រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

«ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច អញ្ជើញជាវាគ្មិនក្នុងវេទិកា ស្តីពី ទិដ្ឋភាពសេដ្ឋកិច្ចនៃគោលនយោបាយសម្លឹងមកទិសខាងត្បូង : បញ្ហាប្រឈមនិងសមទ្ធិផលនៅកោះជេជូ នៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ»

«មានទាំងបញ្ហាប្រឈមនិងឱកាសសម្រាប់កូរ៉។ មានបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួនដូចជា៖ កូរ៉េត្រូវប្រកួតជាមួយយន្តការពិភពលោកដែលមានស្រាប់  ប្រជាជនកូរ៉េនិងប្រជាជនអាស៊ានហាក់មិនសូវយល់ពីគោលនយោបាយថ្មីនេះ គម្លាតសេដ្ឋកិច្ច អ្នកវិនិយោគអាស៊ាន​ដែលមានស្រាប់ផ្តុំតែនៅលើប្រទេសមួយចំនួនក្នុងតំបន់អាស៊ាន ហើយអាស៊ានមានប្រព័ន្ធនយោបាយខុសគ្នា និងមាន​លក្ខណៈ​សេដ្ឋកិច្ចខុសៗគ្នា និងភាពផ្សេងគ្នានៃតម្លៃសង្គម វប្បធម៌ និងឥរិយាបថ» នេះជាការលើកឡើងរបស់ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យសុខ ទូចប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។

នៅចំពោះមុខអ្នកស្រាវជ្រាវកូរ៉េ អាស៊ាន និងអ្នកចូលរួមជាច្រើននាក់នោះ ឯកឧត្តមបានបន្ថែមថា «ដៃគូប្រកួតប្រជែងឥទ្ធិពល​របស់កូរ៉េនៅតំបន់អាស៊ាន គឺមិនមែនចិន​និង​អាម៉េរិកនោះទេ គឺប្រទសជប៉ុន  ព្រោះថា​ជប៉ុនហាក់បានចាក់ជ្រៅក្នុងស្រទាប់ប្រជាជនអាស៊ាន គឺជានិមិត្តរូបនៃភាពជឿជាក់និងការគោរព» ។

ជាងនេះទៅទៀត «ការលើកកម្ពស់ការស្វែងយល់តម្លៃសង្គម វប្បធម៌រវាងប្រជាជនកូរ៉េនិងប្រជាជនអាស៊ាន ការគោរព និងការរៀនសូត្រពីគ្នាទៅវិញទៅមកលើវិស័យវប្បធម៌ ជាយន្តការមួយដើម្បីឱ្យអាស៊ាននិងកូរ៉េរស់នៅ​ជាមួយគ្នា​ដោយភាពសុខដុម និង​សន្តិភាព» ទាំងអស់នេះជាចំណុចគន្លឹះ​ដែលឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ​ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានលើកឡើងក្នុងដំណើរពេលអនាគត។

សូមរំឭកជូនថា គោលនយោបាយសម្លឹងមកទិសខាងត្បូង ឬ New Southern Policy គឺជាគោលនយោបាយថ្មីរបស់លោកប្រធានាធិបតីកូរ៉េ មូនជេអ៊ីន បានដាក់ចេញក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចផ្លូវរដ្ឋមួយនៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០១៧។ គោលនយោបាយនេះផ្តោតមកលើអាស៊ាន​និង​ឥណ្ឌា។ បើយើងគិតពីចំនួនប្រជាជនវិញ អាស៊ាននិងឥណ្ឌាមានរហូតទៅដល់ជាង២ពាន់លាននាក់ ដែលជាទីផ្សារមួយដ៏ធំ។ គោលនយោបាយថ្មីរបស់លោកមូន គឺពង្រឹងឱ្យស្មើនឹងដៃគូដែលខ្លួនមានកន្លងមកដូចជា អាម៉េរិក ចិន ជប៉ុន អឺរ៉ុប និងរុស្ស៊ីជាដើម។

RAC Media

​

  ថ្ងៃសុក្រ, 31 ឧសភា 2019 ម៉ោង 10:42 AM

«ប្រជុំដើម្បីពិនិត្យ ពិភាក្សា និង អនុម័តបច្ចេកសព្ទគណ:កម្មការគីមីវិទ្យា និងរូបវិទ្យា»

កាលពីថ្ងៃពុធ ទី២៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៩ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរ ក្រោមអធិបតីភាពឯកឧត្តមបណ្ឌិត ហ៊ាន សុខុម បានដឹកនាំប្រជុំដើម្បីពិនិត្យ ពិភាក្សា និង អនុម័តបច្ចេកសព្ទគណ:កម្មការគីមីវិទ្យា និងរូបវិទ្យា បានចំនួន០៧ពាក្យ ដូចខាងក្រោម៖

RAC Media

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 30 ឧសភា 2019 ម៉ោង 03:36 PM

«ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាជួបពិភាក្សាការងារជាមួយអភិបាលរងក្រុងជេជូ»

ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានដឹកនាំប្រតិភូរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ជួប ពិភាក្សាការងារនិងចែករំលែកបទពិសោធជាមួយអភិបាលរងក្រុង ជេជូ នៅសាលាក្រុងជេជូ កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៩។

ក្នុងជំនួបនោះ ឯកឧត្តមអភិបាលរងបានលើកឡើងពីវឌ្ឍនភាពនិងការរីកចម្រើនរបស់ខេត្តជេជូ ក៏ដូចជាសក្តានុពលទេសចរណ៍ដែលភាគជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោកនៅក្នុងទឹកដីនៃកោះជេជូ ជូនដល់ប្រតិភូរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។

ឯកឧត្តមអភិបាលរងបានសង្កត់ធ្ងន់ថា ក្នុងឆ្នាំ២០១៨កន្លងទៅថ្មីៗកោះជេជូបានទទួលភ្ញៀវទេសចរចំនួន ១៥ លាននាក់បានមកទស្សនាក្នុងកោះនេះ ហើយក្រៅពីតំបន់ទេសចរណ៍នៅកោះជេជូនៅមានកេរ្ត៍ជាច្រើនលើវិស័យកម្ម និងនេសាទដែលជាកត្តាសំខាន់បំផុតក្នុងការរុញច្រានឱ្យមានសន្ទុះសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់នៅក្នុងតំបន់។

ជាការឆ្លើយតបឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យបានរំលេចថា ភាពរីកចម្រើនរបស់កោះជេជូ ជាចំណុចល្អមួយដែលអ្នកស្រាវជ្រាវរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាអាចដកស្រង់និងរៀនសូត្របន្ថែមពីប្រទេសកូរ៉េ ជាពិសេសពីកោះជេជូនេះតែម្តង។

