយតម្លៃថា វីដេអូនេះបានប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់វប្បធម៌ និងបេតិកភណ្ឌរបស់កម្ពុជា ហើយបាននិយាយថា ខ្លួនបានស្នើសុំឱ្យក្រុមហ៊ុនបណ្ដាញសង្គម TikTok លុបវីដេអូនោះចេញ។ អាជ្ញាធរអប្សរាក៏បានជំរុញអ្នកប្រើអ៊ីនធឺណិត ឈប់បន្តការចែករំលែកវីដេអូដែលមាន “មាតិកាមិនសមរម្យ” នេះ។

ពីរថ្ងៃក្រោយមក គឺនៅថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣ លោក Hua Quoc Anh បានបង្ហោះឃ្លីបសុំទោសនៅលើ Facebook ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់គាត់ ដោយបាននិយាយថា «ឥឡូវខ្ញុំដឹងថាខ្លួនខុស ខ្ញុំដឹងកំហុសខ្ញុំ ដូច្នេះខ្ញុំសូមអភ័យទោសដោយស្មោះចំពោះមិត្តកម្ពុជា និងប្រទេសកម្ពុជា។ នឹងមិនមានរឿងបែបនេះកើតឡើងម្ដងទៀតទេ។ ឆានែលក៏បាត់ដែរ ឃ្លីបក៏ត្រូវបានលុបចេញពីវេទិកាទាំងអស់ ហើយខ្ញុំចង់បញ្ចប់រឿងនេះទាំងស្រុងនៅទីនេះ។»

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការសុំទោសរបស់លោក Hua Quoc Anh មិនគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីបំបាត់កំហឹងសាធារណជននោះទេ។ អ្នកនិយមលេងអ៊ីនធឺណិតជាច្រើនបញ្ជាក់ថា ពួកគេមិនទទួលយកការសុំទោសរបស់បុរសម្នាក់នេះទេ ដោយសារតែពួកគេគិតថា អាកប្បកិរិយារបស់ម្ចាស់គណនី TikTok ជនជាតិវៀតណាមរូបនេះ ខ្វះភាពស្មោះត្រង់និងវិប្បដិសារី។

លើសពីនេះ សហគមន៍អនឡាញបានអំពាវនាវឱ្យធ្វើពហិការលើបុគ្គលនេះសម្រាប់ការបង្កើតវីដេអូដែលមានខ្លឹមសារអវិជ្ជមាន បង្កគ្រោះថ្នាក់ ស្អប់ខ្ពើម ហើយជាច្រើនដងមានការឈ្លោះប្រកែកគ្នាដោយសារតែការប៉ះពាល់លើបញ្ហាវប្បធម៌ សាសនា និងនយោបាយ។

បច្ចុប្បន្ននេះ គណនី TikTok របស់ជនជាតិវៀតណាមរូបនេះ ដែលមានអ្នក Follow ជាង ៧០៧ ០០០ និងមានអ្នក Like ប្រមាណ ១៩,៨ លាន ត្រូវបានបិទជាអចិន្ត្រៃយ៍ដោយក្រុមហ៊ុន TikTok៕

(អត្ថបទដោយ៖ បណ្ឌិត គិន ភា)

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 04 មករា 2024 ម៉ោង 11:43 AM

[English below] ខួបអនុស្សាវរីយ៍លើក៤៥ ថ្ងៃជ័យជំនះ ៧ មករា៖ កម្ពុជា-វៀតណាម បន្តពូនជុំ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើគ្រប់វិស័យនិងគ្រប់កម្រិត

ថ្ងៃទី៧ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤គឺជាខួបលើកទី៤៥ឆ្នាំ (៧ មករា ១៩៧៩-៧ មករា ២០២៤) នៃថ្ងៃ ដែលប្រជាជានកម្ពុជាត្រូវបានសង្គ្រោះ និងរំដោះចេញផុតពីរបបកម្ពុជា ប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ហៅថារបប ប្រល័យ ពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត ដែលបានធ្វើអោយប្រទេសកម្ពុជា ក្លាយជាវាលពិឃាតដ៏ខ្មៅ ងងឹត អស់រយៈពេល៣ឆ្នាំ ៨ខែ និង២០ថ្ងៃ ហើយពួកគេបានសម្លាប់ប្រជាជនកម្ពុជាស្លូតត្រង់អស់ ជាង ៣លាននាក់។

ថ្ងៃទី៧ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ គឺជាថ្ងៃជ័យជំនះជាប្រវត្តិសាស្ត្រ ដ៏អស្ចារ្យរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា លើរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត ដោយបិទយុគសម័យដ៏ខ្មៅងងឹត និងបើកទំព័រសករាជថ្មី នៃឯករាជ្យភាព សេរីភាព ប្រជាធិបតេយ្យ និងវឌ្ឍនភាពសង្គម ហើយក៏ជាការត្រួសត្រាយផ្លូវ សម្រាប់ ការបង្រួបបង្រួមជាតិ អនុម័តការអនុវត្ត កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១ របបរាជានិយមអាស្រ័យធម្មនុញ្ញក៏ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅថ្ងៃទី២៤ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៩៣ ហើយ ព្រះរាជាណាចក្រទីពីរត្រូវបានបង្កើតឡើងវិញ និងការឈានទៅបញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិលដ៏រ៉ាំរៃនៅកម្ពុជា តាមរយៈគោលនយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះ ដ៏មានប្រជាប្រិយភាពរបស់សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន អតីត នាយករដ្ឋមន្ត្រី នៅថ្ងៃទី២៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩៨។

តាមរយៈការអនុវត្តនយោបាយ ឈ្នះ ឈ្នះ ដោយឈរលើមូលដ្ឋាននៃស្មារតីសាមគ្គីភាពជាតិ និងឯកភាពជាតិ ក្នុងគោលដៅបង្រួបបង្រួមប្រជាជាតិទាំងមូលក្រោមបាវចនា ជាតិ សាសនា ព្រះមហាក្សត្រ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបញ្ចប់សង្គ្រាមរាំរ៉ៃដោយ ពុំមានការបង្ហូរឈាមជាតិសាសន៍ ឯង សំដៅស្ដារឡើងវិញ និងរក្សាបាននូវសន្តិសុខ និងសុខសន្តិភាពជូនប្រជាជន។ កម្ពុជាពីមុនដែលគេល្បី ថាកម្ពុជាជាវាលពិឃាដ ជាតំបន់អសន្តិសុខ ជាចម្ការមីន ដែលមានការភ័យខ្លាច គ្រប់គ្នា។ ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ បានក្លាយទៅជាកោះសន្តិភាព និងជាតំបន់ទេសចរណ៍ប្រកប ដោយប្រជាប្រិយភាព។ កម្ពុជាពីមុន ជាប្រទេសអន់ថយខាងសេដ្ឋកិច្ច គ្របដណ្ដប់ទៅដោយភាពក្រីក្រ និងមានអសន្តិសុខ ស្បៀង ឥឡូវនេះ បានក្លាយ ទៅជាប្រទេសនាំចេញស្បៀងនិងសម្រេចបានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់។ ទន្ទឹមនេះ កម្ពុជាពីមុន ដែលជាប្រទេសរងការហ៊ុមព័ទ្ធនិង ឯកោទាំងខាងនយោបាយនិងសេដ្ឋកិច្ចឥឡូវបានក្លាយ ទៅជា ប្រទេសមួយដែលកំពុង សមាហរណកម្មខ្លួនយ៉ាងសកម្មនៅក្នុងរចនាសម្ព័ន្ធ និងនិមាបណកម្មតំបន់ ជាប្រទេសដែលកំពុងដើរតួនាទីយ៉ាងសកម្ម ដោយស្មើសិទ្ធិស្មើភាព ក្នុងគ្រប់កិច្ចការតំបន់ និងនៅលើឆាក អន្តរជាតិ និងសេចក្ដីថ្លៃថ្នូររបស់ប្រជាជនកម្ពុជា។ ទាំងអស់នេះសរបញ្ជាក់ឱ្យឃើញថា ក្រោយថ្ងៃរំដោះ ថ្ងៃ៧ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ និងការអនុវត្តនយោបាយ ឈ្នះ ឈ្នះ បាននាំឱ្យកម្ពុជា សម្រេចបាននូវការ បញ្ចប់សង្គ្រាមទាំងស្រុង និងការកសាងបាននូវសន្តិភាព និងឯកភាពជាតិពេញលេញ បាននាំមក នូវការរីកចម្រើន និងការអភិវឌ្ឍជាបន្តបន្ទាប់។ រាជរដ្ឋាភិបាល ក៏បានកំណត់ យកថ្ងៃទី២៩ ខែធ្នូ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ជា «ទិវាសន្តិភាពនៅកម្ពុជា»ដែលជាថ្ងៃបុណ្យជាតិផ្លូវការ នៅកម្ពុជាផង ដែរ។

ក្រោមរជ្ជកាល របស់ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា និងក្រោមការដឹកនាំរបស់គណបក្ស ប្រជាជនកម្ពុជា ដែលមាន សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ជាប្រមុខ ដឹកនាំ រយៈពេល៣៨ឆ្នាំ ដែលបានដឹកនាំនាវាកម្ពុជា ឱ្យសម្រេចបាន សមិទ្ធផលសំខាន់ៗ ជាច្រើន ក្នុងរយៈពេល ប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ជាពិសេសក្នុងការទប់ស្កាត់ ការរីករាលដាល នៃជំងឺកូវីដ-១៩ប្រកបដោយ ជោគជ័យ; បើកដំណើរការ ប្រទេសឡើងវិញ និងការស្តារ សេដ្ឋកិច្ចបានយ៉ាងឆាប់រហ័ស; ភាពជោគជ័យ យ៉ាងត្រចះត្រចង់ក្នុងការធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ ក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូល អាស៊ាន លើកទី៤០ និងទី៤១ និងកិច្ចប្រជុំ កំពូលពាក់ព័ន្ធ; ភាពជោគជ័យ នៃមហាសន្និបាត AIPA លើកទី៤៣ ដែលបានរួមចំណែកដល់ការកសាង សហគមន៍អាស៊ាន និងរក្សាបាននូវមជ្ឈភាពអាស៊ាន ក៏ដូចជាលើក កម្ពស់កេរ្តិ៍ឈ្មោះ និងកិត្យានុភាពរបស់ កម្ពុជាទាំងក្នុងតំបន់ ក៏ដូចជានៅលើពិភពលោក។ ការទទួលបាន ជោគជ័យក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំង ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់អាណត្តិទី៥ កាលពីថ្ងៃអាទិត្យ ទី០៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២។ ការទទួលបាន ជោគជ័យក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំង តំណាងរាស្ត្រ អាណត្តិទី៧ កាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ ជាពិសសជាងនេះទៅទៀត គឺការឡើងកាន់តំណែង ជានាយករដ្ឋមន្រ្តី របស់សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ ដែលជា កំណត់ត្រាប្រវត្តិសាស្ត្រថ្មីមួយសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលបានផ្លាស់ប្តូរនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី ក្នុងរយៈជិត ៤ទសវត្សរ៍កន្លងទៅ។ នេះបានបង្ហាញឱ្យឃើញថា កម្ពុជារក្សាបាន នូវស្ថិរភាពនយោបាយ សន្តិសុខ សណ្តាប់ធ្នាប់ សង្គម សាមគ្គីភាព ភាពរុងរឿង និងស្ថិរភាព បើទោះបីជាបច្ចុប្បន្ន ស្ថានភាពពិភពលោក និងតំបន់ កំពុងតែមានភាពប្រែប្រួលយ៉ាងខ្លាំង និងប្រកប ដោយភាព ស្មុគស្មាញក៏ដោយ ហើយជាពិសេស ផលប៉ះពាល់នៃវិបត្តិដោយសារជំងឺ កូវីដ-១៩ ជម្លោះនិងការប្រកួតប្រជែង ភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់ មហាអំណាចធំៗក្នុងពិភពលោក សង្គ្រាមរវាងរុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែន វិបត្តិនៅឧបទ្វីបកូរ៉េ វិបត្តិនៅមីយ៉ាន់ម៉ា និងសង្គ្រាមនៅកាហ្សាជាដើម ក៏ដោយ។

បើទោះជាមានបញ្ហាប្រឈមជាច្រើន ដែលកំពុងកើតមានក្តី ប៉ុន្តែរាជរដ្ឋាភិបាលនីតិកាលថ្មី ក្រោមការដឹកនាំរបស់ សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត និងជាអនុប្រជានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នៅតែមានជំនឿចិត្តយ៉ាងមុតមាំ និងបានដាក់ចេញគោលនយោបាយអាទិភាពរបស់ខ្លួនក្នុងការលើកកម្ពស់ជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដោះស្រាយបញ្ហារបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងយកឆ្នាំ២០២៣ ជាចំណុចចាប់ផ្តើម របស់ខ្លួន ដើម្បីឈានទៅសម្រេចគោលដៅ ប្រទេសមានចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៣០ និងជា ប្រទេសមានចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៥០។

សមិទ្ធផលដែលកម្ពុជាទទួលបានដូចសព្វថ្ងៃ ក្រោយពីបានផ្តួលរំលំរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ខ្មែរក្រហម ដែលបានកាប់សម្លាប់ប្រជាជន ស្លូតត្រង់ស្ទើរដាច់ពូជ និងបំផ្លិចបំផ្លាញគ្មានសល់គ្រប់បែបយ៉ាង ពីជាគុណបំណាច់របស់ កងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា និងដោយទទួលបានការជួយគាំទ្រ ពីសំណាក់កងទ័ពស្ម័គ្រចិត្ត និងប្រជាជនវៀតណាម។

សូមរំលឹកផងដែរថា នៅឆ្នាំ១៩៧៥ បន្ទាប់ពីការបញ្ចប់ដោយជោគជ័យនៃសង្គ្រាមវៀតណាម (Vietnam War) ដែលមានប្រទេសកម្ពុជា ជាអ្នកដែលបានរួមចំណែក ជួយគាំទ្រដល់វៀតណាម ខាងជើង ក្នុងការធ្វើសង្គ្រាមបង្រួបបង្រួម ទឹកដីវៀតណាម ហើយទទួលបានជ័យជំនះនៅថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ប្រជាជន ក៏ដូចជាប្រទេសកម្ពុជា បែរជាត្រូវបានធ្លាក់ទៅក្នុងសោកនាដកម្មទៅវិញ។ ក្រោយការដួលរលំ របប លន់ នល់ នៅថ្ងៃ១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ របប ប៉ុល ពត បានដាក់ប្រទេស និងប្រជាជនកម្ពុជា ឱ្យធ្លាក់ទៅក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ដ៏អាក្រក់ដែលមិនធ្លាប់មាន ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ មនុស្សជាតិ។ ក្នុងរយៈពេលត្រឹមតែ៣ឆ្នាំ ៨ខែ និង២០ថ្ងៃ ពួកគេបានសម្លាប់ប្រជាជន កម្ពុជាស្លូតត្រង់អស់ ជាង៣លាននាក់។

