រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

ដោយភាពតានតឹងរវាងចិននិងសហរដ្ឋអាម៉េរិក និងភាពច្របូកច្របល់គ្នាខាងភូមិសាស្ត្រនយោបាយមនុស្សជាច្រើនក្នុងតំបន់អាស៊ី-ប៉ាស៊ីហ្វិកបានសម្លឹងមើលថា តើអាស៊ាននឹងឆ្លើយតបយ៉ាងដូចម្តេចដើម្បីរក្សាបានសាមក្គីភាព មជ្ឈភាព និងភាពប្រទាក់ក្រឡានៅក្នុងតំបន់។ ទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក (ASEAN Outlook on the Indo-​Pacific-AOIP) គឺជាការឆ្លើយតបទៅនឹងជម្លោះដែលកំពុងតែកើនឡើងរវាងប្រទេសមហាអំណាច ក៏ដូចជាការសម្លឹងទៅរកទិសដៅជាអាទិភាពសម្រាប់អនាគតរបស់អាស៊ាន។

នៅអំឡុងពេលមុនបង្កើតទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក មហាអំណាចទាំងពីរ ដែលកំពុងតែទទួលបាន​ផលប្រយោជន៍ពីតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក បានដាក់ចេញនូវទស្សនៈផ្ទុយពីគ្នានៅក្នុងតំបន់។ សហរដ្ឋអាម៉េរិកនិងសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ខ្លួន រួមមាន ជប៉ុន អូស្រ្តាលី និងឥណ្ឌា បានដាក់ចេញជាច្រើនលើកច្រើនសា អំពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិកដែលមានលក្ខណៈសេរីនិងបើកចំហ។ ទាំងនេះក្នុងហេតុផលតែមួយគត់គឺការព្រួយបារម្ភអំពីមហិច្ឆតារបស់ចិនដែលកំពុងរះត្រដែតឡើងជាមហាអំណាច។

គំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវាត់និងផ្លូវរបស់ប្រទេសចិន (BRI) បានដាក់ចេញនូវចក្ខុវិស័យមួយផ្សេងទៀតសម្រាប់តំបន់។ ប្រទេសជិតខាងរបស់ប្រទេសចិន រួមទាំងរដ្ឋជាសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួនបានស្វាគមន៍ BRI ដែលជាមធ្យោបាយមួយក្នុងការលើកកម្ពស់ការតភ្ជាប់គ្នាតាមរយៈហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធល្អប្រសើរ។ ប៉ុន្តែ BRI ក៏ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទបង្កើត​អន្ទាក់បំណុល និងត្រូវបានប្រើជាឧបករណ៍សម្រាប់មហិច្ឆតារបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង ក្នុងការបង្កើតពិភព​លោកមួយដែលផ្តោតលើប្រទេសចិន។

ជម្លោះរវាងចិន និងសហរដ្ឋអាម៉េរិក បានរំលេចឱ្យឃើញនូវសេណារីយ៉ូថ្មីមួយ ដែលគេអាចលើកជាឧទាហរណ៍ គឺរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាម៉េរិកបានចេញវិធានការប្រឆាំងនឹងក្រុមហ៊ុន Huawei ជាជាងអាចធ្វើឱ្យពិភពលោកមានអន្តរទំនាក់ទំនង ការប្រកួតប្រជែងខាងបច្ចេកវិទ្យា បាននាំឱ្យមានការដាក់ទណ្ឌកម្ម ដែលមានលក្ខណៈរើសអើង (exclusionary sanctions) និងនាំឱ្យមានការរំខានដល់ខ្សែច្រវាក់តម្លៃសាកល។ ទស្សនវិស័យរបស់អាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក ដោះស្រាយភាពតានតឹងទាំងនេះលើវិស័យកិច្ចសហប្រតិបត្តិការចំនួនបួន រួមមាន បញ្ហាសមុទ្រ, ការត​ភ្ជាប់, គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងការកិច្ចសហប្រតិបត្តិវិស័យសេដ្ឋកិច្ចទូលំទូលាយដទៃទៀត។

ដៃគូខាងក្រៅរបស់អាស៊ានបានសម្តែងការគាំទ្រចំពោះទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក ហើយដៃគូខ្លះទៀតស្វាគមន៍ចំពោះឯកសារដែលជាការប៉ុនប៉ងរបស់អាស៊ានក្នុងការគ្រប់គ្រងដំណើរការនោះ។ ប៉ុន្តែ ដៃគូផ្សេងទៀត មាន​អារម្មណ៍ថាខកចិត្ត ដែលទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក មិនមានភាពច្បាស់លាស់ និងខ្វះលក្ខណៈជាក់លាក់ដែលអាចជំរុញឱ្យមានភាពប្រសើរឡើងនូវរបៀបវារៈរបស់អាស៊ាន។