សូមជម្រាបជូនថា ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានដឹកនាំគណប្រតិភូរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាចំនួន៩នាក់ទៅចូលរួមវេទិកា ស្តីពី«គោលនយោបាយសម្លឹងទិសខាងត្បូង (New Soutern Policy)» ដែលរៀបចំឡើងដោយវិទ្យាស្ថានសន្តិភាពជេជូ (ថ្ងៃទី២៩- ៣០ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៩)នៅកោះជេជូ សាធារណរដ្ឋកូរ៉េ ដែលមានវាគ្មិន និងអ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់មកពីប្រទេសជាច្រើន។

RAC Media

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 30 ឧសភា 2019 ម៉ោង 09:45 AM

«ប្រជុំពិនិត្យ ពិភាក្សា និង អនុម័តបច្ចេកសព្ទគណ:កម្មការអក្សរសិល្ប៍»

កាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៩ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរ ក្រោមអធិបតីភាពឯកឧត្តមបណ្ឌិត ប៊ី សុខគង់ បានបន្តដឹកនាំប្រជុំពិនិត្យ ពិភាក្សា និង អនុម័តបច្ចេកសព្ទគណ:កម្មការអក្សរសិល្ប៍ បានចំនួន០៣ពាក្យ ដូចខាងក្រោម៖

RAC Media

  ថ្ងៃពុធ, 29 ឧសភា 2019 ម៉ោង 09:48 AM

«ពិធីការពារគម្រោងបណ្តោះអាសន្ននិក្ខេបបទថ្នាក់បណ្ឌិត» ដោយ៖ សេង មាន

ថ្ងៃចន្ទ ៩រោច ខែពិសាខ ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស. ២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៩ វេលាម៉ោង ៨៖៣០ នាទីព្រឹក នៅអគារE ផ្នែកបណ្តុះបណ្តាលនិងស្រាវជ្រាវនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានរៀបចំ ពិធីការពារគម្រោងបណ្តោះអាសន្ននិក្ខេបបទថ្នាក់បណ្ឌិតជូន៖

- បេក្ខជន ម៉ឹល ផូ- ជំនាញ វិទ្យាសាស្រ្តសេដ្ឋកិច្ច (ជំនាន់ទី២ វគ្គ១)

- ប្រធានបទ កត្តាជោគជ័យសម្រាប់សហគ្រិនកម្ពុជា

- សាស្ត្រាចារ្យណែនាំ បណ្ឌិត ឆេង វណ្ណារិទ្ធ

ជាលទ្ធផល គណៈកម្មការវាយតម្លៃបានអនុញាតឱ្យ បេក្ខជន ម៉ឹល ផូ ធ្វើការស្រាវជ្រាវលើប្រធានបទរបស់ខ្លួនបន្តទៀត។

RAC Media | សេង មាន  

  ថ្ងៃចន្ទ, 27 ឧសភា 2019 ម៉ោង 03:27 PM

«វិមានរំឭកដល់អ្នកស្លាប់ក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី១» ភាគទី៧ - វគ្គទី៤ ដោយ៖ លោកស្រី ស៊ន ច័ន្ទអមរា មន្ត្រីលេខាធិការដ្ឋាននៃក្រុមប្រឹក្សាបណ្ឌិតសភាចារ្យ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

អ្នកទៅចូលរួមក្នុងពិធីសម្ពោធ «វិមានរំឭកដល់អ្នកស្លាប់ក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី១» 
(https://i.pinimg.com/originals/fe/53/31)

នៅក្នុងភាគទី៧ វគ្គទី៤ ដែលជាវគ្គបញ្ចប់នៃសុន្ទរកថារបស់លោករេស៊ីដង់ជាន់ខ្ពស់បារាំងនេះ យើងសូមលើកយកបណ្ណសារស្តីពី «បុន្យ៍ឆ្លងវិមានដែរសាងក្នុងក្រុងក័ម្ពូជាធិប្តី, ជាទីរំឭកដល់អស់អ្នក ដែលទទួលអនិច្ចកម្ម ក្នុងចំបាំងធំ(ពីឆ្នាំ១៩១៤ដល់ឆ្នាំ១៩១៨)»[1] មកបង្ហាញបន្ត ដោយមានខ្លឹមសារដើម និងមានការកែសម្រួលមួយចំនួនដូចខាងក្រោម៖

នគរបារាំងសែស បានចាត់ចែងឱ្យរៀបរយ ពុំមែនរៀបរយដោយសង្កត់សង្កិនបង្ខំទេ​ គឺរៀបរយដោយចិត្តប្រាថ្នានៃបណ្តារាស្ត្រ ដែលចង់ធ្វើការរកស៊ីដោយសុខក្សេមក្សាន្ត ហើយឱ្យបានផលប្រយោជន៍មកប្រើការ។          

ឯនគរក្រុងកម្ពុជា ដែលបាក់បែកខូចខាតដោយមានចម្បាំងរាំងជល់មកពីប្រទេសក្រៅ ឬកើតនៅក្នុងស្រុកនោះ នគរបារាំងសែសបានដឹកនាំ និងជួយទំនុកបម្រុងឱ្យកើតឡើងជានគរ១បរិបូណ៌  មានផ្លូវធំទូលាយគ្រប់ទិស ដើរបានដោយស្រួល ឥតមានភ័យបារម្ភអ្វីឡើយ។ គ្មានច្បាំងចេញមួយដំណក់ឈាមនោះនគរបារាំងសែសបានយកខេត្ត ដែលសត្រូវដណ្តើមទៅ មកប្រគល់ឱ្យនគរក្រុងកម្ពុជាវិញ។ នគរបារាំងសែសបានផ្ចាញ់ផ្ចាលជាមាំមួនតាមរបត់របៀបជំងឺ ដែលកាលពីដើមនាំឱ្យខូចខាតមនុស្សជាច្រើន ហើយដែលឥឡូវនេះកាន់តែអន់ៗតែរាល់ថ្ងៃ[2]។ នគរបារាំងសែស​ បានផ្សាយការរៀនសូត្រហើយបានសាងវត្តឡើងវិញ វត្តដែលជាទីកន្លែងបណ្តារាស្ត្រខ្មែរប្រជុំតាមផ្លូវសាសនាខ្មែរ។ នគរបារាំងសែសមិនមែនគិតចង់បំផ្លាញសេចក្តីដែលបណ្តារាស្ត្រខ្មែរជាន់ឥឡូវនេះនឹករំឭកដល់កាលបុរាណរបស់ខ្លួន ដែលថ្កុំថ្កើងរុងរឿងដើម្បីនឹងគេស្និទ្ធស្នេហានឹងខ្លួននោះទេ[3] មានតែខិតខំធ្វើឱ្យសាវតារបុរាណនោះ លេចឡើងឱ្យឃើញច្បាស់ថែមទៀត។ នគរបារាំងសែស ខិតខំថែរក្សាប្រាសាទបុរាណទាំងប៉ុន្មាន ដែលគេសរសើរនៅគ្រប់ប្រទេសក្នុងជម្ពូទ្វីប ហើយដែលជាទីញុំាងគោលចារឹកថ្វីដៃ និងចំណេះខាងចម្បាំង របស់ជនជាតិខ្មែរ ហើយនិងសេចក្តីឧត្តមប្រសើរ នៃសាវតារជានគរក្រុងកម្ពុជាធិបតី។ នគរបារាំងសែស ទុកឱ្យនៅមានទំនុំទំនៀមខាងផ្នែកសាសនា បានឱ្យរៀនសូត្រភាសាបាលី សំស្ក្រឹត ហើយបានរៀបចំការរចនា ដែលហៀបនឹង[4]រលត់សោះសូន្យ។ រាជការអាណាព្យាបាលគ្មានធ្វើការអ្វីឱ្យចិត្តគំនិតបណ្តារាស្ត្រខ្មែរ កែប្រែទៅតាមបទអាក្រក់ទេ មិនតែប៉ុណ្ណោះបានប្រុងប្រយ័ត្នជាមាំមួន មិនឱ្យបទអាក្រក់បៀតបៀនខ្លួនបណ្តារាស្ត្រខ្មែរ ប្រៀបដូចជាបានធ្វើការកាប់គាស់ដើមឈើ ដែលដុះរុំប្រាសាទបុរាណនោះចេញអស់[5]។ ការដែលបានធ្វើដូច្នេះទៅទើបចំណេះដឹងដ៏ប្រសើរនៃបណ្តារាស្ត្រខ្មែរលេចចេញភ្លឺច្បាស់ក្នុងគ្រាឥឡូវនេះ ហើយដែលបានលទ្ធផលដូច្នេះនេះ គឺដោយសារមាននគរបារាំងសែសជួយផង។ ឯទំនាយបុរាណដែលចងទុកមកថា នគរក្រុងកម្ពុជាធិបតីមិនសោះសូន្យទេនោះ ឃើញច្បាស់ជាប្រាកដថា នគរក្រុងកម្ពុជាប្រាកដជាមិនសោះសូន្យមែន។           