នៅថ្ងៃទី៧ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ កងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា និងប្រជាជនកម្ពុជា ដោយមានការជួយជ្រោមជ្រែងពីសំណាក់កងទ័ពស្ម័គ្រចិត្ត និងប្រជាជនវៀតណាម ជាច្រើនម៉ឺននាក់ បានរួមផ្តួលរំលំ របបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហម ដែលដឹកនាំដោយ ប៉ុល ពត-អៀង សារី-ខៀវ សំផន រំដោះ ប្រជាជន និងប្រទេសកម្ពុជា ឱ្យរួចចាកផុតពីការសម្លាប់ដោយរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ខ្មែរក្រហម។ ជ័យជំនះនេះ ជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រវតិ្តសាស្រ្ត នៃមហាសាមគ្គីភាពអន្តរជាតិ រវាងប្រជាជននិង កងទ័ពនៃ ប្រទេសទាំងពីរ កម្ពុជា-វៀតណាម និងបានបើកទំព័រថ្មីមួយក្នុងទំនាក់ទំនងមិត្តភាព ក្នុងភាពជា អ្នកជិតខាងល្អរវាងប្រទេសទាំងពីរ។ ក្រោយទទួល បានជោគជ័យដ៏ សែនត្រចះត្រចង់នេះ កងទ័ព ស្ម័គ្រចិត្តវៀតណាម បាននៅបន្ត ជួយបណ្តុះបណ្តាល និងដឹកនាំរហូតដល់ កងទ័ពកម្ពុជាមាន លទ្ធភាព គ្រប់គ្រាន់ ក្នុងការប្រឆាំងទប់ស្កាត់ មិនឱ្យរបបប្រល័យពូជសាន៍ ដែលបានរត់ទៅជ្រកកោនតាម បន្ទាត់ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ អាចវិលត្រឡប់មកវិញជាលើកទីពីរបាន ទើបកងទ័ព ស្ម័គ្រចិត្តវៀតណាម សម្រេចដកចេញពីកម្ពុជាទាំងស្រុងវិញ នៅថ្ងៃទី២០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៨៩។

នៅក្នុងសេចក្តីសម្រេចចិត្ត នៃមហាសន្និបាតរណសិរ្សសាមគ្គី អភិវឌ្ឍន៍មាតុភូមិកម្ពុជា លើកទី៦ កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣ កន្លងទៅ អង្គមហាសន្និបាត ក៏បានថ្លែងអំណរគុណយ៉ាង ជ្រាលជ្រៅជូនចំពោះបណ្ដាប្រទេសជាមិត្តជិតឆ្ងាយ ជាពិសេសបក្សកុម្មុយនិស្តវៀតណាម ក៏ដូចជាជូន ចំពោះរដ្ឋាភិបាល កងទ័ព និងប្រជាជនវៀតណាម ដែលបានឆ្លើយតបទៅនឹងការអំពាវ នាវរបស់ រណសិរ្សសាមគ្គី សង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា ក្នុងការតស៊ូរំដោះប្រទេស និង ប្រជាជនកម្ពុជា ពីរបបប្រល័យ ពូជសាសន៍ ខ្មែរក្រហម។

ក្នុងពិធីលៀងសាយភោជន៍ ដែលរៀបចំដោយលោក ផាម មិញជិញ នាយករដ្ឋមន្ត្រី វៀតណាមនៅ យប់ថ្ងៃទី១១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចផ្លូវការរយៈពេលពីរថ្ងៃ ពីថ្ងៃទី១១-១២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ របស់សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ទៅកាន់សាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត ក៏បានថ្លែងថាគូសបញ្ជាក់ថា សច្ចភាព ប្រវត្តិសាស្ត្រ ខ្មែរជួយបង្រួបបង្រួមវៀតណាម និងវៀតណាមជួយកម្ពុជារំដោះប្រទេសកម្ពុជា ពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុលពត មិនអាចក្រុមប្រតិក្រិយាណាមកកែខៃកាឡៃបាននោះឡើយ។ យើងត្រូវ អប់រំនិងផ្សព្វផ្សាយ ឱ្យប្រជាជនយើងទាំងពីរ ជាពិសេសយុវជនជំនាន់ក្រោយ បានយល់ដឹង ជ្រូតជ្រាបអំពី សច្ចភាព ប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ ក៏ដូចជាសារសំខាន់និងគុណតម្លៃ នៃទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធ រវាងកម្ពុជា និងវៀតណាម។

ចាប់តាំងពីក្រោយការដកស្ម័គ្រចិត្តវៀតណាមចេញពីកម្ពុជាទាំងស្រុង ទំនាក់ទំនងរវាង កម្ពុជា និងវៀតណាម បានផ្លាស់ប្តូរជាបន្តបន្ទាប់ រហូតមកទល់បច្ចុប្បន្ន និងបានអភិវឌ្ឍកាន់តែខ្លាំងឡើង លើវិស័យជាច្រើន ដែលបាននាំមកនូវ ផលប្រយោជន៍ ជាក់ស្តែងជាច្រើនសម្រាប់ប្រជាជន នៃប្រទេស ទាំងពីរ។ ទំនាក់ទំនងរវាង កម្ពុជា និងវៀតណាម មិនត្រឹមតែ ជាទំនាក់ទំនងតាមបែបប្រពៃណី ក្នុងនាម ជាប្រទេសជិតខាង ភូមិផង របងជាមួយគ្នាប៉ុណ្ណោះទេ គឺថែមទាំងជាទំនាក់ទំនងក្នុងនាមជាបងប្អូន រួមសុខរួមទុក្ខ ជាមួយគ្នាក្នុងបុព្វហេតុរំដោះជាតិ និងការបង្រួបបង្រួមជាតិ រួមគ្នាក្នុងការកសាងនិងអភិវឌ្ឍន៍ ប្រទេសជាតិ រហូតមកទល់សព្វថ្ងៃនេះ។ ទំនាក់ទំនងនេះត្រូវបាន ថ្នាក់ដឹកនាំ និងប្រជាជន នៃប្រទេស ទាំងពីរបន្តថែរក្សានិងពូនជ្រំជាបន្តបន្ទាប់ និងត្រូវបានយុវជនជំនាន់ ក្រោយនៃប្រទេសទាំងពីរ បន្តកសាង ស្ពានមិត្តភាពនេះបន្តទៀត ក្រោមបាវចនា “ភាពជាអ្នកជិតខាងល្អ មិត្តភាពជាប្រពៃណី កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និរន្តរភាពយូរអង្វែង”។

ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចផ្លូវការរយៈពេលពីរថ្ងៃ ពីថ្ងៃទី១១-១២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ របស់សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ទៅកាន់សាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម ថ្នាក់ដឹកនាំវៀតណាម ក៏បានគូសបញ្ជាក់ថា សម្ដេចធិបតី ជាថ្នាក់ដឹកនាំវ័យក្មេងដ៏ឆ្នើម ដែលកំពុងដឹកនាំ នាវាកម្ពុជា បន្តឆ្ពោះទៅរកការអភិវឌ្ឍនិងសមិទ្ធិផលថ្មីបន្ថែមទៀត សំដៅសម្រេចចក្ខុវិស័យ ប្រែក្លាយកម្ពុជា ជាប្រទេសមានចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៣០ និងជាប្រទេសមានចំណូល ខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៥០។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីទាំងពីរ បានវាយតម្លៃខ្ពស់ចំពោះការរីកចម្រើនជាលំដាប់ នៃទំនាក់ទំនង និង កិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងប្រទេសទាំងពីរ លើគ្រប់វិស័យនិងគ្រប់កម្រិត និងបានដាក់ចេញនូវផែនការ សកម្មភាពក្នុងវិស័យពាណិជ្ជកម្ម និងវិនិយោគ ទេសចរណ៍ ការតភ្ជាប់ សុខាភិបាល អប់រំ សន្តិសុខ ព្រំដែន និងការពារជាតិ ក៏ដូចជាបានប្តេជ្ញាបន្តពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដែលមានស្រាប់ និងពង្រីក កិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យ សក្តានុពលដទៃទៀត តាម រយៈការផ្លាស់ប្តូរទស្សនកិច្ច ជំនួប និង ការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាជាញឹកញាប់។

ដំណើរទស្សនកិច្ចនេះពិតជាបានរួមចំណែកក្នុងការពង្រឹង និងធ្វើឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅ ថែមទៀត នូវចំណងមិត្តភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ដោយឈរលើស្មារតីភាពជា អ្នកជិតខាងល្អ សាមគ្គីភាព និងការយោគយល់គ្នា។ ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-វៀតណាមមានការរីកចម្រើន តាមរយៈកំណើន ពាណិជ្ជកម្ម វិនិយោគ និងសេវាកម្ម ហើយប្រទេសទាំងពីរមានសក្តានុពលច្រើន សម្រាប់ភាពជាដៃគូ សេដ្ឋកិច្ច ដែលអាចថ្ពក់ទៅនឹងខ្សែច្រវាក់ផ្គត់ផ្គង់។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីទាំងពីរបានឯកភាពពីសារសំខាន់ នៃការតភ្ជាប់ ទាំងផ្នែករឹងនិងផ្នែកទន់។ ភាគីកម្ពុជាបានស្នើភាគីវៀតណាមផ្ដល់ កិច្ចសហការអនុវត្ត ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពនូវកិច្ចព្រមព្រៀង ពាណិជ្ជកម្មតាមព្រំដែន និងជួយសម្រួលដល់ទំនិញឆ្លងកាត់ តាមប្រទេសវៀតណាម ព្រមទាំងបាន ស្នើភាគីវៀតណាមសម្រេចឱ្យបានឆាប់នូវការកំណត់ទីតាំង តភ្ជាប់នៃផ្លូវល្បឿនលឿនភ្នំពេញ-ក្រុងបាវិត និងហូជីមិញ-ម៉ុកបៃ។ ដើម្បីជំរុញលំហូរពាណិជ្ជកម្ម និងវិនិយោគបន្ថែមទៀត ភាគីកម្ពុជាបានស្នើ ជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការបំពេញបន្ថែម តាមរយៈរូបមន្ត “វៀតណាម+១” ជាពិសេសក្នុងវិស័យកសិកម្ម ឧស្សាហកម្ម និងទេសចរណ៍។ ភាគីកម្ពុជាបានគូស បញ្ជាក់ពីផលប្រយោជន៍រួមនៃការរៀបចំផែនការ សកម្មភាពអភិវឌ្ឍន៍ទេសចរណ៍កម្ពុជា-ឡាវ-វៀតណាម "ប្រទេសបី គោលដៅតែមួយ”។ កិច្ចពិភាក្សាក៏ បានផ្ដោតលើបញ្ហាតំបន់ដែលជាប្រយោជន៍និងក្តីបារម្ភរួម ហើយភាគីទាំងពីរបានកត់សម្គាល់ ដោយការពេញចិត្ត ចំពោះការគាំទ្រទៅវិញទៅមក ក្នុងវេទិកាអង្គការ សហប្រជាជាតិ អាស៊ាន និងអនុតំបន់ទន្លេមេគង្គ។ ថ្នាក់ដឹកនាំទាំងពីរបានឯកភាពជំរុញយន្តការ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការត្រីភាគី (កម្ពុជា- ឡាវ-វៀតណាម) ក្នុងវិស័យសំខាន់ៗបន្ថែមទៀត។

ដោយកត់សម្គាល់ឃើញពីសន្ទុះកំណើននៃទំហំពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគី រវាងប្រទេសទាំងពីរ ថ្នាក់ ដឹកនាំទាំងពីរ បានដាក់ចេញនូវគោលដៅ ធ្វើឱ្យទំហំពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគី រវាងកម្ពុជានិងវៀតណាម នឹងកើនដល់ចំនួន ២០ប៊ីលានដុល្លារអាម៉េរិក នាពេលអនាគតដ៏ខ្លីខាងមុខ។

បើយោងតាមរបាយការណ៍ របស់ក្រសួងផែនការ និងវិនិយោគវៀតណាម គិតមកទល់ឆ្នាំ២០២៣ នេះ មានគម្រោងវិនិយោគចំនួន២០៦ របស់វៀតណាម ដែលចុះបញ្ជី វិនិយោគនៅកម្ពុជា ដោយមានទុន សរុបចំនួន២.៩៤ពាន់លានដុល្លារ ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី២ ក្នុងចំណោម ៨០ប្រទេស និងដែនដី ដែល វៀតណាមបានដាក់ទុនវិនិយោគនៅបរទេស (បន្ទាប់ពីប្រទេសឡាវ) ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ១ ក្នុងតំបន់អាស៊ាន និងស្ថិតក្នុងក្រុមប្រទេសកំពូលទាំង៥ ដែលបានដាក់ទុន វិនិយោគផ្ទាល់ច្រើនជាង គេនៅកម្ពុជា។ វិនិយោគពីប្រទេសវៀតណាម មកកម្ពុជាភាគច្រើនលើផ្តោតលើវិស័យ៖ ទី(១)វិស័យកសិកម្ម និងព្រៃឈើ មានទុនសរុបចំនួន ២,២១ ពាន់លានដុល្លារអាម៉េរិក (ស្មើនឹង ៧៥%) ទី(២)វិស័យហិរញ្ញវត្ថុ-ធនាគារ-ធានារ៉ាប់រង មានទុន សរុបចំនួន ៣៨០លានដុល្លារអាម៉េរិក (ស្មើនឹង ១៣%) ទី៣(៣) វិស័យឧស្សាហកម្មផលិត និងកែច្នៃ មានទុនសរុបចំនួន ១00លានដុល្លាររអាម៉េរិក (ស្មើនឹង ៣.៤%); ទី(៤) វិស័យរ៉ែ មានទុនសរុបចំនួន ៥៨.៥ លានដុល្លារអាម៉េរិក (ស្មើនឹង ២%)។

កិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម និងវិនិយោគ គឺជាកម្លាំងចលករមួយដ៏សំខាន់ សម្រាប់ជំរុញទំនាក់ទំនង “ភាពជាអ្នកជិតខាងល្អ មិត្តភាពជាប្រពៃណី កិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើគ្រប់វិស័យ និងស្ថិតស្ថិរយូរអង្វែង” រវាងវៀតណាមនិងកម្ពុជា។ ទន្ទឹមនឹងការដាក់ចេញនូវគោលដៅ ធ្វើយ៉ាងណា នឹងជំរុញឱ្យទំហំពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគី រវាងកម្ពុជានិងវៀតណាម នឹងកើនដល់ចំនួន ២០ប៊ីលានដុល្លារ អាម៉េរិក នាពេលអនាគតដ៏ខ្លីខាងមុខ ក៏ដូចជាការតភ្ជាប់នៃផ្លូវល្បឿនលឿនភ្នំពេញ-ក្រុងបាវិត និងហូជីមិញ-ម៉ុកបៃ ដើម្បីជំរុញលំហូរពាណិជ្ជកម្មនិងវិនិយោគ ជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការបំពេញបន្ថែម តាមរយៈរូបមន្ត “វៀតណាម+១” ជាពិសេសក្នុងវិស័យកសិកម្ម ឧស្សាហកម្ម និងទេសចរណ៍ និយាយដោយឡែក និងបន្តពូនជុំនិងពង្រីកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើគ្រប់វិស័យនិងគ្រប់កម្រិត និយាយ ជារួម នឹងរួមចំណែកយ៉ាងសកម្ម ដល់ការឈានទៅសម្រេចគោលដៅ ប្រទេសមានចំណូល មធ្យម កម្រិតខ្ពស់ នៅឆ្នាំ២០៣០ និងជាប្រទេសមានចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៥០ របស់កម្ពុជា។

----

The 45th Anniversary of Victory Day, January 7: Cambodia-Vietnam Cooperation steady growth in all fields and at all levels

January 7, 2024, is the 45th anniversary (January 7, 1979 - January 7, 2024) of the day the Cambodian people were rescued and liberated from the Democratic Kampuchea regime, also known as the genocidal regime of Pol Pot that turned Cambodia into a dark of killing field for 3 years, 8 months and 20 days and they have killed more than 3 million innocent Cambodians.

January 7, 1979, was the day of the brilliant history victory of the Cambodian people over the genocidal regime of Pol Pot, closing the dark era and opening a new page of independence, freedom, democracy, and social progress, and also paving the way for National Reunification, adoption of the Paris Peace Agreement of October 23, 1991, the constitutional monarchy was established on September 24, 1993, and move towards the end of Cambodia's long-running of civil war through the popular win-win policy of former Prime Minister Samdech Techo Hun Sen on December 29, 1998.

Through the implementation of a win-win policy based on the spirit of national unity and solidarity to unite the whole nation under the motto of Nation, Religion, King, the Royal Government of Cambodia has ended the chronic war without bloodshed to restore and maintain security and peace for the people. Cambodia, formerly known as a killing field, an insecure area, a minefield that everyone feared, now become a peaceful island and popular tourist destination. Cambodia used to be an economically impoverished country, plagued by poverty and food insecurity, but now become a food exporter and achieved high economic growth. Meanwhile, Cambodia, formerly a besieged and isolated country, both politically and economically, has now become a country that is actively integrating itself in its regional structure and architecture, a country that is playing an active role with equal rights and equal footing. Integrity in all regional and international affairs and the dignity of the Cambodian people. This proves that after the day of liberation on January 7, 1979, and the implementation of win-win policies, Cambodia ended its long-run civil war building complete peace and national unity and paving the way for progress and development continuously. The Royal Government also designates December 29 every year as "Peace Day in Cambodia", the official national holiday in Cambodia.

Under the reign of the King and the leadership of the Cambodian People's Party, led by Samdech Techo Hun Sen, former Prime Minister of the Kingdom of Cambodia for 38 years, he ruled Cambodia ships to achieve a lot of important achievements. In recent years, especially in the prevention of the spread of COVID-19, successful reopening of the country and rapid economic recovery, brilliant success in hosting the ASEAN Summit 40th and 41st and related summits, the success of the 43rd AIPA, which has contributed to building the ASEAN Community and maintaining the ASEAN Centrality, as well as promoting the reputation and prestige of Cambodia in the region as well as in the world. Commune/Sangkat Council Election of the 5th Mandate on Sunday, June 05, 2022, the success of the 7th Mandate National Assembly Election on July 23, 2023, especially Samdech Thipadei Hun Manet took office on August 22, 2023, a new historical record for Cambodia, which has changed her new Prime Minister after nearly four decades ago. This shows that Cambodia has maintained political stability, security, social order, unity, prosperity, and stability, despite the current global and regional situation being extremely volatile and complex, especially the effects of the COVID-19 crisis, Conflicts, and Geopolitical rivalries of the world's major powers, the Russia-Ukraine war, the Korean Peninsula crisis, the Myanmar crisis, the Gaza war...

Despite the many challenges that are emerging, the new Royal Government of Cambodia under the leadership of Samdech Thipadei Hun Manet and the Vice President of the Cambodian People's Party also still has strong confidence and has set its priority policy to Improve people's livelihood, solve people's problems, and choice the year 2023 as the starting point to achieve the goal of a high middle-income country by 2030 and a high-income country by 2050.

The achievements that Cambodia has achieved today, after the victory over the Khmer Rouge genocidal regime that killed innocent people almost extinct and destroyed everything, are the merit of the Kampuchean United Front for National Salvation soldiers and with the support of the Vietnamese volunteer soldiers and people.

In 1975, after the end of the Vietnam War, Cambodia was the one who contributed to the support of North Vietnam in the war for the unification of Vietnam and the victory on April 30, 1975, but Cambodia was plunged into tragedy. After the fall of the Lon Nol regime on April 17, 1975, the Pol Pot regime plunged the country and its people into the worst genocidal regime in human history and just 3 years, 8 months, and 20 days, they killed more than 3 million innocent Cambodians.

On January 7, 1979, the Kampuchean United Front for National Salvation soldiers and the Cambodian people, with the help of the Vietnamese Volunteer soldiers and people, overthrew the Khmer Rouge genocidal regime led by Pol Pot, Ieng Sary, Khieu Samphan liberated the people and country of Cambodia from the Khmer Rouge genocidal regime. This victory was a historic event of great international solidarity between the people and the soldiers of the two countries, Cambodia and Vietnam, and opened up a new page in the friendly relations and good neighborliness between the two countries. After this victory, the Vietnamese Volunteer soldiers continued to help and train the Cambodian soldiers to prevent the return to power in Cambodia of a genocidal regime that fled to the Cambodian-Thai border and the Vietnamese Volunteer soldiers completely withdrew from Cambodia in September 1989.

In the resolution of the 6th General Assembly of The Solidarity Front for the Development of Cambodian Motherland on November 15, 2023, the General Assembly also expressed its deep gratitude to neighboring countries, especially the Communist Party of Vietnam, as well as to the Vietnamese government, army and people who responded to the call of the Kampuchean United Front for National Salvation in the struggle to liberate the country and the Cambodian people from the Khmer Rouge genocidal regime.

At a dinner hosted by Vietnamese Prime Minister Pham Minh Chinh on the night of December 11, 2023, during a two-day official visit from December 11-12, 2023 by Samdech Thipadei Hun Manet, Prime Minister of the Kingdom of Cambodia to the Socialist Republic of Vietnam, Samdech Thipadei Hun Manet expressed that, the truth of history is Cambodia helps Vietnam to unify Vietnam and Vietnam helps Cambodia to liberate the country from the genocidal regime of Pol Pot. We need to educate and disseminate to our people, especially the younger generation, to understand this historical truth, as well as the importance and values of the close relationship between Cambodia and Vietnam.

Since the complete withdrawal of Vietnamese volunteer soldiers from Cambodia, relations between Cambodia and Vietnam have changed steadily until now and have developed more and more in many fields, which have brought many tangible benefits for the people of both countries. The relationship between Cambodia and Vietnam is not only traditional, as a neighbor, but also a relationship as a brother and sister in the cause of national liberation and national reunification for building and developing the nation until today. This relationship has been maintained and nurtured by the leaders and people of the two countries, and the younger generation of the two countries will continue to build this bridge of friendship under the motto “good neighborliness, traditional friendship, and comprehensive, sustainable, long-term cooperation”.

During the two-day official visit from December 11-12, 2023, Samdech Thipadei Hun Manet, Prime Minister of the Kingdom of Cambodia to the Socialist Republic of Vietnam, Vietnamese Prime Minister also highlighted that the Prime Minister as a young leader will be leading the Cambodian ships towards further development and new achievements to achieve the vision of becoming a high middle-income country by 2030 and a high-income country by 2050. The two Prime Ministers expressed deep appreciation for the steady growth of bilateral relations and across-the-board cooperation. To further boost productive cooperation, leaders discussed a course of action in the spheres of trade and investment, tourism, connectivity, health, education, security, border affairs, and defense. Both sides pledged to continue strengthening cooperation and explore potential new areas through frequent exchanges of visits, dialogue, and interactions between leaders at all levels.

This visit has contributed to strengthening and deepening friendship and cooperation in all fields based on the spirit of good neighborliness, solidarity, and mutual understanding. The Cambodia-Viet Nam relationship has been developing through increased trade and investment, and the two countries have great potential for economic partnership connecting supply chains. The two leaders agreed on the importance of both hard and soft connectivity. The Cambodian side sought collaboration with the Vietnamese side in effectively implementing border-trade agreements, facilitating the transit of goods through Viet Nam, and expediting the identification of the connection point for the Phnom Penh-Bavet and Ho Chi Minh City-Moc Bai expressways. The Cambodian side proposed enhancing trade and investment through complementary cooperation in a "Viet Nam plus One" format, especially in the fields of agriculture, industry, and tourism. The Cambodian side underscored common benefits of developing a Cambodia-Lao PDR-Viet Nam Tourism Development Plan of Action under the slogan of "Three Countries, One Destination".

By seeing the steady growth of bilateral trade between the two countries, the leaders set a bilateral trade target of USD 20 billion in the near future. The growing trade ties between Vietnam and Cambodia recorded an annual growth rate of more than 20% in 2015-2020 and surpassed the US$10 billion mark in 2022, hitting US$10.57 billion, up nearly 11% compared to the previous year. To realize the US$20 billion trade target, the two sides agreed to bring into full play existing cooperation mechanisms, including the joint committee for economic, cultural, scientific, and technological cooperation.

According to the report by the Vietnamese Ministry of Planning and Investment, as of 2023, there are 206 Vietnamese investment projects registered in Cambodia with a total capital of 2.94 billion USD, ranking second among 80 countries and territories where Vietnam has invested abroad (after Laos), ranks No. 1 in ASEAN and is among the top five countries with the highest direct investment in Cambodia. Most of the investment from Vietnam to Cambodia is focused on: First: agriculture and forestry with a total capital of 2.21 billion US dollars (equivalent to 75%); Second: finance, banking, and insurance with a total capital of 380 million US dollars (equivalent to 13%); Third: manufacturing and processing industry with total capital of 100 million US dollars (equivalent to 3.4%); Fourth: the mining sector with total capital of 58.5 million US dollars (equivalent to 2%)..

Economic, trade, and investment cooperation is an important driving force for promoting " good neighborliness, traditional friendship, and comprehensive, sustainable, long-term cooperation " between Vietnam and Cambodia. At the same time, the goal is to increase bilateral trade between Cambodia and Vietnam to 20 billion US dollars in the near future, as well as the connection point for the Phnom Penh-Bavet and Ho Chi Minh City-Moc Bai expressways to boost trade and investment flows, complementary cooperation through the “Vietnam + 1” formula, especially cooperation in agriculture, industry, and tourism in particular and all fields in general, will actively contribute to achieving the goal of a high middle-income country by 2030 and a high-income country by 2050 of Cambodia.

---

Uch Leang: Researcher, Department of Asian, African and Middle Eastern Studies, International Relations Institute of Cambodia, Royal Academy of Cambodia.

  ថ្ងៃអង្គារ, 02 មករា 2024 ម៉ោង 04:45 PM

«អក្ខរវិធីសំណងក្នុងភាសាខ្មែរ»

អត្ថបទស្រាវជ្រាវដោយ៖ លោក កែវ​ លីណែត ប្រធាននាយកដ្ឋានខេមរនីយកម្ម វចនានុក្រម និង បកប្រែ​ នៃវិទ្យាស្ថានភាសាជាតិ

គេអាចប្រើអក្សរតាឡាំងដើម្បីសងអក្សរឬសូរក្នុងភាសា។ អក្សរឡាតាំងសងអក្សរនៃភាសាណាមួយមានសារៈសំខាន់សម្រាប់អ្នកស្រាវជ្រាវឬអ្នកដែលចង់ស្វែងយល់ពីភាសាណាមួយនោះ។ វិធីបែបនេះគេហៅថាអក្ខរវិធីសំណង (translitération)។ មួយបែបទៀត គេប្រើអក្សរឡាតាំងដោយផ្សំនឹងសញ្ញាពិសេសមួយចំនួនដើម្បីកត់សូរភាសា។ វិធីទីពីរនេះច្រើនប្រើដោយអ្នកជំនាញផ្នែកភាសាក្នុងការសិក្សាភាសា ជាពិសេស ភាសាមិនមានអក្សរ។ វិធីបែបនេះគេហៅថាប្រតិចារឹកសូរវិទ្យា (transcription phonétique)។

ការផ្លាស់ប្ដូរផ្នែកណាមួយនៃសង្គមមិនអាចប្រព្រឹត្តទៅបានស្រួលនោះ។ មានកម្លាំងជំទាស់ពីរនៅពេលគេមានបំណងផ្លាស់ប្ដូរសង្គម។ កម្លាំងទីមួយកើតចេញពីស្ថាប័ន កម្លាំងជំទាស់ទីពីរកើតពីផ្នែកផ្លូវចិត្ត។ មានរលកព្រឹត្តិការណ៍ធំៗពេលការផ្លាស់ប្ដូរកើតឡើង។