ខុសពីចក្ខុវិស័យឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិកពីមុន ទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក ផ្តោតលើភាពបើកចំហ បរិយាប័ន្ន និងមជ្ឈភាពរបស់អាស៊ាន។ សម្រាប់ប្រទេសចិន យល់ឃើញថា អាស៊ានគួរតែរក្សាការយកចិត្តទុកដាក់របស់ខ្លួនទៅ​លើតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ជាជាងការឆ្លើយតបទៅនឹងឈ្មោះឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក។ សមាជិកក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋ និងជារដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេសចិន លោក វ៉ាងយី(Wang Yi) បាននិយាយថា ប្រទេសចិនតែងតែរក្សាឥរិយាបថបើកចំហ និងស្ថាប​នានៅក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការតំបន់ ដែលស្របទៅនឹងគោលការណ៍និងគោលគំនិតនៃទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក។

មានទស្សនៈបែកខ្ញែកគ្នាពាក់ព័ន្ធនឹងទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក ថាតើទស្សនវិស័យគួរត្រូវបានអនុវត្តយ៉ាងដូចម្ដេចនៅពេលអនាគត។ មេដឹកនាំអាស៊ាន ខ្លះមើលឃើញថា វាជាចំណុចចុងក្រោយ នៅពេលដែលមេដឹកនាំផ្សេងទៀតមើលឃើញថា វាជាការងារដែលកំពុងរីកចម្រើន។ ទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក ដើរតួជាមូល​ដ្ឋានរួមមួយ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យរដ្ឋជាសមាជិកអាស៊ានចូលរួមជាមួយប្រទេសដទៃទៀត ដើម្បីធានាថាច្បាប់ និងគោលការណ៍នានា ត្រូវបានលើកស្ទួយ។ ទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិកក៏មានឥទ្ធិពលសំខាន់លើការរៀប​ចំរបៀបវារៈអាស៊ាន ហើយក៏មានសក្តានុពលសម្រាប់ផ្តល់នូវទស្សនវិស័យថ្មីពាក់ព័ន្ធនឹងការតភ្ជាប់ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធក្នុងតំបន់ផងដែរ។

ផែនការជាតិរបស់រដ្ឋជាសមាជិកអាស៊ានគឺត្រូវបានយកចិត្តទុកដាក់ជាចម្បង។ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងផែនការជាតិខុសៗ​គ្នាទាំងនេះ រដ្ឋជាសមាជិកអាស៊ានបានសហការគ្នាក្នុងរូបភាពជាការផ្តល់និងដោះស្រាយទ្វេភាគី។ ផែនការជាតិនិងជំនួយទ្វេភាគី ជារឿយៗមានទំនាក់ទំនងតិចតួចជាមួយផែនការមេសម្រាប់ការតភ្ជាប់តំបន់អាស៊ាន២០២៥ (Master Plan for ASEAN Connectivity 2025/MPAC 2025)។ កង្វះនៃការតភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងគ្នារវាងការអភិវឌ្ឍ កម្រិតជាតិនីមួយៗនិងកម្រិតអាស៊ាន អាចកាត់បន្ថយការរំពឹងទុកនៃការផ្គត់ផ្គង់ទំនិញសាធារណៈសម្រាប់តំបន់នេះ។ ផ្ទុយទៅ​វិញ កិច្ចព្រមព្រៀងកម្រិតជាតិនិងទ្វេភាគីទាំងនេះ នាំមកដល់ការកំណត់ព្រំដែនកាន់តែចង្អៀត(ការរើសអើង)។ រដ្ឋជាសមាជិកអាស៊ាននីមួយៗហាក់ដូចជាប្រកួតប្រជែងជាជាងសហការជាមួយរដ្ឋសមាជិកអាស៊ានគ្នាឯង។ ក្របខណ្ឌជាតិ-ទ្វេភាគី អាចរុញឱ្យប្រទេសមួយងាកទៅរកប្រទេសមហាអំណាច។

តាមពិតទៅ មានជម្រើសជាច្រើនសម្រាប់ភាពជាដៃគូ និងការវិនិយោគហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន។ ក្រៅ​ពី BRI របស់ប្រទេសចិន ថ្មីៗនេះ ប្រទេសជប៉ុនបានដាក់ចេញនូវគម្រោងភាពជាដៃគូសម្រាប់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធប្រកប​ដោយគុណភាព (Partnership for Quality Infrastructure) និង Blue Dot Network ដែលដឹកនាំដោយសហរដ្ឋអាម៉េរិក ដែលគេសង្ឃឹមថា នឹងអាចទទួលបានគម្រោងនេះសម្រាប់តំបន់។ ដូច្នេះ គេត្រូវការការខិតខំប្រឹងប្រែងបន្ថែមទៀត ដើម្បីបង្ហាញថា តើគម្រោងទាំងនេះវាត្រូវគ្នានឹងគំនិតផ្តួចផ្តើមដែលមានស្រាប់របស់អាស៊ាន ដែលមាន​នៅ​ក្នុង MPAC ២០២៥ ដែរឬទេ។