ដោយសារអាយុជីវិតនៃនគរនេះផ្សារភ្ជាប់ជាដរាបជាមួយនឹងអាយុជីវិតនៃនគរបារាំងសែសនោះ អ្នកដែលបានបាត់បង់ជីវិតទៅក៏បានយល់ច្បាស់ហើយ ទើបអ្នកទាំងនោះហ៊ានទៅតទល់នឹងគ្រឿងអាវុធសម្បើមជាទីបំផុត របស់អ្នកដែលប្រព្រឹត្តបទទុច្ចរិត(ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់)។ ទោះបីជាអ្នកយល់ពុំបានភ្លឺច្បាស់ក៏ដោយ ក៏គង់តែអ្នកដឹងក្នុងពោះថា បើទ័ពអាល្លឺម៉ង់ចូលក្នុងដែនបារាំងសែសបានជោគជ័យនោះជីវិតអ្នកឯងនិងទ្រព្យរបស់ញាតិសន្តាន ផ្នូរជីដូនជីតានិងព្រលឹងអ្នកឯងមុខជារងគ្រោះ ក្នុងពេលនោះជាមិនខានឡើយ។ ហើយដែលអ្នកទៅបង់ជីវិតជួយនគរបារាំងសែសនោះ ទុកដូចជាអ្នកជួយនគរក្រុងកម្ពុជាផងដែរ។          

អ្នកបានទៅធ្វើការឱ្យព្រះមហានគរ និងឱ្យស្រុកអ្នកក្នុងវេលាចម្បាំងគ្មានគិតវែងឆ្ងាយអ្វី អ្នកទៅនោះដូចគេតទល់នឹងចោរកំណាចនិងបក្សាអាក្រក់។ អ្នកដែលទៅដោយសេចក្តីសុចរិត ដែលអ្នកកាន់ពីជីដូនជីតាមក ដោយសេចក្តីក្លាហាន ដូចអ្នកមានថ្វីដៃពីបុរាណហើយ ដោយមានសេចក្តីសង្ឃឹម​ថាខ្មោចអ្នកនោះ គេតម្កល់តម្កើងច្រើនពាន់ឆ្នាំទៅមុខ។          

ឥឡូវនេះខ្ញុំបែរមកខាងអ្នកឯងរាល់គ្នា ដែលជាកូនសិស្សរៀនសូត្រនៅសាលាយើង។ អ្នកឯងក្នុងថ្ងៃនេះមានសេចក្តីរំជួលជាមួយគ្នាទាំងអស់ទុកជាសាសន៍ដទៃពីគ្នាក៏ដោយ។ អ្នកឯងនៅក្នុងកំឡុងអាយុដែលសេចក្តីស្រៀវស្រើប នៅជាប់ខ្លាំងក្នុងគំនិតចិត្តអ្នកឯង ចិត្តខ្ញុំចង់ឱ្យឱកាសបុណ្យនេះនាំគំនិតមារយាទអ្នកឯងឱ្យសម្រេចទៅតាមផ្លូវមួយជាស្រេច តាំងពីថ្ងៃនេះតទៅ។ ខ្ញុំចង់ឱ្យឱកាសបុណ្យនេះនៅក្នុងគំនិតមារយាទអ្នកទាំងស្រុង ប្រៀបដូចវិមាននេះ នៅកណ្តាលទីនេះឯង។          

ឯបារាំងសែសនិងខ្មែរ ដែលស៊ូប្រថុយជីវិតស្លាប់បង់នេះ គឺដើម្បីឱ្យអ្នកឯងរាល់គ្នា បានរស់នៅដោយឯកចិត្ត ហើយកុំឱ្យអាប់ឱនកិត្តិយស។ ឯខ្លួនអ្នកឯងមិនមែនគ្រាន់តែឱនក្បាលគោរពប្រណិបត្តិនៅមុខវិមាន ដែលមានកត់ឈ្មោះអ្នកទាំងនោះ ហើយគ្រាន់តែនឹករំឭកដល់តែប៉ុណ្ណោះទេ គឺត្រូវធ្វើជាបន្តនិងបង្ហើយកិច្ចការដែលអ្នកទាំងនោះបានចាប់ផ្តើមធ្វើកន្លងមក។