បព្វជិតគ្រិស្តសាសនា អាឡិចសង់ដ្រ៍ ដឺ រ៉ូដស៍ (១៥៩៣-១៦៦០) បានបង្កើតអក្សរតាឡាំងដែលគេហៅថា អក្សរកុកងឺ (chữ Quốc ngữ “អក្សរជាតិ”) ជំនួសអក្សរចិនដែលវៀតណាមយកមកប្រើសម្រាប់ភាសាខ្លួន។ ក្រៅពីវៀតណាម ភាសានៅអឺរ៉ុបចាប់មានឥទ្ធិពលលើប្រទេសនានានៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ក្រោយអឺរ៉ុបពង្រីកអាណានិគមនិងជំនួសឥទ្ធិពលឥណ្ឌានិងចិនចាប់ពីសតវត្សរ៍ទី១៥មក។ ដូច្នេះ វាមិនមែនជារឿងភ្ញាក់ផ្អើលទេដែលភាសានៃបណ្ដាប្រទេសទាំងមានពាក្យមានប្រភពពីភាសាអឺរ៉ុបច្រើន។ 

តាហ្កាឡុក ដែលជាភាសាជាតិរបស់ហ្វ៊ីលីពីន មានពាក្យអេស្ប៉ាញប្រហែល២០% ។ ហ្វ៊ីលីពីនស្ថិតក្រោមអាណានិគមអេស្ប៉ាញជាង៣០០ឆ្នាំ។ នៅឆ្នាំ១៩០៨ ប្រជាជនវ័យក្មេងនៅឥណ្ឌូណេស៊ីបានជំទាស់នឹងហូឡង់ដែលចង់ប្រើភាសាហូឡង់ជាភាសាជាតិសម្រាប់ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី ។ អ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះអះអាងថាពាក្យឥណ្ឌូណេស៊ីដែលអាចឱ្យគេដេញទៅរកប្រភពភាសាពីហូឡង់មានចំនួន២០%។ ប្រទេសនេះស្ថិតក្រោមអាណានិគមហូឡង់ប្រែល៣៥០ឆ្នាំ។

នៅសតវត្ស៍ទី១៤ ភាសាម៉ាឡេ (Bahasa Melayu) ជាភាសារួមសម្រាប់នគរឬដែនដីស្ថិតសេ្ដចស៊ុលតង់មល្លកា។ នគរឬដែនដីទាំងនេះត្រូវនឹងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ឥណ្ឌូណេស៊ី ប្រ៊ុយណេ និង សិង្ហបុរី។ ប៉ុន្តែ ក្រោយទទួលបានឯករាជ្យ ភាសានេះបានវិវត្តជា Bahasa Melayu សម្រាប់ភាសាស្ដង់ដាម៉ាឡេ និង Bahasa Indonesia សម្រាប់ភាសាផ្លូវការឥណ្ឌូណេស៊ី។

នៅឆ្នាំ១៩៧២ ថ្វីត្បិតប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីមានបំណងចង់ប្រើអក្ខរាវិរុទ្ធ តែ ម៉ាឡេស៊ី, ដែលធ្លាប់ស្ថិតក្រោមអាណានិគមអង់គ្លេសប្រហែល១៥៦ឆ្នាំ, នៅប្រើអក្សរវិរុទ្ធមួយចំនួនផ្សេងពីឥណ្ឌូណេស៊ី។ ឧទាហរណ៍មួយចំនួន ដូចជា សូរអង់គ្លេស ‘c’ នៅជា ‘ch’ ក្នុងភាសាស្ដង់ដាម៉ាឡេ ហើយ ក្លាយជា ‘c’ ចំពោះពាក្យមាន ‘tj’ ក្នុងភាសាឥណ្ឌូណស៊ី។

ដោយឡែក ពាក្យខ្មែរប្រមាណ៣១%មានប្រភពពីភាសាសំស្ក្រឹត-បាលី។ កំណែទម្រង់ភាសាដំបូងកើតនៅពេលធ្វើវចនានុក្រមខ្មែរដំបូងក្នុងឆ្នាំ១៩១៥។ ក្រោយការពិភាក្សាគ្នាយ៉ាងផុលផុស ក្រុមជំនុំវចនានុក្រមខ្មែរពេលនោះបានសម្រេចពាក្យមានប្រភពពីភាសាបាលីសំស្ក្រឹតត្រូវសម្របតាមអក្ខរាវិរុទ្ធបែបភាសាបាលីសំស្ក្រឹតដើម។

នៅឆ្នាំ១៩៤២ លោក ហ្ស៊កស៍ ហ្គោទីយេរ (១៩០១-១៩៨៧) បានស្នើគំនិតចំនួន៣ថ្វាយសម្ដេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ក្នុងការងាររបស់លោកជាអគ្គទេសាភិបាលនៅប្រទេសកម្ពុជា។ ទីមួយ ការធ្វើដំណើរជុំវិញប្រទេសកម្ពុជា ដែលក្នុងនោះ មានការឆ្លងកាត់ភ្នំដងរែក ការឆ្លងកាត់ប្រទេសវៀតណាមពីខាងត្បូងទៅខាងជើង ហើយ ឆ្លងចូលដីប្រទេសឡាវនិងចុះមកខាងត្បូងចូលក្នុងប្រទេសកម្ពុជាវិញតាមខេត្តស្ទឹងត្រែង។ ទីពីរ ចង្កោមនៃការកែទម្រង់ដែលមានរ៉ូម៉ាំងនីយកម្មភាសាខ្មែរ, ការប្រើប្រតិទិនសុរិយគតិនិងការចូលឆ្នាំខ្មែរនៅថ្ងៃទី១ខែមករា។ ទីបី ការផ្សំផ្គុំរវាងសម្ដេចព្រះនរោត្តម សីហនុ និង កញ្ញា ជួន ជឿម នៃត្រកូលឧកញ៉ាចៅហ្វ៊ាវាំង ជួន។ សម្នើគំនិតទាំង៣សម្រេចបានតែគំនិតទីមួយប៉ុណ្ណោះ។ សម្នើគំនិតទីពីរត្រូវលុបចេញដោយព្រះរាជក្រឹត្យខែមីនាឆ្នាំ១៩៤៥។ នាពេលនោះ មានចលនាសង្គមតវ៉ាប្រឆាំងនឹងបារាំងចំពោះការយកអក្សរឡាតាំងសរសេរពាក្យខ្មែរ ឬ ហៅថា “កុកងឺខ្មែរ”។ វរជនខ្មែរពេលមានដូចជា លោកអាចារ្យ ហែម ចៀវ, លោកអាចារ្យ ប៉ាង ខាត់, លោកអាចារ្យ សូរ ហាយ, លោកអាចារ្យ អ៊ុក ជា, លោកអាចារ្យ ខៀវ ជុំ, លោក សឺន ង៉ុកថាញ់, លោក ប៉ាច ឈឺន, លោក ស៊ឹម វ៉ារ, លោក ឈឹម ក្រសេម, លោក ជុំ មួង, លោក ប៊ុណ្ណចន្ទ មល ជាដើម។ ពេលនោះមិនត្រឹមតវ៉ារឿងភាសាខ្មែរប៉ុណ្ណោះទេ តែ គោលបំណងធំគឺចង់បណ្ដេញបារាំងចេញពីប្រទេស។

ចុងឆ្នាំ១៩៦៧ មានការកែសម្រួលមួយទៀតទាក់ទងនឹងភាសាខ្មែរ នៅគ្រាបោះពុម្ពលើកទី៥ ដែលក្រុមជំនុំស្ថិតក្រោមការទទួលខុសត្រូវរបស់សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត និង សមាជិក៤រូប គឺ ព្រះសាសនមុនី កិម តូរ, ព្រះបិដកធម្ម អ៊ុម ស៊ុម, លោក ញូង សឿង និង លោក ថោង សំអ៊ី។ តាមនិទានសម្រាប់គ្រាបោះពុម្ពលើកទី៥នោះ ក្រុមជំនុំបានសម្រេចថាពាក្យជាកិរិយាសព្ទឬគុណនាមដែលសរសេររាយតួ កាលណាក្លាយជានាម ពាក្យទាំងនេះសរសេររាយតួដែរ ហើយ បើសរសេរត្រួតតួ កាលណាក្លាយជាកិរិយាហេតុ ពាក្យទាំងនេះសរសេរត្រួតតួដែរ។ ការសម្រួលសំណេរមួយទៀតជាការបន្ថយសំណេរអក្ខរាវិរុទ្ធពីរបីបួនបែបឱ្យថយកាន់តែតិច។ គំនិតគោលទាំងបីរបស់ក្រុមជំនុំនៅឆ្នាំ១៩១៥និងឆ្នាំ១៩៦៧ជាគំនិតកំណែទម្រង់សំខាន់មួយក្នុងភាសាខ្មែរដែលបន្សល់ជាមត៌កដល់បច្ចុប្បន្នកាល។

យើងនឹងរំឭកខ្លះពីការវិវត្តអក្សរនិងភាសាក្រោយសម័យអង្គរ និង ប្រវត្តិការប្រើអក្សរឡាតាំងតាងអក្សរខ្មែរក្នុងសង្គមខ្មែរ។ ជាចុងក្រោយ យើងបានសំយោគគំនិតដែលមានស្រាប់និងស្នើជាប្រព័ន្ធអក្សរឡាតាំងមួយសម្រាប់អក្សរខ្មែរ។

សូមអានលម្អិតពីអត្ថបទសិក្សានេះបន្ថែម តាមរយៈ៖ https://www.rac.gov.kh/researchs-categories/5/researchs#main-container

  ថ្ងៃពុធ, 27 ធ្នូ 2023 ម៉ោង 04:12 PM

ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ ទទួលជួបនិងពិភាក្សាការងារជាមួយប្រតិភូសាកលវិទ្យាល័យគួយចូវ

(រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃអង្គារ ១៤ កើត ខែមិគសិរ ឆ្នាំថោះ បញ្ចស័ក ព.ស. ២៥៦៧ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣នេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ អគ្គលេខាធិការរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា តំណាងឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានទទួលជួបនិងពិភាក្សាការងារជាមួយប្រតិភូសាកលវិទ្យាល័យគួយចូវ ដឹកនាំដោយលោក Zhang Dalin សាកលវិទ្យាធិការរងនៃសាកលវិទ្យាល័យគួយចូវ។

ក្នុងជំនួបនាឱកាសនេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិត យង់ ពៅ បានមានប្រសាសន៍លើកឡើងអំពីចំណងមិត្តភាពដ៏ស្អិតល្មួតរវាងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន ដែលថ្នាក់ដឹកនាំនៃប្រទេសទាំងពីរបាននិងកំពុងបន្តពូនជ្រំទំនាក់ទំនងនេះ ឱ្យក្លាយទៅជាទំនាក់ទំនងដែលមានលក្ខណៈស៊ីជម្រៅ ពោលគឺជាទំនាក់ទំនងដែកថែប ដែលចុងក្រោយនេះបានឈានទៅកិច្ចសហប្រតិបត្តិការត្បូងពេជ្រ។ ជាមួយគ្នានេះ ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតក៏បានគូសបញ្ជាក់ផងដែរថា ការកំណត់គោលដៅជំរុញទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជនដែលប្រមុខដឹកនាំទាំងពីរបានលើកឡើង ទាមទារឱ្យស្ថាប័នស្រាវជ្រាវនៃប្រទេសទាំងពីរ ត្រូវពង្រីកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការឱ្យមានលក្ខណៈស៊ីជម្រៅនិងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ដើម្បីចូលរួមចំណែកពង្រឹងទំនាក់ទំនងនៃប្រជាជាតិទាំងពីរឱ្យកាន់តែរឹងមាំបន្ថែមទៅទៀត។

នៅក្នុងជំនួបនាឱកាសនេះ ភាគីទាំងពីរបានពិនិត្យនិងពិភាក្សាទៅលើលទ្ធភាពធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយគ្នា នៅក្នុងគម្រោងស្រាវជ្រាវស្ដីពី ការស្រាវជ្រាវនិងអភិវឌ្ឍវិស័យកសិកម្ម ពិសេសទៅលើដំណាំស្រូវ ក្នុងពេលដែលថ្នាក់ដឹកនាំនៃប្រទេសទាំងពីរកម្ពុជា-ចិន បានកំណត់ទិសដៅលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអនុវត្តគម្រោងកសិកម្មនៅប្រទេសកម្ពុជា។ នៅក្នុងនោះ លោក Zhang Dalin បានស្នើសុំឱ្យរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា សហការជាមួយសាកលវិទ្យាល័យគួយចូវដើម្បីបង្កើតមន្ទីរពិសោធន៍រួមគ្នា "កម្ពុជា-ចិន” ហើយនឹងឈានទៅបង្កើត “សួនកសិកម្មគំរូ” នៅឧទ្យានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា តេជោសែន ឫស្សីត្រឹប នាពេលខាងមុខ។

បន្ថែមពីលើនេះ រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជានិងសាកលវិទ្យាល័យគួយចូវ ក៏គ្រោងនឹងចុះអនុស្សរណៈយោគយល់គ្នា ដោយផ្ដោតទៅលើការផ្លាស់ប្ដូរនិស្សិត និងការរៀបចំគម្រោងស្រាវជ្រាវរួមគ្នាផងដែរ

RAC Media | លឹម សុវណ្ណរិទ្ធ

  ថ្ងៃអង្គារ, 26 ធ្នូ 2023 ម៉ោង 02:47 PM

ឯកឧត្តមបណ្ឌិត្យសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ចូលរួមជាអធិបតីក្នុងពិធីបើកសន្និសីទអន្តរជាតិប្រចាំឆ្នាំលើកទី១៨ ស្តីពី «គំនិតផ្តួចផ្តើមសាមគ្គីភាពកូរ៉េ-អាស៊ាន៖ ការស្តារឡើងវិញនូវការតភ្ជាប់សេដ្ឋកិច្ច-សង្គម»

្នំពេញ៖ នាព្រឹកថ្ងៃសុក្រ ទី២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ បណ្ឌិត្យសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានផ្តល់កិត្តិយស ជាអធិបតីក្នុងពិធីបើកសន្និសីទអន្តរជាតិប្រចាំឆ្នាំលើកទី១៨ ស្តីពី «គំនិតផ្តួចផ្តើមសាមគ្គីភាពកូរ៉េ-អាស៊ាន៖ ការស្តារឡើងវិញនូវការតភ្ជាប់សេដ្ឋកិច្ច-សង្គម» ដែលបានរៀបចំឡើងដោយមជ្ឍមណ្ឌលស្រាវជ្រាវអាស៊ី នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។

ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានមើលឃើញថាប្រធានបទក្នុងសន្និសីទអន្តរជាតិនេះ ពិតជាមានសារៈសំខាន់ និងមានលក្ខណៈបច្ចុប្បន្នភាព ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីស្ថានភាពជាក់ស្ដែងនៃ ទំនាក់ទំនងរវាងអាស៊ាន និងសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ។ ជាពិសេស ពិតជាបានប្រារព្ធ ឡើងក្នុងកាលៈទេសៈដ៏សមស្របបំផុត ក្នុងខណៈដែលទំនាក់ទំនងអាស៊ាន និងសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ មានការឈានឡើងជាលំដាប់ រហូតមកដល់ពេលនេះ បានក្លាយទៅជាទំនាក់ទំនងភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រ។

ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យបានបន្តថា បច្ចុប្បន្ននេះ កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីកូរ៉េ-អាស៊ាន (KAFTA) បាន ជួយបង្កើនកម្រិតពាណិជ្ជកម្ម និងវិនិយោគរវាងភាគីទាំងពីរ។ បើផ្អែកតាមទិន្នន័យបឋមរបស់អាស៊ាន ពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីរវាងអាស៊ាន និងកូរ៉េ ឈានដល់ ប្រមាណ ១៥៦,៥ពាន់លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ២០១៩ ដែលស្មើនឹង៥,៦% នៃ ពាណិជ្ជកម្មសរុបរបស់អាស៊ាន។ ទន្ទឹមនឹងនេះ លំហូរចូលនៃការវិនិយោគផ្ទាល់ ពីបរទេស (FDI) ពីកូរ៉េខាងត្បូងមានចំនួន ២,៦ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក ដែលស្មើនឹង១,៦ភាគរយនៃFDI ទាំងអស់ចូលទៅក្នុងអាស៊ាន។ ពិតណាស់ កូរ៉េគឺជា ដៃគូពាណិជ្ជកម្មធំទីប្រាំរបស់អាស៊ាន និងជាប្រភពទុនវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសធំទីប្រាំពីររបស់អាស៊ានផងដែរ។ ទាំងនេះត្រូវបានគេមើលឃើញថា គឺជាទិដ្ឋភាពថ្មីមួយទៀតក្នុងបរិបទនៃ ការប្រកួតប្រជែងខាងភូមិសាស្ត្រនយោបាយនៅក្នុងតំបន់ ដ្បិតនៅក្នុងតំបន់អាស៊ា នមានមហាអំណាច និងប្រទេសអំណាច កណ្ដាលមួយចំនួន បានចាក់ឫសជ្រៅ នៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន ដូចជា ចិន ជប៉ុន និងសហរដ្ឋអាម៉េរិក។ វត្តមានដ៏លេចធ្លោរ របស់សាធារណរដ្ឋកូរ៉េនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន តាមរយៈនៃគំនិតផ្ដួចផ្ដើមសាមគ្គីភាពអាស៊ាន-កូរ៉េ (KASI) នេះ ជាចលនាមួយដែលដើរស្របគ្នាជាមួយនឹងយុទ្ធសាស្ត្រឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក ដែលបាន យកតំបន់អាស៊ានជាចំណុចស្នូលមួយក្នុងការតភ្ជាប់រវាងទ្វីបអាស៊ីនិងទ្វីបអាហ្វ្រិក។

ជាមួយគ្នានោះដែរ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច យល់ឃើញថា (KASI) នឹងក្លាយជាឧបករណ៍មួយដ៏សំខាន់ក្នុងការសម្រប សម្រួល និងជាចលករក្នុងការរឹតចំណងទំនាក់ទំនងរវាងអាស៊ាន និងសាធារណ រដ្ឋកូរ៉េ ឱ្យកាន់តែជិតស្និទ្ធ ដើម្បីឱ្យឥទ្ធិពលកូរ៉េបានចាក់ឫសកាន់តែរឹងមាំនៅក្នុង តំបន់អាស៊ាន ទាំងក្នុងពេលបច្ចុប្បន្នក៏ដូចជាអនាគត។

បណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច យល់ឃើញថាសន្និសីទអន្តរជាតិនាពេលនេះពិតជាមានសារៈសំខាន់ និងមានលក្ខណ: វិទ្យាសាស្ត្រ ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីស្ថានភាពជាក់ស្ដែងនៃកិត្យនុភាពរបស់ប្រទេសកូរ៉េ។ និយាយដោយឡែក ទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ យើងឃើញថា កន្លងមកសម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងបន្តដោយ សម្តេច មហាបវរធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន តែងរក្សាបាននូវទំនាក់ទំនងយ៉ាងល្អរវាងកម្ពុជានិងសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ។ ប្រទេសទាំងពីរបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែតុលា ឆ្នាំ ២០២១កន្លងទៅ។ កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីនេះ បានក្លាយជាកម្លាំងចលករ ដ៏សំខាន់ក្នុងការជំរុញលំហូរពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគរវាងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ។

បន្តក្នុងសុន្ទរកថានាព្រឹកនេះ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បញ្ជាក់បន្តថា ថ្វីបើកូរ៉េជាប្រទេសតូចនិងហ៊ុព័ទជុំវិញដោយសមុទ្រ ប៉ុន្តែកេរ្តិ៍ឈ្មោះនិង កិត្យានុភាពរបស់ប្រទេសកូរ៉េ មានភាពល្បីល្បាញនិងបានបោះសំឡេងបានឆ្ងាយ ដោយសារកត្តា៤យ៉ាងគឺ៖ ទី១. សេដ្ឋកិច្ចកូរ៉េមានភាពរឹងមាំល្អ ទី២. ប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យាកូរ៉េមានការរីកចម្រើនឈានមុខ ទី៣. វិស័យសិល្បៈខេផប (Kpop) ដ៏មានប្រជាប្រិយភាព និងភាព ទាក់ទាញ និងទី៤. បច្ចេកវិជ្ជាកែសម្ផស្ស និងគ្រឿងសំអាងដ៏ទំនើបៗផងដែរ។

ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ពន្លេចឱ្យឃើញថាក្នុងទិដ្ឋភាពនយោបាយការបរទេស កូរ៉េតែងមានការ ប្រយ័ត្នប្រយែងខ្ពស់និងប្រើនយោបាយទន់ភ្លន់ជាមួយបណ្តាប្រទេសដៃគូ ដោយ ប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍មិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសជាមិត្ត ប៉ុន្តែផ្តោតជាសំខាន់ទៅលើការវិនិយោគ និងពាណិជ្ជកម្ម។ ការណ៍នេះហើយ ដែលនាំឱ្យកូរ៉េស្ថិតនៅក្នុងរូបភាពវិជ្ជមានជានិច្ច។ ជាក់ស្តែង គំនិតផ្ដួចផ្ដើមសាមគ្គី ភាពកូរ៉េ-អាស៊ាន (KASI) ដែលប្រធានាធិបតី យួន ស៊ុត យួល (Yoon Suk Yeol) បានដាក់ចេញ កាលពីឆ្នាំ២០២២ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននៅរាជធានីភ្នំពេញ គឺជាសក្ខីភាពមួយយ៉ាងច្បាស់នៃយោបាយការបរទេសដ៏ទន់ ភ្លន់របស់កូរ៉េ ចំពោះអាស៊ាន និយាយជារួម និងបណ្តាប្រទេសដៃគូនិយាយដោយឡែក។ បណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូចបន្តថា ពិតមែនហើយ អាស៊ានត្រូវបានគេមើលឃើញថា ជាតំបន់មួយដ៏មានសក្កានុពលយ៉ាងសំខាន់ ហើយតំបន់នេះ ហាក់តែងរងនូវការប្រកួតប្រជែងឥទ្ធិពលរវាងមហាអំណាចធំៗក្នុងពិភពលោកជាប្រចាំដោយរាប់ពីអតីតកាលក៏ដូចជានាពេលបច្ចុប្បន្ន។ ត្រង់កន្លែងនេះ បើយើងងាកទៅមើលក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ និងភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់បណ្តាប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហាក់រេរាតាមស្រមោលរបស់មហាអំណាច ដូចជាការផ្តួចផ្តើមជាក្រុមប្រទេសមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធនាទីក្រុងបានឌុង ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ឆ្នាំ១៩៥៥ ការបង្កើតបក្សសម្ព័ន្ធម៉ាហ្វីលីនដូ ឆ្នាំ ១៩៦៣ និងការបង្កើតអាស៊ាន ឆ្នាំ១៩៦៧ជាដើម។ ទាំងនេះសុទ្ធសឹងជាការរងសម្ពាធ ពីមហាអំណាចពិភពលោកទាំងអស់។ បើទោះបីជាសង្គ្រាមត្រជាក់បានបិទបញ្ចប់នៅឆ្នាំ១៩៩ ក៏ពិតមែន តែស្រមោលរបស់វាហាក់នៅបន្តតាមលងបណ្តាប្រទេសនៅអាស៊ីអាគ្នេ យ៍ ដែលស្តែងឡើងតាមរយៈរូបភាពផ្សេងៗនាសម័យសាកលភាវូបនីយកម្ម។ យើងអាចនិយាយបានថា អាស៊ានកំពុងប្រឈមមុខនឹងការប្រែប្រួលភូមិសាស្ត្រ នយោបាយពិភពលោក ទាំងក្នុងតំបន់ក៏ដូចជាពិភពលោក ដូចជា គោល នយោបាយផ្លូវនិងខ្សែក្រវាត់របស់ប្រទេសចិន គោលនយោបាយឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក បញ្ហាជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង បក្សសម្ព័ន្ធ អគឃើស (AUKUS) សង្គ្រាមរុស្ស៊ីនិង អ៊ុយក្រែន និងនៅតំបន់កាសា(Gaza) ជាដើម។

បើមើលពីជ្រុងក្នុងនាមជាអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវបែប (Academic) វិញ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យបានបញ្ជាក់បន្ថែមថា ទោះបីជាអាស៊ានបង្កើតឡើងជាយូរឆ្នាំក៏ពិតមែន តែអាស៊ាននៅមិនទាន់មានភាពរឹងមាំនៅឡើយ។ មានកត្តា៧ដែលអាស៊ានមិន ទាន់រឹងមាំដូចអ្វីដែលអាស៊ានបានដាក់ចេញដំបូងកាលពីឆ្នាំ២០១៥ ស្តីពី សហគមន៍តែមួយ ជោគវាសនាតែមួយ៖ ទី១- អាស៊ានគ្មានបងធំ អាស៊ាន១០ តែបងធំផ្សេង គ្នា, ទី២- អាស៊ានមិនមានរូបិយប័ណ្ណរួម, ទី៣- អាស៊ាន១០ មានរបបនយោបាយ ខុសគ្នា, ទី៤- គម្លាតខុសគ្នាខ្លាំងរវាងអាស៊ានអ្នកមាន និងអាស៊ានអ្នកក្រ, ទី៥អាស៊ានមិនមានកងទ័ពរួម, ទី៦.អាស៊ានជាប្រទេសកសិកម្មតែលក់ប្រកួតប្រជែងតែ គ្នាឯង, និងទី៧ របត់នយោបាយការបរទេសផ្សេងគ្នា អ្វីដែលខ្ញុំលើកឡើងខាងលើ នេះ ហាក់ជាប្រាំងទប់សន្ទុះរីកចម្រើនរបស់អាស៊ាន។

ដោយពិនិត្យឃើញថាសន្និសីទអន្តរជាតិនេះមានសារៈសំខាន់ក្នុងការបន្ត ពង្រឹងនិងពង្រីកចំណងទំនាក់ទំនងរវាងអាស៊ាននិងសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ និងក្នុង ការបន្តបង្កើនការស្វែងយល់ពីគ្នា ទៅវិញទៅមកឱ្យកាន់តែច្បាស់សម្រាប់ប្រជា ជននិងប្រជាជននៃប្រទេសទាំងពីរ។ បណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូចបានស្នើសុំឱ្យភាគីវិទ្យាស្ថានជ័យសម្រាប់ការ សិក្សាជាន់ខ្ពស់នៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ បន្តជួយឧបត្ថម្ភគាំទ្រដល់មជ្ឈមណ្ឌល ស្រាវជ្រាវអាស៊ីនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដើម្បីមានលទ្ធភាពរៀបចំសន្និសីទ អន្តរជាតិបែបនេះបន្តទៀត ជាពិសេស សុំឱ្យជួយឧបត្ថម្ភសម្រាប់ការស្រាវជ្រាវ ដើម្បីរកធាតុចូលជូនរដ្ឋាភិបាលអាស៊ាននិងសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ ក្នុងការបន្តលើក កម្ពស់ទំនាក់ទំនងរវាងអាស៊ាន និងសាធារណរដ្ឋកូរ៉េឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅថែម ទៀត តាមរយៈកិច្ចសហប្រតិបត្តិការឈ្នះ-ឈ្នះ សុខសន្តិភាព និងវិបុលភាពក្នុង តំបន់និងពិភពលោកផងដែរ។

RAC Media 

  ថ្ងៃសុក្រ, 22 ធ្នូ 2023 ម៉ោង 06:20 PM

សន្និសីទអន្តរជាតិប្រចាំឆ្នាំលើកទី១៨ ស្តីពី «គំនិតផ្តួចផ្តើមសាមគ្គីភាពកូរ៉េ-អាស៊ាន៖ ការស្តារឡើងវិញនូវការតភ្ជាប់សេដ្ឋកិច្ច-សង្គម»

ថ្ងៃសុក្រ ១០កើត ខែមិគសិរ ឆ្នាំថោះ បញ្ចស័ក ព.ស.២៥៦៧ ត្រូវនឹងនឹងថ្ងៃទី២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ មជ្ឈមណ្ឌល ស្រាវជ្រាវអាស៊ី នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានរៀបចំសន្និសីទអន្តរជាតិប្រចាំឆ្នាំលើកទី១៨ ស្តីពី «គំនិតផ្តួចផ្តើមសាមគ្គីភាពកូរ៉េ-អាស៊ាន៖ ការស្តារឡើងវិញនូវការតភ្ជាប់សេដ្ឋកិច្ច-សង្គម» ដែលមានការគាំទ្រឧបត្ថម្ភដោយ វិទ្យាស្ថានជ័យសម្រាប់ការសិក្សាជាន់ខ្ពស់នៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ។ សន្និសីទអន្តរជាតិថ្ងៃនេះមានអ្នកចូលរួមសរុបចំនួន៣៥០នាក់ ដែល ក្នុងនោះមកពី រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា, ព្រឹទ្ធសភា, ក្រសួងស្ថាប័ន នានា, តំណាងអង្គទូត, អ្នកសិក្សា ស្រាវជ្រាវ, សហភាព សហព័ន្ធ យុវជនកម្ពុជា, សិស្សនិស្សិតមកពីសកលវិទ្យាល័យនានា ក្នុង ទីក្រុង ភ្នំពេញ, អ្នកសារពត៌មានជាតិ និងអន្តរជាតិ ព្រមទាំងស្ថាប័នផ្សេងៗ ជាច្រើនទៀត។

