រាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា

ការលាលែងពីតំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់លោក មហាធៀរ មហាម៉ាត់ កាលពីចុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ បានធ្វើឱ្យស្ថានភាពនយោបាយនៅម៉ាឡេស៊ីមានភាពមិនច្បាស់លាស់។ វិបត្តិគ្មានគណៈរដ្ឋមន្ត្រីរយៈពេលខ្លីរបស់ម៉ាឡើស៊ីនេះនាំឱ្យមានការសង្ស័យថាវាជាយុទ្ធសាស្ត្ររបស់លោក មហាធៀរ មហាម៉ាត់ ក្នុងការរំលាយគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ដើម្បីបំភ្លេចចោលនូវការសន្យារបស់ខ្លួនក្នុងការផ្ទេរតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីឱ្យលោក អានវ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម ហើយខ្លួនលោកផ្ទាល់នឹងវិលត្រឡប់មកកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីជាថ្មីម្តងទៀត។ តែទីបំផុតទៅ ទាំងលោក មហាធៀរ មហាម៉ាត់ ទាំងលោក អានវ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម មិនត្រូវបានព្រះមហាក្សត្រម៉ាឡេស៊ីតែងតាំងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មីទេ។ លោក មូយីដឌីន យ៉ាស៊ីន (Muhyiddin Yassin) ដែលគេស្គាល់ថា ធ្លាប់ជាមនុស្សស្និទ្ធនឹងលោក លោក មហាធៀរ មហាម៉ាត់ ដែរនោះ ត្រូវបានព្រះមហាក្សត្រម៉ាឡេស៊ីតែងតាំងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី។ តើស្ថានភាពនយោបាយនៅម៉ាឡេស៊ីនឹងទៅជាយ៉ាងណា? តើវិបត្តិគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនេះនឹងនាំទៅដល់ការបោះឆ្នោតមុនអាណត្តិដែរឬទេ?

ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ជារាជាណាចក្រសហព័ន្ធអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ព្រះមហាក្សត្រជាអ្នកជ្រើសរើសបេក្ខជននាយករដ្ឋមន្រ្តី ទៅតាមការស្នើរបស់គណបក្សនយោបាយនានាមុននឹងដាក់ឈ្មោះបេក្ខជននាយករដ្ឋមន្រ្តីនោះទៅឱ្យសភាជាអ្នកបោះឆ្នោតគាំទ្រ។ បេក្ខជនដែលបានទទួលសំឡេងគាំទ្រភាគច្រើនស្មើ្៥០%+១ ឬ ស្មើ១១២សំឡេង ក្នុងចំណោមសំឡេងសរុបនៅក្នុងសភាដែលមានអាសនៈចំនួន២២២ នោះទើបអាចក្លាយជានាយករដ្ឋមន្រ្តី។

តាមការផ្សាយរបស់វិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ (RFI) បានឱ្យដឹងថា កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ កន្លងទៅ លោក មហាធៀរ មហាម៉ាត់ បានលាលែងពីតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែលលោកបានជាប់បោះឆ្នោតកាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៨។ ការទទួលបានតំណែងរបស់លោក មហាធៀរ ក៏ដោយសារតែមានការចាប់ដៃរួមគ្នាក្នុងសម្ព័ន្ធបក្សប្រឆាំងដែលហៅ «កតិកសញ្ញានៃក្តីសង្ឃឹម» រវាងលោក មហាធៀរ និងលោក អ៊ីប្រាហ៊ីម ទើប គាត់បានជ័យជម្នះធំធេងនាការបោះឆ្នោតសភាក្នុងខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៨។ លោក មហាធៀរ បានសន្យាថា នឹងប្រគល់តំណែងនាយករដ្ឋមន្រ្តីទៅឱ្យលោក អ៊ីប្រាហ៊ីម ក្រោយពីលោកកាន់តំណែងនេះបាន ១ឆ្នាំ ឬ២ឆ្នាំ។ ការសន្យាប្រគល់តំណែងទៅឱ្យលោក អ៊ីប្រាហ៊ីម ត្រូវធ្វើនៅឆ្នាំ២០២០នេះ ប៉ុន្តែ ម៉ាឡេស៊ីបែរជាត្រូវធ្លាក់ក្នុងវិបត្តិនយោបាយ ដោយសារការប្រកាសចុះចេញពីតំណែងនាយករដ្ឋមន្រ្តីរបស់លោក មហាធៀរ មហាម៉ាត់ ក្រោយពីក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្តក្នុងរដ្ឋាភិបាលចម្រុះ បានព្យាយាមរារាំង លោក មហាធៀរ មិនឱ្យទទួលយកលោក អាន់វ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម ជាអ្នកស្នងតំណែង ដូចដែលលោក មហាធៀរបានសន្យា។ លោក អ៊ីប្រាហ៊ីម បានចាត់ទុកទង្វើរបស់ក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្តជាការប៉ុនប៉ងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលចម្រុះ និងបានលើកឡើងពីទង្វើក្បត់ពាក្យសន្យា។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ការលាចុះពីតំណែងរបស់លោក មហាធៀរ កំពុងរុញច្រាននយោបាយម៉ាឡេស៊ីឱ្យធ្លាក់ក្នុងភាពស្រពិចស្រពិល និងត្រូវជាប់គាំង។ ប៉ុន្តែ លោក មហាធៀរ នៅតែត្រូវបានព្រះមហាក្សម៉ាឡេស៊ី ព្រះចៅ អាប់ឌុលឡាហ៍ ប៊ីលឡាហ៍ ហ្សាហ៍ (Abdullah Ri’ayatuddin Al-Mustafa Billah Shah) សម្រេចឱ្យលោកធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រីបណ្ដោះអាសន្នសិនទម្រាំជ្រើសរើសបាននាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី ហើយការសម្រេចបែបនេះ គឺស្របទៅនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញម៉ាឡេស៊ី មាត្រា៤៣ ដែលបានបញ្ជាក់ថា នាយករដ្ឋមន្ត្រីស្តីទី ឬបណ្តោះអាសន្ន នឹងត្រូវកាន់តំណែងយ៉ាងយូរបំផុតរយៈពេល១០ថ្ងៃ រហូតដល់គណៈរដ្ឋមន្ត្រី ព្រមទាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មីត្រូវបានជ្រើសតាំង។