អើ!យើងប្រាថ្នា យើងសង្ឃឹមឱ្យអ្នករាល់គ្នាជៀសរួចផុតពីសេចក្តីទុក្ខ ដែលអ្នកទាំងនោះទៅទ្រាំ ត្រដរបង់ជីវិត ឯការសឹក​សង្គ្រាម​នេះបង្កើតបទល្អប្រសើរប្រាកដមែន តែទម្រាំបានបទល្អនោះមក ត្រូវប្តូរថ្លៃណាស់ បានហៅថាពេញជាមនុស្ស។ ប៉ុន្តែពេល​នឹកដល់រឿងនេះ មានសេចក្តីស្អប់ខ្លាំង។ ១ទៀតអ្នកទាំងនោះស៊ូស្លាប់បង់ជីវិតនេះ ដើម្បីឱ្យអ្នករាល់គ្នាបានសេចក្តីសុខ តែ​សេចក្តីសុខនោះត្រូវឱ្យមានធ្វើការឱ្យបានផលប្រយោជន៍។ តែអ្នកឯងរាល់គ្នាបណ្តែតបណ្តោយពុំធ្វើនៅក្នុងវេលាដែលខ្លួននៅ​ក្មេងនេះ ទុកជាអ្នកឯងក្បត់អ្នកទាំងនោះ។ នៅជុំវិញខ្លួនអ្នកឯង មាននគរ១ធំ ដែលមានផ្ទៃដីទូលំទូលាយ ផ្តល់ផលច្រើនឥត​គណនា។ អ្នកឯងត្រូវខិតខំស៊ូអត់ទ្រាំនិងឱ្យមានចិត្តជឿជាក់ពីការងារអ្នកឯងធ្វើ ដើម្បីនឹងយកផលចេញពីដីនោះ ដោយបាន​កាន់សេចក្តីទាំងនេះ ទើបអ្នកទៅច្បាំងឈ្នះគេបាន។ មួយទៀតត្រូវចាំទុកជាដរាបដូចជារបស់ដែលគេគោរពប្រណិបត្តិ​សេចក្តី​រួមចិត្តចូលគ្នា ដូចបងប្អូនបង្កើតនិងសេចក្តីជួយគ្នាទៅវិញទៅមក ដែលអ្នកទាំងនោះបានយកឈាមទៅចងភ្ជាប់។

ប៉ុន្តែខ្ញុំមានសេចក្តីអំណរជឿជាប្រាកដ ថាពាក្យទូន្មានប្រដៅនេះ ទុកជាលើសហួសឥតប្រយោជន៍ក៏បាន។ នៅលើវិមានថ្មកែវនេះកូនក្មេងដែលម្តាយមានសេចក្តីអរខ្លាំង ហុចទៅឱ្យអ្នកដែលមានជ័យជម្នះនេះសមជាកូនចៅសាសន៍មនុស្សចិត្តក្លាហានជាប្រាកដ។

ឱអ្នកមរណៈបារាំងសែស! អ្នកមរណៈខ្មែរ! ដែលឈាមលាយចូលគ្នា ក្នុងវេលាចម្បាំងនាំបណ្តាលឱ្យនគរអាណាព្យាបាល និងនគរដែលនៅក្នុងបន្ទុកនគរនោះជាប់ស្ពានមេត្រីគ្នាតាំងពីឥឡូវនេះទៅនិងឃ្លាតពីគ្នាពុំបាន។ ឱខ្មោចដែលយើងគោរពប្រណិបត្តិ! ដោយយើងមានសេចក្តីកោតសរសើរ និងសេចក្តីកតញ្ញូព្រមគ្នានោះ អ្នករាល់គ្នាបានទៅច្បាំងហើយអនិច្ចកម្មទៅយើង​បន់​សុំ​ឱ្យ​ចម្បាំងដែលធំគួរស្ញែង ដែលអ្នកបានចូលតយុទ្ធនេះជាចម្បាំងក្រោយបង្អស់ កុំឱ្យមានតទៅទៀត។ អ្នកផ្សាយឈាមអ្នកចេញ​គ្មានគិត អ្នកស៊ូបង់ជីវិតបំណងឱ្យតែស្រុកដូនតាអ្នកមកក្រោយមក បានសុខសាន្តត្រាណជាយូរអង្វែង ដើម្បីឱ្យមានកម្លាំង​ឡើងវិញ ហើយនឹងបានជួសជុលរបស់បាក់បែកខូចខាតជាច្រើន ក្នុងវេលាចម្បាំងធំជាទីបំផុតនេះ។          

ឯបទល្អប្រសើរ នូវសេចក្តីដែលអ្នកស៊ូបង់ជីវិតនេះ នៅជាដរាបក្នុងពោះយើង។ សូមឱ្យអ្នកមានសេចក្តីថ្កុំថ្កើងរុងរឿង។          

ឯឈ្មោះអ្នកកត់ជាប់នៅៗ ក្នុងចិត្តគំនិតសាសន៍ទាំង២នេះ។          

ឯទង់ជ័យមានជ័យជម្នះរបស់យើងនេះ ក៏ឱនប្រណិបត្តិអ្នករាល់គ្នា។ សូមឱ្យអ្នកបានមគ្គផល កុសលបុណ្យដោយសេចក្តីល្អ ដែលអ្នកបានធ្វើទុកនូវគំរូដែលអ្នកកត់ក្នុងថ្មកែវ និងសំរឹទ្ធិនេះទុកជាដរាបឱ្យ​អ្នកឯក្រោយយកតម្រាប់តាម។ ខ្លួនអ្នកប្រៀបដូចជាគោម ដែលក្នុងវេលាក្រីក្រនោះ កូនចៅជាន់ក្រោយ នឹងបែរក្រឡេកមកមើលជាដរាប។ ខ្លួនអ្នកប្រៀបដូចជាភ្លើងដែលគំនិតមាតាកាលណាអន់ទន់(ចង់រលត់) នឹងមកអុជឱ្យមានកម្លាំងឡើងវិញ ហើយភ្លើងនោះបណ្តាលនាំឱ្យមានសេចក្តីល្អក្នុងព្រះនគរគ្មានអាក់ ព្រោះភ្លើងនោះសម្លាប់បទទុច្ចរិតអាក្រក់។

(សូមរង់ចាំអានភាគបន្ត…)

---------------------

កំណត់សម្គាល់៖

[១] បុន្យ៍ឆ្លងវិមានដែរសាងក្នុងក្រុងក័ម្ពូជាធិប្តី, ជាទីរំឭកដល់អស់អ្នក ដែលទទួលអនិច្ចកម្ម ក្នុងចំបាំងធំ(ពីឆ្នាំ១៩១៤ដល់ឆ្នាំ១៩១៨), នៅក្នុងរាជកិច្ចរាជការ ឆ្នាំ១៩២៥ ទំព័រ៩០-៩៥។

[២] ឃ្លានេះមានន័យថា ប្រទេសបារាំងមានជោគជ័យក្នុងការកម្ចាត់ជំងឺនានា ដែលនាំឱ្យស្លាប់មនុស្សជាច្រើននៅសម័យនោះ ដូចជា៖ ជំងឺពិស ជំងឺអុតធំ និងជំងឺអាសន្នរោគ (la peste, la variole et le choléra)។

[៣] ឃ្លានេះមានន័យថា បារាំងមិនបានហាមឃាត់ខ្មែរចំពោះការរំឭកអំពីភាពរុងរឿងនៃអតីតកាលរបស់ខ្មែរនោះទេ។

[៤] ហៀបនឹង គឺទៀបនឹង ជិតនឹង រកកល់នឹង វចនានុក្រម ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ឆ្នាំ១៩៦៧ ទំព័រ១៥២៨។