ក្នុងសុន្ទរកថាស្វាគមន៍ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត ខែក វីរៈ ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌល ស្រាវជ្រាវអាស៊ី នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបាន ស្វាគមន៍យ៉ាងកក់ក្តៅ និងសូមថ្លែងអំណរគុណ យ៉ាងជ្រាលជ្រៅផងដែរ ចំពោះឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ឯកឧត្តម លោកជំទាវ អស់លោក លោកស្រីភ្ញៀវកិត្តិយសជាតិ និងអន្តរជាតិ ជាពិសេស វាគ្មិនអន្តរជាតិដែលបានធ្វើដំណើរមក ពីទីឆ្ងាយ និងឆ្លៀតពេលវេលាដ៏មមាញឹក អញ្ជើញចូលរួមនៅក្នុងសន្និសីទអន្តរជាតិ ដ៏មាន សារៈសំខាន់របស់យើង នាពេលនេះ។

សន្និសីទអន្តរជាតិលើកទី១៨នេះ ត្រូវបានរៀបចំឡើងក្នុង គោលបំណងចំនួន៤គឺ៖

ទី១) ពិនិត្យមើលទិដ្ឋភាពរួមនៃប្រវត្តិទំនាក់ទំនងអាស៊ាន-កូរ៉េក្នុងរយៈពេល៣០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។

ទី២) ប្រមូលនូវទស្សនទាននានា ដើម្បីជាធាតុចូល ជូនដល់ រដ្ឋាភិបាលទាំងពីរកម្ពុជា និងកូរ៉េ ក្នុងការរួមចំណែករឹតចំណងនៃទំនាក់នងរវាងកម្ពុជា និងកូរ៉េឱ្យ កាន់តែមាន ភាពល្អប្រសើរឡើងថែមមួយកម្រិតទៀត។

ទី៣) ពិភាក្សាលើទិដ្ឋភាពរួមនៃទំនាក់ទំនងអាស៊ាន-កូរ៉េនិយាយជារួម និងជាមួយ កម្ពុជានិយាយ ដោយឡែក។

ទី៤) វិភាគនិងវាយតម្លៃចំណុចខ្លាំង ចំណុចខ្សោយ បញ្ហា ប្រឈម និងឱកាសព្រមទាំង ការរំពឹងទុកនៃទំនាក់ទំនង អាស៊ាន-សាធារណរដ្ឋកូរ៉េក្នុងបរិបទនៃសណ្តាប់ធ្នាប់ ពិភពលោកថ្មី។

សន្និសីទអន្តរជាតិលើកទី១៨នេះ រៀបចំឡើងពេញមួយថ្ងៃ គឺថ្ងៃទី២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ នេះ ដោយមានវាគ្មិនចំនួន ១៧ រូប ដែលមកពីកម្ពុជា,សាធារណរដ្ឋកូរ៉េ, សហរដ្ឋអាម៉េរិក អូស្ត្រាលី,ថៃ, វៀតណាម, ម៉ាឡេស៊ី, ឥណ្ឌូនេស៊ី និងមកពីប្រទេសឡាវដែល នឹងត្រូវធ្វើ បទបង្ហាញផ្ទាល់ នៅសាលមហោស្រពអគារខេមរវិទូ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដែលចែកចេញជាបីប្រធានបទរង រួមមាន៖

ប្រធានបទរងទី១ ស្ដីពី កិច្ចសហប្រតិបត្តិការនយោបាយ និងសន្តិសុខ មានវាគ្មិន៦រូប និងអ្នកសម្របសម្រួល១រូប។

ប្រធានបទរងទី២ ស្ដីពី ការផ្លាស់ប្តូរវប្បធម៌រវាង ប្រជាជន និងប្រជាជន អាស៊ាន-កូរ៉េ មានវាគ្មិន៦រូប និងអ្នកសម្របសម្រួល១រូប។

ប្រធានបទរងទី៣ ស្តីពី កិច្ចព្រមព្រាងពាណិជ្ជកម្មសេរី អាស៊ាន-កូរ៉េ (AKFTA) និង ភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចគ្រប់ជ្រុង ជ្រោយក្នុងតំបន់ (RCEP) មានវាគ្មិន៥រូប និងអ្នកសម្របសម្រួល១រូប។

គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា ដោយអនុលោមទៅតាមកិច្ចព្រមព្រៀង បានចុះហត្ថលេខា រវាងវិទ្យាស្ថានជ័យ សម្រាប់ការសិក្សាជាន់ខ្ពស់ (ដែលកាលនោះមាន ឈ្មោះថា វិទ្យាស្ថានកូរ៉េសម្រាប់ការ សិក្សាជាន់ខ្ពស់) ជាមួយរាជ បណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នាថ្ងៃទី១១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៤។ រយៈពេល១៨ ឆ្នាំមកនេះ ពោលគឺពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ២០២៣ ក្រោមការឧបត្ថម្ភ របស់វិទ្យាស្ថានជ័យ សម្រាប់ការសិក្សាជាន់ខ្ពស់ មជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវអាស៊ី នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា សម្រេចបាន នូវសមទ្ធិផលជាច្រើន។

ជាចុងបញ្ចប់ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត ខែក វីរៈ ប្រធានមជ្ឍមណ្ឌលស្រាវជ្រាវអាស៊ី នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាសង្ឃឹមយ៉ាងមុតមាំថា វិទ្យាស្ថានជ័យសម្រាប់ការសិក្សាជាន់ខ្ពស់នៃ សាធារណរដ្ឋកូរ៉េ នឹងបន្តកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ព្រមទាំងបន្តឧបត្ថម្ភថវិកាដល់មជ្ឈមណ្ឌល ក្នុងការរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍បែបនេះ ក៏ដូចជាគម្រោងដទៃទៀត នៅឆ្នាំបន្តបន្ទាប់ទៀត។

RAC Media

  ថ្ងៃសុក្រ, 22 ធ្នូ 2023 ម៉ោង 06:12 PM

ភ្នំពេញនិងបម្លាស់លំនៅ Phnom Penh and Migration ដោយ៖ លោក ហៃ សុគន្ធាមន្ត្រីស្រាវជ្រាវនាយកដ្ឋានភូមិវិទ្យានិងនគរូបនីយកម្ម

ភ្នំពេញ (Phnom Penh) គឺជារាជធានីរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដែលមានដង់ស៊ីតេប្រជាជនរស់នៅច្រើនជាងគេ រហូតដល់៣៣១៦នាក់ ក្នុងមួយគីឡូម៉ែត្រការ៉េ និងជាទីក្រុងធំលំដាប់ទី១ ដែលមានប្រជាជនរស់នៅច្រើនជាងគេផងដែរ។ ភ្នំពេញ ជាមជ្ឈមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្ម ដែលប្រមូលផ្ដុំទៅដោយ សំណង់អគារលំនៅដ្ឋាន សាលារៀន មន្ទីពេទ្យ វត្តអារាម ទីផ្សារដោះដូរមុខទំនិញ លើមុខជំនួញជួញដូរផ្សេងៗ ទាំងក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុក រួមបញ្ចូលទាំងសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ សង្គមកិច្ច និង នយោបាយ ពោលគឺជាទីកន្លែងរស់នៅប្រកបដោយភាពសម្បូរបែប។ តាមប្រវត្តិសាស្រ្ត រាជធានីភ្នំពេញ ត្រូវបានសាងសង់លើកដំបូង នៅក្នុងឆ្នាំ១៤៣៤ នៃរជ្ជកាលព្រះបាទស្រីសុរិយោព័រ (ពញាយ៉ាត) នៅពេលដែលទ្រង់បានចាកចោលរាជធានីអង្គរ ប៉ុន្តែមិនបានឋិតថេររហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះទេ។ ដំណាក់កាលទីពីរ គឺសាងសង់នៅក្នុងឆ្នាំ១៨៦៥ នៃរជ្ជកាលព្រះបាទនរោត្តម ហើយបានក្លាយទៅជារាជធានីជាក់លាក់មួយ បន្តរហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះ។ លំនៅដ្ឋានជាច្រើនរបស់ប្រជាជននាពេលនោះ គឺធ្វើអំពីឫស្សីប្រក់ដំបូលស្លឹក ហើយមានមុខរបរជាអ្នកជំនួញ នេសាទ និងធ្វើស្រែចម្ការ ចម្រុះទៅដោយជាតិសាសន៍ ជាច្រើន ដូចជា ខ្មែរ ចិន យួន ជ្វា ជាដើម។ គោលនយោបាយថ្មី របស់ព្រះបាទនរោត្តមនាពេលនោះ គឺការពង្រីកទីក្រុង ដោយបានស្ថាបនាអគារថ្មីៗជំនួសឱ្យផ្ទះឫស្សីប្រក់ស្លឹក ជាពិសេស ផ្ទះនៅតាមតំបន់ជួរមាត់ ទន្លេ។ ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់អាណានិគមបារាំង ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជាច្រើននៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ត្រូវបានរៀបចំដោយវិស្វករបារាំង ពោលគឺចម្លងតាមគម្រូស្ថាបត្យកម្មនៅក្នុងទីក្រុងប៉ារីស។ រចនាសម្ព័ន្ធគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាល រាជាធានីភ្នំពេញ នាពេលនោះ គឺបែងចែកជាបីសង្កាត់ ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅបន្តគ្នា តាមបណ្តោយមាត់ទន្លេ ពីជើងទៅត្បូង ហើយសម្គាល់ដោយក្រុមជាតិសាសន៍ផ្សេងៗគ្នារស់នៅ។ នៅខាងជើងក្បែរវត្តភ្នំ គឺជាសង្កាត់បារាំង ដែលមានពួកអ៊ឺរ៉ុបរស់នៅ មានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងព្រែកជីកមួយ។ បន្តភ្ជាប់មកខាងត្បូងម្តុំផ្សារកណ្តាល គឺជាសង្កាត់ចិន ដែលមានជនជាតិចិនរស់នៅជុំវិញផ្សារ មានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងព្រែកពាមផ្លុង ហើយខាងត្បូង ជាប់នឹងវាលព្រះមេរុ។ រីឯសង្កាត់ខ្មែរវិញ គឺមានទីតាំងស្ថិតនៅម្តុំព្រះបរមរាជវាំង និងលាតសន្ធឹងចុះទៅផ្នែកខាងត្បូង។ រជ្ជកាល ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ បានបន្តរៀបចំហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ រាជធានីភ្នំពេញ កាន់តែមានភាពទំនើបថែមទៀត ដោយមានការស្ថាបនាអគារសាធារណៈជាច្រើន និងបានពង្រីកសង្កាត់នីមួយៗឱ្យកាន់តែធំបន្ថែមទៀត។ ក្រោយទទួលបានឯករាជ្យ ពីបារាំង ថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៥៣ រាជធានីភ្នំពេញ បានពង្រីកខ្លួនយ៉ាងឆាប់រហ័ស ពោលគឺ មានបម្លាស់លំនៅរបស់ប្រជាជន ពីគ្រប់តំបន់នានាទូទាំងប្រទេស។ ផ្ទុយទៅវិញ ក្រោយរដ្ឋប្រហារ ថ្ងៃទី១៨ មីនា ១៩៧០ បានធ្វើឱ្យដំណើរអភិវឌ្ឍន៍ក្នុងវិស័យរៀបចំក្រុង ត្រូវបានគាំងស្ទះ រហូតដល់ប្រជាជន ត្រូវបានជម្លៀសដោយបង្ខំចេញពីរាជធានីភ្នំពេញ ហើយហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងសេវាសាធារណជាច្រើនទៀត ត្រូវបានទុកចោលទាំងស្រុង ពោលគឺរាជធានីភ្នំពេញនាពេលនោះ គឺជាទីក្រុងខ្មោច។

បម្លាស់លំនៅ គឺជាកត្តាមូលដ្ឋានមួយនៃ តំហយនិងកំណើនប្រជាជន តាមតំបន់នីមួយៗ នៃពិភពលោក ពោលគឺពីតំបន់អសន្តិសុខទៅតំបន់ដែលមានសុវត្ថិភាព ពីប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍទៅប្រទេសអភិវឌ្ឍ ជាដើម។ បម្លាស់លំនៅអន្តរជាតិ (ឆ្លងមហាសមុទ្រ ឆ្លងទ្វីប ឆ្លងប្រទេស) គឺជា បម្លាស់លំនៅមួយ ដែលបណ្តាលឱ្យមានរបាយ និងសមាមាត្រពូជសាសន៍ផ្សេងៗគ្នា គួរឱ្យកត់សម្គាល់ ដូចជា បម្លាស់លំនៅរបស់ជនជាតិស្បែកខ្មៅក្នុងសតវត្សទី១៦ និង ១៧ ពីទ្វីបអាហ៊្វ្រិកទៅកាន់ទ្វីបអាម៉េរិក (សហរដ្ឋអាម៉េរិក) បម្លាស់លំនៅពីទ្វីបអឺរ៉ុបទៅកាន់ទ្វីបអាម៉េរិក ក្នុងសតវត្សទី១៧ និងពីទ្វីបអាហ៊្វ្រិកទៅទ្វីបអឺរ៉ុប ក្នុងសតវត្សទី២០ និង២១ ជាដើម។

ប្រទេសកម្ពុជា ក៏បានឆ្លងកាត់ព្រឹត្តិការណ៍បម្លាស់លំនៅក្នុងប្រទេស ជាករណីដោយឡែករបស់ខ្លួនដែរ ព្រមទាំងត្រូវបានគេរាប់បញ្ចូលទៅក្នុងបណ្តាប្រទេសនៅក្នុងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលមានបម្លាស់លំនៅអន្តរជាតិ ដោយឆ្លងកាត់ដំណាក់កាលប្រវត្តិសាស្រ្តជាច្រើន ទៅកាន់ទ្វីប ឬប្រទេសគោលដៅផ្សេងៗ ដូចជាប្រទេសបារំាង សហរដ្ឋអាម៉េរិក អូស្រ្តាលី ជាដើម ។