មួយថ្ងៃក្រោយការលាលែងពីតំណែងរបស់លោក មហាធៀ មហាម៉ាត់ ការជ្រើសរើសនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី ក៏បានចាប់ផ្ដើម។ នៅថ្ងៃទី២៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ មហាក្សត្រម៉ាឡេស៊ី បានកោះហៅសមាជិកសភាទាំងអស់ទៅកាន់រាជវាំងដើម្បីសាកសួរពីលទ្ធភាពក្នុងការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មី។

ក្រោយជំនួបពិភាក្សាជាមួយសមាជិកសភាទាំង២២២រូប ដែលរួមមានទាំងលោក មហាធៀរ ផងនោះ ទីបំផុត ព្រះមហាក្សត្រម៉ាឡេស៊ី បានប្រកាសតែងតាំងលោក មូយីដឌីន យ៉ាស៊ីន (Muhyiddin Yassin) ជានាយករដ្ឋមន្រ្តីថ្មីជំនួស លោក មហាធៀរ មហាម៉ាត់ ដែលបានលាចុះពីតំណែងកាលពីថ្ងៃទី២៤ កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ កន្លងទៅ។

លោក មូយីដឌីន យ៉ាស៊ីន មានអាយុ៧២ឆ្នាំ និងជាអតីតរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃ បានស្បថចូលកាន់តំណែងកាលពីថ្ងៃអាទិត្យ ទី១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០។ ការឡើងកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្រ្តីរបស់លោក មូយីដឌីន យ៉ាស៊ីន ពេលនេះ មិនត្រឹមតែជាការបិទបញ្ចប់សករាជនៃការកាន់អំណាចរបស់លោក មហាធៀរ មហាម៉ាត់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ ក៏ជាការបិទបញ្ចប់ទាំងស្រុងនូវសំណាងរបស់លោក អាន់វ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម ដែលត្រូវស្នងតំណែងពី មហាធៀរ មហាម៉ាត់ តាមការសន្យាផងដែរ។

តាមបណ្តាញព័ត៌មាន Channel News Asia (CNA) បានបញ្ជាក់ថា ក្រោយការស្បថចូលកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្រ្តីថ្មី កិច្ចប្រជុំ លើកដំបូងនៃសម័យប្រជុំលើកទី៣របស់រដ្ឋសភានីតិកាលទី១៤ ដែលដំបូងឡើយគ្រោងនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី០៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ ដើម្បីបោះឆ្នោតរកសំឡេងគំាទ្រភាគច្រើន ក្នុងការបញ្ជាក់ថា លោក មូយីដឌីន យ៉ាស៊ីន អាចអង្គុយលើកៅអីជានាយករដ្ឋមន្ត្រីដែរឬក៏បែបណា។ ប៉ុន្តែត្រូវបានពន្យាពេលរហូតដល់ថ្ងៃទី១៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២០ វិញតាមការស្នើសុំពីសំណាក់នាយករដ្ឋមន្រ្តីថ្មី។ បើតាមច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញម៉ាឡេស៊ី សមាជិកសភារូបណាដែលអាចប្រមូលសំឡេងគំទ្របានលើសពាក់កណ្ដាលនៃសមាជិកសភាទាំងអស់ (៥០%+១) ទើបអាចបង្កើតរដ្ឋាភិបាលបាន។

ដូច្នេះ ស្ថានភាពនយោបាយរបស់ម៉ាឡេស៊ីនឹងត្រូវអូសបន្លាយជាង២ខែទៅមុខទៀត ដើម្បីអាចឈាន ទៅបង្កើតរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់មួយបាន។ លោក មូយីដឌីន យ៉ាស៊ីន ត្រូវរកសំឡេងគាំទ្រពីសមាជិកសភាទាំងអស់ឱ្យបានយ៉ាងហោចណាស់១១២សំឡេងគឺ៥០%+១ លើចំនួនសមាជិកសភាសរុប២២២រូប ទើបអាច បង្កើតរដ្ឋាភិបាលបាន។ ប៉ុន្តែ ប្រសិនបើលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី មូយីដឌីន យ៉ាស៊ីន មិនអាចទទួលបានសំឡេងគាំទ្រ ភាគច្រើននៅសភាទេ នោះការបោះឆ្នោតមុនកាលកំណត់នឹងត្រូវរៀបចំសាជាថ្មីនៅម៉ាឡេស៊ី។ ហេតុនេះ ជារួមស្ថានការណ៍វិវត្តខាងនយោបាយរបស់ម៉ាឡេស៊ី នៅបន្តស្ថិតក្នុងភាពមិនច្បាស់លាស់ទាំងតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី ទាំងគណៈបក្សដែលនឹងទទួលបានសំឡេងគាំទ្រភាគច្រើនដែលអាចឈានទៅរៀបចំរដ្ឋាភិបាលថ្មីបាន៕