[៥] ឃ្លានេះមានន័យថា​ បារាំងបានជួយសម្អាតចិត្តខ្មែរប្រៀបដូចជាការសម្អាតប្រាសាទបុរាណ ដែលមានព្រៃព្រឹក្សាដុះព័ទ្ធជុំជិត ជាពិសេសក្រោយពេលសៀមប្រគល់ខេត្តបាត់ដំបង សៀមរាប និង សិរីសោភណ្ឌ នៅឆ្នាំ១៩០៧។ សកម្មភាពសម្អាតប្រាសាទនេះ បានធ្វើពីឆ្នាំ១៩០៨ ដល់ ឆ្នាំ១៩៣០ ក្នុងក្របខណ្ឌនៃ«កិច្ចអភិរក្សអង្គរ»(Conservation d’Angkor)។

ទាញយកអត្ថបទជា pdf ពីគេហទំព័រផ្លូវការរបស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ខាងក្រោម៖ http://rac.gov.kh/royal-academy/research/attachments/original/110.pdf?1558940897

  ថ្ងៃចន្ទ, 27 ឧសភា 2019 ម៉ោង 02:18 PM

«វត្តមានគោទឹកដោះ១០០ក្បាល បង្កើតប្រវត្តិសាស្រ្តថ្មីមួយសម្រាប់កម្ពុជា» ដោយ៖ សុ គន្ធា

«នេះជាលើកទី១ ហើយសម្រាប់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ក្នុងការនាំគោទឹកដោះចូលនៅថ្ងៃស្អែកនេះ។ យើងបានរៀបចំតាមបច្ចេកវិទ្យាគោអឺរ៉ុប តាំងពីចំណីអាហារ ទឹកផឹក និងកន្លែងដេក ។ ដើម្បីធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវ រួចចែករំលែក​ដល់កសិករនៅពេលខាងមុខ» ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភា បានសសេរនៅលើគណនីហ្េសប៊ុគរបស់លោកយ៉ាងដូចនេះកាលពីល្ងាចថ្ងៃទី២៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៩។

ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច និង ប្រធានសមគមន៍ចិញ្ចឹមគោទឹកដោះវ៉ាងណាំយីន (រូបពាក់មួក) ខណៈពេលត្រៀមដឹកគោចេញពីខេត្តស្រះកែវ

លោកបានបញ្ជាក់បន្តថា «នៅម៉ោង៥និង៤៥នាទីនាថ្ងៃនេះក្បួនរថយន្តដឹកគោទឹកដោះរបស់រាជ​បណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ទៅកាន់ឧទ្យានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាតេជោសែនឫស្សីត្រឹប ដោយរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាប្រកាន់ភ្ជាប់នូវទ្រឹស្តីនឹងការអនុវត្តចងភ្ជាប់ដោយលទ្ធផលនិងក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈ។ ក្រោយពីបានសិក្សាចប់សព្វគ្រប់ រាល់លទ្ធផលទាំងនេះ នឹងផ្តល់ជូនទៅរាជរដ្ឋាភិបាល ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ និងប្រជាកសិករដែលមានបំណងក្នុងការចិញ្ចឹមគោទឹកដោះ ដោយប្រែក្លាយការចិញ្ចឹមសត្វពីតាមបែបយថាហេតុ មកចិញ្ចឹមសត្វបែបឧស្សាហកម្មវិញម្តង»។ នេះជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រថ្មីមួយសម្រាប់កម្ពុជាដែលកាលពីមុន ធ្លាប់តែឮថាក្មេងឃ្វាលគោ(គោយកសាច់)តាមវាលស្រែ ចិញ្ចឹមតាមបែបប្រពៃណី ទទួលផលតាមយថាកម្មជាដើម ហើយកន្លង​មក ​គោ​យក​ទឹកដោះ គឺមិនដែលមានការនាំយកមកចិញ្ចឹមនិងផ្សព្វផ្សាយឱ្យបានទូលំទូលាយមកនៅក្នុងចំណោមកសិករនោះដែរ។ 

នៅ​សម័យ​សង្គម​រាស្ត្រ​និយម ក៏ធ្លាប់មានការផ្តួចផ្តើមចិញ្ចឹមគោទឹកដោះផងដែរ តែមិនទទួលបាន​ជោគជ័យ​ដោយ​ហេតុផល​បច្ចេកទេស និង​ដោយសារសង្គ្រាមស៊ីវិល។ តែពេលនេះ កម្ពុជា រាជរដ្ឋាភិបាល បានផ្តល់នូវសុខសន្តិភាព​ពេញ​លេញ​ដល់កម្ពុជា ហើយរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នឹងចាប់ផ្ដើមបើកទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រថ្មីលើវិស័យចិញ្ចឹមគោទឹកដោះ ខណៈ​ពេលដែលទឹកដោះគោស្រស់និងផលិតផលពីទឹកដោះគោនៅកម្ពុជាភាគច្រើនគឺនាំចូលពីបរទេស។ រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នឹងសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងធ្វើពិសោធន៍ដោយផ្ទាល់ដើម្បីបង្កើតជាទ្រឹស្តីដែលផ្សារភ្ជាប់នឹងការអនុវត្ត។ ឯកឧត្តមបណ្ឌិត្យសភាចារ្យ ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ធ្លាប់ប្រសាសន៍ហើយថា «បើខាតបង់គឺរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ជាអ្នកខាត តែមិនឱ្យកសិករខាតបង់នោះទេ»។ 

នេះពិតជាឆ្លើយតបទៅនឹងសកម្មភាពជាក់ស្តែងដែលកំពុងអនុវត្តពិតប្រាកដមែន ហើយនៅថ្ងៃមុខ កម្ពុជានឹងមានលទ្ធភាពផលិតទឹកដោះគោស្រស់ដោយខ្លួនឯង ហើយក៏អាចដើរតួជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់វត្ថុធាតុដើមក្នុងការផលិតផលិតផលពីទឹកដោះគោ ដែលអាចបំពេញតម្រូវការក្នុងស្រុក មិនចាំបាច់ពឹងផ្អែកទាំងស្រុងលើផលិតផលនាំចូល និង​ជា​ការរួមចំណែកបង្កើនការងារ បង្កើនប្រាក់ចំណូលជូនដល់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាផងដែរ ជាពិសេសរាជ​បណ្ឌិត្យសភា​កម្ពុជា រំពឹងនឹងជំរុញលើកកម្ពស់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជន ស្រុកឆែប តាមរយៈការផ្ដល់ការងារមានប្រាក់ចំណូល​សមរម្យសម្រាប់ទ្រទង់ជីវភាពគ្រួសារ មិនពឹងផ្អែកលើការចំណាកស្រុកទៅប្រទេសជិតខាង។

ការសិក្សាស្រាវជ្រាវពីការចិញ្ចឹមគោទឹកដោះនេះ អនុវត្តស្របតាមនិយាមការបច្ចេកទេសនិងស្តង់ដារនៃការចិញ្ចឹមសត្វ ដើម្បីរួមចំណែកនិងលើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍវិស័យកសិកម្មដែលផ្សារភ្ជាប់ការទ្រឹស្តីនិងការអនុវត្ត ជំរុញការអនុវត្តគោលនយោបាយកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រតាមទីជនបទរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ៕