បម្លាស់លំនៅ គឺសំដៅលើដំណើរផ្លាស់ទីរបស់មនុស្ស សត្វ ឬរុក្ខជាតិ ជាបណ្តោះអាសន្នឬស្ថាពរ ពីតំបន់មួយទៅកាន់តំបន់ផ្សេង ។ នៅ ក្នុងខ្លឹមសារនៃអត្ថបទស្រាវជ្រាវនេះ គឺផ្តោតជាសំខាន់អំពីបម្លាស់លំនៅរបស់មនុស្ស ពោលគឺការផ្លាស់ទីលំនៅរបស់ប្រជាជនកម្ពុជានៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដោយឆ្លងកាត់ព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្រ្ត របស់ប្រទេស ជាពិសេសគឺព្រឹត្តិការណ៍នៃ សង្គ្រាមស៊ីវិលផ្ទៃក្នុងកម្ពុជា។

នៅក្នុងអត្តបទស្រាវជ្រាវនេះ មានគោលបំណងផ្តោតជាសំខាន់ទៅលើចលនាបម្លាស់លំនៅប្រជាជននៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដោយឆ្លងកាត់ព្រឹត្តិការណ៍សង្គមនានា ដែលកម្ពុជាបានឆ្លងកាត់ និងផលវិបាកដោយសារបម្លាស់លំនៅញឹកញាប់របស់ប្រជាជនកម្ពុជា។ បើទោះបីបចុប្បន្ន កម្ពុជា បានទទួលនូវសុខសន្តិភាពដ៍ពេញលេញ ក្រោមនយោបាយឈ្នះឈ្នះក៏ដោយ ក៏មូលដ្ឋាន បម្លាស់លំនៅរបស់ប្រជាជនខ្មែរមួយចំនួនមិនបានសម្រាលបន្ទុកកម្រិតជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់ខ្លួនដែរ។ 

សូមចូលអានខ្លឹមសារលម្អិត និងមានអត្ថបទស្រាវជ្រាវជាច្រើនទៀតតាមរយ:តំណភ្ជាប់ដូចខាងក្រោម

https://rac.gov.kh/researchs-categories/1/researchs?page=9

  ថ្ងៃអង្គារ, 19 ធ្នូ 2023 ម៉ោង 02:33 PM

ជ្រុងមួយនៃគំនិតស្តីពី “មូលហេតុនៃការសិក្សាស្រាវជ្រាវ” ដោយបណ្ឌិត វង់ សំអូន ជំនួយការខុទ្ទកាល័យប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

ជាទូទៅមនុស្សនៅក្នុងសង្គមទទួលបានចំណេះដឹងពីរយ៉ាងពីអ្វីដែលគេបានជួប បានឆ្លងកាត់បានរៀន និងបានធ្វើ។ល។ ចំណេះដឹងទំាងពីរយ៉ាងនោះមាន៖ ចំណេះដឹងមានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រ (Scientific knowledge) និងគ្មានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រ (Non-Scientific Knowledge) ។

១. ចំណេះដឹងគ្មានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រ៖ គឺជាចំណេះដឹងទាំងឡាយណាដែលពុំបានឆ្លងកាត់ការប្រើប្រាស់វិធីវិទ្យាសាស្ត្រច្បាស់លាស់ ឬចំណេះដឹងទាំងឡាយណាដែលគ្រាន់តែជាការយល់ឃើញ ការធ្លាប់ជួប ធ្លាប់អនុវត្ត អាចមានលក្ខណៈ និងការយល់ឃើញដូចគ្នា ឬខុសគ្នារបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ ក្រុមណាមួយ តំបន់ណាមួយ ឬជាតិសាសន៍ណាមួយជាដើម។ ចំណេះដឹងប្រភេទនេះបានកើតឡើងតាមរយៈបទពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ទម្លាប់ដែលខ្លួនធ្លាប់ធ្វើ ធ្លាប់ជួប ជំនឿ ទំនៀមទំលាប់ប្រពៃណី សាសនា ការប្រត្តិបត្ត អារម្មណ៍ ការយល់ឃើញ ការគិត ការស្រមើរស្រម័យ ការធ្វើតាម ការត្រាប់តាម ជឿតាមបុគ្គល ឥស្សរជនឆ្នើម ថ្នាក់ដឹកនាំ ឬអ្នកមានអំណាចណាម្នាក់ ការលើកយកហេតុផលផ្ទាល់ខ្លួនមកអះអាង ឬការធ្លាប់ឃើញជាដើម។ល។

ឧទាហរណ៍ អ្នកកាន់សាសនាអ៊ីស្លាមមានជំនឿថា ការសម្លាប់សត្វបានបុណ្យ ឬគេយំនៅពេលទារក ឬទារិកាកើតមក។ ចំនែកអ្នកកាន់ពុទ្ធសាសនាជឿថា ការសម្លាប់សត្វ ឬការសម្លាប់មនុស្សនឹងទទួលអំពើបាប ឬទារក ទារិកដែលបានកើតមកជាមនុស្សបានអស់កម្មពីព្រោះបានចាប់ជាតិ ឬកើតជាមនុស្សឡើងវិញ។ ជំនឿ ឬការយល់ឃើញបែបនេះពុំមានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រដោយសារតែពុំបានឆ្លងកាត់ការប្រមូលទិន្នន័យ ការវិភាគទិន្នន័យ ការសំយោគ ឬការសន្និដ្ឋានដើម្បីបង្កើតការយល់ដឹងជាក់ស្តែង។ 

សូមចូលអានខ្លឹមសារលម្អិត និងមានអត្ថបទស្រាវជ្រាវជាច្រើនទៀតតាមរយ:តំណភ្ជាប់ដូចខាងក្រោម

https://rac.gov.kh/researchs-categories/19/researchs#main-container

  ថ្ងៃចន្ទ, 18 ធ្នូ 2023 ម៉ោង 02:57 PM

Twenty officials of the Royal Academy of Cambodia Visit India for Training in Public Policy and Good Governance Dr. Seun Sam

From December 26, 2023 to January 6, 2024, twenty officials of the Royal Academy of Cambodia will visit India for training in public policy and good governance. This training represents a critical turning point in the development of stronger connections between Cambodia and India. This training shows how committed both nations are to developing bilateral ties and emphasizes the increasing significance of sound public policy and good governance in the complicated global environment of today.

India is become a world leader in a number of areas, including public policy. India, known for its dynamic and diversified democracy, has gained international attention for its creative policy frameworks. Because of its proficiency in fields including social welfare, governance, and economic reforms, the nation is a prime location for capacity-building programs.

Officials from the Royal Academy of Cambodia visit India to demonstrate a shared willingness to share best practices and experiences. The Royal Academy of Cambodia officials will have the chance to learn about India's successful policy-making processes and the socio-economic and political elements that have influenced them by participating in public policy and good governance training programs under the support of Indian Government.

The Royal Academy of Cambodia (RAC) has a heavy emphasis on improving public administration and intellectual growth in order to develop a pool of highly qualified professionals who can effectively contribute to the advancement of the nation. The Academy looks for creative ways to promote sustainable development and equitable growth by addressing the urgent issues facing Cambodia through research, training programs, and policy proposals.

Acknowledging the importance of information sharing and global collaboration, the Royal Academy of Cambodia has established alliances with prestigious organizations across the globe. Through these partnerships, RAC’s officials are able to broaden their knowledge base, get insight from international best practices, and apply those lessons back to their own setting.

The goal of the Royal Academy of Cambodia has always been to promote global alliances and partnerships for the exchange of information and the development of capacity. Academy leaders take an initiative and travel to India to take part in a specialized public policy and good governance training session. This project not only demonstrates the academy's commitment to improving the knowledge and abilities of its representatives, but it also emphasizes the solid relationships it has built with numerous Indian universities.

The cooperation between the Indian Embassy in Cambodia and the Royal Academy of Cambodia, in particular, has been crucial in promoting the sharing of knowledge, insights, and best practices in the sphere of public policy. These collaborations have given officials from both nations the chance to participate in fruitful conversations, workshops, and training courses that are designed to tackle shared issues and advance efficient governance.

India and Cambodia have a long history of diplomatic relations, and this visit shows how committed both countries are to strengthening these bonds even further. Officials from the Royal Academy of Cambodia can benefit from India's knowledge and experiences in this area by taking part in public policy training. The country as a whole will gain from this knowledge-sharing effort as it can help shape and improve public policy and good goverance in Cambodia.

The upcoming trip of the RAC’s officials will have good effects that go beyond cultural exchange and policy making. Improved bilateral ties can pave the way for more investment, trade, and sector-specific cooperation. India and Cambodia should look into new opportunities for academic collaboration, technology transfer, and commercial cooperation. Both countries' development and prosperity may result from this cooperative relationship.

The Royal Academy of Cambodia officials' trip to India for public policy and good governance training is extremely significant and could have an impact on how public policy is developed in Cambodia.

The government of Cambodia is committed to improving its public policy framework and fortifying its relationships with foreign partners, as seen by this visit. The future growth and advancement of Cambodia is being facilitated by the Royal Academy of Cambodia and other government institutions which are investing in the professional development of its officials.

RAC’s officials in India will have gained invaluable information and abilities in a range of public policy areas, such as social welfare, economic growth, governance, and sustainable practices, thanks to their training. They will be able to successfully contribute to the creation and execution of policies that meet the needs and ambitions of the people of Cambodia thanks to this knowledge transfer.

Additionally, the visit would strengthen the bonds between India and Cambodia and enable the sharing of ideas and best practices in public policy. The officials will be able to interact with their Indian counterparts, gain knowledge from their experiences, and create networks that will be useful going forward.

It is impossible to overstate the possible influence of this visit on Cambodia's public policy evolution. With improved knowledge and exposure to global norms, the officials may be key players in developing policies that support equitable growth, foster good governance, and raise the general standard of living for the people of Cambodia.

In conclusion, the Royal Academy of Cambodia officials' travel to India for public policy and good governance training is an important step in developing relations between Cambodia and India and it will also empower Cambodian authorities to influence public policy in Cambodia. This project has enormous promise for Cambodia's future growth and development because it gives Cambodian officials from different ministries the skills and information, they need to handle opportunities and challenges in the changing global environment.

Dr. Seun Sam is a researcher of the Royal Academy of Cambodia

  ថ្ងៃចន្ទ, 18 ធ្នូ 2023 ម៉ោង 10:51 AM

ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជីនពីង ទៅវៀតណាម និងចក្ខុវិស័យឆ្នាំ២០៤៥ របស់វៀតណាម

អគ្គលេខាបក្សកុម្មុយនិស្តវៀតណាម លោក ង្វៀន ភូចុង (Nguyen Phu Trong) បាន គូសបញ្ជាក់ក្នុង អំឡុងដំណើរ ទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋ របស់ប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជីនពីង មកកាន់ប្រទេសវៀតណាមថា៖ វៀតណាមបានខិតខំ និង សម្រេចបានលទ្ធផល លើវិស័យសំខាន់ៗ ជាច្រើន ហើយក៏បានដាក់ចេញនូវគោលដៅ និងទិសដៅឱ្យក្លាយជាប្រទេស អភិវឌ្ឍន៍ ដែលមានប្រាក់ ចំណូលខ្ពស់ និងដើរតាមសង្គមនិយមនៅពាក់កណ្តាលសតវត្ស ដោយបានដាក់ចេញនូវ គោលដៅ អភិវឌ្ឍន៍ ជាក់លាក់សម្រាប់ ឆ្នាំ២០២៥ ឆ្នាំ២០៣០ និងឆ្នាំ២០៤៥ ដូចដែល បានកំណត់នៅក្នុង សមាជ លើកទី១៣ របស់បក្សកុម្មុយនិស្តវៀតណាម។ ថ្នាក់ដឹកនាំវៀតណាមបានអះអាងថា គោលនយោបាយ ការ បរទេសជាប់លាប់របស់បក្ស និងរដ្ឋគឺឯករាជ្យ ស្វ័យភាព សន្តិភាព មិត្តភាព កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងការ អភិវឌ្ឍ ។ លោកបានបន្ថែមថា វៀតណាមគឺជាមិត្ត ដៃគូដែលជឿទុកចិត្ត និងជាសមាជិកដែលមាន ការទទួលខុសត្រូវ ក្នុង សហគមន៍អន្តរជាតិ។ វៀតណាមចាត់ទុកការអភិវឌ្ឍន៍ទំនាក់ទំនង របស់ខ្លួនជាមួយ ចិនជាអាទិភាពចម្បង និងជា ជម្រើសយុទ្ធសាស្ត្រ គាំទ្រការអភិវឌ្ឍន៍របស់ចិន និងការរួមចំណែកដល់ សន្តិភាព និងវឌ្ឍនភាពរបស់មនុស្សជាតិ។

ដើម្បីសម្រេចបានគោលដៅដូចការរំពឹងទុក ប្រទេសវៀតណាម ចាំបាច់ត្រូវទាញយកឱ្យបានជា អតិបរមា រាល់ សក្តានុពលដែលខ្លួនមាន និងជាពិសេសផលដែលទទួលបានពីការប្រកួតប្រជែង ខាង ភូមិសាស្រ្ត នយោបាយ រវាង មហាអំណាចនៅក្នុងតំបន់។

ថ្ងៃអង្គារទី១២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ ប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជីនពីង ផ្តើមដំណើរបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋ រយៈ ពេល២ថ្ងៃ នៅប្រទេសវៀតណាម និងជាលើកទី១ គិតចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៧ មក។ ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ ប្រធានាធិបតីចិនទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាមនៅពេលនេះ កើតឡើង៣ខែក្រោយពីរដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយ បាន ដំឡើងកម្រិតទំនាក់ទំនង ជាមួយសហរដ្ឋអាម៉េរិកដល់ខ្ពស់បំផុត គឺ «ដៃគូ យុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ» ឱ្យបាន ស្មើជាមួយចិននិងរុស្ស៊ី ក្នុងអំឡុងពេលនៃដំណើរទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋ របស់ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាម៉េរិក លោក ចូ បៃដិន (Joe Biden) មកកាន់ប្រទេសវៀតណាម កាលពី ខែកញ្ញាកន្លងទៅ។