ចំណុចអាទិភាពបន្ទាប់សម្រាប់គម្រោងទាំងនេះ គឺដើម្បីវាស់វែងលក្ខខណ្ឌនៃកិច្ចព្រមព្រៀងប្រឆាំងនឹង AOIP និងធានាថា ពិតជាស្របតាមគោលការណ៍នៃការបើកចំហ និងបរិយាប័ន្នរបស់អាស៊ាន។ ទាំងនេះនឹងមិនកាត់បន្ថយការ​យក​ចិត្តទុកដាក់លើឥទ្ធិពលដែលម្ចាស់ជំនួយទ្វេភាគី ទទួលបានតាមរយៈផែនការថ្នាក់ជាតិ និងតំបន់នោះទេ។ ការផ្តល់អាទិភាពដល់កិច្ចព្រមព្រៀងទ្វេភាគីពីម្ចាស់ជំនួយពិសេសណាមួយ អាចមានវិបាកដែលអាចជះឥទ្ធិពលដល់តំបន់ទាំងមូល។ ចំណុចនេះនឹងអាចធ្វើឱ្យខូចខាតដល់ផែនការអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ ឬប៉ះពាល់ដល់សមាហរណកម្មអាស៊ានទាំងមូល។

បើក្រឡេកមើលទៅអនាគតនៃទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក គួរតែត្រូវបានប្រើជាគំរូសម្រាប់ការ        អ​ភិ​វឌ្ឈ​ក្នុងតំបន់ ដើម្បីឱ្យអាស៊ានអនុវត្តបាននូវវិស័យអាទិភាពនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរបស់ខ្លួន។ ទិដ្ឋភាពខ្លះនៃទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក ត្រូវបានបង្កប់នៅក្នុងសកម្មភាពរបស់អាស៊ានរួចរាល់ហើយ។ ឧទាហរណ៍អាស៊ានមានសមយុទ្ធយោធារួមគ្នាជាមួយទាំងចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងឱកាសដាច់ដោយឡែកពីគ្នា។ បណ្តាប្រទេស​អាស៊ានតែងតែស្វះស្វែងរកការចូលរួមជាមួយបណ្តាប្រទេសនានា ដោយមិនគ្រាន់តែចូលរួមជាមួយមហាអំណាចណាមួយនោះទេ។ ប៉ុន្តែ នៅក្នុងផ្នែកផ្សេងទៀតនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ដូចជា ការតភ្ជាប់ និងការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ពិតជាត្រូវការទិសដៅ និងភាពច្បាស់លាស់បន្ថែមទៀត។

ក្នុងពេលអនាគត នឹងមានឱកាសដើម្បីពិនិត្យមើល ទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិកដែលទាក់ទងទៅនឹងការ​តភ្ជាប់ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងកំណត់ ថាតើគោលការណ៍នៃទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិកអាចមានឥទ្ធិពលកាន់តែខ្លាំងឡើងដែរឬទេ។ ឥណ្ឌូនេស៊ីជាប្រទេសមួយដែលសាទរចំពោះ ទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក ទំនងជានឹងនាំមុខគេ នៅពេលដែលខ្លួនមានផែនការសម្រាប់វេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកស្តីពីអាស៊ាន និងវេទិកាហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនិងការតភ្ជាប់ឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក (World Economic Forum on ASEAN and the Indo-Pacific Infrastructure and Connectivity Forum)។ ម្យ៉ាងវិញទៀត នឹងមានការពិនិត្យឡើងវិញពាក់កណ្តាលអាណត្តិរបស់អាស៊ាន ដែលនឹងវាយតម្លៃវឌ្ឍនភាពរបស់អាស៊ាន ឆ្ពោះទៅចក្ខុវិស័យសហគមន៍អាស៊ាន២០២៥ សម្រាប់សហគមន៍មួយដែលមានសមាហរណកម្ម សន្តិភាព និងស្ថិរភាព។

ទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិកមិនអាចសន្យាថានឹងបង្កើតយន្តការថ្មីណាមួយទេ ហើយក៏មិនមានគោល​ការណ៍​ថ្មីដែរ។ ទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិកនឹងដើរតួជាអ្នកពិនិត្យគោលការណ៍នេះឡើងវិញ។ ជាឧទាហរណ៍នៃការតភ្ជាប់និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ វាអាចនាំមកនូវទស្សនវិស័យថ្មីមួយដែលអាចនាំឱ្យមានវិធីសាស្ត្រថ្មីសម្រាប់ការកំណត់សកម្មភាពជាអាទិភាព៕

RAC Media

ប្រភព៖ វិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជា

.