សូមអញ្ជើញទស្សនាវីឌីអូដូចខាងក្រោម៖ 

RAC Media

  ថ្ងៃចន្ទ, 27 ឧសភា 2019 ម៉ោង 11:57 AM

«ស្ថានីយស្រែអំពិល អាចនឹងមានសំណល់ជើងប្រាសាទបុរាណសម័យមុនអង្គរ»

តាមការសន្និដ្ឋានជាបឋមរបស់ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវកំណាយស្ថានីយ៍ស្រែអំពិល របស់វិទ្យាវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ នៃរាជ​បណ្ឌិត្យ​សភា​កម្ពុជា បានឱ្យដឹងថា ការធ្វើកំណាយស្រាវជ្រាវនៅស្ថានីយស្រែអំពិល ជាក់ស្តែង បានរកឃើញថាមានភស្ដុតាងមួយចំនួន ដែល​បង្ហាញនៅទីតាំងកំណាយមាន រចនាសម្ព័ន្ធសំណង់ឥដ្ឋសង់តម្រៀបគ្នាជាជួរៗ មានរាងចតុកោណកែងដែលតម្រៀបតាម​ទិស​កើតលិច (ប្រវែង៤,៥ម៉ែត្រ) និងទិសជើងត្បូង (ប្រវែង៤ម៉ែត្រ)។ ចំណែកនៅចំកណ្ដាលមានប្រហោងចំហរ ដែលលក្ខណៈនេះ អាចបញ្ជាក់បានថាទីនេះអាចជាអតីតប្រាសាទឥដ្ឋដែលជាផ្នែកខាងក្នុងនៃប្រាសាទ។ រីឯឥដ្ឋដែលមានក្នុងរចនាសម្ព័ន្ធគឺអាច​ជាជញ្ជាំងប្រាសាទ។ ក្រុមកំណាយស្រាវជ្រាវអាចសន្និដ្ឋានជាបឋមថា ទីតាំងនេះគឺជាប្រាសាទសង់ពីឥដ្ឋ ដែលបានសង់ឡើង​នៅកំឡុងសតវត្សរ៍ទី៦-៧នៃគ្រិស្គសករាជ ដែលស្ថិតនៅក្នុងសម័យមុនអង្គរ។ ចំពោះលទ្ធផលកំណាយទាំងស្រុងនឹងបង្ហាញច្បាស់លាស់បន្ទាប់ពីបញ្ចប់ការងារកំណាយស្រាវជ្រាវ។ នេះជាការបញ្ជាក់ពីក្រុមការងារស្រាវជ្រាវនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ដែលបានចុះទៅត្រួតពិនិត្យការងារកំណាយដោយផ្ទាល់កាលពីព្រឹកថ្ងៃសុក្រ ៦រោច ខែពិសាខ ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស. ២៥៦៣ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៩។ ក្នុងនោះដែរ ក៏មានវត្តមានរបស់លោកបណ្ឌិត ផុន កសិកា, លោក ហឿង សុធារស់ និងកញ្ញា តាកេត ស័កដា ដែលបានចុះទៅពិនិត្យមើលកំណាយស្រាវជ្រាវសង្រ្គោះមួយដែលដឹកនាំអនុវត្តដោយលោក ឡេង វិទូ អនុប្រធាននាយកដ្ឋានបុរាណវិទ្យា និងប្រវត្តិសាស្រ្ត នៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ នៅស្ថានីយស្រែអំពិល ស្ថិតក្នុងភូមិស្រែអំពិល ឃុំឈើទាល ស្រុកកៀនស្វាយ ខេត្តកណ្ដាល។

ការធ្វើកំណាយនេះ មានគោលបំណងដើម្បីស្វែងរកនូវស្លាកស្នាម កត់ត្រា និងប្រមូលទិន្នន័យបែបបុរាណវត្ថុវិទ្យានិងប្រវត្តិសាស្រ្តឱ្យអស់ពីលទ្ធភាពមុននឹងការអភិវឌ្ឍផ្សេងៗចាប់ផ្ដើមអនុវត្ត។

បើតាមលោកបណ្ឌិត ផុន កសិកា អនុប្រធានវិទ្យាស្ថានវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានបញ្ជាក់ដែរថា ការធ្វើកំណាយស្រាវជ្រាវនៅស្ថានីយស្រែអំពិលដែលកំពុងអនុវត្តនេះ គឺជាប្រភេទកំណាយបុរាណវត្ថុវិទ្យាសង្រ្គោះ ដោយសារនាពេល​ខាងមុខនឹងមានគម្រោងសាងសង់សំណង់ផ្លូវក្រវ៉ាត់ក្រុងមួយសង់កាត់ចំត្រង់ចំណុចស្ថានីយប្រវត្តិសាស្រ្តស្រែអំពិលនេះតែម្តង។ 

អ្វីទៅជា«កំណាយបុរាណវិទ្យាសង្គ្រោះ»? 

បើតាមនិយមន័យទូទៅ គឺជាការស្រាវជ្រាវបែបបុរាណវត្ថុវិទ្យាដើម្បីការពារ សង្គ្រោះស្ថានីយបុរាណ វត្ថុបុរាណ ដោយធ្វើការកត់ត្រានិងប្រមូលទិន្នន័យពីស្ថានីយបុរាណដែលកំពុងប្រឈមពីការប្រែប្រួលឬបំផ្លាញពីកត្តាមនុស្សឬធម្មជាតិ។ កំណាយបុរាណវត្ថុវិទ្យាសង្គ្រោះ ផ្តោតលើការសិក្សាបុរាណវត្ថុនិងស្លាកស្នាមផ្សេងៗដែលស្ថិតនៅក្នុងទីតាំងស្ថានីយបុរាណដែលស្ថានភាពដើមនោះនឹងត្រូវទទួលរងនូវការប្រែប្រួលរូបរាង បាត់លក្ខណៈដើម (feature) នាពេលឆាប់ៗខាងមុខដោយប្រការណាមួយ មានដូចជាការអភិវឌ្ឍនានា ដូចជាការសាងសង់ឬកែលម្អផ្លូវ ការសាងសង់អគារនានាដូចជាផ្ទះ ការិយាល័យ មណ្ឌលឧស្សាហកម្មធំៗ ការបង្ហូរទឹកតាមជ្រលងភ្នំសម្រាប់កសាងអាងស្តុកទឹកជាដើម។ 

អ្នកស្រាវជ្រាវបុរាណវត្ថុវិទ្យាព្យាយាមធ្វើការ២កត់ត្រានូវរាល់ទិន្នន័យដែលមាននៅស្ថានីយផ្ទាល់ គូសផែនទី វាស់វែងនិយាមការ ថតរូប អនុវត្តនូវវិធីសាស្រ្តស្រាវជ្រាវតាមបែបវិទ្យាសាស្រ្តផ្សេងៗទៀតឱ្យអស់លទ្ធភាពដែលអាចធ្វើទៅបាន ឱ្យបានរួសរាន់ទាន់ពេលវេលាដែលអំណោយផល មុនពេលដែលស្ថានីយបុរាណនោះត្រូវបានកែប្រែឬបំផ្លាញទាំងស្រុងតែម្តង។ ​