ក្នុងដំណើរបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋនេះ លោកប្រធានាធិនតីចិន ជួបពិភាក្សាការងារជាមួយ អគ្គលេខាធិការ បក្សកុម្មុយនិស្តវៀតណាម លោក ង្វៀន ភូចុង នៅវិមានប្រធានាធិបតីវៀតណាម ប្រធាបនាធិបតីវៀតណាម លោក វ៉ វ៉ាន់ធឿង (Vo Van Thuong) លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ផាម មិញជិញ (Pham Minh Chinh) ប្រធានសភា លោក វឿង ឌីញ ហ្វិ (Vuong Dinh Hue) ដើម្បីធ្វើឱ្យកាន់ តែស៊ីជម្រៅ និងលើកកំពស់ បន្ថែមទៀតនៃទំនាក់ទំនង ភាព ជាដៃគូកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាយុទ្ធសាស្ត្រ គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ដើម្បីកសាងសហគមន៍ ចែករំលែកអនាគត វៀតណាម -ចិន។

ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋនៅប្រទេសវៀតណាម រយៈពេល២ថ្ងៃ ពីថ្ងៃទី១២ដល់១៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ របស់ប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជីនពីង វៀតណាម និងចិនបានចេញ សេចក្តីថ្លែងការណ៍ រួម ស្តីពីការ បន្តធ្វើឱ្យ ស៊ីជម្រៅ និងលើកកំពស់ភាពជាដៃគូសហប្រតិបត្តិការ យុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ កសាងសហគមន៍ ចែករំលែក អនាគតវៀតណាម-ចិន។ ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍បានអះអាងថា៖ វៀតណាម និងចិនជាអ្នកជិតខាងល្អ មិត្តភក្តិល្អ សមមិត្តល្អ ដៃគូល្អ មានរបបនយោបាយស្រដៀងគ្នា ឧត្តមគតិ និងជំនឿស្រដៀងគ្នា និងមាគ៌ាអភិវឌ្ឍន៍ដ៏ជិតស្និទ្ធ មានទិសដៅដូចគ្នា ចែករំលែកអនាគតរួម ដោយ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីសុភមង្គលរបស់ប្រជាជន និងភាពសម្បូរ រុងរឿងរបស់ប្រទេសជាតិ ខិតខំ ប្រឹងប្រែងដើម្បីបុព្វហេតុសន្តិភាពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ និងវឌ្ឍភាពរបស់មនុស្សជាតិ។

អាស្រ័យហេតុនេះ ដើម្បីទទួលមរតក និងពង្រីកប្រពៃណី “ទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធ វៀតណាម-ចិន ជាសមមិត្តផង និង ជាបងប្អូនផង” បន្តធ្វើឱ្យស៊ីជម្រៅ និងលើកកំពស់ ទំនាក់ទំនងភាពជាដៃគូ សហប្រតិបត្តិការយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុង ជ្រោយ វៀតណាម-ចិន ភាគីទាំងពីរបានឯកភាពកសាង សហគមន៍ ចែករំលែក អនាគតវៀតណាម-ចិន ប្រកប ដោយអត្ថន័យយុទ្ធសាស្ត្រ ដើម្បីសុភមង្គលរបស់ប្រជាជន នៃប្រទេសទាំងពីរ និងដើម្បីបុព្វហេតុសន្តិភាព និង វឌ្ឍនភាពរបស់មនុស្សជាតិ។

វៀតណាមគាំទ្រចំពោះការកសាងសហគមន៍ចែករំលែកអនាគតមនុស្សជាតិ គំនិតផ្តួចផ្តើម អភិវឌ្ឍន៍សកល គំនិត ផ្តួចផ្តើមសន្តិសុខសកល និងគំនិតផ្តួចផ្តើម អរិយធម៌សកល។ គំនិតផ្តួចផ្តើមដែល បានលើកឡើងខាងលើបាន កំណត់ គោលដៅគឺ ការពារផលប្រយោជន៍រួមរបស់មនុស្សជាតិទាំងមូល ដើម្បី បុព្វហេតុសន្តិភាព យុត្តិធម៌ និងវឌ្ឍនភាព របស់ប្រជាជនលើពិភពលោក ឆ្លើយតបនឹងបំណងប្រាថ្នា កសាងពិភពលោកឱ្យកាន់តែប្រសើរ ឡើងរបស់ប្រជាជន នៃប្រទេសនានា។ ភាគីទាំងពីរបានឯកភាពថា ការអភិវឌ្ឍទំនាក់ទំនងរវាងបណ្ដាប្រទេស ត្រូវគោរពតាមធម្មនុញ្ញ អង្គការសហប្រជាជាតិ ច្បាប់អន្តរជាតិ និងស្តង់ដារជាមូលដ្ឋាន នៃទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការគោរព គ្នាទៅវិញទៅមក សមភាព ផលប្រយោជន៍ ទៅវិញទៅមក កិច្ចសហប្រតិបត្តិការឈ្នះ-ឈ្នះ គោរពអធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាព ដែនដី របស់គ្នាទៅវិញទៅមក ប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការដោះស្រាយការខ្វែងគំនិតគ្នាដោយសន្តិវិធី។

តាមទិសដៅខាងលើ ភាគីទាំងពីរបានឯកភាពជំរុញទំនាក់ទំនងវៀតណាម-ចិន ឱ្យឈានចូល ដំណាក់កាលថ្មី។ ភាគី ទាំងពីរបានឯកភាពពង្រីកឱ្យបានល្អនូវតួនាទី សម្របសម្រួលជាទូទៅ នៃ គណៈកម្មាធិការដឹកនាំកិច្ច សហប្រតិបត្តិការ ទ្វេភាគី វៀតណាម-ចិន ជំរុញយ៉ាងសកម្មនូវ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ នាពេលខាងមុខ ដោយផ្តោតលើ ទិសដៅធំៗទាំង៦ នៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ៖ ការជឿទុកចិត្តខាងនយោបាយកាន់តែខ្ពស់; កិច្ចសហប្រតិបត្តិការការពារជាតិ- សន្តិសុខកាន់តែ ជាក់ស្ដែង; កិច្ចសហប្រតិបត្តិការកាន់តែស៊ីជម្រៅ; មូលដ្ឋានសង្គមកាន់តែរឹងមាំ; ការសម្របសម្រួលពហុភាគីកាន់តែ ជិតស្និទ្ធ; ការគ្រប់គ្រងនិងដោះស្រាយការខ្វែងគំនិតគ្នាកាន់តែប្រសើរឡើង រួមដៃគ្នាជំរុញបុព្វហេតុ សង្គមនិយម និងពិភពលោកដ៏រីកចម្រើន។

ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋនេះ ភាគីទាំងពីរបានចុះហត្ថលេខាលើឯកសារ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ចំនួន៣៦ ដែលត្រូវបានចុះហត្ថលេខា រវាងគណៈកម្មាធិការ ក្រសួង ស្ថាប័នមជ្ឈិម និងមូលដ្ឋាន នៃប្រទេសទាំងពីរ ដែលក្នុងនោះរួមមាន៖ ឯកសារចំនួន៤ លើវិស័យនយោបាយ និងកិច្ចការបរទេស ដែលត្រូវបានចុះហត្ថលេខា រវាងគណៈកម្មាធិការមជ្ឈិមបក្ស និងក្រសួងការបរទេស នៃប្រទេសទាំងពីរ; ឯកសារចំនួន៤ លើវិស័យ កិច្ច សហប្រតិបត្តិការសន្តិសុខ និងការពារជាតិ ស្តីពី ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងបទល្មើស កិច្ចសហប្រតិបត្តិការនៅតំបន់សមុទ្រ និងវិស័យយុត្តិធម៌; ឯកសារចំនួន ២៤ ស្តីពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ថ្នាក់រដ្ឋាភិបាល ក្រសួង និងស្ថាប័ន; ឯកសារ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការចំនួន៤ រវាងថ្នាក់មូលដ្ឋាននៃប្រទេស ទាំងពីរ។ ឯកសារទាំង៣៦នេះ សុទ្ធតែបានរួមចំណែក ដល់ការលើកកម្ពស់ កម្រិតទំនាក់ទំនង និងកិច្ច សហប្រតតបត្តិការរវាងប្រទេសទាំងពីរ វៀតណាម-ចិន។

សូមបញ្ជាក់ថា ប្រទេសចិនគឺជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំបំផុតរបស់វៀតណាម ក្នុងរយៈពេលជាច្រើន ឆ្នាំជាប់ៗគ្នា ស្របពេលដែលវៀតណាមគឺជាដៃគូធំបំផុតរបស់ចិននៅក្នុងអាស៊ាន។ ពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីរវាង ប្រទេស ទាំងពីរ ឈានដល់ ១៧៥,៦ ពាន់លានដុល្លារកាលពីឆ្នាំមុន ដោយការនាំចេញរបស់វៀតណាម ឈានដល់ ៥៧,៧ ពាន់លានដុល្លារ ហើយការនាំចូលឈានដល់ ១១៧,៨៧ ពាន់លានដុល្លារ។ គិតរហូតមក ដល់ថ្ងៃទី២០ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣នេះ ប្រទេសចិនបានជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី៦ ក្នុងចំណោម ១៤៣ ប្រទេស និងដែនដី ដែលមានការ វិនិយោគដ៏ធំបំផុតមួយនៅវៀតណាម ជាមួយនឹងគម្រោងសកម្ម ចំនួន ៤,១០៥ និងមានដើមទុនចុះបញ្ជីសរុបជាង ២៦,៥ ពាន់លានដុល្លារ។

ប្រទេសវៀតណាម ស្ថិតនៅចំទីតាំងយុទ្ធសាស្រ្ត នៃតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលជាតំបន់ ប្រកួតប្រជែង ខាងភូមិ សាស្ត្រនយោបាយ រវាងចិននិងសហរដ្ឋអាម៉េរិក ហើយប្រទេសមួយនេះមានរ៉ែកម្រធំលំដាប់ទី២ បន្ទាប់ពីចិន នៅអាស៊ី សម្រាប់បម្រើឱ្យវិស័យបច្ចេកវិទ្យា ដូចជាការផលិតទូរស័ព្ទ កុំព្យូទ័រ អាគុយ រថយន្តអគ្គិសនី ទើប វៀតណាមបានក្លាយជាចំណុចចាប់អារម្មណ៍ ពីសំណាក់មហាអំណាច អាម៉េរិកនិងចិន ហើយមហាអំណាចទាំងពីរ សុទ្ធតែប្រាថ្នាចង់ទាញមកធ្វើជាដៃគូរៀងៗខ្លួន។

ក្រោយពេលប្រទេសវៀតណាមនិងចិន បន្តធ្វើឱ្យស៊ីជម្រៅ និងលើកកំពស់ភាពជាដៃគូ សហប្រតិបត្តិការ យុទ្ធសាស្ត្រ គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ កសាងសហគមន៍ ចែករំលែកអនាគត វៀតណាម-ចិន នោះមានអត្ថន័យ ប្រទេសទាំងពីរនឹង ពង្រឹងកិច្ច សហប្រតិបត្តិការទៅថ្ងៃអនាគត ក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច សន្តិសុខ និងនយោបាយ។ ចំណែកក្នុងការដំឡើង កម្រិតទំនាក់ទំនង ក្លាយជាដៃគូយុទ្ធសាស្រ្តគ្រប់ ជ្រុងជ្រោយជាមួយសហរដ្ឋអាអាម៉េរិក នោះគឺមានន័យថា សហរដ្ឋអាម៉េរិកនឹងពង្រឹង កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ នាថ្ងៃខាងមុខជាមួយវៀតណាម លើយុទ្ធសាស្រ្តយោធារបស់ខ្លួន នៅក្នុងតំបន់តាមរយៈការចាប់ដៃគូ ជា មួយវៀតណាម បូករួមទាំងវិស័យបច្ចេកវិទ្យាផងដែរ ដោយសារ ប្រទេស វៀតណាមមានរ៉ែកម្រធំលំដាប់ទី២បន្ទាប់ពីចិននៅអាស៊ី សម្រាប់បម្រើឱ្យវិស័យបច្ចេកវិទ្យា ដូចជាការផលិត ទូរស័ព្ទ កុំព្យូទ័រ អាគុយ រថយន្តអគ្គិសនី ហើយក្រុមហ៊ុនបច្ចេកវិទ្យារបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក និងកូរ៉េ ក៏កំពុងមាន ចំណាប់អារម្មណ៍ ទៅបណ្តាក់ទុននៅវៀតណាម។

ដូច្នេះ តាមរយៈដំណើរទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋរបស់ ប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជីនពីង ដែលមានភ្ជាប់ ជាមួយឯកសារ នៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការចំនួន៣៦ បន្ថែមលើឯកសារដែលមានស្រាប់ ក៏ដូចជាការដំឡើង កម្រិតទំនាក់ទំនងរវាង ប្រទេសវៀតណាម ជាមួយសហរដ្ឋអាម៉េរិកកាលពីខែកញ្ញាកន្លងទៅ នៅក្នុងបរិបទ នៃការប្រកួតប្រជែង ខាង ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ របស់មហាអំណាចទាំងពីរ ដោយឈរលើ គោល នយោបាយការបរទេស ឯករាជ្យ ស្វ័យភាព សន្តិភាព មិត្តភាព កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងការអភិវឌ្ឍន៍ និងនយោបាយការទូតដើមប្ញស្ស៊ីរបស់លោក ង្វៀន ភូចុង ដែលបានប្រកាន់ភ្ជាប់នូវ បួនមិនគឺ៖ ដែលទី១- មិនបង្កើតសម្ព័ន្ធយោធាជាមួយប្រទេសដ៏ទែ។ ទី២- មិនចូលដៃ ជាមួយប្រទេស មួយដើម្បី ទៅវាយប្រហា ប្រទេសមួយទៀត។ ទី៣- មិនអនុញ្ញាតឱ្យបរទេស ចូលមក តាំងមូល ដ្ឋានយោធានៅទឹកដីរបស់ វៀតណាម។ និងទី៤- មិនប្រើកម្លាំងយោធានៅក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ដែលជាគំនិត បង្កើតមិត្ត ការមិនតាំងខ្លួនជាសត្រូវរបស់ប្រទេសដ៏ទៃដើម្បីផលប្រយោជន៍ជាតិនិងប្រជាជន នោះចក្ខុវិស័យ ក្លាយជា ប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍និងដើរតាមសង្គមនិយម នៅពាក់កណ្តាលសតវត្ស នឹងអាចទទួលបាន ជោគជ័យតាម ការគ្រោង ទុកនាពេលខាងមុខ៕

ដោយ លោក អ៊ុច លាង៖ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ នៃនាយកដ្ឋានសិក្សាអាស៊ី អាហ្វ្រិក និងមជ្ឈិមបូព៌ា នៃវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

RAC Media

  ថ្ងៃសុក្រ, 15 ធ្នូ 2023 ម៉ោង 03:00 PM