សូមបញ្ជាក់ថា លោកបណ្ឌិត ផុន កសិកា និងក្រុមការងារវិទ្យាស្ថានវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈនៃរាជបណ្ឌិត្យកម្ពុជាក៏ធ្លាប់បានចុះមកសិក្សាស្រាវជ្រាវ រុករក ធ្វើផែនទី ធ្វើកំណាយបុរាណវិទ្យា ប្រមូលនូវសមុច្ច័យវត្ថុសិល្បៈមួយចំនួនធំនៅស្ថានីយបុរាណស្រែអំពិលនេះផងដែរ។​ រាល់លទ្ធផលស្រាវជ្រាវត្រូវបានចងក្រងផ្សព្វផ្សាយ និងរហូតបានបង្កើតជាគម្រោងសាងសង់សារមន្ទីរមួយស្ថិតក្នុងវត្តស្រែអំពិល ដើម្បីដាក់តាំងរូប វត្ថុសិល្បៈ សិលាចារិកជាដើមផង។​ កិច្ចការនោះបានរៀបចំរួចរាល់ ស្រេចបាច់ និងបានដាក់តាំងបង្ហាញជូនជាប្រយោជន៍សារធាណៈតាំងពីឆ្នាំ២០០៦មកម្លះ។

RAC Media 

សារមន្ទីស្រែអំពិលសង់នៅឆ្នាំ២០០៧ ស្ថិតក្នុងបរិវេណវត្តស្រែអំពិល

  ថ្ងៃសៅរ៍, 25 ឧសភា 2019 ម៉ោង 11:05 PM

«យុគថ្មរំលីងនៅបន្ទាយលង្វែក» ដោយ៖ បណ្ឌិត ផុន កសិកា អនុប្រធានវិទ្យាស្ថានវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ

(ផែនទីបន្ទាយលង្វែក និងទួលបាយក្អែក)

បួនសតវត្សរ៍បន្ទាប់ពីសម័យអង្គររុងរឿង គឺជាសម័យមួយដែលគេហៅថា សម័យកណ្តាល។ សម័យនេះមិនសូវបានគេចងក្រងទុកក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជាទេ ជាពិសេសការសិក្សាស្រាវជ្រាវខាងវិស័យបុរាណវត្ថុវិទ្យាក៏គ្មានដែរ។ ប្រភពចំណេះដឹងចម្បងនៃសម័យកណ្ដាលយោងទៅលើប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជា ដែលបានចងក្រងក្នុងសតវត្សរ៍ទី១៩ ដែលការចងក្រងនោះមានភាពស្មុគស្មាញ ច្របូកច្របល់លើកាលបរិច្ឆេទ ជាលក្ខណៈរឿងព្រេង និង កំណត់ត្រាការប្រកួតប្រជែងដណ្តើមរាជ្យដែលមានលក្ខណៈយូរអង្វែង។ កំណត់ត្រាទំាងនេះបានចម្លង និងកែសម្រួលជាច្រើនដង ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានសតវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ។ កំណត់ត្រានេះមិន​មែន​ជាប្រភពប្រវត្តិសាស្រ្តទេ ដែលពោរពេញដោយគំនិតផ្ទុយគ្នាជាច្រើន មានការកែប្រែព័ត៌មានប្រវត្តិសាស្រ្ត និង មានកំហុសជាច្រើនដែរ។ 

ក្រុងលង្វែកមានទីតាំងស្ថិតនៅច្រាំងទន្លេសាបផ្នែកខាងលិច ប្រមាណ៤០គ.ម.ភាគឦសានក្រុងភ្នំពេញ។ យោងតាមកាលប្រវត្តិរបស់ព្រះរាជវាំងកម្ពុជា ព្រះបាទអង្គចន្ទទី១ បានសាងសង់ក្រុងលង្វែកនៅដើមសតវត្សរ៍ទី១៦ ក្នុងអំឡុងពេលនយោបាយក្នុងប្រទេសកំពុងជួបនូវភាពចលាចលដ៏ធំ។​​ យោងតាមកំណត់ត្រារបស់ជនជាតិអឺរ៉ុបដំបូងដែលកត់ត្រាដោយលោក Gaspar da Cruz ជនជាតិព័រទុយហ្គាល់ដែលបានមកធ្វើទស្សនៈកិច្ចនៅក្រុងលង្វែកនៅឆ្នាំ១៥៥៥ និង កំណត់ត្រាជនជាតិអឺរ៉ុបដែលគេបានទទួលស្គាល់អំពីការសាងសង់ក្រុងលង្វែកនៅដើមសតវត្សរ៍ទី១៧ បានបង្ហាញថា ព្រះបាទអង្គច័ន្ទបានត្រឡប់ពីក្រុងអយុធ្យា ដើម្បីមក​ដណ្តើមរាជបល្ល័ង្កមកវិញពីអ្នកដែលគ្រប់គ្រងនៅក្រុងស្រីសន្ធរ។ បន្ទាប់ពីមានការប៉ុនប៉ងដណ្តើមអស់រយៈពេលបីលើកក្រុងលង្វែកបានធ្លាក់ចូលទៅក្នុងការគ្រប់គ្រងរបស់ស្តេចណារេស៊ូននៃក្រុងអយុធ្យាក្នុងឆ្នាំ១៥៩៤ ដែលធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជាធ្លាក់ចូលក្នុងអធិបតេយ្យភាពរបស់ថៃ ឬ វៀតណាម រហូតដល់សម័យអាណានិគមបារាំង។ 

អ្នកស្រាវជ្រាវបរទេសនៃសាកលវិទ្យាល័យហ្ល្វិនដឺស ប្រទេសអូស្រ្តាលី (Flinders University) និងវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវជាតិណារ៉ា​ដើម្បីសម្បត្តិវប្បធម៌នៃប្រទេសជប៉ុន (NARA Institute) បានសហការជាមួយក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ ព្រមទាំងរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាផង សិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីរាជធានីសម័យកណ្តាល និង បុរាណដ្ឋានជុំវិញ។ គម្រោងស្រាវជ្រាវបុរាណវត្ថុវិទ្យានេះសិក្សាទៅលើរាជធានីដើមសម័យទំនើបដែលស្ថិតនៅតាមបណ្តោយទន្លេមេគង្គ និង ទន្លេសាបក្នុងចន្លោះឆ្នាំ១៣៥០ដល់១៧៥០ ដែលរួមមានរាជធានីលង្វែក (បន្ទាយលង្វែក) រាជធានីឧដុង្គ រាជធានីស្រីសន្ធរ រាជធានីទួលបាសាន។ នៅអាស៊ីភាគអាគ្នេយ៍មានការផ្លាស់ប្តូរជាច្រើនទៅលើការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ ជាតិសាសន៍នៅដើមសម័យទំនើប។ ការស្រាវជ្រាវនៅកម្ពុជាក្នុងអំឡុងពេលនៃការពង្រីកការធ្វើពាណិជ្ជកម្មរបស់អន្តរជាតិ និង ធ្វើឱ្យយើងយល់ដឹងអំពីប្រវត្តិសាស្រ្តនៃអាស៊ីភាគអាគ្នេយ៍ក្នុងបរិបទទូទៅ។ គម្រោងនឹងធ្វើការកំណាយស្រាវជ្រាវនៅតាមបុរាណដ្ឋានដែលមិនបានការពារច្បាប់បេតិកភ័ណ្ឌ និង កំពុងប្រឈមមុខទៅការអភិវឌ្ឍរបស់ប្រទេស។​  

គម្រោងកំណាយបុរាណវត្ថុវិទ្យានេះ គឺចាប់ពីឆ្នាំ២០១៥ដល់ឆ្នាំ​២០១៩​ ដែលធ្វើការសិក្សានៅស្រីសន្ធរ ស្ថិតនៅស្រុកស៊ីធរ ខេត្តកណ្តាល និង កំពង់ចាម បន្ទាយលង្វែក ភូមិក្រាំងគរ ឃុំវត្តបឹងខ្នារ ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ឧដុង្គហើយនិងពញ្ញាឮ ខេត្តកណ្តាល។ បើតាមការវិភាគរូបភាពពីLiDAR ដែលបានបង្ហាញរមណីយដ្ឋានបុរាណវិទ្យា ឃើញថាក្រុងលង្វែក គឺជាបន្ទាយមួយដែលមានកំពែងដីព័ទ្ធជុំវិញប្រមាណ៣គ.ម.បីជ្រុងនិងមានកំពែងបន្ទាយដ៍រឹងមាំយ៉ាងហោចចំនួនប្រាំពីរទៀត។​

នៅខែមករា ឆ្នាំ២០១៩ ក្រុមស្រាវជ្រាវបានរកឃើញថា បន្ទាយលង្វែកក៏មានទីតាំងស្ថានីយបុរេប្រវត្តិសាស្រ្តមួយក្នុងយុគថ្មរំលីង និងយុគដែក ស្ថិតក្នុងអាយុកាលប្រហែល៣០០០-២០០០ ឆ្នាំមុនគ្រិស្គសករាជ។ ទីតាំងបុរេប្រវត្តិសាស្រ្តនេះមានឈ្មោះថា «ទួលបាយក្អែក» ស្ថិតនៅជាប់បន្ទាយលង្វែក នៅភាគខាងកើតឆៀងខាងត្បូង មានទំហំផ្ទៃដីលាតសន្ទឹងដ៏ធំ និងមានកម្ពស់ជាងគេ ក្នុងចំណោមទួលផ្សេងៗ ឬទួលព្រះវិហារទាំងឡាយក្នុងបន្ទាយលង្វែក។ វត្ថុសិល្បៈមួយចំនួនត្រូវបានប្រមូលយកមកសិក្សាវិភាគ មានដូចជា ឧបករណ៍ថ្មរំលីង វត្ថុលោហៈ និងកុលាលភាជន៍ជាច្រើន។ ក្រុមការងារស្រាវជ្រាវមិនបានអនុវត្តកិច្ចការស្រាវជ្រាវ និងធ្វើកំណាយលើទួលបាយក្អែកទេ ពីព្រោះគម្រោងស្រាវជ្រាវនេះផ្ដោតតែក្នុងសម័យកណ្ដាល។​

ដើម្បីស្វែងយល់ពីអាយុកាលជាក់លាក់តាមការធ្វើវិភាគវិទ្យុសកម្មធ្យូង ព្រមទាំងស្វែងយល់ពីវប្បធម៌ និងការរស់នៅរបស់មនុស្សនៅយុគថ្មរំលីងនៅបន្ទាយលង្វែក ការស្រាវជ្រាវធ្វើកំណាយបែបបុរាណវត្ថុវិទ្យាគួរត្រូវអនុវត្តឱ្យបានឆាប់។

ទួលបាយក្អែកស្ថិតនៅភាគខាងកើតនៃបន្ទាយលង្វែក

បំណែកកុលាលភាជន៍ជាប្រភេទឆ្នាំងរកឃើញនៅទួលបាយក្អែក

ឧបករណ៍ថ្មរកឃើញនៅទួលបាយក្អែក

RAC Media

  ថ្ងៃសុក្រ, 24 ឧសភា 2019 ម៉ោង 10:32 PM

«ជំនួបថ្នាក់ដឹកនាំរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និង ថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួងទេសចរណ៍»

ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានជួបពិភាក្សាជាមួយឯកឧត្តម ថោង ខុន រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងទេសចរណ៍ និងសហការី នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី២៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ ២០១៩ ម៉ោង៩ព្រឹក។ ជំនួបដ៏កម្រនេះ ធ្វើឡើងដើម្បីពិគ្រោះយោបល់ពីការអភិវឌ្ឍន៍វិស័យទេសចរណ៍នៅកម្ពុជា ហើយនេះក៏ជាចំណែកមួយនៃការស្រាវជ្រាវបឋមលើគម្រោងស្រាវជ្រាវ អំពីការអភិវឌ្ឍន៍វិស័យទេសចរណ៍នៅកម្ពុជា របស់រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។ 

កិច្ចសន្ទនា បានធ្វើឡើងលើដោយផ្តោតលើបញ្ហា ៨ចំណុច ដូចខាងក្រោម៖
១) បញ្ហាសហគមន៍ទេសចរណ៍
២) បញ្ហាធនធានមនុស្ស និង ការបណ្តុះបណ្តាល
៣) បញ្ហាដឹកជញ្ជូន
៤) បញ្ហាម្ហូបអាហារ
៥) បញ្ហាទីផ្សារ និង ការផ្សព្វផ្សាយ
៦) បញ្ហាស្តង់ដាទេសចរណ៍
៧) បញ្ហាអនាម័យនិងសំរាម
៨) បញ្ហាទីក្រុងស្អាត និង ទីក្រុងទំនើប

កិច្ចពិភាក្សាបានផ្តល់ទិន្នន័យសំខាន់ៗជាច្រើនសម្រាប់ការស្រាវជ្រាវរបស់អ្នកស្រាវជ្រាវនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។ 

សូមបញ្ជាក់ដែរថា កិច្ចពិភាក្សានេះ បានរៀបចំឡើងនៅទីស្តីការក្រសួងទេសចរណ៍ ក្រោមអធិបតីរបស់ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្រ្តី ដែលបានទទួលស្វាគមន៍យ៉ាងកក់ក្តៅ និង ផ្តល់ទិន្នន័យយ៉ាងច្រើនដល់អ្នកស្រាវជ្រាវនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា។

RAC Media

  ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍, 23 ឧសភា 2019 ម៉ោង 02:52 PM